Udziel zwięzłych odpowiedzi na następujące pytania:

1. Co to jest precedens. Podaj przykład.

Precedens konstytucyjny

Jednorazowe, świadome rozstrzygnięcie jakiejś sytuacji w praktyce, z nadzieją, że w przyszłości w podobnych sytuacjach będzie się postępować podobnie. Taki precedens może dawać początek nowemu zwyczajowi konstytucyjnemu. Precedens nie tworzy norm prawnych i nie można go zaliczać do źródeł prawa konstytucyjnego. Przykładem może być odmowa nominacji sędziów przez prezydenta Jarosława Kaczyńskiego w 2008 r

2. Wyjaśnij pojęcie prawa zwyczajowego. Podaj przykład.

prawo zwyczajowe - normy prawne powstałe w drodze długotrwałego stosowania zwyczajowo przyjętych rozwiązań mające moc obowiązującą tak jak prawo stanowione. Np zasada dyskontynuacji prac parlamentu.

3. Wyjaśnij pojęcie zwyczaju. Podaj przykład.

Zwyczaj konstytucyjny to ustabilizowana (długotrwała i powtarzalna) praktyka postępowania w jakiejś sytuacji, rodząca domniemanie, że gdy sytuacja zaistnieje w przyszłości - także postąpi się w ten sposób. Istotą zwyczaju konstytucyjnego jest to, że powstaje on tam, gdzie regulacja prawa nie jest wyczerpująca.

Przykładem zwyczaju jest sposób zajmowania miejsc w sali obrad Sejmu przez poszczególne ugrupowania (tradycyjny podział na lewicę i prawicę);. Zwyczaje konstytucyjne nie tworzą norm prawnych i nie można ich zaliczać do źródeł prawa konstytucyjnego.

4. Wymień i krótko wyjaśnij rodzaje norm konstytucyjnych.

normy-zasady - odwołują się do pozaprawnego zakresu wartości, np. „dobro wspólne wszystkich obywateli.. Treść zasady jest niedookreślona i może być zmienna w czasie. Odwołuje nas do aksjologii pozakonstytucyjnej. Z zasady można wyprowadzić takie treści, których nie znajdujemy bezpośrednio w konstytucji.

normy-reguły - są jednoznaczne, w jednoznaczny sposób określają treść. Nie ma tu miejsca na interpretację. Są zbudowane w sposób na tyle precyzyjny, że bez trudu można określić, które działania są z taką normą zgodne, a które sprzeczne. Takie normy reguły nadają się do samoistnego stosowania i nie wymagają konkretyzacji. Np. „Sejm składa się z 460 posłów.”

norma programowa - służy do uregulowania programu działania pewnej polityki podejmowanej przez państwo. Charakter prawny takich norm jest wątpliwy - są nieprecyzyjne, niedookreślone i egzekwowanie takich norm w zasadzie nie jest możliwe na drodze prawnej.

5. Wymień i krótko wyjaśnij co to jest tożsamość konstytucji i co ją określa.

Tożsamość konstytucyjna

Jest to suma zasad podstawowych, które rozstrzygają o charakterze ustrojowym danego państwa i określają panujący w nim system władzy.

Zasady te:

• wskazują, do kogo należy władza (określają suwerena)

• ustanawiają podstawowe formy wykonywania tej władzy

• ustanawiają rodzaje organów do tego powołanych

• określają podstawowe sposoby (płaszczyzna formalna) i treści (płaszczyzna materialna) wykonywania władzy

6. Wymień cechy systemu prezydenckiego.

Istotą systemu prezydenckiego jest jednolitość egzekutywy - prezydent jest zarazem głową państwa jak i szefem rządu. Nie ma wyodrębnionego urzędu premiera

1. Prezydentowi przysługuje bardzo silna pozycja ustrojowa - jest jednoosobowym zwierzchnikiem władzy wykonawczej

2. Prezydent jest wybierany przez naród - co daje mu legitymację demokratyczną na równi z parlamentem

3. Prezydent powołuje kierowników poszczególnych departamentów, a raz powołani kierownicy są odpowiedzialni tylko przed prezydentem

4. Brak odpowiedzialności parlamentarnej ministrów

5. Nie występuje możliwość rozwiązania parlamentu

6. Prezydent ponosi odpowiedzialność tylko za naruszenie prawa (konstytucyjną)

7. Wymień cechy systemu parlamentarno-gabinetowego.

System parlamentarny

• Istotą systemu parlamentarnego jest tzw. dualizm egzekutywy - czyli wyodrębnienie w ramach władzy wykonawczej głowy państwa (prezydent, monarcha) oraz rządu z premierem na czele.

• Zadania i kompetencje obu tych ciał są ściśle rozgraniczone

• Władza głowy państwa ma charakter ograniczony,

• Rzeczywiste kierowanie sprawami państwowymi należy do rządu, w którym wyeksponowana jest osoba premiera

• Prezydent jest powoływany przez parlament, lub przy decydującym udziale parlamentu, nie występuje wybór prezydenta przez naród

• dlatego prezydent nie zajmuje równorzędnej pozycji ustrojowej z parlamentem

• Rząd pochodzi z parlamentu

• Rząd ponosi odpowiedzialność polityczną wobec parlamentu i może zostać zmuszony do dymisji (w przypadku konfliktu z większością parlamentarną) - wotum nieufności

• Rząd, w porozumieniu z głową państwa, może rozwiązać parlament przed upływem kadencji - przeciwwaga do wotum nieufności

Funkcjonowanie systemu parlamentarnego zależy więc od politycznego układu sił w parlamencie. Gdy rozpadnie się koalicja - gabinet, który został przez nią powołany również upada.

8. Wymień podstawowe obowiązki uregulowane w konstytucji.

- wierność RP i dbanie o dobro wspólne

- przestrzeganie prawa RP

- ponoszenie ciężarów i świadczeń publicznych w tym podatków określonych w ustawie

- obrona ojczyzny

- obowiązek dbałości o stan środowiska

9. Wymień wymagania przewidziane dla aktów prawa wewnętrznego.

- wymóg aby akty prawa wewnętrznego pozostawały w zgodzie z powszechnie obowiązującym prawem

- stanowienie aktów prawa wewnętrznego tylko na podstawie ustaw - wyjątkiem są uchwały rady ministrów

10. Wymień wartości stanowiące materialną podstawę ograniczeń praw i wolności.

art. 31.ust 3 dopuszcza ogrniczenie w celach ochrony

- bezpieczeństwa państwa

- porządek publiczny

- środowiska

- zdrowia publicznego

- moralności publicznej

- wolności i praw innych osób

11. Wymień podstawy społecznej gospodarki rynkowej i napisz, czy dopuszczalne jest ograniczenie wolności gospodarczej.

Podstawowe komponenty społecznej gospodarki rynkowej

• Wolność działalności gospodarczej

Wolność działalności gospodarczej oznacza swobodę podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, obliczonej na przynoszenie zysku, przez wszystkie podmioty. Ograniczenia wolności gospodarczej są dopuszczane tylko w drodze ustawy (kryterium formalne) i tylko ze względu na ważny interes społeczny (kryterium materialne). O tym, jak rozumieć ważny interes społeczny decyduje ustawodawca.

• Własność prywatna

• to wszelka własność należąca do podmiotów autonomicznych w stosunku do państwa,

• stanowi podstawę systemu gospodarczego i wyklucza powrót do systemu opartego na dominacji własność państwowej.

• Konstytucja dopuszcza ograniczenia własności tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim ograniczenia te nie naruszają istoty tego prawa.

• Solidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych.

• Solidarność - podstawowa zasada społecznej nauki kościoła - aspekt społeczny widzi się tu przez pryzmat interesów słabszych partnerów. Wiąże się z tym zasada pomocniczości (subsydiarności). Państwo dokonuje redystrybucji środków finansowych (np. zasiłki, ulgi). Solidarność polega na idei pogodzenia się z pewnymi rezygnacjami ze strony tych, którzy mają więcej - za pośrednictwem państwa.

• Dialog i współpraca partnerów społecznych - jest to nakaz uwzględniania opinii partnerów społecznych przy rozwiązywaniu wszelkich spraw związanych z socjalnymi skutkami funkcjonowania społecznej gospodarki rynkowej. Brak takich opinii może być jedną z przyczyn uznania niekonstytucyjności uchwalanych ustaw. Instytucją, która posługuje się dialogiem jest Komisja Trójstronna, w skład której wchodzą przedstawiciele pracodawców, pracowników i państwa. Przy wojewodach działa Komicja Dialogu Społecznego

Dopuszczalne jest ograniczenie wolności gospodarczej , ale tylko w drodze ustawy i ze względu na ważny interes publiczny .

12. Wymień zasady stanowienia prawa, które TK uznał za niezbędne w demokratycznym państwie prawnym.

Zasady przyzwoitej legislacji - punktem wyjścia jest tu zasada ochrony zaufania - nakazuje, aby organ państwowy traktował obywateli z zachowaniem pewnych minimalnych reguł uczciwości. Zasada ta opiera się na pewności prawa

• Zakaz działania prawa wstecz - zakaz ten odnoszony jest wyłącznie w odniesieniu do przepisów prawnych działających na niekorzyść adresatów prawa - nie ma charakteru absolutnego. Kategoryczność zakazu retroakcji zależy od dziedziny prawa - w prawie karnym ma on charakter bezwzględny, z dużą kategorycznością jest traktowany w prawie finansowym.

• Nakaz publikowania aktów w sposób powszechnie dostępny poprzedzający ich wejście w życie (zwłaszcza vacatio legis) - muszą istnieć procedury określające sposób publikacji, nakaz zachowania odpowiedniego okresu dostosowawczego przy wprowadzaniu nowych norm prawnych w życie. Skrócenie tego okresu może nastąpić tylko wtedy, gdy przemawiają za tym istotne okoliczności, albo gdy nowe przepisy ze swej istoty nie wymagają takiego okresu.

• Zasada ochrony praw nabytych i interesów w toku - nowe regulacje prawne powinny chronić prawa nabyte - uzyskane raz prawo nie może być odebrane lub w niekorzystny sposób zmodyfikowane. Ochrona praw nabytych rozciąga się tylko na prawa nabyte słusznie. W wyjątkowych sytuacjach jest możliwość ingerencji państwa w prawa nabyte, np. w sytuacji zagrożenia załamania się budżetu państwa.

• Zasada określoności prawa - przepisy prawne muszą być formułowane na tyle jasno, aby adresat mógł bez trudu określić prawne konsekwencje swojego postępowania. Wiąże się z tym obowiązek jednolitości stosowania prawa

• Zasada tzw. proporcjonalności - zakaz nadmiernej ingerencji - zasada ta nakazuje, aby środki zastosowane do osiągnięcia założonego przez prawodawcę celu były do tego celu proporcjonalne - Musi mieć miejsce równowaga między wagą interesu chronionego, a rangą interesu ulegającego z tej racji ograniczeniom

13. Wymień i krótko wyjaśnij cechy immunitetu materialnego.

Immunitet materialny - istota

• Istotą immunitetu materialnego jest wyłączenie karalności określonych czynów, co oznacza wyłączenie piastuna immunitetu materialnego spod działania materialnego prawa karnego, co oznacza, że czyn będący przestępstwem, jeśli popełni go zwykły obywatel, przestaje być przestępstwem, jeśli popełni go poseł czy senator - tym samym nie ma podstaw do ścigania i karania za taki czyn

Cechy

• Charakter częściowy - obejmuje tylko działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu poselskiego (pod warunkiem, że nie dochodzi przy tym do naruszenia praw osób trzecich

• Charakter bezwzględny (niewzruszalny) - nie ma żadnej procedury, w której możliwe było by jego uchylenie. Za działania objęte immunitetem materialnym poseł odpowiada tylko przez Izbą (odpowiedzialność regulaminowa)

• Charakter trwały - działa również po wygaśnięciu mandatu, ale tylko w odniesieniu do działalności, która miała miejsce w okresie sprawowania mandatu

Ograniczenia

• Immunitet materialny chroni tylko działalność mieszczącą się w granicach funkcji członka parlamentu

• Wykonywanie mandatu może następować tylko przy użyciu godziwych metod postępowania (np. nie jest chroniony czyn polegający na znieważeniu)

• Deputowany nie może naruszać prawa osób trzecich - naruszenie dóbr osobistych

14. Wymień i krótko wyjaśnij cechy immunitetu formalnego.

Immunitet formalny - istota

• Istotą immunitetu formalnego jest wyłączenie możliwości prowadzenia postępowania karnego przeciwko posłowi - odnosi się do wszelkich stadiów tego postępowania. Czyn popełniony przez posła jest przestępstwem, ale ograniczeniu, czy wyłączeniu ulega możliwość prowadzenia postępowania karnego

Ograniczenie

• Immunitet formalny nie dotyczy odpowiedzialności cywilnej, pracowniczej, zawodowej i podobnych

Cechy

• Charakter zupełny

• Odnosi się do wszelkich czynów, które mogły by podlegać odpowiedzialności karnej, popełnionych przez posła, niezależnie od ich związku z wykonywaniem mandatu (odpowiedzialność karna, za wykroczenia, za naruszenie praw osób trzecich, popełnione przy wykonywaniu mandatu)

• Obejmuje wszystkie czyny popełnione przed uzyskaniem mandatu jak i w trakcie jego sprawowania (ale tylko czyny nie objęte immunitetem materialnym)

• Charakter względny - może zostać uchylony - w przypadku czynów popełnionych po uzyskaniu mandatu, oraz wcześniejszych, w stosunku do których nie wszczęto przed wyborami postępowania przeciwko osobie - za uprzednią zgodą Sejmu lub Senatu

• Charakter nietrwały - wygasa wraz z wygaśnięciem mandatu - odpadają wówczas przeszkody w prowadzeniu przeciwko byłemu deputowanemu postępowania karnego

15. Wymień konsekwencje hierarchizacji norm prawnych.

Konsekwencje hierarchizacji :

• wymóg zgodności aktów niższego szczebla z aktami wyższego szczebla

• wymóg, by uchylenie, zmiana lub zawieszenie aktu danego szczebla mogło dokonać się tylko przez wydanie nowego aktu tego samego lub wyższego szczebla

• zakaz normowania pewnych materii przez akty poniżej pewnego szczebla (koncepcja wyłączności ustawy)

zakaz wydawania aktów najniższego szczebla bez uprzednio udzielonego upoważnienia w akcie wyższego szczebla (akty wykonawcze

16. Wyjaśnij dwuwarstwowe pojmowanie norm o prawach jednostki.

Dwuwarstwowe pojmowanie norm o prawach jednostki

Oznacza to, że każdy przepis konstytucyjny, wyrażający konkretne prawo, czy wolność musi być rozumiany jednocześnie jako:

• Prawo podmiotowe - konkretne uprawnienie przysługujące jednostce wobec władz publicznych, a czasem wobec innych podmiotów

Wolność - rodząca obowiązek powstrzymania się władz publicznych od działań utrudniających korzystanie z tej wolności

Prawo - rodzące po stronie władz publicznych obowiązek podejmowania konkretnych działań

• Wytyczna działania dla systemu władz publicznych, wyrażająca określoną wartość, której realizacja jest ogólnym obowiązkiem wszystkich władz publicznych. Działania władz publicznych muszą służyć urzeczywistnianiu tego systemu wartości i umożliwiać jednostce realne korzystanie z przysługujących jej praw i wolności.

Przykład - wolność wyrażania poglądów - jako prawo podmiotowe każdego człowieka do wyrażania poglądów i opinii oraz jako obowiązek władzy stworzenia prawnej i politycznej infrastruktury pozwalającej na realizację tej wolności.

17. Wymień cechy ustawy.

1. akt parlamentu

2. o charakterze normatywnym

3. zajmuje najwyższe miejsce w hierarchii aktów prawnych, zaraz po konstytucji

4. ma nieograniczony zakres przedmiotowy regulacji, przy czym niektóre materie mogą być regulowane tylko w drodze ustawy

5. dochodzi do skutku w szczególnej procedurze

18. Wyjaśnij pojęcie „istota wolności i prawa".

Koncepcja istoty wolności i praw - Zgodnie z art. 31 ust. 3 ograniczenia praw i wolności nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Koncepcja istoty wolności i praw opiera się na założeniu, że w ramach każdego prawa i każdej wolności można wyodrębnić rdzeń, bez którego prawa i wolności w ogóle nie mogłyby istnieć, oraz otoczkę która może być modyfikowana w dowolny sposób, bez naruszenia tożsamości danego prawa lub wolności. TK orzekł ze naruszenie istoty prawa lub wolności ma miejsce wówczas gdy wprowadzone ograniczenie uniemożliwiałoby całkowicie zrealizowanie funkcji jaka ma ono spełniać w porządku prawnym.

Istota wolności i praw człowieka i obywatela

Istotą ustanowionych praw i wolności człowieka i obywatela jest ograniczenie swobody regulacyjnej ustawodawcy zwykłego i rozszerzenie możliwości bezpośredniego stosowania przepisów konstytucyjnych przez sądy.

19. Wyjaśnij, na czym polega zasada proporcjonalności określona w art. 31 ust. 3 konstytucji.

Zasada proporcjonalności

• Istotą zasady proporcjonalności jest zakaz nadmiernej ingerencji, czyli uznanie, że jeśli muszą być ustanawiane ograniczenia praw i wolności jednostki - to mogą one następować tylko w zakresie niezbędnym (minimalnie koniecznym).

• Miarą jest tu ustalenie rangi interesu publicznego, któremu dane ograniczenie ma służyć i rangi prawa czy wolności indywidualnej, której ograniczenie to ma dotykać.

Ograniczenia nie mogą naruszać istoty wolności i praw - zastosowanie ograniczeń nie może powodować tego, że prawa i wolności zostaną pozbawione treści (wyjątek stanowi wywłaszczenie)

20. Omów przedmiot referendum w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa.

- przedmiotem referendum mogą być tylko sprawy o szczególnym znaczeniu dla państwa ,oznacza to także zakaz przeprowadzania referendum w sprawach pozbawionych tego szczególnego znaczenia .

- ustawodawca zwykły nie może ustanowić żadnych wyjątków i wykluczyć poddania pod referendum określonych spraw .

- referendum może mieć za przedmiot ustanowienie aktu lub podjęcie decyzji tylko pod warunkiem że kompetencja do ustanawiania takich aktów lub decyzji nie należy z mocy konstytucji lub ustaw do innego organu państwowego . Nie można np. poddać pod referendum ratyfikacji umowy międzynarodowej

- brek jest konstytucyjnych przeszkód aby w ramach jednego referendum poddano pod rozstrzygnięcie wyborców kilka spraw , nawet jeśli nie są one powiązane

- niedopuszczalne jest zgrupowanie kilku spraw w jedno pytanie i żądanie od wyborcy odpowiedzi tak lub nie

- pytania muszą mieć taki stopień precyzji , aby nie doprowadzić do rozstrzygnięcia o niejasnym znaczeniu

- nie może prowadzić ono do rozstrzygnięć nie zgodnych z obowiązującym prawem

21. Wymień gwarancje powszechności prawa wyborczego.

Gwarancje powszechności prawa wyborczego

• Nakaz wyznaczania wyborów na dzień wolny od pracy - z uwzględnieniem rytmu pracy na wsi

• Zasady tworzenia obwodów głosowania

• Instytucja rejestrów i spisów wyborców

• Instytucja zaświadczeń o prawie do głosowania

• Procedura protestu wyborczego

22. Wymień i krótko wyjaśnij kryteria kontroli konstytucyjności prawa.

Kryteria kontroli konstytucyjności prawa

Zgodność materialna - badana jest treściowa zgodność regulacji zawartej w akcie niższym z regulacjami zawartymi w aktach wyższych

Zgodność proceduralna - badane jest dochowanie trybu wymaganego przepisami do wydania aktu lub do zawarcia i ratyfikacji umowy.

Zgodność kompetencyjna - bada się, czy organ wydający dany akt miał do tego kompetencję. Jest to szczególnie ważne przy kontroli rozporządzeń, bo mogą one być wydawane tylko na podstawie upoważnienia ustawy

23. Wymień i wyjaśnij rodzaje skutków prawnych orzeczeń trybunału konstytucyjnego o niekonstytucyjności norm.

• Uznanie niezgodności danego aktu lub normy - wówczas powoduje to utratę mocy prawnej (uchylenie) takiego aktu czy normy. Konsekwencją niezgodności aktu nie jest nieważność ex tunc, ale tylko wadliwość (wzruszalność). Momentem, od którego taki akt przestaje obowiązywać jest dzień ogłoszenia orzeczenia TK, lub inny termin określony przez TK (nie przekraczający 18 miesięcy - jeśli chodzi o ustawę, 12 miesięcy - jeśli chodzi o inny akt normatywny)

• Konstytucja przewiduje, że orzeczenie o niezgodności takiego aktu z konstytucją stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla poszczególnych postępowań cywilnych czy administracyjnych

24. Wyjaśnij, w jakim celu ustrojodawca posługuje się zasadą konstytucyjną.

Zasada konstytucyjna

• Zasada konstytucyjna, ze względu na swoją specyfikę jest niedookreślona. Odwołuje nas do aksjologii pozakonstytucyjnej. Określa, że treści konstytucyjne są kształtowane przez pewne wartości znajdujące się poza konstytucją.

• Ustawodawca, za pomocą zasad, wskazuje aksjologiczne podstawy porządku prawnego. Dzięki niedookreśloności zasad - można je stosować elastycznie (ale nie dowolnie), co oznacza, że treści konstytucyjne mogą być uzależnione od zmiennych warunków.

25. Wymień cechy systemu parlamentaryzmu zracjonalizowanego.

Parlamentaryzm zracjonalizowany w Polsce

• Organizacja władzy wykonawczej oparta jest na zasadzie dualizmu egzekutywy (prezydent + rząd z premierem na czele)

• Rząd i ministrowie ponoszą polityczną odpowiedzialność przed Sejmem

• Prezydent nie posiada kompetencji, pozwalających na przejęcie kierowania sprawami rządowymi

• Wybór prezydenta w wyborach powszechnych - (z systemu prezydenckiego)

• Centralne miejsce w systemie organów państwowych zajmuje parlament, zwłaszcza Sejm

• Wyrażenie rządowi wotum nieufności może nastąpić tylko przy jednoczesnym powołaniu nowego premiera (w trybie konstruktywnego wotum nieufności)

26. Scharakteryzuj kluby i koła w Sejmie.

Kluby i koła w Sejmie (Senacie)

• Kluby i koła poselskie (senatorskie) są formami politycznej organizacji posłów (senatorów). Muszą grupować członków prezentujących określoną, wspólną linię polityczną w izbie.

• Rola (istota) klubów i kół - stworzenie politycznych przesłanek funkcjonowania izby i podejmowania przez nią aktów i rozstrzygnięć. W ramach klubów (kół) formułowane są polityczne stanowiska poszczególnych partii i ugrupowań wobec kwestii rozpatrywanych przez parlament. Ustalenia klubowe w znacznym stopniu determinują sposób głosowania parlamentarzystów.

• Dla zorganizowania klubu - potrzeba min. 15 posłów bądź 7 senatorów.

• Kluby, z mocy prawa są reprezentowane w Konwencie Seniorów

• Z mocy zwyczaju parlamentarnego - są reprezentowane w składzie Prezydium Izby i komisji

• W ramach klubu mogą powstawać wewnętrzne koła, zespoły i inne formacje

• Mniej liczne ugrupowanie mogą zorganizować jedynie koło poselskie lub senatorskie.

• Przedstawiciele kół nie zawsze znajdują miejsce w Konwencie Seniorów ani we wszystkich komisjach.

• Poseł (senator) może należeć tylko do jednego koła czy klubu, choć nie ma zakazu zmiany barw klubowych w trakcie trwania kadencji.

27. Podaj klasyfikację organów wewnętrznych Sejmu i wymień, do którego rodzaju należą konkretne organy Sejmu.

28. Wymień i wyjaśnij rodzaje równości w prawie wyborczym

Rodzaje równości w prawie wyborczym

• Zasada równości w znaczeniu formalnym polega na tym, że każdemu wyborcy przysługuje taka sama ilość głosów. Każdy wyborca może głosować tylko jeden raz i może oddać tyle głosów, co inni wyborcy w danym okręgu.

• Zasada równości w znaczeniu materialnym wymaga, by głos każdego wyborcy miał tę samą siłę - wpływał na wynik wyborów w tym samym mniej więcej stopniu (każdy mandat poselski musi przypadać na taką samą mniej więcej liczbę wyborców.

• Materialny aspekt zasady równości nie znajduje zastosowania w wyborach do Senatu i do PE.

29. Przedstaw cechy zapytania poselskiego.

- składane w sprawach jednostkowych , zawsze na piśmie

- odpowiedź powinna być udzielona w terminie 21 dni także na piśmie

- zapytujący nie ma możliwości przeprowadzenia nad odpowiedzią debaty sejmowej .

30. Wymień gwarancje czynnego prawa wyborczego.

Gwarancje (przesłanki) czynnego prawa wyborczego

• Posiadanie obywatelstwa polskiego

• Ukończenie 18 roku życia, najpóźniej w dniu głosowania

• Posiadanie pełni praw publicznych

• Posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych

Gwarancje (przesłanki) biernego prawa wyborczego

• Posiadanie czynnego prawa wyborczego (przesłanka ta jest wystarczająca tylko w odniesieniu do wyborów lokalnych), w tym:

• Posiadanie obywatelstwa polskiego

• Ukończenie 18 roku życia

• Posiadanie pełni praw publicznych

• Posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych

• Ponadto podwyższona dolna granica wieku:

• W wyborach do Sejmu, Parlamentu Europejskiego - 21 lat

• W wyborach do Senatu - 30 lat

• W wyborach prezydenckich - 35 lat

• W wyborach wójta, burmistrza, prezydenta miasta - 25 lat

31. Na czym polega metoda d'Hondta i w jakich wyborach jest stosowana.

32. Wymień kompetencje Zgromadzenia Narodowego.

Kompetencje:

Zgromadzenie Narodowe działa w przypadkach określonych w Konstytucji.

Kompetencje Zgromadzenia mają charakter enumeratywny, a są to:

• Przyjmowanie przysięgi od nowo wybranego prezydenta

• Stwierdzanie trwałej niezdolności prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia (nie dotyczy to sytuacji, gdy ta niezdolność ma charakter przejściowy

• Stawianie prezydenta w stan oskarżenia przed TS

wysłuchiwanie orędzia prezydenta

33. Wymień cechy rozporządzenia wykonawczego do ustawy.

• Cechy rozporządzenia:

• akt normatywny

• jest źródłem prawa powszechnie obowiązującego

• wydawany przez organy wskazane w konstytucji

• do jego wydania konieczne jest szczegółowe upoważnienie zawarte w ustawie

• wydawany w celu wykonania ustawy

• upoważnienie do wydania rozporządzenia musi zawierać szczegółowe wytyczne określające:

• organ upoważniony do wydania rozporządzenia

• zakres spraw przekazanych do unormowania

• wytyczne dotyczące treści aktu

• musi być publikowane we właściwym dzienniku publikacyjnym

• podmiot upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać tej kompetencji innemu podmiotowi

34. Przedstaw cechy interpelacji.

Interpelacja poselska

• Wystąpienie poselskie

• Składane w sprawach o zasadniczym charakterze, odnoszącym się do problemów związanych z polityką państwa

• Składana jest na piśmie

• Poprzez Marszałka Sejmu przekazywana członkowi rządu, który jest jej adresatem

• Odpowiedź musi być udzielona na piśmie w terminie 21 dni

• Marszałek Sejmu informuje Sejm o treści odpowiedzi na interpelację

• Jeżeli interpelant uzna odpowiedź za niezadowalającą (lub gdy brak odpowiedzi) interpelant może zwrócić od marszałka Sejmu o zażądanie złożenia w terminie 21 dni dodatkowych (brakujących) wyjaśnień

• Nie przewiduje się przeprowadzenia debaty nad odpowiedziami na interpelacje

35. Kto i na jakich zasadach może rozwiązać Sejm.

- sejm poprzez samorozwiązanie - w drodze uchwały większością 2/3 ustawowej liczby posłów , wyjątkiem jest okres stanu nadzwyczajnego i okres 90 dni po ustaniu stanu nadzwyczajnego

- przez prezydenta w 2 przypadkach

- obligatoryjnie - w procesie tworzenia rządu w razie niezdolności do wyrażenia wotum zaufania rządowi powołanemu przez prezydenta , bądź niezdolności do wybrania własnego składu rządu

- fakultatywnie - w procesie ustalania ustawy budżetowej w razie niezdolnosći izb do jej przyjęcia w terminie 4 miesięcy

36. Wymień instrumenty kontroli wykonywanej przez Senat.

- oświadczeine senatorskie - podobne do interpelacji poselskiej - wywodzi się z wieloletniej praktyki

- prawo rządania od przedstawicieli RM a także wielu innych podmiotów przedstawienia informacji , wyjasnień i opini przekazywania materiałów oraz czynnego udziału w komisjach senackich

37. Wymień i uzasadnij jaka zasada reguluje stosunki Sejm-Senat.

38. Wymień skład i funkcje Konwentu Seniorów.

Skład i funkcje

• Skład Konwentu Seniorów - wszystkie podstawowe ugrupowania polityczne

• Marszałek

• Wicemarszałkowie Sejmu

• Przewodniczący lub wiceprzewodniczący klubów poselskich

• Przedstawiciele porozumień liczących min. 15 posłów

• Przedstawiciele kół parlamentarnych, które w dniu rozpoczęcia kadencji Sejmu reprezentowały osobną listę wyborczą

• Kompetencje Konwentu Seniorów jest tylko organem doradczym wobec Prezydium Sejmu, i jako taki wydaje opinie dot. wszystkich podstawowych kwestii związanych z przebiegiem posiedzeń Sejmu i składem jego organów, m.in.

• Projektów porządku dziennego i terminów posiedzeń Sejmu

• Tryby dyskusji nad poszczególnymi punktami porządku dziennego

• Wnioski co do wyboru przez Sejm jego organów

39. Wymień tzw. zewnętrzne kompetencje Marszałka Sejmu.

Zewnętrzne kompetencje Marszałka Sejmu

• Jest przewodniczącym Zgromadzenia Narodowego

• Sprawuje zastępstwo prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, gdy ten nie jest w stanie sprawować urzędu, lub w razie opróżnienia urzędu prezydenta

• Zarządza wybory prezydenckie

40. Wyjaśnij, na czym polega zasada tajności prawa wyborczego (w Polsce)

41. Wyjaśnij, co to jest stała komisja sejmowa i jakie ma zadania.

Stała komisja sejmowa - zadania

• Stałe komisje sejmowe to komisje, których utworzenie przewiduje regulamin Sejmu. Sejm ma obowiązek ich utworzenia, a istnieją one przez okres całej kadencji.

• Najważniejsze zadania:

• Rozpatrywanie projektów ustaw i uchwał,

• Rozpatrywanie uchwał Senatu o wniesieniu poprawek do tekstu ustawy uchwalonej przez Sejm lub jej odrzuceniu oraz wniosków Prezydenta o ponownym rozpatrzeniu ustawy przez Sejm,

• Rozpatrywanie i opiniowanie założeń projektów ustaw i uchwał,

• Rozpatrywanie sprawozdań i informacji ministrów oraz kierowników naczelnych organów administracji państwowej,

• Analizowanie działalności poszczególnych działów administracji i gospodarki państwowej,

• Rozpatrywanie sprawy związane z wprowadzeniem w życie i wykonywaniem ustaw i uchwał Sejmu, a także z realizacją uchwalonych przez siebie dezyderatów,

• Opiniowanie wniosków Prezydium Sejmu w sprawie wyboru, powołania lub odwołania przez Sejm poszczególnych osób na określone stanowiska państwowe.

42. Wyjaśnij, co oznacza zasada dyskontynuacji w prawie polskim.

Zasada dyskontynuacji prac parlamentarnych

• Zasada dyskontynuacji prac parlamentarnych polega na przerwaniu materialnej ciągłości prac parlamentu - wszelkie sprawy, wnioski, przedłożenia niezakończone w Sejmie czy w Senacie traktuje się jako ostatecznie załatwione w sensie niedojścia do skutku.

• Istota tej zasady - uwolnienie nowego parlamentu od konieczności zajmowania się zaległościami.

• ZASADA TA DOTYCZY TYLKO PARLAMENTU

Wyjątki

• Projektu ustawy wniesionego z inicjatywy obywatelskiej

• Sprawozdania sejmowej komisji śledczej, którego nie zdążono rozpatrzyć na posiedzeniu Sejmu

• Niezakończonego postępowania w sprawie pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej

• Niezakończonego postępowania w sejmowej Komisji ds. UE

43. Wyjaśnij, co oznacza zasada niepołączalności materialnej.

Niepołączalność materialna

• Niepołączalność materialna oznacza zakaz podejmowania pewnych typów działalności w okresie sprawowania mandatu. Konstytucja wymienia tu:

• Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, w ramach której osiągane są korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego

• Zakaz nabywania składników tego majątku

• Zakaz członkowstwa w podmiotach gospodarczych z udziałem Skarbu Państwa lub mienia komunalnego

44. Wymień rodzaje i cechy ministrów.

Rodzaje i cechy ministrów

• Minister resortowy

• Stoi na czele resortów (działów administracji rządowej)

• Kierują podległym im systemem organów resortowych

• Są jednoosobowymi naczelnymi organami administracji

• Ich powołanie jest obowiązkowe

• Minister resortowy kieruje określonym działem administracji rządowej

• podejmuje wszelkie działania, jakie uważa za konieczne dla realizowania nałożonych na niego zadań

• Podstawowy zakres działania ministra wynika z nazwy jego urzędu

• W tych ramach premier określa w drodze rozporządzenia szczególny zakres działania ministra

• Struktury podległe ministrowi resortowemu działają w oparciu o zasadę hierarchicznego podporządkowania

• W stosunkach zewnętrznych minister resortowy występuje m.in. jako organ naczelny w postępowaniu administracyjnym

• Minister resortowy może wydawać akty normatywne - rozporządzenia i zarządzenia

• Minister wypełniający zadania wyznaczone przez PRM (minister bez teki)

• Nie ma charakteru jednoosobowego naczelnego organu administracji

• Nie stoi na czele żadnego prawnie wyodrębnionego resortu

• Jako członek RM wypełnia zadania wyznaczone mu przez premiera, np. w zakresie koordynacji wewnątrzzakładowej, stosunków ze związkami zawodowymi

• Zadania te określane są w drodze rozporządzenia

• Powołanie ministrów bez teki pozostawione jest do uznania organom tworzącym kolejne gabinety

45. Wymień trzy najważniejsze odrębności postępowania ustawodawczego w sprawie uchwalenia kodeksów.

46. Wymień uprawnienia i obowiązki związane z wykonywaniem mandatu.

Związane z wykonywaniem mandatu

-Obowiązek informowania wyborców o swej pracy w izbie oraz o działalności izby

-Prawo uzyskiwania informacji i wyjaśnień od członków RM i przedstawicieli właściwych instytucji, dot. spraw wynikających z wykonywania obowiązków parlamentarnych

-Prawo uzyskiwania informacji i materiałów do wglądu w działalność organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego

-Prawo podejmowania interwencji do załatwienia sprawy wniesionej przez wyborcę

-Prawo do zorganizowania w terenie biura poselskiego (senatorskiego), do zatrudniania tam pracowników i uzyskiwania na te cele środków z budżetu izby.

47. Wyjaśnij, na czym polega horyzontalne działanie konstytucyjnych praw i wolności.

Horyzontalne działanie konstytucyjnych praw i wolności polega na możliwości bezpośredniego powołania przepisu konstytucyjnego jako podstawy żądania określonego zachowania od innej osoby fizycznej, czy prawnej (nie będącej władzą publiczną).

48. Pytanie prawne do TK składa....sąd ( jeżeli w trakcie rozpoznawania sprawy pojawi się wątpliwość co do zgodności przepisu prawnego z konstytucją , ustawą czy umową międzynarodową).................... Przesłanka relewantności polega na

tym, że..pytanie musi dotyczyć tylko przepisu ,który ma być podstawą rozstrzygnięcia sprawy

49. Wymień podstawowe zasady określające pozycję ustrojową RPO.

50. Jaka jest struktura Rady Ministrów. Uzasadnij

51. Wymień cechy weta prezydenckiego.

52. Wymień przypadki obligatoryjnej dymisji Prezesa Rady Ministrów.

53. Prezes RM składa dymisję (Rady Ministrów) w następujących przypadkach:

54. Przedstaw strukturę Rady Ministrów:

55. Wymień i wyjaśnij cechy mandatu parlamentarnego.

Cechy mandatu parlamentarnego

• Uniwersalność - poseł reprezentuje cały naród (zbiorowy podmiot suwerenności, a nie poszczególne grupy wyborców, bądź ich organizacje)

• Niezależność - ani wyborcy, ani organizacje nie mają prawnej możliwości narzucenia posłowi sposobu działania, zwłaszcza głosowania w izbie, niedopuszczalne jest też tworzenie zależności pośrednich

Nieodwołalność - ani wyborcy, ani ich organizacje nie mogą doprowadzić do przedterminowego wygaśnięcia mandatu posła

56. Prezes RM jest.........................ponieważ od niego zależy: (wymień co najmniej 3

możliwości)

57. Czy Prezydent RP korzysta z uprawnień domniemanych. Uzasadnij odpowiedź..

58. Wymień grupy uprawnień prezydenta w dziedzinie polityki zagranicznej i daj po 2

przykłady dla każdej z nich.

• Reprezentowanie państwa w stosunkach zewnętrznych, m.in.

• składanie wizyt państwowych za granicą

• prowadzenie rozmów i negocjacji

• Podejmowanie decyzji personalnych, m.in.:

• mianowanie i odwoływanie przedstawicieli RP w innych państwach oraz przy organizacjach międzynarodowych

• przyjmowanie listów uwierzytelniających i akredytujących przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych

• Ratyfikacja i wypowiadanie umów państwowych, m.in.:

• umowy dot. wolności, praw lub obowiązków obywatelskich, określonych w konstytucji

• umowy dot. pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych

• Postanawianie o stanie wojny

• jeżeli Sejm nie może zebrać się na posiedzenie, a spełnione są przesłanki dopuszczające wprowadzenie stanu wojny

59. Wyjaśnij, co to jest informacja bieżąca.

Informacje bieżące

• Wystąpienia poselskie

• Każdy klub poselski lub grupa min 15 posłów może się zwrócić o przedstawienie przez członka RM na posiedzeniu Sejmu takiej informacji w określonej sprawie

• O uwzględnieniu tego wnioski rozstrzyga Prezydium Sejmu po wysłuchaniu opinii Konwentu Seniorów

• gdy w Prezydium Sejmu brak jednomyślności - rozstrzyga Sejm

• Rozpatrzenie informacji bieżącej odbywa się na posiedzeniu Sejmu i obejmuje m.in. wystąpienia poselskie w sprawie informacji

60. Wyjaśnij pojęcie prerogatywy.

Prerogatywa - to samodzielne uprawnienie prezydenta, wynikające z zajmowanego przez niego urzędu i nie wymagające kontrasygnaty premiera.

Zakres prerogatyw prezydenckich pozwala prezydentowi samodzielnie wykonywać te zadania i kompetencje, które wykraczają poza sferę działalności rządowej, a wiążą się z wykonywaniem przez prezydenta funkcji arbitra oraz z oddziaływaniem na skład i funkcjonowanie władzy ustawodawczej bądź sądowniczej.

Ponieważ zasadą jest wymóg kontrasygnaty - wszelkie odstępstwa muszą być wyraźnie określone w przepisach konstytucyjnych. Konstytucja wylicza 30 prerogatyw prezydenckich - aktów urzędowych nie wymagających kontrasygnaty (współpodpisania) premiera.

Należą do nich akty dotyczące:

• Stosunków prezydenta z parlamentem, m.in.:

• Zarządzenie wyborów do Sejmu i Senatu

• Zarządzenie referendum ogólnokrajowego

• Inicjatywa ustawodawcza

• Podpisywanie lub odmowa podpisania ustawy

• Spraw związanych z powoływaniem i odpowiedzialnością rządu oraz ministrów, m.in.:

• Desygnowanie i powoływanie PRM

• Przyjmowanie dymisji RM

• Odwoływanie ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności

• Powoływaniem innych organów państwowych, m.in.:

• Powoływanie I Prezesa SN

• Powoływanie Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego

• Powoływanie Prezesa NSA

• Tradycyjnych uprawnień głowy państwa, m.in.:

• Nadawanie orderów i odznaczeń

• Powoływanie sędziów

• Stosowanie prawa łaski

• Nadawanie obywatelstwa polskiego

61. Przedstaw charakterystykę stałych komitetów Rady Ministrów.

62. Wyjaśnij zasadę „niepołączalności materialnej".

Niepołączalność materialna

• Niepołączalność materialna oznacza zakaz podejmowania pewnych typów działalności w okresie sprawowania mandatu. Konstytucja wymienia tu:

• Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, w ramach której osiągane są korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego

• Zakaz nabywania składników tego majątku

• Zakaz członkowstwa w podmiotach gospodarczych z udziałem Skarbu Państwa lub mienia komunalnego

63. Na czym polega kontrasygnata i kto jej udziela.

Kontrasygnata - polega na uzależnieniu ważności aktów odejmowanych przez głowę państwa od ich zaakceptowania przez premiera. Akceptacja ta ma przybiera postać podpisu premiera umieszczonego obok podpisu głowy państwa - jest to współpodpisanie.

Kontrasygnaty udziela wyłącznie premier, przy czym prezydent nie dysponuje żadnymi środkami prawnymi, którymi mógłby wymusić od premiera udzielenia tej kontrasygnaty.

Uzyskanie kontrasygnaty jest warunkiem ważności wszystkich aktów urzędowych prezydenta. Wymóg kontrasygnaty jest zasadą, więc wszelkie odstępstwa muszą być wyraźnie określone w przepisach konstytucyjnych.

Funkcje ustrojowe

• jej udzielenie jest warunkiem ważności aktu głowy państwa - głowa państwa nie ma możliwości działania wbrew woli rządu

• udzielenie kontrasygnaty oznacza wzięcie na siebie odpowiedzialności przez premiera wobec Sejmu za dany akt prezydenta

64. Wymień, jakich materii nie może dotyczyć weto ustawodawcze prezydenta RP.

Nie może dotyczyć

1. Ustawy budżetowej

2. Ustawy o prowizorium budżetowym

3. Ustawy o zmianie konstytucji

65. Wyjaśnij, na czym polega prawo żądania wysłuchania.

Prawo żądania wysłuchania

Prawo żądania wysłuchania jest jednym z instrumentów kontroli sejmowej. Przyjmuje na szczeblu komisji sejmowych postać:

• Dezyderatów - uchwał komisji zawierających postulaty w określonej sprawie. Kierowane są one do RM, jej członków, Prezesa NIK, prezesa NBP, GIP.

• adresat nie ma prawnego obowiązku wykonania postulatów, ale musi zająć wobec nich stanowisko w terminie 30 dni

• Opinii - zawierających stanowisko komisji w określonej sprawie. Można je kierować do wszystkich centralnych organów i instytucji

• na żądanie komisji adresat musi zająć stanowisko w terminie 30 dni

Sejm zgromadzony na posiedzeniu plenarnym może uchwalać rezolucje - zawierające wezwanie określonego organu państwowego do podjęcia wskazanego w rezolucji jednorazowego działania.

• rezolucja nie ma charakteru prawnie wiążącego

• przykład rezolucji: wzywająca Prezydenta RP do jak najszybszego ratyfikowania traktatu z Lizbony

66. Wyjaśnij, na czym polega interpelacja poselska.

Interpelacja poselska

• Wystąpienie poselskie

• Składane w sprawach o zasadniczym charakterze, odnoszącym się do problemów związanych z polityką państwa

• Składana jest na piśmie

• Poprzez Marszałka Sejmu przekazywana członkowi rządu, który jest jej adresatem

• Odpowiedź musi być udzielona na piśmie w terminie 21 dni

• Marszałek Sejmu informuje Sejm o treści odpowiedzi na interpelację

• Jeżeli interpelant uzna odpowiedź za niezadowalającą (lub gdy brak odpowiedzi) interpelant może zwrócić od marszałka Sejmu o zażądanie złożenia w terminie 21 dni dodatkowych (brakujących) wyjaśnień

• Nie przewiduje się przeprowadzenia debaty nad odpowiedziami na interpelacje

67. Jaką pozycję ustrojową zajmuje Prezes Rady Ministrów; uzasadnij (w punktach).

Prezes RM - Pozycja ustrojowa

• PRM zajmuje pozycję ustrojową szefa rządu - rzeczywistego kierownika prac rządowych. Jest organem wewnętrznym RM o szczególnych uprawnieniach.

• Szczególna pozycja PRM wynika przede wszystkim z przesłanek politycznych

• stanowisko to jest na ogół powierzane politykowi wpływowemu, zdolnemu do zorganizowania prac rządowych, do utrzymywania spójności koalicji oraz porozumiewania się ze swoimi klubami

• Na płaszczyźnie prawnej premier skupia w swoich rękach kompetencje:

• proces tworzenia rządu i dokonywanie w nim zmian

• zakres zadań i personalny kształt ministerstw i innych organów centralnych

• organizowanie prac rządowych

• kierowanie pracami terenowej administracji rządowej

• zwierzchnictwo nad osobami zatrudnionymi w administracji rządowej

• nadzór nad działalnością samorządu terytorialnego

• W zakresie stanowienia prawa RM może wydawać

• rozporządzenia

• zarządzenia - mogą być wydawane tylko na podstawie ustawy

68. Wymień organy i funkcje NBP.

Organy i funkcje NBP

• Organami NBP są:

• Prezes NBP

• Rada Polityki Pieniężnej

• Zarząd NBP

• Funkcje NBP

• Wyłączne prawo emisji pieniądza

• Ustala i realizuje politykę pieniężną i przekazuje ją innym organom państwa

• Prowadzi bankową obsługę budżetu państwa

• Reguluje płynność banków i ich refinansowanie

• Gromadzi rezerwy obowiązkowe banków

• Sporządza bilanse płatnicze oraz bilanse należności i zobowiązań płatniczych państwa

• NBP ma zanadto za zadanie utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu

• Obowiązek powstrzymywania takich działań Rządu, które przyczyniały by się do wzrostu inflacji

NBP, realizując powyższe zadania współdziała z Sejmem, rządem i ministrem finansów.

69. Czy organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mogą wystąpić do TK z wnioskiem o kontrolę konstytucyjności aktu prawnego? Jeśli tak, to pod jakim warunkiem?

70. Przedstaw postępowanie kontrolne wykonania ustawy budżetowej.

Postępowanie kontrolne wykonania ustawy budżetowej

• Wykonanie ustawy budżetowej jest poddawane corocznemu postępowaniu kontrolnemu w Sejmie

• RM ma obowiązek przedłożyć Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej w terminie 5 m-cy od zakończenia roku budżetowego, wraz z informacją o stanie zadłużenia państwa

• Sejm rozpatruje sprawozdanie w terminie 90 dni

• w trybie analogicznym jak tryb prac nad projektem ustawy budżetowej (wiodąca rola Komisji Finansów Publicznych, a poszczególne części sprawozdania są rozpatrywane przez odpowiednie komisje sejmowe)

• Wraz ze sprawozdaniami rządu do Sejmu wpływają:

• analiza NIK dot. wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej

• opinia NIK w przedmiocie absolutorium dla RM

• Sejm podejmuje uchwałę w przedmiocie absolutorium dla rządu

Absolutorium

Absolutorium to pozytywne skwitowanie wykonania przez Radę Ministrów ustawy budżetowej w minionym roku budżetowym.

W praktyce nabiera waloru politycznej oceny całokształtu działalności rządu.

Skutki odmowy udzielenia

• Brak skutków prawnych

• Występują jedynie skutki polityczne:

• odmowa udzielenia absolutorium jest równoznaczna z wezwaniem premiera do złożenia dymisji rządu

• jest to możliwe tylko, gdy gabinet urzędujący w momencie udzielania absolutorium jest tym samym gabinetem, który wykonywał budżet w roku poprzednim

71. Wymień i wyjaśnij kryteria kontroli konstytucyjności norm prawnych

72. Wyjaśnij, na czym polega legitymacja szczególna do kwestionowania norm przed TK.

73. Przedstaw charakterystykę współczesnego mandatu parlamentarnego.

Cechy mandatu parlamentarnego

• Uniwersalność - poseł reprezentuje cały naród (zbiorowy podmiot suwerenności, a nie poszczególne grupy wyborców, bądź ich organizacje)

• Niezależność - ani wyborcy, ani organizacje nie mają prawnej możliwości narzucenia posłowi sposobu działania, zwłaszcza głosowania w izbie, niedopuszczalne jest też tworzenie zależności pośrednich

• Nieodwołalność - ani wyborcy, ani ich organizacje nie mogą doprowadzić do przedterminowego wygaśnięcia mandatu posła.

74. Skarga konstytucyjna jako środek ochrony wolności i praw.

75. Omów zasadę społecznej gospodarki rynkowej.

76. Przedstaw zasady odpowiedzialności politycznej rządu i jego członków.

Zasady odpowiedzialności politycznej rządu i jego członków

• Rząd ponosi za swoją działalność odpowiedzialność polityczną przed Sejmem - co oznacza, że może być zmuszony do złożenia dymisji gabinetu, jeżeli Sejm negatywnie oceni jego działalność i da temu wyraz w formie uchwały o wotum nieufności.

• Odpowiedzialność polityczna może przybrać postać odpowiedzialności

• Solidarnej - odnoszącej się do całej Rady Ministrów

• Indywidualnej - odnoszącej się do poszczególnych jej członków (członkowie rządu ponoszą odpowiedzialność polityczną nie tylko przez Sejmem, ale i przed PRM, który zawsze może zażądać od nich złożenia rezygnacji ze stanowiska; członek RM może być również odwołany przez prezydenta na wniosek PRM)

• Formalną postacią jej wyrażenia jest podjęcie uchwały o wotum nieufności (dla całej RM - konstruktywne, dla poszczególnych członków RM - zwykłe)

77. Omów relacje prezydent - rząd w Polsce.

78. Przedstaw charakterystykę skargi konstytucyjnej.

79. Skarga konstytucyjna jako środek ochrony wolności i praw.

80. Na czy polega zracjonalizowany charakter stosunków Sejm-Rada Ministrów.

81. Scharakteryzuj pozycję ustrój ową Rady Ministrów.

Pozycja ustrojowa Rady Ministrów

• RM jest jednym z dwóch podstawowych organów władzy wykonawczej - istnieje obok prezydenta jako równorzędny organ konstytucyjny

• nie jest podporządkowana głowie państwa

• istnieje polityczne powiązanie RM z Sejmem

• RM i jej poszczególni członkowie ponoszą odpowiedzialność:

• wobec Sejmu za swoją działalność polityczną (parlamentarną)

• przed TS - indywidualną odpowiedzialność konstytucyjną

• Mieszany charakter ustrojowy - RM jest organem kolegialnym, a większość jej członków to zarazem odrębne, jednoosobowe organy konstytucyjne o własnym zakresie kompetencji. Wewnątrz RM zarysowuje się polityczna hierarchizacja jej członków

• Do RM należą wszystkie sprawy polityki państwa, niezastrzeżone dla innych organów państwowych

• RM skupia w swej kompetencji najważniejsze sprawy dotyczące bieżącego prowadzenia polityki państwa

• domniemanie kompetencji działa na rzecz RM

• RM kieruje całym systemem administracji rządowej, a poprzez RM sprawuje także nadzór nad działalnością samorządu terytorialnego. Ponadto ma kompetencje do określania stanowiska Polski w organach wykonawczych UE

14

---