Bohater romantyczny.
W naszej kulturze i historii romantyzm odegra szczególn role. Specyfika tej epoki wynika z uwarunkowa historycznych Polski. Nie zwykle silnie zaznaczy si czynnik patriotyczny spotgowany zmaganiami narodu z zaborcami. Ta wyjtkowa epoka wytworzya szczególny typ bohatera literackiego. To walka o wolno zadecydowaa o jego ksztacie, okrelia jego biografi. Literacki bohater romantyczny funkcjonuje na tych samych zasadach co ywy czowiek. Ma imi, nazwisko, przeszo i cechy indywidualne .Je go ycie mona podzieli na trzy etapy,
Pierwszy etap to modo. Wtedy jest wraliwy, samotny, ni e rozumiany przez ludzi. I nie szczliwie zakochany; ogarnity uczuciem, odtrcony przez ukochan, skrzywdzony przez wiat. W nastpnym etapie przezywa metamorfoz. Moment bardzo wany dla bohatera romantycznego. Chwila przeistoczenia z szczliwego kochanka zapatrzonego we wasne kopoty w bojownika o spraw narodow czy si ze zmian nazwiska czy imienia. Trzecim etapem jest walka o wielk ,ogóln ide, najczciej spraw narodow. Teraz charakteryzuje bohatera powiceniem si dla dobra ogóu tzw. prometeizm, tytanizm czyli próby podjcia ogromnego wysiku; mesjanizm - tzn. powicenie si dla idei. Bohater moe nawet popeni czyn nieetyczny, jak blunierstwo czy zdrada .
Teraz spróbuj uzasadni jak ten model zosta zrealizowany przez A. Mickiewicza w "Konradzie Wallenrodzie", III cz. "Dziadów" i w "Panu Tadeuszu".
Konrada Wallenroda, tytuowego bohatera poematu pozna jemy, kiedy peni funkcj kontura krzyackiego. Z treci retrospektywne dowiadujemy si, e by litewskim chopcem, porwanym przez Krzyaków podczas napadu na Litw. Wychowywa si na zamku Krzyackim i tu uczy si sztuki rycerskiej. Halban, który by przy nim od dziecistwa podtrzymywa w nim wiadomo narodow i rozbudza mio do ojczyzny. Gdy dorós podj walk z silniejszym wrogiem podstpem - zdrad. Cieszy si zaufaniem rycerzy zakonnych, zosta wybrany wielkim mistrzem. Wprowadzi armi krzyack w puapk zastawion przez Litwinów. Tragizm Konrada wynika przede wszystkim z faktu, e on czowiek uczciwy i szlachetny, z wysoko rozwinitym poczuciem honoru decyduje si na zadanie skrytobójczego ciosu.
Konrad nie widzia innego sposobu przeciwstawienia si zakonowi prowadzcemu agresywn wojn z coraz bardziej osabion i bezradn Litw. Dobrze wiedzia, e obrana przez niego droga jest niemoralna, ale nie móg pozwoli zgin Litwinom. Konrad przekl swój tragiczny los, ale misj doprowadzi do koca. By bojownikiem samotnym. Dla ojczyzny wyrzek si szczcia osobistego, y wród wrogów. Musia zdoby ich zaufanie, wykaza si odwag, mdroci i oddaniem. Wymaga o to ogromnego hartu ducha. Stay konflikt wewntrzny wyczerpywa jego siy. Speni yciow misj i musia zgin.
Innym bohaterem romantycznym jest Konrad z III czci "Dziadów". Jest to bohater obdarzony poczuciem dziejowej misji, wasnej mocy, nadludzkiej potgi. Romantyczny indywidualizm Konrada pynie z jego wiary w si poezji i jej oddziaywania na naród. W Wielkiej Improwizacji Konrad nie waha si sprzecza z Bogiem. Ofiarowuje siebie, ale w zamian chce wolnoci i szczcia narodu. Konrad, jak inni bohaterowie romantyczni, w samotnoci przeywa klski i mistyczne uniesienia. Konrad ma bolesn wiadomo tragicznej sytuacji narodu i swoich przyjació, przeladowanych za wolnociowe denia. Pomimo zwtpie jest w nim jednak arliwa wiara we wasne posannictwo. Oywia go wielka idea, która dodaje mu si. Grzech pychy /wyzwanie Boga na pojedynek/ dziki Ksidzu Piotrowi zostaje wymazany, a Konrad uwalnia si z mocy szatana. Ratunek by moliwy, poniewa buntujc si przeciw Bogu, Konrad kierowa si wzniosymi intencjami - pragn ocali ojczyzn.
Z nieco innym typem bohatera romantycznego spotykamy si na kartach naszej epopei narodowej "Pana Tadeusza". Jacek Soplica to posta na wskro romantyczna. Nieszczliwa mio do Ewy Horeszkówny l wzgarda okazana Jackowi przez jej ojca -dumnego magnata Horeszk, pchna gwatownego modzieca do zbrodni. Uznany za zdrajc, splamiony polsk krwi, do koca ycia mia obcione sumienie. Samotny i nieszczliwy szuka odkupienia win w subie ojczynie i spoeczestwu. Przywdzia mnisi habit, przybra imi Robaka. Ksidz Robak - niezmordowany emisariusz polityczny - przygotowywa szlacheckie zacianki do powstania przeciw zaborcy.
By cichy i skromny. Nikt nie zna jego tajemnicy. Za sawa i haba Jacka musiaa mu bardzo ciy. Przy wielu romantycznych cechach tej postaci, jest w niej zupenie nowy element. Ksidz Robak to pierwszy z wielu bohaterów Mickiewicza, który dziaa wród spoeczestwa, wierzy w sens wspólnego wysiku. Nie ma w nim zudze Konrada z "Dziadów", e sam jeden potrafi dokona czego wielkiego.
Kady ze scharakteryzowanych bohaterów romantycznych by gotów powici si cakowicie ojczynie. By w stanie zrezygnowa z wasnego szczcia, by suy ojczynie, by uwolni naród od kajdan niewoli. Ojczyzna pojmowana bya przez romantyków nie tylko w kategoriach obywatelskiej suby, ale take v kategoriach uczuciowych, emocjonalnych. Poniewa nie byo jej na mapach Europy, bya w sercach i umysach Polaków.
Bogurodzica.
Utwór zatytuowany "Bogurodzica" jest najdawniejsz polsk pieni religijn, Historycy literatury przekazujce jej najstarszy, dwustrofowy „przekaz opatrzony mitami chowa si w odpisie z 1407 r. Do dzisiejszego dnia sporn rzecz jest czas powstania utworu. Jego pochodzenie datuje si w skrajnych granicach od XI do poowy XIV wieku.
Dla naszego pokolenia najwiksz warto przedstawiaj dwie strofy. W pierwszej zwrotce podmiot liryczny - lud zwraca si do Boga za porednictwem Matki Boskiej z prob o uzyskanie i zesanie ask. W drugiej za, lud prosi o szczliwy ywot na ziemi i zbawienie wieczne tym razem za porednictwem Jana Chrzciciela. Obydwie zwrotki kocz si aciskim refrenem "Kyrieleison".
Znajc przyblion dat powstania utworu oraz jego póniejsze dzieje, moemy sobie zada pytanie, czy pie ta moe nosi miano pomnika polskiej kultury. Pojcie wyrazu kultura kojarzy nam si a histori danego pastwa, z dorobkiem duchowym i materialnym narodu . Zapewne utwór "Bogurodzica" jest dzieem o wartoci historycznej. Przemawia za tym wiele argumentów. Przede wszystkim pie ta powstaa w czasach dla nas szczególnych historycznie. Ponadto uwaa si j za najstarszy utwór literacki napisany w naszym ojczystym jzyku.
Wedug historycznych przekazów pie ta speniaa bardzo wan rol w yciu naszego narodu. Dla naszych przodków bya pieni pobudk rycersk, czym w rodzaju hymnu narodowego. Dowodem na to jest fakt, e piewali j polscy rycerze wyruszajcy na bój przeciw Krzyakom w 1410 roku i wojowie Wadysawa Warneczyka w l444 roku. Wanie tam na polach Grunwaldu i Warny pie ta wzywaa do boju, pobudzaa w sercach mnych Polaków ducha walki. Na du popularno "Bogurodzicy" mia te wpyw jej religijny charakter. Rycerze piewajc j wznosili mody do Boga, który bogosawi im w walce. Poza polami bitew piewana bya podczas uroczystoci kocielnych i pastwowych - np: podczas koronacji Jagiellonów.
"Bogurodzica" poza swoimi wieloma zaletami historycznymi posiada take walory literackie i jzykowe. Zostaa napisana w jzyku staropolskim. Wiele sów zawartych w tym utworze nie jest obecnie uywane; Do takich wyrazów nale min: sawiena, Gospodzin, zwolena, dziela, boyc - to archaizmy leksykalne. Szata sowna zabytku wiadczy te o zmianach fleksyjnych / spuci, zyszczy /, fonetycznych / Krzciciel / i skadniowych / Twego dziea Krzciciela / jzyka polskiego na przestrzeni wieków.
Analizujc utwór pod ktem historycznym, ley zwróci uwag na jego odbiór wspóczesny. "Bogurodzica" , jako dzieo typowo religijne, bdce odzwierciedleniem kultury polskiej, bya w powojennej historii Polski mao popularyzowana, Nie przywizywano jej tak wielkiej wartoci na jak zasuya. Jako pie kocielna i narodowa zarazem, winna czciej by piewana podczas podniosych uroczystoci ci kocielnych i pastwowych. miem sdzi, tak jak cikozbrojni rycerze pod Grunwaldem, tak i my obecnie 2 wielkim pietyzmem i czci traktujemy t pie.
Wedug mnie "Bogurodzica" bezsprzecznie jest pomnikiem polskiej kultury narodowej . Wie si z ni wiele wanych wydarze w dziejach naszego kraju. Poza tym otwiera ona du ksig historii literatury polskiej. Jest ona równie wiadectwem przynalenoci Polaków do wielkiego krgu europejskich narodów katolickich. Matka Boska i Jej Syn Jezus Chrystus to postacie którymi naród polski wiza wszelkie nadzieje.
Uwaam, e "Bogurodzica" jest przykadem religijnoci Polaków. Utwór ten wie ze sob trzy bardzo cenne dla Polaków wartoci: wiar, histori, kultur. Bez nich nie bylibymy w stanie przetrwa trudnych czasów zaborów, wojen i totalitarnej niewoli. Jednake udao si Polakom odzyska wolno i odpowiedzialnoci powinna nas uczy nasza historia i kultura. Jeeli bdziemy przywizywa wielk uwag do tradycji narodowych, do dorobku naszych poprzedników; bdziemy mogli nazwa si prawdziwymi patriotami i uczestniczy w naprawie Rzeczypospolitej.
Bogurodzica.
Utwór zatytuowany "Bogurodzica" jest najdawniejsz polsk pieni religijn, Historycy literatury przekazujce jej najstarszy, dwustrofowy „przekaz opatrzony mitami chowa si w odpisie z 1407 r. Do dzisiejszego dnia sporn rzecz jest czas powstania utworu. Jego pochodzenie datuje si w skrajnych granicach od XI do poowy XIV wieku.
Dla naszego pokolenia najwiksz warto przedstawiaj dwie strofy. W pierwszej zwrotce podmiot liryczny - lud zwraca si do Boga za porednictwem Matki Boskiej z prob o uzyskanie i zesanie ask. W drugiej za, lud prosi o szczliwy ywot na ziemi i zbawienie wieczne tym razem za porednictwem Jana Chrzciciela. Obydwie zwrotki kocz si aciskim refrenem "Kyrieleison".
Znajc przyblion dat powstania utworu oraz jego póniejsze dzieje, moemy sobie zada pytanie, czy pie ta moe nosi miano pomnika polskiej kultury. Pojcie wyrazu kultura kojarzy nam si a histori danego pastwa, z dorobkiem duchowym i materialnym narodu . Zapewne utwór "Bogurodzica" jest dzieem o wartoci historycznej. Przemawia za tym wiele argumentów. Przede wszystkim pie ta powstaa w czasach dla nas szczególnych historycznie. Ponadto uwaa si j za najstarszy utwór literacki napisany w naszym ojczystym jzyku.
Wedug historycznych przekazów pie ta speniaa bardzo wan rol w yciu naszego narodu. Dla naszych przodków bya pieni pobudk rycersk, czym w rodzaju hymnu narodowego. Dowodem na to jest fakt, e piewali j polscy rycerze wyruszajcy na bój przeciw Krzyakom w 1410 roku i wojowie Wadysawa Warneczyka w l444 roku. Wanie tam na polach Grunwaldu i Warny pie ta wzywaa do boju, pobudzaa w sercach mnych Polaków ducha walki. Na du popularno "Bogurodzicy" mia te wpyw jej religijny charakter. Rycerze piewajc j wznosili mody do Boga, który bogosawi im w walce. Poza polami bitew piewana bya podczas uroczystoci kocielnych i pastwowych - np: podczas koronacji Jagiellonów.
"Bogurodzica" poza swoimi wieloma zaletami historycznymi posiada take walory literackie i jzykowe. Zostaa napisana w jzyku staropolskim. Wiele sów zawartych w tym utworze nie jest obecnie uywane; Do takich wyrazów nale min: sawiena, Gospodzin, zwolena, dziela, boyc - to archaizmy leksykalne. Szata sowna zabytku wiadczy te o zmianach fleksyjnych / spuci, zyszczy /, fonetycznych / Krzciciel / i skadniowych / Twego dziea Krzciciela / jzyka polskiego na przestrzeni wieków.
Analizujc utwór pod ktem historycznym, ley zwróci uwag na jego odbiór wspóczesny. "Bogurodzica" , jako dzieo typowo religijne, bdce odzwierciedleniem kultury polskiej, bya w powojennej historii Polski mao popularyzowana, Nie przywizywano jej tak wielkiej wartoci na jak zasuya. Jako pie kocielna i narodowa zarazem, winna czciej by piewana podczas podniosych uroczystoci ci kocielnych i pastwowych. miem sdzi, tak jak cikozbrojni rycerze pod Grunwaldem, tak i my obecnie 2 wielkim pietyzmem i czci traktujemy t pie.
Wedug mnie "Bogurodzica" bezsprzecznie jest pomnikiem polskiej kultury narodowej . Wie si z ni wiele wanych wydarze w dziejach naszego kraju. Poza tym otwiera ona du ksig historii literatury polskiej. Jest ona równie wiadectwem przynalenoci Polaków do wielkiego krgu europejskich narodów katolickich. Matka Boska i Jej Syn Jezus Chrystus to postacie którymi naród polski wiza wszelkie nadzieje.
Uwaam, e "Bogurodzica" jest przykadem religijnoci Polaków. Utwór ten wie ze sob trzy bardzo cenne dla Polaków wartoci: wiar, histori, kultur. Bez nich nie bylibymy w stanie przetrwa trudnych czasów zaborów, wojen i totalitarnej niewoli. Jednake udao si Polakom odzyska wolno i odpowiedzialnoci powinna nas uczy nasza historia i kultura. Jeeli bdziemy przywizywa wielk uwag do tradycji narodowych, do dorobku naszych poprzedników; bdziemy mogli nazwa si prawdziwymi patriotami i uczestniczy w naprawie Rzeczypospolitej.
Bohater
W naszej kulturze l historii romantyzm odegra szczególn role. Specyfika tej epoki wynika z uwarunkowa historycznych Polski. Nie zwykle silnie zaznaczy si czynnik patriotyczny spotgowany zmaganiami narodu z zaborcami. Ta wyjtkowa epoka wytworzya szczególny typ bohatera literackiego. To walka o wolno zadecydowaa o jego ksztacie, okrelia jego biografi. Literacki bohater romantyczny funkcjonuje na tych samych zasadach co ywy czowiek. Ma imi, nazwisko, przeszo i cechy indywidualne .Je go ycie mona podzieli na trzy etapy,
Pierwszy etap to modo. Wtedy jest wraliwy, samotny, ni e rozumiany przez ludzi. I nie szczliwie zakochany; ogarnity uczuciem, odtrcony przez ukochan, skrzywdzony przez wiat. W nastpnym etapie przezywa metamorfoz. Moment bardzo wany dla bohatera romantycznego. Chwila przeistoczenia z szczliwego kochanka zapatrzonego we wasne kopoty w bojownika o spraw narodow czy si ze zmian nazwiska czy imienia. Trzecim etapem jest walka o wielk ,ogóln ide, najczciej spraw narodow. Teraz charakteryzuje bohatera powiceniem si dla dobra ogóu tzw. prometeizm, tytanizm czyli próby podjcia ogromnego wysiku; rnesjanizm - tzn. powicenie si dla idei. Bohater moe nawet popeni czyn nieetyczny, jak blunierstwo czy zdrada .
Teraz spróbuj uzasadni jak ten model zosta zrealizowany przez A. Mickiewicza w "Konradzie Wallenrodzie", III cz. "Dziadów" i w "Panu Tadeuszu".
Konrada Wallenroda, tytuowego bohatera poematu pozna jemy, kiedy peni funkcj kontura krzyackiego. Z treci retrospektywne dowiadujemy si, e by litewskim chopcem, porwanym przez Krzyaków podczas napadu na Litw. Wychowywa si na zamku Krzyackim i tu uczy si sztuki rycerskiej. Halban, który by przy nim od dziecistwa podtrzymywa w nim wiadomo narodow i rozbudza mio do ojczyzny. Gdy dorós podj walk z silniejszym wrogiem podstpem - zdrad. Cieszy si zaufaniem rycerzy zakonnych, zosta wybrany wielkim mistrzem. Wprowadzi armi krzyack w puapk zastawion przez Litwinów. Tragizm Konrada wynika przede wszystkim z faktu, e on czowiek uczciwy i szlachetny, z wysoko rozwinitym poczuciem honoru decyduje si na zadanie skrytobójczego ciosu.
Konrad nie widzia innego sposobu przeciwstawienia si zakonowi prowadzcemu agresywn wojn z coraz bardziej osabion i bezradn Litw. Dobrze wiedzia, e obrana przez niego droga jest niemoralna, ale nie móg pozwoli zgin Litwinom. Konrad przekl swój tragiczny los, ale misj doprowadzi do koca. By bojownikiem samotnym. Dla ojczyzny wyrzek si szczcia osobistego, y wród wrogów. Musia zdoby ich zaufanie, wykaza si odwag, mdroci i oddaniem. Wymaga o to ogromnego hartu ducha. Stay konflikt wewntrzny wyczerpywa jego siy. Speni yciow misj i musia zgin.
Innym bohaterem romantycznym jest Konrad z III czci "Dziadów". Jest to bohater obdarzony poczuciem dziejowej misji, wasnej mocy, nadludzkiej potgi. Romantyczny indywidualizm Konrada pynie z jego wiary w si poezji i jej oddziaywania na naród. W Wielkiej Improwizacji Konrad nie waha si sprzecza z Bogiem. Ofiarowuje siebie, ale w zamian chce wolnoci i szczcia narodu. Konrad, jak inni bohaterowie romantyczni, w samotnoci przeywa klski i mistyczne uniesienia. Konrad ma bolesn wiadomo tragicznej sytuacji narodu i swoich przyjació, przeladowanych za wolnociowe denia. Pomimo zwtpie jest w nim jednak arliwa wiara we wasne posannictwo. Oywia go wielka idea, która dodaje mu si. Grzech pychy /wyzwanie Boga na pojedynek/ dziki Ksidzu Piotrowi zostaje wymazany, a Konrad uwalnia si z mocy szatana. Ratunek by moliwy, poniewa buntujc si przeciw Bogu, Konrad kierowa si wzniosymi intencjami - pragn ocali ojczyzn.
Z nieco innym typem bohatera romantycznego spotykamy si na kartach naszej epopei narodowej "Pana Tadeusza". Jacek Soplica to posta na wskro romantyczna. Nieszczliwa mio do Ewy Horeszkówny l wzgarda okazana Jackowi przez jej ojca -dumnego magnata Horeszk, pchna gwatownego modzieca do zbrodni. Uznany za zdrajc, splamiony polsk krwi, do koca ycia mia obcione sumienie. Samotny i nieszczliwy szuka odkupienia win w subie ojczynie i spoeczestwu. Przywdzia mnisi habit, przybra imi Robaka. Ksidz Robak - niezmordowany emisariusz polityczny - przygotowywa szlacheckie zacianki do powstania przeciw zaborcy.
By cichy i skromny. Nikt nie zna jego tajemnicy. Za sawa i haba Jacka musiaa mu bardzo ciy. Przy wielu romantycznych cechach tej postaci, jest w niej zupenie nowy element. Ksidz Robak to pierwszy z wielu bohaterów Mickiewicza, który dziaa wród spoeczestwa, wierzy w sens wspólnego wysiku. Nie ma w nim zudze Konrada z "Dziadów", e sam jeden potrafi dokona czego wielkiego.
Kady ze scharakteryzowanych bohaterów romantycznych by gotów powici si cakowicie ojczynie. By w stanie zrezygnowa z wasnego szczcia, by suy ojczynie, by uwolni naród od kajdan niewoli. Ojczyzna pojmowana bya przez romantyków nie tylko w kategoriach obywatelskiej suby, ale take v kategoriach uczuciowych, emocjonalnych. Poniewa nie byo jej na mapach Europy, bya w sercach i umysach Polaków.
"Czy literatura pomaga wspóczesnemu czowiekowi w ksztatowaniu postawy moralnej”.
Uwaam, e literatura pomaga wspóczesnemu czowiekowi w ksztatowaniu postawy moralnej, poniewa uwiadamia nam jak powinnimy si zachowywa w stosunku do drugiej osoby, ksztatu je w kadym mio do ojczystego kraju, pomaga zrozumie zachowania ludzi, budzi w nas wraliwo na pikno przyrody. Przykadem mog by przytoczone sowa Adama Asnyka:
"Szkoda kwiatów, które widn w ustroni i nikt nie zna ich barw i wieych woni".
Myl, e ci którzy nie pogbiaj wiedzy czytajc ksiki, przewanie padaj ofiar zakamania, nienawici, bywa j czsto zagubieni l nie mog znale odpowiedniej drogi. Drogi, która by moe poprowadziaby w kierunku pikna, uczciwoci, dobra i mioci. Wspóczesny czowiek moim zdaniem wiele mógby zaczerpn od Jacka Soplicy. Posta wielkiego dziea uczy naprawy bdów yciowych, dyskretnoci, postawy onierskiej. Po przeczytaniu epopei stwierdziam, i potna ofiarno oraz skromno mog zastpi pych a wraz z ni i dum. Uwaam, e ten kto w yciu popeni wiele bdów z pewnoci zmieniby swoje dotychczasowe postpowanie wchodzc na wyszy szczebel nowej drogi. Tak wanie byo w przypadku Jacka Soplicy a póniej ksidza "Robaka". Zmieniajc ycie wasne mona powiedzie, i przybiera now posta. Dowodem jest sylwetka Soplicy, który wstpi na ciek zakonn i sta si jednym z zakonników w zgromadzeniu bernardynów. Kady czytajcy i rozwaajcy dzieje Jacka zauway, e zawsze jest czas na zrozumienie dotychczas popenionych bdów, e mona by skromnym, dyskretnym, znakomitym obserwatorem a w szczególnoci onierzem ojczystego kraju jakim by Jacek Soplica. Stwierdziam, e taki bohater literacki na pewno przyczyni si i przyczyni si do budowania z fundamentów prawidowej postawy moralnej kadego modego czowieka. Wane w nim byo mstwo i odwaga. Pragnc wynagrodzi popenione krzywdy synowi, czuwa jako zakonnik nad jego wychowaniem oraz kierowa jego yciem. Taka postawa moim zdaniem mogaby by wspaniaym przykadem dla kadego rodzica.
W yciu codziennym take czsto spotyka si negatywne zachowania rónych ludzi. Przykadem wanie takiego postpowania jest osoba pani Dulskiej, Niektórzy podobnie tak jak bohaterka dramatu posiada j ciasne horyzonty mylowe oraz wysokie mniemanie o sobie. Chcc zatuszowa winy wasnego dziecka co zdarza si jake czsto w niejednym domu, patrz przez palce na jego niepoprawne poczynania. Taka bya Dulska. Natomiast kogo, kto ma problemy yciowe i nieraz próbuje targn si na swoje ycie, bez dyskusji wyrzuca si z domu, odpycha i nie pomagajc w rozwizaniu kopotów okrela si j jako osob skompromitowan i niemoraln. Moim zdaniem posta Dulskiej, jak i postpowanie tej kobiety przyczyni si do tego, i w yciu kady z nas zrozumie, e takie zachowanie moe doprowadzi do zagubienia si we wasnym wiecie/wniosek z tego taki, e nie powinnimy si w taki sposób zachowywa wzgldem drugiej osoby moemy wplta si w powane kopoty i narazi si na usunicie ze rodowiska. W dzisiejszym wiecie zachowanie takich ludzi okrela si kotuneri lub dulszczyzn. Chciaabym w skrócie skupi uwag nad tymi dwoma terminami. Zaczn od kotunerii, a waciwie od kotuna. Otó oznacza on na pewno typ poredni, czyli ani za gupi, ani zbyt wraliwy, ale przede wszystkim pody, wygodnie wraliwy. Jest to krytyczny i wrogi stosunek do obudy, który pogardliwie nazwany zosta kotuneri. Kolejnym terminem okrelajcym ludzi pokroju bohaterki dramatu Gabrieli Zapolskiej "Moralno pani Dulskiej", jest dulszczyzn. Swoista mieszczaska mentalno polegajca na tuszowaniu za wszelk cen skandalu zagraajcego rodzinie, w oparciu o zasad "prania brudów we wasnym domu" i stosowaniu sów " co ludzie o tym pomyl", które s gównym wyznacznikiem postpowania yciowego.
Z takimi osobami, do których przytoczy si w/w terminy spotkaam si wielokrotnie. Myl, e po przeczytaniu dramatu i zastanowieniu si nad takim wystpkiem wiele ludzi odnajdzie prawidow drog, bo zapewne nikt nie chciaby nalee do takich osób jak bya pani Dulska.
Ju od wielu wieków pikno wiata przyrody zagocio w utworach literackich. Od dawien dawna np. kwiaty odgryway niezwykle wan rol w naszym yciu nie tylko ze wzgldu na urod, lecz równie dziki swym barwom, zapachom i niemal magicznej, cudownej mocy wyraania lub odmieniania naszych nastrojów. Ale nie tylko kwiaty, drzewa, ale równie góry, jeziora przyczyniaj si do ksztatowania postawy moralne j. Czy jest kto, kogo nie napawa radoci widok przepiknych gór, lasów, pene j przepychu wizanki jasnych, wieych kwiatów? Có moe dorówna wzruszeniu: wspaniay krajobraz, bukiet lenych kwiatów otrzymanych z rk dziecka?
Na przestrzeni dziejów kwiaty suyy ludziom ze wzgldu na swe pikno i znaczenie symboliczne. Skrupulatnie dobrane pojedyncze okazy przekazyway konkretne intencje. Na przykad róa czerwona oznaczaa mio, róa óta - zazdro, a róa biaa - jedno. Takim te wraliwym na pikno "zielonego serc ca" okaza si Jan Kasprowicz przedstawiajc "Krzak dzikiej róy", Poeta pokaza upywajce ycie czego przykadem jest próchniejca limba, bezradno biednych ludzi ukrytych pod postaci krzaku dzikiej róy, poncego blaskiem i tulcego si, jakby w poszukiwaniu ratunku, do zimnej ciany górskiej. Uwaam, e Kasprowicz dlatego napisa ten wiersz, gdy chcia nas uwiadomi, e kady powinien szanowa wasne ycie, troszczc si o nie i wiele z niego korzysta jak równie by wraliwym na krzywd ludzk i biedot.
Równie W. St. Reymont w swym utworze "Chopi" przybliy nam obraz przyrody nieodcznego elementu ludzkiego ycia. Utwór przedstawia polskie malownicze krajobrazy, zmienno pejzau, malarsko ujcia. Równoczenie porusza serca kadego. wiat przyrody w epopei chopskiej Reymonta nie daje moliwoci ucieczki przed smutkiem, zapomnieniem o kopotach ziemskich i nie przynosi upragnionego spokoju. Przeciwnie, potwierdza uczucia- samotnoci, da je wiadomo wewntrznej wolnoci.
Ju u progu XXI wieku spotykam si cigle z dobroci udzi i ich mioci, Wiele osób jest upartych w deniu do celu i zawzitych oraz przesyconych pracowitoci, wraliwoci. Do takich osób nalea dr Tomasz Judym. I wanie z postpowania tego bohatera mogam wiele zaczerpn .Nauczy mnie szlachetnoci, pomysowoci w realizowaniu wasnego programu, powicenia oraz nie rezygnacji ze swoich ideaów yciowych, mimo poniesionej klski, Take i dzisiaj istniej osoby dostrzegajce potrzeby ekonomiczne, spoeczne i kulturalne ludzi chorych. Odbiciem Judyma na pewno jest pan Jerzy Owsiak, osoba wraliwa na krzywd i nie sprawiedliwo spoeczn, posiadajca wasny plan dziaania, pomagajca chorym dzieciom. Gdyby na caym wiecie nie byo takich oddanych ludzi, wiele osób stracioby dziecistwo, modo. Ale s jednak tacy ludzie, którzy dobrym sowem i gestem ratuj ycie innym.
"Czy literatura pomaga wspóczesnemu czowiekowi w ksztatowaniu postawy moralnej”.
Uwaam, e literatura pomaga wspóczesnemu czowiekowi w ksztatowaniu postawy moralnej, poniewa uwiadamia nam jak powinnimy si zachowywa w stosunku do drugiej osoby, ksztatu je w kadym mio do ojczystego kraju, pomaga zrozumie zachowania ludzi, budzi w nas wraliwo na pikno przyrody. Przykadem mog by przytoczone sowa Adama Asnyka:
"Szkoda kwiatów, które widn w ustroni i nikt nie zna ich barw i wieych woni".
Myl, e ci którzy nie pogbiaj wiedzy czytajc ksiki, przewanie padaj ofiar zakamania, nienawici, bywa j czsto zagubieni l nie mog znale odpowiedniej drogi. Drogi, która by moe poprowadziaby w kierunku pikna, uczciwoci, dobra i mioci. Wspóczesny czowiek moim zdaniem wiele mógby zaczerpn od Jacka Soplicy. Posta wielkiego dziea uczy naprawy bdów yciowych, dyskretnoci, postawy onierskiej. Po przeczytaniu epopei stwierdziam, i potna ofiarno oraz skromno mog zastpi pych a wraz z ni i dum. Uwaam, e ten kto w yciu popeni wiele bdów z pewnoci zmieniby swoje dotychczasowe postpowanie wchodzc na wyszy szczebel nowej drogi. Tak wanie byo w przypadku Jacka Soplicy a póniej ksidza "Robaka". Zmieniajc ycie wasne mona powiedzie, i przybiera now posta. Dowodem jest sylwetka Soplicy, który wstpi na ciek zakonn i sta si jednym z zakonników w zgromadzeniu bernardynów. Kady czytajcy i rozwaajcy dzieje Jacka zauway, e zawsze jest czas na zrozumienie dotychczas popenionych bdów, e mona by skromnym, dyskretnym, znakomitym obserwatorem a w szczególnoci onierzem ojczystego kraju jakim by Jacek Soplica. Stwierdziam, e taki bohater literacki na pewno przyczyni si i przyczyni si do budowania z fundamentów prawidowej postawy moralnej kadego modego czowieka. Wane w nim byo mstwo i odwaga. Pragnc wynagrodzi popenione krzywdy synowi, czuwa jako zakonnik nad jego wychowaniem oraz kierowa jego yciem. Taka postawa moim zdaniem mogaby by wspaniaym przykadem dla kadego rodzica.
W yciu codziennym take czsto spotyka si negatywne zachowania rónych ludzi. Przykadem wanie takiego postpowania jest osoba pani Dulskiej, Niektórzy podobnie tak jak bohaterka dramatu posiada j ciasne horyzonty mylowe oraz wysokie mniemanie o sobie. Chcc zatuszowa winy wasnego dziecka co zdarza si jake czsto w niejednym domu, patrz przez palce na jego niepoprawne poczynania. Taka bya Dulska. Natomiast kogo, kto ma problemy yciowe i nieraz próbuje targn si na swoje ycie, bez dyskusji wyrzuca si z domu, odpycha i nie pomagajc w rozwizaniu kopotów okrela si j jako osob skompromitowan i niemoraln. Moim zdaniem posta Dulskiej, jak i postpowanie tej kobiety przyczyni si do tego, i w yciu kady z nas zrozumie, e takie zachowanie moe doprowadzi do zagubienia si we wasnym wiecie/wniosek z tego taki, e nie powinnimy si w taki sposób zachowywa wzgldem drugiej osoby moemy wplta si w powane kopoty i narazi si na usunicie ze rodowiska. W dzisiejszym wiecie zachowanie takich ludzi okrela si kotuneri lub dulszczyzn. Chciaabym w skrócie skupi uwag nad tymi dwoma terminami. Zaczn od kotunerii, a waciwie od kotuna. Otó oznacza on na pewno typ poredni, czyli ani za gupi, ani zbyt wraliwy, ale przede wszystkim pody, wygodnie wraliwy. Jest to krytyczny i wrogi stosunek do obudy, który pogardliwie nazwany zosta kotuneri. Kolejnym terminem okrelajcym ludzi pokroju bohaterki dramatu Gabrieli Zapolskiej "Moralno pani Dulskiej", jest dulszczyzn. Swoista mieszczaska mentalno polegajca na tuszowaniu za wszelk cen skandalu zagraajcego rodzinie, w oparciu o zasad "prania brudów we wasnym domu" i stosowaniu sów " co ludzie o tym pomyl", które s gównym wyznacznikiem postpowania yciowego.
Z takimi osobami, do których przytoczy si w/w terminy spotkaam si wielokrotnie. Myl, e po przeczytaniu dramatu i zastanowieniu si nad takim wystpkiem wiele ludzi odnajdzie prawidow drog, bo zapewne nikt nie chciaby nalee do takich osób jak bya pani Dulska.
Ju od wielu wieków pikno wiata przyrody zagocio w utworach literackich. Od dawien dawna np. kwiaty odgryway niezwykle wan rol w naszym yciu nie tylko ze wzgldu na urod, lecz równie dziki swym barwom, zapachom i niemal magicznej, cudownej mocy wyraania lub odmieniania naszych nastrojów. Ale nie tylko kwiaty, drzewa, ale równie góry, jeziora przyczyniaj si do ksztatowania postawy moralne j. Czy jest kto, kogo nie napawa radoci widok przepiknych gór, lasów, pene j przepychu wizanki jasnych, wieych kwiatów? Có moe dorówna wzruszeniu: wspaniay krajobraz, bukiet lenych kwiatów otrzymanych z rk dziecka?
Na przestrzeni dziejów kwiaty suyy ludziom ze wzgldu na swe pikno i znaczenie symboliczne. Skrupulatnie dobrane pojedyncze okazy przekazyway konkretne intencje. Na przykad róa czerwona oznaczaa mio, róa óta - zazdro, a róa biaa - jedno. Takim te wraliwym na pikno "zielonego serc ca" okaza si Jan Kasprowicz przedstawiajc "Krzak dzikiej róy", Poeta pokaza upywajce ycie czego przykadem jest próchniejca limba, bezradno biednych ludzi ukrytych pod postaci krzaku dzikiej róy, poncego blaskiem i tulcego si, jakby w poszukiwaniu ratunku, do zimnej ciany górskiej. Uwaam, e Kasprowicz dlatego napisa ten wiersz, gdy chcia nas uwiadomi, e kady powinien szanowa wasne ycie, troszczc si o nie i wiele z niego korzysta jak równie by wraliwym na krzywd ludzk i biedot.
Równie W. St. Reymont w swym utworze "Chopi" przybliy nam obraz przyrody nieodcznego elementu ludzkiego ycia. Utwór przedstawia polskie malownicze krajobrazy, zmienno pejzau, malarsko ujcia. Równoczenie porusza serca kadego. wiat przyrody w epopei chopskiej Reymonta nie daje moliwoci ucieczki przed smutkiem, zapomnieniem o kopotach ziemskich i nie przynosi upragnionego spokoju. Przeciwnie, potwierdza uczucia- samotnoci, da je wiadomo wewntrznej wolnoci.
Ju u progu XXI wieku spotykam si cigle z dobroci udzi i ich mioci, Wiele osób jest upartych w deniu do celu i zawzitych oraz przesyconych pracowitoci, wraliwoci. Do takich osób nalea dr Tomasz Judym. I wanie z postpowania tego bohatera mogam wiele zaczerpn .Nauczy mnie szlachetnoci, pomysowoci w realizowaniu wasnego programu, powicenia oraz nie rezygnacji ze swoich ideaów yciowych, mimo poniesionej klski, Take i dzisiaj istniej osoby dostrzegajce potrzeby ekonomiczne, spoeczne i kulturalne ludzi chorych. Odbiciem Judyma na pewno jest pan Jerzy Owsiak, osoba wraliwa na krzywd i nie sprawiedliwo spoeczn, posiadajca wasny plan dziaania, pomagajca chorym dzieciom. Gdyby na caym wiecie nie byo takich oddanych ludzi, wiele osób stracioby dziecistwo, modo. Ale s jednak tacy ludzie, którzy dobrym sowem i gestem ratuj ycie innym.
"Dobro i zo musz istnie obok siebie,...,a czowiek powinien dokona wyboru”.
Aby doj do punktu kulminacyjnego tematu wypracowania, chciaabym skupi swoj uwag na sylwetce Mahatmy Gandiego, czowieka cieszcego si wysokim autorytetem wród Hindusów. wiadectwem tego byo nadanie mu przydomku -Mahatma czyli "wielki duchem". Gandhi gosi caej ludzkoci, aby nie wyrzdzano za. aby na wiecie panowaa yczliwo, aby unikano przelewu krwi, nie popeniano zabójstw oraz aby dono do poszukiwania odpowiedniej drogi yciowe j. Dowodem tego s sowa wypowiedziane przez Mahatm Gandiego: "Dobro i zo musz istnie obok siebie, a czowiek powinien dokona wyboru". Zgadzam si ze zdaniem Mahatmy, gdy kady z nas powinien dokona wyboru. Czy poda drog dobra, czy pój ciek za. Jake czsto zdarza si, e ludzie pocztkowo id drog za, a póniej dochodz do wniosku, e powinni zmieni swoje ycie. Dzieje si te odwrotnie. Myl, e sowa skierowane przez Gandiego s suszne, gdy wielu modych ludzi wychowywanych w prawdzie, mioci i szacunku, c ze sto schodzi na ciemn stron. Powodem tego zjawiska jest nie odpowiednie towarzystwo, brak rodków do ycia lub rónego rodzaju czasopisma. Osoby takie przewanie wpadaj w naogi pijastwa, narkomani, czy kradziey Ale istniej te w spoeczestwie ludzie, którzy w yciu popenili wiele bdów, ogarnici zostali krgiem za, a za przyczyn przyjació i silnej wiary dokonali odpowiedniego wyboru.
Dobro wraz ze zem zaistniao ju na pocztku wiata, kiedy Bóg stworzy wiato, wod, ldy i morza, jasno dnia i ciemno nocy, zwierzta oraz istot ludzk. Wszystko, to co uczyni Bóg dla ludzi, byo najwikszym dobrem, Pan Bóg zasadziwszy ogród w Edenie umieci tam pierwszych ludzi, Sprawi, e z ziemi wyrosy pikne i urodzajne - drzewa owocowe, a w rodku ogrodu wyroso drzewo ycia, po znania dobra i za. Wtedy to Bóg ostrzeg mczyzn i kobiet, e ze wszystkich drzew ogrodu maj spoywa owoce z wyjtkiem drzewa poznania dobra i za. Gdy zjedz owoce, na pewno umr. Ale Adam i Ewa nie posuchali ich Ojca i poszli za gosem szatana - symbolu za. Kiedy Ewa spostrzega, e drzewo ma pikne, dorodne owoce, zerwaa z niego owoc, skosztowaa i podaa mowi. Wtedy to zrozumieli, e le postpili. Wygnani zostali z Edenu. Gdyby Swa i Adam uwierzyli w dobro Boga, yliby we wspaniaym ogrodzie, z którego czerpaliby olbrzymie plony. Ale oni dokonali nieodpowiedzialnego dla siebie wyboru.
Teraz chciaabym nawiza do powieci "Qvo vadis" Henryka Sienkiewicza. Parsarz pokaza jak ludzie odnajduj swoje miejsce i waciwy cel w yciu. Do takich wanie osób nalea Winiejusz. Wywodzi si z rodu patrycjuszy rzymskich, odgrywajcych du rol w dziejach cesarstwa. By postaci dynamiczna przeywajc bardzo gbok walk wewntrzn. Rzymianin nacechowany dum sta si pokornym wyznawc wiary chrzecijaskie j. Dojrzewa do niej" dugi okres czasu. Powodem tego, i dokona takiego wyboru bya wielka mio do Ligii. Ligia naleaa do kobiet gorco wyznajcych swoj wiar i nie wahaa si ponie za ni najwikszej ofiary. Je j wiara bya prosta i niezwykle gorca, co wywoao bardzo due znaczenie na Winiejuszu. Odegrao decydujc rol w jego wewntrznych przemianach. Winicjusz musia dokona wyboru pomidzy dobrem a zem. Wy bra drog wypenion jasnoci, któr poda za swoim przewodnikiem - Bogiem.
W epoce romantyzmu du rol odegra Konrad Wallenrod. Wystpi z krgu za, a wszed na najwyszy szczebel dobra. Przez cae ycie zmusza si do noszenia maski, do ukrywania swoich uczu i myli. Jako dziecko porwany zosta przez Krzyaków, wychowywany w obcej kul tur ze. Mia zgodnie z zaoeniami wyrasta na wroga rodaków. W sercu Konrada ciya odpowiedzialno za swój kra j, którego pragn broni wszelkimi sposobami. Wydostajc si z otaczajcego za, wstpi na szlak zdrady. Z oy ofiar z siebie samego, ze szczcia wasnego, ze swej uczciwoci. W gbi duszy Konrada zwyciyo dobro, a zo zostao pokonane. Po osigniciu upragnionego celu, marzy o zerwaniu z dotych czasowym yciem.
Mówic sowami Mahatmy Gandhiego "dobro i zo musz istnie obok siebie a czowiek powinien dokona wyboru", tak jak to uczyni bohater Adama Mickiewicza - Konrad Wallenrod.
Chciaabym w swoim wypracowaniu zaprezentowa posta Kmicica, który podobnie nie jak w/w bohaterowie znalaz swój cel w yciu. Kmicic pocztkowo nalea do zych ludzi, strzela do portretów przodków, pi do obdu, nie szanowa modych dziewczt, Zobowizany przysig na krzy, oddala si bardziej od ukochanej Oleki. Byo mu wszystko jedno, czy morduje swoich braci, czy l wrogów ojczyzny. Polska dla niego bya "suknem Radziwia", z którego kady i chcia urwa kawaek dla siebie. Wreszcie nadszed czas odwracajcy z saw Kmicica. Tutaj ju po pokonaniu za wstpi na dobr stron. Kmicic wsawi si dzielnoci w obronie Czstochowy. Nadszed czas pokuty. Walc zy w obronie klasztoru i ojczyzny. Ksidz Kordecki opat Czstochowy bogosawi Andrzejowi i sawi jego imi. Nawet król przebaczy bohaterowi dawne ze czyny i da mu nowe rozkazy, po wypenieniu których mia szans zdoby dobr saw i przysuy si ojczynie. Zaprezentuj cytat z wiersza "Kmicic" J. Kaczmarskiego, który to potwierdza:
"Jest nagroda za cierpienie, kto si mieli ten korzysta.
Dawnych grzechów odpuszczenie, król Jdrkowi skronie ciska.
Masz Tatarów, w drog ruszaj, raduj Boga rzezi w Prusach".
Z wazchoa, Kmicic sta si przykadnym szlachcicem, Kaczmarski, autor wiersza "Kmicic" uj to sowami:
"Krzy ojczyzna. Bóg prywata, warcho w oczacz zmienia skór.
Wierny jest jak topór kata i podobn ma natur.
Wic za suszn sprawno rki, bdzie rka i Oleki".
aska króla, dworek dzieli szlachcic co przykadem wieci".
Winy zostay mu przebaczone i jeszcze dana bya mu nagroda w postaci rki Oleki. Andrzej Kmicic dokona wyboru, takiego jaki uwaa za suszny.
Niedawno przeczytaam ksik pt. "Estera'', w niej równie wyodrbnione zostao dobro i zo. Jest to powie o kobiecie potraficej powici wszystko by ratowa wasny naród z rki perskiego monarchy, nie szanujcego swojego narodu i swojej ony. Nigdy modej dziewczynie o przybranym imieniu Estera nie nio si, i pewnego dnia zajmie miejsca na tronie obok monarchy jako jego ona i królowa potnego narodu. Ale pikno i urok tej izraelskiej dziewczyny sprawiy, e niespodziewanie dla siebie samej, jakby wbrew sobie, zostaa wyniesiona na szczyty wadzy, sprawia j, e król przy jej pomocy wydosta si z krgu za, a odrzucon wczeniej on przyj z wielk mioci i szacunkiem .Król Kseruses, dumny i porywczy wadca, przeladowca jaj narodu, sta si zupenie innym czowiekiem. Bohaterka powieci, aby ratowa wasny naród musiaa przej na z stron, jednak w jej sercu kwita dobro. Wcignita w wiat dworskich intryg wykazywaa odwag, dziki której uczynia wszystko czego oczekiwa od niej sam Bóg.
Od siebie mog doda, e tak czsto bywa, i ludzie którzy popenili wiele bdów, win, staraj si zrechabilitowa. Dobrze, e tak si dzieje. Uwaam, e kady w yciu moe zabdzi, moe popeni zy czyn, ale jeli stara si go naprawi, zrekompensowa wyrzdzon krzywd - winnimy mu da szans. Nie moemy potpia drugiego czowieka, musimy mu da szans w dokonaniu odpowiedniego wyboru. Równie nam moe zdarzy si postpek pody, niegodny. Czy nie chcielibymy go naprawi? Sdz, e kady by tego pragn, gdy mao jest osób z natury zych do koca.
"Dobro i zo musz istnie obok siebie,...,a czowiek powinien dokona wyboru”.
Aby doj do punktu kulminacyjnego tematu wypracowania, chciaabym skupi swoj uwag na sylwetce Mahatmy Gandiego, czowieka cieszcego si wysokim autorytetem wród Hindusów. wiadectwem tego byo nadanie mu przydomku -Mahatma czyli "wielki duchem". Gandhi gosi caej ludzkoci, aby nie wyrzdzano za. aby na wiecie panowaa yczliwo, aby unikano przelewu krwi, nie popeniano zabójstw oraz aby dono do poszukiwania odpowiedniej drogi yciowe j. Dowodem tego s sowa wypowiedziane przez Mahatm Gandiego: "Dobro i zo musz istnie obok siebie, a czowiek powinien dokona wyboru". Zgadzam si ze zdaniem Mahatmy, gdy kady z nas powinien dokona wyboru. Czy poda drog dobra, czy pój ciek za. Jake czsto zdarza si, e ludzie pocztkowo id drog za, a póniej dochodz do wniosku, e powinni zmieni swoje ycie. Dzieje si te odwrotnie. Myl, e sowa skierowane przez Gandiego s suszne, gdy wielu modych ludzi wychowywanych w prawdzie, mioci i szacunku, c ze sto schodzi na ciemn stron. Powodem tego zjawiska jest nie odpowiednie towarzystwo, brak rodków do ycia lub rónego rodzaju czasopisma. Osoby takie przewanie wpadaj w naogi pijastwa, narkomani, czy kradziey Ale istniej te w spoeczestwie ludzie, którzy w yciu popenili wiele bdów, ogarnici zostali krgiem za, a za przyczyn przyjació i silnej wiary dokonali odpowiedniego wyboru.
Dobro wraz ze zem zaistniao ju na pocztku wiata, kiedy Bóg stworzy wiato, wod, ldy i morza, jasno dnia i ciemno nocy, zwierzta oraz istot ludzk. Wszystko, to co uczyni Bóg dla ludzi, byo najwikszym dobrem, Pan Bóg zasadziwszy ogród w Edenie umieci tam pierwszych ludzi, Sprawi, e z ziemi wyrosy pikne i urodzajne - drzewa owocowe, a w rodku ogrodu wyroso drzewo ycia, po znania dobra i za. Wtedy to Bóg ostrzeg mczyzn i kobiet, e ze wszystkich drzew ogrodu maj spoywa owoce z wyjtkiem drzewa poznania dobra i za. Gdy zjedz owoce, na pewno umr. Ale Adam i Ewa nie posuchali ich Ojca i poszli za gosem szatana - symbolu za. Kiedy Ewa spostrzega, e drzewo ma pikne, dorodne owoce, zerwaa z niego owoc, skosztowaa i podaa mowi. Wtedy to zrozumieli, e le postpili. Wygnani zostali z Edenu. Gdyby Swa i Adam uwierzyli w dobro Boga, yliby we wspaniaym ogrodzie, z którego czerpaliby olbrzymie plony. Ale oni dokonali nieodpowiedzialnego dla siebie wyboru.
Teraz chciaabym nawiza do powieci "Qvo vadis" Henryka Sienkiewicza. Pisarz pokaza jak ludzie odnajduj swoje miejsce i waciwy cel w yciu. Do takich wanie osób nalea Winicjusz. Wywodzi si z rodu patrycjuszy rzymskich, odgrywajcych du rol w dziejach cesarstwa. By postaci dynamiczna przeywajc bardzo gbok walk wewntrzn. Rzymianin nacechowany dum sta si pokornym wyznawc wiary chrzecijaskie j. Dojrzewa do niej" dugi okres czasu. Powodem tego, i dokona takiego wyboru bya wielka mio do Ligii. Ligia naleaa do kobiet gorco wyznajcych swoj wiar i nie wahaa si ponie za ni najwikszej ofiary. Je j wiara bya prosta i niezwykle gorca, co wywoao bardzo due znaczenie na Winicjuszu. Odegrao decydujc rol w jego wewntrznych przemianach. Winicjusz musia dokona wyboru pomidzy dobrem a zem. Wy bra drog wypenion jasnoci, któr poda za swoim przewodnikiem - Bogiem.
W epoce romantyzmu du rol odegra Konrad Wallenrod. Wystpi z krgu za, a wszed na najwyszy szczebel dobra. Przez cae ycie zmusza si do noszenia maski, do ukrywania swoich uczu i myli. Jako dziecko porwany zosta przez Krzyaków, wychowywany w obcej kul tur ze. Mia zgodnie z zaoeniami wyrasta na wroga rodaków. W sercu Konrada ciya odpowiedzialno za swój kra j, którego pragn broni wszelkimi sposobami. Wydostajc si z otaczajcego za, wstpi na szlak zdrady. Z oy ofiar z siebie samego, ze szczcia wasnego, ze swej uczciwoci. W gbi duszy Konrada zwyciyo dobro, a zo zostao pokonane. Po osigniciu upragnionego celu, marzy o zerwaniu z dotychczasowym yciem.
Mówic sowami Mahatmy Gandhiego "dobro i zo musz istnie obok siebie a czowiek powinien dokona wyboru", tak jak to uczyni bohater Adama Mickiewicza - Konrad Wallenrod.
Chciaabym w swoim wypracowaniu zaprezentowa posta Kmicica, który podobnie nie jak w/w bohaterowie znalaz swój cel w yciu. Kmicic pocztkowo nalea do zych ludzi, strzela do portretów przodków, pi do obdu, nie szanowa modych dziewczt, Zobowizany przysig na krzy, oddala si bardziej od ukochanej Oleki. Byo mu wszystko jedno, czy morduje swoich braci, czy l wrogów ojczyzny. Polska dla niego bya "suknem Radziwia", z którego kady i chcia urwa kawaek dla siebie. Wreszcie nadszed czas odwracajcy z saw Kmicica. Tutaj ju po pokonaniu za wstpi na dobr stron. Kmicic wsawi si dzielnoci w obronie Czstochowy. Nadszed czas pokuty. Walc zy w obronie klasztoru i ojczyzny. Ksidz Kordecki opat Czstochowy bogosawi Andrzejowi i sawi jego imi. Nawet król przebaczy bohaterowi dawne ze czyny i da mu nowe rozkazy, po wypenieniu których mia szans zdoby dobr saw i przysuy si ojczynie. Zaprezentuj cytat z wiersza "Kmicic" J. Kaczmarskiego, który to potwierdza:
"Jest nagroda za cierpienie, kto si mieli ten korzysta.
Dawnych grzechów odpuszczenie, król Jdrkowi skronie ciska.
Masz Tatarów, w drog ruszaj, raduj Boga rzezi w Prusach".
Z warchoa, Kmicic sta si przykadnym szlachcicem, Kaczmarski, autor wiersza "Kmicic" uj to sowami:
"Krzy ojczyzna. Bóg prywata, warcho w oczach zmienia skór.
Wierny jest jak topór kata i podobn ma natur.
Wic za suszn sprawno rki, bdzie rka i Oleki".
aska króla, dworek dzieli szlachcic co przykadem wieci".
Winy zostay mu przebaczone i jeszcze dana bya mu nagroda w postaci rki Oleki. Andrzej Kmicic dokona wyboru, takiego jaki uwaa za suszny.
Niedawno przeczytaam ksik pt. "Estera'', w niej równie wyodrbnione zostao dobro i zo. Jest to powie o kobiecie potraficej powici wszystko by ratowa wasny naród z rki perskiego monarchy, nie szanujcego swojego narodu i swojej ony. Nigdy modej dziewczynie o przybranym imieniu Estera nie nio si, i pewnego dnia zajmie miejsca na tronie obok monarchy jako jego ona i królowa potnego narodu. Ale pikno i urok tej izraelskiej dziewczyny sprawiy, e niespodziewanie dla siebie samej, jakby wbrew sobie, zostaa wyniesiona na szczyty wadzy, sprawia j, e król przy jej pomocy wydosta si z krgu za, a odrzucon wczeniej on przyj z wielk mioci i szacunkiem .Król Kserkses, dumny i porywczy wadca, przeladowca jaj narodu, sta si zupenie innym czowiekiem. Bohaterka powieci, aby ratowa wasny naród musiaa przej na z stron, jednak w jej sercu kwita dobro. Wcignita w wiat dworskich intryg wykazywaa odwag, dziki której uczynia wszystko czego oczekiwa od niej sam Bóg.
Od siebie mog doda, e tak czsto bywa, i ludzie którzy popenili wiele bdów, win, staraj si zrehabilitowa. Dobrze, e tak si dzieje. Uwaam, e kady w yciu moe zabdzi, moe popeni zy czyn, ale jeli stara si go naprawi, zrekompensowa wyrzdzon krzywd - winnimy mu da szans. Nie moemy potpia drugiego czowieka, musimy mu da szans w dokonaniu odpowiedniego wyboru. Równie nam moe zdarzy si postpek pody, niegodny. Czy nie chcielibymy go naprawi? Sdz, e kady by tego pragn, gdy mao jest osób z natury zych do koca.
"Martwe to pastwo, co li tylko panu suy". Sowa Hajmona z "Antygony" Sofoklesa uczy myl przewodni rozwaa o sprawowaniu wadzy w wietle utworów z rónych epok literackich.
Wadza jest niezbdnym skadnikiem spoeczestwa. Przekonanie to pochodzi std, i czowiek jest istot yjc w grupie, a kada zbiorowo ludzka musi mie przywódc lub aparat rzdzcy, gdy w przeciwnym razie zapanowaby chaos i anarchia, które uniemoliwiaj prawidowe funkcjonowanie spoeczestwa. Wadza moe by absolutna, despotyczna, najwysza, pastwowa, suwerenna, uniwersalna oraz zdolna do zapewnienia porzdku prawnego. Wadca powinien by zdolny, mdry, sprawiedliwy i dba o ludzi, którymi rzdzi. Od wieków toczya si walka o wadze, która bya czysto powoaniem, zaszczytem, ideaem, powieceniem si i rywalizacj.
Spróbuj rozpatrzy ten problem na przykadzie "Antygeny" Sofoklesa. W utworze tym zachodzi konflikt pomidzy dwiema wadzami uznanymi powszechnie za najpotniejsze - wadz bosk i królewsk. Obie strony reprezentuj równe racje, obie ponosz klsk. Polinejkes i Eteokles, bracia Antygeny, zginli w bratobójczej walce o wadz. Tron obj Kreon i zosta penoprawnym wadc Teb. Wadza oszoomia go, zachysn si moliwoci wydawania rozkazów i nakazów. Potpia Polinejkesa uznanego za zdrajc, wydaje polecenie pogrzebania jego zwok. Wyda rozkaz sprzeczny z wol bogów i odwieczn tradycj, ale nie zawaha si, nie cofn go i skaza Antygon na mier, bo miaa mu si przeciwstawi. Nie uleg nawet probom Hajmona. Duma nie pozwolia uzna racji syna. Pozna smak rzdzenia i mimo, e Antygona bya jego krewn i narzeczon jego syna, nic go nie wzrusza. Kreon to wadca despotyczny, stawiajcy sprawy pastwa na pierwszym planie. Przekonanie o susznoci swych racji, nie pozwala mu wysucha argumentów Antygony, nie bierze te pod uwag gosu nastpcy tronu Hajmona. Do czego prowadzi taka postawa? Kreon traci syna, on, nie cieszy si autorytetem ludu, który w duej mierze opowiedzia si po stronie Antygony. Przegrywa, jako król, a przede wszystkim jako czowiek.
"dokd si zwróci, gdzie spojrze w niedoli? Wszystko mi amie si w rku, Los mnie powali, peen burz i lku"
Przypadek Kreona, to przykad objcia wadzy przez kogo nieprzygotowanego, ale czy zawsze sprawuj j ludzie kompetentni?
Problematyka wadzy i godnoci królewskiej wie si równie z tytuowym bohaterem tragedii Szekspira pt. "Makbet" .W uksztatowanej w redniowieczu strukturze spoecznej, tzn., kto zajmowa miejsce najwysze, winien by wzorem dla poddanych, bezwzgldnie przestrzega praw moralnych. Król zy, niesprawiedliwy traci majestat monarszy. Makbet ma wszystko, co potrzebne czowiekowi do szczcia, ale pragnie wadzy. By j zdoby, zdolny jest do zabicia dobrego króla, który by mu opiekunem, dobroczyc, prawie ojcem. Makbet ju od chwili koronacji by wadc niegodnym panowania. Zabijajc Dunkana pogwaci uwicony majestat. Wobec poddanych okaza si tyranem. acuch popenionych przez niego zbrodni wci si powiksza, jedno zabójstwo pociga za sob nastpne. Zabija przyjació, wrogów i ich rodziny, kadego, kto staje mu na drodze i podejrzewa, e moe mu zagrozi. Tak ginie Banko, zgin te musia jego syn. Makbet zdolny jest do oszustwa, kamstwa, udawania i wci targaj nim sprzeczne uczucia. yje w stanie cigego napicia, zaczyna traci wiar w sens ycia. Natomiast Lady Makbet, nie ma adnych skrupuów w walce o wadz. Gdy tylko otrzymuje od ma wiadomoci o przepowiedniach czarownic, od razu decyduje o tym, co ma nastpi. Namawia równie ma do przywdziania maski, co ma by warunkiem utrzymania wadzy. Cho Makbet przyznaje jej racj, nie potrafi tak dobrze udawa. Podczas uczty odsania na chwil prawdziwe oblicze. Niewiele brakuje, aby prawda wysza na jaw. Lady Makbet jest jeszcze na tyle silna, e odwraca uwag przybyych od stanu ma. Ale i ona wie, e nie dugo ju bdzie panowa nad jego i wasnym strachem. Bo zbrodnie popenione w imi wadzy powoduj nieodwracalne spustoszenia w psychice ich sprawców.
Utwór Szekspira jest histori losu czowieka, który ukazuje nam, jak dza wadzy i jej zdobycie moe zmieni osobowo ludzk. Czowiek w walce o wadz dopuszcza si czynów, których normalnie nigdy by nie popeni.
Polska literatura romantyczna jest w wikszoci powicona problemowi niewoli ojczyzny i cierpienia narodu. Dzieje si tak ze wzgldu na ówczesn sytuacj polityczn kraju, w którym od ostatniego rozbioru panowa rosyjski terror i bezprawie, a system rzdzenia widocznie zmierza do unicestwienia polskoci. Nic wic dziwnego, e twórczo wybitnych poetów jest wyrazem buntu przeciw carskiej tyranii. Jednym z nich jest A. Mickiewicz, którego poezja jest wiadkiem stosunku Polaków - do zaborcy. Przykadem moe by "Reduta Ordona" - wiersz o bohaterstwie obroców wasnej ojczyzny, okruciestwie carskich onierzy i despotyzmie cara. "Gdzie jest król, co na rzezie tumy te wyprawia?"_ pyta podmiot liryczny chcc wskaza, i "samowadnik wiata poowicy" przyj bardzo wygodn postaw - nie uczestniczy bezporednio w bitwach, nie naraa wasnego ycia. Ogranicza si do wydawania rozkazów, podpisywania aktów, na mocy których modzi s wiezieni, bezmylnego wysyania wasnej armii na mier. dny nieograniczonej wadzy, "korony Kazimierzów i Chrobrych" si i bestialstwem podporzdkowuje sobie polski naród. Mickiewicz ukazuje te lepe posuszestwo armii cara, "sypi si wojska, których Bóg i wiara jest - car".
Peny obraz sytuacji Polaków w zaborze rosyjskim, represji, przesucha, okruciestwa carskich urzdników, zawiera II cz. "Dziadów" A. Mickiewicza. Dramat ten, to wykad o bezwzgldnoci cara - despoty i jego nieludzkim systemie rzdzenia. Z rozkazów rosyjskiego monarchy dochodzi do masowych aresztowa, czsto niewinnych ludzi, wywoenia ich na dalek Syberi do katowania i torturowania. Sceny realistyczne su ukazaniu martyrologii narodu, wyniszczonego przez rosyjskiego zaborc, a take charakterystyki spoeczestwa polskiego. Akcja sceny I rozgrywa si w celi Konrada w klasztorze Bazylianów, zamienionym na wizienie. W wieczór wigilijny winiowie spotykaj si i opowiadaj o metodach carskich przeladowców, o brutalnych ledztwach, biciu i grobach, morzeniu godem albo podawaniu zepsutego jedzenia. Jeden z winiów Jan Sobolewski by prowadzony na przesuchanie i widzia wywoenie skazaców na Sybir. Lud zgromadzony przy kociele, ze zgroz i przeraeniem obserwowa przebieg wydarze. Skazacy byli bardzo modzi, skuci kajdanami i acuchami. Wród wizionych, Sobolewski rozpozna swojego przyjaciela Janczewskiego, który by wychudy i postarzay z wyrazem cierpicego na twarzy, ale duchowo nie udao si go zama. Inny wizie, Wasilewski, by okrutnie bity w czasie ledztwa, nie móg i o wasnych siach. Mia rozkrzyowane rce, a jego cierpienie przypominao mk Chrystusa. Postawie patriotycznej modziey, poeta przeciwstawia sfery arystokratyczne, zwizane z dworem carskim i troszczcych si tylko o wasny interes. Los ojczyzny jest im obojtny. "Sal on warszawski" wiadczy o wynarodowieniu ludzi wyszych sfer, którzy potrafi przystosowa si do kadych warunków, nawet kosztem swojej godnoci. Zebrane w salonie towarzystwo podzielone jest na dwie grupy. Tzw. towarzystwo stolikowe - skada si z wysokich urzdników, generaów, dam i "oficjalnych" literatów. Tematem ich rozmów w jzyku francuskim jest urzdzanie zabaw i przyj. Damy narzekaj na nudy, bo odkd Nowosilcow wyjecha z Warszawy, nikt nie potrafi zorganizowa takiego balu, jakie byy u Senatora. Grupa druga to modzi ludzie, zebrani przy drzwiach. Rozmawiaj po polsku. Jest to patriotyczna modzie, gardzca sprzedajnymi rodakami. Tematem rozmów, penych przygnbienia, ale i woli walki, s cierpienia przeladowanych patriotów. Wstrzsajca jest opowie o losie Cichowskiego, który po latach wizienia i tortur wróci do domu w stanie skrajnego wyczerpania z objawami choroby psychicznej. W scenie VIII /"Pan Senator"/ poznajemy bliej carskiego namiestnika, Nowosilcowa i jego sualców, jawnych zdrajców ojczyzny: Pelikana i Doktora. Przeladowano nie tylko studentów, ale i nieletnich uczniów gimnazjum, wród nich syna pani Rollison. Pomimo tortur Rollison nikogo nie wyda. Matka baga Nowosilcowa o wypuszczenie jej chorego dziecka na wolno. Uzysku je obietnic rychego zajcia si t spraw. W istocie Nowosilcow i jego dwóch wspópracowników obmylaj sposób pozbycia si winia, o którego mczestwie chodz po Wilnie legendy. Zosta je on wypchnity przez okno. Senator wobec matki uda je, e nic o chopcu nie wie. Grupa pierwsza uosabiajca zo, to ludzie obudni, tchórzliwi, podli, za wszelk cen pragncy utrzyma si w askach Senatora. Grupa druga uosabiajca dobro, to modzi spiskowcy, gotowi do walki z carem, bo nie akceptuj tyranii i despotyzmu zaborcy.
W XX wieku pojawia si w literaturze forma wadzy bezosobowej, nie w postaci króla - tyrana, czy cara-despoty, ale w postaci zoonego, skomplikowanego systemu totalitaryzmu. Sowo to wywodzi si od aciskiego sowa "totus". Oznacza taki system sprawowania wadzy, w którym dy ona do poddania sobie czowieka i caego spoeczestwa, która chce wszystkim zawadn.
Hitlerowski totalitaryzm polega na "zorganizowanej i powszechnej odpowiedzialnoci". Naczelna tezy hitlerowskiej strategii politycznej brzmiaa: nie ma rónicy midzy hitlerowcami a Niemcami, a naród zjednoczony popiera wadz. Totalitaryzm stalinowski, mia na celu obezwadnienie spoeczestwa metod zastrasze i terroru. Rozwój tego systemu prowadzi do zniszczenia ekonomicznego. Jedn z wielu metod likwidacji wrogów totalitarnego reimu, zarówno w systemie faszystowskim jak i komunistycznym, byy obozy pracy - agry. Literackim wiadectwem tych dowiadcze nalecym do najwaniejszych osigni literatury. Powojennej, s utwory o charakterze dokumentalnym. Do takich utworów, które w sposób przejmujcy ukazuj totalitaryzm hitlerowski, nale "bez wtpienia "Medaliony" Z. Nakowskiej. Pisarka oskara faszyzm o zbrodnie ludobójstwa, opierajc si na zeznaniach wiadków. Jako czonkini Komisji Bada Zbrodni Hitlerowskich daj. w swoich opowiadaniach wiadectwo okruciestw, jakich Niemcy dopucili si na ludziach. W relacjach wiadków III Rzesza jawi si jako wielkie przedsibiorstwo, nastawi one na likwidacj rasy "podludzi" oraz maksymalne wykorzystanie czowieka w przemyle oraz medycynie. Pierwsze opowiadania zbioru "Doktor Spanner" to w przewaajcej czci relacje pracownika. Instytutu Anatomicznego w Gdasku, gdzie w czasie wojny prowadzono produkcj myda z tuszczu ludzki ego. Bohaterka "Dna" opowiada o dowiadczeniach przeprowadzanych na ludziach, których przed mierci starano si wykorzysta do maksimum, po zbawia j tym samym czowieka prawa do godnoci umierania. Nienawi i bestialstwo Niemców objawio si take z braku zrozumienia i szacunku dla cierpie ludzkich, w nieuznawaniu prawa kadego czowieka, do godnoci. O wartoci ludzi i ich przydatnoci stanowia sia fizyczna, zdolno do pracy. Kiedy Micha /"Czowiek jest n mocny"/ zmuszony do pogrzebania zwok swojej ony i dzieci, odmówi wykonania pracy i prosi Niemców o mier, jeden z esesmanów stwierdzi: "Czowiek jest mocny, moe jeszcze dobrze pracowa" i biciem zmusi mczyzn do pracy. W zamykajcym zbiór opowiadaniu "Doroli i dzieci w Owicimiu" Nakowska przedstawia hitlerowskie metody dziaania zmierzajcego do likwidacji ludzi. Trzecia Rzesza w relacji pisarki bya wielkim, perfekcyjnie zorganizowanym przedsibiorstwem, w którym ludzi traktowano jako surowiec. W imi nazistowskiej ideologii, mordowano masowo, szybko i sprawnie miliony ludzi. Winiowie bici, torturowani godem, utracili odruchy ludzkie, a jedynym celem, jaki pozosta, byo ocalenie swojego biologicznego istnienia. Wikszo bohaterów "Medalionów" mówi o strachu przed mierci, ale ma te nadziej prze ycia. Bay si. dzieci przeznaczone do zagazowania. Nie umiejc skrywa swoich uczu - krzyczay:" My nie chcemy do gazu! My chcemy y!" Bohaterka "Dna" wspominajc jak bya bita, zaznacza: "Strasznie si baam, e co powiem, jak mnie za bardzo bolao". Niektórzy przyzwyczajali si nie dopuszcza do siebie myli o mierci."
Powysze przykady dowodz, e zbrodnie hitlerowskie byy wymierzone nie tylko przeciwko yciu czowieka, ale niszczyy take jego psychik i osobowo, po zbawiay godnoci i czowieczestwa. Tym, którzy przeyli, na zawsze pozosta w pamici niezatarty lad zbrodni, których byli wiadkami.
Literatura dotyczca sowieckiego systemu represji, do niedawna ze wzgldów politycznych bya w Polsce znana w niewielkim stopniu. Dopiero transformacje ustrojowe, umoliwiy oficjalne opublikowanie tych wstrzsajcych wspomnie i relacji. Na szczególn uwag zasuguje "Inny wiat" G. Herlinga - Grudziskiego. Obozy przymusowej pracy, stanowiy jedno z centralnych ogniw sowieckiego systemu pastwa totalitarnego. Na rzecz rozwoju socjalistycznej gospodarki, Stalin doprowadzi do upodlenia i mierci miliony ludzi za pomoc katorniczej pracy, represji i nieludzkich warunków ycia. Przy pomocy NKWD zaprowadzi terror w caym pastwie. Aresztowano ludzi pod bahymi pozorami i skazywano na dugie wizienie, stawia j fikcyjne zarzuty. Opisujc swoje aresztowanie Grudziski wspomina, e gówn przyczyn jego oskarenia byo podobiestwo rosyjskiego brzmienia nazwiska Herling /Gerling/ do nazwiska marszaka niemieckiego lotnictwa. Grudziskiemu postawiono absurdalny zarzut dziaania, na szkod pastwa sowieckiego i uwiziono. Opisujc w "Innym wiecie" losy swoich wspówiniów, pisarz przedstawia okolicznoci ich aresztowania i uwizienia. Szkowski dowódca puku artylerii, aresztowany zosta bo ... za mao si interesowa wychowaniem politycznym onierzy, "zabójca Stalina" , dawniej wysoki urzdnik pastwowy dosta dziesi lat za to, e w artach strzeli do portretu przywódcy pastwa, profesor Borys Lazarowicz, trafi do obozu za prowadzenie salonu literackiego w Moskwie. Mechanizm przesucha podejrzanych oraz sposoby skania ni niewinnych ludzi, aby przyznali si do nie popenionych zbrodni, najwyraniej ukazuje przypadek Kostylewa. Kostalew w modoci zafascynowa si literatur zachodni, któr wypoycza z prywatnej biblioteki. Kiedy aresztowano waciciela wypoyczalni, w stan oskarenia postawiono take Kostylewa. Mimo dugotrwaych przesucha, bicia i tortur, Kostylew nie przyzna si do winy. Jego fizyczne cierpienia osigny tak granic, za któr wizie odczuwa ju tylko obojtno. Wyznaczony do ledztwa nowy oficer, zmieni metody przesuchiwania i traktowa Kostylewa po przyjacielsku. Potem znówadoprowadzano go na skraj wyczerpania fizycznego i psychicznego, przez niezaspakajanie jego podstawowych fizjologicznych potrzeb; mczony "by pytaniami o swoj wyimaginowan dziaalno. Gdy zaniechano represji, wtedy zrezygnowany Kostylew przyzna si do zbrodni, które j nie popeni. Grudziski zwraca uwag, i gównym zaoeniem polityki pastwa sowieckiego byo przekonanie, e nie ma ludzi niewinnych, a cae ledztwo miao na celu przeobraenie osobowoci winia w taki sposób, aby sam uwierzy w zarzuty stawiane mu przez oficerów ledczych i przyzna si do niepopenionej zbrodni oraz okaza skruch. W tak doskonale funkcjonujcym pastwie policyjnym, w którym kady aspekt ycia spoecznego, kulturalnego i prywatnego podporzdkowany by polityce, nikt nie móg si czu bezpieczny. Stalin, rozbudowawszy olbrzymi aparat terroru, stara si jednoczenie zachowa na zewntrz pozory normalnoci swojego pastwa. Zastraszeni mieszkacy bali si gównie wyraa swoje opinie i krytykowa wadz, gdy kady z Ich. rozmówców móg si okaza szpiegiem I donosicielem. Rozbudowany system donosicielstwa sprawi, i wrogiem móg by nie tylko obcy czowiek, ale l wasna rodzina. ycie mieszkaców ZSRR pozbawione byo jakichkolwiek znamion prywatnoci, teoretycznie wolni, znajdowali si oni w pastwie, które byo wizieniem. Cay system wadzy pastwa sowieckiego oparty by na faszu, pozorach i terroru. W ujciu Grudziskiego, ZSRR by pastwem totalitarnym, które w peni kontrolowao i organizowao ycie swoich obywateli.
Sdz, e moje rozwaania wyjaniy tez zawart w temacie. W obecnych czasach nie wystpuj ju takie formy rzdów, w których wadza pastwowa nie liczyaby si z wol ludu. Dzi mamy demokracj. Demokracja, to taka forma ustroju pastwa, w którym uznaje si wol wikszoci obywateli jako ródo wadzy i przyznaje si wszystkim obywatelom swobody i prawa polityczne zapewniajce im udzia w sprawowaniu wadzy. Spoeczestwo w pastwie demokratycznym decyduje o wyborze swoich przedstawicieli do najwyszych organów wadzy. Przykadem tego byy wybory prezydenta, premiera, Sejmu i Senatu. W ten sposób tworzy si dobre i skuteczne podstawy do rozwoju i dalszych reform administracji pastwa. Wszystko to czyni si po to, aby dawa coraz wiksz wadz samorzdom poszczególnych regionów kraju. W ustroju demokratycznym zgodnie z Konstytucj, kady obywatel posiada prawa do wspódecydowania o losach wasnego kraju wedug mnie demokracja to najlepsza forma sprawowania wadzy.
"Martwe to pastwo, co li tylko panu suy". Sowa Hajmona z "Antygony" Sofoklesa uczy myl przewodni rozwaa o sprawowaniu wadzy w wietle
utworów z rónych epok literackich.
Wadza jest niezbdnym skadnikiem spoeczestwa. Przekonanie to pochodzi std, i czowiek jest istot yjc w grupie, a kada zbiorowo ludzka musi mie przywódc lub aparat rzdzcy, gdy w przeciwnym razie zapanowaby chaos i anarchia, które uniemoliwiaj prawidowe funkcjonowanie spoeczestwa. Wadza moe by absolutna, despotyczna, najwysza, pastwowa, suwerenna, uniwersalna oraz zdolna do zapewnienia porzdku prawnego. Wadca powinien by zdolny, mdry, sprawiedliwy i dba o ludzi, którymi rzdzi. Od wieków toczya si walka o wadze, która bya czysto powoaniem, zaszczytem, ideaem, powieceniem si i rywalizacj.
Spróbuj rozpatrzy ten problem na przykadzie "Antygeny" Sofoklesa. W utworze tym zachodzi konflikt pomidzy dwiema wadzami uznanymi powszechnie za najpotniejsze - wadz bosk i królewsk. Obie strony reprezentuj równe racje, obie ponosz klsk. Polinejkes i Eteokles, bracia Antygeny, zginli w bratobójczej walce o wadz. Tron obj Kreon i zosta penoprawnym wadc Teb. Wadza oszoomia go, zachysn si moliwoci wydawania rozkazów i nakazów. Potpia Polinejhesa uznanego za zdrajc, wydaje polecenie pogrzebania jego zwok. Wyda rozkaz sprzeczny z wol bogów i odwieczn tradycj, ale nie
zawaha si, nie cofn go i skaza Antygon na mier, bo miaa mu si przeciwstawi. Nie uleg nawet probom Hajmona. Duma nie pozwolia uzna racji syna. Po zna smak rzdzenia i mimo, e Antygona bya jego krewn i narzeczon jego syna, nic go nie wzrusza. Kreon to wadca despotyczny, stawiajcy sprawy pastwa na pierwszym planie. Przekonanie o susznoci swych racji, nie pozwala mu wysucha argumentów Antygony, nie bierze te pod uwag gosu nastpcy tronu Hejmona. Do czego prowadzi taka postawa? Kreon traci syna, on, nie cieszy si autorytetem ludu, który w duej mierze opowiedzia si po stronie Antygony.
Przegrywa, jako król, a przede wszystkim jako czowiek. "dokd si zwróci, gdzie spojrze w niedoli? Wszystko mi amie si w rku, Los mnie powali, peen burz i lku"
Przypadek Kreona, to przykad objcia wadzy przez kogo nieprzygotowanego, ale czy zawsze sprawuj j ludzie kompetentni?
Problematyka wadzy i godnoci królewskiej wie si równie z tytuowym bohaterem tragedii Szekspira pt. "Makbet" .W uksztatowanej w redniowieczu
strukturze spoeczne j, tzn. kto zajmowa miejsce najwysze, winien by wzorem :
dla poddanych, bezwzgldnie przestrzega praw moralnych. Król zy, niesprawiedliwy traci majestat monarszy. Makbet ma wszystko, co potrzebne czowiekowi do szczcia, ale pragnie wadzy. By j zdoby, zdolny jest do zabicia dobrego króla, który by mu opiekunem, dobroczyc, prawie ojcem. Makbet ju od chwili koronacji by wadc niegodnym panowania. Zabijajc Dunkana pogwaci uwicony majestat. Wobec poddanych okaza si tyranem. acuch popenionych przez niego zbrodni wci si powiksza, jedno zabójstwo pociga za sob nastpne.
Zabija przyjació, wrogów i ich rodziny, kadego, kto staje mu na drodze i podejrzewa.
e moe mu zagrozi. Tak ginie Banko, zgin te musia jego syn. Makbet zdolny jest do oszustwa, kamstwa, udawania i wci targaj nim. sprzeczne uczucia. yje w stanie cigego napicia, zaczyna traci wiar w sens ycia, Natomiast Lady Makbet, nie ma adnych skrupuów w walce o wadz. Gdy tylko otrzymuje od ma wiadomoci o przepowiedniach czarownic, od razu decyduje o tym, co ma nastpi. Namawia równie ma do przywdziania maski, co ma by warunkiem utrzymania wadzy. Cho Makbet przyznaje jej racj, nie potrafi tak dobrze udawa. Podczas uczty odsania na chwil prawdziwe oblicze. Niewiele brakuje, aby prawda wysza na jaw. Lady Makbet jest jeszcze na tyle silna, e odwraca uwag przybyych od stanu ma. Ale i ona wie, e nie dugo ju bdzie panowa nad jego i wasnym strachem. Bo zbrodnie popenione w imi wadzy powoduj nieodwracalne spustoszenia w psychice ich sprawców.
Utwór Szekspira jest histori losu czowieka, który ukazuje nam, jak dza wadzy i jej zdobycie moe zmieni osobowo ludzk. Czowiek w walce o wadz dopuszcza si czynów, których normalnie nigdy by nie popeni.
Polska literatura romantyczna jest w wikszoci powicona problemowi niewoli ojczyzny i cierpienia narodu. Dzieje si tak ze wzgldu na ówczesn sytuacj polityczn kraju, w którym od ostatniego rozbioru panowa rosyjski terror i bezprawie, a system rzdzenia widocznie zmierza do unicestwienia polskoci. Nic wic dziwnego, e twórczo wybitnych poetów jest wyrazem buntu przeciw carskiej tyranii. Jednym z nich jest A. Mickiewicz, którego poezja jest
wiadkiem stosunku Polaków - do zaborcy. Przykadem moe by "Reduta Ordona" - wiersz o bohaterstwie obroców wasnej ojczyzny, okruciestwie carskich onierzy i despotyzmie cara. "Gdzie jest król, co na rzezie tumy te wyprawia?"_ pyta podmiot liryczny chcc wskaza, i "samowadnik wiata poowicy" przyj bardzo wygodn postaw - nie uczestniczy bezporednio w bitwach, nie naraa wasnego ycia. Ogranicza si do wydawania rozkazów, podpisywania aktów, na mocy których modzi s wiezieni, bezmylnego wysyania wasnej armii na mier. dny nieograniczonej wadzy, "korony Kazimierzów i Chrobrych" si i bestialstwem podporzdkowuje sobie polski naród. Mickiewicz ukazuje te lepe posuszestwo armii cara, "sypi si wojska, których Bóg i wiara jest - car".
Peny obraz sytuacji Polaków w zaborze rosyjskim, represji, przesucha, okruciestwa carskich urzdników, zawiera II c z. "Dziadów" A. Mickiewicza. Dramat
ten, to wykad o bezwzgldnoci cara - despoty i jego nieludzkim systemie rzdzenia.
Z rozkazów rosyjskiego monarchy dochodzi do masowych aresztowa, czsto niewinnych ludzi, wywoenia ich na dalek Syberi do katowania i torturowania. Sceny realistyczne su ukazaniu martyrologii narodu, wyniszczonego przez rosyjskiego zaborc, a take charakterystyki spoeczestwa polskiego. Akcja sceny I rozgrywa si w celi Konrada w klasztorze Bazylianów, zamienionym
na wizienie. W wieczór wigilijny winiowie spotykaj si i opowiadaj o metodach carskich przeladowców, o brutalnych ledztwach, biciu i grobach, morzeniu godem albo podawaniu zepsutego jedzenia. Jeden z winiów Jan Sobolewski by prowadzony na przesuchanie i widzia wywoenie skazaców na Sybir. Lud zgromadzony przy kociele, ze zgroz i przeraeniem obserwowa przebieg wydarze. Skazacy byli bardzo modzi, skuci kajdanami i acuchami. Wród wizionych, Sobolewski rozpozna swojego przyjaciela Janczewskiego, który by wychudy i postarzay z wyrazem cierpicego na twarzy, ale duchowo nie udao si go zama. Inny wizie, Wasilewski, by okrutnie bity w czasie ledztwa, nie móg i o wasnych siach. Mia rozkrzyowane rce, a jego cierpienie przypominao mk Chrystusa. Postawie patriotycznej modziey, poeta przeciwstawia sfery arystokratyczne, zwizane z dworem carskim i troszczcych si tylko o wasny interes. Los ojczyzny jest im obojtny. "Sal on warszawski" wiadczy o wynarodowieniu ludzi wyszych sfer, którzy potrafi przystosowa si do kadych warunków, nawet kosztem swojej godnoci. Zebrane w salonie towarzystwo podzielone jest na dwie grupy. Tzw. towarzystwo stolikowe - skada si z wysokich urzdników, generaów, dam i "oficjalnych" literatów. Tematem ich rozmów w jzyku francuskim jest urzdzanie zabaw i przyj. Damy narzekaj na nudy, bo odkd Nowosilcow wyjecha z Warszawy, nikt nie potrafi zorganizowa takiego balu, jakie byy u Senatora. Grupa druga to modzi ludzie, zebrani przy drzwiach. Rozmawiaj po polsku. Jest to patriotyczna modzie, gardzca sprzedajnymi rodakami. Tematem rozmów, penych przygnbienia, ale i woli walki, s cierpienia przeladowanych patriotów. Wstrzsajca jest opowie o losie Cichowskiego, który po latach wizienia i tortur wróci do domu w stanie skrajnego wyczerpania z objawami choroby psychicznej. W scenie VIII /"Pan Senator"/ poznajemy bliej carskiego namiestnika, Nowosilcowa i jego sualców, jawnych zdrajców ojczyzny:
Pelikana i Doktora. Przeladowano nie tylko studentów, ale i nieletnich uczniów gimnazjum, wród nich syna pani Rollison. Pomimo tortur Rollison nikogo nie wyda. Matka baga Nowosilcowa o wypuszczenie jej chorego dziecka na wolno. Uzysku je obietnic rychego zajcia si t spraw. W istocie Nowosilcow i jego dwóch wspópracowników obmylaj sposób pozbycia si winia, o którego mczestwie chodz po Wilnie legendy. Zosta je on wypchnity przez okno. Senator wobec matki uda je, e nic o chopcu nie wie. Grupa pierwsza uosabiajca zo, to ludzie obudni, tchórzliwi, podli, za wszelk cen pragncy utrzyma si w askach Senatora. Grupa druga uosabiajca dobro, to modzi spiskowcy, gotowi do walki z carem, bo nie akceptuj tyranii i despotyzmu zaborcy.
W XX wieku pojawia si w literaturze forma wadzy bezosobowej, nie w postaci króla - tyrana, czy cara-despoty, ale w postaci zoonego, skomplikowanego systemu totalitaryzmu. Sowo to wywodzi si od aciskiego sowa "totus". Oznacza taki system sprawowania wadzy, w którym dy ona do poddania sobie czowieka i caego spoeczestwa, która chce wszystkim zawadn.
Hitlerowski totalitaryzm polega na "zorganizowanej i powszechnej odpowiedzialnoci". Naczelna tezy hitlerowskiej strategii politycznej brzmiaa: nie ma rónicy midzy hitlerowcami a Niemcami, a naród zjednoczony popiera wadz. Totalitaryzm stalinowski, mia na celu obezwadnienie spoeczestwa metod zastrasze i terroru. Rozwój tego systemu prowadzi do zniszczenia ekonomicznego. Jedn z wielu metod likwidacji wrogów totalitarnego reimu, zarówno w systemie faszystowskim jak i komunistycznym, byy obozy pracy - agry. Literackim wiadectwem tych dowiadcze nalecym do najwaniejszych osigni literatury. Powojennej, s utwory o charakterze dokumentalnym. Do takich utworów, które w sposób przejmujcy ukazuj totalitaryzm hitlerowski, nale "bez wtpienia "Medaliony" Z. Nakowskiej. Pisarka oskara faszyzm o zbrodnie ludobójstwa, opierajc si na zeznaniach wiadków. Jako czonkini Komisji Bada Zbrodni Hitlerowskich daj. w swoich opowiadaniach wiadectwo okruciestw, jakich Niemcy dopucili si na ludziach. W relacjach wiadków III Rzesza jawi si jako wielkie przedsibiorstwo, nastawi one na likwidacj rasy "podludzi" oraz maksymalne wykorzystanie czowieka w przemyle oraz medycynie. Pierwsze opowiadania zbioru "Doktor Spanner" to w przewaajcej czci relacje pracownika. Instytutu Anatomicznego w Gdasku, gdzie w czasie wojny prowadzono produkcj myda z tuszczu ludzki ego. Bohaterka "Dna" opowiada o dowiadczeniach przeprowadzanych na ludziach, których przed mierci starano si wykorzysta do maksimum, po zbawia j tym samym czowieka prawa do godnoci umierania. Nienawi i bestialstwo Niemców objawio si take z braku zrozumienia i szacunku dla cierpie ludzkich, w nieuznawaniu prawa kadego czowieka, do godnoci. O wartoci ludzi i ich przydatnoci stanowia sia fizyczna, zdolno do pracy. Kiedy Micha /"Czowiek jest n mocny"/ zmuszony do pogrzebania zwok swojej ony1 i dzieci, odmówi wykonania pracy i prosi Niemców o mier, jeden z esesmanów stwierdzi: "Czowiek jest mocny, moe jeszcze dobrze pracowa" i biciem zmusi mczyzn do pracy. W zamykajcym zbiór opowiadaniu "Doroli i dzieci w Owicimiu" Nakowska przedstawia hitlerowskie metody dziaania zmierzajcego do likwidacji ludzi. Trzecia Rzesza w relacji pisarki bya wielkim, perfekcyjnie zorganizowanym przedsibiorstwem, w którym ludzi traktowano jako surowiec. W imi nazistowskiej ideologii, mordowano masowo, szybko i sprawnie miliony ludzi. Winiowie bici, torturowani godem, utracili odruchy ludzkie, a jedynym celem, jaki pozosta, byo ocalenie swojego biologicznego istnienia. Wikszo bohaterów "Medalionów" mówi o strachu przed mierci, ale ma te nadziej prze ycia. Bay si. dzieci przeznaczone do zagazowania. Nie umiejc skrywa swoich uczu - krzyczay" My nie chcemy do gazu! My chcemy y!" Bohaterka "Dna" wspominajc jak bya bita, zaznacza: "Strasznie si baam, e co powiem, jak mnie za bardzo bolao". Niektórzy przyzwyczajali si nie dopuszcza do siebie myli o mierci."
Powysze przykady dowodz, e zbrodnie hitlerowskie byy wymierzone nie tylko przeciwko yciu czowieka, ale niszczyy take jego psychik i osobowo, po zbawiay godnoci i czowieczestwa. Tym, którzy przeyli, na zawsze pozosta w pamici niezatarty lad zbrodni, których byli wiadkami.
Literatura dotyczca sowieckiego systemu represji, do niedawna ze wzgldów politycznych bya w Polsce znana w niewielkim stopniu. Dopiero transformacje ustrojowe, umoliwiy oficjalne opublikowanie tych wstrzsajcych wspomnie i relacji. Na szczególn uwag zasuguje "Inny wiat" G. Herlinga - Grudziskiego. Obozy przymusowej pracy, stanowiy jedno z centralnych ogniw sowieckiego systemu pastwa totalitarnego. Na rzecz rozwoju socjalistycznej gospodarki, Stalin doprowadzi do upodlenia i mierci miliony ludzi za pomoc katorniczej pracy, represji i nieludzkich warunków ycia. Przy pomocy NKWD zaprowadzi terror w caym pastwie. Aresztowano ludzi pod bahymi pozorami i skazywano na dugie wizienie, stawia j fikcyjne zarzuty. Opisujc swoje aresztowanie Grudziski wspomina, e gówn przyczyn jego oskarenia byo podobiestwo rosyjskiego brzmienia nazwiska Herling /Gerling/ do nazwiska marszaka niemieckiego lotnictwa. Grudziskiemu postawiono absurdalny zarzut dziaania, na szkod pastwa sowieckiego i uwiziono. Opisujc w "Innym wiecie" losy swoich wspówiniów, pisarz przedstawia okolicznoci ich aresztowania i uwizienia. Szkowski dowódca puku artylerii, aresztowany zosta bo ... za mao si interesowa wychowaniem politycznym onierzy, "zabójca Stalina" , dawniej wysoki urzdnik pastwowy dosta dziesi lat za to, e w artach strzeli do portretu przywódcy pastwa, profesor Borys Lazarowicz, trafi do obozu za prowadzenie salonu literackiego w Moskwie. Mechanizm przesucha podejrzanych oraz sposoby skania ni niewinnych ludzi, aby przyznali si do nie popenionych zbrodni, najwyraniej ukazuje przypadek Kostylewa. Kostalew w modoci zafascynowa si literatur zachodni, któr wypoycza z prywatnej biblioteki. Kiedy aresztowano waciciela wypoyczalni, w stan oskarenia postawiono take Kostylewa. Mimo dugotrwaych przesucha, bicia i tortur, Kostylew nie przyzna si do winy. Jego fizyczne cierpienia osigny tak granic, za któr wizie odczuwa ju tylko obojtno. Wyznaczony do ledztwa nowy oficer, zmieni metody przesuchiwania i traktowa Kostylewa po przyjacielsku. Potem znów
doprowadzano go na skraj wyczerpania fizycznego i psychicznego, przez niezaspakajanie jego podstawowych fizjologicznych potrzeb; mczony "by pytaniami o swoj wyimaginowan dziaalno. Gdy zaniechano represji, wtedy zrezygnowany Kostylew przyzna si do zbrodni, które j nie popeni. Grudziski zwraca uwag, i gównym zaoeniam polityki pastwa sowieckiego byo przekonanie, e nie ma ludzi niewinnych, a cae ledztwo miao na celu przeobraenie osobowoci winia w taki sposób, aby sam uwierzy w zarzuty stawiane mu przez oficerów ledczych i przyzna si do niepopenionej zbrodni oraz okaza skruch. W tak doskonale funkcjonujcym pastwie policyjnym, w którym kady aspekt ycia spoecznego, kulturalnego i prywatnego podporzdkowany by polityce, nikt nie móg si czu bezpieczny. Stalin, rozbudowawszy olbrzymi aparat terroru, stara si jednoczenie zachowa na zwentrz pozory normalnoci swojego pastwa. Zastraszeni mieszkacy bali si gównie wyraa swoje opinie i krytykowa wadz, gdy kady z Ich. rozmówców móg si okaza szpiegiem I donosicielem. Rozbudowany system donosicielstwa sprawi, i wrogiem móg by nie tylko obcy czowiek, ale l wasna rodzina. ycie mieszkaców ZSRR pozbawione byo jakichkolwiek znamion prywatnoci, teoretycznie wolni, znajdowali si oni w pastwie, które byo wizieniem. Cay system wadzy pastwa sowieckiego oparty by na faszu, po zorach i terrore. W ujciu Grudziskiego, ZSRR by pastwem totalitarnym, które w peni kontrolowao f organizowao acie swoich obywateli,
Sdz, e moje rozwaania wyjaniy tez zawart w temacie. W obecnych czasach nie wystpuj ju takie formy rzdów, w których wadza pastwowa nie liczyaby si z wol ludu. Dzi mamy demokracj. Demokracja, to taka forma ustroju pastwa, w którym uznaje si wol wikszoci obywateli jako ródo wadzy i przyznaje si wszystkim obywatelom swobody i prawa polityczne zapewniajce im udzia w sprawowaniu wadzy. Spoeczestwo w pastwie demokratycznym decyduje o wyborze swoich przedstawicieli do najwyszych organów wadzy. Przykadem tego byy wybory prezydenta, premiera, Sejmu i Senatu. W ten sposób tworzy si dobre i skuteczne podstawy do rozwoju i dalszych reform administracji pastwa. Wszystko to czyni si po to, aby dawa coraz wiksz wadz samorzdom poszczególnych regionów kraju. W ustroju demokratacznym zgodnie z Konstytucj, kady obywatel posiada prawa do wspódecydowania o losach wasnego kraju wedug mnie demokracja to najlepsza forna sprawowania wadzy.
"wiat bez mioci byby uboszy. Uzupenij puste miejsce i swój pomys uzasadnij, odwoujc si do literatury i wasnych refleksji."
W literaturze polskiej poczynajc od redniowiecza do literatury wspóczesnej czsto spotykaam si z mioci do przyrody, ojczyzny, ziemi, matki i ojca oraz z mioci do dziecka. Równie i dzisiaj w otaczajcym mnie wiecie obserwuj podobne zjawiska. Uwaam, e wiat bez mioci byby uboszy gdy wszyscy ludzie byli by otoczeni krgiem smutku, za, nienawici i zakamania. Chcia abym w swoim wypracowaniu zaprezentowa posta w. Franciszka-
gównego bohatera zbioru opowiada "Kwiatki w. Franciszka z Asyu". W. Franciszek by osob szlachetn, zaprzyjanion z dziemi, ptakami, zwierztami i ludmi. Kocha cay wiat, nigdy nikomu nie wyrzdzi krzywdy - a wrcz przeciwnie - wszystkich otacza mioci i bezinteresownie powica si dla ogóu. Cechowaa go wszechogarniajca mio wyraona do kadej ywej istoty, jako dziecka Boego, rado wynikajca z Pikna wiata, ze zwykych obowizków i z trudu pracy. Przykadem tego jest opowiadanie "Jak w. Franciszek oswoi dzikie turkawki". Pewne go dnia, mody czowiek idc drog niós du ilo turkawek z zamiarem ich sprzedania. Zauway w. Franciszka, który bardzo kocha zwierzta, otacza je agodnoci, litoci - dlatego wszystkie stworzenia kochay go. Poprosi chopca o sprzedanie ptaków, gdy ba si o nie, aby nie dostay si pod opiek zych, nieczuych ludzi. Modzieniec otrzyma wielkie natchnienie od Boga i ofiarowa w. Franciszkowi turkawki. w. Franciszek przemawia do nich dobrym l litociwym gosem, i bdzie si nimi opiekowa, obiecywa, e nie skrzywdzi adnej i zbuduje im gniazda, w których bd mogy przebywa zakadajc swoje rodziny. Sowa witego sprawdziy si. Turkawki po jakim czasie oswoiy si z Franciszkiem, nie opuciy go do chwili, kiedy swym bogosawiestwem pozwoli im odej. Franciszek zosta zakonnikiem yjcym w wielkiej wierze.
W epoce renesansu du rol odegra znakomity pisarz Jan Kochanowski. Nalea do grona ojców kochajcych wasne dzieci, interesujcych si ich problemami, wychowujcych je w atmosferze mioci, szacunku wzgldem drugiej osoby. Orszulka bya nie tylko dzieckiem ukochanym przez rodziców, ale wyjtkowo dobrym, posusznym i miym. Przyszed czas, kiedy dziewczynka musiaa opuci ojca. Kochanowski sta si wiadkiem mierci wasnego dziecka, swój al i wielki ból przeniós na papier, piszc treny. Nie móg pogodzi si z utrat najwikszej jego radoci, czsto zadawa pytanie: gdzie jest sprawiedliwo Boa?, snu plany zwizane z córk, marzy o tym, aby Orszulka kiedy w przyszoci staa si poetk. Jan Kochanowski poprzez napisanie trenów uwiadomi mi jak bardzo kocha swoje dziecko. Przedstawi to wyranie w trenie IV, który mona by powiedzie, i jest dialogiem autora z okrutn mierci. Kochanoswki zdawa sobie - spraw z tego, e mier jest z woli Boej. Uwaa, e nie ma mierci nie pobonej ale stwierdza fakt, e jeeli czowiek który tak j odbiera, zasuguje na takie miano. Poeta mia wielki al do Boga za to, i zabra do siebie Orszulk, a równoczenie przyczyni si do jego samotnoci.
Bolesaw Prus w noweli "Katarynka" ukaza obraz ycia starego warszawskiego adwokata, czowieka egoistycznego, przejtego nieszczciem niewidomej ubogiej dziewczynki. Obserwowa ze swojego okna jej rado wywoan muzyk katarynki. Widzc, e melodia sprawia dziecku przyjemno, postanowi z uczucia do dziewczynki zrezygnowa z wasnej ciszy i spokoju. Dla rozweselenia biednego staruszka pozwoli kataryniarzowi przebywa na podwórku i gra. Postpi tak, poniewa mia dobre litociwe serce i chcia, aby dziewczynka bya szczliwa tyk jak inne dzieci.
Kolejnym przykadem mioci, jest mio do ojczyzny, która narodzia si w "Konradzie Wallenrodzle". Adam Mickiewicz uczyni Konrada patriot, w którego
sercu kwito spotgowanie do najwyszych granic uczucie do kraju. Alf - Walter wychowywany w otoczeniu wroga, zna ca jego potg i widzia, e Litwa nie poradzi sobie w zacitej walce z Zakonem i e grozi jej upadek. Walter nosi w sobie poczucie odpowiedzialnoci za losy ojczyzny, pragn j broni wszelkimi sposobami. Dla osignicia tego celu postanowi zniszczy Zakon podstpem i zdrad. Wstpi na szlak zdrady, zoy ofiar z siebie samego, ze szczcia wasnego, ze swej uczciwoci, naraa si na zniszczenia szczcia swojej ukochanej kobiety. W sercu Konrada zwyciya mio do ojczyzny. Losem jego byo tuanie si po wiecie, zdrada i mier bdca
dla niego mierci haniebn. Konrad wstydzi si swojego postpowania, brzydzi si nim. Po osigniciu celu pragn zerwa z dotychczasowym yciem. Kiedy dokona wielkiego, ale okrutnego dziea zniszczenia Zakonu, zrezygnowa z ucieczki przed zemst Zakonu - Krzyaków i zgin wypijajc trucizn.
Równie opowiadanie "Echa lene" Stefana eromskiego zawiera motyw mioci do przyrody. Tutaj przyroda staa si jednym z bohaterów utworu. Wyrbywane drzewa lene upaday z oskotem, puszcza bya karczowana - tak jak karczowana miaa by ludzka pami, tak jak may syn powstaca mia zosta pozbawiony swych korzeni. W opowiadaniu przedstawiona zostaa umierajca, ginca przyroda. eromski nalea do osób wraliwych i kochajcych przyrod, widzc jej klsk - cierpia razem - z ni.
W "Chopach" Wadysawa Reymonta take odnalazam wtek mioci Boryny i pozostaych chopów do ziemi. Ziemia to podstawowe ródo utrzymania na wsi. Mieszkacy wsi bardzo kochali swoje grunta, wprost je uwielbiali. Zauwayam to w momencie, kiedy chopi wracali z wizienia po wielu tygodniach nieobecnoci. Obejmowali oczami zielone gsto rosnce drzewa, dugie zagony pola ozimin. Równie takie same uczucia przejawia Antek, który czu si mocno zwizany z t "ziemi wit, rodzc w piewaniach i weselu". Widok jej plonów napawa go sodkoci i zadowoleniem. Tak samo Boryn ogarniao najgbsze i najszczersze uczucie do swoich gruntów. Zapewniay mu nie tylko materialn i osobist niezaleno, ale przede wszystkim podnosiy jego autorytet w gromadzie. Najlepiej te uczucia okazywa wzgldem ziemi, kiedy pchany silnym impulsem powdrowa w przedmiertnym zamroczeniu w pole, aby odegra misterium siewu por wio senn. Urasta on wtedy do wymiaru chopa--Piotra, uwiconego rolniczym obrzdem i biorcego symboliczny lub z ywicielk. Czytajc t powie stwierdziam, e ziemia dla Lipnickich chopów bya najwyszym dobrem - bezcennym. Zapewniaa im nie tylko osobist niezaleno, ale wielki autorytet. Biedni chopi kochali j bardzo i uwielbiali ponad wszystko, trzymali si jej mocno aby nikt im jej nie wydar, bo wraz z ni straciliby wszystko. Niewtpliwie mog powiedzie, e ubodzy mieszkacy
wsi otaczali wielkim uczuciem swoj ziemi i byli do niej bardzo przywizani. Prac na niej traktowali jako najwyszy i najwitszy obowizek.
Henryk Sienkiewicz w powieci "Qvo - yadis" zakreli nam obraz mioci mczyzny do kobiety oraz kobiety do Boga. Bohater wielkiego dziea Winicjusz, ywi wielkie uczucie do Ligii od pierwszego wejrzenia. Kiedy kobieta zostaa porwana, Winicjusz daremnie poszukiwa Ligii, planowa jej porwanie, która mia nadziej spotka na mszy w. Piotrem. Odwana wojownik chcia pojc Ligi na on, zwróci si z prob o zgod do jej opiekunów, pisa do niej listy przepenione wielkim uczuciem, naraa wasne ycie dla jej ratowania. Ligia posiadaa czysto swojej duszy, której zalety przycigay Winiejusza, przywizyway go do niej w sposób gboki i trway. Ligia naleaa do osób gorco wyznajcych swoj wiar i nie wahaa si ponie za ni najwikszej ofiary. Jej wiara bya prosta i niezwykle gorca, co wywoywao due wraenie na Winicjuszu i odgrywaa decydujc rol w jego wewntrznych przemianach.
W dzisiejszych czasach take spotykam mio ludzi do Boga. Przykadem s pielgrzymi do sanktuariów Matki Boej znajdujce si na caym wiecie, pielgrzymki organizowane do Papierza - nastpcy w. Piotra na ziemi. Wierni spotykaj si z wiara na kadym kroku, modl si do Boga o pomoc w trudnych chwilach. Wierz, e Bóg im pomoe, e nie zostawi ich samych w cikich godzinach.
Uwaam, e wiat bez mioci czy to wzgldem wiary, czy przyrody byby z pewnoci uboszy gdy cay wiat yby w wielkiej ciemnoci i w wielkim smutku. Myl, e ta mio, która otacza ludzi pocztku XXI wieku jest wielkim i wspaniaym darem od Stwórcy, a bez niej wiat pogrony byby w zakamaniu i nienawici wzgldem drugiej osoby.
"My z niego wszyscy. Jaki wpyw ma znajomo bohaterów utworów A. Mickiewicza na wspóczesnych Polaków".
Fakt, e A. Mickiewicz by poet wszechstronnym nie podlega adnej dyskusji. Jego wyobrania pozwolia stworzy wiele literackich postaci, które mimo cech jakie przysugiway bohaterowi romantycznemu, prezentoway przeróna portrety psychologiczne. W spucinie narodowego wieszcza, odnajdziemy porywczego, obdarzonego fantazj zawadiak - Jacka Soplic, nie zrozumianego poet Konrada, tragicznego niewolnika wasnego sumienia - Konrada Wallenroda. Pojawi si te cierpicy i nieszczliwy kochanek-Gustaw, pokorny ksidz Piotr i ksidz Robak, oraz czowiek - Pielgrzym, nie majcy wasnego imienia, a take posta bohaterskiej kobiety, ratujcej honor swego ma - Grayny. Bohater Mickiewicza ma róne oblicza jak aktor nieustannie zmienia maski, przechodzi metamorfoz. Raz pojawia si jako porzucony kochanek, który doprowadzony miosnym cierpieniem do ostatecznoci, popenia samobójstwo. Gustaw - tragiczny mistrz autoanalizy, przechodzi przez scen twórczoci Mickiewicza niczym widmo, wóczc za sob swoj rozpacz, niespenion nadziej, poczucie zdrady, znika na chwil za kulisami, by ponownie pojawi si, ale teraz jako; "ponury poeta". W swoim pierwszym wcieleniu, by on romantycznym kochankiem, któremu "niebiaska posta kobiety" przysonia wiat do tego stopnia, e gdy porzucia go dla innego, targn si na wasne ycie. Taka mio i taki koniec nie byy obce romantycznym bohaterom literackim, ale sam Mickiewicz przestrzega, e "kto za ycia cho raz by w niebie, ten po mierci nie trafi od razu", przypominajc tym samym, e mio jest spraw ziemsk, jedn z wielu, które los zsya czowiekowi. Zakochany szczliwie, czy czciej nieszczliwie, bohater romantyczny znajduje ostatecznie prawdziwy cel ycia, którego szuka. Konrad, jak prawdziwy aktor wygasza Improwizacj pen blunierczych akcentów swego poetyckiego fenomenu do Boga i wiata, za otaczajce go nie zrozumienie. Zobaczymy wic Gustawa w celi wiziennej piszcego na cianie znamienne sowa - "Umar Gustaw-narodzi si Konrad". Narodzi si wic ten, którego potrzebowaa ojczyzna. O wolno ukochanego narodu Konrad, romantyczny wzorzec czowieka, walczy bdzie na przekór wszelkim przeciwnociom "z Bogiem lub mimo Boga". Walka ta skoczya si klsk Konrada. Mickiewicz rozumie i chce nam modym Polakom pokaza, e samotny bunt, nie przyniesie Polsce wolnoci. I tak jak poeta, nigdy jednak nie powinnimy przesta podziwia tych, którzy "sigaj tam, gdzie wzrok nie siga" i próbuj "ama^ to, czego rozum nie zamie". Inny Mickiewiczowski bohater przeistacza si w zapale ywego, lubianego przez szlacht modzieca. W porównaniu z poprzednimi kreacjami, jest bardziej realny, ludzki, jakby wyjty z rzeczywistoci XIX wieku. Jako mody czowiek - Jacek jest hulak i utracjuszem. Mimo, i nalea do niezbyt wpywowego i majtnego rodu, to jednak swoj odwag zyska spor saw i due uznanie wród szlachty. Gdy poznaje córk Stolnika, arystokraty, potrafi pohamowa swój wybujay temperament i zmieni si na lepsze. Jacek nie wie, e przychylne traktowanie go przez Stolnika jest tylko gr. Gdy wic pewnego dnia otrzyma czarn polewk, wpadnie w sza i z powrotem popadnie w dawne naogi, pijastwo i awanturnictwo. Widzc, i dwór Horeszków i pokrewiestwo z nimi to "za wielkie progi" dla ubogiego szlachcica, honorowo, cho z ogromnym poczuciem niesprawiedliwoci wyjeda. Ludzie zaczn odwraca si od niego, straci ca sympati szlachty, za maestwo z matk Tadeusza bdzie tragiczn pomyk, zakoczon zgryzotami, chorob, wreszcie mierci niekochanej ony. Mio jest jednak silniejsza od dumy i Jacek powraca, a przy nadarzajcej si okazji w afekcie zabija starca, który go oszuka i odda córk kasztelacowi. Od tej pory powszechnie traktowano go jako zdrajc i sojusznika Moskwy. Aby odkupi swoje winy przywdziewa mnisi habit i z pokor w sercu pojawia si jako ksidz Robak. Losy ksidza Robaka silnie naznaczya historia. Oddany cakowicie sprawie narodowej, walczy na wielu frontach w kompanii Napoleona. Do Soplicowa przyby, aby zorganizowa powstanie narodowe, które przygotowaoby Litw na wejcie wojsk Napoleona. Pokorny i cichy zakonnik nie walczy dla sawy. Histori jego bohaterskich czynów poznajemy dopiero po mierci. Jego szlachetno, oddanie Bogu, zadziwia wspóczesnych Polaków, patriotyzm fascynuje, skromno zawstydza, a przeszo intryguje. Na scen moich rozwaa o bohaterach utworów Mickiewiczowskich wchodzi bohater, który przywdziewa krzyacki paszcz wielkiego mistrza. Konrad Wallenrod to typowy bohater romantyczny, którego dziaaniami rzdz silne emocje /mio, nienawi, ch zemsty/. Jego tragizm wynika z niemonoci pogodzenia ojczyzny, z uczuciem do ony Aldony /"szczcia w domu nie zazna, bo go nie byo w ojczynie"/ oraz ze wiadomoci konfliktu pomidzy rajcami politycznymi /konieczno walki z wrogiem/, a zasadami etycznymi.
Nienawi i pragnienie zemsty, skaniaj bohatera do rezygnacji z ukochanej kobiety oraz sprzeciwienia si rycerskim i chrzecijaskim prawom. Powicajc honor, dum i ycie prywatne, Wallenrod wypenia sw historyczn misj i doprowadza do klski Zakonu, ale jednoczenie przegrywa swoje ycie. Jako redniowieczny rycerz, nie moe si pogodzi z faktu nieetycznego i niemoralnego postpowania. Przegrawszy z sumieniem - popenia samobójstwo. My modzi Polacy nie potpiamy go jednak, poniewa bohaterowi przywieca cel najszlachetniejszy- ratowania ojczyzny. Sta si wzorem osobowy dla uczestników powsta narodowych i wielu pokole spiskowców. Moe by take wzorca i dla nas. Ostatnia rola jak odegra bohater Mickiewicza, jest rola kobiety. Na kartach poematu pojawia si Grayna. Jako kobieta, zdumiewa nas swoimi wojennymi zainteresowaniami, umiejtnoci walki i patriotyczny uczuciem do Litwy, które nakae jej zama posuszestwo wobec ma. Jej m Litawor, paktuje z Krzyakami dla zaspokojenia wasnych ambicji. Grayna wyej ceni obowizek wobec ojczyzny, ni posuszestwo mowi. Bohaterka wyznaje zasad, "ja i ojczyzna to jedno" i nie mogc znie myli o zdradzie swego ma Litawora, postanawia dziaa samodzielnie. Bez wiedzy ma odprawia posów krzyackich, przywdziewa jego zbroj staje na czele wojska, aby zaatakowa wroga. Dopiero po bohaterskiej mierci ony, Litawor pojmuje ohyd wasnego postpowania, Rzuca si w wir walki, aby pomcie on. Grayna zrezygnowaa z osobistego szczcia, powicajc swoje ycie, ocala dobre imi i honor Litawora. Jej ruchy na polu walki s zdecydowane, onierskie, o czym wiadczy fakt, e w czasie bitwy nikt nie poznaje w tajemniczym rycerzu, bohaterskiej kobiety. Koczy ycie na polu bitwy w peni chway, ale take w poczuciu oszustwa wobec ma. Wybaczamy jej to, bo w imi ojczyzny oddaa ycie i staa si dla nas Polaków symbolem patriotyzmu. Obok bohatera patrioty, spotykamy te w twórczoci Mickiewicza bohatera tuacza, pielgrzyma. Jest nim bohater liryczny "Sonetów krymskich". Pielgrzym podziwia egzotyczn natur, jest przytoczony jej ogromem, potga gór i morza, piknem rolinnoci, nastrojom poudniowej nocy. Ale przeywa równoczenie tsknot za ojczyzn. Dlatego w sonecie "Stepy Akermaskie" ali si "Jedzmy, nikt nie zwoa" V sonecie "Burza" podróny pogrony w depresji, zazdroci pasaerom statku, e maj z kim si egna, e mog si modli. Rozdarcie wewntrzna ujawnia si te w sonecie "Pielgrzym", gdzie mimo fascynacji urokami Wschodu, blisze sercu s "szumice lasy" i "trzsawice" ni "malinowe morwy i zote ananasy". Wielkie dziea Mickiewicza ukazuj nam sylwetki niektórych bohaterów. Kady z nich ma cechy, które s zawsze aktualne, take i w dzisiejszych czasach. Dzi nie ma potrzeby walczy zbrojnie, ani powica si do ostatecznych granie, albo y w osamotnieniu, lecz ci wymienieni przeze mnie bohaterowie, budz dzi uznanie i podziw. Wiele cech ich charakteru jest potrzebnych i wspóczesny Polakom. Bo w kadych czasach jest potrzebna szlachetno myli, uczciwo, odwaga i bohaterstwo, oddanie swoich si dla wanych spoecznie spraw, bezkompromisowo , upór w dziaaniu.
Na zakoczenie chciabym powiedzie, e przedstawieni powyej bohaterowie, cho s tak róni i yli wiele lat temu, mog by w duy stopniu wzorcem osobowy, take dla nas yjcych wspóczenie.
Kady z nas jest Odyseuszem co wraca do swej Itaki. Jak wybrani bohaterowie literaccy twoim zdaniem realizuj t myl.
Aby doj do sedna tematu wypracowania, trzeba niewtpliwie zada sobie pytanie kim jest Odys i czym jest Itaka?.
Zapewne kady, kto w ciszy czyta "Odyseje" Homera z pewnoci wie, e Odyseusz by królem wyspy Itaki, uczestnikiem wyprawy pod Troj oraz jednym z najdzielniejszych i najodwaniejszych wodzów greckich. Kocha i szanowa swoj on, bdc wiernym mem. Gdy Troja upada, Odyseusz przekonany by, e w cigu tygodnia dotrze do rodzinnej Itaki. W domu oczekiwaa go Penelopa, Jednak stao si inaczej Zemsta Posejdona za olepienie Polifema sprawia, e Odyseusz przez dziesi lat musia tua si po morzach napotykajc wiele przedziwnych przygód. Siedem lat przeywa u nimfy Kalipso zanim dotar do domu i ojczyzny - Itaki.
Zatem czym dla samego Odysa bya Itaka? Sdz, e Itak Odyseusza sta si dom rodzinny, jego ojczyzna oraz Penelopa bdca symbolem wiernoci maeskiej.
Równie w "Biblii" zauwayam wdrówk narodu ydowskiego z niewoli do Ziemi Obiecanej, która bya dla nich Itak. Naród ydowski podczas wdrówki prowadzony by przez Boga do innego, lepszego kraju. Izraelici sami nie wiedzieli, gdzie si ten kraj znajduje, tsknili za nim. Dlatego Bóg da im przewodnika. W dzie bya nim chmura, a noc sup ognia. Tylko Bóg zna kierunek, którym maj i. On kierowa chmur i supem ognia. Gdy Izraelici wyszli z Egiptu podajc do swej Itaki król aowa, e ich wypuci. Brakowao mu ludzi, którzy posusznie i ciko pracowali dla niego. Zwoa swoje wojsko i wyruszy w pogo za narodem Boym. A tymczasem Izraelici doszli ju - do morza. Gdy stanli nad brzegiem, zaczli si smuci i ba. Nie mieli przecie odzi aeby dosta si do upragnionej Itaki. Bóg rozkaza Mojeszowi, by podniós swoj lask. I wtedy stao si co wspaniaego. Morze rozdzielio si na dwie czci, a oczom wszystkich ukazaa si na jego dnie piaszczysta droga. Bóg zatroszczy si o nich, pomóg im uciec przed zym królem.
Uwaam, e Izraelici podobnie jak Odyseusz otoczeni byli przez Boga opiek, mioci, natomiast nad Odyseuszem sprawowaa opiek bogini Pallas. Równie i Izraelici napotykali wiele przygód aby dotrze do Ziemi Obiecanej - Itaki,
Henryk Sienkiewicz w powieci "Qvo vadis" zakreli wdrówk narodu chrzecijaskiego do Domu Boego. Take chrzecijanie naraeni byli na zo ze strony Nerona, pragnli za wszelk cen powróci do swej Itaki. Itak t by« dom Boy "Nowe sowo" stao si dla nich jak gdyby ciarem mogcym skruszy kajdany oraz przeciwstawi si przemocy i sile okrutnego cezara. Nowa religia bya popularna wród biedaków, niewolników, pokrzywdzonych i poniewieranych. Dom Boy - Itaka okazaa si dla nich ródem wolnoci, pozwolia widzie w nich ludzi równych wobec praw boskich. Ta upragniona przez nich Itaka niosa za sob sprawiedliwo, nadziej i otuch.
Kiedy czytaam "Konrada Wallenroda" Adama Mickiewicza, zauwayam, e i on posiada swoj Itak - wolno Litwy. Dla dobra Itaki - Litwy powici wszystko -- mio kobiety, wasny honor i dobre imi. Walk któr pod j, bya cakowicie sprzeczna z jego wasnymi pogldami na uczciwo, szlachetno, sprzeczna z przyjmowanymi przez Konrada zasadami chrzcijaskimi. By zwyciy wroga i odzyska wolno wasnej Itaki, musia upodli si i poniy we wasnych oczach, musia kamstwem i zbrodni zaskarbi sobie zaufanie tych, których przywiód do zagady. On, kochajcy m musia opuci wybran kobiet swego ycia i zapomnie o niej, on, gorliwy chrzecijanin musia sprzeniewierzy si wyznawanej przez siebie religii. Uwaam, e z postpowania Konrada wynika, e jeeli chodzi o byt lub mier ojczyzny - ukochanej Itaki, naley chwyci si kadego rodka, który moe uratowa wolno i ycie Itaki.
Nie tak dawno przeczytaam ponownie nowel Henryka Sienkiewicza pt. "Latarnik". Nowela bardzo mi przypada do gustu, gdy ledzc losy Skawiskiego dostrzegam, e i on podobnie jak w/w postacie by Odysem co stara si dotrze do swej Itaki T Itak dla niego staa si polsko. Skawiski myla, e ju nigdy nie zazna spokoju, radoci i szczcia. A los umiechn si do niego, poniewa uzyska posad w Aspinwall. Gównym i jedynym jego obowizkiem byo zapalanie wieczorem latami morskiej. owi ryby, wpatrywa si w niebo i marzy. By spokojny i wydawao mu si, e wreszcie jest szczliwy. Gdy otrzyma polskie ksiki, uwiadomi sobie, e jego rado jest pozorna, bo przecie tskni za swoj Itak. Sowa inwokacji z "Pana Tadeusza" przypomniay mu rodzinne strony, dawne dzieje powstaca. Przeycia stay si gbokie, e Skawiski zapomnia zapali latarni, utraci posad i uda si w tuaczka. Ksika dodaa mu nadziei, ju nie czu si tak samotnie, odzyska wiar w sens swojego ycia. Sd ze, e wanie t Itak dla Skawiskiego jest jego polsko.
Po krótkiej analizie kilku utworów i wybranych losów ich bohaterów mog stwierdzi, e niemal w kadej ksice wystpuje jaki Odys. Po pewnym momencie swojego ycia bdzi, zagubiony szukajc domu, celu swego przeznaczenia, sukcesu, a który ogólnie mona nazwa Itak. Przecie literatura opisujc losy bohaterów maluje dzieje ludzi, narodu przewanie wspóczesne danemu pisarzowi. Wobec tego i nasze ycie to cige denia do wytyczonego celu. Gdybym si zapytaa sama siebie, czy jestem Odysem wracajcym do swej Itaki - odpowiedziaa bym - tak. W moim rozumieniu Itak, to nie tylko dom rodzinny, to "przysta - w której czowiek spenia swoje marzenia. Zatem, có moe by moj przystani? Na pewno yciowa stabilizacja. Przecie do tego potrzebna jest w chwili obecnej ukoczona szkoa, która otwiera mi dalsze perspektywy. Kady z nas jest Odysem, który traktuje Itake jako dom rodzinny. Popatrzmy tylko na Polaków wracajcych z rónych stron wiata do swej Ojczyzny, do rodziny. Ile w nich wzruszenia, ez szczcia, bo jak Odys powrócili do swej Itaki.
Sam wiem, e jakiekolwiek oddalenie si od rodzinnego domu w formie wycieczki, czy si z nostalgi, bo nie tskni za bliskimi tylko ten, kogo z nikim nic nie czy.
Dla Polaków prawdziw Itak jest dom rodzinny i pielgnowana w nim tradycja np. tradycja wigilijnej wieczerzy. Jak wiadomo najwaniejszym momentem wigilijnej wieczerzy jest dzielenie si opatkiem. Zwyczaj ten w Polsce tak gboko zapad w serca kadego Polaka, e ma dla niego znaczenie niemal mistyczne.
Historia naszego narodu na ogó tragiczna, w ostatnich 200-tu latach sprawia, e róne wyroki skazyway Polaków na Sybir, do obozów koncentracyjnych, na emigracje. Ale zawsze i wszdzie w noc wigilijn zbierali si Polacy tsknicy za wspólnym spotkaniem, aeby okaza sobie czno i wzajemn mio, eby poama si opatkiem. Wieczernik by moim zdaniem dla nich - Itak. Zawsze i wszdzie Polacy przypominali sobie, e:
"Pamitaj, bd ludzie smutni, opus ze eni,
niepotrzebni nikomu -
i nikt z nimi sowa nie zamieni
nie zaprosi do swego domu,
we do rki biay opatek,
choby nawet nie mia go z kim dzieli
i ycz szczcia caemu wiatu:
niech si wszystkie serca rozwesel..."
Kady z nas jest Odyseuszem co wraca do swej Itaki. Jak wybrani bohaterowie literaccy twoim zdaniem realizuj t myl.
Aby doj do sedna tematu wypracowania, trzeba niewtpliwie zada sobie pytanie kim jest Odys i czym jest Itaka?.
Zapewne kady, kto w ciszy czyta "Odyseje" Homera z pewnoci wie, e Odyseusz by królem wyspy Itaki, uczestnikiem wyprawy pod Troj oraz jednym z najdzielniejszych i najodwaniejszych wodzów greckich. Kocha i szanowa swoj on, bdc wiernym mem. Gdy Troja upada, Odyseusz przekonany by, e w cigu tygodnia dotrze do rodzinnej Itaki. W domu oczekiwaa go Penelopa, Jednak stao si inaczej Zemsta Posejdona za olepienie Polifema sprawia, e Odyseusz przez dziesi lat musia tua si po morzach napotykajc wiele przedziwnych przygód. Siedem lat przeywa u nimfy Kalipso zanim dotar do domu i ojczyzny - Itaki.
Zatem czym dla samego Odysa bya Itaka? Sdz, e Itak Odyseusza sta si dom rodzinny, jego ojczyzna oraz Penelopa bdca symbolem wiernoci maeskiej.
Równie w "Biblii" zauwayam wdrówk narodu ydowskiego z niewoli do Ziemi Obiecanej, która bya dla nich Itak. Naród ydowski podczas wdrówki prowadzony by przez Boga do innego, lepszego kraju. Izraelici sami nie wiedzieli, gdzie si ten kraj znajduje, tsknili za nim. Dlatego Bóg da im przewodnika. W dzie bya nim chmura, a noc sup ognia. Tylko Bóg zna kierunek, którym maj i. On kierowa chmur i supem ognia. Gdy Izraelici wyszli z Egiptu podajc do swej Itaki król aowa, e ich wypuci. Brakowao mu ludzi, którzy posusznie i ciko pracowali dla niego. Zwoa swoje wojsko i wyruszy w pogo za narodem Boym. A tymczasem Izraelici doszli ju - do morza. Gdy stanli nad brzegiem, zaczli si smuci i ba. Nie mieli przecie odzi aeby dosta si do upragnionej Itaki. Bóg rozkaza Mojeszowi, by podniós swoj lask. I wtedy stao si co wspaniaego. Morze rozdzielio si na dwie czci, a oczom wszystkich ukazaa si na jego dnie piaszczysta droga. Bóg zatroszczy si o nich, pomóg im uciec przed zym królem.
Uwaam, e Izraelici podobnie jak Odyseusz otoczeni byli przez Boga opiek, mioci, natomiast nad Odyseuszem sprawowaa opiek bogini Pallas. Równie i Izraelici napotykali wiele przygód aby dotrze do Ziemi Obiecanej - Itaki,
Henryk Sienkiewicz w powieci "Qvo vadis" zakreli wdrówk narodu chrzecijaskiego do Domu Boego. Take chrzecijanie naraeni byli na zo ze strony Nerona, pragnli za wszelk cen powróci do swej Itaki. Itak t by« dom Boy "Nowe sowo" stao si dla nich jak gdyby ciarem mogcym skruszy kajdany oraz przeciwstawi si przemocy i sile okrutnego cezara. Nowa religia bya popularna wród biedaków, niewolników, pokrzywdzonych i poniewieranych. Dom Boy - Itaka okazaa si dla nich ródem wolnoci, pozwolia widzie w nich ludzi równych wobec praw boskich. Ta upragniona przez nich Itaka niosa za sob sprawiedliwo, nadziej i otuch.
Kiedy czytaam "Konrada Wallenroda" Adama Mickiewicza, zauwayam, e i on posiada swoj Itak - wolno Litwy. Dla dobra Itaki - Litwy powici wszystko -- mio kobiety, wasny honor i dobre imi. Walk któr pod j, bya cakowicie sprzeczna z jego wasnymi pogldami na uczciwo, szlachetno, sprzeczna z przyjmowanymi przez Konrada zasadami chrzcijaskimi. By zwyciy wroga i odzyska wolno wasnej Itaki, musia upodli si i poniy we wasnych oczach, musia kamstwem i zbrodni zaskarbi sobie zaufanie tych, których przywiód do zagady. On, kochajcy m musia opuci wybran kobiet swego ycia i zapomnie o niej, on, gorliwy chrzecijanin musia sprzeniewierzy si wyznawanej przez siebie religii. Uwaam, e z postpowania Konrada wynika, e jeeli chodzi o byt lub mier ojczyzny - ukochanej Itaki, naley chwyci si kadego rodka, który moe uratowa wolno i ycie Itaki.
Nie tak dawno przeczytaam ponownie nowel Henryka Sienkiewicza pt. "Latarnik". Nowela bardzo mi przypada do gustu, gdy ledzc losy Skawiskiego dostrzegam, e i on podobnie jak w/w postacie by Odysem co stara si dotrze do swej Itaki T Itak dla niego staa si polsko. Skawiski myla, e ju nigdy nie zazna spokoju, radoci i szczcia. A los umiechn si do niego, poniewa uzyska posad w Aspinwall. Gównym i jedynym jego obowizkiem byo zapalanie wieczorem latami morskiej. owi ryby, wpatrywa si w niebo i marzy. By spokojny i wydawao mu si, e wreszcie jest szczliwy. Gdy otrzyma polskie ksiki, uwiadomi sobie, e jego rado jest pozorna, bo przecie tskni za swoj Itak. Sowa inwokacji z "Pana Tadeusza" przypomniay mu rodzinne strony, dawne dzieje powstaca. Przeycia stay si gbokie, e Skawiski zapomnia zapali latarni, utraci posad i uda si w tuaczka. Ksika dodaa mu nadziei, ju nie czu si tak samotnie, odzyska wiar w sens swojego ycia. Sd ze, e wanie t Itak dla Skawiskiego jest jego polsko.
Po krótkiej analizie kilku utworów i wybranych losów ich bohaterów mog stwierdzi, e niemal w kadej ksice wystpuje jaki Odys. Po pewnym momencie swojego ycia bdzi, zagubiony szukajc domu, celu swego przeznaczenia, sukcesu, a który ogólnie mona nazwa Itak. Przecie literatura opisujc losy bohaterów maluje dzieje ludzi, narodu przewanie wspóczesne danemu pisarzowi. Wobec tego i nasze ycie to cige denia do wytyczonego celu. Gdybym si zapytaa sama siebie, czy jestem Odysem wracajcym do swej Itaki - odpowiedziaa bym - tak. W moim rozumieniu Itak, to nie tylko dom rodzinny, to "przysta - w której czowiek spenia swoje marzenia. Zatem, có moe by moj przystani? Na pewno yciowa stabilizacja. Przecie do tego potrzebna jest w chwili obecnej ukoczona szkoa, która otwiera mi dalsze perspektywy. Kady z nas jest Odysem, który traktuje Itake jako dom rodzinny. Popatrzmy tylko na Polaków wracajcych z rónych stron wiata do swej Ojczyzny, do rodziny. Ile w nich wzruszenia, ez szczcia, bo jak Odys powrócili do swej Itaki.
Sam wiem, e jakiekolwiek oddalenie si od rodzinnego domu w formie wycieczki, czy si z nostalgi, bo nie tskni za bliskimi tylko ten, kogo z nikim nic nie czy.
Dla Polaków prawdziw Itak jest dom rodzinny i pielgnowana w nim tradycja np. tradycja wigilijnej wieczerzy. Jak wiadomo najwaniejszym momentem wigilijnej wieczerzy jest dzielenie si opatkiem. Zwyczaj ten w Polsce tak gboko zapad w serca kadego Polaka, e ma dla niego znaczenie niemal mistyczne.
Historia naszego narodu na ogó tragiczna, w ostatnich 200-tu latach sprawia, e róne wyroki skazyway Polaków na Sybir, do obozów koncentracyjnych, na emigracje. Ale zawsze i wszdzie w noc wigilijn zbierali si Polacy tsknicy za wspólnym spotkaniem, aeby okaza sobie czno i wzajemn mio, eby poama si opatkiem. Wieczernik by moim zdaniem dla nich - Itak. Zawsze i wszdzie Polacy przypominali sobie, e:
"Pamitaj, bd ludzie smutni, opus ze eni,
niepotrzebni nikomu -
i nikt z nimi sowa nie zamieni
nie zaprosi do swego domu,
we do rki biay opatek,
choby nawet nie mia go z kim dzieli
i ycz szczcia caemu wiatu:
niech si wszystkie serca rozwesel..."
Aby di j do sedna tematu wy pracowania, trzeba niewtpliwie zada sobie pytanie kim jest Odys i czym jest Itaka?.
Zapewne kady, kto w ciszy czyta "Odyseje" Homera z pewnoci wie, e Odyseusz by królem wyspy Itaki, uczestnikiem wyprawy pod Troj oraz jednym z najdzielniejszych i najodwaniejszych wodzów greckich. Kocha i szanowa swoj on, bdc wiernym mem. Gdy Troja upada, Odyseusz przekonany by, e w cigu tygodnia dotrze do rodzinnej Itaki. W domu oczekiwaa go Penelopa, Jednak stao si inaczej Zemsta Posejdona za olepienie Polifema sprawia, e Odyseusz przez dziesi lat musia tua si po morzach napotykajc wiele przedziwnych przygód. Siedem lat przeywa u nimfy Kalipso zanim dotar do domu i ojczyzny - Itaki.
Zatem czym dla samego Odysa bya Itaka? Sdz, e Itak Odyseusza sta si dom rodzinny, jego ojczyzna oraz Penelopa bdca symbolem wiernoci maeskiej.
Równie w "Biblii" zauwayam wdrówk narodu ydowskiego z niewoli do Ziemi Obiecanej, która bya dla nich Itak. Naród ydowski podczas wdrówki prowadzony by przez Boga do innego, lepszego kraju. Izraelici sami nie wiedzieli, gdzie si ten kraj znajduje, tsknili za nim. Dlatego Bóg da im przewodnika. W dzie bya nim chmura, a noc sup ognia. Tylko Bóg zna kierunek, którym maj i. On kierowa chmur i supem ognia. Gdy Izraelici wyszli z Egiptu podajc do swej Itaki król aowa, e ich wypuci. Brakowao mu ludzi, którzy posusznie i ciko pracowali dla niego. Zwoa swoje wojsko i wyruszy w pogo za narodem Boym. A tymczasem Izraelici doszli ju - do morza. Gdy stanli nad brzegiem, zaczli si smuci i ba. Nie mieli przecie odzi aeby dosta si do upragnionej Itaki. Bóg rozkaza Mojeszowi, by podniós swoj lask. I wtedy stao si co wspaniaego. Morze rozdzielio si na dwie czci, a oczom wszystkich ukazaa si na jego dnie piaszczysta droga. Bóg zatroszczy si o nich, pomóg im uciec przed zym królem.
Uwaam, e Izraelici podobnie jak Odyseusz otoczeni byli przez Boga opiek, mioci, natomiast nad Odyseuszem sprawowaa opiek bogini Pallas. Równie i Izraelici napotykali wiele przygód aby dotrze do Ziemi Obiecanej - Itaki,
Henryk Sienkiewicz w powieci "Qvo vadis" zakreli wdrówk narodu chrzecijaskiego do Domu Boego. Take chrzecijanie naraeni byli na zo ze strony Nerona, pragnli za wszelk cen powróci do swej Itaki. Itak t by« dom Boy "Nowe sowo" stao si dla nich jak gdyby ciarem mogcym skruszy kajdany oraz przeciwstawi si przemocy i sile okrutnego cezara. Nowa religia bya popularna wród biedaków, niewolników, pokrzywdzonych i poniewieranych. Dom Boy - Itaka okazaa si dla nich ródem wolnoci, pozwolia widzie w nich ludzi równych wobec praw boskich. Ta upragniona przez nich Itaka niosa za sob sprawiedliwo, nadziej i otuch.
Kiedy czytaam "Konrada Wallenroda" Adama Mickiewicza, zauwayam, e i on posiada swoj Itak - wolno Litwy. Dla dobra Itaki - Litwyy powici wszystko -- mio kobiety, wasny honor i dobre imi. Walk któr pod j, bya cakowicie sprzeczna z jego wasnymi pogldami na uczciwo, szlachetno, sprzeczna z przyjmowanymi przez Konrada zasadami chrzcijaskimi. By zwyciy wroga i odzyska wolno wasnej Itaki, musia upodli si i poniy we wasnych oczach, musia kamstwem i zbrodni zaskarbi sobie zaufanie tych, których przywiód do zagady. On, kochajcy m musia opuci wybran kobiet swego ycia i zapomnie o niej, on, gorliwy chrzecijanin musia sprzeniewierzy si wyznawanej przez siebie religii. Uwaam, e z postpowania Konrada wynika, e jeeli chodzi o byt lub mier ojczyzny - ukochanej Itaki, naley chwyci si kadego rodka, który moe uratowa wolno i ycie Itaki.
Nie tak dawno przeczytaam ponownie nowel Henryka Sienkiewicza pt. "Latarnik". Nowela bardzo mi przypada do gustu, gdy ledzc losy Skawiskiego dostrzegam, e i on podobnie jak w/w postacie by Odysem co stara si dotrze do swej Itaki T Itak dla niego staa si polsko. Skawiski myla, e ju nigdy nie zazna spokoju, radoci i szczcia. A los umiechn si do niego, poniewa uzyska posad w Aspinwall. Gównym i jedynym jego obowizkiem byo zapalanie wieczorem latami morskiej. owi ryby, wpatrywa si w niebo i marzy. By spokojny i wydawao mu si, e wreszcie jest szczliwy. Gdy otrzyma polskie ksiki, uwiadomi sobie, e jego rado jest pozorna, bo przecie tskni za swoj Itak. Sowa inwokacji z "Pana Tadeusza" przypomniay mu rodzinne strony, dawne dzieje powstaca.
Przeycia stay si gbokie, e Skawiski zapomnia zapali latarni, utraci posad i uda si w tuaczka. Ksika dodaa mu nadziei, ju nie czu si tak samotnie, odzyska wiar w sens swojego ycia. Sd ze, e wanie t Itak dla Skawiskiego jest jego polsko.
Po krótkiej analizie kilku utworów i wybranych losów ich bohaterów mog stwierdzi, e niemal w kadej ksice wystpuje jaki Odys. Po pewnym momencie swojego ycia bdzi, zagubiony szukajc domu, celu swego przeznaczenia, sukcesu, a który ogólnie mona nazwa Itak. Przecie literatura opisujc losy bohaterów maluje dzieje ludzi, narodu przewanie wspóczesne danemu pisarzowi. Wobec tego i nasze ycie to cige denia do wytyczonego celu. Gdybym si zapytaa sama siebie, czy jestem Odysem wracajcym do swej Itaki - odpowiedziaa bym - tak. W moim rozumieniu Itak, to nie tylko dom rodzinny, to "przysta - w której czowiek spenia swoje marzenia. Zatem, có moe by moj przystani? Na pewno yciowa stabilizacja. Przecie do tego potrzebna jest w chwili obecnej ukoczona szkoa, która otwiera mi dalsze perspektywy. Kady z nas jest Odysem, który traktuje Itake jako dom rodzinny. Popatrzmy tylko na Polaków wracajcych z rónych stron wiata do swej Ojczyzny, do rodziny. Ile w nich wzruszenia, ez szczcia, bo jak Odys powrócili do swej Itaki.
Sama wiem, e jakiekolwiek oddalenie si od rodzinnego domu w formie wycieczki, czy si z nostalgi, bo nie tskni za bliskimi tylko ten, kogo z nikim nic nie czy.
Dla Polaków prawdziw Itak jest dom rodzinny i pielgnowana w nim tradycja np. tradycja wigilijnej wieczerzy. Jak wiadomo najwaniejszym momentem wigilijnej wieczerzy jest dzielenie si opatkiem. Zwyczaj ten w Polsce tak gboko zapad w serca kadego Polaka, e ma dla niego znaczenie niemal mistyczne.
Historia naszego narodu na ogó tragiczna, w ostatnich 200-tu latach sprawia, e róne wyroki skazyway Polaków na Sybir, do obozów koncentracyjnych, na emigracje. Ale zawsze i wszdzie w noc wigilijn zbierali si Polacy tsknicy za wspólnym spotkaniem, aeby okaza sobie czno i wzajemn mio, eby poama si opatkiem. Wieczernik by moim zdaniem dla nich - Itak. Zawsze i wszdzie Polacy przypominali sobie, e: "Pamitaj, bd ludzie smutni, opus ze eni,
niepotrzebni nikomu -
i nikt z nimi sowa nie zamieni
nie zaprosi do swego domu,
we do rki biay opatek,
choby nawet nie mia go z kim dzieli
i ycz szczcia caemu wiatu:
niech si wszystkie serca rozwesel..."
"Przedwionie" Stefana eromskiego jako gos dyskusji nad nowym obliczem Polski.
Twórczo S. eromskiego podporzdkowana bya sprawom publicznym l przeniknita do gbi ide niepodlegoci. Czytelnicy obdarzyli autora "Przedwionia" zaszczytnymi okreleniami: " najpierwszego serca w ojczynie" ,"proroka niepodlegoci". Zasuy sobie na nie tym, e podtrzymywa uczuciowe przywizanie do Polski, budzi gorce wspóczucie dla krzywdzonych i cierpicych, a przemawiajc do sumie czytelników wpywa na ich postpowanie,
Nie przeszed S. eromski obojtnie wobec faktu odzyskania niepodlegoci przez Polsk w 1916 roku. O-to speniy si marzenia kilku pokole Polaków. Po latach niewoli Polska znów wrócia na map europy. Wraz z wolnoci rosy nadzieje na lepsz przyszo, eromski szczególnie wraliwy na krzywd i ndz ludzk szybko zrozumia, e jego wiara w now Polsk, jako pastwo sprawiedliwoci spoecznej okazao si zudzeniem, Wydane w 1924 r. "Przedwionie" jest wyrazem marze i rozczarowa autora, Dylematy wewntrzne rozterki pisarza rozpozna mona w losach gównego bohatera, Trzy propozycje dróg rozwojowych nowego pastwa s sugesti pisarza w duej dyskusji nad przyszoci Polski.
Pierwsz moliwoci budowy oblicza ojczyzny jest rewolucja spoeczna. Okres rewolucji spdzi Cezary wraz z matk w Baku. Rewolucj powita jako uwolnienie od obowizku szkolnego l wadzy rodziców, Nie by dostatecznie dojrzay, by czy wolno z odpowiedzialnoci. Nie umia odróni wasnych przekona od cudzych. Siedemnastoletniemu chopcu nie wystarcza autorytet matki, odrzuci wszystkie wartoci wpajane przez dom.
eromski jako jeden z pierwszych ukaza dramat rozgrywajcy si w wielu rodzinach, w krajach ogarnitych rewolucj. Mia odwag pokaza, e modzi walczcy ze "starym wiatem" nie zawsze mieli racj. eromski docza do tych pisarzy, którzy twierdz, i droga do uwolnienia z ndzy nie prowadzi przez gwat i rozbój, Dlatego te wyprowadza swego bohatera z rebeliantów, zbliajc go znowu do matki. Rewolucyjna przygoda modego Baryki odesza w przeszo, pozostaa pustka wewntrzna, Okruciestwo wydarze rewolucyjnych uwiadamia sobie, obserwujc trupa piknej i modej Ormianki, niewinne j ofiary bestialskiej rzezi, jakie miay miejsce w Baku,
Autor "Przedwionia" uwaa rewolucj za dziejowy absurd: "wszystko poczte jest ze zbrodni, a skoczy si na wielkich i wietnych karierach nowych panów..." mier rodziców Cezarego /podobnie jak piknej Ormianki/ jest oskareniem nikczemnoci i bezsensu rewolucji,
Inn propozycj w dyskusji nad nowym obliczem Polski wypowiada erornski poprzez mit szklanych domów, zgodnie z przekonaniem, e "rewolucj istotn l jedyn jest wynalazek". W czasie podróy do Polski Seweryn opowiada Cezaremu, e w Polsce dziki inicjatywie ich krewne go, powsta o osiedle szklanych domów, Szko do produkcji uzyskiwano z morskiego piasku. Dlatego te domy byy tanie i dostpne dla kadego. Dziki kanalizacji atwo byo utrzyma w nich idealny porzdek. Bieca woda latem chodzia, a zim ogrzewaa szklane domy. Pomys "szklanych domów" jest utopi, wizj wiata doskonaego. Idc przez obskurne graniczne miasteczko, Cezary pyta w myli ojca: ”Gdzie s twoje szklane domy? ". A póniej Cezary nie zobaczy racjonalnej zgodnej pracy nad budowaniem nowej Polski, Idee ojca spyny na syna l zachciy do podjcia studiów medycznych, czcych nowoczesn wiedz z posannictwem spoecznym, eromski celowo wczy do realistycznej powieci mit szklanych domów. W ten sposób poczy nowoczesn myl techniczn z ide spoeczn.
Podczas pobytu w Warszawie Cezary spotyka si z przedstawicielami dwóch odmiennych ideologii, Szymonem Gajowcem - zwolennikiem budowania pastwa drog powolnych i solidnych reform oraz z Lulkiem - gosicielem ideologii komunistycznej. Wiceminister skarbu uwaa, e spoeczestwo ma swoj logiczn i naturaln cigo ksztatowan przez wieki dziaa, prób, ofiar. Dlatego to co nowe, trzeba wprowadza z rozmysem, racjonalnie, z wywaeniem konsekwencji. Gajowiec / proponuje reform stabilizujc pienidz, umacnianie armii, upowszechnienie owiaty, wierzy, e w miar upywu czasu wszystko si jako uoy,
Program Lulka jest zapowiedzi tego, co zostao ju zrealizowane w Rosji, a czego naocznym wiadkiem by Cezary, Czytelnik atwo odczytuje sugestie pisarza, e komunizm przyszed z zewntrz, e jest obcy duchowi narodowemu, polskie j tradycji i moe stanowi miertelne niebezpieczestwo dla polskiego bytu narodowego, Odbiorca dziea eromskiego przyzwyczajony do tego, by towarzyszy bohaterowi, domyla si, e to wanie Baryka jest wyrazicielem pogldów autora.
Cezary do koca nie jest przekonany do adnej orientacji. W kocu dokonuje niejednoznacznego wyboru - przycza si do komunistycznej manifestacji, ale "wyszed z szeregu robotników, i par oddzielnie na ten szary mur onierzy - na czele zbiedzonego tumu".
Nie moemy jednak eromskiego uzna za zwolennika komunizmu. Przy zna on racje zbuntowanym robotnikom, którzy niezadowoleni z warunków ycia protestuj. Lecz z postawa bohatera solidaryzujcego si z proletariatem nie jest wzorem, lecz ostrzeeniem. Ten niezadowolony tum moe zaufa pastwu lub da si pocign komunistom. Jeli pastwo polskie nie da mu nadziei, to t nadziej roztoczy przed nim ideologia sowiecka.
W "przedwioniu" stawia eromski pytania o ksztat nowego pastwa polskiego, ale nie udziela odpowiedzi na postawione pytania. Ukazujc trzy propozycje, wszystkie w pewnym sensie kompromituje. Pomimo tego utwór jest dowodem patriotyzmu autora. Pomimo tego utwór jest potwierdzeniem zaangaowanej postawy pisarza, jest dowodem szczerego patriotyzmu autora. Dramatyczne rozdarcie eromskiego, widoczne w ostatniej powieci, zostao zapowiedziane ju w tytule. Mona go rozumie dosownie, bo jest t por roku, kiedy Cezary wkracza na ziemi polsk. "Przedwionie" ma równie znaczenie metaforyczne: jest to etap wstpny w budowaniu niepodlegej Polski. Sowo to w obu wypadkach zawiera w sobie podstaw - wiosn pewno jej nadejcia. W czasach, gdy Polska przeywa przeduajce si "przedwionie budowania nowego niepodlegego adu, utwór eromskiego nabiera niespodziewanej aktualnoci.
W cigu kilku lat od uzyskania niepodlegoci dokonano wielkiej pracy. Ustalono bezpieczne granice, dwignito z ruin miasta i wsie, rozwinito przemys i owiat wprowadzono siln, wymienialn walut. eromski w peni docenia ten wysiek. Byy to osignicia niezaprzeczalne, a jednaki nie odczuwano radoci, przeciwnie - panowaa atmosfera przygnbienia i rozczarowania. Ludzie mieli do przeduajcego si "przedwionia" z wszystkimi jego przykrymi przejawami ycia codziennego. Bieda, droyzna, spekulacja l brak wyranych oznak poprawy wywoay niezadowolenie spoeczne. Tak wic "Przedwionie" jest wyrazem rozczarowania pisarza wobec otaczajcej rzeczywistoci.
eromski czu si zobowizany do wypowiedzenia si na temat szczególnego pooenia Polski, pragn te wywrze wpyw na ludzi odpowiedzialnych za jej ksztat i na wiadomo ogóu rodaków.
Ostatni utwór eromskiego jest wanym gosem w dyskusji nad nowym obliczem Polski.
"Przedwionie"
Twórczo S. eromskiego podporzdkowana bya sprawom publicznym l przeniknita do gbi ide niepodlegoci. Czytelnicy obdarzyli autora "Przedwionia" zaszczytnymi okreleniami: " najpierwszego serca w ojczynie" ,"proroka niepodlegoci". Zasuy sobie na nie tym, e podtrzymywa uczuciowe przywizanie do Polski, budzi gorce wspóczucie dla krzywdzonych i cierpicych, a przemawiajc do sumie czytelników wpywa na ich postpowanie,
Nie przeszed S. eromski obojtnie wobec faktu odzyskania niepodlegoci przez Polsk w 1916 roku. O-to speniy si marzenia kilku pokole Polaków. Po latach niewoli Polska znów wrócia na map europy. Wraz z wolnoci rosy nadzieje na lepsz przyszo, eromski szczególnie wraliwy na krzywd i ndz ludzk szybko zrozumia, e jego wiara w now Polsk, jako pastwo sprawiedliwoci spoecznej okazao si zudzeniem, Wydane w 1924 r. "Przedwionie" jest wyrazem marze i rozczarowa autora, Dylematy wewntrzne rozterki pisarza rozpozna mona w losach gównego bohatera, Trzy propozycje dróg rozwojowych nowego pastwa s sugesti pisarza w duej dyskusji nad przyszoci Polski.
Pierwsz moliwoci budowy oblicza ojczyzny jest rewolucja spoeczna. Okres rewolucji spdzi Cezary wraz z matk w Baku. Rewolucj powita jako uwolnienie od obowizku szkolnego l wadzy rodziców, Nie by dostatecznie dojrzay, by czy wolno z odpowiedzialnoci. Nie umia odróni wasnych przekona od cudzych. Siedemnastoletniemu chopcu nie wystarcza autorytet matki, odrzuci wszystkie wartoci wpajane przez dom.
eromski jako jeden z pierwszych ukaza dramat rozgrywajcy si w wielu rodzinach, w krajach ogarnitych rewolucj. Mia odwag pokaza, e modzi walczcy ze "starym wiatem" nie zawsze mieli racj. eromski docza do tych pisarzy, którzy twierdz, i droga do uwolnienia z ndzy nie prowadzi przez gwat i rozbój, Dlatego te wyprowadza swego bohatera z rebeliantów, zbliajc go znowu do matki. Rewolucyjna przygoda modego Baryki odesza w przeszo, pozostaa pustka wewntrzna, Okruciestwo wydarze rewolucyjnych uwiadamia sobie, obserwujc trupa piknej i modej Ormianki, niewinne j ofiary bestialskiej rzezi, jakie miay miejsce w Baku,
Autor "Przedwionia" uwaa rewolucj za dziejowy absurd: "wszystko poczte jest ze zbrodni, a skoczy si na wielkich i wietnych karierach nowych panów..." mier rodziców Cezarego /podobnie jak piknej Ormianki/ jest oskareniem nikczemnoci i bezsensu rewolucji,
Inn propozycj w dyskusji nad nowym obliczem Polski wypowiada erornski poprzez mit szklanych domów, zgodnie z przekonaniem, e "rewolucj istotn l jedyn jest wynalazek". W czasie podróy do Polski Seweryn opowiada Cezaremu, e w Polsce dziki inicjatywie ich krewne go, powsta o osiedle szklanych domów, Szko do produkcji uzyskiwano z morskiego piasku. Dlatego te domy byy tanie i dostpne dla kadego. Dziki kanalizacji atwo byo utrzyma w nich idealny porzdek. Bieca woda latem chodzia, a zim ogrzewaa szklane domy. Pomys "szklanych domów" jest utopi, wizj wiata doskonaego. Idc przez obskurne graniczne miasteczko, Cezary pyta w myli ojca: ”Gdzie s twoje szklane domy? ". A póniej Cezary nie zobaczy racjonalnej zgodnej pracy nad budowaniem nowej Polski, Idee ojca spyny na syna l zachciy do podjcia studiów medycznych, czcych nowoczesn wiedz z posannictwem spoecznym, eromski celowo wczy do realistycznej powieci mit szklanych domów. W ten sposób poczy nowoczesn myl techniczn z ide spoeczn.
Podczas pobytu w Warszawie Cezary spotyka si z przedstawicielami dwóch odmiennych ideologii, Szymonem Gajowcem - zwolennikiem budowania pastwa drog powolnych i solidnych reform oraz z Lulkiem - gosicielem ideologii komunistycznej. Wiceminister skarbu uwaa, e spoeczestwo ma swoj logiczn i naturaln cigo ksztatowan przez wieki dziaa, prób, ofiar. Dlatego to co nowe, trzeba wprowadza z rozmysem, racjonalnie, z wywaeniem konsekwencji. Gajowiec / proponuje reform stabilizujc pienidz, umacnianie armii, upowszechnienie owiaty, wierzy, e w miar upywu czasu wszystko si jako uoy,
Program Lulka jest zapowiedzi tego, co zostao ju zrealizowane w Rosji, a czego naocznym wiadkiem by Cezary, Czytelnik atwo odczytuje sugestie pisarza, e komunizm przyszed z zewntrz, e jest obcy duchowi narodowemu, polskie j tradycji i moe stanowi miertelne niebezpieczestwo dla polskiego bytu narodowego, Odbiorca dziea eromskiego przyzwyczajony do tego, by towarzyszy bohaterowi, domyla si, e to wanie Baryka jest wyrazicielem pogldów autora.
Cezary do koca nie jest przekonany do adnej orientacji. W kocu dokonuje niejednoznacznego wyboru - przycza si do komunistycznej manifestacji, ale "wyszed z szeregu robotników, i par oddzielnie na ten szary mur onierzy - na czele zbiedzonego tumu".
Nie moemy jednak eromskiego uzna za zwolennika komunizmu. Przy zna on racje zbuntowanym robotnikom, którzy niezadowoleni z warunków ycia protestuj. Lecz z postawa bohatera solidaryzujcego si z proletariatem nie jest wzorem, lecz ostrzeeniem. Ten niezadowolony tum moe zaufa pastwu lub da si pocign komunistom. Jeli pastwo polskie nie da mu nadziei, to t nadziej roztoczy przed nim ideologia sowiecka.
W "przedwioniu" stawia eromski pytania o ksztat nowego pastwa polskiego, ale nie udziela odpowiedzi na postawione pytania. Ukazujc trzy propozycje, wszystkie w pewnym sensie kompromituje. Pomimo tego utwór jest dowodem patriotyzmu autora. Pomimo tego utwór jest potwierdzeniem zaangaowanej postawy pisarza, jest dowodem szczerego patriotyzmu autora. Dramatyczne rozdarcie eromskiego, widoczne w ostatniej powieci, zostao zapowiedziane ju w tytule. Mona go rozumie dosownie, bo jest t por roku, kiedy Cezary wkracza na ziemi polsk. "Przedwionie" ma równie znaczenie metaforyczne: jest to etap wstpny w budowaniu niepodlegej Polski. Sowo to w obu wypadkach zawiera w sobie podstaw - wiosn pewno jej nadejcia. W czasach, gdy Polska przeywa przeduajce si "przedwionie budowania nowego niepodlegego adu, utwór eromskiego nabiera niespodziewanej aktualnoci.
W cigu kilku lat od uzyskania niepodlegoci dokonano wielkiej pracy. Ustalono bezpieczne granice, dwignito z ruin miasta i wsie, rozwinito przemys i owiat wprowadzono siln, wymienialn walut. eromski w peni docenia ten wysiek. Byy to osignicia niezaprzeczalne, a jednaki nie odczuwano radoci, przeciwnie - panowaa atmosfera przygnbienia i rozczarowania. Ludzie mieli do przeduajcego si "przedwionia" z wszystkimi jego przykrymi przejawami ycia codziennego. Bieda, droyzna, spekulacja l brak wyranych oznak poprawy wywoay niezadowolenie spoeczne. Tak wic "Przedwionie" jest wyrazem rozczarowania pisarza wobec otaczajcej rzeczywistoci.
eromski czu si zobowizany do wypowiedzenia si na temat szczególnego pooenia Polski, pragn te wywrze wpyw na ludzi odpowiedzialnych za jej ksztat i na wiadomo ogóu rodaków.
Ostatni utwór eromskiego jest wanym gosem w dyskusji nad nowym obliczem Polski.
"Rodzina wobec dowiadcze i wyzwa losu"
Na pocztku swojego wypracowania chciaam si zastanowi nad znaczeniem l sowa "rodzina" .Jaka moe by?, czy jest potrzebna? Rodzina moe by bliska, blisza, daleka, szlachecka, chopska, dobra, kochajca si, liczna, wielodzietna itd^ Rodzina dla czowieka u progu XXI wieku jest "gorcym sercem", z którego pynie mio, szacunek, dobro, jest najwspanialszym przyjacielem, na którym moemy polega, do niego si zwracamy z prob o pomoc. Czy jest potrzebna? - myl, e tak, poniewa jest dla nas opar ciem, prze ywa z nami problemy, pomaga nam przetrwa najcisze chwile. Uwaam, e cay wiat jest wielk rodzin, w której nie powinna istnie przemoc, zo, ale pokój, dobro i mio.
"Gdyby ludzie dobrej woli zjednoczeni w jedn myl
Nienawici si pozbyli, wiat pikniejszy byby dzi
Ile nieszcz, ez, rozpaczy dzi na drodze Ciebie czeka
Pomyl tylko, e to czowiek przygotowa dla czowieka.
Ref. Po jednanie, ile szczcia w jednym sowie
Po jednanie, wiat bez wojen, ruin, zgliszcz/../
Po jednanie, ile szczcia w jednym sowie Pojednanie, wiat szczliwy jak chcia Bóg/../ Zagubiony dnia kadego wród codziennych zwykych spraw Zapominasz czsto o tym, e si kiedy skoczy wiat
Jeszcze czas si zastanowi, jeszcze czas naprawi zo!
Na jej czele stoi Bóg - kochajcy Ojciec, do którego alimy si, paczemy,prosimy o pomoc, któremu ufamy i bezgranicznie wierzymy.
„O Pasterzu, zgromad w jednej swej owczarni
Zabkane owce, które gin,
W jeden Koció zbierz na nowo i przygarnij
Bymy jedn stali si rodzin"
Przykadem rodziny godnej naladowania, napotykajcej na przeciwnoci losu jest wita Rodzina. Ju od pierwszych dni narodzenia Jezusa, Rodzina wity naraona bya na przeladowania ze strony Heroda i jego wojska. W dalszym yciu Jezus spotyka si z przeladowaniem ydów, które doprowadziy do mczeskiej mierci Chrystusa. Wraz z Nim cierpiaa Jego Matka - Maryja, stojca u boku swojego syna.
Chciaabym w zadaniu zaprezentowa rodzin chrzecijaskiego wiata z powieci "Qvo vadis" Henryka Sienkiewicza, która zmuszona bya stawia czoa przeciwnociom losu. Nowa religia - religia chrzecijaska jest popularna wród biedaków, niewolników, pokrzywdzonych, bezbronnych i poniewieranych. Chrzecijastwo jest dla nich ródem godnoci i wolnoci, pozwala widzie w nich ludzi równych wobec praw boskich. Niesie ze sob sprawiedliwo, nadziej i otuch. Rodzina chrzecijaska przynosi now si - sumienie, przebywaa w wiecie niewolnictwa, wyzysku, pogardy dla "obcych", okrutnych i despotycznych rzdów, wojen i rzezi. Rodzina ta naraona bya na krzywdy, cierpienia, czego dowodem jest krzyowanie chrzecijan w amfiteatrze, czy te wydanie ich na poarcie lwom:" chrzecijanie dla lwów". Kara rodziny chrzecijaskiej miaa by wspania zabaw dla ludu. Obserwowano wówczas rzeczy potworne: gowy znikajce w paszczach, ciaa rozrywane jednym uderzeniem ków, "wyrywane serca i puca", Kady, kto przebywa na igrzyskach sysza trzask koci w zbach, niektórzy schodzili w dó, aby lepiej widzie Chwilami sycha byo nieludzki wrzask, oklaski, kapanie ków, Równie i Piotr Aposto, wyznaczony przez Chrystusa na gow rodziny chrzecijaskiej, naraony zosta na cierpienia. Widzia jak jego "dzieci" s upokarzane, pogardzane, wymiewane, skazane na potworne mki. Modli si nad martwymi ciaami," jemu za rozdzierao si serce i mówi: // O Panie! bd wola Twoja, bo na chwa Twoj, na wiadectwo prawdy gin te owce moje! Ty mi je pa rozkaza, wic zdaj Ci je a Ty porachuj je, Panie wej je, zagój ich rany, ukój ich bole i daj im wicej jeszcze szczcia, nili tu mki doznali //".
W swoim wypracowaniu zapomniaam przedstawi rodzin Joanny Lipskiej z opowiadania Elizy Orzeszkowej "A..B..C..", Joanna Lipska bya ubog, mod pann mieszkajc z bratem, która pracujc zarabiaa na ycie i cigle szukaa swojego miejsca w yciu, w wiecie. Rozpocza prac u miejscowego malarza, stróa, zduna i innych jako nauczycielka ich dzieci, uczc ich czy tania, pisania oraz pocztków matematyki. Mylaa, e praca zadecyduje o polepszeniu bytu jej rodziny. Cieszya si z zarobionych pienidzy, którymi moe cho troch uly bratu ciko pracujcemu urzdnikowi. W niedugim czasie Joanna utracia prac. Zostaa oskarona o to, e prowadzia lekcje bez zezwolenia. Los skaza j na 200 talarów grzywny z zamian na trzy miesice wizienia. Ten stosunkowo agodny wyrok dla rodzestwa by surowy, gdy suma dla nic bya wielka, a trzymiesiczna kara wizienia odbywana w fatalnych warunkach, w towarzystwie kryminalistek - okazaaby si okropn prób.
Poniewa Joanna nie widziaa moliwoci zdobycia pienidzy, postanowia pój do wizienia. Jej brat nie dopuci do tego, poyczajc pienidze od lichwiarza. Oznaczao to, i zacign dug prawie niemoliwy do spenienia, zatem przyszo tej niewielkiej rodziny krelia si czarno. Najwaniejsze byo ocalenie Joanny. Uwaam, e jest to doskonay przykad dobre j, kochajce j si rodziny, która potrafia stawia czoa wyzwaniom losu.
Równie Stefan eromski do opowiadania "Zmierzch" wprowadzi rodzin Gibaów - bezrolnych chopów, zmuszanych do nadludzkiej pracy. Na uwag zasuguj losy Waldka Gibay i jego rodziny. W tej rodzinie królowa gód, ndza, roboty przy wywoeniu torfu, a wreszcie obnienie wynagrodzenia za prac. eromski zaprezentowa tragiczn sytuacj bezdomnych chopów, traktowanych przez monych panów jako tania sia robocza, krzywdzonych, ponianych, upodlanych.
Inn, przeywajc krzywdy l upokorzenia rodzin, jest rodzina Wiktora-- jednego z gównych bohaterów powieci "Ludzie bezdomni". Wiktor by dziaaczem rewolucyjno - robotniczym. Pracowa w stalowni. Kiedy musia opuci kraj, uda si do Szwajcarii. Nalea do osób samotnych, nie mia po co wraca do kraju. Po wyjedzie z Polski, Wiktor sta si tuaczem. Przeciwnociom losu l stawiaa czoa jego rodzina, która znalaza si w obcym rodowisku, nie znaa jzyka niemieckiego, zostaa pozbawiona najbliszych i znajomych, zaliczana bya do ludzi bezdomnych.
Take w "Granicy" Zofii Nakowskiej dostrzegam pewne problemy rodziny Joasi Gobskiej, w której panuje ndza, bezprawie, choroby, Obraz kobiety jest wstrzsajcy. Rodzina Gobskich nie ma dochodów, ani pracy, ani praw. W tym rodowisku nie tylko starzy ludzie umierali zbyt wczenie, umieray te dzieci. Mówi o tym fragmenty z ycia rodziny Gobskich", jakie to szczcie, e mi dzieci umieraj". Jake bym sobie z czworgiem daa rad". W rodzinie tej panuje mier - mier maej, ociemniaej z niedoywienia i piwnicznych ciemnoci Jadwisi, w kilka miesicy potem mier umierajcej na grulic Joasi Gobsklej.
Wszystkie w/w rodziny napotykay si z wyzwaniami losu oraz dowiadczeniami losu.
dopisa zakoczenie
"wiat bez mioci byby uboszy. Uzupenij puste miejsce i swój pomys uzasadnij, odwoujc si do literatury i wasnych refleksji."
W literaturze polskiej poczynajc od redniowiecza do literatury wspóczesnej czsto spotykaam si z mioci do przyrody, ojczyzny, ziemi, matki i ojca oraz z mioci do dziecka. Równie i dzisiaj w otaczajcym mnie wiecie obserwuj podobne zjawiska. Uwaam, e wiat bez mioci byby uboszy gdy wszyscy ludzie byli by otoczeni krgiem smutku, za, nienawici i zakamania. Chcia abym w swoim wypracowaniu zaprezentowa posta w. Franciszka-gównego bohatera zbioru opowiada "Kwiatki w. Franciszka z Asyu". w. Franciszek by osob szlachetn, zaprzyjanion z dziemi, ptakami, zwierztami i ludmi. Kocha cay wiat, nigdy nikomu nie wyrzdzi krzywdy - a wrcz przeciwnie - wszystkich otacza mioci i bezinteresownie powica si dla ogóu. Cechowaa go wszechogarniajca mio wyraona do kadej ywej istoty, jako dziecka Boego, rado wynikajca z Pikna wiata, ze zwykych obowizków i z trudu pracy. Przykadem tego jest opowiadanie "Jak w. Franciszek oswoi dzikie turkawki". Pewne go dnia, mody czowiek idc drog niós du ilo turkawek z zamiarem ich sprzedania. Zauway w. Franciszka, który bardzo kocha zwierzta, otacza je agodnoci, litoci - dlatego wszystkie stworzenia kochay go. Poprosi chopca o sprzedanie ptaków, gdy ba si o nie, aby nie dostay si pod opiek zych, nieczuych ludzi. Modzieniec otrzyma wielkie natchnienie od Boga i ofiarowa w. Franciszkowi turkawki. w. Franciszek przemawia do nich dobrym l litociwym gosem, i bdzie si nimi opiekowa, obiecywa, e nie skrzywdzi adnej i zbuduje im gniazda, w których bd mogy przebywa zakadajc swoje rodziny. Sowa witego sprawdziy si. Turkawki po jakim czasie oswoiy si z Franciszkiem, nie opuciy go do chwili, kiedy swym bogosawiestwem pozwoli im odej. Franciszek zosta zakonnikiem yjcym w wielkiej wierze.
W epoce renesansu du rol odegra znakomity pisarz Jan Kochanowski. Nalea do grona ojców kochajcych wasne dzieci, interesujcych si ich problemami, wychowujcych je w atmosferze mioci, szacunku wzgldem drugiej osoby. Urszulka bya nie tylko dzieckiem ukochanym przez rodziców, ale wyjtkowo dobrym, posusznym i miym. Przyszed czas, kiedy dziewczynka musiaa opuci ojca. Kochanowski sta si wiadkiem mierci wasnego dziecka, swój al i wielki ból przeniós na papier, piszc treny. Nie móg pogodzi si z utrat najwikszej jego radoci, czsto zadawa pytanie: gdzie jest sprawiedliwo Boa?, snu plany zwizane z córk, marzy o tym, aby Urszulka kiedy w przyszoci staa si poetk. Jan Kochanowski poprzez napisanie trenów uwiadomi mi jak bardzo kocha swoje dziecko. Przedstawi to wyranie w trenie IV, który mona by powiedzie, i jest dialogiem autora z okrutn mierci. Kochanowski zdawa sobie - spraw z tego, e mier jest z woli Boej. Uwaa, e nie ma mierci nie pobonej ale stwierdza fakt, e jeeli czowiek który tak j odbiera, zasuguje na takie miano. Poeta mia wielki al do Boga za to, i zabra do siebie Urszulk, a równoczenie przyczyni si do jego samotnoci.
Bolesaw Prus w noweli "Katarynka" ukaza obraz ycia starego warszawskiego adwokata, czowieka egoistycznego, przejtego nieszczciem niewidomej ubogiej dziewczynki. Obserwowa ze swojego okna jej rado wywoan muzyk katarynki. Widzc, e melodia sprawia dziecku przyjemno, postanowi z uczucia do dziewczynki zrezygnowa z wasnej ciszy i spokoju. Dla rozweselenia biednego staruszka pozwoli kataryniarzowi przebywa na podwórku i gra. Postpi tak, poniewa mia dobre litociwe serce i chcia, aby dziewczynka bya szczliwa tyk jak inne dzieci.
Kolejnym przykadem mioci, jest mio do ojczyzny, która narodzia si w "Konradzie Wallenrodzie". Adam Mickiewicz uczyni Konrada patriot, w którego sercu kwito spotgowanie do najwyszych granic uczucie do kraju. Alf - Walter wychowywany w otoczeniu wroga, zna ca jego potg i widzia, e Litwa nie poradzi sobie w zacitej walce z Zakonem i e grozi jej upadek. Walter nosi w sobie poczucie odpowiedzialnoci za losy ojczyzny, pragn j broni wszelkimi sposobami. Dla osignicia tego celu postanowi zniszczy Zakon podstpem i zdrad. Wstpi na szlak zdrady, zoy ofiar z siebie samego, ze szczcia wasnego, ze swej uczciwoci, naraa si na zniszczenia szczcia swojej ukochanej kobiety. W sercu Konrada zwyciya mio do ojczyzny. Losem jego byo tuanie si po wiecie, zdrada i mier bdca dla niego mierci haniebn. Konrad wstydzi si swojego postpowania, brzydzi si nim. Po osigniciu celu pragn zerwa z dotychczasowym yciem. Kiedy dokona wielkiego, ale okrutnego dziea zniszczenia Zakonu, zrezygnowa z ucieczki przed zemst Zakonu - Krzyaków i zgin wypijajc trucizn.
Równie opowiadanie "Echa lene" Stefana eromskiego zawiera motyw mioci do przyrody. Tutaj przyroda staa si jednym z bohaterów utworu. Wyrbywane drzewa lene upaday z oskotem, puszcza bya karczowana - tak jak karczowana miaa by ludzka pami, tak jak may syn powstaca mia zosta pozbawiony swych korzeni. W opowiadaniu przedstawiona zostaa umierajca, ginca przyroda. eromski nalea do osób wraliwych i kochajcych przyrod, widzc jej klsk - cierpia razem - z ni.
W "Chopach" Wadysawa Reymonta take odnalazam wtek mioci Boryny i pozostaych chopów do ziemi. Ziemia to podstawowe ródo utrzymania na wsi. Mieszkacy wsi bardzo kochali swoje grunta, wprost je uwielbiali. Zauwayam to w momencie, kiedy chopi wracali z wizienia po wielu tygodniach nieobecnoci. Obejmowali oczami zielone gsto rosnce drzewa, dugie zagony pola ozimin. Równie takie same uczucia przejawia Antek, który czu si mocno zwizany z t "ziemi wit, rodzc w piewaniach i weselu". Widok jej plonów napawa go sodkoci i zadowoleniem. Tak samo Boryn ogarniao najgbsze i najszczersze uczucie do swoich gruntów. Zapewniay mu nie tylko materialn i osobist niezaleno, ale przede wszystkim podnosiy jego autorytet w gromadzie. Najlepiej te uczucia okazywa wzgldem ziemi, kiedy pchany silnym impulsem powdrowa w przedmiertnym zamroczeniu w pole, aby odegra misterium siewu por wio senn. Urasta on wtedy do wymiaru chopa--Piotra, uwiconego rolniczym obrzdem i biorcego symboliczny lub z ywicielk. Czytajc t powie stwierdziam, e ziemia dla Lipnickich chopów bya najwyszym dobrem - bezcennym. Zapewniaa im nie tylko osobist niezaleno, ale wielki autorytet. Biedni chopi kochali j bardzo i uwielbiali ponad wszystko, trzymali si jej mocno aby nikt im jej nie wydar, bo wraz z ni straciliby wszystko. Niewtpliwie mog powiedzie, e ubodzy mieszkacy wsi otaczali wielkim uczuciem swoj ziemi i byli do niej bardzo przywizani. Prac na niej traktowali jako najwyszy i najwitszy obowizek.
Henryk Sienkiewicz w powieci "Qvo - vadis" zakreli nam obraz mioci mczyzny do kobiety oraz kobiety do Boga. Bohater wielkiego dziea Winicjusz, ywi wielkie uczucie do Ligii od pierwszego wejrzenia. Kiedy kobieta zostaa porwana, Winicjusz daremnie poszukiwa Ligii, planowa jej porwanie, która mia nadziej spotka na mszy w. Piotrem. Odwana wojownik chcia pojc Ligi na on, zwróci si z prob o zgod do jej opiekunów, pisa do niej listy przepenione wielkim uczuciem, naraa wasne ycie dla jej ratowania. Ligia posiadaa czysto swojej duszy, której zalety przycigay Winiejusza, przywizyway go do niej w sposób gboki i trway. Ligia naleaa do osób gorco wyznajcych swoj wiar i nie wahaa si ponie za ni najwikszej ofiary. Jej wiara bya prosta i niezwykle gorca, co wywoywao due wraenie na Winicjuszu i odgrywaa decydujc rol w jego wewntrznych przemianach.
W dzisiejszych czasach take spotykam mio ludzi do Boga. Przykadem s pielgrzymi do sanktuariów Matki Boej znajdujce si na caym wiecie, pielgrzymki organizowane do Papiea - nastpcy w. Piotra na ziemi. Wierni spotykaj si z wiara na kadym kroku, modl si do Boga o pomoc w trudnych chwilach. Wierz, e Bóg im pomoe, e nie zostawi ich samych w cikich godzinach.
Uwaam, e wiat bez mioci czy to wzgldem wiary, czy przyrody byby z pewnoci uboszy gdy cay wiat yby w wielkiej ciemnoci i w wielkim smutku. Myl, e ta mio, która otacza ludzi pocztku XXI wieku jest wielkim i wspaniaym darem od Stwórcy, a bez niej wiat pogrony byby w zakamaniu i nienawici wzgldem drugiej osoby.
"Wdrówk jedn ycie jest czowieka". Motywy wdrówki i wdrowców w wybranych dzieach literackich.
"Wdrówk jedn ycie jest czowieka, Idzie wci, Dalej wci, Dokd? Skd? Dokd? Skd!"
Jest to cytat z utworu ../piosenki/ Edwarda Stachury. Zgadzam si z autorem tej wypowiedzi, który twierdzi, e ycie kadego czowieka jest jedn wieczn wdrówk. Czowiek wdruje czsto w poszukiwaniu celu, wartoci i sensu ycia oraz idei. Taka wdrówka moe- uszlachetnia czowieka i prowadzi do doskonaoci, czyli do Boga, a poprzez cierpienie do mierci. Wdrujc mona pomóc drugiemu czowiekowi, jak równie odda swoje siy, w subie dla ojczyzny i w poszukiwaniu jej na obczynie.
Od wieków ludzie wiecznie przenosili si z miejsca na miejsce, wdrowali, emigrowali i podróowali. Przyczyny przemieszczania si byy przeróne. I wanie motywy tych wdrówek i wdrowców znajdziemy w kadej niemal epoce literackie j. Sign do "Biblii" i spróbuj rozpatrzy motyw wdrówki od narodzin do mierci na przykadzie Ksigi Hioba ze Starego Testamentu. Hiob-gówny bohater poematu, by czowiekiem szlachetnym, sprawiedliwym. Jest znakiem cierpienia i godnoci czowieka. Osobisty dramat Hioba polega na tym, e sam walczy o swoj godno, nawet wbrew opinii publicznej”. Wszyscy jego przyjaciele skaniaj go do uznania swojej wiary i przyjcie cierpie jako kary za grzech Jednak Hiob odpiera racj przyjació i mówi: "rk nie zmazaem wystpkiem i modlitwa moja jest czysta". Szuka on wyjanienia tajemnicy zsyanego przez Boga, a niezawinionego cierpienia. Mimo tych cierpie Hiob nie utraci wiary w Boga. Uskara si na swój okrutny los, aowa, e nie umar w dzie swych narodzin. Jednak nie znajduje odpowiedzi i chocia nie rozumie sensu dowiadczenia go przez Boga, z pokor i pen godnoci uznaje wol Boga. Tak postaw Hiob widzi w Bogu - Przyjaciela i Zbawc, jest w peni przekonany, e Bóg jest jedynym jego oparciem, z ca ufnoci Jemu zawierza swój los i Jego prosi o rozstrzygnicie spraw i uznanie niewinnoci jego. Bohater pozosta na zawsze symbolem cierpliwoci w cierpieniu, a za swe cakowite oddanie Bogu. zosta nagrodzony - odzyska ma jatek, doczeka si potomstwa i w szczciu doy pónej staroci. Opowie o dramatycznych zmaganiach Hioba jest najbardziej uniwersaln wdrówk bytowania.
Motyw wdrówki bytowania odnajdujemy równie w noweli H. Sienkiewicza pt. "Latarnik", Gównym bohaterem noweli jest Skawiski, polski emigrant, który w swej tuaczce po caym wiecie szuka pracy i domu. Podróujc po wielu krajach bra udzia w wojnach, i powstaniach niepodlegociowych. W swej tuaczce po obcych krajach próbowa podj wiele rónych prac i zadomowi si na stae, lecz nigdy mu si to nie udawao. By niczym li miotany przez burz. Przeladowa go yciowy pech. Skawiski myla, e ju nigdy nie zazna w swoim yciu spokoju, radoci i szczcia. A nagle los umiechn si do niego. Zwolnia si posada latarnika w miejscowoci Aspinwall. Nie byo chtnych do tej pracy, wic Skawiski zgosi si i otrzyma t posad. Bardzo podobao mu si*. pustelnicze samotne ycie na wyspie. By spokojny i wydawao mu si, e wreszcie jest szczliwy. Pewnego dnia otrzyma paczk, w której byy polskie ksiki. Wzi jedn z nich do rki. By to "Pan Tadeusz" A. Mickiewicza. Zacz j czyta l nagle uwiadomi sobie, e jego spokój i szczcie byy pozorne, e cay czas, cho skry to gboko w sercu, bardzo tskni za ojczyzn i bardzo j kocha. Tak zaczyta si w tym poemacie, e zapomnia o zapaleniu latarni i straci posad, a przecie praca latarnika bya dla niego wszystkim, po jego wojennej tuaczce. Nage obudzona tsknota za ojczyzn spowodowaa, e znowu musia zacz wdrowne ycie. Latarnik jest przykadem bytowania przez wdrówk.
Uwaam, e dzieje Hioba i Skawiskiego s jedn wieczn wdrówk ziemskiego bytowania pen trudnoci, cierpienia i wyrzecze.
Natomiast motyw wdrówki fizycznego przemieszczania si bohaterów po duych przestrzeniach do konkretnego celu moemy zaobserwowa na przykadzie Mojesza i Odyseusza.
W Nowym Testamencie odnajdujemy motyw w wdrówce narodu ydowskiego z nie- woli egipskiej do ziemi, która bya, obiecana Izraelitom przez Boga. Naród ydowski podczas swej dugiej wdrówki prowadzony by przez Mojesza do kraju innego, lepszego, przestronnego i dalekiego. Nikt nie widzia, gdzie si ten kraj znajduje, jedynie Bóg. Dlatego Bóg da im za przewodnika Mojesza, a znakami Boga w ich wdrówce bya w dzie chmura, a noc sup ognia. W swym przemieszczaniu si napotykali na róne niebezpieczestwa i próby Boga, które czsto z wielkim trudem, powiceniem i wyrzeczeniem pokonywali z nadziej na ryche dotarcie do celu wdrówki, do lepszego ycia.
Równie "Odyseja" Homera obrazuje niezwyke wdrówki i szczliwy powrót Odyseusza na rodzinn wysp Itak. Bohater to sawny wódz grecki wracajcy spod Troi, po jej zniszczeniu, do swej ojczyzny, do domu rodzinnego i ukochanej i wiernej ony - Penelopy. Jego wdrówka pena najdziwniejszych przygód jest naraona cigle na wiele niebezpieczestw, bya zemst bogów sprzyjajcych; Troi, którzy w ten sposób brali odwet na sprawcy zagady ich ukochanego miasta. Odys by przekonany, e najdalej za dwa tygodnie dobije do celu swej wdrówki - Itaki. Stao si inaczej, bo przemieszcza si z miejsca na miejsce przez dziesi lat, wdrujc po rónych krajach i wyspach, aby dotrze do obranego celu. Wreszcie po pokonaniu wszystkich niebezpieczestw i dziwnych przypadkach Odys przywdrowa do wyspy Scheni, do wyspy króla Alkinosa. Na dworze opowiedzia swoje wdrowne dzieje, a wzruszeni Feakowie zbudowali okrt i zawieli wdrowca do celu jego podróy. Wdrówka Odysa jest motywem wdrówki do obranego celu - rodzinnego domu, do ony, do ojczystej wyspy Itaki.
Sign do literatury romantyczne j, a take do XX - lecia midzywojennego. "Kordian" J. Sowackiego to dramat podejmujcy tematyk wdrówki tytuowego bohatera w poszukiwaniu celu i sensu ycia. Kordian to czowiek mody, bardzo wraliwy, mi o ta j nim róne uczucia, czuje si niepotrzebny, odrzucony, a wic postanawia skoczy ze sob. Z blizn po kul i, która nie odebraa mu ycia wyrusza w podró. Szuka miejsca dla siebie, szuka celu i sensu ycia. Marzy o rycerskich czynach, ale rzeczywisto nie daje mu do nich okazji. Dowiadczenia Kordiana s róne: rozczarowanie kupion mioci i utrat zudze w rozmowie z Papieem, a take brutalne odkrycie, e wiatem rzdzi pienidz. To take nauka wyboru wartoci. Dugo Kordian w yciu szuka i wiele przeywa niepokojów zanim w monologu na szczycie Mont Blanc uwiadomi sobie cel, któremu postanowi powici ycie. Byo to zabicie cara, ciemicy narodu polskiego. Niestety jego poetycka wraliwa natura uniemoliwia mu dokona-nie tego czynu. Po zostay tylko szlachetne intencje. Kordian ponosi klsk, bo by w swej wdrówce osamotniony, saby, a rzeczywisto tak bardzo odbiega od ideaów. Jest wraliwy, oddany bez reszty swej idei, gotów dla niej na wyrzeczenia i powicenia. Kordian chce odda ycie, a przecie móg y spokojnie, dostatnio w majtku swych rodziców. Kordian poprzez si swych uczu i szlachetno idei czuje si wyniesiony ponad przecitno. Waciwie powica si dla ludzi, ale czuje si od nich wikszy, naznaczony niemal boskim posannictwem. Wdrówka Kordiana w poszukiwaniu sensu i celu ycia jest wdrówk wynikajc z niepokojów modego bohatera.
Take St. eromski w powieci "Przedwionie" nakreli motyw wdrówki w poszukiwaniu drogi yciowej gównego bohatera Cezarego Baryki. Jest modym czowiekiem poszukujcym swego miejsca w yciu. Pode za pobytu w Baku pozna rewolucj - zarówno jej wzniose hasa, jak i jej okruciestwo „Baryka wdruje z Rosji do Polski w poszukiwaniu "szklanych domów", o których mu opowiada ojciec. Przey bolesne rozczarowanie widzc kraj zacofany, ubogi, nie majcy nic wspólnego z utopi "szklanych domów". eromski przedstawi B bardzo interesujco portret gównego bohatera. Wizerunek ten, pokazu je drog j Cezarego Baryki od okresu dziecistwa, penego spokoju i beztroski, poprzez burzliwe wydarzenia w Baku i miosne przygody w Nawoci, a do momentu w którym osiga ideow i moraln dojrzao.
eromski przedstawi modego bohatera przemieszczajcego si fizycznie w poszukiwaniu drogi yciowe j. Droga ta jest pena niepokojów, buntu i ciekawoci wiata.
Reasumujc, stwierdzam, e z kad wdrówk 7 czowieka wi si róne trudnoci i niebezpieczestwa. Te trudnoci mog by zwizane z wieloma czynni karni. Na przykad z prac , zdobywaniem rodków do ycia, nawizywaniem kontaktów ze rodowiskiem oraz kondycj fizyczna, psychiczn l zasadami moralnymi. Dlatego bardzo czsto czowiek poszukuje skutecznych rozwiza swych problemów yciowych. W tym celu przemieszcza, si i prowadzi ycie wdrowca w poszukiwaniu drogi, sensu i celu ycia, idei, ziemi, pracy i chleba, wiary w lepsze i szczliwe ycie, domu i ojczyzny.
Uwaam, e ogromna jest ilo dzie czy utworów literackich na przestrzeni wieków, w których odnajdujemy czowieka wraz z jego problemami yciowymi. miem twierdzi, e mimo upywu czasu haso zawarte w temacie jest wci aktualne.
" ydzi dugo mieszkali z Polakami nad Wis. Przedstaw problem odwoujc si do dowolnych utworów literackich.”
W literaturze polskiej posta yda przejawia si bardzo czsto. W wikszoci utworów powstaych we wczesnych epokach literackich, osoba yda jest jedynie bohaterem epizodycznym - uzupenieniem dziea, a nie gówny bohaterem, Natomiast w okresie midzywojennym i powojennym motyw yda staje si postaci pierwszoplanow, jako jednostka lub spoeczno ydowska. Dzieje si tak dlatego, i ydzi dugo mieszkajcy z Polakami nad Wis, ale byli i nie czuli si w peni Polakami. Zawsze naleeli do niszej "kategorii spoecznej". Dlatego te we wczeniejszej literaturze yd - to karczmarz, handlarz, bd waciciel maej fabryczki - za w póniejszej literaturze yd jest postaci "podczowieka", który cierpi zarówno fizycznie jak i moralnie. Jak ju wczeniej wspomniaam motyw yda w utworach literackich wystpuje do c ze sto. Jednak to osoba epizodyczna - zarysowujca si w tle utworu. Oto kilka przykadów: A. Mickiewicz -"Pan Tadeusz" - yd - Jankiel, W. St. Reymont - "Chopi" - Jankiel yd karczmarz, rozpijajcy chopów, B. Prus - " Anielka " - yd handlarz, karczmarz podkupujcy ziemi. W epoce romantyzmu A. Mickiewicz w swoim wielkim dziele, zwanym epopej narodow - "Pan Tadeusz" ukaza jednego z wielu bohaterów, yda - Jankiela. Czytajc w ciszy i wielkim skupieniu epopeje, zauwayam, i w IV ksidze, midzy wierszami przejawia si cicha informacja o konspiracyjnej dziaalnoci Jankiela. Jankiel to yd - karczmarz, cymbalista, który cieszy si opini patrioty " mia take saw dobrego Polaka ", umia agodzi wszelkie spory jakie wybuchay w karczmie z reguy z bahych powodów. Równie by bardzo zyty z ksidzem Robakiem: " Robak czsto chadza noc do karczmy, tajnie si z ydem naradza e wanych rzeczach ". Dowodem takiej ugodowej i rozjemczej dziaalnoci Jankiela, opisana zostaa w ksidze VII ch zaegnania sporu dotyczcego moliwoci zbrojnego wystpienia przeciw Soplicom - do czego namawia szlacht sam Gerwazy manipulujc jej nastrojami. Bartok Prusak staje w obronie Sdziego oraz nawouje do zgody, która zawsze Polakom jest potrzebna. I tu pojawia si Jankiel. Mdry yd, chcc zaagodzi ze nastroje, zaprasza kócc si szlacht na chrzciny "maego Jankielka", przy czym jednoczenie ostrzega przed pochopnymi dziaaniami. Czy Jankielowi udao si zaagodzi spór i osign zamierzony cel? Na pewno nie, gdy na przeszkodzie stan Gerwazy i pod hasem "hajda na Soplic", szlachta ruszya na dwór sdziego. W ksidze XII take zostao i opisane wane wydarzenie - koncert Jankiela. Zawiera w swej treci deklaracj ideow, koncert jest zapisem historii oraz mistrzowsk prób oddania sów dwikami, Muzyka Jankiela zakrela w skrócie ostatnie lata historii. Polski:ogoszenie Konstytucji 3 - maja, zawizani e Konfederacji Targowickiej, Insurekcj kociuszkowsk, rze Pragi, histori Legionów, walk o wyzwolenie narodowe, tuaczk legionistów oraz narodowe nadzieje Polaków na odzyskanie niepodlegoci zwizane z wypraw Napoleona na Rosje. T ostatni kwesti uj Mickiewicz w kocowej czci koncertu, kiedy to Jankiel wygra na cymbakach Mazurka Dbrowskiego.
Kolejnym pisarzem, który do swojego utworu pt. "ydowie polscy" wprowadzi ydów jest Cyprian Kamil Norwid. W tym utworze Norwid przeciwstawi si amerykaskiemu rasizmowi wycigajc bratersk do do wzgardzanych i wymiewanych w Europie jak i w Polsce ydów. Podczas pogrzebu ofiar andarmerii carskiej , zgin od kul wroga czowiek nioscy krzy przed trumn. Mody yd Micha Landy podszed, podniós krzy l zaj miejsce zamordowanego. Niós ten krzy na znak solidarnoci z narodem polskim walczcym przeciw zaborcy. Tutaj Norwid odda cze bohaterskiemu czynowi yda oraz wyrazi swoj ocen narodu ydowskiego piszc z duym szacunkiem o ich przeszoci i zasugach. Gboko odczuwa tragedi niewoli narodowej otaczajc czci bojowników o wolno. Nastpnym utworem, w którym przejawia si posta yda jest "Lalka" B. Prusa. Szuman to yd, kawaler , lekarz zajmujcy si badaniami antropologicznymi. Obok niego stoi yd Szlangbaum. Obaj za udzia w powstaniu zostali zesani na Sybir. Gdy powrócili do kraju stwierdzili, e podczas ich nieobecnoci odyy dawne uprzedzenia w stosunku do ydów, do których reagowano negatywnie, a nawet zoliwie. Gdy Wokulski przyj do swego sklepu Szlangbauma, ten spotyka si z wieloma docinkami ze strony subiektów, co zauway i skomentowa Rzecki: "Niedawno podziwiali ich prac, wytrzyma o i zdolno, dzi widz tylko wyzysk i szachrajstwo "Szuman i Szlangbaum, to typowi ydzi. Dorabiaj si majtku w krótkim czasie, nie obawiajc si ryzyka zainwestowania duych c sum pieninych w swój nowy interes.ydzi w powieci s odpychani przez wszystkich, tworzc odrbn grup.
Nie tak dawno czytaam "Wesele" St. Wyspiaskiego, gdy ta lektura bardzo przypada mi do gustu. Wanie tutaj zdyam dostrzec posta yda, w któr Wyspiaski wcieli dzierawc - by nim Hirsz Singer. Jego córka Pepa to Rachela. Nie bya ona jednak dokadnym obrazem córki Singera. Wyspiaski zaprezentowa j jako kobiet oryginaln i pen poezji. Pepa Singer, to cie literackiej Racheli, istniaa ju tylko pod jej imieniem i ycie spdzaa "w artystycznych knajpach Krakowa". Rozmowa yda z Panem Modym ilustruje wzajemny stosunek klas spoecznych. yd jest szczery, bezporedni, a otaczajcy go wiat widzi bardzo realistycznie. Gdy Pan Mody stwierdza, e s przyjaciómi, ten odpowiada tymi oto sowami: "No, tylko e my jestemy tacy przyjaciele, co si nie lubi". Wracajc do osoby Racheli miem " twierdzi, e jest jak gdyby Muz, która potrafi waciwie interpretowa poezj i wydoby z niej prawdziwe marzenia. Rachela odkrywajc niezwyko weselnej mocy wpada na pomys aby zaprosi " wszystkie dziwy, kwiaty, kr zewy, pioruny, brzczenia, piewy" i Chochoa. Dziki tej ydówce próg bronowickiej chaty przekraczaj zjawy-fantastyczne "osoby dramatu". Reasumujc powysze rozwaania, mog stwierdzi, e yd w "Weselu" nad interesy stawia sw mio do córki, jest z niej dumny, uwypukla jej zalety, pilnuje jej i obawia si, czy ze strony rozbawionych weselników, nie spotka j jaka przykro. Okres midzywojenny i powojenny to twórczo opisujca holokaust, który uwidoczniony zosta w "Medalionach" Z. Nakowskiej, w "Opowiadaniach" T. Borowskiego, w "Niemcach" L, Krucakowskiego, oraz w powieci pt. "Zdy przed Panem Bogiem" Hanny Krall. Podejm si próby przedstawienia tragedii narodu ydowskiego podczas II Wojny wiatowej czyli holokaustu w oparciu o wybrane przeze mnie utwory. W wierszu pt. "Ballady i romanse" W. Broniewski zakrela tragiczne losy maej dziewczynki, sieroty - ydówki, która biega sobie po gruzach. Ludzie przechodzc przypadkowo pomagaj biedne j, nieszczliwej dziewczynce podarowujc jej buk, grosik i "cosik". T sytuacj zauwayli przejedajcy esesmani, którzy rozstrzelali ma ydówk. mier Ryfki porównywana jest ze mierci Jezusa, a porównanie to wzmaga tragizm wiersza ukazujc okruciestwo wojny: "za koron cierniow, za te wosy rude, za to ecie nadzy, za to emy winni, obojecie umrze powinni ". Kolejnym twórc literatury holokaustu jest Zofia Nakowska. W swoich opowiadaniach pod wspólnym tytuem "Medaliony", równie l ona opisuje losy ydów mieszkajcych z Polakami. W opowiadaniu "Kobieta cmentarna" przedstawia wyranie uprzedzenia Polaków do ydów. Dlatego z gbokim wspóczuciem opisuje sceny jakie zaobserwowaa w getcie. ydzi, którzy stawiali opór Niemcom, byli zabijani na miejscu, bd wywoeni samochodami na pewn mier. Zamykano drzwi, podpalano domy, a ludzie w obliczu nieuniknionej mierci, wyskakiwali z okien, a nawet wyrzucali wasne dzieci na bruk. Opowiadanie "Przy torze kolejowym" to scena mierci pewnej ydówki, która podczas próby ucieczki z transportu zostaa zatrzymana i postrzelona, Zachowanie ludzi wg. relacji autorki okazao si wstrzsajce - obojtne, gdy tak wielkie spustoszenie poczynia wojna w ludzkiej psychice. Sparaliowana strachem ludno o wasne ycie nie moga odway si pomóc kobiecie, a ranna ydówka zdawaa sobie doskonale z tego spraw: "Leaa poród ludzi, ale nie liczya na pomoc. Leaa jak zwierz ranne na polowaniu, którego zapomniano dobi". Podumowujc moje e rozwaania w oparciu o "Medaliony" naley stwierdzi, e Nakowska posugujc si zeznaniami osób, oskarya hitlerowski system zagady, który doprowadzi nie tylko do wymordowania ludzi, ale take do psychicznego okaleczenia tych, którzy ocaleli. Nastpn lektur mówic o ydach mieszkajcych z Polkami nad Wis jest ksika Hanny Krall "Zdy przed Panem Bogiem". Hanna Krall szczególnie duo uwagi powicia relacji otrzymanej od lekarza kardiochirurga Marka EdeImana, który by jednym z przywódców zrywu powstania w warszawskim getcie. Opowiada m. in. o mierci ydów i o wasnym losie. "Zdy przed Panem Bogiem" jest dokumentem przey mieszkaców getta l obozów koncentracyjnych. mier staje si rzecz Oczywist, normaln. Gin ydzi zagazowani i spaleni w Treblince, onierze i cywile pragncy pomóc ydom. Z godu i z rozpaczy, ludno ydowska w getcie popenia samobójstwa, a nawet dopuszcza si dzieciobójstwa. Piszc o holokaucie nie mona nie wspomnie o ksice Thomasa Keneallyego pt. "Lista Schindlera". Opisu je ona autentyczn histori niemieckiego przemysowca Oskara Schindlera, Niemca, który co jest nieprawdopodobne do zrozumienia - uratowa 1100 ydów. Postpi tak dlatego, i po przyjedzie do Krakowa kupi od ydów fabryk naczy emaliowanych. By wstrznity pacyfikacj krakowskiego getta. Zrodzio si w nim postanowienie udzielenia pomocy ydom poprzez zatrudnienie ich w swej fabryce. Gdy zapada decyzja likwidacji getta w Paszowie, Schindler wykupi od komendanta obozu 1100 ydów. Wywióz ich na Morawy, gdzie dziki niemu przetrwali do koca wojny. W dowód wdzicznoci ydzi mieszkajcy z Polakami nad Wis, Wrczyli mu obrczk z wygrawerowanym napisem " kto ratuje cho jedno ycie , ratuje cay wiat ". Piszc swoje wy pracowanie, nie mogam powstrzyma si od tej swojej osobistej refleksji, poniewa do dzi czuj wstrzs jaki przeyam po przeczytaniu i ogldniciu projekcji filmu " Lista Schindlera " zrealizowanego przez Stevena Spilberga w oparciu o powie Thomasa Keneallego.
Na zakoczenie mog stwierdzi, e posta yda w literaturze zajmuje bardzo wane miejsce. Bo czy to epizod yda - karczmarza, handlar za, fabrykanta, czy jest to yd - patriota, cierpicy podczas hitlerowskiej okupacji - zawsze jest to czowiek, który myli, czuje i przeywa jak kady Polak.