1. Pojęcie i cel postępowania egzekucyjnego w administracji

Postępowanie egzekucyjne jest to uregulowany prawem procesowym egzekucyjnym ciąg czynności podejmowanych przez organy egzekucyjne i inne podmioty postępowania egzekucyjnego w celu wykonania przez zastosowanie środków przymusu państwowego obowiązków wynikających z aktów poddanych egzekucji administracyjnej (wg. B. Adamiak,
J. Borkowski). Czynności te mają niejednolity charakter i zaliczają się do nich zarówno czynności procesowe rozstrzygające kwestie proceduralne wynikłe w toku postępowania jak
i czynności egzekucyjne będące czynnościami faktycznymi.

Celem egzekucji administracyjnej jest przymusowe wykonanie zobowiązania. Wykonanie polega na osiągnięciu takiego stanu rzeczywistości społecznej, który jest zgodny z treścią aktu poddanego tej egzekucji. W konsekwencji przymus egzekucyjny stosowany jest tylko tak długo jak długo stan rzeczywisty jest niezgodny z treścią obowiązku.

2. Pojęcie i cel postępowania zabezpieczającego

Postępowanie zabezpieczające jest to ciąg czynności procesowych podejmowanych przez organy egzekucyjne i inne podmioty tego postępowania w celu zapewnienia realizacji obowiązków
w trybie postępowania administracyjnego.

Celem tego postępowania jest zabezpieczenie egzekucji administracyjnej przed jej udaremnieniem lub utrudnieniem. Postępowanie zabezpieczające ma więc charakter akcesoryjny
i uprzedni wobec postępowania egzekucyjnego, gdyż jego funkcją jest umożliwienie lub ułatwienie późniejszej egzekucji obowiązku.

3. Pojęcie egzekucji administracyjnej

Egzekucja administracyjna polega na zastosowaniu, przez powołane do tego organy, przewidzianych w ustawie środków przymusu państwowego, które mają doprowadzić do wykonania przez zobowiązanego obowiązków wynikających ze stosunków administracyjnoprawnych i innych obowiązków poddanych egzekucji w trybie administracyjnym. Zastosowanie środków przymusu obejmuje wykonanie czynności egzekucyjnych, czyli wszelkich działań podejmowanych przez organ egzekucyjny w celu zastosowania lub zrealizowania środków egzekucyjnych.

4. Postępowanie egzekucyjne a egzekucja administracyjna

Z reguły:

- egzekucja poprzedzona jest czynnościami postępowania egzekucyjnego (np. wszczęcie
postępowania egzekucyjnego),

- egzekucja rozpoczyna się dopiero od momentu doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu
wykonawczego lub doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu
wierzytelności albo innego prawa majątkowego,

Możliwe jest, że:

- postępowanie egzekucyjne będzie kontynuowane po przeprowadzeniu egzekucji,

- zakończenie postępowania egzekucyjnego bez wszczęcia i prowadzenia egzekucji
administracyjnej.

3. Stosunek administracyjnego postępowania egzekucyjnego do innych postępowań:

a. do ogólnego postępowania administracyjnego

	postępowanie orzekające	postępowanie egzekucyjne
Cel postępowania	doprowadzenie do realizacji normy prawa materialnego - poprzez autorytatywną konkretyzację tej normy	doprowadzenie do realizacji normy prawa materialnego - poprzez wykonanie tej normy zgodnie z jej konkretyzacją (ma miejsce po postępowaniu orzekającym za wyjątkiem, gdy podstawą egzekucji jest bezpośrednio norma prawa materialnego lub orzeczenie sądu)
Przedmiot postępowania	konkretyzacja normy prawa materialnego i jej weryfikacja	wykonanie tej konkretyzacji (organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności i wykonalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym).
Wspólność uregulowań prawnych (stosowanie przepisów k.p.a. w post. egzekucyjnym w adm.)		Art. 18 ust. p.e.a. - jeżeli przepisy tej ustawy nie stanowią inaczej w postępowaniu egzekucyjnym mają zastosowanie przepisy k.p.a., z uwzględnieniem rozwiązań właściwych dla postępowania egzekucyjnego (np. wyłącza się ugodę, współdziałanie organów itp.) Stosuje się uzupełniająco zasady ogólne k.p.a. (bez ugody) oraz przepisy dotyczące: - rozstrzygania sporów; - wyłączenia pracownika i organu; - pełnomocnictwa; - doręczeń i wezwań; - protokołów i adnotacji; - udostępniania akt sprawy; - terminów; - dowodów; - postanowień, zażaleń; - wznowienia postępowania; - stwierdzenia nieważności postanowienia na które służy zażalenie (III SA/Wa 3649/06); - skarg i wniosków.
Równoczesne prowadzenie postępowań		- może być prowadzone równocześnie z postępowaniem orzekającym, gdy decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności lub która podlega takiemu wykonaniu z mocy ustawy; - może być prowadzone równocześnie z postępowaniem orzekającym weryfikacyjnym zwykłym lub nadzwyczajnym (zachodzi możliwość wstrzymania postępowania egzekucyjnego)

b. do postępowania zabezpieczającego - postępowanie zabezpieczające zwykle poprzedza postępowanie egzekucyjne, ale może także toczyć się jednocześnie (np. gdy wierzyciel występuje o zabezpieczenie przyszłych powtarzających się świadczeń). Po przeprowadzeniu postępowania zabezpieczającego nie będzie prowadzone postępowanie egzekucyjne gdy:

- zabezpieczenie nastąpiło przed ustaleniem obowiązków w postępowaniu orzekającym, a nie zostały one ustalone;

- wierzyciel nie wystąpił o wszczęcie postępowania egzekucyjnego w terminie;

- zobowiązany wykonał obowiązek przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego.

c. do sądowego postępowania egzekucyjnego:

Co do zasady są to odrębne postępowania od siebie niezależne (mają inną podstawę egzekucji), ale istnieją wyjątki od tej reguły. W myśl art. 2 § 2 p.e.a. przepis szczególny może zastrzec dla należności pieniężnych o charakterze cywilnoprawnym tryb egzekucji administracyjnej. Art. 4 p.e.a. dopuszcza sytuację, w której obowiązki administracyjne mogą być egzekwowane w trybie egzekucji sądowej, jeśli przewiduje to przepis szczególny,

Zbieg egzekucji administracyjnej i sądowej występuje, gdy prowadzi się egzekucję co do tej samej nieruchomości, rzeczy ruchomej albo prawa majątkowego lub niemajątkowego.

a. w razie zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej organ egzekucyjny i komornik wstrzymują czynności egzekucyjne z urzędu lub na wniosek wierzyciela albo zobowiązanego i przekazują akta obu postępowań sądowi rejonowemu który rozstrzyga w jakim trybie ma być prowadzona egzekucja łączna. (zob. 62 p.e.a.)

b. przy zbiegu administracyjnego postępowania zabezpieczającego z sądowym postępowaniem zabezpieczającym postępowania te są prowadzone odrębnie, chyba, że zbieg dotyczy przedmiotów podlegających sprzedaży ( zob. 162 par.1 p.e.a.).

Związek obu postępowań występuje w przypadku skorzystania przez zobowiązanego lub osobę trzecią ze środków ochrony sądowej tj. powództwa przeciwegzekucyjnego. Skutkiem prawnym tego będzie wstrzymanie postępowania egzekucyjnego (zob. art. 35a p.e.a.).

4. Zakres obowiązywania ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w

administracji.

Zakres postępowania egzekucyjnego:

a. zakres przedmiotowy ustawy obejmuje przymusowe wykonanie dwóch rodzajów obowiązków:

- o charakterze pieniężnym

- o charakterze niepieniężnym

b. zakres podmiotowy ustawy: wiąże się z określeniem organów, przed którymi stosuje się przepisy ustawy egzekucyjnej oraz oznaczenie podmiotów, przeciwko którym toczyć się może postępowanie egzekucyjne.

Ad. a.

Do obowiązków pieniężnych poddanych egzekucji administracyjnej należą (art. 2 par.1)

• podatki, opłaty i inne należności, do których stosuje się przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa,

• niepodatkowe należności budżetowe, do których stosuje się przepisy ustawy o finansach publicznych,

• należności z tytułu przychodów z prywatyzacji,

• grzywny i kary pieniężne wymierzane przez organy administracji publicznej,

• inne należności pieniężne, jeżeli pozostają we właściwości rzeczowej organów administracji publicznej,

• należności przypadające od jednostek budżetowych, wynikające z zastosowania wzajemnego potrącenia zobowiązań podatkowych z zobowiązaniami tych jednostek,

• należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie innych ustaw,

• wpłaty na rzecz funduszy celowych,

• należności pieniężne z tytułu składek do Funduszu Żeglugi Śródlądowej oraz składek specjalnych do Funduszu Rezerwowego,

• należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.

Oraz należności pieniężne poddane egzekucji na podstawie obcych tytułów to (art.2 par.1 pkt 8 a-i):

• należności egzekwowane w ramach pomocy udzielanej przez obce państwo przy dochodzeniu należności powstałych na terytorium RP wynikające z tytułu:

• zwrotów, interwencji i innych środków będących częścią systemu całkowitego lub częściowego finansowania Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, łącznie z sumami, które mają być pobrane w związku z tymi działaniami,

• opłat i innych należności przewidzianych w ramach wspólnej organizacji rynku Unii Europejskiej dla sektora cukru,

• należności przywozowych,

• należności wywozowych,

• podatku od towarów i usług,

• akcyzy od:

• produktów tytoniowych,

• alkoholi i napojów alkoholowych,

• olejów mineralnych,

• podatku od dochodu lub podatku od majątku,

• podatku od składek ubezpieczeniowych,

• odsetki, kary i grzywny administracyjne i inne należności związane z należnościami ww. (w punktach oznaczonych º ).

Do obowiązków niepieniężnych podlegających egzekucji administracyjnej należą (art.2.par.)

- obowiązki o charakterze niepieniężnym pozostające we właściwości organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego lub przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie przepisu szczególnego,

- obowiązki z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi, nakładane w drodze decyzji organów Państwowej Inspekcji Pracy.

Egzekucja obowiązków o charakterze niepieniężnym polega na doprowadzeniu do:

• - wykonania czynności (np. rozbiórka budynku),

• - zaniechania czynności (np. zakaz wstępu do lasu w okresie zagrożenia pożarami),

• - znoszenia stanu lub sytuacji (np. poddanie się rewizji),

• - wydania rzeczy ruchomej,

• - wydania nieruchomości,

• - opróżnienia lokalu mieszkalnego lub innego pomieszczenia,

• - realizacji nakazów lub zakazów wydanych przez organy Państwowej Inspekcji Pracy.

Uwaga:

Ograniczenia tak określonego zakresu przedmiotowego stosowania ustawy p.e.a. mogą wynikać z przepisu szczególnego, który zastrzega do egzekucji powyższych obowiązków egzekucję sądową.

Natomiast na mocy rozporządzenia Rada Ministrów może rozszerzyć zakres egzekucji administracyjnej należności pieniężnych innych niż wymienione w art. 2 § 1 pkt 1 oraz kary, grzywny i inne należności pieniężne jeżeli przypadają one Skarbowi Państwa lub państwowej jednostce organizacyjnej. Również przepis szczególny może przekazać niektóre obowiązki cywilnoprawne do egzekucji administracyjnej.

Wyłączenia przedmiotowe egzekucji administracyjnej (art.8, 8a) - przykłady

Nie podlegają egzekucji administracyjnej:

• przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie niezbędne dla zobowiązanego i będących na jego utrzymaniu członków rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu,

• zapasy żywności i opału, niezbędne dla zobowiązanego i będących na jego utrzymaniu członków rodziny na okres 30 dni,

• jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce, potrzebne do wyżywienia zobowiązanego i będących na jego utrzymaniu członków rodziny, wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów,

• narzędzia i inne przedmioty niezbędne do pracy zarobkowej wykonywanej osobiście przez zobowiązanego, z wyłączeniem środka transportu, oraz surowce niezbędne do tej pracy na okres 7 dni,

• przedmioty niezbędne do pełnienia służby przez zobowiązanego lub do wykonywania przez niego zawodu,

• pieniądze w kwocie 760 zł,

• wkłady oszczędnościowe złożone w bankach na zasadach i w wysokości określonej przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72 poz. 665),

• wkłady oszczędnościowe złożone w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych w wysokości określonej przepisami ustawy z dnia 14 grudnia 1995 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 1, poz. 2, z 1999 r. Nr 101, poz. 1178 oraz z 2001 r. Nr 8, poz. 64 i Nr 100, poz. 1081),

• dokumenty osobiste,

• kwoty otrzymane na pokrycie wydatków służbowych, w tym kosztów podróży i wyjazdów,

• kwoty otrzymane jako stypendia,

• kwoty otrzymane z tytułu zasiłku stałego wyrównawczego, pomocy pieniężnej dla rodzin zastępczych oraz pomocy dla uczących się i studiujących wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych i rodzin zastępczych,

• rzeczy niezbędne ze względu na ułomność fizyczną zobowiązanego lub członków jego rodziny,

• kwoty otrzymane z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń majątkowych,

• środki pochodzące z dotacji przyznanej z budżetu państwa na określone cele i znajdujące się na wyodrębnionym rachunku bankowym prowadzonym dla obsługi bankowej dotacji oraz środki pochodzące z płatności w ramach programu finansowanego z udziałem środków europejskich otrzymanych w formie zaliczki;

• środki pochodzące z dotacji przyznanej z budżetu państwa na określone cele i znajdujące się na wyodrębnionym rachunku bankowym prowadzonym dla obsługi bankowej dotacji,

• rzeczy służące w kościołach i innych domach modlitwy do odprawiania nabożeństwa lub do wykonywania innych praktyk religijnych albo będące obiektami kultu religijnego, choćby były kosztownościami lub dziełami sztuki.

• inne wymienione w ustawie pea.

Na żądanie zobowiązanego organ egzekucyjny wydaje postanowienie w sprawie zwolnienia spod egzekucji administracyjnej. Na postanowienie w sprawie odmowy zwolnienia spod egzekucji służy zobowiązanemu zażalenie

Osoby, które korzystają z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych i w zakresie przewidzianym przez ustawy, umowy lub powszechnie ustalone zwyczaje międzynarodowe nie podlegają orzecznictwu polskich organów administracyjnych.

6. Źródła powstania obowiązków podanych egzekucji administracyjnej

Zarówno obowiązki o charakterze pieniężnym jak i obowiązki o charakterze niepieniężnym podlegają egzekucji w trybie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji jeżeli mają charakter administracyjnoprawny (tzn. pozostają w zakresie właściwości organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego).

Obowiązki podlegające egzekucji administracyjnej wynikają z następujących źródeł:

• z aktów administracyjnych (decyzji lub postanowień właściwych organów),

• bezpośrednio z przepisów prawa (w zakresie administracji rządowej i JST)

• z tytułów wykonawczych wystawionych przez właściwego ministra na podstawie

ustawy z 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach Skarbu Państwa i niektóre osoby prawne,

• z orzeczeń i innych aktów prawnych wydanych przez właściwe organy państw obcych,

• a także z:

- z deklaracji lub zeznania złożonego przez płatnika lub podatnika,

- ze zgłoszenia celnego złożonego przez zobowiązanego,

- z deklaracji rozliczeniowej złożonej przez płatnika składek na ubezpieczenie

społeczne,

- z informacji o opłacie paliwowej,

- z informacji o dopłatach.

Uwaga: egzekucję administracyjną z ww. zgłoszeń, deklaracji, informacji prowadzi się pod warunkiem, gdy:

- zostało w nich zamieszczone pouczenie, że stanowią one podstawę do wystawienia
tytułu wykonawczego oraz

- wierzyciel przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego przesłał zobowiązanemu
upomnienie,

T: Podmioty i uczestnicy postępowania egzekucyjnego w administracji.

1. Organ egzekucyjny oraz organ rekwizycyjny

Organ egzekucyjny jest to organ uprawniony do stosowania w całości lub w części określonych w ustawie środków służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub obowiązków o charakterze niepieniężnym oraz zabezpieczenia wykonania tych obowiązków (definicja ustawowa art. 1a pkt. 7 p.e.a.).

Organy egzekucyjne są zobowiązane do przestrzegania swojej właściwości rzeczowej
i miejscowej z urzędu w każdym stadium postępowania egzekucyjnego (zob. art. 18 p.e.a.
w związku z art. 19 k.p.a.).

W zależności od egzekwowanych obowiązków ustawa p.e.a. wyróżnia:

• organy właściwe do egzekucji należności pieniężnych,

• organy właściwe do egzekucji należności o charakterze niepieniężnym.

Właściwość rzeczowa organów egzekucyjnych

Właściwym rzeczowo organem egzekucyjnym do prowadzenia egzekucji obowiązków
o charakterze pieniężnym jest:

1. naczelnik urzędu skarbowego (art. 19 p.e.a.), jako jedyny podmiot posiadający tzw. pełną zdolność prawną, czyli jest uprawniony do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych określonych w ustawie p.e.a.

2. inne organy egzekucyjne posiadające ograniczoną zdolność do prawną, czyli są uprawnione do stosowania tylko określonego środka egzekucyjnego. Są to:

• właściwy organ gminy o statusie miasta, wymieniony w odrębnych przepisach oraz gminy wchodzącej w skład powiatu warszawskiego jest organem egzekucyjnym należności, dla których ustalania lub określania i pobierania jest właściwy ten organ; organ ten jest właściwy do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości;

• przewodniczący organu (komisji) orzekającego w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych w pierwszej instancji jest organem egzekucyjnym należności wynikających z tytułu kar pieniężnych i kosztów postępowania orzeczonych w tych sprawach; jest organem właściwym do stosowania egzekucji z wynagrodzenia za pracę ukaranego;

• dyrektor oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest organem egzekucyjnym należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i należności pochodnych od składek oraz nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego lub innych świadczeń wypłacanych przez ten oddział, które nie mogą być potrącane z bieżących świadczeń; dyrektor ZUS jest organem właściwym do stosowania egzekucji z wynagrodzenia za pracę, ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, z renty socjalnej, z wierzytelności pieniężnych oraz z rachunków bankowych;

• dyrektor urzędu celnego jest organem egzekucyjnym należności należności celnych, pobieranego na granicy podatku VAT i podatku akcyzowego oraz wszelkich należności orzeczonych w postępowaniu karnym skarbowym w zakresie spraw należących do właściwości organów administracji celnej; jest organem stosującym egzekucję z wynagrodzenia za pracę, z rachunków bankowych, z zajętych celem zabezpieczenia pieniędzy, ruchomości oraz wierzytelności pieniężnych i innych praw majątkowych

• dyrektor rejonowego oddziału Wojskowej Agencji Mieszkaniowej jest organem egzekucyjnym właściwym należności z tytułu czynszu, opłat i innych świadczeń związanych z zajmowaniem lokali mieszkalnych stanowiących zasób mieszkaniowy WAM; organ ten stosuje egzekucję z wynagrodzenia za pracę, ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego albo ubezpieczenia społecznego.

Uwaga:

Organem egzekucyjnym w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych może być ponadto inny organ w zakresie określonym odrębnymi ustawami.

Właściwościowym rzeczowo organem egzekucyjnym w zakresie egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze niepieniężnym jest:

• wojewoda (w tym także w odniesieniu do obowiązków wynikających z decyzji administracyjnych z zakresu administracji rządowej wydanych przez państwowe jednostki organizacyjne, spółdzielnie, stowarzyszenia, organizacje zawodowe
  i samorządowe oraz inne organizacje społeczne;

• właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego w zakresie zadań własnych, zadań zleconych z zakresu administracji rządowej oraz obowiązków wynikających
  z decyzji i postanowień z zakresu administracji publicznej wydawanych przez samorządowe jednostki organizacyjne;

• kierownik wojewódzkiej służby, inspekcji lub straży w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydawanych w imieniu własnym lub wojewody decyzji i postanowień;

• kierownik powiatowej służby, inspekcji lub straży w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydawanych w zakresie swojej właściwości decyzji i postanowień;

• w przypadkach określonych szczególnymi przepisami jako organ egzekucyjny - każdy organ Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu lub Straży Granicznej, organ Państwowej Inspekcji Pracy wydający decyzję w pierwszej instancji, organ Straży Pożarnej kierujący akcją ratowniczą, a także inne organy powołane do ochrony spokoju, bezpieczeństwa, porządku, zdrowia publicznego lub mienia społecznego.

Właściwość miejscowa organu egzekucyjnego - nie obowiązuje

Organ rekwizycyjny (art. 1a pkt 8) jest to organ egzekucyjny o tej samej właściwości rzeczowej co organ egzekucyjny prowadzący egzekucję, któremu organ egzekucyjny zlecił wykonanie czynności egzekucyjnych.

Jeżeli część majątku zobowiązanego, do którego stosowana jest egzekucja, znajduje się poza terenem działania właściwego miejscowo organu egzekucyjnego, wówczas organ egzekucyjny może zlecić wykonanie czynności egzekucyjnych w zakresie tej części majątku organowi o tej samej właściwości rzeczowej, na którego obszarze znajduje się składnik majątku. Organ zwany organem rekwizycyjnym wykonuje wówczas prawa i obowiązki organu prowadzącego postępowanie egzekucyjne. Organ egzekucyjny udzielając zlecenia organowi rekwizycyjnemu ma obowiązek sporządzić odpis tytułu wykonawczego oznaczając jego cel i liczbę porządkową oraz określić kwotowo zakres zlecenia.

Podmioty dokonujące czynności egzekucyjnych:

Organ egzekucyjny z reguły działa sam, gdy chodzi o podejmowanie rozstrzygnięć procesowych, natomiast czynności faktyczne (materialno- techniczne) dokonywane są przez wyznaczonych pracowników organu.

Egzekutor jest to pracownik organu egzekucyjnego wyznaczony do dokonywania

czynności egzekucyjnych w danej sprawie. Zasadniczo egzekutor podejmuje należące do niego czynności samodzielnie . Możliwe są jednak sytuacje gdy:

- określone działania egzekutora wymagają pisemnego polecenia organu

egzekucyjnego (np. przeszukanie odzieży na zobowiązanym, prowadzenie
egzekucji w porze nocnej, w dni wolne od pracy),

- może wykonywać czynności jedynie w obecności innych podmiotów (np.
świadka, organu asystującego, przedstawiciela placówki pocztowej),

- czynności za egzekutora wykonuje inny podmiot (np. przeszukanie odzieży na
żołnierzu czynnej służby wojskowej, funkcjonariusza Policji, BOR, UOP, Srtaży Granicznej itd..)

Poborca skarbowy jest to pracownik organu egzekucyjnego wyznaczony do dokonywania czynności egzekucyjnych w egzekucji obowiązku o charakterze pieniężnym.

Komornik skarbowy pracownik organu egzekucyjnego tj. kierownik komórki

organizacyjnej urzędu skarbowego prowadzącej egzekucje administracyjną (komornik skarbowy nadzoruje przebieg licytacji nieruchomości, rozstrzyga skargi na czynności poborcy skarbowego w toku licytacji).

Organy udzielające pomocy lub asysty

W określonych przypadkach organ egzekucyjny lub egzekutor (poborca skarbowy) korzysta przy dokonywaniu czynności egzekucyjnych z pomocy bądź asysty innego organu. Organami udzielającymi pomocy bądź asysty są: organy Policji, Agencji Wywiadu, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej
i organy wojskowe.

Korzystanie z pomocy ma zastosowanie:

1. gdy organ egzekucyjny (egzekutor) trafia na opór, który uniemożliwia lub utrudnia przeprowadzenie egzekucji, albo gdy istnieje uzasadnione przypuszczenie, że na taki opór natrafi (korzystanie z pomocy fakultatywnie), gdy opór stawia żołnierz lub funkcjonariusz Policji, ABW, AW, Straży Granicznej korzystanie z pomocy jest obligatoryjne;

2. gdy zachodzi potrzeba przeszukania odzieży na żołnierzu w czynnej służbie wojskowej albo na funkcjonariuszu Policji, ABW, AW lub Straży Granicznej (obligatoryjnie).

Korzystanie z asysty:

gdy zachodzi potrzeba dokonania czynności egzekucyjnej w obrębie budynków zajmowanych przez Policję, ABW, AW, CBA, Straż Graniczną lub w obrębie budynków wojskowych oraz na okrętach wojennych (korzystanie z asysty jest obligatoryjne).

Organ właściwy do udzielenia pomocy obcemu państwu oraz korzystania z pomocy obcego państwa - nie obowiązuje

Organy sprawujące nadzór nad egzekucją administracyjną - nie obowiązuje

2. Wierzyciel

jest to podmiot uprawniony do żądania wykonania w drodze egzekucji administracyjnej obowiązku podlegającego takiej egzekucji. Uprawnienie to jest jednocześnie obowiązkiem wierzyciela (art. 6 § 1 p.e.a.).

1. w odniesieniu do obowiązków wynikających z decyzji lub postanowień organów administracji publicznej wierzycielem jest właściwy do orzekania organ I instancji

2. w odniesieniu do obowiązków wynikających z orzeczeń innych organów (np. sądów) albo wynikających bezpośrednio z przepisów prawa jest organ lub instytucja bezpośrednio zainteresowana w wykonaniu przez zobowiązanego obowiązku albo powołana do czuwania nad wykonaniem tego obowiązku. W przypadku braku takiej jednostki lub jej bezczynności wierzycielem jest podmiot, na którego rzecz wydane zostało orzeczenie lub którego interesy prawne zostały naruszone w wyniku niewykonania obowiązku.

3. wierzycielem uprawnionym do żądania wykonania obowiązku w drodze egzekucji administracyjnej jest również organ lub instytucja państwa obcego na zasadach i w zakresie określonych w ustawie lub ratyfikowanej umowie międzynarodowej, której stroną jest Polska.

Może zaistnieć taka sytuacja, w której wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym.

3. Zobowiązany

a. pojęcie

to podmiot, na którym ciąży powinność wykonania obowiązku i wobec którego prowadzona jest egzekucja administracyjna. Zobowiązanym może być osoba fizyczna, osoba prawna a także jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej.

W niektórych przypadkach czynności organu egzekucyjnego kierowane są do osoby odpowiedzialnej za wykonanie obowiązku oraz do innych osób (gdy zobowiązany nie jest tożsamy z podmiotem odpowiedzialnym za wykonanie obowiązku i wykonującym obowiązek). Np.

- gdy zobowiązanym jest osoba fizyczna nie posiadająca pełnej zdolności do czynności prawnych wówczas w jej imieniu działa przedstawiciel ustawowy;

- gdy zobowiązanym jest osoba prawna (jednostka organizacyjna) wówczas zobowiązanym jest ta osoba prawna (jednostka organizacyjna), natomiast odpowiedzialnym za wykonanie obowiązku jest jej przedstawiciel a wykonawca obowiązku pracownik podmiotu zobowiązanego.

b. przedstawicielstwo, pełnomocnictwo

Zobowiązany może działać osobiście lub przez przedstawiciela ustawowego lub statutowego.

Zobowiązany może ustanowić pełnomocnika (stosuje się odpowiednie przepisy k.p.a.).

c. przywileje i immunitety

egzekucja administracyjna nie może być prowadzona w stosunku do osób korzystających z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych w zakresie określonym ustawami, umowami lub zwyczajami międzynarodowymi. Osoby te jednak mogą same zrzec się przywilejów lub immunitetów dyplomatycznych w odniesieniu do egzekucji administracyjnej.

4. Prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich, organizacja społeczna

jako podmioty postępowania egzekucyjnego korzystają z możliwych do zrealizowania w tym postępowaniu uprawnień, które na podstawie przepisów k.p.a. przysługują im w postępowaniu administracyjnym jurysdykcyjnym (np. mogą wystąpić z żądaniem wszczęcia postępowania egzekucyjnego gdy wszczęcie następuje z urzędu, natomiast nie mogą wystąpić z takim żądaniem gdy wszczęcie postępowania następuje na wniosek wierzyciela).

5. Uczestnicy administracyjnego postępowania egzekucyjnego

Świadek - to osoba, która jest obecna przy dokonywaniu czynności egzekucyjnych w celu

zapewnienia prawidłowego (obiektywnego) ich przeprowadzenia oraz w celu ochrony

praw zobowiązanego w toku egzekucji. Świadkiem może być każda osoba pełnoletnia,

w tym również członkowie rodziny i domownicy zobowiązanego (zob. art. 51,52 p.e.a.)

Osoba trzecia - to osoba, która nie będąc zobowiązanym zgłasza roszczenie do rzeczy lub

prawa majątkowego, z którego prowadzi się egzekucję; środkiem ochrony

przysługującym osobie trzeciej jest wniosek składany do organu egzekucyjnego
o wyłączenie spod egzekucji rzeczy lub praw majątkowych oraz tzw. powództwo

ekscydencyjne.

Dłużnik zajętej wierzytelności - jest to dłużnik zobowiązanego jak również bank, pracodawca, podmiot prowadzący działalność maklerską, trasat oraz inne podmioty, które realizują na wezwanie organu egzekucyjnego zajęcie wierzytelności lub innego prawa majątkowego zobowiązanego.

Biegły skarbowy - to rzeczoznawca w określonej dziedzinie , uprawniony do wyceny majątku

zobowiązanego i wpisany na listę biegłych prowadzoną przez izbę skarbową. Jest

powoływany w celu oznaczenia wartości szacunkowej zajętych ruchomości, zmaterializowanych papierów wartościowych, praw autorskich i praw z własności przemysłowej.

Dozorca - to podmiot pod dozór którego oddano zajęte w toku egzekucji rzeczy ruchome.

Dozorcą może być osoba fizyczna (np. domownik lub inna osoba u której zajęto rzecz) albo jednostka organizacyjna (np. biblioteka, muzeum, archiwum jeżeli zajęta rzecz stanowi dobro kultury). Dozorcą może być sam zobowiązany jeżeli daje rękojmię należytego przechowywania zajętej ruchomości albo sam organ egzekucyjny gdy zajęto złoto, platynę, srebro i inne kosztowności (nie stanowiące dobra kultury) albo gdy ruchomość nie może pozostać w miejscu zajęcia i nie ma osoby której można by było oddać tą rzecz pod dozór.

Zarządca - podmiot dozorujący zajęte nieruchomości.

Wykonawca - to osoba, która na zlecenie organu egzekucyjnego wykonuje czynności za

zobowiązanego (i na jego na jego koszt) obowiązek o charakterze niepieniężnym.

Temat: Zasady ogólne postępowania egzekucyjnego w administracji.

Zasady ogólne administracyjnego postępowania egzekucyjnego zostały wyrażone
w konkretnych przepisach ustawy p.e.a. lub wywodzone są z całokształtu uregulowań dotyczących egzekucji administracyjnej. Nazwy tych zasad nie zostały określone normatywnie.
Z tych powodów katalog zasad i ich nazewnictwo przyjmowane w literaturze przedmiotu nie są jednolite.

Zasada celowości egzekucji - jest jedną z najważniejszych zasad postępowania egzekucyjnego ponieważ wynikają z niej inne zasady postępowania egzekucyjnego lub znajdują w niej uzasadnienie. Zasada celowości oznacza, że jedynym celem postępowania egzekucyjnego jest doprowadzenie do realizacji ciążących na zobowiązanym obowiązków. W przeciwieństwie do postępowań represyjnych celem egzekucji administracyjnej nie jest wyrządzenie zobowiązanemu dolegliwości (pomimo, że egzekucja administracyjna jest pewną dolegliwością, jest ona traktowana jako środek, ale nie jako cel egzekucji).

Zasada obowiązku prowadzenia egzekucji administracyjnej (obligatoryjności prowadzenia egzekucji) wyrażona w art. 6 § 1p.e.a. nakłada na wierzyciela obowiązek doprowadzenia do zastosowania środków egzekucyjnych wobec zobowiązanego uchylającego się od wykonania obowiązku administracyjnego i jest konsekwencją ukształtowania w ustawie wierzyciela jako podmiotu aktywnie biorącego udział w wykonywaniu administracji publicznej. Wierzyciel nie rozporządza obowiązkiem stanowiącym przedmiot postępowania egzekucyjnego
i nie może odstąpić od doprowadzenia do egzekucji obowiązku bez powołania się na ważne dotyczące interesu ogólnego lub interesu zobowiązanego. Na bezczynność wierzyciela służy skarga do organu wyższego stopnia nad wierzycielem. Prawo zaskarżenia bezczynności wierzyciela przysługuje podmiotowi, którego interes prawny lub faktyczny został naruszony
w wyniku niewykonania obowiązku oraz organowi wyższego stopnia zainteresowanemu wykonaniem obowiązku.

Zasada stosowania wyłącznie środków egzekucyjnych przewidzianych w ustawie wyrażona została w art. 7 § 1 p.e.a. stanowi ograniczenie wyboru przez organ egzekucyjny środków egzekucyjnych tylko do tych wyliczonych i uregulowanych w ustawie. Zasada ta stanowi realizację konstytucyjnej zasady praworządności. Dość ogólnikowy sposób określenia w ustawie p.e.a. środków egzekucji obowiązków niepieniężnych możne utrudniać ocenę zgodności
z prawem ich stosowania przez organy egzekucyjne (np. przymus bezpośredni) stąd ocena taka musi być dokonywana z uwzględnieniem norm ustawy zasadniczej i innych zasad ogólnych postępowania egzekucyjnego a zwłaszcza zasady celowości. Ustawa wylicza oddzielnie środki egzekucyjne dla egzekucji należności pieniężnych oraz dla obowiązków o charakterze niepieniężnym wobec tego zamienne stosowanie tych środków jest niedopuszczalne. W przypadku naruszenia tej zasady zobowiązanemu służy prawo wniesienia zarzutu (art.33 pkt 6), natomiast zastosowanie niedopuszczalnego stanowi podstawę do umorzenia postępowania egzekucyjnego (art. 59 par. 1).

Zasada stosowania środków prowadzących bezpośredni do wykonania obowiązku
wynika z art. 7 § 2 in initio p.e.a. i stanowi, że organ egzekucyjny powinien wybrać spośród przewidzianych w ustawie środków egzekucyjnych taki środek, który prowadzi bezpośrednio do wykonania obowiązku. Przy wyborze środka egzekucyjnego, który ma być zastosowany
w konkretnym przypadku organ egzekucyjny powinien kierować się efektywnością
i skutecznością tego środka dla wykonania obowiązku. Zasada jest wiążąca nie tylko dla organu egzekucyjnego, ale również dla wierzyciela (tj. w sytuacji gdy wierzyciel wskazuje środek egzekucyjny we wniosku o wszczęcie egzekucji).

Zasada stosowania najłagodniejszych środków egzekucyjnych (najmniej uciążliwych dla zobowiązanego) wyrażona w art. 7 § in fine p.e.a. jest ściśle związana z zasadą celowości
i oznacza, że w sytuacji gdy kilka spośród środków egzekucyjnych przewidzianych w ustawie spełnia kryterium celowości organ egzekucyjny powinien zastosować środek najmniej uciążliwy dla zobowiązanego. Zasada ta łączy się z konstytucyjną zasadą proporcjonalności i zawiera nakaz poszukiwania takiego sposobu wykonania obowiązku, który respektuje również interes zobowiązanego. Organ egzekucyjny powinien zrezygnować ze stosowania tych środków, które są bardziej uciążliwe dla zobowiązanego jedynie wtedy, gdy osiągnięcie celu egzekucji jest możliwe przy wykorzystaniu niektórych środków egzekucyjnych. Organ egzekucyjny może zrezygnować z zastosowania środków mniej uciążliwych dla zobowiązanego wtedy, gdy nie przyczynią się one do wykonania obowiązku. O stopniu uciążliwości egzekucji obowiązków
o charakterze niepieniężnym decydują okoliczności konkretnej prawy. Niewielka liczba tych środków niejednokrotnie wyklucza możliwość wyboru. Łącznie zasada celowości i zasada stosowania najmniej uciążliwego środka egzekucyjnego nazywa się zasadą racjonalnego działania.

Zasada niezbędności egzekucji administracyjnej wynika z art. 7 § 3 p.e.a., który stanowi, że stosowanie środka egzekucyjnego jest niedopuszczalne, gdy egzekwowany obowiązek został wykonany albo stał się bezprzedmiotowy. Zakaz ten jest konsekwencją uznania, że celem postępowania egzekucyjnego jest przymuszenie zobowiązanego do wykonania obowiązku, a nie wyrządzenie mu dolegliwości w związku z uchylaniem się przez niego od wykonania obowiązku. W świetle tej zasady prowadzenie postępowania jest dopuszczalne dopóki nie zostanie osiągnięty jego cel lub nie stanie się on niemożliwy do osiągnięcia albo nie przestanie istnieć.

Zasada poszanowania minimum egzystencji (art. 8-10 p.e.a.) wyraża się tym, że dopuszczalne jest prowadzenie egzekucji na majątku tylko o tyle, o ile przez to nie będzie zagrożone minimum utrzymania zobowiązanego oraz osób, które pozostają na utrzymaniu zobowiązanego. Ustawa szczegółowo wylicza przedmioty, które nie podlegają egzekucji oraz przedmioty, które ustawodawca nie uznał za niezbędne zobowiązanemu. Wprowadzenie ustawowych ograniczeń podyktowane jest nie tylko względami humanitarnymi, ale także praktyczno-ekonomicznymi (zob. art. 8-11 pea). Ustawodawca wyłączył spod egzekucji niektóre przedmioty, kwoty pieniężne, wierzytelności i prawa majątkowe

Zasada zagrożenia wyrażona w art. 15 p.e.a. stanowi, że warunkiem wszczęcia postępowania egzekucyjnego jest uprzednie przesłanie przez wierzyciela zobowiązanemu pisemnego upomnienia zawierającego wezwanie do wykonania obowiązku pod groźbą skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Upomnienie takie należy przesłać zobowiązanemu po upływie terminu do wykonania obowiązku przez zobowiązanego. Przepisy (ustawy oraz rozporządzenia wykonawczego do ustawy p.e.a. a także przepisy szczególne) określają wyjątki od zasady zagrożenia wskazując w jakich przypadkach wysłanie upomnienia nie jest wymagane.

§ 13. Postępowanie egzekucyjne może być wszczęte bez uprzedniego doręczenia upomnienia w przypadkach, gdy:

  1)   należność pieniężna została określona w orzeczeniu,

  2)   ⁽²²⁾ zobowiązany ma ustawowy obowiązek obliczenia lub uiszczenia należności pieniężnej bez wezwania, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w art. 3a ustawy,

²²⁾ § 13 pkt 2 zmieniony przez § 1 pkt 11 lit. a) rozporządzenia z dnia 19 grudnia 2002 r. (Dz.U.03.9.106) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lutego 2003 r.

  3)   egzekucja dotyczy należności z tytułu:

a)  grzywien nałożonych w drodze mandatu karnego w postępowaniu w sprawach o wykroczenia,

b)  grzywien wymierzonych mandatem karnym i innych należności pieniężnych orzeczonych w postępowaniu karnym skarbowym,

c)  kar pieniężnych i kosztów postępowania orzeczonych w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych,

d)  odszkodowań orzeczonych w sprawach o naprawienie szkód wyrządzonych przez skazanych w mieniu zakładów karnych i aresztów śledczych,

e)  ⁽²³⁾ grzywien w celu przymuszenia nakładanych w postępowaniu egzekucyjnym obowiązków o charakterze niepieniężnym,

²³⁾ § 13 pkt 3 lit. e) dodana przez § 1 pkt 11 lit. b) rozporządzenia z dnia 19 grudnia 2002 r. (Dz.U.03.9.106) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lutego 2003 r.

  4)   egzekucja dotyczy kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych.

Zasada niezależności postępowania egzekucyjnego (niekonkurencyjności form przymusu) wyrażona w art. 16 p.e.a. stanowi, że zastosowanie środka egzekucyjnego w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym nie stoi na przeszkodzie wymierzeniu kary w postępowaniu karnym, w sprawach o wykroczenia lub w postępowaniu dyscyplinarnym wówczas gdy niewykonanie obowiązku podlegającego egzekucji stanowi jednocześnie czyn zagrożony karą w jednym z tych postępowań represyjnych.

Zasada prawdy obiektywnej oznacza, że organ egzekucyjny ma obowiązek ustalenia danych niezbędnych do prowadzenia egzekucji. Na podstawie art. 36 p.e.a. organ egzekucyjny ma prawo żądać od uczestników postępowania złożenia wyjaśnień oraz zasięgania od organów administracji publicznej lub innych instytucji niezbędnych informacji. Do osoby odmawiającej zeznań lub odpowiedzi na pytanie stosuje się odpowiednie przepisy k.p.a.

Zasada zachowania pewnych względów wobec zobowiązanego (zasada prowadzenia egzekucji w sposób najmniej uciążliwy dla zobowiązanego) wywodzona jest z różnych przepisów ustawy p.e.a. i polega na tym, że w postępowaniu egzekucyjnym należy unikać sprawiania zobowiązanemu niepotrzebnych dolegliwości i wyrządzania szkód. Zasada ta przejawia się m. innymi w:

1. zakazie prowadzenia egzekucji w dni wolne od pracy i w porze nocnej (21.00 - 7.00), chyba że cel egzekucji tego wymaga (art. 52 § 2 p.e.a.),

2. obowiązku dokonywania przeszukania osób wyłącznie przez osobę o tej samej płci co osoba przeszukiwana (art. 48 § 4),

3. obowiązku dokonywania przeszukania rzeczy zgodnie z celem tej czynności,
   z zachowaniem umiaru i poszanowania godności osób, których ta czynność dotyczy, oraz bez wyrządzania niepotrzebnych szkód i dolegliwości (art. 49 a ).

Zobowiązany może dochodzić na podstawie przepisów k.c. odszkodowania od wierzyciela lub organu egzekucyjnego za szkody wyrządzone wskutek niezgodnego z przepisami prawa wszczęcia lub prowadzenia administracyjnego postępowania egzekucyjnego lub zabezpieczającego.

Niektórzy autorzy wyróżniają jeszcze dwie zasady tj. :

Zasada gospodarnego prowadzenia egzekucji zgodnie z nią organ egzekucyjny powinien tak prowadzić postępowanie egzekucyjne, aby osiągnąć cel egzekucji (wykonanie obowiązku)
w sposób jak najmniej kosztowny dla zobowiązanego. Realizacja tej zasady ma chronić dobra majątkowe zobowiązanego i jest oparta na podobnych założeniach jak zasada prowadzenia egzekucji w sposób najmniej uciążliwy dla zobowiązanego (ochrona dóbr osobistych). Zasada ta wywodzona jest z wielu szczegółowych przepisów ustawy np. art. 8 § 1 pkt 9, art. 97 § 5, art.
102 § 1, art. 103 § 2, art. 131, art. 168b.

Zasada następstwa prawnego dotyczy przejścia obowiązku objętego tytułem wykonawczym na następcę prawnego (art. 28a) i oznacza, że postępowanie egzekucyjne jest kontynuowane,
a dokonane czynności egzekucyjne pozostają w mocy. Jednakże zastosowanie dalszych środków egzekucyjnych może nastąpić dopiero po wystawieniu przez wierzyciela nowego tytułu wykonawczego i skierowania go do organu egzekucyjnego wraz z urzędowym dokumentem wskazującym przejście dochodzonego obowiązku na następcę prawnego.

UWAGA

Oprócz zasad ogólnych wyrażonych w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji do postępowania egzekucyjnego mają zastosowanie zasady ogólne całego systemu prawa (jak zasada praworządności, zasada równości wobec prawa, które obowiązują we wszystkich postępowaniach, tak administracyjnych jak i sądowych), a także niektóre zasady ogólne wyrażone w k.p.a. (np. z. przekonywania, z. informowania uczestników postępowania, z. szybkości i prostoty postępowania, w ograniczonym zakresie z. pisemności).

PRZEBIEG POSTĘPOWANIA EGZEKUCYJNEGO W ADMINISTRACJI

Co do zasady w postępowaniu egzekucyjnym w administracji wyróżnia się trzy stadia, tj.

• stadium poprzedzające wszczęcie egzekucji

• stadium stosowania egzekucji

• stadium następujące po przeprowadzeniu egzekucji.

Nie zawsze jednak postępowanie w danej przebiega przez wszystkie te etapy. Może zaistnieć sytuacja np. gdy postępowanie zakończy się na etapie czynności poprzedzających egzekucję (np.
niedopuszczalność egzekucji adm. lub umorzenie postępowania przed wszczęciem
egzekucji) lub obejmie tylko dwa pierwsze stadia.

I. Czynności poprzedzające wszczęcie postępowania egzekucyjnego

A. Czynności dokonywane przez wierzyciela :

1. Przesłanie zobowiązanemu pisemnego upomnienia, chyba że zgodnie z przepisami nie jest w
danym przypadku wymagane.

2. Sporządzenie tytułu wykonawczego.

3. Sporządzenie wniosku o wszczęcie egzekucji administracyjnej i skierowanie go do organu
egzekucyjnego wraz z tytułem wykonawczym i załączonym do niego dowodem doręczenia
upomnienia, chyba, że upomnienie nie jest wymagane. Jeżeli wierzyciel jest jednocześnie
organem egzekucyjny wniosku o wszczęcie egzekucji nie sporządza się.

Odp.

1) Upomnienie

Zgodnie z zasadą zagrożenia egzekucja administracyjna może być wszczęta, jeżeli wierzyciel, po upływie terminu do wykonania przez zobowiązanego obowiązku, przesłał mu pisemne upomnienie zawierające wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Postępowanie może być wszczęte dopiero po upływie 7 dni od dnia doręczenia upomnienia zobowiązanemu. W przypadku wykonania obowiązku
o charakterze pieniężnym wierzyciel ma obowiązek przesłania zobowiązanemu upomnienia za pośrednictwem przedsiębiorstwa użyteczności publicznej „Poczta Polska” przesyłką listową poleconą za potwierdzeniem odbioru, ponadto przewiduje się możliwość doręczenia wg przepisów Kpa. W przypadku obowiązku o charakterze niepieniężnym doręczenie upomnienia następuje na zasadach przewidzianych przepisami Kpa. Koszty upomnienia obciążają zobowiązanego a pobierane są na rzecz wierzyciela, gdy wierzycielem jest organ egzekucyjny - na rzecz komórki organizacyjnej wierzyciela do której należy prowadzenie egzekucji.

Uwaga: w określonych przepisami przypadkach upomnienie może nie być wymagane zob. rozporządzenie.

Odp.

2) Sporządzenie tytułu wykonawczego

Tytuł wykonawczy stanowi podstawę do prowadzenia egzekucji - jest w nim wskazany obowiązek, który ma być egzekwowany. Tytuł egzekucyjny zawiera informacje niezbędne do prawidłowego zindywidualizowania zobowiązanego. Do tytułu wykonawczego wierzyciel dołącza dowód doręczenia upomnienia.

TYTUŁ WYKONAWCZY sporządza się według wzoru ustalonego w rozporządzeniu ministra właściwego ds. finansów publicznych. Wzór oparty jest o treść tytułu wykonawczego uregulowany w ustawie. Zgodnie z art. 27 ustawy p.e.a. tytuł wykonawczy zawiera:

1. oznaczenie wierzyciela;

2. wskazanie imienia i nazwiska lub firmy zobowiązanego i jego adresu, a także określenie zatrudniającego go pracodawcy i jego adresu, jeżeli wierzyciel posiada taką informację;

3. treść podlegającego egzekucji obowiązku, podstawę prawną tego obowiązku oraz stwierdzenie, że obowiązek jest wymagalny, a w przypadku egzekucji należności pieniężnej - także określenie jej wysokości, terminu, od którego nalicza się odsetki z tytułu niezapłacenia należności w terminie, oraz rodzaju i stawki tych odsetek;

4. wskazanie zabezpieczenia należności pieniężnej hipoteką przymusową albo przez ustanowienie zastawu skarbowego lub rejestrowego lub zastawu nieujawnionego w żadnym rejestrze, ze wskazaniem terminów powstania tych zabezpieczeń;

5. wskazanie podstawy prawnej pierwszeństwa zaspokojenia należności pieniężnej, jeżeli należność korzysta z tego prawa i prawo to nie wynika z zabezpieczenia należności pieniężnej;

6. wskazanie podstawy prawnej prowadzenia egzekucji administracyjnej;

7. datę wystawienia tytułu, podpis z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego podpisującego oraz odcisk pieczęci urzędowej wierzyciela;

8. pouczenie zobowiązanego o skutkach niezawiadomienia organu egzekucyjnego o zmianie miejsca pobytu;

9. pouczenie zobowiązanego o przysługującym mu w terminie 7 dni prawie zgłoszenia do organu egzekucyjnego zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego;

10. klauzulę organu egzekucyjnego o skierowaniu tytułu do egzekucji administracyjnej;

11. wskazanie środków egzekucyjnych stosowanych w egzekucji należności pieniężnych.

Do tytułu wykonawczego wierzyciel dołącza dowód doręczenia upomnienia, a jeżeli doręczenie upomnienia nie było wymagane, podaje w tytule wykonawczym podstawę prawną braku tego obowiązku.

Jeżeli egzekucja ma być prowadzona zarówno z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka, jak i z ich majątków osobistych, tytuł wykonawczy wystawia się na oboje małżonków.

W tytule wykonawczym wykazuje się należności pieniężne po zaokrągleniu do pełnych dziesiątek groszy.

Odp.

3) Wniosek o wszczęcie egzekucji

Ustawa p.e.a. nie reguluje ani treści ani formy wniosku o wszczęcie egzekucji administracyjnej Jedynym wskazaniem jest art. 28, zgodnie z którym elementem wniosku o wszczęcie egzekucji administracyjnej jest wskazanie środka egzekucyjnego, w przypadku gdy wykonaniu podlega obowiązek o charakterze niepieniężnym wskazanie środka egzekucyjnego przez wierzyciela jest obligatoryjne. W związku z brakiem stosownych regulacji stosuje się odpowiednie przepisy Kpa. Jednak w przypadku, gdy chodzi o należności pieniężne, wzór tytułu wykonawczego podany w załączniku do rozporządzeniu MF zawiera w części F również wzór wniosku o wszczęcie egzekucji administracyjnej.

B. Czynności dokonywane przez organ egzekucyjny:

1. Badanie dopuszczalności egzekucji administracyjnej oraz poprawności formalnej tytułu
wykonawczego.

2. Nadanie klauzuli o skierowaniu tytułu wykonawczego do egzekucji administracyjnej.

3. Wybór środka egzekucyjnego.

Odp.

1) dopuszczalność egzekucji oraz poprawność formalna tytułu wykonawczego.

Organ egzekucyjny bada ww. przesłanki z urzędu. Organ egzekucyjny bada z urzędu dopuszczalność egzekucji administracyjnej natomiast nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym.

Jeżeli w toku czynności organ egzekucyjny stwierdzi, że obowiązek, którego dotyczy tytuł wykonawczy nie podlega egzekucji administracyjnej (np. brak podstawy prawnej do prowadzenia egzekucji administracyjnej, brak potwierdzenia doręczenia upomnienia itd.) albo też tytuł wykonawczy nie spełnia wymogów formalnych ( np. nie zawiera wszystkich elementów treści, nie został sporządzony wg wzoru itd.) organ egzekucyjny nie przystępuje do egzekucji i zwraca tytuł wykonawczy wierzycielowi w drodze postanowienia na które służy wierzycielowi niebędącemu jednocześnie organem egzekucyjnym zażalenie. Zwrot tytułu oznacza, że postępowanie egzekucyjne zostaje zakończone.

Jeżeli wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym ta faza postępowania nie występuje ponieważ już na etapie sporządzania tytułu wykonawczego organ ocenia czy egzekucja administracyjna jest dopuszczalna.

Odp.

2) Skierowaniu tytułu wykonawczego do egzekucji administracyjnej

Jeżeli organ egzekucyjny stwierdzi dopuszczalność egzekucji administracyjnej oraz spełnienie wymogów formalnych tytułu wykonawczego zaopatruje tytuł wykonawczy w klauzulę
o skierowaniu tego tytułu do egzekucji administracyjnej. Czynność ta ma postać postanowienia na które nie służy zażalenie.

Odp. 3)

Wybór środka egzekucyjnego - wyboru środka lub środków egzekucyjnych dokonuje organ egzekucyjny zgodnie z zasadą stosowania najłagodniejszych środków dla zobowiązanego. Należy zauważyć, że we wniosku o wszczęcie egzekucji administracyjnej wierzyciel może wskazać środek egzekucyjny natomiast wierzyciel powinien wskazać środek egzekucyjny, gdy wniosek dotyczy egzekucji obowiązku o charakterze niepieniężnym - w tym przypadku organ egzekucyjny nie jest jednak związany wnioskiem wierzyciela i ma prawo zastosować inny środek jeżeli uzna, że jest mniej uciążliwy dla zobowiązanego i jednocześnie prowadzi bezpośrednio do wykonania obowiązku. Jeżeli obowiązek ma charakter niepieniężny wybór środka egzekucyjnego następuje w drodze postanowienia doręczanego zobowiązanemu wraz z odpisem tytułu wykonawczego, a w przypadku obowiązku pieniężnego nie ma takiego wymogu.

II. Wszczęcie egzekucji administracyjnej i jej przebieg

Wszczęcie postępowania egzekucyjnego- ustawa p.e.a. nie reguluje tego etapu, przyjmuje się zgodnie z Kpa i orzecznictwem, że datą wszczęcia postępowania egzekucyjnego na wniosek jest dzień doręczenia organowi egzekucyjnemu przez wierzyciela wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego wraz z tytułem wykonawczym. Wszczęcie z urzędu następuje wówczas gdy wierzyciel i organ egzekucyjny jest tym samym podmiotem.

1) Wszczęcie egzekucji administracyjnej -

Wszczęcie egzekucji administracyjnej następuje z chwilą:

• doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego lub

• doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu wierzytelności lub innego prawa majątkowego, jeżeli to doręczenie nastąpiło przed doręczeniem zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego.

2) przebieg egzekucji administracyjnej

Przebieg czynności egzekucyjnych zależy od rodzaju egzekwowanego obowiązku
i zastosowanego środka bądź środków egzekucyjnych.

Organ egzekucyjny lub egzekutor, przystępując do czynności egzekucyjnych, doręcza zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego, o ile nie został wcześniej doręczony.

Organ egzekucyjny przystępuje do wyegzekwowania należności stosując odpowiedni środek egzekucyjny _ ustawa katalog środków

Środki egzekucyjne należności pieniężnych
Środki egzekucyjne obowiązków o charakterze pieniężnym
Egzekucja z pieniędzy
Egzekucja z wynagrodzenia za pracę (art. 72-78 p.e.a.)
Egzekucja z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych (art. 80-87 p.e.a.)
Egzekucja ze świadczenia z zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego i renty socjalnej (art. 79 p.e.a.)
Egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych i innych praw majątkowych (art. 89-92 p.e.a.)
Egzekucja z praw z instrumentów finansowych zapisanych na rachunkach papierów wartościowych lub innych rachunkach oraz z wierzytelności z rachunków pieniężnych (art. 93-94 p.e.a)
Egzekucja z papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów wartościowych (art. 95 .p.e.a.)
Egzekucja z weksla (art. 96 p.e.a.)
Egzekucja z autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz z praw własności przemysłowej (art. 96g-96i p.e.a.)
Egzekucja z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 96j-96k p.e.a.)
Egzekucja z pozostałych praw majątkowych(art. 961-96m p.e.a.)
Egzekucja z ruchomości
Egzekucja z nieruchomości

Środki egzekucyjne obowiązków o charakterze niepieniężnym
Grzywna w celu przymuszenia
Wykonanie zastępcze
Odebranie rzeczy ruchomej
Odebranie nieruchomości. Opróżnienie lokalu i innych pomieszczeń
Przymus bezpośredni

Przed rozpoczęciem czynności egzekutor ma obowiązek, bez wezwania, okazania zobowiązanemu zaświadczenia organu egzekucyjnego lub legitymacji służbowej upoważniającej do czynności egzekucyjnych. Jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej, egzekutor sporządza protokół z czynności egzekucyjnych. Odpis protokołu doręcza się niezwłocznie zobowiązanemu.

W celu zapewnienia sprawnego przebiegu egzekucji ustawa nakłada na zobowiązanego obowiązek powiadamiania organu egzekucyjnego o każdej zmianie miejsca pobytu zobowiązanego trwającego dłużej niż jeden miesiąc. Zawiadomienie powinno nastąpić nie później niż 7 dni od dnia zmiany miejsca pobytu. W przeciwnym wypadku na zobowiązanego może zostać nałożona kara pieniężna w wysokości nieprzekraczającej 5 - krtnego najniższego wynagrodzenia za pracę określonego odrębnymi przepisami.

III.  Zakończenie egzekucji administracyjnej

Organ egzekucyjny kończy egzekucję administracyjną gdy:

l) zrealizowanie środka egzekucyjnego spowoduje wykonanie obowiązku objętego egzekucją
i jednocześnie nie zachodzi potrzeba podejmowania dalszych czynności;

2) nastąpi umorzenie postępowania z przyczyn wymienionych w przepisach ustawy o
postępowaniu egzekucyjnym.

Zakończenie egzekucji z reguły oznacza jednocześnie zakończenie postępowania egzekucyjnego. Jednak może zaistnieć sytuacja, gdy po zrealizowaniu środka egzekucyjnego organ egzekucyjny będzie podejmował dalsze czynności procesowe (np. rozpatrywanie środków prawnych złożonych w toku postępowania egzekucyjnego, podział kwoty uzyskanej z egzekucji itd.).

Może być też tak, że egzekucja prowadzona przez wierzyciela będącego jednocześnie organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania środków egzekucyjnych w ograniczonym zakresie okaże się w całości lub w części bezskuteczna. Wówczas postępowanie egzekucyjne będzie kontynuowane przez naczelnika urzędu skarbowego po przekazaniu mu odpisu tytułu wykonawczego.

Zakończenie egzekucji administracyjnej oraz postępowania egzekucyjnego następuje z chwilą faktycznego zakończenia czynności prze organ egzekucyjny i nie wymaga wydania w tej sprawie żadnego aktu administracyjnego. Wyjątkowo w przypadku, gdy powodem zakończenia postępowania jest jego umorzenie organ egzekucyjny wydaje postanowienie.

Uwaga: zgodnie ze wzorem (załącznik rozporządzenia MF z 2001 r.) fakt zakończenia egzekucji należności pieniężnej powinien być odnotowany przez komornika skarbowego w części K tytułu wykonawczego.

Ustawowe wyłączenia spod egzekucji administracyjnej

(art. 8,8a)- określa wielkość i rodzaj majątku, który został wyłączony spod egzekucji. Np. przedmioty domowego użytku pościel, bielizna ubranie dla niego i jego domowników, 1 obrączka, 1 koza, przedmioty do wykonywania pracy …

Nie podlegają egzekucji również : alimentacje, zasiłki, dodatki rodzinne.

Czynności organu egzekucyjnego przed przystąpieniem do egzekucji

Po przeprowadzeniu czynności wstępnych postępowania egzekucyjnego mamy drugie stadium postępowanie rozpoznawcze- są to czynności :

1. czynności dowodowe ) - w celu ustalenia sytuacji makatowej i faktycznej zobowiązanego organ egzekucyjny może żądać od podmiotów postępowania złożenia dodatkowych wyjaśnień na podstawie tych wyjaśnień organ

2. czynności orzecznicze) - na podstawie tych ustaleń organ wydaje postanowienie o zastosowaniu określonego środka egzekucyjnego o zawieszeniu, o umorzeniu

Jest to ciąg czynności od wszczęcia do zakończenia ( zbadanie, rozstrzygnięcie , wydanie) w celu wyegzekwowania egzekucji - zastosowania określonego śr. Egzekucyjnego (do momentu wyegzekwowania określonej kwoty)

Przystąpienie do egzekucji

Są to czynności wykonawcze

- doręczenie zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego,

postanowienie o zastosowaniu środka egzekucyjnego - przy zobowiązaniach niepieniężnych

( poucza się o możliwości złożenia zażalenia)

zawiadomienie o zajęciu jego wynagrodzenia za pracę….. - przy zobow. Pieniężnych

- czynności wykonawcze prowadzi organ egzekucyjny, egzekutor, poborca skarbowy

Może zarządzić otwarcia lokali, przeszukać je powołana komisja może przeszukać rzeczy, może żądać ich wydania

- jest sporządzony protokół. Odpis doręcza się niezwłocznie zobowiązanemu

Zbieg egzekucji administracyjnej i sądowej

Mamy 2 organy (admi i sąd.)do jednego zobowiązania (art.62)

Tej samej nieruchomości ,prawa majątkowego organ wstrzymuje egzekucję (z urzędu lub na wniosek wierzyciela lub zobowiązanego) i przekazuje akta egzekucji do Sądu Rejonowego zgodnie z przepisami kpc

Zbieg egzekucji administracyjnej

Ustawa tylko przewiduje zbieg egzekucji dot. egz. pieniężnych

Odstąpienie od scalania wg reguły właściwości rzeczowej do prowadzenia egzekucji należności pieniężnych w urzędach skarbowych do innych organów może być wówczas kilka egzekucji wobec tej samej rzeczy wówczas jest prowadzone łączne prowadzenie egzekucji przez naczelnika urzędu skarbowego wg miejsca zamieszkania zobowiązanego, położenia majątku, lub organ który 1 wszczął egzekucję

Katalog środków egzekucyjnych obowiązków o charakterze pieniężnym

- egzekucja z pieniędzy

- egzekucja z wynagrodzenia za pracę

- Ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego, a także renty socjalnej,

- Z rachunków bankowych

- Z innych wierzytelności pieniężnych

- Z praw z instrumentów finansowych w rozumieniu przepisów o obrocie instrumentami finansowymi, zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku, oraz z wierzytelności z rachunku pieniężnego służącego do obsługi takich rachunków,

- Z papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów wartościowych,

- Z weksla,

- Z autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz z praw własności przemysłowej,

- Z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością,

- Z pozostałych praw majątkowych,

- Z ruchomości

- Z nieruchomości

Katalog środki egzekucyjne obowiązków niepieniężnych

- grzywna w celu przymuszenia

- wykonanie zastępcze

- Odebranie rzecz ruchomej

- Odebranie nieruchomości, opróżnienie lokali i innych pomieszczeń

- Przymus bezpośredni

13

---