Stany naglące w ginekologii
Pęknięcie torbieli jajnika, skręcenie szypuły guza jajnika
Ciąża pozamaciczna
Zespół hiperstymulacji jajników
Gwałt
Przyczyny krwawienia z narządów płciowo/ch
Krwawienia czynnościowe
Krwawienia związane z ciążą
Krwawienia związane z chorobami ginekologicznymi Inne przyczyny krwawienia z narządów płciowych
Krwawienia czynnościowe
Cykle bezowulacyjne
Krwawienia młodocianych
Krwawienia w wieku okołomenopauzalnym
Zespół PCOS
Cykle owulacyjne
Krwawienia okołoowulacyjne
Zaburzenia ciałka żółtego
Krwawienia związane z chorobami ginekologicznymi
Zmiany w obrębie macicy i przydatków
Mięśniaki macicy
Polipy szyjki macicy, polipy błony śluzowej macicy Przerost endometrium
Rak szyki macicy, rak trzonu macicy, rak przydatków
IUD
PID
Skręt przydatków
Torbiele jajników
Powikłania ciąży
Poronienie
Ciąża pozamaciczna, łożysko przodujące, przedwczesne oddzielanie się łożyska prawidłowo umiejscowionego
Inne przyczyny krwawień z narządów płciowych
Urazy narządów płciowych
Koagulopatie
Endokrynopatie
Pęknięcie torbieli jajnika, skręcenie szypuły guza jajnika
Objawy:
Nagły przeszywający ból w podbrzuszu
Stopniowe ustępowanie dolegliwości w ciągu kilku godzin
Możliwe krwawienie do jamy brzusznej i wystąpienie objawów otrzewnowych
Diagnostyka :
Ocena wstępna stanu ogólnego pacjentki
Objawy "ostrego brzucha"
Stan hemodynamiczny pacjentki Badanie ginekologiczne
USG
Badania laboratoryjne
Morfologia, poziom elektrolitów, układ krzepnięcia, grupa krwi, badanie ogólne moczu Leczenie
Hospitalizacja i obserwacja
Przy utrzymujących się dolegliwościach bólowych i objawach krwawienia do jamy brzusznej laparoskopia lub laparotomia
Skręcenie szypuły guza jajnika - natychmiastowe leczenie operacyjne i
Leczenie wstrząsu
Ciąża pozamaciczna
Umiejscowienie ciąży pozamacicznej
Początek objawów w 2 - 3 miesiącu ciąży
Krwawienie z narządów płciowych najczęściej w 6 - 8 tc od OM, średnio nasilone
Ból podbrzusza, jednostronny, objawy otrzewnowe w przypadku pęknięcia ciąży ektopowej
Ból barku
Rozpoznanie ciąży ektopowej
Wywiad Najczęściej ciąża jajowodowa
Część bańkowa 80%
Część cieśniowa 12%
Strzępki 5%
Ciąża jajnikowa 0.2%
Ciąża szyjkowa 0.2%
Ciąża brzuszna 1.4%
Ciążą w rogu macicy, w części sródściennej
Objawy ciąży ektopowej
Zaburzenia miesiączkowania, brak miesiączki
Obecne lub nie subiektywne objawy ciąży
Badanie
Badanie B-hCG (potwierdzające ciążę, powtórne po 48 godzinach) Badanie USG
Postępowanie wprzypadku ciąży ektopowej
Pacjentki stabilne hemodynamicznie
Hospitalizacja
Badanie ginekologiczne USG
Poziom B-hCG, powtórzony po 48 godzinnych Pełne badanie morfologii krwi
Oznaczenie grupy krwi i czynnika Rh Obserwacja pacjentki
W przypadku nasilenia dolegliwości laparoskopia, laparotomia
W niektórych przypadkach możliwe leczenie zachowawcze (Metotreksat)
Postępowanie w przypadku ciąży ektopowej
Objawy wstrząsu:
Bladość powłok Tachykardia Niskie RR
Zabezpieczenie dostępu do żyły
Pełne badanie morfologiczne krwi Oznaczenie grupy krwi i czynnika Rh Poziom B-hCG w surowicy
Podanie tlenu
Wyrównanie hipowolemii Natychmiastowe leczenie operacyjne
Zespół hiperstymulacji jajników
Wywiad:
leczenie niepłodności w wywiadzie, szczególnie stymulowanie owulacji za pomocą gonadotropin Przyczyny
Nadmierna odpowiedź jajników na podawane gonadotropiny
Zwiększona przepuszczalność naczyń krwionośnych prowadząca do przesięków w jamach ciała -wjamie opłucnowej, jamie osierdzia, jamie brzusznej
Objawy
Ból, wzdęcie brzucha Nudności, wymioty Obrzęki
Duszność
Powikłania zespołu hiperstymulacji jajników
---- --- - -_..- --- - ._.
Ostra niewydolność nerek Niewydolność oddechowa Choroba zakrzepowo-zatorowa Pęknięcie jajnika
Stopnie nasilenia zespołu hiperstymulacji jajników
Stopień I
Jajniki nie przekraczające5cm Nudności, wzdęcia
Wzrost stężenia estradiolu ponad3000pg/ml
Stopień II
Powiększenie jajników do 10cm
Nudności,wymioty,biegunka,wodobrzusze Hf43%
Stężenie estradiolu>5000pg/ml Stopień III
Powiększenie jajnikówponad10cm Wodobrzusze
Przesięki w jamie opłucnowej i osierdziowej Hf50 %, trombocytoza, leukocytoza, Laboratoryjne wykładnikiuszkodzeniawątroby Skąpomocz, niewydolność nerek
Leczenie zespołu hiperstymulacji jajników
Stopień I
Leczenie ambulatoryjne Odpowiednienawodniene Leżenie
Zakaz współżycia płciowego Kontrola ginekologiczna iUSG
Stopień II i III Hospitalizacja
Codzienna kontrola masy ciała, obwodubrzucha Codzienna kontrola bilansu płynów
Badania laboratoryjne: Hb, Ht, elektrolity, układ krzepnięcia, ocena funkcji wątroby i nerek, poziom białka, poziom estradiolu
Leczenie objawowe i przeciwzakrzepowe
Gwałt
Wprowadzenie prącia co najmniej do przedsionka pochwy, niezależnie od wystąpienia ejakulacji
Przestępstwa seksualne Rekomendacje Grupy Ekspertów PTG opracowane 16.10.2008
Zachowania polegające na wykorzystywaniu seksualnym w Polsce penalizuje rozdział XXV KK " Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności":
Art.197 kk § l. Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do obcowania płciowego, podlega karze pozbawienia wolności od 2 do 12 lat
§ 2. Jeżeli sprawca, w sposób określony w § l, doprowadza inną osobę do poddania się innej czynności seksualnej albo wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności do 6 miesięcy do 8 lat.
§ 3. Jeżeli sprawca dopuszcza się zgwałcenia wspólnie z inną osobą, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat.
§ 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1-3 działa ze szczególnym okrucieństwem, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 5 lat.
Art 198 kk: Kto, wykorzystując bezradność innej osoby lub wynikający z upośledzenia umysłowego lub choroby psychicznej brak zdolności tej osoby do rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem, doprowadzają do obcowania płciowego lub poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Art. 199 kk: § l. Kto, przez nadużycie stosunku zależności lub wykorzystanie krytycznego położenia, doprowadza inną osobę do obcowania płciowego lub do poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3
Art. 202 kk : § l. Kto publicznie prezentuje treści pornograficzne w taki sposób, że może to narzucić ich odbiór osobie, która tego sobie nie życzy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku
Art. 203 kk : Kto, przemocą, groźbą bezprawną, podstępem lub wykorzystując stosunek zależności lub krytyczne położenie, doprowadza inną osobę do uprawiania prostytucji, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10
Art. 204 kk § l. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, nakłania inna osobę do uprawiania prostytucji lub jej to ułatwia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Karze określonej w § l podlega, kto czerpie korzyści majątkowe z uprawiania prostytucji przez inną osobę
Art. 205 kk. Ściganie przestępstw określonych w art. 197 lub 198 § l, jak również w art. l 98, jeżeli określony w tym przepisie stan ofiary nie jest wynikiem trwałych zaburzeń psychicznych, następuje na wniosek pokrzywdzonego
Obowiązki ujawniania przestępstw czy też podejrzenie popełniania takiego czynu zawarte w kodeksie postępowania karnego
Art. 304 kpk § l. Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomienia o tym prokuratora lub Policję
§ 2. Instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalności dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub czasu wydania przez ten organ stosowanego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa
Czynniki ryzyka zwiększające potencjalne narażenie kobiet na akty przemocy seksualnej Postępowanie medyczne dotyczące pomocy ofierze przemocy seksualnej
Przeprowadzenie i udokumentowanie wywiadu lekarskiego Badanie przedmiotowe i ginekologiczne
Rozpoznanie i ustabilizowanie stanów nagłych
Ocena i leczenie urazów fizycznych
Pobranie materiału do badan bakteriologicznych Zapobieganie zakażeniom przenoszonym drogąpłciową Poradnictwo w zakresie zapobiegania ciąży
Ustalenie terminu wizyt kontrolnych
Pomoc psychoterapeutyczna
Dokładne udokumentowanie zdarzenia iurazów Zebranie dowodów rzeczowych
Zgromadzenie dokumentacji fotograficznej stwierdzonych urazów Powiadomienie odpowiednich władz o popełnieniu przestępstwa
Wszystkie czynności opisane powyżej w aspekcie prawno-karnym można traktować jako działania w warunkach wyższej konieczności
Istotą takiej sytuacji jest brak warunków umożliwiających lekarzowi spełnienie wszystkich wymaganych prawem procedur formalnych, np. uzyskania zgody ofiary nadużycia seksualnego na przeprowadzenie badań i leczenie, gdy zwłoka z tego wynikająca mogłaby zagrażać życiu lub zdrow!u pacjenta lub utratą dowodów
Jeśli lekarz nie dysponuje odpowiednim sprzętem umożliwiającym zabezpieczenie śladów wykorzystania seksualnego i prawidłowe zebranie dowodów rzeczowych, powinien wezwać technika kryminalistyki przez oficera dyżurnego najbliższej jednostki policji
Objawy ostrej fazy stresu pourazowego Przeprowadzenie i udokumentowanie wywiadu lekarskiego
Osoby podejrzane o bycie ofiarą nadużycia seksualnego powinny zostać niezwłocznie przyjęte do Izby przyjęć i skierowane do ustronnego pomieszczenia
Lekarz dokonujący badania ofiary jest zobowiązany do powiadomienia odpowiednich władz ( prokuratura, Policja)
Po wstępnej ocenie podstawowych funkcji życiowych pacjentki (drożność dróg oddechowych, wydolność układu krążenia) i wykluczeniu obecności obrażeń narządów wewnętrznych mogących zagrażać życiu poszkodowanej należy:
Zebrać i udokumentować dokładny wywiad lekarski
Wiek i dane identyfikacyjne ofiary oraz domniemanego sprawcy (powiązania z ofiara)
Data, godzina, miejsce i okoliczności zdarzenia
Data i godzina badania
Szczegóły dotyczące nadużycia seksualnego (opisy dokonanych aktów seksualnych, wystapienie wytrysku, użycie przemocy fizycznej, broni, narkotyków, spożycia alkoholu, stosowania leków przez ofiarą lub sprawce przed wystąpieniem zdarzenia)
Czynności wykonane przez ofiarę po zdarzeniu/napaści (zmiana odzieży, kąpiel, prysznic, oddanie moczu)
Wywiad ginekologiczno-położniczy (data OM, stosowana antykoncepcja, aktualne i przebyte STI, ostatni dobrowolny akt seksualny, przebyte operacje, ciąże, poronienia, porody)
Badanie przedmiotowe ogólne
W towarzystwie osoby asystującej - drugiego lekarza, położnej, pielęgniarki oraz w obecności wskazanej przez ofiarę zaufanej osoby dorosłej (w przypadku takiej prośby poszkodowanej), w warunkach zapewniających komfort i intymność
Ofiara nadużycia seksualnego powinna wyrazić pisemną zgodę na badanie i przeprowadzenie obdukcji oraz działania związane z pobraniem materiału dowodowego oraz na procedury lecznicze (dokumentacja w karcie badania)
Badanie przedmiotowe ogólne
Dokładna ocena stanu ogólnego i emocjonalnego ofiary
Ocena całego ciała ze szczególnym uwzględnieniem: okolic podbrzusza, uda" pośladków, kończyn w celu objawów związanych z przemocą-otarcia, obrzęk, zasinienia, ślady ugryzienia, zranienia, złamania
Wszystkie obrażenia poza narządami płciowymi powinny być odnotowane9 w tym dokumentacja fotograficzna) i dokładne opisane (charakter, szkic lokalizacji obrażeń) w karcie obdukcji
W celu identyfikacji śliny i DNA pobrać materiał ze środkowego obszaru śladów ugryzienia, za pomocą jałowej wymazówki zwilżonej wodą destylowaną
Badanie ginekologiczne powinno stanowić ostatni etap badania przedmiotowego
Należy pobrać wydzielinę pochwową lub popłuczyny z pochwy (0.9% NaCI) oraz rozmaz cytologiczny z szyjki i kanału szyjki macicy
Możliwość wykrycia ruchomych plemników i składników nasienia (ruchome plemniki mogą przetrwać do 8 godzin, nieruchome do 24 godzin, w wymazie cytologicznym ruchome plemniki można wykryć do 2-3 dni, a nieruchome do 17 dni po stosunku
Gromadzenie dowodów
Wymazy z jamy ustnej (w 10% etanolu)
Wymazy z poch
Włosy, materiał porównawczy 15 włosów z głowy ofiary w papierowej kopercie
Krew
Naskórek
Zabezpieczenie odzieży ofiary (zdejmowanej samodzielnie); bielizna w oddzielnym worku
Zbadanie ofiary w lampie Wooda
W papierowej kopercie wyskrobiny z spod paznokci ofiary pobranej za pomocą drewnianej szpatułki
Każda próbka powinna zawierać opis : materiał, data i czas pobrania, dane identyfikacyjne ofiary, oraz osoby która dokonała pobrania materiału
Próbki należy przechowywać w bezpiecznym miejscu, a wydając je Policji uzyskać odpowiednią dokumentację (protokół odbioru dowodów rzeczowych)
Zapobieganie zakażeniom przenoszonym drogą płciową i ciąży
Ryzyko zakażenia 14.4%
Zaleca się wykonanie badań mikrobiologicznych w kierunku rzeżączki i Chlamydii- materiał pobiera się ze wszystkich miejsc kontaktu
Ewentualne zastosowanie antybiotykoterapii
Test w kierunku HIV, badanie po 6 tygodniach
Zapobieganie ciąży
Ryzyko zajścia w ciążę w następstwie aktu przemocy seksualnej 5%
Wykonanie testu ciążowego, data OM
Umożliwienie zastosowania antykoncepcji postkoitalnej
Wykorzystanie seksualne osoby nieletniej
Według definicji WHO „Wykorzystanie seksualne osoby nieletniej to włączenie dziecka w aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć i udzielić na nią świadomej zgody, i/lub do której nie jest dojrzałe rozwojowo i nie może zgodzić się w ważny prawnie sposób, i/lub która jest niezgodna z normami prawnymi lub obyczajowymi danego społeczeństwa.
Wykorzystanie seksualne osoby nieletniej obejmuje:
Namawianie lub zmuszanie osoby nieletniej do angażowania się w prawnie zakazane akty służące do zaspokojenia popędu seksualnego
Wykorzystywanie osoby nieletniej do prostytucji
Wykorzystywanie osoby nieletniej do produkcji materiałów o charakterze pornograficznym
Przepisy Kodeksu Karnego Rozdział XXV „Przestępstwa przeciwko wolności
seksualnej i obyczajności”
Art. 200 kk § I:Kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszcza się wobec takiej osoby innej czynności seksualnej lub doprowadzają do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto w celu zaspokojenia seksualnego prezentuje małoletniemu poniżej lat 15 wykonanie czynności seksualnej.
Zarys chorób ginekologicznych
Choroby ginekologiczne
Choroby przenoszone drogą płciową
Choroby sromu i pochwy
Zapalenie miednicy mniejszej (PID)
Endometrioza
Zaburzenia statyki narządów płciowych
Nietrzymanie moczu
Niezłośliwe nowotwory narządów płciowych
Złośliwe nowotwory narządów płciowych
Zaburzenia miesiączkowania
Klimakterium
Niepłodność
Choroby przenoszone drogą płciową
W Polsce obowiązek zgłoszenia do Wojewódzkiego lnspektora Sanitarnego
Kiła
Rzeżączka
Rzęsistkowica
HIV
Choroby przenoszone drogą płciową
Wskazania do pełnego badania w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową obejmuje:
Rozpoznanie jakiejkolwiek choroby przenoszonej drogą płciową
Stwierdzenie ryzykownych zachowań w zakresie chorób przenoszonych drogą płciową {duża ilość partnerów lub partner z chorobą przenoszoną drogą płciową)
Prostytucja
Zgłoszenie gwałtu lub wykorzystania seksualnego
Obecność objawów wskazujących na zakażenie przenoszone drogą płciową
Kontakty z osobą, u której wystąpiły objawy wskazujące na możliwość zakażenia przenoszonego drogą płciową
Zalecane badania przy podejrzeniu zakażenia przenoszonego drogą płciową :
Zakażenie Chlamydia trachomatis
Rzeżączka
Kiła
HIV
Rzeżączka
Zakażenie dwoinką rzeżączki, rozpoznanie na podstawie badania bakteriologicznego, jednoczesna diagnostyka w kierunku kiły, zakażenia chlamydiami
Zakażenie przez kontakt płciowy
Objawy występują po stosunku lub miesiączce, w 80% przebieg bezobjawowy
Objawy:
upławy ropno-zielonkawe,
bóle podbrzusza,
nieprawidłowe krwawienia maciczne,
objawy dyzuryczne
PID u 10-15% kobiet
Leczenie:
Ceftriaksom 250 mg im,
Ofloksacyna 400mg p.o.
Cyprofloksacyna 500 mg p.o.
dodatkowo Doksycyklina 1x10 0 mg przez 10 dni
U kobiet ciężarnych: Erytromycyna 4x500mg przez 7 dni, Amoksycyklina 4x500mg przez 7 dni
Kiła
Spowodowana przez krętek blady, rozpoznanie na podstawie badań serologicznych: VDRL, TPHA, FTA- Abs
Kiła pierwotna (wczesna ok. 3-6 tyg. od zakażenia)
Zmiana pierwotna wrzód twardy — niebolesny, w okolicy narządów płciowych, odbytu, ust. powiększenie węzłów chłonnych
Kiła drugorzędowa (wczesna ok. 6-10 tyg. od zakażenia)
owrzodzenia i osutka skórna (plamista i grudkowa), symetryczna, obejmująca dłonie i podeszwy stóp
kłykciny płaskie,
łysienie plackowate
Kiła trzeciorzędowa (późna 2-5 lat od zakażenia)
kilaki, zajęcie naczyń, kiła układu nerwowego
Kiła wrodzona — zakażenie od 20 tyg. ciąży drogą przezłożyskową
Kiła drugorzędowa i trzeciorzędowa — rozwój u osób nieleczonych
Leczenie: penicylina 2.4 min w jednej dawce, tetracyklina, erytromycyna przez 14 dni
Rzęsitkowica
Wywołana przez pierwotniaka rzęsistka pochwowego
Rozpoznanie w badaniu bezpośrednim wydzieliny z pochwy w ciemnym polu widzenia lub mikroskopie kontrastowo-fazowym
Objawy :
świąd,
pieczenie,
białawe, pieniste upławy o nieprzyjemnym zapachu,
objawy dyzuryczne
plamienia kontaktowe
Leczenie: metronidazol2 g jednorazowo
Chlamydia frachomafis
Zakażenie typami D- K
Rozpoznanie na podstawie hodowli tkankowej, badań serologicznych
Objawy
zapalenie szyjki macicy
ropne upławy, plamienia kontaktowe
zapalenie jajowodów
bezobjawowo lub PID
zapalenie torebki wątroby
zapalenie cewki moczowej
objawy dyzuryczne
Leczenie
Doksycyklina 1x100mg przez 10 dni
Ofloksacyna 2x300mg przez 7 dni
Kobiety ciężarne: erytromycyna 4x500mg przez 7 dni
Infekcje wywołane przez wirusa opryszczki typu II
Opryszczka narządów płciowych
Wywołana przez wirusa HSV typ 2
Rozpoznanie
na podstawie objawów klinicznych
Objawy:
silnie nasilone objawy bólowe
świąd, pieczenie, zaczerwienienie
pęcherzyki i owrzodzenia - głównie na sromie
Leczenie miejscowe i doustne: Acyklowir w maści i tabletkach Sx200 mg, leczenie podtrzymujące Acyklowir 2x400mg
infekcje wywołane przez wirusa brodawczaka ludzkiego HPV
Wysokoonkogenne typy HPV 16,18,31,45 związane z CIN i rakiem szyjki macicy, niskoonkogenne typy HPV 6,11 związane z kłykcinami kończystymi sromu
Choroba rozprzestrzenia się przez kontakt płciowy
Najczęściej choroba dotyczy kobiet w wieku 15-25 lat
Ryzyko zakażenia po kontakcie z osobą chorą 70%
Czynniki ryzyka:
Palenie papierosów
OC
Zakażenie wirusem Herpes simplex
Rozpoznanie
na podstawie objawów klinicznych
test HR HPV, badanie kolposkopowe, badanie cytologiczne, histopatologiczne
Objawy:
zmiany brodawkowate, kalafiorowate zazwyczaj niebolesne na wargach sromowych lub okolicy sromu (kłykciny kończyste)
Leczenie miejscowe: Podofilina, leczenie chirurgiczne ( krioterapia, laseroterapia)
Zakażenie HIV
Ludzki wirus upośledzenia odporności typu 1 i 2
Drogi zakażenia:
kontakt płciowy bez zastosowania prezerwatywy
zakażenie wertykalne matka-płód
zakażony sprzęt medyczny
bezpośredni kontakt z zakażonymi ranami, wydalinami i wydzielinami ciała
przetoczenie zakażonej krwi i produktów krwiopochodnych
Najbardziej zakaźna krew, wydzielina pochwowa, nasienie
Zakażenie pierwotne
Rozwój objawów 5-90 dni od zakażenia (średnio 5 tygodni od zakażenia)
Objawy przypominające mononukleozę zakaźną:
wzrost temperatury ciała
objawy pseudogrypowe
powiększenie węzłów chłonnych
wysypka plamisto-grudkowa
zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu
Objawy związane z serokonwersją i pojawieniem się we krwi przeciwciał przeciwko antygenom otoczki zewnętrznej (anty-gp 120)
Zakażenie bezobjawowe
Rozpoznanie zakażenia możliwe tylko przy zastosowaniu testów serologicznych
Może trwać wiele lat
Objawy
przetrwałe powiększenie węzłów chłonnych
małopłytkowość
Objawy poprzedzające AIDS
drożdżyca błon śluzowych
dysplazja szyjki macicy lub rak in situ
gorączka powyżej 38.5 ° C
leukoplakia włochatokomórkowa jamy ustnej
półpasiec
listerioza
zapalenie narządów miednicy mniejszej
obwodowa neuropatia
Rozpoznanie zakażenia HIV
Wywiad
aktywność seksualna
transfuzja krwi
stosowanie narkotyków
orientacja seksualna
pojawienie się objawów poprzedzające AIDS
Testy laboratoryjne:
Pojawienie się białek rdzenia wirusa p24 — 2 tygodnie od zakażenia, utrzymuje się do 12 tygodni
Serokonwersja — obecność przeciwciał przeciwko antygenom otoczki zewnętrznej wirusa (anty-HIV )
od 5 tygodnia od zakażenia
Pojawienie się przeciwciał przeciwko białka rdzenia wirusa anty- p 24- po 2 miesiącach od infekcji i utrzymuje się przez cały okres utajenia
Ponowne pojawienie się białek rdzenia wirusa p24 — aktywacja replikacji wirusa -pojawienie się
objawów ARC i pełnoobjawowego AIDS
Choroby pasożytnicze
Wszawica łonowa- zakażenie przez bezpośredni kontakt
Objawy:
błękitne plamy w miejscach ukąszenia,
silny świąd,
zadrapania, strupy w okolicach narządów płciowych, brwi, rzęs
Leczenie:
Lindan, Jacutin miejscowo przez 3 dni
Świerzb — zakażenie przez bezpośredni kontakt
Objawy:
charakterystyczne przeczosy
zadrapania w miejscach typowych: między palcami, łokcie, pachy
świąd nasilający się wieczorem
osutka plamisto — grudkowa
Leczenie:
wygotowanie bielizny
miejscowo: Lindan, Jacutin , Novoscabin
Grzybicze zapalenie sromu i pochwy
U 75% kobiet raz w życiu objawy związane z grzybiczym zapaleniem sromu i pochwy wywołanym przez Candida
Czynniki ryzyka:
Cukrzyca
OC
antybiotykoterapia
ciąża
zaburzenia flory bakteryjnej
otyłość
Objawy:
świąd, pieczenie
białawe, serowate upławy
dyspareunia
objawy dyzuryczne
Leczenie:
Miejscowe i doustne leki przeciwgrzybiczne
Dysbakteriozy pochwy
Zapalenie pochwy wywołane przez Gardnerella vaginalis
Rozpoznanie:
próba z KOH
badanie bakteriologiczne
Objawy:
szarawe upławy o charakterystycznym rybim zapachu, nasilającym się po współżyciu seksualnym
rzadko pieczenie, świąd i ból
Leczenie:
Metronidazol 2x500mg przez 7 dni
Klindamycyna 2x300 mg przez 7 dni
Zapalenie narządów miednicy mniejszej
Stan zapalny spowodowany zakażeniem górnego odcinka narządu rodnego
Przebiega pod postacią:
Zapalenia jajowodów
Zapalenia jajników
Zapalenia błony śluzowej macicy
Zapalenia przymacicz
Zapalenie narządów miednicy mniejszej
Przyczyny:
90 % Zakażenie drogą wstępującą z pochwy i szyjki macicy
Rzeżączka
Chlamydia trachomatis
Bakterie beztlenowe( Bacteroides,Peptostreptococcus)
Bakterie tlenowe (E. coli, gronkowce, paciorkowce)
Mycoplasma hominis, Ureopiasma ureoliticum)
gruźlica
Czynniki jatrogenne: poronienie, przerwanie ciąży, HSG, histeroskopia, zakażenie IUD
Szerzenie się zakażenia z narządów sąsiednich — wyrostek robaczkowy, otrzewna
Czynniki ryzyka PID
Wiek poniżej 30 rż
Aktywność seksualna
Przebyty PID
Antykoncepcja: IUD, OC
Poronienie
Zabiegi w obrębie macicy
Rozpoznanie PID
Ból podbrzusza rozpoczynający się podczas miesiączki lub po jej zakończeniu
Ból uciskowy, objawy otrzewnowe
Bolesność przydatków
Bolesność szyjki macicy przy poruszaniu
Zepół Fitza, Hugha i Curtisa (PID, któremu towarzyszy opłucnowy ból w górnym prawym kwadrancie
brzucha, promieniujący do barku lub zapalenie torebki wątroby- etiologia: rzeżączka lub Chlamydie)
Kryteria dodatkowe
temperatura powyżej 38°C
wzrost OB.
wzrost CRP
leukocytoza
nieprawidłowa wydzielina z szyjki macicy lub pochwy (pobranie materiału do badania bakteriologicznego)
potwierdzenie bakteriologiczne
USG
laparoskopia, laparotomia
Leczenie PID
Hospitalizacja gdy :
rozpoznanie różnicowe z zapaleniem wyrostka robaczkowego i ciążą ektopową niepewne
ciężki stan
ciężarna
zapalenie otrzewnej
nosicielka HIV,
pacjentka z IUD
Antybiotykoterapia o szerokim spektrum działania:
Ceftsiakson 250 im + doksycyklina 2x100 przez 14 dni
Ofloksacyna 2x400mg + Klindamycyna 3x450mg/ Metronidazol 2x500mg przez 14 dni
Leczenie operacyjne przy utrzymujących się zmianach w obrębie miednicy mniejszej
Kontrolne badanie przedmiotowe i bakteriologiczne po 14 dniach
Powikłania PID
Przewlekły ból miednicy mniejszej
Niepłodność
Ciąża ektopowa
Ropień jajowodowo jajnikowy
Łagodne choroby sromu i pochwy
Torbiel gruczołu Bartholina
Ropień gruczołu Bartholina
Zapalenie sromu
Dystrofia sromu
Liszaj twardzinowy
Torbiel gruczołu Bartholina
Najczęstsza choroba sromu
Przyczyny:
Zamknięcie przewodów wyprowadzających gruczołu i retencja wydzieliny związane
Zakażeniem
Urazem mechanicznym
Wrodzonymi malformacjami
Objawy:
mała torbiel zazwyczaj bez dolegliwości
duża torbiel — guz w 1/3 tylnej części warg sromowych większych, ból podczas chodzenia, bolesność
Leczenie
niewielkie torbiele nie powodujące dolegliwości bez leczenia
duże torbiele i torbiele z tendencją do nawrotów — leczenie chirurgiczne (nacięcie torbieli, drenaż, marsupializacja)
Ropień gruczołu przedsionkowego większego
Przyczyny:
zakażenie torbieli gruczołu Bartholina
Objawy
Niezwykle bolesny guz utrudniający chodzenie, ból przy stosunku, objawy miejscowe: zaczerwienienie, obrzęk warg sromowych, gorączka
Leczenie
Antybiotyk o szerokim spektrum działania
Leżenia
Nasiadówki
Po uformowaniu się ropnia leczenie chirurgiczne
Nacięcie
Drenaż
Marsupializacja
Samoistne pęknięcie z ustąpieniem objawów bólowych zwykle następuje po 3 dniach od pojawienia się ropnia
Rozrost płaskonabłonkowy sromu
Przyczyny:
Czynniki drażniące srom — detergenty, środki do higieny intymnej, ciasna bielizna
Częściej u kobiet przed menopauzą
Objawy:
bardzo nasilony świąd
zmiany na skórze sromu barwy białawej, różowej, dobrze odgraniczone, z wtórnymi pęknięciami i rogowaceniem
Leczenie
zawsze weryfikacja histopatologiczna
wyeliminowanie czynników drażniących
miej scowe preparaty z kortykosteroidami
leki przeciwhistaminowe
Liszaj twardzinowy sromu
Występuje głównie u kobiet po menopauzie
Przyczyny podobne jak w rozroście płaskonabłonkowym
Objawy:
w początkowym stadium choroba bezobjawowa
w późniejszym okresie świąd i objawy bólowe
ścieńczenie skóry sromu, zrost warg sromowych większych i mniejszych
Leczenie po uprzedniej weryfikacji histopatologicznej
miejscowo maści kortykosteroidowe, u kobiet starszych maść testosteronowa
leki przeciwhistaminowe podawane doustnie
W 2-3% proces nowotworowy
Endometrioza
Występowanie poza jamą macicy tkanki, która swym wyglądem i aktywnością przypomina błonę śluzową trzonu macicy prowadzące do przewlekłego stanu zapalnego
Dotyczy 10% populacji kobiet
Podziaf endometriozy wg Kistnera
Endometrioza otrzewnej:
Jajnik
Błona surowicza macicy
Więzadła macicy
Jajowody
Jelito grube, jelito cienkie, wyrostek robaczkowy
Endometrioza pozaotrzewnowa:
Okolica pachwinowa i pozaotrzewnowa więzadła obłego
Szyjka macicy, pochwa, srom, krocze
Drogi odprowadzające mocz
Opłucna i płuca
Skóra, mięśnie szkieletowe kończyn
Objawy endometriozy
Bolesne miesiączkowanie
Plamienia przedmiesiączkowe
Dyspareunia
Przewlekły ból miednicy mniejszej
Ból około owulacyjny
Niepłodność
Cykliczne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego lub moczowego
Badanie przedmiotowe:
Tkliwość uciskowa i ból w miednicy mniejszej
Bolesność i pogrubienie więzadeł krzyżowych
Guzy jajników
Tyłozgięcie i unieruchomienie macicy
Teorie powstawania endometriozy
Wszczepienna Sampsona
Metaplastyczna Meyera
Przerzuty drogą chłonna (Halban) lub krwionośną( (Sampson)
Teorie łączone (Dmowski)
Rozpoznanie endometriozy
Uwidocznienie w czasie laparoskopii lub laparotomii typowych ognisk endometriozy
Badanie histopatologiczne (ujemne badanie histopatologiczne nie wyklucza endometriozy)
Badania dodatkowe:
USG (guzy jajników)
Badanie laboratoryjne: Ca-125, testy biochemiczne
Leczenie endometriozy
Leczenie farmakologiczne:
Progestageny (octan medroksyprogesteronu, dydrogesteron, dienogest, gestrinon)
Danazol
Analogi GnRH (buserelina, nafarelina, gosereiina)
oc
Inhibitory aromatazy
SPRM
NLZP
Leczenie operacyjne:
Laparoskopia
Laparotomia
Leczenie uzależnione od:
stopnia zaawansowania choroby
współistnienia zmian w obrębie jajników
niepłodności
Zaburzenia statyki narządów płciowych
Aparat podporowy i wieszadłowy :
Mięśnie i powięzi dna miednicy
Więzadła
Tkanka łączna miednicy
Aparat podporowy:
Przepona miednicy
Mięsień dźwigacz odbytu
Mięsień guziczny
Przepona moczowo-płciowa
Mięsień poprzeczny głęboki krocza
Mięsień opuszkowo jamisty, mięsień zwieracz odbytu
Mięsień poprzeczny powierzchowny krocza
Mięśnie kulszowo-jamiste
Zaburzenia statyki narządów płciowych
Aparat wieszadłowy:
Więzadło główne macicy
Więzadła krzyżowo — maciczne
Więzadła obłe
Więzadła lejkowo-jajnikowe
Więzadła właściwe jajnika
więzadło szerokie macicy
Przyczyny zaburzeń statyki narządów płciowych
Osłabienie aparatu podporowego i wieszadłowego
Ciężka praca fizyczna, dźwiganie
Praca w pozycji stojącej
Przewlekłe zaparcia
Choroby związane z ze wzrostem ciśnienia wewnątrzbrzusznego - przewlekłe choroby płuc, nikotynizm powodujący uporczywy kaszel
Uszkodzenie aparatu podporowego i wieszadłowego
Liczne porody
Urodzenie dziecka powyżej 4000g
Operacje w obrębie miednicy mniejszej
Charakterystyka zaburzeń statyki narządów płciowych
Obniżenie przedniej ściany pochwy
Obniżenie tylnej ściany pochwy
Częściowe wypadanie macicy i pochwy
Całkowite wypadanie narządów płciowych
Objawy zaburzeń statyki narządów płciowych
Uczucie wypadania, ciężaru w dole brzucha
Ból podbrzusza i okolicy krzyżowej kręgosłupa
Nietrzymanie moczu
Zaparcia
Zatrzymanie moczu
Leczenie zaburzeń statyki narządów płciowych
Leczenie zachowawcze
Eliminacje czynników powodujących zaburzenia statyki:
Ćwiczenia mięśni dna miednicy
Pesary dopochwowe
Leczenie operacyjne
Operacje podwieszające
Operacje korygujące
Nietrzymanie moczu
Nietrzymanie moczu to każdy stan niekontrolowanego mimowolnego wyciekania moczu
NM dotyczy 25% kobiet w wieku rozrodczym i 50% kobiet w wieku pomenopauzalnym
Czynniki ryzyka nietrzymania moczu
Wiek
Występowania NM w rodzinie
Liczne porody drogami natury
Poród dziecka o masie ponad 4000g
Operacje w obrębie miednicy mniejszej
Przewlekłe stany związane ze zwiększonym ciśnieniem w jamie brzusznej( przewlekły kaszel wywołany paleniem papierosów, zaparcia, ciężka praca fizyczna )
Otyłość,
Współistnienie innych chorób — cukrzyca, choroby neurologiczne
Częste zakażenia układu moczowego
Podział nietrzymania moczu
Wysiłkowe nietrzymanie moczu
NM pojawiające się przy wysiłku np. kichaniu, kaszlu, dźwiganiu ciężkich przedmiotów
Naglące nietrzymanie moczu
NM poprzedzone uczuciem parcia, którego nie można powstrzymać
Postać mieszana nietrzymania moczu
NM pojawiające się przy wysiłku, którego nie można powstrzymać
Leczenie nietrzymania moczu
Leczenie NM uzależnione jest od postaci nietrzymania moczu
Eliminacja czynników powodujących nietrzymanie moczu
leczenie zakażeń układu moczowego
zaprzestanie palenia papierosów
zmiana styli życia
leczenie otyłości
ćwiczenia mięśni dna miednicy mniejszej (ćwiczenia Kegla)
Leczenie operacyjne
Korekcja zaburzeń statyki narządów płciowych
Operacje podwieszające
Leczenie nietrzymania moczu
Naglące nietrzymanie moczu:
Leczenie farrnakologiczne
Trening pęcherza
Ćwiczenia Kegla
Nowotwory narządów płciowych
Łagodne zmiany szyjki macicy
Polip szyjki macicy
Miejscowy rozrost nabłonka szyjki macicy
Objawy:
Najczęściej bez objawów
Krwawienia
Upławy
Leczenie:
Ukręcenie polipa, wyłyżeczkowanie kanału szyjki
Ryzyko zmiany złośliwej 1%
Łagodne zmiany szyjki macicy
Ektopia szyjki macicy
Obecność nabłonka gruczołowego na części pochwowej szyjki macicy
Objawy
Najczęściej brak objawów
Upławy
Krwawienia
Leczenie:
Obserwacja (wymaz cytologiczny, kolposkopia)
Krioterapia
Wycięcie zmiany
Stany przednowotworowe szyjki macicy
CIN I— dysplazja małego stopnia
CIN II — dysplazja średniego stopnia
CIN III — dysplazja dużego stopnia carcinoma in situ CIS
Rak szyjki macicy
Szczyt zachorowań 60- 65 rż
95 % rak płaskonabłonkowy, 5% rak gruczołowy
Czynniki ryzyka:
Przewlekłe zakażenie HPV 16,18 ,
Palenie papierosów,
Wczesne rozpoczęcie współżycia seksualnego
Duża liczba porodów
Niski status socjoekonomiczny
CIN w wywiadzie
Duża ilość partnerów w wywiadzie
Prawdopodobne czynniki ryzyka
OC
Zakażenie HIV
Częste nieleczone stany zapalne pochwy
Rak szyjki macicy
Profilaktyka pierwotna
Szczepienia przeciwko HPV (dziewczynki i chłopcy między 12 a 15 r ż)
Profilaktyka wtórna:
Badania cytologiczne do 25 r ż (najpóźniej do 30 r ż )
lx w roku, najpóźniej 3 lata po rozpoczęciu współżycia)
3 prawidłowe wyniki badań cytologicznych wykonywanych raz w roku i brak czynników ryzyka raka szyjki macicy — badania kontrolne co 3 lata
U kobiet powyżej 30 ż, bez czynników ryzyka, oraz poddanych wycięciu macicy z szyjką macicy z powodu zmian niezłośliwych badanie raz na 3 lata
Badania raz w roku u kobiet:
Zakażonych HIV
Przyjmujące leki immunosupresyjne
Zakażone HPV 16,18
Leczone w przeszłości z powodu CIN 2, CIN 3, raka szyjki macicy
System klasyfikacji wyników badania cytologicznego: Bethesda, Papanicolau
Rak szyjki macicy
Objawy:
we wczesnym okresie brak objawów
zaawansowane postaci:
krwawienia kontaktowe
upławy o nieprzyjemnym zapachu
nieregularne krwawienia
zajęcie narządów sąsiednich- krwiomocz, krwiste stolce
Rozpoznanie:
badanie ginekologiczne
wymaz cytologiczny
kolposkopia
wycinki z tarczy części pochwowej
USG
RTG
Rak szyjki macicy
Leczenie: CIN I i II
kontrolne badania
biopsja kanału szyjki
konizacja chirurgiczna
CIN III i rak in situ
w zależności od planów macierzyńskich
konizacja chirurgiczna, wycięcie macicy
Leczenie zaawansowanych postaci raka szyjki macicy
leczenie chirurgiczne
radioterapia `
chemoterapia
Rak szyjki macicy
5- letnie przeżycie w I stopniu zaawansowania: 98-100%
Łagodne zmiany macicy
Polip błony śluzowej trzonu macicy
Miejscowy rozrost błony śluzowej trzonu macicy
Objawy:
Plamienia
Obfite miesiączki
Krwawienia po menopauzie
Leczenie:
Weryfikacja histopatologiczna - wykluczenie raka endometrium
Wyłyżeczkowanie kanału szyjki i jamy macicy
Histeroskopia
Łagodne zmiany macicy
Rozrost endometrium
Nadmierna stymulacja błony śluzowej trzonu macicy przez estrogeny
Stosowanie egzogennych estrogenów (HTZ)
Cykle bezowulacyjne
Otyłość
Objawy:
Nieprawidłowe krwawienia z macicy
Leczenie:
U kobiet po menopauzie weryfikacja histopatologiczna — histeroskopia, frakcjonowane łyżeczkowanie
U młodych kobiet leczenie hormonalne
W przypadku rozrostu gruczolakowatego (10% ryzyka przemiany złośliwej) -wycięcie macicy
Objawy mięśniaków macicy
Nieprawidłowe krwawienia z narządów płciowych
Ból podbrzusza, ostry ból spowodowany skrętem uszypułowanego mięśniak lub jego martwicą
Objawy związane z uciskiem narządów sąsiednich:
zaparcia
trudności w oddawaniu moczu
częste oddawanie moczu
Trudności z zajściem w ciąże
Mięśniaki macicy
Występują u około 25 -30% kobiet w wieku rozrodczym
Umiejscowienie:
Mięśniaki podsurowicówkowe
Śródścienne
Podśluzówkowe
Szyjkowe
Międzywięzadłowe
Rozpoznanie mięśniaków macicy
Badanie ginekologiczne:
Powiększona, nierówna macicy
USG
Rozpoznanie różnicowe: ciąża
Leczenie mięśniaków macicy
Wiek pacjentki
Plany macierzyńskie
Stopień nasilenia dolegliwości
Krwawienia prowadzące do niedokrwistości
Wielkości mięśniaków,
Objawy związane z uciskiem narządów sąsiednich
Dynamika wzrostu mięśniaków macicy( 0.8% mięsaki)
Umiejscowienie
Leczenie zachowawcze
progestageny, analogi GnRH, ILTD z uwalnianym progestagenem
Embolizacja tętnic macicznych
Histeroskopia, wyłyżeczkowanie jamy macicy
Wyłuszczenie mięśniaków macicy, wycięcie macicy
Rak błony śluzowej macicy
Najczęściej dotyczy kobiet w wieku pomenopauzalnym
Czynniki ryzyka:
Otyłość
Cukrzyca
nadciśnienie tętnicze
niezrównoważona HTZ
wczesna pierwsza miesiączka
późna menopauza
mała liczba ciąż
Niepłodność
lepszy status społeczno-ekonomiczny
Rak błony śluzowej trzonu macicy
Objawy:
Krwawienie po menopauzie
U młodszych kobiet nieregularne krwawienia z macicy
krwiste lub ropne upławy o nieprzyjemnym zapachu
bóle podbrzusza
utrata masy ciała
Rozpoznanie:
na podstawie wyniku badania histopatologicznego z frakcjonowanego łyżeczkowania macicy
Leczenie operacyjne
wycięcie macicy z przydatkami i sklepieniami pochwy
radioterapia
chemioterapia
Łagodne guzy jajnika
Najczęściej torbiele czynnościowe
Przetrwały pęcherzyk dominujący
Torbiel ciałka żółtego
Jajniki policystyczne
Nowotwory nabłonkowe
Nabłonkowe nowotwory jajnika
Śluzowe
Endometrioidalne
Jasnokomórkowe
Guzy z komórek przejściowych
Niezróżnicowane
Łagodne guzy jajnika
Objawy:
Nieprawidłowe krwawienia
Ból podbrzusza
Ostre objawy przy pęknięciu guza lub skręceniu szypuły guza
Rozpoznanie
na podstawie badania ginekologicznego
USG
Łagodne guzy jajnika
Leczenie
Zachowawcze
obserwacja przy torbieli nie przekraczającej 6cm i braku objawów otrzewnowych
Operacyjne
przy guzie przekraczającej 6 cm, po kontrolnym badaniu USG w ciągu następnych 3 cykli miesiączkowych
objawach otrzewnowych
powiększaniu się guza
Złośliwe nowotwory jajnika
Nabłonkowe
Gonadalne ze sznurów płciowych: przebiegające z zaburzeniami hormonalnymi
Germinalne z pierwotnej komórki rozrodczej: młode kobiety i dzieci
Przerzutowe: głownie z przewodu pokarmowego
Ziośliwe nowotwory jajnika
Dziedziczny charakter raka jajnika, raka piersi i przewodu pokarmowego
Dodatni wywiad w kierunku raka jajnika, sutka, przewodu pokarmowego — badanie genetyczne w kierunku BRCAl (odpowiada za 90% dziedzicznych raków jajnika) BRCA2 (10-35% rak jajnika)
Objawy
późno pojawiające przy zaawansowanym procesie nowotworowym:
Powiększenie obwodu brzucha, wodobrzusze
Znaczny spadek masy ciała
Nieprawidłowe krwawienia
Rozpoznanie na podstawie badania ginekologicznego, USG, Ca-125
Leczenie raków jajnika
Operacyjne radykalne
Następowa chemioterapia
Radioterapia
Średnie 5-letnie przeżycie 30%
Nowotwory złośliwe sromu
Stany przednowotworowe:
Dysplazja małego stopnia VIN I
Dyspazja śrdniego stopnia VIN II
Dysplazja dużego stopnia VIN III
Raki śródnabłonkowe
Rak sromu
Rak płaskonabłonkowy
Rak gruczołowy
Rak jasnokomórkowy
Rak Pageta
Sfany przednowotworowe i rak sromu
Objawy:
świąd sromu
bardziej zaawansowane postacie raka:
ból
krwawienie
Leczenie
Operacyjne: uzależnione od stopnia zaawansowania procesu nowotworowego:
Proste wycięcie sromu
Radykalne wycięcie sromu
Obecność przerzutów węzłach chłonnych jest wskazaniem do następowej radioterapii
Przypadki nieoperacyjne: radioterapia
Cykl miesiączkowy i zaburzenia miesiączkowania
Układ podwzgórze — przysadka - jajnik
Podwzgórze
Synteza i wydzielanie gonadoliberyny (GnRH)
Odpowiedzialne za stymulacje wydzielania gonatropin (FSH, LH) przez przedni płat przysadki
Przedni płat przysadki
Folitropina (FSH)
Łączy się z receptorami komórek ziarnistych jajnika i komórek Sertolego cewek nasiennych w jądrach
W jajniku powoduje proliferacje komórek ziarnistych i wzrost pęcherzyków
Razem z estradiolem stymuluje pojawienie się receptorów dla LH
Uaktywnia aromatazę przekształcającą androgeny do estrogenów
Lutropina (LH)
Łączy się z receptorami:
komórek otoczki wewnętrznej
warstwy zirnistej pęcherzyka
komórek ciałka żółtego
W jądrach łączy się z komórkami Leydiga
Pobudza syntezę androgenów
Jajnik
Synteza i wydzielanie :
Estrogenów
Gestagenów
Androgenów
Estrogeny
Największe stężenie estrogenów przed owulacją
Indukuje przedowulacyjny szczyt LH (dodatnie sprzężenie zwrotne)
Biologiczne działanie estrogenów
Warunkują rozwój II- i III-rzędowych cech płciowych
Powodują zmiany wzrostowe błony śluzowej macicy
Pobudzają wydzielanie przez szyjkę macicy śluzu bogatego w mukopolisacharydy
Pobudzają perystaltykę jajowodów
W gruczole sutkowym pobudzają wzrost nabłonka kanalików i pęcherzyków gruczołowych
Biologiczne działanie progesteronu
Wywołują zmiany wydzielnicze i doczesnowe w obrębie błony śluzowej macicy
Znosi działanie estrogenów na gruczoły szyjki
Zwiększa czynność wydzielniczą nabłonka pochwy, hamuje czynność skurczową jajowodów
W gruczole sutkowym działa synergistycznie z estrogenami
Cykl miesiączkowy
Jajnik
Faza pomiesiączkowa (folikularna) od 1 dnia krwawienia do 14 dnia cyklu
Kończy się jajeczkowaniem
FHS pobudza wydzielanie estradiolu
Szczyt estradiolu poprzedza o 8-12 godzin pik LH
Ciałko żółte powoduje wzrost wydzielania progesteronu
Jajeczkowanie
Wzrost wydzielania LH
Dokończenie podziału mejotycznego komórki jajowej
Pęknięcie pęcherzyka dominującego . ~
Luteinizacja — przekształcenie komórek ziarnistych w komórki lutealne
Cykl miesiączkowy
Faza lutealna 15-28 dzień cyklu (względnie stała długość fazy)
Synteza progesteronu przez ciałko żółte pod wpływem LH
Gdy dojdzie do zapłodnienia ciałko żółte zanika około 9-10 tc
Cykl miesiączkowy
Błona śluzowa macicy (endometrium)
Warstwa czynnościowa — duża wrażliwość na hormony
Warstwa powierzchowna
Warstwa pośrednia
Warstwa podstawowa — nie zmienia się w czasie cyklu
Faza przedmiesiączkowa (wzrostowa, folikularna)
Przerost śluzówki, dotyczący zrębu, gruczołów i naczyń krwionośnych
Faza wydzielnicza (lutealna, po jajeczkowaniu}
Wakualizacja postawnej części gruczołów
Gromadzenie i synteza glikogenu, ze szczytem wydzielania w okresie implantacji
Gdy brak implantacji — gwałtowna degeneracja śluzówki
Niszczenie gruczołów, naczyń i zrębu - krwawienie
Owulacja
Gwałtowny wzrost LH i wzrost wydzielania prostaglandynE2 i F2alfa
Jedynym obiektywnym dowodem owulacji jest ciąża
Pośrednie objawy owulacji
Ból podbrzusza w środku cyklu { ból owulacyjny)
Wzrost podstawowej temperatury ciała
Zmiana śluzu szyjkowego
Plamienia okołoowulacyjne
Cykl miesiączkowy
Zaburzenia miesiączkowania
Prawidłowy cykl miesiączkowy: 28+/- 7 dni, czas trwania miesiączki 4+/-3 dni
Brak miesiączki (amenorrhea)
Pierwotny(amenorrhea primaria) - brak miesiączki u dziewcząt które ukończyły 16 r ż
Wtórny brak miesiączki ( amenorrhea secundaria)- trwający ponad 6 miesięcy
Rzadkie miesiączki: (oligomenorrhea) cykl dłuższy niż 35 dni
Częste miesiączki: (polimenorrhea) - cykl krótszy niż 21 dni
Skąpe miesiączki ( hupomenorrhea} - krótkie ,skąpe miesiączki trwające 1-2 dni
Obfite miesiączkowanie: ( hypermenorrhea) - obfite miesiączki trwające 5-7 dni
Krwotoki z macicy
Nieregularne (metrorrhagia) - krwawienia nie mające związku z cyklicznym charakterem miesiączki
Regularne (menometrorrhagia) - obfite, przedłużające się miesiączki
Bolesne miesiączki - (dysmenorrhea, algomenorrhea)
Zaburzenia miesiączkowania wg WHO
Grupa L niewydolność podwzgórzowo-przysadkowa
Grupa II: dysfunkcja podwzgórzowo-przysadkowa
Grupa III: pierwotna niewydolność jajników
Grupa IV: wady lub nabyte uszkodzenia macicy
Grupa V: guzy okolicy podwzgórzowo-przysadkowej wytwarzające prolaktynę
Grupa VI: zaburzenia czynności podwzgórzowo-przysadkowej połączonej z hiperprolaktynemią
Grupa VII: guzy pourazowe lub pozapalne uszkodzenie regionu podwzgórzowo-przysadkowego
Przyczyny krwawienia
Od okresu pokwitania do 20 r ż
Cykle bezowulacyjne — krwawienia młodocianych
Zapalenie pochwy i sromu (ciało obce w pochwie)
Uraz krocza
Wypadnięcie cewki moczowej
Nowotwory narządów płciowych:
Niezłośliwe — polip pochwy i szyjki macicy, naczyniaki
Złośliwe — rozrodczak, ziarniszczak
Zaburzenia krzepnięcia — choroba Von Willebrandta
Ciąża i jej powikłania
Przyczyny krwawienia
20-50 r ż
Cykle bezowulacyjne
Ciąża i jej powikłania
IUD, OC
Zakażenia przenoszone drogą płciową
Nowotwory
Choroby tarczycy
Endometrioza
Zapalenie przydatków
Przyczyny krwawienia
Okres po menopauzie
Zanikowe zapalenie pochwy
Zanik endometrium
Polip szyjki macicy i endometrium
Rozrost błony śluzowej trzonu macicy
Rak szyjki macicy
Rak endometrium
Rak jajnika
Nowotwory przewodu pokarmowego i układu moczowego
Przekwitanie i klimakterium
Przekwitanie — klimakterium
Zmiany somatyczne i psychiczne związane z procesem wygasania czynności jajników
Perimenopauza — okres okołomenopauzalny
Kilka lat poprzedzających menopauzę, w których zmiany zaburzenia rytmu miesiączkowania i objawy kliniczne zapowiadają mającą nastąpić menopauzę
Objawy perimenopauzy
Zmiana rytmu miesiączkowania
Nieprawidłowe krwawienia związane z miesiączką lub występujące poza miesiączką
Nieprawidłowe krwawienia wymagają zawsze weryfikacji histopatologicznej (wyłyżeczkowanie jamy macicy)
Objawy menopauzy
Objawy naczynioruchowe
Objawy somatyczne
Objawy psychiczne
Objawy menopauzy
Objawy naczynioruchowe:
Uderzenia gorąca
Nocne poty
Bóle głowy
Zawroty głowy
Bezsenność
Objawy związane z hipoestrogenizmem:
Zanik narządów płciowych i objawy ze strony dróg moczowych:
Ścieńczenie śluzówki pochwy
Dyspareunia, krwawienia z pochwy
Nawracające zakażenia bakteryjne
Nietrzymanie moczu
Objawy menopauzy
Zaburzenia emocjonalne:
Niepokój
Nerwowość
Napady płaczu
Zaburzenia pamięci
Utrudnienie koncentracji
Depresja
Spadek libido
Zwiększone ryzyko
Chorób sercowo-naczyniowych
Nowotworów narządów płciowych
Otyłości
Zburzeń gospodarki węglowodanowo-lipidowej
Osteoporozy
Leczenie okresu klimakterium
Przed leczeniem i w trakcie leczenia HTZ należy
Wykonać badanie ginekologiczne
Pobrać wymazy cytologiczne
Wykonać USG
Badanie piersi:
mammografia
USG
badanie palpacyjne
Leczenie okresu klimakterium
Wskazania do HTZ
Nasilone objawy wypadowe
Objawy urogenitalne i seksualne (estrogeny stosowane miejscowo)
Przedwczesna menopauza ( poniżej 40 r ż)
Osteopenia i osteoporoza
Przeciwwskazania do stosowania HTZ
Czynna choroba zakrzepowo-zatorowa
Niewydolność wątroby
Niezdiagnozowane krwawienia z narządów płciowych
Czynna estrogenozależna choroba nowotworowa
Niestabilna choroba wieńcowa
Ryzyko HTZ
Wzrost ryzyka raka piersi
Wzrost ryzyka raka błony śluzowej macicy
Wzrost ryzyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej