Wykład II Czynniki lokalizacji przedsiębiorstwa podstawy teoretyczne

1. Pojęcie lokalizacji -przypomnienie

• procedura podejmowania decyzji lokalizacyjnej,

• rezultat tej czynności - czyli miejsce prowadzenia określonej działalności.

2. Czynniki lokalizacji - definicje

- ujęcie klasyczne (A. Weber) - czynniki lokalizacji są rozumiane jako ściśle określone korzyści występujące wów­czas, gdy działalność gospodarcza jest zlokalizowana w danej miejscowości.

- ujęcie współczesne - (I. Fierla i K. Kuciński) „specyficzne cechy poszcze­gólnych miejsc, mające bezpośredni wpływ na kształtowanie się kosztów i cen produk­cji realizowanej w tych miejscach”.

- autorskie (HGM) - czynniki lokalizacji są to specyficzne cechy poszczególnych miejsc, mające bezpośredni wpływ na kształtowanie się nakładów inwestycyjnych w fazie budowy zakładu oraz rentowności netto działalności gospodarczej realizowanej w tych miejscach.

3. Podział czynników lokalizacji:

1. Czynniki natury przyrodniczej (surowce, działka ziemi, bariery ekologiczne),

2. Czynniki ekonomiczno- techniczne (rynek zbytu, siła robocza, korzyści aglomeracji)

3. Czynniki społeczno-polityczne (społeczne, polityczne, strategiczno-wojskowe, behawioralne).

Inny podział - czynniki miękkie (niemierzalne) oraz czynniki twarde (mierzalne).

4. Teoria lokalizacja A. Webera - początek XX wieku, gospodarka wolnokonkurencyjna.

Założenia

• gospodarka wolnokonkurencyjna,

• kryterium wyboru lokalizacji - minimalizacja łącznych kosztów produkcji

• przestrzeń jest izotropowa

• popyt nieelastyczny, rozdzielny przestrzennie,

• stałe współczynniki techniczne produkcji

• dane są miejsca lokalizacji bazy surowcowej i rynku zbytu

Uwaga - podział surowców (ubiquitet, dobra związane lokalizacyjnie, w tym dobra wchodzące w całości w skład produktu, surowce tracące na wadze)

Wnioski:

- przedsiębiorstwo powinno być zlokalizowana optymalnie, czyli w punkcie określającym minimum kosztów transportu

- koszty pracy i czynnik aglomeracji - znaczenie dewiacyjne

4.2. Metody wyznaczania lokalizacji

Trójkąt lokalizacyjny

Abb. 5: Transportkostenminimalpunkt bei zwei MRG
Quelle: Schätzl 2001:40

Wskaźnik materiałowy i jego zastosowanie

W_m= C_s/C_p

Wm<1 lokalizacja rynkowa

Wm>1 lokalizacja surowcowa

Wm=1 lokalizacja obojętna

Metoda izodapan

4.3. Wady i zalety teorii

Wady

• Nierealność założenia izotropowości przestrzeni

• Spadek znaczenia kosztów transportu - z 20-40% do 7-8%

• Spadek zużycia jednostkowego surowców

• Zmiany strukturalne w przemyśle (wzrost znaczenia innych czynników lokalizacji)

Zalety

• Wprowadzenie pojęcia czynnika lokalizacji

• Wzorzec metodyczny

5. Współczesne znaczenie bazy surowcowej jako czynnika lokalizacji

- indeksy materiałowe i postęp techniczny

- nietrwałość surowców

- różnorodność zużywanych surowców

- substytucja surowców i produktów

6. Rynek zbytu jako czynnik lokalizacji

- indeks materiałowy

- nietrwałość produktu i rola opakowań

- sezonowość i wahliwość popytu

- moda i struktura popytu

7/ Transport jako czynnik lokalizacji

- cechy infrastruktury: kapitałochłonność, immobilność, długowieczność

- zmiana znaczenia poszczególnych rodzajów transportu

- lokalizacyjna rola linii i węzłów infrastruktury transportowej (przeładunki, bocznice)

- organizacja prac logistycznych (wielkość partii, potoki ładunków, mechanizacja, czas transportu, złożoność prac transportowych)

B. Kortus, Geografia przemysłu, PWE, Warszawa 1987, s. 36

1