Socjologia edukacji temat 6

Kwak A. Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja (82-92);

Alternatywy dla małżeństwa i rodziny. Próba systematyzacji.

Alternatywne style życia wg. R. H. Rubin: „rozmaite nietradycyjne formy rodziny i zorganizowania życia osobistego włączając pozostawianie w stanie wolnym niezamężną heteroseksualną kohabitację, rodziny z obojgiem pracujących zawodowo rodziców , związki lesbijskie i gejowskie, małżeństwo otwarte, związki wielokrotnych relacji i komuny” Dotyczy to stylu życia jednostek i ich wyborów indywidualnych. W pierwszej połowie lat 70. L. Duberman sądził, że chociaż rodzina nuklearna jest powszechną normą, to jednak coraz częściej rozpowszechniają się alternatywne formy życia rodzinnego. Dzisiaj mamy doczynienia z większą akceptacją alternatywnych form. Ludzie pragną samorealizacji stąd mamy doczynienia coraz powszechniej z alternatywnymi formami życia rodzinnego. Rodzina musi przygotować dzieci podczas socjalizacji do zmieniających się warunków życia. Istnienie alternatywnych różnorodnych form życia rodzinnego badane i dostrzegane przez badaczy np. „The Family Coordination”. Wielu badaczy twierdziło, że rodzina musi się zmieniać i powstawać muszą różne jej formy, gdyż „normalna” rodzina jest nudna i nie umożliwia jednostką samorealizacji. Jedni faworyzowali nie-małżeńskie formy życia. Drudzy niestereotypowe podejście do pracy kobiet i mężczyzn jako problem nierówności w związku. Inni uważali, że małżeństwo będzie zmieniało się drogą ewolucji, a nie w sposób radykalny. Duberman twierdził, iż zawsze były i są aktualnie inne formy życia małżeńskiego niż rodzina nuklearna. Obecnie jest to tematyka debat poruszana oficjalnie. Próbę pewnego „ujarzmienia” tego bezmiaru różnorodności podjął R. Rapport. Wyróżnili oni 5 wskaźników, na poziomie których można budować bardziej szczegółowe rozróżnienia. Należą tu następujące różnice:

Organizacyjne- dotyczące wewnętrznego podziału pracy domowej i układania stosunków rodziny za światem zewnętrznym;

Kulturowe- odnoszące się do różnic w zakresie przekonań i wartości, będące związane z przynależności etniczną, religijną, polityczną, klasową; wpływają na postawy wobec wychowania dzieci , koncepcje pełnienia ról w rodzinie, jak również na podstawy wobec pracy , wykształcenia, instytucji społecznych czy różnych aspektów środowiska społecznego;

Klasowe- wynikają z pozycji rodziny w systemie klas społecznych, określają dostępność zasobów i dostęp zasobów i dostęp do innych instytucji;

Bieg życia- w odniesieniu do fazy, jakiej znajduje się rodzina, np. posiadanie małoletnich dzieci, wymaga realizacji innych zadań, niż sytuacja pary, której dzieci są dorosłe i opuściły dom;

Kohorty- ta zmienna łączy się z wpływem historycznych zmian na doświadczenia pokoleń np. różnice pokoleniowe, gdy chodzi o posiadane cechy , wzory życia rodzinnego czy składu populacji, np. proporcji ludzi starych do młodych;

Każda rodzina indywidualnie doświadcza nie ma 2 takich samych rodzin. Można mówić o „modelu różnorodności” w życiu rodzinnym. Np. rodzina z 2 dzieci , oboje rodziców, pracujący, tradycyjna rodzina. Nietradycyjne rodziny czyli alternatywy dla tradycyjnej rodziny nuklearnej, to wszystkie istniejące jej odmiany, które są pozbawione takich cech jak: prawne trwanie przez całe życie, wyłączność seksualna pomiędzy jedną kobietą i jednym mężczyzną w związku małżeńskim, posiadanie dzieci, wysoka pozycja mężczyzny.

E.D. Macklin:

Cechy tradycyjnej rodziny	Nietradycyjne alternatywy
Prawnie zawarte małżeństwo	Niezamężna kohabitacja, nigdy niezamężne osoby żyjące samotnie
Posiadania dzieci	Dobrowolna bezdzietność
Dwoje dzieci	Samotne rodzicielstwo (bez małżeństwa w ogóle, poprzedzone małżeństwem)
trwałość	Rozwód, powtórny związek (w tym sytuacja opieki prawnej nad dzieckiem rozwiedzionych rodziców, binuklearne rodziny, rodziny rekonstruowane)
Mężczyzna utrzymuje rodzinę, posiada autorytet	Praca zawodowa obojga małżonków (małżeństwo ,,otwarte”, małżeństwa rozdzielone z powodu pracy)
Wyłączność seksualna	Pozamałżeńskie związki
heteroseksualność	Związki osób tej samej płci
Gospodarstwo dwóch dorosłych osób	Gospodarstwo wielu dorosłych ( w tym: komuny, wspólnoty, rozszerzona rodzina, rodzina z dołączonymi członkami niespokrewnionymi)

Poszerzenie się zjawiska pluralizmu życia rodzinnego łączy Macklin ze wzrostem liczby rozwodów. Wytwarza to rodziców samotnie wychowujących dzieci, zrekonstruowane rodziny, zwiększenie się liczby jednostkowych gospodarstw. Coraz większa akceptacja dla seksualności nie związanej z małżeństwem.

L. Duberman formy życia rodzinnego alternatywne do rodziny nuklearnej:

-małżeństwo grupowe: to kilka kobiet i mężczyzn, którzy pozostają w związkach małżeńskich i podejmują całkowicie dobrowolne współżycie seksualne wewnątrz grupy. Dzieci są wspólnymi dziećmi, posiadają kilka matek i ojców, biologiczne ojcostwo nie ma znaczenia. Zasada: dzielenie zarobków, zadań, wzajemna wymiana, w imię dobra całej grupy.

-rodziny wspólnotowe: kilka par monogamicznych i ich dzieci; zasada wspólnoty zarobków, zadań, dóbr materialnych, ale nie stosunków seksualnych; dzieci pod opieką rozszerzonej rodziny, uznanie biologicznego rodzicielstwa;

-niezamężne małżeństwa: to osoby pozostające w stanie wolnym, ale żyjące w parze; często, ale nie zawsze wspólny budżet; zaleta wg autora dla współczesnych ludzi: wolność od przymusu „bycia w miłości” czy planowania małżeństwa; charakterystyczne dla osób, które nie pragną dzieci i małżeństwa; osoby niezależne finansowo, odporne na społeczne naciski;

-rodziny bez dzieci z pracującymi partnerami: to pary małżeński, które nie planują dzieci z powodu wzrastających kosztów ich wychowania i opieki; z powodu wzrostu wiedzy na temat antykoncepcji i spadku wartości macierzyństwa; młode kobiety, które pragną pracować i się rozwijać jak mężczyźni; macierzyństwo to dla nich nie jest forma rozwoju;

-rodziny z dziećmi z pracującymi rodzicami: każdy z małżonków pracuje zawodowo w pełnym wymiarze godzin, oboje utrzymują razem rodzinę; nie rezygnują z dzieci; role stają się bardziej egalitarne;

-rodziny z jednym rodzicem: tworzą się po śmierci współmałżonka, po rozwodzie czy w wyniku niezamężnego małżeństwa;

-rekonstruowane rodziny: powstają w sytuacji, gdy przynajmniej jeden z małżonków wprowadza do nowego związku małżeńskiego dziecko (lub dzieci) z poprzedniego układu małżeńskiego;

B. Buunk alternatywy dla małżeństwa i alternatywy w małżeństwie:

a) pierwsza grupa: życie samotne, co nie jest równoznaczne z koniecznością tworzenia jednoosobowego gospodarstwa; niezamężna ko habitacja, związki homoseksualne;

b)druga grupa: alternatywy w małżeństwie- układy, w których żony pracują zawodowo, dobrowolna bezdzietność, sex pozamałżeński;

Ruch na rzecz akceptacji alternatywnych form małżeństwa w niektórych krajach Europy Zach. Szybciej niż w USA. Wyższy wskaźnik stabilności małżeństw w europie Zach. niż USA;

Lata 60. W Holandii dużo związków alternatywnych: homoseksualizm, ko habitacja, itp. W Holandii z większa rezerwą podchodzi się do pojęcia rodzina jako określenie grupowych form życia niż w USA.

Alternatywne formy rodziny: różne formy życia rodzinnego, które w jakiś sposób odbiegają od powszechnie rozumianej definicji rodziny. Powrzechna rodzina- małżonkowie i ich stosunki małżeńskie i rodzicielskie.

Socjolog amerykański B. N. Adams wyróżnia 3 główne typy alternatyw:

1)alternatywy paralelne do małżeństwa monogamicznego: znajdują się poza małżeństwem lub istnieją równolegle do małżeństwa; nie stanowi wg. Autora bezpośredniego zagrożenia dla rodziny, gdyż większość osób uwikłana w taki związek zamierza zawrzeć małżeństwo lub pozostaje już w związku; dotyczy głównie okresu przed małżeństwem, a nie kiedy okres po jego zakończeniu, zaliczymy: związki kohabitacyjne;

2) Alternatywy włączone do rodziny nuklearnej: wynikają z głębszych zmian w zakresie ról wyznaczanych płcią, mogłyby być włączone do monogamicznej rodziny nuklearnej bez zmieniania jej struktury, a tylko przy zmianie pewnych treści; zaliczamy: bezdzietność ze świadomego wyboru, seks pozamałżeński, małżeństwo otwarte;

3)alternatywy w stosunku do rodziny: takie formy, które są alternatywne w stosunku do rodziny tradycyjnej, albo wzajemnie się wykluczają z rodziną tradycyjną; należą: życie w stanie wolnym, w komunach, wspólnotach czy związkach homoseksualnych, formy samotnego rodzicielstwa; Samotne rodzicielstwo alternatywa dla rodziny tradycyjnej, pojawia się zamiast nuklearnej rodziny monogamicznej Inie może istnieć z nią równocześnie; Związko homoseksualne zawsze traktowane jako alternatywa do rodzinnego życia tradycyjnego. Nie cieszą się aprobatą społeczną. Alternatywne formy życia rodzinnego: małżeństwo otwarte, seks pozamałżeński- długotrwały i przypadkowy.

Zaletą tej propozycji jest odróżnienie grupy alternatywnych stylów życia, które „ nie idą w parze” z rodziną ujętą w tradycyjnym schemacie. Niektóre alternatywne style rodziny wywalczyły sobie jakieś prawa np. homoseksualizm np. Holandia prawo do adopcji dziecka.

Małżeństwa otwarte i różne formy seksu pozamałżeńskiego nie są akceptowane, ale nie mówi się o nich wprost. Kwak A.: alternatywne formy życia rodzinnego uznaje układy wzajemnych powiązań seksualnych i rodzinnych, które nie są usankcjonowane prawnie i\lub nie posiadają biologicznego rodzicielstwa. Zalicza:

-związki, które nie są oparte na prawnie zatwierdzonym małżeństwie, np. kohabitacje;

-związki oparte na formalnym małżeństwie tym, że bez biologicznego rodzicielstwa np. Bezdzietne małżeństwa dobrowolnie rezygnujące z rodzicielstwa, rodziny rekonstruowane, w których jedno z rodziców nie ma biologicznego związku z dzieckiem;

- związki poprzedzone wcześniejszym małżeństwem, które obecnie zawierają tylko kryterium biologicznego rodzicielstwa, np. rodziny niepełne;

-rodziny nigdy nie oparte na związku małżeńskim, tylko wyłącznie na biologicznym rodzicielstwie, np. niezamężne macierzyństwo;

Uogólniając można wyróżnić alternatywy dla rodziny i alternatywy dla małżeństwa. Niektóre będą się zazębiały np. kohbitacja- jak nie ma w związku dziecka to kohabitacje jest alternatywą dla małżeństwa, ale w sytuacji pojawienia się dziecka kohabitacje będzie już alternatywą dla rodziny. Dlatego czasami należy powiedzieć o „alternatywnych formach życia małżeńskiego rodzinnego”. F. R. Elliot widzi w alternatywnych formach życia rodzinnego pewną kontynuacje ideałów, tzw. Rodziny małżeńskiej. Rodzina małżeńska system rodziny, w którym podstawowa rodzina nuklearna jest mniej lub bardziej zależna od krewnych, a główny nacisk jest położony na stosunki małżeńskie.

Wg. Goode'a rodzina małżeńska jest charakterystyczna dla społeczeństwa industrialnego - jest, bowiem dostosowana do industrialnego systemu ekonomicznego. Goode zwraca uwagę na rolę ideologii, która bardziej niż sama industrializacja przyczynia się do rozwoju małżeńskiej rodziny, propagując hasła znaczenia miłości, równości bezwzględu na klasę społeczną, religię, przekonania seksualne, prawa jednostki ponad zobowiązania wobec grupy. T. Parsons łączy zaciśnianie się relacji w rodzinie z odpowiedzią na rozpad grup pokrewieństwa. Wsparcie stąd można jedynie uzyskać we wnętrzu rodziny małżeńskiej. (relacje te to źródło wsparcia: psychicznego, pomoc partnerska, źródło rodzicielstwa); Ciemne strony rodziny małżeńskiej: wymagania społeczne: prawo, polityka… Przez jednych określana jest rodzina jako miejsce ucieczki przed światem zewnętrznym, przez innych jako więzienie i miejsce ucisku. Kiedy oczekiwania partnerów są zbyt wysokie może stać się przykrym i trudnym doświadczeniem. Elliot: korzenie rodziny małżeńskiej tkwiły w przekonaniu o wolności jednostki, znaczenia ciepła i intymności we wzajemnych stosunkach dla samorealizacji jednostki. Ale też były wyrazem protestu przeciwko surowości i kontroli tradycyjnego systemu. A jednak „ małżeńska rodzina” jest postrzegana jako ograniczenie wolności i samorealizacji jednostek poprzez zobowiązania płynące z samego faktu zawarcia związku małżeńskiego. Są nimi: ograniczenie współżycia seksualnego do heteroseksualnego i monogamicznego związku oraz realizacja rodzicielstwa w granicach rodziny nuklearnej. Ideologia alternatywnych stylów życia rodzinnego urzeczywistnia przesunięcie nacisku z potrzeb dziecka -dominowały w tradycyjnym ujęciu, na potrzeby seksualne i emocjonalne dorosłych. Izolacja rodziny przyczyniła się do zintensyfikowania i zaciśnienia stosunków emocjonalnych do układów: mąż- żona, rodzice- dzieci. Zmiana pozycji kobiety:

-wzrost niezależności ekonomicznej kobiety,

-możliwość znalezienia pomocy społecznej dla dzieci poza domem,

- zmiana znaczenia seksu i prokreacji;

- rozwój środków antykoncepcyjnych;

- obniżenie śmiertelności niemowląt…

R.G. Rubin uważa, że modele wahadłowe, komuny, grupowe małżeństwa pozostają peryferyjnymi tematem badań. Niektórzy badacze podkreślają, że monogamiczne małżeństwo pozostaje preferowanym wyboram, inni sadzą, że alternatywne formy, dostarczają możliwości, które wzmacniają związki małżeńskie.

Merody, A. Giza-Poleszczuk „Przemiany więzi społecznych”

Temat-6- (184-216)

„Przemiany rodziny”

Problematyka socjologii zajmuje dziś podrzędne miejsce. Można by nawet stwierdzić, że została oddana w ręce innych dyscyplin np. demografii, polityki społecznej, ekonomii. W sferze teorii nie wiele się zmieniło od lat czterdziestych, kiedy pojawił się z jednej strony paradygmat funkcjonalistyczny Talcotta Parsonsa, a z drugiej podejście interakcjonistyczne sformułowane przez Ernesta W. Burgessa. Natomiast w innych dyscyplinach rozwija się problematyka dotycząca rodziny. Mit „złotego wieku” rodziny w czasach preindustrialnych. Socjologia przestaje się interesować rodziną zarówno teoretycznie jak i empirycznie. Koncentracja w badaniach rodziny głównie na parach małżeńskich. Mamy doczynienia ze zmierzchem problematyki rodziny w socjologii, któremu towarzyszy ważka teza głosząca zmierzch rodziny. Ową zbieżność można tłumaczyć na dwa sposoby:

1)rodzina traci znaczenie jako sfera życia społecznego, a jej funkcje są stopniowo przejmowane przez inne instytucje, dlatego socjologia poświęca jej coraz mniej uwagi, przenosząc swe zainteresowania na systemy edukacji, polityki społecznej czy pracy; Rodzina jest jednak ważna dla funkcjonowania jednostki oraz społeczeństwa.

2)Teza o zmierzch rodziny wynikałaby z przyjmowania takiego modelu rodziny, który przestał być dominującym w życiu społecznym. To nie rodzina jako taka dobiegła kryzysu, ale jakaś jej historycznie uformowana postać.

Obydwa podejścia wskazują na de-teoretyzacje pojęcia rodziny. Pojęcie rodziny uległo banalizacji. Pojęcie „społeczeństwo” i „rodzina” we współczesnym rozumienia wyłaniają się z dyskursów ideologicznych i naukowych XIX wieku, które nadały im status swoistych uniwersaliów. Rodzina dominująca w doktrynach i dyskursach, które wszystkie stawiały ją jako komórkę żywego ładu- była w rzeczywistości znacznie bardziej chaotyczna i pełna przeciwieństw. Rodzina nuklearna wyłaniała się dopiero z rozleglejszych i utrzymujących się trwale systemów pokrewieństwa, przyjmujących różne formy w zależności od miasta i wsi, regionów i tradycji, środowisk społecznych i kulturowych.

Wielu autorów wskazuje, że rodzina rozumiana jako triada złożona z ojca, matki, dzieci była najpierw kategorią ideologiczną, a jej triumf jako „ podstawowej komórki społeczeństwa” przypada na okres kształtowania się demokracji. Alexis de Tocqueville: ”Despotyzm, który z natury swej jest bojaźliwy, dostrzega w izolowaniu ludzi najpewniejszą rejkojmię własnego trwania i zazwyczaj dokłada wszelkich starań, aby ich izolować (…)Demokracja rozluźnia więzi naturalne. Zbliża członków rodziny, rozdzielając jednocześnie obywateli”. Rodzina- społeczność naturalna, model altruistycznego „przedsiębiorstwa” oraz pierwsza szkoła ustanawiania woli zbiorowej - staje się kluczem nie tylko do indywidualnego szczęścia , lecz także do dobra publicznego.

Uniwersum pojęcia rodzina.

Rodzina złożone pojęcie w socjologii, a ponad to pojęcie abstrakcyjne. Składa się na to kilka czynników.

1)Rodzina jest procesem a nie bytem; tworzy się w wyniku zawiązania związku między partnerami; poszerza się w wyniku pojawienia się potomstwa; pomniejsza się w wyniku odchodzenia dzieci z domu; umiera wraz ze śmiercią jej założycieli, powołując w międzyczasie do życia nowe rodziny; ten proces może przebiegać inaczej np. para nie musi tworzyć stałego związku; dzieci nie musza odchodzić z domu, a jeśli tak to mogą to zrobić wcześniej bądź później; rodzina nie musi umierać jeżeli jest zakorzeniona w czymś więcej niż osobach; para małżeńska jest kulminacją rodziny, jej pełną realizacją;

Rodzina jest procesem w sensie trwania historycznego, rozciągającym się poza horyzont życia jednego pokolenia: reprezentowana przez nazwisko, dziedzictwo czy genealogię, istnieć może przez stulecia. Rodzina w codziennym życiu jest strumieniem zdarzeń: ciągłe interakcje, mikroświat domu ( sprzątanie, gotowanie) czy domowych rytuałach. Pojęcie rodziny jest abstrakcją( stop kratka); Wizerunek rodziny jako pary małżeńskiej z dziećmi to punkt w procesie jej rozwoju oraz normatywny postulat wskazujący jak ten proces powinien przebiegać.

2)Rodzina wiąże w sobie wiele wymiarów tradycyjnych rozdzielanych między różne nauki społeczne: porządek w reprodukcji biologicznej (odtwarzanie populacji); porządek reprodukcji ekonomicznej (wspólne eksploatowanie zasobów środowiska), porządek reprodukcji społecznej ( ciągłość „jednostek” społecznych); Badanie rodziny jako podstawowego narzędzia odtwarzania populacji należy do demografii, w której jest ona jednostką reprodukcyjną. Uświadomiono sobie wagę zjawisk demograficznych dla długoterminowego dobrobytu społeczeństw. Rodzina jest też gospodarstwem domowym, czyli swoistym przedsiębiorstwem działającym a społeczeństwie. Kontrola nad zasobami jest ważna, gdyż wpływa na funkcjonowanie rodziny oraz jej przeżycie.

Rodzina jest jednostką polityczną, co najmniej w dwóch znaczeniach tego terminu. W jednej z nich rodzina reprezentuje najbardziej pierwotną dla jednostki przestrzeń, w której pojawia się konieczność uzgodnienia woli zbiorowej. Nie zawsze interesy między członkami rodziny nie są zbieżne. W rodzinę musi istnieć sposób podejmowania decyzji. Czołowy myśliciel liberalny XIX wieku sądził, że „nigdzie ( tak jak w rodzinie)prawo głosowania nie jest bardziej rzeczywiste ani bardziej szerokie (Guizota).” W drugim znaczeniu, to w rodzinie pojawia się dobro publiczne czy też wspólne w swym najbardziej podstawowym znaczeniu: takim dobrem wspólnym może być zarówno : honor rodziny”, jak tez opieka, czystość mieszkania. W rodzinie pojawia się kategoria „ interesu zbiorowego”, wymagającego podporządkowania interesów jednostkowych ( przejawem tego było posyłanie do klasztoru „nadmiaru” córek lub testamentowanie tylko jednego dziedzica, w imię utrzymania całości majątku.

Pojęcie rodziny - grupa spokrewnionych ze sobą osób, zamieszkujących pod wspólnym dachem, prowadzących wspólne gospodarstwo domowe oraz stosujących jakiś tryb podejmowania decyzji dotyczących wszystkich, to co dawniej określano rodziną nie łączono dawniej z triadą ojciec- matka - dzieci, w XVI, XVII, XVIII wieku nie można analizować tej triady, pomijając jej związki z rodem lub krewnymi z jednej strony, a służbą z drugiej strony. Pokrewieństwo, wspólnota ekonomiczna, zamieszkanie pod wspólnym dachem przed XIX wieku stanowiło porządki częściowo rozdzielone, a pojęcia opisujące powiązanie reprodukcji ekonomicznej z odtwarzaniem populacji oraz odtwarzaniem społeczeństwa oscylowały między: rodem, rasą, domem, rodziną. Połączenie pojęć pokrewieństwa i wspólnego zamieszkania, wcześniej rozdzielane, nastąpiło dopiero w XVIII w języku francuskim, a ściślej biorąc po rewolucji francuskiej, która wprowadziła w stosunki rodzinne wiele zmian prawnych, w zgodzie zresztą z ogólniejszymi ideami: „równości”, „braterstwa”;

3) Dynamiczny związek o charakterze sprzężenia zwrotnego łączący rodzinę z szerszym otoczeniem. Obecnie rodzina postrzegana jest jako plastyczny , lecz bierny odbiorca zmian zachodzących w szerszym otoczeniu społecznym, historycy ukazują ją jako aktywnego kreatora tych zmian. David Levine: „praca ta wyrasta z przeświadczenia, że rodzina plebejska nie była po prostu przedmiotem zmian, ale wprost przeciwnie: jej demograficzne zachowania, podejmowane w odpowiedzi na oddziaływania różnorakich presji ekonomicznych, stworzyły nowe warunki, które dogłębnie zmieniły historie (..)Proce reprodukcji rodzin leży w samym sercu mojej argumentacji: pozwala on bowiem uchwycić jedną z najbardziej rewolucyjnych sił w historii Anglii- cichą , skumulowaną presję wywieraną przez żyjących ma krawędzi przeżycia chłopów, tracących swoje starodawne prawa i wolności. Koncentrując się na mentalności oraz strategiach przeżycia motywujących działania wieśniaków w sferze produkcji (reprodukcji także)(…)możemy dostrzec mikro-siłę napędzającą angielską ekspansję najpierw w obrębie wysp brytyjskich. Potem poprzez Atlantyk, a następnie w skali globu”. Rodzina jest podmiotem zmian i aktorem, stanowi podstawową komórkę życia społecznego (reprodukcja, porządek społeczny, ekonomiczny)Rodzina stanowiła i nadal stanowi nie tylko obiekt idealizacji, czy wręcz ideologizacji, ale również instytucje prawną, religijną, społeczną. Przejęcie od aktorów politycznych- państwo i Kościół- prawa do legitymizacji małżeństwa, a co za tym idzie, zrodzonych z tego związku dzieci, rozciąganie zakazu kazirodztwa czy prawne gwarancje dziedziczenia lub władzy ojcowskiej, zwykle miało ogólniejszy sens polityczny.

Jacques Mulliez - analizując przemiany życia prywatnego w okresie Cesarstwa Rzymskiego „ pragnąc odnowić społeczeństwo i państwo, władza cesarska nie mogła postąpić inaczej, jak na nowo zdefiniować władzę, którą dzierżył pater. W tym sensie ojcostwo w Rzymie i w epokach następnych stały się narzędziem politycznym: partia potestas (władza ojca) stanowi istotny czynnik w organizacji Miasta. Trwa nadal także za cesarstwa jako instrument władzy państwowej. Wyjaśnia to silę oddziaływania modelu rzymskiego, poczynając od XVI stulecia: wówczas właśnie znajduje on, z nastaniem monarchii absolutnej, opartej na społeczeństwie stanowym, wybitnie sprzyjający klimat.

W wieku XIX pojawiła się po raz pierwszy polityka demograficzna.

Rodzina jako podstawowa komórka społeczna posiada określone funkcje - historia, etnologia, antropologia pokazują bowiem różnorodność form, zadań, strategii, wielkości czy zasad konstytucji tego, co zwyczajowo nazywamy rodziną. Jedynie odejście od triady: ojciec- matka- dzieci jako naturalnej wspólnoty, izolowanej od otoczenia, prywatności, daje szanse na uchwycenie całej złożoności tego obszaru rzeczywistości oraz zrozumienia różnorodności kształtów w jakich historycznie rodzina się przewijała. „Bycie funkcją” odnosi się do deterministycznego uwarunkowania przez „warunki początkowe”, ale oznacza momenty stabilnej równowagi w procesie współoddziaływania populacji, środowiska oraz zbiorowych reprezentacji, konkretnej całości społecznej jako rodziny. Rodzina jako jednostka reprodukcji populacji praz łączących ją struktur ładu społecznego(kooperacji), ekonomicznego(pozyskiwania dóbr) oraz politycznego (władzy).Reprodukcja to nie tylko zwykłe odtwarzanie populacji biologiczne, odtwarzanie pewnego porządku wewnętrznego tej populacji. Bowiem rodzina jest bytem moralnym mówi o sobie i myśli jako całość i przedstawia jako całość. Przez rodzinę płynie: krew, pieniądze, uczucia, tajemnice, pamięć. „Całość społeczna”- jednostka reprodukcji splatając trzy podstawowe procesy odtwarzania ładu - nie koniecznie musi być rodzina elementarną, tzn. triadą złożoną z matki, ojca, dziecka (dzieci).

Proces reprodukcji

Grupy wytwarzane na różnych poziomach interakcji są interfejsem za pośrednictwem którego indywidua wchodzą w interakcje ze środowiskiem naturalnym oraz innymi jednostkami. Elementem interfejsu są nie tyle i nie tylko inne jednostki, ale nade wszystko różnego rodzaju artefakty zawierające pamięć przyszłych doświadczeń danego typu grupy bazowej ze środowiskiem naturalnym (zwłaszcza narzędzia), historię jej interakcji (język) oraz jej samoświadomość jako grupy (mity, religię, ideologie). Życie jest zhierarchizowane na początku interakcje z poziomu niższego i zakorzenione w nich interakcje z poziomu wyższego. Rodzina elementarna najniższy poziom tej hierarchii. Warunkiem reprodukcji w sensie biologicznym są powtarzalne interakcje pomiędzy kobietą, a mężczyzną oraz kobietą, a dzieckiem.

Nie zawsze jednostka będzie podstawową komórką w hierarchii społecznej organizacji reprodukcji. Skład oraz wielkość podstawowych jednostek może się zmieniać w zależności od kontekstu historycznego. Obok pojęcia rodziny elementarnej należy wprowadzić pojęcie jednostki rodzinnej, rozumianej jako zespół zadaniowy, skoncentrowany wokół odtwarzanie nie tylko własnego kształtu, ale i kształtu nadrzędnej całości społecznej. Jednostkę rodzinną można potraktować jako specyficzną grupę, nastawioną na realizację wspólnego celu, przy czy treść owego celu jak i granice owej grupy SA elementem podzielanej rzeczywistości, charakterystycznej dla danego typu społeczeństwa.

Populacja, habitat oraz reprezentacje zbiorowe składające się na daną formę uspołecznienia są obiektami dynamicznymi podlegające ciągłym procesom odtwarzania i wytwarzania. Populacja w sensie biologicznym jest produkowania i reprodukowana; środowisko w procesie pracy; reprezentacje w procesie komunikacji. Reprodukcja biologiczna - struktury pokrewieństwa; ekonomiczna- struktury współzależności w procesie produkcji; komunikacja- systemy podzielonego świata; Kręgi te mogą na siebie nachodzić się lub też się pokrywać.

Zadania przed którymi staje rodzina są zależne od kontekstu od koniunktury demograficznej ekonomicznej społecznej. Ujęcie jednostki rodzinnej jako przestrzeni spotkania związywania w całość, a jednocześnie przeniesienia w przyszłość ( za pośrednictwem dzieci)- szerszych systemów, pociąga za sobą kilka ważnych konsekwencji.

1)Taka rodzina może włączać w swój obręb większą liczbę ludzi nie tylko krewnych, ale też służących, niewolników i wasali;

2)Może funkcjonować jako samodzielna, izolowana jednostka w zależności od relacji ją łączących z otoczeniem;

3)Może orientować się na rozmaite zadania: zapewnienie produkcji rodziny, zaspokojenie ciągłej Re-produkcji zasobów, rozciągając więzi czy budując pozycje społeczną;

4)Jednostka rodzinna ma dualny charakter: jest całością dla osób, które do niej należą i stanowię część większego systemu. Jednostki należą do rodziny, ale również do większej grupy społecznej ( klasy szkolnej, grupy pracowniczej);

W rodzinie istnieje rewolucyjne jak i większych całości społecznych, ekonomicznych, demograficznych. Para małżeńska jest „maszynką do generowania różnorodności genetycznych”. Nikt nie egzystuje tylko w jednym środowisku.

Jednostka rodzinna ma charakter abstrakcyjny i przejściowy, kształtuje się na przestrzeni przeszłości i przyszłości. Rodzina stanowi abstrakcje, rodziny jako takiej nie ma tylko są jej reprezentanci. Wiedza na temat historii i prehistorii rodziny ma ograniczenia:

1)Dokonywana z jakiejś perspektywy

2)dotyczy tylko pewnego typu rodzin( dawniej były to rodziny arystokratyczne, dzisiaj- rodziny mieszczańskie;

Wyraźnie odmienne i swoiste typy rodziny:

- klanowe rodziny społeczności pierwotnych, rodowe struktury feudalizmu, pełna rodzina rozkwitającej klasy średniej, chwiejna, rozbita rodzina ery postnowoczesnej. Rzymska familia i rody starożytnej Grecji- reprezentują rozwiązania europejskiego feudalizmu.

Rodzinne konstelacje: społeczeństwo bez historii

Społeczeństwa bez historii w przewadze zbieracko- łowiecki są owładnięte obsesja pokrewieństwa jako podstawy ustanawiającej relacje w grupie. Małe znaczenie przyznaje się rodzinie elementarnie -parze małżeńskiej z dziećmi. Ma status jednostki niesamodzielnej. U plemienia Najarowie małżeństwo zawierane było symbolicznie, brak więzi małżeńskich, kontrolę nad żonami sprawowali szwagrowie. Plemię Masajowie rodzina to jedna z form związków. W innych plemionach praktykuje się wypożyczanie żon. Niesamodzielność rodziny elementarnej przejawia się w wyznaczaniu pokrewieństwa dzieci tylko z grupa ojca lub tyko z grupą matki

Jednostka elementarna dostarcza klanowi, plemieniu nowych ludzi. U niektórych plemion np. Indian związek legalizuje się dopiero kiedy kobieta zajdzie w ciąże. Płodność to dominujący temat magii, sztuki, obrzędów. Para produkowała dzieci dla grupy nie dla siebie, medium płodności. Nie małżeństwo daje rodzinie początek, lecz rodzina powołuje do życia małżeństwo. Związek małżeński narzędzie do zawierania np. sojuszy. Cel małżeństwa reprodukcja, splatanie populacji. Zdarza się także, że małżonkowie nie zawsze mieszkają razem, rozwiązanie i zawiązanie małżeństwa brak charakterystycznych ceremonii. Odpowiedzialność za dziecko ponosi wuj. Dzieci dystrybuowane do klanów rodziców: dziewczynki do klanu matki, chłopcy do klanu ojca. Po okresie karmienia dzieci wychowywane wspólnie w gromadzie, a następnie chłopcy po przejściu odpowiednich rytuałów trafiają do grupy mężczyzn. Dziecko nie jest własnością pary małżeńskiej ale dobrem wspólnym- publicznym. Swoboda seksualna, brak własności prywatnej i rodzinnej.

Społeczność pierwotne charakteryzuje krucha równowaga ze względu na krótki czas życia (przeciętny). Wymagania habitatu też maj wpływ: zapewnienie żywności, wymogi mobilności ( przemieszczanie - koczowniczy tryb życia), obronność. Społeczność musi zrównoważyć dwie przeciwne presje: ograniczenie środków do życia, wydajność ekonomiczna, reprodukcyjna, militarna. Kultowi płodności towarzyszy także zabijanie dzieci jeżeli wymagają tego warunki. Środowisko eksploatowane do wyczerpania zasobów, populacja nie za duża ważny bezpośredni kontakt. Wspólnota jest najważniejsza wszystko dzielone. Wysoki poziom ryzyka: duża śmiertelność, konflikty wewnętrzne. Duża rola tradycji i rytuałów. Jednostką przetrwania nie jest rodzina elementarna tylko całe plemię . Plemię populacja silnie emdogemiczna, mało, kontaktów zewnętrznych. Pokrewieństwo ustala hierarchię . Idea pokrewieństwa, środowisko naturalne. Zbiorowość zakorzeniona w klanach; grupach mężczyzn (.łowcy, wojownicy) oraz kobiet; starszyźnie plemiennej i szamanach.

Ród, rasa, dom- konstelacje rodziny „tradycyjnej”

W społecznościach tradycyjnych jednostka rodzinna staje się fundamentem organizacji społecznej. Nie jest to rodzina we współczesnym znaczeniu. Analizują historię tego pojęcia, wskakuje na kilka jego modeli, między którymi waha się feudalna Europa: ród, rasa, dom, czasami też rodzina choć ten ostatni termin używany jest w odniesieniu do klas niższych. Rodzina małżeńska z dziećmi i dominującą rolą ojca jest jednostką nadal nie samodzielną zależną od społeczeństwa. Ziemia to podstawowy zasób ekonomiczny, a ponad to sprywatyzowany. Ziemia stanowi zatem centrum. Ziemia nakłada pewne ograniczenia i wymagania.

1)potrzebowała dziedzica;

2)nie mogła mieć zbyt wielu dziedziców- za bardzo rozdrobniona traciła na wartości; Zasada majoratu w krajach europy zachodniej przekazywanie nienaruszonego dziedzictwa tylko jednemu dziecku, najchętniej synowi. Posiadanie ziemi warunek rozpoczęcia reprodukcji: dużo dobrze urodzonych dziedziców nie wchodzi w związki małżeńskie. Kobiety nie maiły alternatyw np. nie mogły zrobić kariery w armii albo wzbogacić się na wojnach. Na średniowiecznym rynku obserwuję się zjawisko hipergamii męskiej: dobrze urodzone panny przeważały wiec nawet niedobrze urodzeni panowie mogli wejść w związki małżeńskie. Głowy rodu nie chętnie pozbywały się władzy na rzecz syna. Małżeństwo nie jest podyktowane miłości lecz wyższymi racjami rodu jako całości. Wymagana od małżeństwa produkcji potomstwa. Bezpłodność i klauzula non consummatuum są obok złamania zakazu kazirodztwa, jedynymi powodami do rozwiązania małżeństwa. Podporządkowanie jednostki rodzinnej ziemi. To nie syn dziedziczył ziemię tylko ziemia dziedziczyła syna.

Witold Kula rodzina człopska w XVIII wieku w polskiej gospodarce folwarczno- pańszczyźnianej. Małżeństwo chłopskie podporządkowane wymaganiom gospodarstwa: rodzina jednostka produkcyjna. Sprawne funkcjonowanie rodziny jak i gospodarstwa i wymagało spełnienia wielu warunków:

Rodzina chłopska musiała być pełna (gospodarstwo potrzebuje zarówno mężczyzny jak i kobiety);

W skład rodziny wchodzili także parobkowie, służba;

Po śmierci małżonka wdowa lub wdowiec musieli zawrzeć ponowne małżeństwo; inaczej mogliby utracić gospodarstwo;

Dwór- właściciel ziemi miał prawo dokonywać takich przeniesień;

-czasami pan musiał poszukać partnera dla wdowy lub wdowca;

-w czasie dużej śmiertelności kobiet mężczyźni szukali kolejnych żon i matek dla swoich dzieci;

Wymogi gospodarstwa dyktowały liczbę dzieci. Dzieci były to dodatkowe ręce do pracy na gospodarstwie, zabezpieczenie dla starych rodziców. („ dzieci SA bogactwem chłopa”);

Trudno było „ mieć” dzieci odpowiednia liczbę ,duża śmiertelność. Za dużo dzieci brak środków na wyżywienie, za mało dzieci nie ma komu pracować na roli. Przekazywano nadmiar dzieci dla tych rodzin, które były w potrzebie. Tego rodzaju redystrybucja była legalnym uprawnieniem właściciela folwarku. Społeczeństwo to cechuje się powolnym tempem rozwoje: liczne katastrofy demograficzne( epidemie, choroby, głód), duża śmiertelność dzieci. Lęk o wyludnieni i wymarcie populacji. Nie chętnie patrzono na żenienie się poza rodem (endogamiczny system małżeństw).Waga płodności, rozwód jedynie pod groźbą nie płodności lub non consummatum. Tym co narzuca strukturę populacji nie jest już pokrewieństwo jako ogólna idea społeczeństwa, ale endogamiczna idea czystości krwi wyrażająca się w pojęciu stanu. Wiąże się z wzrostem ludności skonsolidowanej w całości terytorialne: państwa, hrabstwa, lenna. Wspólnota genealogii, rozumianej jako pochodzenie od jednego, wspólnego przodka nie dawała się utrzymać jako podstawa konsolidacji, nie możliwe było wywodzenie wewnętrznego zróżnicowania społeczeństwa z historii życia owego mitycznego przodka. Stan jako nowa idea ( reprezentacja) społeczna zachowuje nadrzędność wobec jednostek rodzinnych, stanowiąc dla nich grupę bazowa (deme)- to jest taką, w obrębie, której mogą zachodzić procesy reprodukcji. Stan to nie tylko endogamia małżeńska, ale również endogamia kulturowa- własny język, obyczaje, tryb życia, wiedza. Waga zachowania dystynkcji w połączeniu z wymogami ziemi stanowiły czynnik wzmacniający kontrolę nad małżeństwem.

Władza królewska jak i Kościół stosowały różne strategie w celu ograniczenia rośnięcia w siłę rodów. ( w rodach arystokratycznych wszyscy byli ze sobą spokrewnieni).Reprodukcja zostaje podporządkowana grze społecznej i grze politycznej. Małżeństwo i status dziecka poddany logice spisanego prawa. Chrześcijaństwo faworyzuje rodzinę pierwotną oparta na pełnoprawnym małżeństwie. Małżeństwo przyjmuje postać sakramentu, dotyczy sfery sacrum, pełni rolę: swoistej policji”. Ingerencja władzy świeckiej i kościelnej w organizację rodziny. Mężczyzna traci możliwość pozostania ojcem wg. Swojego upodobania, dzieci pozamałżeńskie pozostają bez prawe. Ojcem jest ten na kogo wskazuje prawowite małżeństwo. Ojcem można się stać tylko poprzez małżeństwo, a nie władzę. W systemach kulturowych i ideologicznych tradycyjnego społeczeństwa rodzina zajmuje centralne miejsce. W religii chrześcijańskiej w centrum znajduje się Święta Rodzina- wzór. Protestantyzm stawia ojca na duchowym piedestale. Od reformy Grzegorza VII w XI w. małżeństwo uznano za sakrament, jedyny zalegalizowany model reprodukcji. Próbuje się ingerować w sprawy wewnętrzne rodziny. Podstawa zainteresowania prawa sprawy materialne rodziny: posag kobiety, dziedziczenie majątku. Dla króla i dla kościoła istotną konstelacją rodzinna jest ród jako sprzymierzeniec i konkurent do władzy. Ród był pojęciem oznaczającym ciągłość genealogiczną od pary założycieli, uwzględniającym wszystkich członków zarówno w liniach bocznych jak i głównych. Rasa odnosiła się do ciągłości męskiego nazwiska: ciągłość za sprawą męskich potomków często sztukowana adopcjami bliskich krewnych. Dom oznaczał ziemię, których dziedziczenie ustanawiało łańcuch ciągłości. W przypadku braku męskiego potomka mąż córki mógł przybrać nazwisko domu dziewczyny. Rodzin termin odnoszony do niższych warstw społecznych. Bogaci chłopi czy rzemieślnicy posługiwali się pojęciem domu a nie rodziny. Stosunki między rodzicami i dziećmi oraz małżonkami podlega logice długiego trwania. Jednostka rodzinna zawsze miała większy zakres niż rodzina.

elementarna. Rodzinę w przybliżonym znaczeniu można upodabniać do rodziny elementarnej biedoty, która nic nie posiadała do przekazania, skoncentrowana jedynie na reprodukcji.

Rodzina jako medium reprodukcji struktury społecznej: dominacja logiki rynku i państwa.

Społeczeństwo elementarne wymienia rodzinę jako jednostkę podstawową w społeczeństwie. Już nadrzędne nie jest: ród, dom, rasa lecz rodzina nuklearna: gospodarstwo domowe, przestrzeń wspólnego życia, pierwotna przestrzeń demokracji. Rodzina mieści się na pograniczu sfery publicznej i prywatnej. Kształt rodziny zaczął się zmieniać wraz z odchodzeniem społeczności europejskiej z systemu gospodarki agrarnego na rzecz przemysłowego. Znaczenie ziemi jako statusu i pozycji traci na znaczeniu. Znaczenia nabiera natomiast kapitał finansowy oraz ludzki. Poszerzenie się rynku pracy spowodowało, że młodzi ludzie zaczynali poszukiwać pracy poza rodzinna jednostką. Zasobami zaczynają się stawać umiejętności i praca. John Hajnal wskazuje specyficzną formę rodziny północno- zachodnio- europejskiej, która była jednym z czynników wyłaniania się nowej gospodarki. Zasady dziedziczenia oddawały na potrzeby rozwijającego się handlu, a potem przemysłu, niedziedziczących, dobrze wykształconych synów szlacheckich. szczególnie tam gdzie przepisy nie zabraniały im dziedziczenia. W Europie widać pierwsze oznaki mającej niebawem nastąpić „rewolucji witalnej”- dzieci żyją dłużej, rośnie stopa bezżenności w klasach wyższych. Umocnienie się począwszy od „oświeceniowego absolutyzmu” państwa narodowego jest procesem kruszenia potęgi rodów. Ojciec przestaje być najważniejszy: obok pater familias panującego nad swoimi synami jest ojciec rozwiedziony, ojciec migrujący, ojciec nieobecny” W tym okresie francuski patriarcha doznaje wielu ciosów: weszła ustawa o żebractwie dzieci, za które karani są rodzice… Dziecko nie należy wyłącznie do swoich bliskich, jest ono przyszłością narodu. Jeżeli rodzina nie spełnia swoich funkcji wobec dziecka mogą wkroczyć filantropi, mężowie stanu, którzy chcą chronić dziecko, wychowywać je, organizować, dają dziecku oparcie. Zmiany powodują wymykanie się młodych spod kurateli rodziców, wzmacniając tendencje do poszukiwania niezależności ekonomicznej.

Pojawienie się przemysłu umożliwiło uniezależnienie się także dzieciom chłopskim. Obniżono wiek zawierania małżeństw, mamy doczynienia z bumen demograficznym. Utracono kontrolę nad reprodukcją. Ziemia była kapitałem przewidywalnym natomiast rynek jest nie przewidywalny. Bezrobocie- duża liczba urodzeń i rąk do pracy oraz kapryśny rynek. Cicha rewolucyjna siła zmieniająca historię zmiana strategii formułowania jednostek rodzinnych. Jednostka rodzinna zaczyna mieć wymiar moralny. Od rewolucji francuskiej rodzina staje się podstawowym wątkiem ideologii konserwatywnej i liberalnej. Podmiotem prawa jest jednostka podporządkowana społecznym obowiązkom obywatelskim. Bez rodziny były by tylko masy ludzi. Rodzina elementarna dwuznaczność:

1)rodzina jest jedną osobą, której członki są drugorzędne;

2)drugorzędne członki mają uzyskać jako jednostki pełnię praw, również w stosunku do rodziny( ojca, męża);

Rodzina to nie tylko jednostka reprodukcji ale jest to dobrowolny związek połączony uczuciem miłości. Rodzina ma być pierwsza nauką demokracji. W grupie zarządzających gospodarką rodzinne związki nadal decydują o karierze. Przemiany w kształcie jednostki rodzinnej:

1)czynny aktor w dynamiczne procesy ekonomiczne, społeczne, zrywanie więzów zależności od domu czy rodu;

2)obiekt intensywnych oddziaływań, przedmiotem ingerencji państwa narodowego;

Rozbudowywanie firm w kręgu rodzinnym, nauka fach, zawodu odbywa się w rodzinie. Socjalizacja odbywa się w rodzinnie.

Rozkwit społeczeństwa przemysłowego i upadek rodziny.

Wiek XIX był okresem rodziny triumfującej natomiast wiek XX przynosi jej krytykę. Rodzina wyidealizowana poprzedniego stulecia przyniosła światu wojny, rewoltę młodzieżowa, upadek autorytetów. Porównanie między uczuciowością i dobrocią dawaną dzieciom w kulturach prymitywnych z praktykami stosowanymi na Zachodzie, gdzie dziecko terroryzowano. Do krytycznego rozbioru rodziny dopingowali: szkoła frankfurdzka z ideą: autorytarnej osobowości, strukturaliści, funkcjonaliści, nawet nurt interakcjonistyczny. Upowszechnianie w mass mediach idei małej wartości rodziny odzwierciedlało się w świadomości jednostek. Odrzucono rodzinę mieszczańską, a w jej miejsce umieszczono związek automatycznych podmiotów, zawiązany dobrowolnie, a nie z przymusu. Wymiary owych zmian:

1)izolacja rodziny od otoczenia, wynikająca z rozpadu sąsiedztwa, wydłużenia czasu spędzanego poza domem; rodzina próba ucieczki od brutalnego świata zewnętrznego;

2)ekspansja rynku pracy jako jedyna możliwość zdobycia środków do życia; praca ale jedynie zarobkowa staje się ważna, praca domowa brak zarobku, więc nie chętnie wykonywana; ; praca zyskuje dominacje nad rodziną; wybór przed jakim staja kobiety to praca czy ekonomiczna niezależność; procesowi oddalania miejsc pracy od rodziny towarzyszy oddzielanie od rodziny miejsca edukacji; nieobecność rodziców w domu powodu Ti, iż dziecko przebywa dłużej poza domem w instytucjach wychowawczych; w domu nic się nie robi poza odpoczynkiem; życie toczy się poza domem (hobby, wolny czas); rodzina przestaje mieć poczucie jedności brak wspólnego celu;

3) w rodzinę wkraczają inne nauki np. medycyna; produkcja środków antykoncepcyjnych; czynia reprodukcję aktem indywidualnej decyzji jednostek; nauki społeczne problematyzują rodzinę, nadają jej normatywny ideał; ruch feministyczne i wolnościowe duża rola; nowy ideał życia rodzinnego: partnerstwo, autonomia jednostek, zasada rozmowy, wymienność ról;

Rodzinie zabiera się funkcje dotyczącą wychowania potomstwa i przekazuje się ją profesjonalistom. (poradnik Spocka);Rodzina ma być miejscem miłości i wsparcia dla jej członków. Lasch, podczas pierwszej rewolucji przemysłowej z gospodarstwa domowego wyjęto działalność produkcyjną, którą przeniesiono do fabryki pod nadzór właściciela. Podczas drugiej rewolucji wiedza robotników została wyjęta z obszaru ich wpływu i przekazana menadżerom. Życie prywatne też zostało zreorganizowane rodzinom zaczęli się zajmować lekarze, różni specjaliści. Rodzina pierwotna jednostka socjalizująca. Nie mamy doczynienia z upadkiem rodziny tylko pewnego mitu dotyczącego rodziny. Demograficzne przyczyny kryzysu rodziny: ujemny przyrost naturalny, nie odpowiednia polityka.

We wcześniejszych okresach wagę rodziny rozpatrywano z punktu widzenia potrzeb społecznych. Silna rodzina była swoistą policją społeczną. Jednostki bez rodziny, bezdzietne, samotne źle widziane. Rodzina daje siłę, motywuje do pracy. Rodzina jest pomocom w trudnych sytuacjach dla jej członków.

Wg Freuda zadanie rodziny kształtowanie sumienia jednostek. Dobra rodzina powoduje samorealizacje i rozwój jednostek. Rodzina w kryzysie nie daje dobrego świadectwa( zjawisko dziedziczenia patologii).

Czy mamy doczynienia współcześnie z kryzysem rodziny????????????

1)rodzina nie znika ale działa bardziej dyskretnie; spadek stopy zawierania małżeństw, wzrost ko habitacji, samotne macierzyństwo; nie ma kryzysu rodziny tylko pewnej jej formy;

2)mamy doczynienia z realnym kryzysem, duża dezintegracja rodziny współcześnie wskazanie na jej nie udolność i nieefektywność;

Nie można jednoznacznie udzielić odpowiedzi czy mamy doczynienia z kryzysem rodziny.

---