Autyzm
spektrum autystyczne
O spektrum autystycznym mówimy gdy można wyróżnić w zachowaniu dziecka jedną cechę kwalifikującą go do grupy dzieci autystycznych.
triada autystyczna
Teorie objawów zaburzeń autystycznych
zaburzenie więzi międzyludzkich
zaburzenie komunikacji i fantazji
ograniczony repertuar aktywności i zainteresowań
regres autystyczny
Około 30 miesiąca choroba zaczyna się pogłębiać, dziecko cofa się w rozwoju, objawy zaczynają się nasilać przestaje mówić itp.
echolalia
Powtarzanie przez dziecko dźwięków dźwięków słów bezsensownie
1943 r. - wprowadzono po raz pierwszy termin autyzm przez Kennera(zauważył on odrębną jednostkę- dzieci o podobnych objawach)
KENNER WPROWADZIŁ WIELE PRZEKONAŃ NIEPRAWDZIWYCH:
Autyzm to rodzaj choroby psychicznej (nie prawda bo jest związana z mózgiem mózgiem genami)
Teoria zimnej matki- za autyzm odpowiada to w jaki sposób matka opiekowała się swoim dzieckiem (wiemy że matka dziecka i autyzm nie maja ze sobą nic wspólnego.
U dzieci nie występują objawy neurologiczne.
Dzieci autystyczne cechuje potencjalnie wybitna inteligencja.
- wiemy, że występuje grupa dzieci ze ZDOLNOŚCIAMI WYSYPKOWYMI:
- LICZENIE
- PAMIĘĆ
- SŁUCH
- osoby z tymi zaburzeniami - SEWENCI(1-10% wszystkich autystów)
Dzieci pochodzą z wyższych klas społecznych (niższe klasy społeczne nie ujawniały dzieci ze względu na brak środków finansowych)
KLASYFIKACJE JEDNOSTEK CHOROBOWYCH:
DSM I, II, III Klasyfikacje w których uwzględniamy zaburzenia, które niosą za sobą
ISD 1,2,3 pewne konsekwencje
Autyzm DSM II
Całościowe lub globalne zaburzenie rozwoju dotyczące wszystkich bądź części sfer życia.
- Zespół Retta
* choroba o podłożu genetycznym
* występuje u dziewczynek - chłopcy nie przezywają życia płodowego
* jest podobny do autyzmu w okresie regresu np.:
- gdy dziecko przestaje mówić
- traci umiejętności nabyte
- pojawiają się ruchy dłoni przed oczyma
- Zaburzenia autystyczne
- Zespół Aspergera
* inteligentny autyzm ma przebieg podobny do aytyzmu, ale nie występuje zaburzenie inteligencji, a nawet może wystąpić bardzo wysoki poziom inteligencji w danym zagadnieniu
* występują problemy z:
-zaburzeniami komunikacji
-uczuciami, emocjami
-tym co fizyczne
-życiem w społeczeństwie, społeczeństwie czym ma świadomość
-wie, że inni czują, ale sam nie jest w stanie odczuwać
-mają uczucia, ale nie rozumieją innych
KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE
Dawniej trzeba było mieć przynajmniej 2 objawy z tych aby można było stwierdzic chorobę autystyczną:
- pierwszym objawem jest regres
- triada autystyczna
- nieprawidłowość nieprawidłowość rozwoju społecznym
- unikanie kontaktu wzrokowego
- trudności w rozpoznawaniu gestów, tonu głosu
- brak wyrażania uczuć np. mimika
- brak reakcji na własne imię
- brak wykształconego rytmu snu i czuwania(dziecko z autyzmem długo nie ma uregulowanego okresu snu i czuwania)
- problem ze snem, później spowodowany brakiem melatoniny
- skłonności do zachowań agresywnych(agresja - zachowanie przeciwko komuś, rzadko przeciwko przestrzeni)
U autystów agresja jest spowodowana tym , że cos chcą osiągnąć, ale im nie wychodzi. Nie rozumieją w jakim świecie żyją
- mogą wystepować zachowania autoagresyjne(autystyk ma problem z odbiorem autosensorycznym, próbują oni zrobić wszystko aby poczuć samego siebie)
- deficyt w komunikowaniu - 50% nie mówi wogóle, mówią w sposób bardzo specyficzny
TEACCA - PROGRAM DO TERAPII
OBJAWY REGRESU:
utrata mowy, jeżeli mowa nie wróci dziecko mówi mową Piotrusiowi(nie mówi o sobie „ja”tylko „on” bądź wymawia imię)
echolalie- *bezpośrednie
*oddalone w czasie(często przy skojarzeniu pewnych rzeczy z sobą)
Nie występują klasyczne echolalie, echolalie autystyków nie mają związku z otaczającą rzeczywistością
nieumiejętność prowadzenia dialogu
nie ma potrzeby dialogu
wydawane dźwięki nie mają komunikacyjnego podłoża
problem z komunikatem werbalnym i niewerbalnym
Sztywne wzorce zachowań
czynności rytualne(przynoszą bezpieczeństwo)
mało tolerancyjne na imiona
talizmany- może być nimi wszystko
dziwne nawykowe czynności (mogą wychodzić z powodu urazu sensoryczno- zmysłowego)
zaburzenie sensoryczne
- nadwrażliwość- mały bodziec duża reakcja
- podwrażliwość - duży bodziec mała reakcja
słuch
wzrok te zmysły mogą być przyczyną nad i podwrazliwości, najczęściej dotyk
dotyk
smak
NADWRAŻLIWOŚĆ |
POWRAŻLIWOŚĆ |
DO
Kiedy bardzo mocno ściśniemy wówczas uruchomi się czucie głębokie nie przyniesie dyskomforu, ale też nie przyniesie poczucie bezpieczeństwa |
TYK
- przygryzanie - wyrywanie włosów - wbijanie paznokci - rzucanie się na ziemię Bardzo często autystycy nie czują bólu nawet bardzo silnego bodźca bólowego
|
SŁ
|
UCH * piszczące dźwięki sprawiają dziecku przyjemność |
SM
|
AK * duzy bodziec smakowy np. pikantne rzeczy, bądź jedzenie rzeczy niejadalnych |
WĘ
|
CH
|
WZ
|
ROK
|
POPULACJA OSÓB Z AUTYZMEM
występuje we wszystkich częściach świata
dziewczynki rzadziej stwierdzamy jak chłopcy 1:3 (dziewczynka z autyzmem jest bardzo zaburzona)
coraz częściej stwierdzamy autyzm co nie znaczy, że choruje więcej dzieci
PRZYCZYNY AUTYZMU
psychologiczne
genetyczne
kondydoza - grzyb w jelicie nie robiący krzywdy do momentu, aż przerośnie jelito(przez to mogą lubić słodycze)
dysfunkcje genetyczne
ciąża i komplikacje okołoporodowe(obecnie NIE PRAWDA)
Nie ma jednego czynnika, ale może być to zespół czynników np. geny
wpływy metali ciężkich (szczepionka)
może być alergia pokarmowa (sól pszenica, środki konserwowe…)
Logopedia
Leon Karczmarek - I teoretyk logopedii, podziały logopedii
LOGOPEDIA |
||
teoretyczna |
specjalna |
|
|
Ogólna
badania przesiewowe występują wady wymowy: 3,5,6 lat - kultura żywego słowa - profilaktyka * artystyczna
|
Specjalna * balbutologopedia (jakanie,niepłynność mowy) *neurologopedia (zaburzenia mowy związane z nieprawidłowościami układu nerwowego) *logopedia korekcyjna (czasami nazywana logopedia szkolną) *surdologopedia (kształtowanie i terapia mowy u osób z wadą słuchu) *olinofrenologopedia (kształtowanie i terapia osób niepełnosprawnych intelektualnie) * kształtowanie mowy u osob po laryngektomii(usuwanie krtani) |
KLASYFIKACJA ZABURZEŃ MOWY
ze względu na czas powstania zaburzenia
I okres prelingwalny (zanim zacznie się rozwijać mowa werbalna)
II okres perilingwalny (w czasie rozwoju mowy werbalnej)
III okres postlingwalny (po zakończeniu okresu rozwoju mowy werbalnej ok. 6-7 r.ż.)
ZABURZENIA MOWY(wg Ireny Styczek, klasyfikacja przyczynowa) |
|
Egzogenne (zewnętrzne, środowiskowe)
|
Endogenne (wewnętrzne, organiczne)
|
Dyslalia - z gr dys- zaburzenia, lalia - mowa
Rodzaje dyslali:
w zależności od tego w jaki sposób jest realizowana głoska zaburzona
elizja - (magilalia)- realizacja wadliwego fonemu jako zero morfologiczne; wadliwy fonem nie jest wymawiany np. „rower” dzieco wymówi „owe”
substytucja - (pararelia) - wadliwa realizacja fonemu mieści się w polu realizacji innego fonemu i zastępowanie jednego fonemu innym,zasadniczo (nowel),(iowel)
deformacja - (dyslalia właściwa) - wtedy gdy, realizacja wadliwego fonemu wykracza poza realizację tego fonemu,a jednocześnie nie mieści się w polu realizacyjnym innego fonemu
w zależności od głoski
stygmatyzm - inaczej seplenienie, nieprawidłowa realizacja głosek metalizowanych(szeregi syczący , szumiący , ciszący
- [s,z,c,dz] szereg syczący
- [sz,rz,cz,dz] szereg szumiacy
- [ś,ź,ć,dź] szereg ciszący
rotacyzm - dotyczy głoski „r”
kappacyzm - dotyczy głoski „k”
lambdacyzm - dotyczy głoski „l”
gammacyzm - dotyczy głoski „g”
betacyzm - dotyczy głoski „b”
mowa bezdźwięczna( zastepowanie głosek dźwięcznych bezdźwięcznymi)
inne nieprawidłowe reakcje
dyslalia
DYSLALIA |
||
Jednoraka Nieprawidłowa realizacja 1 głoski |
Wieloraka Nieprawidłowa realizacja więcej niż 1 głoski |
Całkowita Nieprawidłowa realizacja obejmuje ok. 70% systemu fonetycznego (bełkot)) |
PRZYCZYNY DYSLALII
ZMIANY ANATOMICZNE APARATU ARTYKULACYJNEGO
nieprawidłowa budowa języka
- mikroglosja - za krótki język
- makroglosja - za długi język
nieprawidłowa budowa podniebienia
- gotyckie
- rozszczepy
zniekształcenia zgryzu
anomalie zębowe
przerost 5 migdała
skrzywienie przegrody nosowej
NIEPRAWIDŁOWE FUNKCJONOWANIE NARZĄDU MOWY
zbyt niska sprawność języka,warg etc.
Nieprawidłowa praca zwierającego pierścienia gardłowego
Brak pionizacji języka
Połykanie infantylne
NIEPRAWIDŁOWA BUDOWA I FUNKCJONOWANIE NARZĄDU SŁUCHU
obniżenie słyszalności
zaburzenie analizy i syntezy słuchowej
zaburzrnie słuchu fonematycznego
KOMUNIKACJA ALTERNATYWNA - SYSTEMY |
||
GRAFICZNY * piktogramy * znaki PCS *system Bliska * rebusy *signsymbole
|
GESTOWY * języki migowy * język migany *fonogesty(umożliwia osobie niesłyszącej zrozumienie głoski którą ktoś wypowiedział
|
MIESZANY * MAKATON system gestowo -obrazkowy (oparty na języku migowym) dla osób niesłyszących upośledzonych
|
Surdopedagogika
niesłyszący(głuchy) - osoba, która bez pomocy wzroku nie jest w stanie zrozumieć mowy, nawet przy użyciu aparatów słuchowych, ale ma ukształtowaną mowę czynna
słabosłyszący - osoba, która ma trudności z rozumieniem mowy bez aparatów słuchowych, lecz rozumie ją wyłącznie drogą słuchową w sprzyjających warunkach za pomocą aparatów lub bez
głuchoniemy - osoba, która na skutek głuchoty nie jest w stanie zrozumieć mowy i nie posługuje się nią
BUDOWA UCHA
1 - czaszka 2 - przewód słuchowy zewnętrzny 3 - małżowina uszna 4 - błona bębenkowa 5 - okienko owalne 6 - młoteczek 7 - kowadełko 8 - strzemiączko 9 - kanał półkolisty 10 - ślimak 11 - nerw słuchowy 12 - trąbka Eustachiusza
UCHO ZEWNĘTRZNE
małżowina uszna - zbiera dźwięki, lokalizuje źródło dźwięku, wzmacnia sygnał dźwiękowy
zewnętrzny przewód słuchowy - przewodzi falę dźwiękową, chroni błonę bębenkową przed wiatrem, urazami zewnętrznymi itp., wytwarza woskowinę
błona
UCHO ŚRODKOWE
kosteczki słuchowe (młoteczek, kowadełko, strzemiączko) - są połączone delikatnymi stawami, fale dźwiękowe przechodzą przez nie i przesyłają je do otworu owalnego
trąbka Eustachiusza - wyrównywanie ciśnienia między uchem środkowym a środowiskiem zewnętrznym, działanie czujemy np. przy starcie samolotu
UCHO WEWNĘTRZNE
ślimak - znajduje się w nim narząd Goldiego, przetwarzanie fal dźwiękowych na impuls nerwowy
przedsionek
3 kanały półkoliste - -równowaga
nerw słuchowy
WYBRANE KLASYFIKACJE NIEDOSŁUCHU
klasyfikacja Międzynarodowego Biura Audiofonologii
klasyfikacja wg miejsca uszkodzenia
KLASYFIKACJA BIAP
Stopień uszkodzenia słuchu |
Ubytek słuchu w decybelach |
Lekki Umiarkowany Znaczny Głęboki |
20 - 40 dB 40 - 70 dB 70 - 90 dB powyżej 90 dB |
stopień lekki
nie stanowi znaczącego utrudnienia w pełnieniu ról społecznych
osoba z tym rodzajem niedosłuchu może mieć trudności z akustyczną identyfikacją niektórych głosek, słyszeniem w hałasie i z większej odległości
niektóre osoby lekko niedosłyszące korzystają z aparatów słuchowych (nie zawsze)
stopień umiarkowany
słyszenie i rozumienie mowy możliwe jest jedynie w korzystnych warunkach akustycznych
wiele osób słabosłyszących korzysta z aparatów słuchowych i innych pomocy
mowa u dzieci z tym rodzajem niedosłuchu rozwija się samoistnie lecz często występują w niej wady wynikające z nieprawidłowej identyfikacji akustycznej głosek
stopień znaczny
uniemożliwia słyszenie mowy głośnej bez aparatów słuchowych
w odbiorze mowy bardzo istotne znaczenie wspomagające ma odczytywanie mowy z ust
mowa u dzieci z tym stopniem niedosłuchu nie rozwija się w sposób samoistny(dzieci powinny być objęte odpowiednim rodzajem kształcenia specjalnego)
stopień głęboki
mowa głośna nie jest w pełni identyfikowana przy pomocy aparatów słuchowych, dlatego osoby niesłyszące w znacznym stopniu odczytują mowę z ust
dziecko z tym rodzajem uszkodzenia powinno być objęte opieką placówki wczesnej interwencji oraz później kształcenia specjalnego
KLASYFIKACJA WG MIEJSCA USZKODZENIA
przewodzeniowe
uszkodzone ucho zewnętrzne lub środkowe
nie ma deformacji dźwięku
odbiorcze
uszkodzenie ucha wewnętrznego lub nerwu słuchowego
nie wszystkie dźwięki są słyszalne
dźwięki są zniekształcone
zniekształcona jakość dźwięku
mieszane
bądź złożone, bądź obejmują cały przewód słuchowy
PRZYCZYNY USZKODZENIA SŁUCHU
czynniki genetyczne
okres prenalny
zatrucia lekami
zażywanie przez matkę leków ototoksycznych ( moczopędne, antybiotyki z grupy mecyny)
choroba matki w czasie ciąży (np. różyczka)
konflikt serologiczny
okres okołoporodowy(okres porodu)
wcześniactwo
uraz okołoporodowy (porody wspomagane)
nieprawidłowo stosowana narkoza)
okres poporodowy
przedłużająca się żółtaczka (szczególnie w połączeniu z konfliktem serologicznym)
zakażenie, urazy, uszkodzenia ototoksyczne
w okresie niemowlęcym i wczesnego dzieciństwa
zapalenie opon mózgowych/ zapalenie mózgu
przewlekłe zapalenie ucha środkowego
toksyczne zapalenie nerwu nerwu słuchowego (powikłania w przebiegu Odry, kokluszu, płonicy, grypy, świnki)
stosowanie leków ototoksycznych
urazy mechaniczne czaszki
urazy akustyczne
w okresie późniejszym
urazy akustyczne(szczególnie uraz przewlekły) i mechaniczne
zaburzenie ukrwienia ucha wewnętrznego
głuchota starcza
inne
Mózgowe porażenie dziecięce
DEFINICJA WG M.BORKOWSKIEJ
„ MDP jest to zbiorcze pojęcie obejmujące trwałe, lecz zmieniające się, różnorodne zaburzenia napięcia mięśni, czynności ruchowych, postawy wywołane uszkodzeniem mózgu lub nieprawidłowościami nieprawidłowościami jego rozwoju nabytym w okresach życia: wewnątrzłonowego, okołoporodowego, lub wkrótce po urodzeniu.Nie można także wykluczyć niekorzystnego wpływu różnych czynników działających na rodziców jeszcze przed poczęciem dziecka oraz uwarunkowań genetycznych.”
FAKTY HISTORYCZNE
1 opisy osób z porażeniem mózgowym znane były już w starożytnym Egipcie
później m.in. w Biblii w Dziejach Apostolskich(„chromy” , „chromy od urodzenia”)
1862 r. - monografia wydana przez angielskiego lekarza J.W.Little'a - 1 opis spastycznych diaplegii; od nazwiska tego lekarza MPD przez wiele lat nazywano „zespołem/chorobą Little'a
1892 r. - Wiosler - 1 raz użyto termonu „mózgowe porażenie”
w Polsce - Mózgowe Porażenie Dziecięce - lata 60'
DANE LICZBOWE
2 - 3 % żywych urodzeń (bez zróżnicowania grupy etnicznej lub narodowościowej)
Polska - ok. 1200- 2000 noworodków noworodków MDP
ETIOLOGIA
Przyczyny MDP |
||
Prenatalne
(koty)
|
Okołoporodowe
|
Postnatalne
|
OBJAWY KLINICZNE
PODSTAWOWYM ZABURZENIEM WYSTĘPUJĄCYM WE WSZYSTKICH POSTACIACH MPD JEST DYSFUNKCJA NARZĄDU RUCHU
nieprawidłowe napięcie mięśniowe
wzmożone (zbyt silne) - spastyczne
obniżone (zbyt niskie)- wiotkie
niedowłady (ograniczenie ruchu) lub porażenia (zniesienie ruchu)
ruchy mimowolne
zaburzenia równowagi
zaburzenia koordynacji ruchów
zaburzenia czucia
ZABURZENIA WSPÓŁTOWARZYSZĄCE MPD
padaczka
GRAND MAL - utrata przytomnośći
PETIT MAL - małe napady podczas którego dziecko się „zawiesza”, rozszerzone źrenice, hiperwentylacja ( przyśpieszony oddech)
zaburzenia rozwoju funkcji wzrokowych
zaburzenia w polu widzenia
oczopląs - szybkie mimowolne ruchy gałek
trudności w postrzeganiu kształtów
trudności w postrzeganiu stosunków przestrzennych
zez
inne
zaburzenia słuchu
niedosłuchy róznego stopnia i rodzaju
nadwrażliwość na bodźce słuchowe
zaburzenia mowy
u niektórych osób z MPD mowa czynna nie może się rozwinąć
dyzartria
trudności w wytwarzaniu głosu
zaburzenia w oddychaniu
zaburzenia artykulacji pojedynczych głosek
upośledzenie umysłowe
deficyty fragmentaryczne (zaburzenia lateralizacji orientacji przestrzennej, orientacji w schemacie ciała, koncentracji uwagi, myślenia abstrakcyjnego, analizy i syntezy wzrokowej i słuchowej)
KLASYFIKACJA MPD WG T.INGRAMA
Rodzaj zespołu neurologicznego |
Rozmieszczenie zmian |
Stopień nasilenia |
DIPLEGIA - obustronne porażenie kurczowe |
* niedowład kończyn dolnych * niedowład kończyn 3 * niedowład kończyn 4 |
Lekki Umiarkowany Znaczny
|
HEMIPLEGIA - porażenie połowicze |
* niedowład połowiczny * lewostronny lub prawostronny |
Lekki Umiarkowany Znaczny
|
HEMIPLEGIA BILATERALIS - obustronne porażenie połowicze |
* niedowład 4 kończyn - TETRAPLEGIA |
Lekki Umiarkowany Znaczny
|
ATAXIA - zespół móżdżkowy |
* z przewagą jednostronną lub obustronną |
Lekki Umiarkowany Znaczny
|
DYSKINESIAE - zespól pozapiramidowy |
* 1 kończyna * połowiczy * obejmuje 3 kończyny * obejmuje 4 kończyny |
Lekki Umiarkowany Znaczny
|
Postacie mieszane
|
|
Lekki Umiarkowany Znaczny
|
DIPLEGIA
bardziej uszkodzone dolne kończyny
przyczyna - najczęściej czynniki prenatalne i uszkodzenia okołoporodowe(wcześniactwo)
nie wszystkie osoby z tą formą poruszają się samodzielnie
słaba równowaga
słabe zaburzenia mowy
zaburzenia wzroku - zez
padaczka - duża i mała
HEMIPLEGIA
połowicze
prawa lub lewa strona (większe nasilenie kończyn dolnych)
rzadko występuje u wcześniaków
mniejsza aktywność aktywność ograniczenie ruchów kończyn po stronie porażonej (zaburzony rozwój ruchowy)
można szybko zdiagnozować
wolniejszy wzrost kończyn po stronie porażonej
rozwój umysłowy - zazwyczaj prawidłowy
zaburzenia emocjonalne
HEMIPLEGIA BILATERALIS
spastyczna - silniejsza u kończyn górnych
4 konczyny (tetraplegia) - najcięższa
zaburzenia mowy
poważne zaburzenia widzenia (ograniczenia pola widzenia)
padaczka
przetrwałe odruchy niemowlęce (niewykształca się wyższa forma np. jedzenie pokarmów stałych)
- ssanie
- zaciskanie dłonie
- podrażnienie górnej wargi - odruch ssania
- odruchy chwytne
ATAXIA
forma wiotka
silne zaburzenia koordynacji ruchów i równowagi ( przyczyna w uszkodzeniu móżdżku)
uogólniona hipotonia (wiotkość mięsniowa)
zazwyczaj prawidłowy lub trochę opóźniony rozwój umysłowy
mowa skandowana
drżenie zamiarowe
DYSKINESIAE
rzadko spotykana
jedna z najczęstszych przyczyn - hiperbilirubinemia (w przebiegu żółtaczki)
silne ruchy mimowolne (także mięśnie twarzy - grymasy) zaburzenia (zmiany napięcia mięśniowego
liczne zaburzenia wegetatywne (m.in. nadmierne pocenie się, chwiejność ciała)
częste wady słuchu
padaczka
Mieszane
(ilość. - jakość.)
Odbiorcze
(jakościowe)
centralne
Przewodzeniowe
(ilościowe)
obwodowe
Uszkodzenie słuchu