rynek kapitalowy i pieniężny(1), Bankowość i Finanse


WYKŁAD 1 27,02,00

1.Istota i rozwój rynku kapitałowego

Rynek - miejsce spotkania popytu i podaży.

Rynek kap. to część rynku gdzie z jednej strony jest to pojęcie szersze od rynku finansowego - oprócz elementów finansowych występuje rynek produkcji. Jest to rynek długoterminowy.

Czynniki produkcji - środek trwały, używane do pozyskiwania dochodów.

Rynek nieruchomości

Segmenty rynku finansowego - rynek długoterminowy papierów wartościowych i rynek długoterminowy operacji pieniężnych.

0x08 graphic
0x08 graphic
RYNEK KAPITAŁOWY

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
Kapitał rzeczowy kapitał finansowy

Rynek Rynek rynek rynek

Czynników produkcyjnych nieruchomości pap.wartość. operacji finansowych

Długotermin. Długotermin.(lub
średniot. kredyt, lokata)

Kryterium podmiotu - czas operacji

Rynek finansowy

0x08 graphic
0x08 graphic

Rynek pieniężny rynek kapitałowy (powyżej roku)

(operacje finansowe do 1-go roku)

kryterium przedmiotu obrotu

rynek finansowy

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
r. pieniężny r. kapitałowy

0x08 graphic

r. walutowy r. pap.wart. r. operacji r. kredytów r. pap. wart.

krótkotermin. pieniężnych. i lokat długotermi. długoterm.

krótkotermin

Rynek papierów wartościowych długoterminowych ze względu na stopień operacji dzielimy na:

  1. giełda, rynek giełdowy

  2. rynek poza giełdowy O-T-C

  3. rynek prywatny

Ze względu na strony zawierające transakcje dzielimy na:

Jeżeli jedną ze stron jest emitent papierów to jest to rynek pierwotny

Jeżeli strony nie są emitentami tylko kolejnymi inwestorami - rynek wtórny.

Gdy emitent wykupuje papiery to - rynek pierwotny.

Podział papierów wartościowych:

  1. papiery dopuszczone do obrotu publicznego i giełdowego

  2. papiery dopuszczone do obrotu publicznego ale nie do giełdowego

  3. papiery nie dopuszczone do obrotu publicznego.

Emitent musi zadbać o to aby pap. zostały dopuszczone do publicznego obrotu. Firma musi spełnić określone warunki.

0x08 graphic
giełda

0x08 graphic

O-T-C

0x08 graphic

0x08 graphic
prywatna

Czynniki warunkujące rozwój rynku kapitałowego (giełdowego).

1.stabilność polityczna

2.gospodarka rynkowa

3.niska inflacja → gdy jest duża inflacja nie można podejmować poprawnych decyzji. Nie wiemy jakie będą skutki inflacji.

4.preferencje podatkowe związane z ofertą publiczną - jednakowe traktowanie podatkowe wszystkich podatników.

Różnice z kursów są nie opodatkowane. Wszystkie dochody finansowe nie opodatkowane.

Preferencje podatkowe - ulgi i zwolnienia

Obligacje Skarbu Państwa - to cena zakupu mogła zmniejszać podstawę opodatkowania.

Obligacje zamienne na akcje tego samego właściciela.

Przedsiębiorstwa, które płaciły obligacjami nie płaciły popiwku od wzrostu wynagrodzeń.

5.przestrzeganie standardów rachunkowości i tzw. analitingu (analiza ekonomiczno - finansowa firmy)

Cena akcji jest związana z sytuacją finansową firmy.

6.Oddzielenie funkcji zarządzania i funkcji własności.

7.Istnienie instytucji rynku kapitałowego

  1. system bankowy z siecią banków komercyjnych.

  2. Giełda i sieć biur maklerskich.

  3. Instytucje zbiorowego inwestowania (fundusze powiernicze, towarzystwa emerytalne, fundusze ubezpieczeniowe)

WYKŁAD 2 6.03.2001

FAZY ROZWOJU RYNKU (GIEŁDOWEGO)

  1. stan uśpienia - faza ta charakteryzuje się niską świadomością rynku ,małym zainteresowaniem rynku (giełdą).

Mała podaż na rynku i mały popyt wynika powolny handel, niska mała płynność rynku. (możliwość zakupu i sprzedaży papierów w każdej chwili, szybka zamiana na gotówkę ). Ceny nie odbiegały od cen nominalnych.

Rynek rozwijał się przez przekształcanie przez państwo przedsiębiorstw w jednoosobowe spółki Skarbu Państwa.

Wypychanie papierów wartościowych - sprzedaż obligacji, zamiana na akcje

Na początku 91r.było na giełdzie 5 spółek. Podaż rosła powoli, popyt rósł dużo szybciej. Było bardzo małe ryzyko na rynku. Zarabiało się na papierze.

  1. stan manipulacji
    - zwiększenie atrakcyjności lokat

- osiąganie spekulacyjnych zysków ze sprzedaży

rynek byka hossa - gra na zwyżkę - cena rośnie

rynek niedźwiedzia - bessa - cena maleje

- podaż rośnie w małym tempie, bardzo silnie wzrasta popyt

- cena rośnie

- rosną obroty

  1. stan spekulacji → zarobek na różnicy kursów.

r. formalny - stan spekulacji - zaczyna się od wzrostu liczby spekulantów.

Spekulant - osoba zarabiająca na różnicy kursów (cen)

Spekulacja - była to siła napędowa rynku. Krótki dla poprawienia płynności.

Inwestorzy - nowe emisje niskie ceny

Emitenci - przedsiębiorstwa wprowadzone na giełdę ma większe możliwości pozyskania kapitału.

Powody: ceny są na bardzo wysokim poziomie dochodzi do krytycznego momentu.

  1. Faza konsolidacji - wszyscy chcą sprzedawać

    1. duża podaż mały popyt

    2. ceny spadają

    3. słaba sprzedaż nowych emisji

    4. kłopoty z handlem ( nie było chętnych na kupowanie )

Rynek skonsolidowany- w momencie jeżeli spadek cen zostanie ustabilizowany na pewnym poziomie to nastąpi konsolidacja.

Jeżeli nie uda się tego zahamować - recesja na rynku , kryzys gospodarczy to rynek przechodzi załamania .

Dla przywrócenia rynku należy wtedy wykorzystywać metody administracyjne.

Jeżeli stan konsolidacji utrzyma się przez jakiś czas, cena utrzymuje się przez dłuższy czas to rynek przechodzi w fazę rynku dojrzałego.

Cechy:

  1. faza rynku dojrzałego

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GIEŁDY - rynek dzielimy na:

r. nieformalny - rynek, w którym transakcję zawiera się w sposób dowolny ale zgodny ze zwyczajami handlowymi i przepisami prawa ( np. sprzedaż samochodu)

Transakcje zawierane są zgodnie z zasadami określonymi w regulaminie i statucie. Odbywające się w określonym miejscu i czasie ( np. sklep).

Najbardziej sformalizowanym rynkiem jest giełda: obowiązuje szereg przepisów, giełdy ustalają ceny, prawa i obowiązki uczestników, warunki obrotów, technikę zawierania i wykonywania transakcji, ustalania cen, sposób rozstrzygania sporów i reklamacji, organizacja władzy. Ma określony język znaków, słów

Funkcje giełdy:

Mobilizacja - dotyczy gromadzenia kap. z drobnych wypłat

Alokacja - przenoszenie kap. od podmiotów zgłaszających nadwyżkę kap. do podmiotów zgłaszających zapotrzebowanie na kap. ( od inwestora do emitenta)

Transformacja -zamiana kap. z pieniężnego na rzeczowy i odwrotnie.

Wycena kapitału - na rynku dojrzałym cena powinna odzwierciedlać sytuację finansowo - ekonomiczną emitenta.Dobra firma ceny wysokie, zła ceny niskie. Na giełdach podaje się średnie wyniki są to indeksy giełdowe- pokazuje czy firmy notowane na giełdzie są ogólnie dobre

Giełda jest barometrem ekonomicznym gospodarki na podstawie funkcji wyceny pokazuje poziom gospodarki krajowej

Cechy giełdy:

  1. płynność

  2. bezpieczeństwo

  3. przejrzystość

Płynność - możliwość wykonywania transakcji w każdej chwili, zakup papierów. Jest tylko wtedy, gdy giełda ma dużą podaż i popyt tzw. masowość

Przejrzystość -przejrzyste zasady wykonywania transakcji, jasne, zrozumiałe i podane do publicznej wiadomości. Informacja dostępna jest dla wszystkich jednakowo nie może być grup uprzywilejowanych.

Bezpieczeństwo -wynika z poprzednich funkcji. Ceny są cenami równowagi.

WYKŁAD 3 13.03.2001

GIEŁDA - regularne, odbywające się w określonym miejscu i czasie, podporządkowane określonym warunkom i zasadom spotkania osób pragnących zawrzeć transakcje kupna i sprzedaży oraz osób pośredniczących w zawieraniu transakcji, których przedmiot stanowią dobra zamienne, przy czym ceny w owych transakcjach ustalane są na podstawie istniejącego w danej chwili układu podaży i popytu, a następnie podawane do publicznej wiadomości.

UZANS - zasada giełdowa, zasada postępowania.

KONTRAKT - jednostka obrotu, którą się handluje.

Inwestorzy nie występują fizycznie na giełdzie, składają oni zlecenia przez maklera. Przedmiot obrotu też nie występuje fizycznie na giełdzie, wszystko odbywa się przez podpisanie umowy kupna-sprzedaży. Inwestor musi być 100% pewny, że to, co kupuje jest trafne i warto go kupić, jest zamienny. Do obrotu giełdowego dopuszcza się tylko i wyłącznie ściśle określony krąg osób. Giełda wprowadza mechanizmy gwarantujące rozliczenie transakcji.

BANKI / IZBY ROZRACHUNKOWE - zajmują się przeprowadzeniem operacji rozrachunkowych.

Giełda wprowadza mechanizmy rozstrzygania sporów między uczestnikami. Nie dopuszcza się do targowania między inwestorami.

SĄDY POLUBOWNE - ewentualne spory.

Ustalanie cen bez osobistych preferencji inwestorów.

MAKLER ANIMATOR - ustala cenę wg określonych zasad.

Rynek giełdowy jest rynkiem doskonałym. Giełda jest rynkiem punktowym - w jednym miejscu jest duża koncentracja popytu i podaży.

UCZESTNICY GIEŁDY - podstawowe grupy:

  1. członkowie giełdy - osoby fizyczne lub grupy: maklerzy, podmioty gospodarcze typu biura maklerskie, banki, które wykupują udziały stając się członkami (współwłaścicielami) giełdy, osoby, które chcą przeprowadzić operacje na giełdzie - tylko członkowie mogą takie operacje przeprowadzać

  2. pośrednicy - maklerzy, biura maklerskie, osoby, które fizycznie przeprowadzają transakcje. Makler musi mieć licencję, a biuro pozwolenie. Wyróżniamy 2 grupy maklerów:
    a) pośrednicy
    b) na własny rachunek
    Makler musi mieć akredytację na giełdzie (najlepiej kilku)

  3. goście - wszystkie osoby nie mające prawa przeprowadzania transakcji. Za gościa odpowiada członek giełdy, który go wprowadził. Są to m.in.: studenci, dziennikarze, personel pomocniczy. Są oni wpisywani do księgi.

Klasyfikacja giełdy:

  1. kryterium zasięgu giełdy:

a) światowa (Frankfurt, Zurych, Nowy Jork)
b) międzynarodowa
c) krajowa (Polska)

  1. kryterium formy prawnej (sposobów organizacji)

a) państwowe (europejskie) - organem założycielskim jest państwo i są one pod jego
kontrolą, np. Państwowa Komisja Papierów Wartościowych
b) korporacyjne (angielskie) - charakterystyczne dla krajów anglojęzycznych. Są w formie S.A. Nastawione są na zysk, zakładane przez podmioty zainteresowane handlem na giełdzie: grupy kupieckie, korporacje przemysłowe, banki, biura maklerskie, instytucje pośrednictwa przemysłowego.
Polska giełda jest w formie S.A. z nadzorem państwowym

  1. ze względu na czas realizacji

a) kasowe - realizacja transakcji jest natychmiastowa
b) terminowa - upływa pewien czas od chwili zawarcia umowy do momentu realizacji (tzn. są tzw. Kontrakty czasowe). Kupując dziś masz prawo do zakupu akcji w przyszłości (dziś zaklepują akcje, które kupią np. za miesiąc)

  1. ze względu na przedmiot transakcji

a) towarowe - przedmiotem transakcji są towary o charakterystycznych cechach wynikających z ich zamienności, czyli muszą mieć cechy niezmienne.
Cechy towarów:
- trwałość - nie jajka
- nadające się do standaryzacji - jednakowa wielkość, kształt, barwa, itp.
- masowość występowania w przyrodzie i jednocześnie musza się cieszyć dużym
popytem.
Istnieje około 50 artykułów spełniających te warunki i nadających się na giełdę.
Funkcje giełdy towarowej:
- kształtowanie cen na rynku
- przyczynianie się do powstania standardów klasyfikacyjnych
- ujednolicanie, stwierdzanie i ogłaszanie zwyczajów handlowych
- zapewnienie bezpieczeństwa obrotu
b) pieniężne i papiery wartościowe
c) usług - na konkretne towary.
- ubezpieczeniowe
- przewozowe - FRACHTOWE
Są uzupełnieniem transakcji na giełdach towarowych.

TRANSAKCJE NIERZECZYWISTE - kupujemy i od razu sprzedajemy.

WYKŁAD 4 20.03.2001r.

ORGANIZACJA GIEŁDY WARSZAWSKIEJ

Giełda warszawska jest zorganizowana w formie S.A., państwa. Państwo jest również głównym udziałowcem tej spółki. Nie jest to jednak typowa spółka akcyjna jak w przypadku przedsiębiorstwa, jest to bardziej forma organizacyjna.

Cechy (akcji giełdy):

  1. giełda nie jest spółką o charakterze zarobkowym tzn. nie wypłaca się akcjonariuszom dywidendy (kupno akcji jest warunkiem zawarcia umowy, wykupieniem możliwości zawierania transakcji).

  2. Akcje spółki giełdy są imienne wystawione na konkretne jednostki (do obrotów giełdowych dopuszczony jest określony krąg osób)

  3. Akcje są nieuprzywilejowane, niezbywalne w normalnym trybie tzn. biura maklerskie jeżeli nie chcą uczestniczyć już na giełdzie nie mogą sprzedać tych akcji

  4. Akcje w momencie wycofania się jednostki ze sprzedaży akcji są umarzane

  5. Akcje giełdy mogą nabywać domy maklerskie, Skarb Państwa, banki, Towarzystwa Funduszy Powierniczych, zakłady ubezpieczeń , emitenci papierów wartościowych

  6. Kapitał akcyjny spółki wynosi 21 mln, podzielony jest na 60 tyś. akcji nie zwiększ się ilości akcji, gdyż nie chce się dopuścić dużej ilości osób

  7. Organem zarządzającym jest Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy, organem kontrolnym /nadzorczym/ jest Rada Giełdy, organem wykonawczym jest Prezes i jego zastępca .

WALNE ZGROMADZENIE AKCJONARIUSZY zatwierdza regulamin i statut, podejmuje zasady podziału zysku wytworzonego przez giełdę. Rada Giełdy składa się z 12 osób: akcjonariuszy, emitenci papierów notowanych na giełdzie, inwestorzy, przedstawiciele izb gospodarczych, instytucji finansowych. Kadencja Rady trwa 3 lata i zajmuje się bieżącym sprawdzeniem działalności i dopuszczeniem papierów do obrotu giełdowego i uczestników do obrotu giełdowego.

Rada może dopuścić akcje do obrotu jeżeli:

  1. są one dopuszczone do obrotu giełdowego

  2. ich zbywalność jest nieograniczona

  3. wartość akcji, które mają być dopuszczone do obrotu wynosi co najmniej 4 mln. zł.

  4. Wartość księgowa spółki, której akcja mają być dopuszczone wynosi co najmniej 4 mln.zł

  5. kapitał akcyjny spółki , której akcje mają być dopuszczone wynosi co najmniej 145 mln.

Zostały udostępnione informacje wymagane przepisami obowiązującymi na giełdzie, które stosownie do rodzaju emitenta pozwolą inwestorom na ocenę aktywów emitenta i źródeł ich finansowania, jego sytuacji finansowej i perspektyw rozwoju, strat i zysków, a także praw związanych z akcjami mającymi być przedmiotem obrotu giełdowego

Emitent ogłosił publiczne roczne sprawozdanie finansowe wraz z podmiotu uprawnionego ustawą do jego badania za ostatni rok obrotowy obejmujący co najmniej 12 kolejnych miesięcy.

Rada giełdy dopuszczając papiery do obrotu bierze pod uwagę:

Rada giełdy może dopuścić do obrotu inne papiery , np. obligacje, jeżeli są dopuszczone do obrotu publicznego i ich zbywalność jest nieograniczona (aby zapewnić max płynność). Na giełdzie handluje się papierami na okaziciela.

ZARZĄD (prezesi, z-cy, doradcy, sekretarki)

STRUKTURA GIEŁDY:

dział notowań - jest najważniejszym segmentem giełdy, zajmuje się organizacją i przebiegiem sesji giełdowych, weryfikuje się w nim papiery wartościowe, które dopuszcza się później do obrotu (Rada).

dział informatyki - obsługa sesji i notowań giełdowych oraz przesyłanie informacji na temat przebiegu sesji oraz cen, ewidencja zrealizowanych transakcji i przesyłanie ich do krajowego Depozytu Papierów Wartościowych

dział prawny - wydaje opinie prawne, udziela porad prawnych, rozstrzyga sprawy sporne dotyczące działalności giełdy

biuro emitentów - współpracuje z emitentami, przygotowanie dokumentów

dział informacji i promocji - upowszechnianie informacji o giełdzie jako instytucji, prowadzi akcje reklamowe zachęcające do udziału na giełdzie, wydaje cedułę giełdową (czyli informator o przebiegu sesji i cenach na giełdzie, poziomie obrotów, indeksach giełdowych)

dyrektor generalny - składa się z dwóch zespołów administracyjno - ekonomicznych i kadrowych, administracyjno - prawnych.

KRAJOWY DEPOZYT PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

Obrót papierami na giełdzie ma charakter niematerialny tzn. akcji nie emituje się w postaci fizycznej , istnieją one tylko w postaci zapisu na kontach poszczególnych inwestorów. Więc nie ma możliwości handlowania nimi na rynku prywatnym. Każdy klient ma w biurze dwa rachunki: gotówkowy i inwestycyjny (służący do ewidencji papierów wartościowych). Wprowadzono zapis elektroniczny na wzór francuskiego systemu: SICOVAM system obrotu niematerialnego jest bezpieczny, zabezpiecza przed fałszowaniem, nie ponosi się kosztów przechowywania.

KDPW - jest to S.A. działająca na tych samych zasadach co giełda S.A., akcjonariuszami są domy maklerskie i banki prowadzące działalność maklerską, emitenci, inwestorzy instytucjonalni i Skarb Państwa. Odcinek zbiorczy jest zdeponowany w centralny depozycie reprezentujący wszystkie papiery wartościowe na okaziciela danej emisji. Natomiast dowodem własności danego papieru wartościowego jest świadectwo depozytowe wydawane właścicielowi przez dom maklerski, w którym inwestor ma rachunek. KDPW prowadzi tylko konta biur maklerskich a nie poszczególnych inwestor

ZADANIA KDPW:

  1. przechowywanie i rejestracja papierów wartościowych będących w publicznym obrocie (odcinek zbiorczy)

  2. prowadzenie rejestru kart depozytowych (inwestycyjnych) dla podmiotów przechowujących walory (papiery)

  3. rejestracja na kontach depozytowych transakcji między podmiotami (biurami)

  4. nadzór nad zgodnością wielkości emisji z ilością papierów wartościowych

  5. wystawianie świadectw depozytowych dla biur

  6. organizacja i prowadzenie rozliczeń gotówkowych.

WYKŁAD 5 03.04.2001r.

Instrumenty rynku kapitałowego (papiery wartościowe).

KLASYFIKACJA PAIERÓW WARTOŚCIOWYCH:
- wg segmentów rynku

Akcje bezterminowe

Papiery, które mają jakiś termin wykupu (realizacji) to papiery wierzycielskie - forma pożyczki, jest potwierdzeniem, że ktoś dał emitentowi pieniądze na jakiś czas. Muszą mieć termin wykupu, są krótkoterminowe np. bony skarbowe, obligacje, bony BC, bony komercyjne, krótkoterminowe, wypuszczane przez przedsiębiorstwo, czeki, weksle, certyfikaty depozytowe CBS, bony oszczędnościowe, to typowe papiery wartościowe bankowe.

Papiery rynku kapitałowego dzielimy wg:

Kryterium (rodzaju ) dochodu:

AKCJA - to papier wartościowy stanowiący ułamkowe prawo własności, oznacza, że akcjonariusz staje się współwłaścicielem firmy emitującej akcje. Charakter ułamkowy oznacza, że każdy akcjonariusz posiadający akcje zwykle z tytułu posiadania akcji ma prawo do:

Akcje są papierami o zmiennym dochodzie tzn. dochodem z akcji jest dywidenda czyli udział w zysku. Jeżeli jest strata lub zero to nie ma dywidendy. Jeżeli jest zysk to dywidenda i tak nie musi być wypłacana - o tym jak rozdysponować zysk decydują akcjonariusze. Nie można z góry przewidzieć czy dywidenda w ogóle będzie wypłacana i w jakiej wysokości.

PAPIERY WIERZYCIELSKIE:

Są pewną formą pożyczki, mogą być krótko lub długoterminowe. Emitent sprzedając papiery zobowiązuje się w określonym terminie do ich wykupu (do oddania długu). Należy ustalić cenę pożyczki, w postaci najczęściej oprocentowania liczonego od ceny nominalnej bądź stopy dyskonta. Papiery wartościowe procentowe - dodaje się określony procent do ceny nominalnej a w terminie wykupu emitent zwraca równowartość ceny nominalnej, np. obligacje sprzedawane z dyskontem - to obligacje z kuponem zerowym.

Papiery wierzycielskie są papierami o stałym dochodzie; emitent wypłaca co najmniej raz w roku odsetki - oprocentowanie doliczane do papieru.

Wśród papierów o stałym dochodzie spotyka się obligacje (papiery długoterminowe) o zmiennym lub stałym oprocentowaniu. Stałość dochodu polega na tym, że procent będzie zawsze, przynajmniej raz do roku wypłacany.

Zmienne oprocentowanie wprowadza się w przypadku niestabilności rynku, przede wszystkim w przypadku wysokiej inflacji aby uchronić właściciela obligacji od spadku ich realnej wartości.

O zmiennym dochodzie:

O stałym dochodzie: