338. Wybierz te cechy rzeźby Polski, które wywierają korzystny wpływ na rozwój rolnictwa:

1. nachylenie terenu NW

2. przewaga nizin

3. urozmaicona rzeźba

4. pasowość ukształtowania powierzchni

5. dominacja równin lub terenów falistych

6. nachylenie stoków powyżej 30º

7. równinność terenów depresyjnych

339. Podaj nazwy regionów Polski, które charakteryzują się następującymi cechami klimatu utrudniającymi lub ułatwiającymi uprawę roślin:

1. najdłuższy okres wegetacyjny

2. najmniejsza roczna suma opadów

3. najpóźniej zaczynająca się wiosna

4. największe usłonecznienie

340. Na podstawie opisu cech środowiska przyrodniczego rozpoznaj region rolniczy Polski.

W regionie przeważa krajobraz pojezierny, o zróżnicowanej rzeźbie, w części środkowej dość powszechnie występuje zjawisko erozji gleb. Klimat jest tu łagodny i wilgotny, a długi okres wegetacyjny skraca się w miarę przesuwania na wschód. Najwyższe wzniesienia są dla roślin uprawnych obszarami o optymalnej ilości opadów.

341. Dobierz do przyrodniczych czynników utrudniających rozwój rolnictwa w Polsce skutki gospodarcze, które te czynniki wywołują:

1. występowanie wiosennych przymrozków, tzw. zimnych ogrodników

2. krótki okres wegetacyjny w Pn.-Wsch. Polsce

3. obfite opady deszczu w lipcu

4. gradobicia

5. zmienność warunków pogodowych

6. pojawiające się susze w okresie letnim

1. trudność w planowaniu prac polowych

2. uszkodzenia roślin polowych i drzew owocowych

3. trudności w uprawie poplonów

4. zniszczenie upraw, zwłaszcza warzyw i owoców

5. wyleganie zbóż, utrudniające mechaniczny ich zbiór

6. obniżenie plonów roślin

342. Dobierz odpowiedni typ gleb do głównych regionów jego występowania:

a) Równina Błońsko-Łowicka, Kujawy, Nizina Szczecińska (okolice Pyrzyc)

b) delta Wisły, doliny rzeczne

c) Wyżyna Sandomierska, okolice Proszowic, okolice Hrubieszowa

d) Niecka Nidziańska, Wyż. Krakowsko-Częstochowska

1. czarnoziemy stepowe

2. rędziny

3. bielice

4. czarne ziemie

5. mady

343. Porównaj warunki do rozwoju rolnictwa na Wyżynie Lubelskiej i na Nizinie Wielkopolskiej pod względem:

a) gleb

b) klimatu

c) ukształtowania powierzchni

344. Przyporządkuj krainie geograficznej typowe dla niej czynniki sprzyjające rozwojowi rolnictwa:

a) Żuławy Wiślane

b) Nizina Śląska

c) Wyżyna Sandomierska

d) Nizina Szczecińska

1. żyzne czarnoziemy

2. Żyzne gleby aluwialne

3. Długi okres wegetacji

4. Żyzne czarne ziemie

345. Wymienione województwa uporządkuj wg warunków przyrodniczych, sprzyjających rozwojowi rolnictwa (od najbardziej do najmniej korzystnych):

a. małopolskie

b. lubelskie

c. kujawsko-pomorskie

d. warmińsko-mazurskie

346. Podaj po dwa przykłady regionów Polski, których strukturę użytkowania gruntów cechuje duży udział:

a) gruntów ornych

b) łąk i pastwisk

c) sadów

347. Struktura użytkowania ziemi w Polsce charakteryzuje się:

a) średnim odsetkiem gruntów ornych, dużym odsetkiem lasów

b) dużym odsetkiem lasów

c) dużym odsetkiem użytków zielonych, bardzo małym odsetkiem sadów

d) niskim odsetkiem lasów i gruntów ornych

e) wysokim odsetkiem gruntów ornych, niewielkim odsetkiem sadów

348. Wymień główne czynniki, które zdecydowały o spadku zużycia nawozów sztucznych w Polsce po 1989 roku.

349. Oznacz literą P - zdania prawdziwe, B - zdania błędne:

- W Polsce dominują gleby I i II klasy bonitacyjnej …

- Obok Jugosławii Polska była jedynym krajem socjalistycznym, w którym dominowała indywidualna własność w rolnictwie …

- Cechą polskiego rolnictwa jest rozdrobnienie gospodarstw indywidualnych …

- Wśród gospodarstw indywidualnych dominują gospodarstwa o powierzchni od 10 do 15 ha …

- Najwięcej państwowych gospodarstw rolnych znajdowało się w północnej i zachodniej Polsce

- Wielkość gospodarstw indywidualnych wpływa na mechanizację rolnictwa …

- Najmniejsze gospodarstwa występują w południowo-wschodniej Polsce …

- Największą liczbą spółdzielni produkcyjnych cechują się województwa Polski Środkowej …

- Większość gospodarstw indywidualnych w Polsce posiada grunty składające się z kilku działek …

350. Podkreśl niewłaściwą odpowiedź.

Rolnictwo było jednym z działów gospodarki Polski, który poważnie odczuł wprowadzenie gospodarki rynkowej po 1990 r., ponieważ:

1. wzrósł import żywności z byłego ZSRR

2. ujawniły się trudności w zagospodarowaniu nadwyżek żywności

3. załamał się wschodni rynek zbytu

4. ograniczone zostały cła na artykuły rolne z Zachodniej Europy

5. państwa Unii Europejskiej ograniczyły napływ taniej żywności z Polski

351. Obszarami o największym areale zasiewów buraka cukrowego są: Nizina Śląska, Kujawy, Wyżyna Małopolska - część wschodnia. Na rozmieszczenie tej uprawy mają wpływ:

a) warunki klimatyczne, odległość od aglomeracji miejskich, stopień zalesienia otaczającego obszaru

b) warunki glebowe, odległość od zakładów produkujących nawozy, stopień zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego

c) warunki klimatyczne, odległość od cukrowni, warunki glebowe

d) rozmieszczenie jest czysto przypadkowe

352. Na podstawie opisu rozpoznaj roślinę uprawną:

Największe nasilenie upraw występuje na obszarach charakteryzujących się dobrymi glebami oraz wysoką kulturą rolną (Wyżyna Lubelska, Nizina Śląska, Żuławy Wiślane). Najmniej ogólnej powierzchni zasiewów zajmuje na Nizinie Mazowieckiej i w Pn.-Wsch. Polsce. Barierą dalszego, szybkiego wzrostu tej uprawy jest spadek zużycia nawozów sztucznych oraz znaczne zakwaszenie większości gleb, wymagające kosztownego wapnowania pól.

353. Na podstawie przedstawionych cech rozpoznaj roślinę uprawną:

A. Roślina przemysłowa uprawiana głównie w gospodarstwach indywidualnych z uwagi na dużą pracochłonność uprawy. Liście oraz inne odpady z jej przerobu przemysłowego są cenną paszą dla zwierząt.

B. Roślina zbożowa o plonach wyższych niż plony żyta i mniejszych wymaganiach glebowych niż pszenica.

C. Roślina przemysłowa uprawiana głównie w północnej i zachodniej części Polski. Jej zbiór wymaga użycia kombajnów. W ostatnich latach powierzchnia jej uprawy rośnie.

354. Podaj nazwy roślin, których rozmieszczenie jest uwarunkowane przez:

a) opady wyższe od średnich rocznych opadów w Polsce oraz rozmieszczenie hodowli koni

b) żyzne gleby, bliskość zakładów przetwórczych

c) położenie na stokach o ekspozycji południowej

d) tradycje uprawy tej rośliny w pn.-wsch. Polsce

355. Na podstawie opisu rozpoznaj rośliny uprawiane w Polsce:

A. Tradycyjna roślina przemysłowa uprawiana głównie we wschodniej Polsce, wymagająca dużych nakładów pracy - Polska słynie w świecie z produktów przemysłowych uzyskiwanych z tej rośliny

B. Roślina przemysłowa wymagająca dobrych gleb, o żółtych kwiatach - jej wysuszone, sprasowane nasiona są wysokobiałkową paszą dla zwierząt.

C. Roślina wykorzystywana w tradycyjnym i ekologicznym rolnictwie jako zielony nawóz - uszlachetniona jej odmiana jest rośliną ozdobną.

356. Porównaj powierzchnię zasiewów w Polsce w latach 1950, 1980, 1994, 1998. Podaj wnioski wynikające z porównania.

Roślina	Udział powierzchni zasiewów [%]
		1950	1980	1994	1998
Zboża razem	63,6	54,0	65,4	70,2
W tym: - pszenica	9,9	11,1	19,0	20,9
- żyto	33,8	20,9	19,0	18,2
- ziemniaki	17,4	16,1	11,8	11,6
- rośliny przemysłowe	4,1	6,5	6,6	7,3
w tym: - buraki cukrowe	1,9	3,2	3,0	3,2
- rzepak i rzepik	1,0	2,2	2,8	3,5
- warzywa	0,9	1,8	2,2	2,0

357. Przyporządkuj odpowiednim roślinom osiągane w Polsce plony w 1998 r.

a) ziemniaki

b) buraki cukrowa

c) żyto

d) pszenica

1. 36 q/ha

2. 25 q/ha

3. 200 q/ha

4. 379 q/ha

5. 18 q/ha

358. W Polsce globalna produkcja roślinna jest wyższa niż produkcja zwierzęca, natomiast towarowość produkcji zwierzęcej jest wyższa niż roślinnej. Na co wskazuje ten fakt?

359. Procentowy udział Polski w światowej produkcji poszczególnych roślin wynosił w 1997 r.: 21,7%, 6,9%, 5,8%, 1,3%. Uzupełnij tabelę odpowiednimi wartościami.

Roślina	Udział światowej produkcji [%]
Ziemniaki
Buraki cukrowe
Pszenica
Żyto

360. Tabela przedstawia zróżnicowanie rolnictwa pod względem wybranych cech w 1998 r. w województwach: podkarpackim, wielkopolskim, podlaskim, kujawsko-pomorskim. Wpisz nazwy województw obok odpowiednich danych.

Województwo	Udział gruntów ornych w użytkach rolnych [%]	Udział lasów w powierzchni województwa	Zwierzęta hodowlane w szt. na 100 ha użytków rolnych
						Bydło	Trzoda chlewna
	83,3	25,3	41,9	254,5
	67,1	35,9	38,9	47,2
	65,8	29,3	53,0	87,1
	87,1	22,3	40,9	188,8

361. Tabela przedstawia zróżnicowanie rolnictwa pod względem wybranych cech w 1998 r. w województwach: lubuskim, łódzkim, świętokrzyskim, pomorskim. Wpisz nazwy województw obok odpowiednich danych.

województwo	Udział gruntów rolnych w powierzchni województwa [%]	Udział lasów w powierzchni województwa [%]	Skup żywca rzeźnego w kg na 1 ha użytków rolnych	Zużycie nawozów sztucznych w kg na 1 ha użytków rolnych
	55,9	20,1	105	70,8
	37,2	29,0	52	63,5
	39,8	35,8	50	129,7
	29,6	48,8	123	115,0

362. Tabela przedstawia dane liczbowe dla województw: podlaskiego, lubelskiego, śląskiego, dolnośląskiego. Wpisz nazwy województw obok odpowiednich danych.

Województwo	Zwierzęta hodowlane w szt. Na 100 ha użytków rolnych		Gęstość zaludnienia os/km^2	Ludność miejska
		bydło			Trzoda
	20	53	149	72
	35	63	397	80
	56	87	61	58
	35	81	89	47

363. Rozpoznaj na podstawie opisu region rolniczy w Polsce.

A. Uprawia się w nim niemal wszystkie ważniejsze rośliny przemysłowe. Sprzyjają temu dogodne warunki naturalne: żyzne gleby, długie i ciepłe lata. Region wyróżnia się uprawą buraka cukrowego, a także rzepaku, tytoniu, konopi, chmielu.

B. Jest to region o największej obsadzie bydła na 100 ha użytków rolnych, co wynika z dużych zasobów naturalnej bazy paszowej, rozdrobnienia gospodarstw rolnych i dużego wewnętrznego spożycia mleka. Ukształtowanie powierzchni utrudnia uprawę roślin.

_________________________________

17. Rolnictwo plantacyjne to sposób gospodarowania, którego początki sięgają kolonizowania pd. Afryki przez Europejczyków. Obecnie największe obszary plantacyjne występują w różnych regionach świata, np. w Ameryce Pd. i Środkowej oraz Pd. Pd. - wsch. Części Azji. Podaj trzy cechy rolnictwa plantacyjnego oraz oceń jego wpływ na środowisko przyrodnicze.

60. Na świecie od wielu lat podejmuje się starania zmierzające do zwiększenia produkcji żywności. Przedstaw 4 rozwiązania, dzięki którym można produkować więcej żywności.

64. Określ, które ze zdań są prawdziwe a które fałszywe, opisujące wpływ czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na chów bydła w Polsce.

1. Najmniejsze natężenie chowu bydła obserwujemy w Polsce zach. i pn-zach, gdzie dominowało rolnictwo uspołecznione (państwowe).

2. Na znaczne natężenie chowu bydła w pn.-wsch. Polsce wpłynęły niekorzystne warunki klimatyczne i glebowe.

3. Bardzo duże pogłowie bydła w pd. Wielkopolsce wynika z niskiej kultury rolnej tego regionu.

4. Na Podlasiu i w Karpatach, ze względu na duże areały łąk i pastwisk, dominuje hodowla ekstensywna, a w Wielkopolsce hodowla intensywna, oparta głównie na paszach.

5. Znaczne natężenie chowu bydła w strefach aglomeracji miejskich wynika z korzyści, jakie daje duży rynek zbytu mięsa i mleka.

6. W Karpatach, gdzie dominują duże gospodarstwa rolne chów bydła w dużych stadach służy przede wszystkim potrzebom własnym rolników.

65. Podaj 2 argumenty przemawiające za korzystniejszymi warunkami środowiska przyrodniczego dla rozwoju ekologicznej produkcji mięsa i mleka na Podlasiu niż w Wielkopolsce.

50. Przedstaw 4 cechy rolnictwa krajów wysoko rozwiniętych gospodarczo różniących rolnictwo tych krajów od rolnictwa krajów słabo rozwiniętych gospodarczo.

39. Wyjaśnij znaczenie terminów:

- rolnictwo ekstensywne

- rolnictwo towarowe

41. Na podstawie danych zawartych w tabeli sformułuj wniosek dotyczący wydajności polskiego rolnictwa w porównaniu z innymi krajami Unii Europejskiej. Posługując się odpowiednimi danymi, podaj 2 argumenty uzasadniające ten wniosek.

Kraj	Przeciętna wielkość gospodarstwa [ha]	Plon pszenicy [q/ha]	Plony ziemniaków [q/ha]	Zużycie nawozów sztucznych [kg/ha]	Udój mleka od jednej krowy [kg/rok]
Polska	7	36	200	79,9	3411
Francja	40	76	389	156,4	5476
Holandia	18	66	430	258,6	6581
Niemcy	35	72	350	168,1	5534
Wielka Brytania	70	69,9	399	134,4	5713

42. Przedstaw 3 problemy, które władze lokalne i rolnicy z przeciętnej gminy w Polsce musza rozwiązać, aby ich rolnictwo było konkurencyjne, z zach.-europejskim (wykorzystaj również informacje zawarte
w tabeli w zad. 41)

31. Zaznacz zdanie prawdziwe literą P błędne litera F:

1. Produkcja pszenicy na świecie dominuje na obszarach klimatu umiarkowanego.

2. Pszenicę uprawia się przede wszystkim na glebach bardzo dobrych i dobrych.

3. Dzięki dobrym glebom i wysokiej kulturze rolnej Polska osiąga bardzo wysokie plony pszenicy.

4. Kraje słabo rozwinięte gospodarczo cechuje wysoka towarowość rolnictwa.

5. Najwięksi producenci ryżu na świecie są jego największymi eksporterami.

6. Dynamika przyrostu prod. żywności jest najwyższa w Azji i Australii, najniższa w Afryce i Europie.

7. W rolnictwie krajów słabo rozwiniętych dominuje produkcja zwierzęca, a w krajach wysoko rozwiniętych produkcja roślinna.

8. Trzcina cukrowa jest rośliną strefy międzyzwrotnikowej i wymaga klimatu ciepłego i wilgotnego.

32. Uzupełnij tabelę wpisując po 3 cechy charakterystyczne dla intensywnej i ekstensywnej gospodarki rolnej. W ostatniej kolumnie wpisz 3 przykłady państw, w których uprawa pszenicy ma charakter właściwy dla danego typu gospodarki.

Typ gospodarki	Cechy gospodarki	Przykłady państw (wybrane z tabeli)
Intensywna	a) b) c)
ekstensywna	a) b) c)

Powierzchnia, zbiory i plony pszenicy w 1998 r.

Kraj	Powierzchnia zasiewów [mln ha]	Zbiory [mln ton]	Plony [q/ha]
Świat	223,7	590,3	26,4
Rosja	23,7	27,0	11,4
Australia	11,5	21,9	19,1
Turcja	10,7	21,0	19,6
Iran	6,3	10,0	15,9
Francja	5,2	39,9	76,0
Niemcy	2,8	20,1	72,0
Wielka Brytania	2,0	16,3	79,7
Dania	0,7	5,2	76,2

45. W oparciu o dane zawarte w tabeli zaproponuj 3 działania, jakie należałoby podjąć, aby dostosować polskie rolnictwo do standardów Unii Europejskiej. Obok propozycji napisz, jakie trudności mogą wystąpić podczas wprowadzania tych zmian.

Państwo	Śr. powierzchnia gosp. Rolnego [ha]	Ludności rolnicza [% ogółu ludności]	Plony pszenicy [q/ha]	Roczny udój mleka od 1 krowy [kg]	Zużycie nawozów sztucznych w przeliczeniu na czysty składnik na 1 ha użytków rolnych [kg]
Wielka Brytania	68,9	1,9	74,7	6630	134
Francja	30,7	3,9	66,3	5476	156
Holandia	17,7	3,7	81,0	6581	258
Niemcy	17,5	2,9	72,8	5534	168
Polska	6,9	21,0	32,1	3471	80

40. Wyróżnia się różne typy rolnictwa ze względu na nakłady pracy i środków oraz efekty gospodarowania. Na poniższym schemacie np. w polu 1 - można umieścić przykłady gospodarki rolnej intensywnej i jednocześnie towarowej, jak np. uprawa kwiatów w Holandii.

ROLNICTWO

Towarowe	Intensywne		Samozaopatrzeniowe
		1		2
		3		4
		Ekstensywne

Spośród podanych niżej przykładów podkreśl jeden, który należy umieścić w polu 3. powyższego schematu.

♦ pasterstwo koczownicze (Burkina Faso)

♦ uprawa ryżu z nawadnianiem (Nepal)

♦ uprawa zbóż (Europa)

♦ uprawa zbóż (Wlk. Równiny, USA)

♦ hodowla trzody chlewnej (Dania)

♦ hodowla owiec (Australia)

35

Na diagramie przedstawiono strukturę zasiewów zbóż na świecie w latach 1998-2000.

Wykorzystując dane z diagramu oraz własną wiedzę , oznacz literą P zdania prawdziwe i literą B zdania błędne.

Udział czterech zbóż należących do podstawowych zbóż w Polsce wynosi na świecie 44%... ...........

Udział dwu zbóż o największym znaczeniu w wyżywieniu ludności świata wynosi 44%. ...........

Sorgo i proso uprawiane są głównie w Ameryce Południowej. ............

Owies uprawiany jest głównie w strefie umiarkowanej. ............

Ryż jest podstawową uprawą żywieniową na obszarach o klimacie monsunowym. ...........

---