Ugoda (art.917 kc)

Definicja - Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Cechy

a. umowa dwustronnie zobowiązująca

b.umowa konsensualna - do jej zawarcia wymagane jest zgodne oświadczenie woli stron

c.umowa ustalająca - zmierza do przekształcenia niepewnego lub spornego stosunku prawnego w

stosunek pewny i bezsporny

d.umowa wzajemna - strony czynią sobie wzajemne ustępstwa

e.umowa kauzalna - causa obligandi vel aquierendi- przysporzenie, które ma na celu zobowiązanie

strony do świadczenia wzajemnego

Przedmiot

Są nim wzajemne ustępstwa jakie strony czynią sobie w zakresie istniejącego między nimi stosunku pr.

Przez ustępstwo należy rozumieć tu jakąkolwiek rezygnację z pierwotnie zajmowanego przez stronę stanowiska w zakresie istniejącego między stronami stosunku prawnego. np. zrzeczenie się określonych zarzutów, uznanie długu, ustalenie innego miejsca lub czasu spełnienia świadczenia.

• Forma : Nie wymaga się przy jej zawarciu żadnej formy szczególnej. Jednak zgodnie z art. 77§1 kc powinna być ona zawarta w takiej formie, jakiej wymaga czynność prawna objęta treścią umowy

np. jeśli przedmiotem ugody byłoby przeniesienie własności nieruchomości - ugoda wymaga zachowania formy aktu notarialnego!

Ugoda modyfikuje sytuację stron w ramach już istniejącego stosunku prawnego. Nie stanowi więc nowego tytułu prawnego dla wyrażonych w niej praw i obowiązków, a ponadto nie pozbawia znaczenia innych elementów wspomnianego stosunku prawnego, jeśli nie zostały one objęte treścią ugody.

np. pozostają w mocy ustanowione wcześniej zabezpieczenia wierzytelności inaczej niż przy odnowieniu!!!!!

Zdaniem Szpunara i Szafnickiej ugoda może być zawarta także w razie sporu albo niepewności co do istnienia stosunku prawnego.

Skuteczność ugody

• Do ugody odnoszą się wszystkie przepisy dotyczące skuteczności czynności prawnych, wyznaczające konsekwencje na wypadek ich wadliwości.

Zgodnie z art. 58 ugoda sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, podobnie w razie sprzeczności z zws.

SN:

• nieważna z powodu sprzeczności z ustawą jest ugoda zawierająca ustępstwa uczynione w imieniu małoletniego bez uzyskania zezwolenia sądu opiekuńczego

• za sprzeczną z zws uznano ugodę, w której poszkodowany zrzekł się znacznej części świadczeń należnych mu z tytułu uszkodzenia ciała

Ważnym orzeczeniem jest wyrok SA w Łodzi , w którym to sąd nie stwierdził niezgodności ugody w ustawą, która została zawarta między nabywcą samochodu i przedsiębiorstwem „Polmozbyt” (sprzedawca), w której sprzedawca zobowiązał się do wydania w ramach rękojmi za wady - nowego samochodu, nabywca do zapłaty określonej kwoty z tytułu partycypacji w kosztach wymiany samochodu.

Tym samym nie powinno się uznawać za niedopuszczalną każdą ugodę, z której wynikają dla nabywcy korzyści mniejsze niż te, które można byłoby mu przyznać wyrokiem.

• Wady oświadczenia woli

Stosuje się przepisy o wadach oświadczeń woli - odnoszą się one do ustępstwa(oświadczenia), którejkolwiek ze stron.

Zatem stosujemy tu przepisy o pozorności, groźbie czy o wyzysku (którego zastosowanie byłoby uzasadnione w razie wymuszonej przez jedną ze rażącej dysproporcji ustępstw.

Pojawiają się jednak pewne odrębności w stosunku do błędu.

Art. 918. [Uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu]

§ 1. Uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy błąd dotyczy stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy, a spór albo niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy.

§ 2. Nie można uchylić się od skutków prawnych ugody z powodu odnalezienia dowodów co do roszczeń, których ugoda dotyczy, chyba że została zawarta w złej wierze.

Błąd powinien mieć cechy błędu subiektywnie istotnego. Na gruncie powyższego przepisu należy odróżnić:

1. błąd dotyczący okoliczności traktowanych przez strony jako niewątpliwe

2. błąd dotyczący okoliczności spornych lub niepewnych

Tylko ad.1 można powołać się na błąd z uzasadnieniem, że znajomość prawdziwego stanu rzeczy czyniłaby bezprzedmiotowy spór albo niepewność, a tym samym nie byłoby powodów do zawarcia ugody.

Natomiast ad.2 powołanie się na błąd nie będzie skuteczne, gdy dotyczył on okoliczności spornych albo wątpliwych, ponieważ celem ugody jest właśnie usunięcie stanu niepewności.

Z tych samych przyczyn poźniejsze odnalezienie dowodów co do roszczeń, których ugoda dotyczy, nie daje podstaw do uchylenia się od skutków prawnych określonych w ugodzie, chyba że została ona zawarta w złej wierze (gdy 1 ze stron zataiła przed 2 fakt istnienia odpowiednich dowodów)

Ugoda sądowa

Zgodnie z kpc strony powinny dążyć w każdym stanie postępowania do ugodowego załatwienia sprawy, gdy zawarcie ugody jest dopuszczalne. Ustawodawca przewidział ugodę jako umowę między stronami oraz ugodę zawieraną przed sądem.

Powstaje problem wzajemnej relacji między ugodą zawieraną przed sądem a ugodą regulowaną przez kc.

Pogląd SN i przeważającej części doktryny uznaje ugodę sądową za czynność o podwójnym charakterze: będącą zarazem czynnością materialnoprawną i czynnościa procesową

Zgodnie z tą koncepcją ugoda sądowa w odróżnieniu od ugody z art. 917 kc zawiera dodatkowo oświadczenie zmierzające do umorzenia postępowania.

Cechy ugody sądowej:

• Ugoda sądowa wpisana do protokołu rozprawy lub posiedzenia, zawsze spełnia wymagania dotyczące formy jej zawarcia.

• Ugody zawierane przed sądem podlegają kontroli sądowej.

• Za niedopuszczalną uzna sąd ugodę sprzeczną z prawem, z zws lub zmierzającą do obejścia prawa.

W ramach postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych dodatkowo gdy wymaga tego ochrona środowiska lub ochrona produkcji należytej jakości.

Umowa ubezpieczenia (art.805 -834)

Ubezpieczenia dzielimy na:

• Społeczne - nie stosuje się do nich przepisów kc, wynikają one z nawiązania stosunku pracy i są regulowane w ustawie o ubezpieczeniach społecznych

• Gospodarcze - regulowane w kc i w ustawie o działalności ubezpieczeniowej z 90'

Gospodarcze dzieli się na:

1. ze względu na przedmiot umowy ubezpieczenia

- majątkowe

1. mienia (np. auto casco)

2. od odpowiedzialności cywilnej (OC)

- osobowe

1. na życie

2. od nieszczęśliwych wypadków

2. ze względu na to czy istnieje ustawowy obowiązek ubezpieczenia

• obowiązkowe

1. ubezpieczenie OC posiadaczy samoistnych mechanicznych środków komunikacji

2. ubezpieczenie OC rolników za szkody związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego

3. ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń

4. inne ubezpieczenia przewidziane ustawą np. rzeczoznawcy majątkowego, doradcy podatkowego

• dobrowolne

np. auto casco czy na życie.

• Definicja

Przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

• Strony

1. ubezpieczony - osoba na rzecz, której zawarta jest umowa ubezpieczenia

2. ubezpieczyciel - zakład ubezpieczeń działający w formie spółki akcyjnej lub towarzystwa

ubezpieczeń wzajemnych

• Cechy

1. umowa adhezyjna - zawierana przez przystąpienie

2. umowa dwustronnie zobowiązująca

- po stronie ubezpieczyciela obowiązek świadczenia :

1) przy ubezpieczeniu majątkowym - określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku;

2) przy ubezpieczeniu osobowym - umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej.

- po stronie ubezpieczonego - obowiązek zapłaty składki (obliczoną w oparciu o czas trwania odpowiedzialności ZU)

3. umowa konsensualna

4. umowa odpłatna

5. raczej nie jest wzajemna

• Forma

Brak wymogu formy szczególnej, forma dowolna, jednak wymaga się stwierdzenia umowy ubezpieczenia przez ZU - polisą , legitymacją ubezpieczeniową, tymczasowym zaświadczeniem, innym dokumentem.

Sposób zawarcia umowy ubezpieczenia:

1. złożenie oferty i jej przyjęcie (90% przypadków)

Polega na wypełnieniu odpowiedniego formularza i jego przyjęciu przez ubezpieczyciela.

2. w drodze umowy

3. w drodze przetargu

Umowę uważa się za zawartą z chwilą doręczenia przez zakład ubezpieczeń ubezpieczającemu dokumentu ubezpieczenia.

Jeżeli przed upływem 14 dni od daty otrzymania oferty na piśmie zakład ubezpieczeń nie doręczył składającemu ofertę dokumentu ubezpieczenia, umowę uważa się z 15 dniem od otrzymania oferty za zawartą na podstawie ogólnych warunków ubezpieczenia. Przepisu tego nie stosuje się do ubezpieczeń na życie

Umowa ubezpieczenia jest nieważna:

• jeżeli w chwili jej zawarcia przewidziany w niej wypadek już zaszedł albo jeżeli odpadła już możliwość jego zajścia, chyba że ubezpieczenie obejmuje okres poprzedzający zawarcie umowy

Umowa ubezpieczenia będzie bezskuteczna:

• objęcie ubezpieczeniem okresu poprzedzającego zawarcie umowy jest bezskuteczne, jeżeli w chwili zawarcia umowy którakolwiek ze stron wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, że wypadek zaszedł lub że odpadła możliwość jego zajścia w tym okresie

Będzie jednak ważna w pozostałym zakresie, skutków prawnych nie będą wywoływać jedynie postanowienia umowy dotycząc odpowiedzialności ZU za okres poprzedzający zawarcie umowy

Początek odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń

Jeżeli nie umówiono się inaczej, odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się od dnia następującego po zawarciu umowy, nie wcześniej jednak niż dnia następnego po zapłaceniu składki.

W wypadku gdy umowa doszła do skutku przed doręczeniem dokumentu ubezpieczenia, odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się od dnia, w którym umowa ubezpieczenia uważana jest za zawartą.

Wypadek ubezpieczeniowy

Należy do postanowień przedmiotowo istotnych (essentialia negoti).

To zdarzenie losowe:

1. przyszłe i niepewne

2. nadzwyczajne, nie występujące masowo

3. niezależny od woli ubezpieczonego

4. należące do kategorii tzw. ryzyka ubezpieczeniowego objętego ochroną ubezpieczeniową na podstawie umowy

Nie mają charakteru wypadku ubezpieczeniowego zdarzenia, które nastąpiły z winy umyślnej ubezpieczonego. Są 2 wyjątki:

1. Przy ubezpieczeniu na życie samobójstwo ubezpieczonego nie zwalnia zakładu ubezpieczeń od obowiązku świadczenia, jeżeli samobójstwo nastąpiło po upływie lat dwóch od zawarcia umowy ubezpieczenia.

2. Przy OC posiadaczy mechanicznych środków komunikacji ZU zobowiązany jest wypłacić odszkodowanie za szkody wyrządzone przez kierowcę umyślnie (regres)

Termin zapłaty świadczeń przez ZU:

Jeżeli nie umówiono się inaczej, zakład ubezpieczeń obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie dni trzydziestu, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku.

Gdyby wyjaśnienie w powyższym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości świadczenia okazało się niemożliwe, świadczenie powinno być spełnione w ciągu czternastu dni od wyjaśnienia tych okoliczności. Jednakże bezsporną część świadczenia zakład powinien spełnić w terminie 30 dni.

UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE

• OC (art. 822)

1. Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na której rzecz została zawarta umowa ubezpieczenia.

2. Umowa obejmuje tylko szkody, będące następstwem przewidzianego w umowie wypadku, zarówno majątkowe jak i niemajątkowe!

3. Odpowiedzialność ZU obejmuje zarówno szkody powstałe ex delicto jak i ex contractu

4. Uprawniony do odszkodowania może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ZU do wysokości sumy gwarancyjnej!

5. ZU może odmówić wypłaty odszkodowania jeśli szkoda nastąpiła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa ubezpieczonego lub osoby, za którą ponosi odpowiedzialność (art. 827§2)

UBEZPIECZENIE MIENIA

1. szkoda powstała w majątku ubezpieczonego bądź osoby na rzecz, której umowa została zawarta

2. suma ubezpieczenia - suma pieniężna, na którą dane dobro jest ubezpieczone , jeżeli nie umówiono się inaczej, suma ubezpieczenia ustalona w umowie stanowi górną granicę odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń.

3. wartość mienia ubezpieczonego - rzeczywista rynkowa wartość rzeczy ubezpieczonej

1. Jeżeli po zawarciu umowy wartość ubezpieczonego mienia uległa zmniejszeniu, ubezpieczający może żądać odpowiedniego zmniejszenia sumy ubezpieczenia badź dokonać jednostronnie takiego zmniejszenia

2. Zmniejszenie sumy ubezpieczenia pociąga za sobą odpowiednie zmniejszenie składki

3. O ile nie umówiono się inaczej, suma pieniężna wypłacona przez ZU nie może być wyższa od poniesionej szkody

4. wyłączenie odpowiedzialności ZU

1. wina umyślna - ubezpieczającego albo osoby, z którą ubezpieczający pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym lub za którą ponosi odpowiedzialność

2. rażące niedbalstwo powyższych osób - odszkodowanie nie należy się, chyba że zapłata odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach zasadom współżycia społecznego albo interesom gospodarki narodowej.

Regres ubezpieczeniowy - przykład subrogacji ustawowej

Art. 828. [Przejście roszczeń na zakład] § 1. Jeżeli nie umówiono się inaczej, z dniem zapłaty odszkodowania przez zakład ubezpieczeń roszczenie ubezpieczającego przeciwko osobie trzeciej odpowiedzialnej za szkodę przechodzi z mocy prawa na zakład ubezpieczeń do wysokości zapłaconego odszkodowania. Jeżeli zakład pokrył tylko część szkody, ubezpieczającemu przysługuje co do pozostałej części pierwszeństwo zaspokojenia przed roszczeniem zakładu ubezpieczeń.

§ 2. Nie przechodzą na zakład ubezpieczeń roszczenia ubezpieczającego przeciwko osobom, z którymi ubezpieczający pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym lub za które ponosi odpowiedzialność.

UBEZPIECZENIA OSOBOWE

Może ono dotyczyć (katalog przykładowy - mogą strony inaczej uregulować)

1) przy ubezpieczeniu na życie - śmierci osoby ubezpieczonej lub dożycia przez nią oznaczonego wieku;

2) przy ubezpieczeniu następstw nieszczęśliwych wypadków - uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku.

Uposażony

• osoba, która jest uprawniona do odbioru sumy ubezpieczenia na wypadek śmierci ubezpieczonego

• jeżeli ubezpieczony wskazał kilka osób uprawnionych do otrzymania sumy ubezpieczenia, a nie oznaczył ich udziału w tej sumie, uważa się, że udziały tych osób są równe.

• ubezpieczony może to zastrzeżenie zmienić lub odwołać w każdym czasie.

• wskazanie uprawnionego do otrzymania sumy ubezpieczenia staje się bezskuteczne, jeżeli uprawniony zmarł przed śmiercią ubezpieczonego albo jeżeli umyślnie przyczynił się do jego śmierci.

• wskazanie uprawnionego do otrzymania sumy ubezpieczenia staje się bezskuteczne, jeżeli uprawniony zmarł przed śmiercią ubezpieczonego albo jeżeli umyślnie przyczynił się do jego śmierci.

• suma ubezpieczenia przypadająca uprawnionemu nie należy do spadku po ubezpieczonym

• jeżeli w chwili śmierci ubezpieczonego nie ma osoby uprawnionej do otrzymania sumy ubezpieczenia, suma ta przypada najbliższej rodzinie ubezpieczonego

Umowa na okaziciela

Sumę ubezpieczenia otrzyma ten, kto zgłosi się z dokumentem ubezpieczeniowym

Przedawnienie (art. 819)

Roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem lat trzech.

Bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się w dniu, w którym nastąpiło zdarzenie objęte ubezpieczeniem.

8

---