Rozwiązania testów matury próbnej w roku szkolnym 2005/2006

POZIOM PODSTAWOWY

Informacja do zadania 1,2

W jednym z najtrwalszych szeregów promieniotwórczych występują między innymi trzy izotopy polonu, których okresy półtrwania podano w nawiasach:²¹⁸Po (3,1 minuty); ²¹⁴Po (1,6ּ10^-4 sekundy) i ²¹⁰Po (138,4 dnia)

Zadanie 1

Podaj liczbę masową najtrwalszego izotopu polonu wybranego spośród wymienionych powyżej

O trwałości wymienionych nuklidów świadczą ich okresy połowicznego rozpadu τ (tau). Największą wartość okresu połowicznego rozpadu posiada nuklid (izotop) ²¹⁰Po, liczba masowa tego nuklidu równa się 210.

Zadanie 2

Podaj symbol. Liczbę masową i liczbę atomową izotopu, który powstał z izotopu ²¹⁸Po po emisji cząstki α.

Symbol powstałego izotopu: Pb

Liczba masowa powstałego izotopu: 214

Liczba atomowa powstałego izotopu 82

Zadanie 3

Podaj liczbę protonów i elektronów w jonie

Liczba protonów: 26

Liczba elektronów: 23

Zadanie 4

Korzystając z tabeli elektroujemności, oblicz różnicę elektroujemności miedzy atomami fosforu i wodoru, a następnie na tej podstawie określ rodzaj wiązania pomiędzy atomami wodoru i fosforu występujących w związku o wzorze PH₃.

Różnica elektroujemności: elektroujemność fosforu wynosi 2,1, tyle samo wynosi elektroujemność wodoru. Tak więc różnica elektroujemności równa się zero a tym samym wiązanie jest wiązaniem atomowym lub inaczej kowalentnym (kowalencyjnym)

Różnica elektroujemności : równa się zero

Rodzaj wiązania: kowalencyjne

Zadania 5

Oblicz zawartość procentową ( w procentach masowych) bromu w bromku wapnia.

Obliczenia:

Obliczenie masy molowej CaBr₂

- 1 mola wapnia - 40 g

- 2 mole bromu -160 g

Masa molowa - 200

Masa molowa bromku wapnia, czyli 200g stanowi 100%

Zawartość wapnia, czyli 40g stanowi x%

X=

Odpowiedź: Zawartość procentowa wapnia w bromku wapnia wynosi 20% (masowych)

Uwaga: Procent masowy oznacza procentowy udział masy wapnia w masie molowej chlorku wapnia

Informacje do zadań 6. i 7.

W tabeli przestawiono rozpuszczalność dwóch soli w zależności od temperatury

Temperatura, K	273	293	313	333	353
RKCl, g/100gwody	28	34	40	46	51
g/100gwody	14	32	63	109	170

Zadanie 6

Uzupełnij kolejne zdania I, II, III, i IV, posługując się określeniami z poniższego zbioru: KCl, KNO₃, nasycony, nienasycony, ochłodzić, ogrzać, dodać sól.

1. Solą lepiej rozpuszczalną w wodzie, w temperaturze 293 K jest - KCl

2. Rozpuszczając 60 g KNO₃ w 100 g wody w temperaturze 313 K otrzymamy roztwór nienasycony

3. W celu przeprowadzenia nasyconego roztworu KNO₃ w roztwór nienasycony tej soli należy go ogrzać

4. Aby wytrącić osad KCl z nasyconego roztworu tej soli należy ten roztwór ochłodzić

Zadanie 7

Narysuj wykres zależności rozpuszczalności KCl w wodzie od temperatury i odczytaj wartość rozpuszczalności w temperaturze 303K.

Rozpuszczalność KCl w wodzie w temperaturze 303 K wynosi 37 g

Zadanie 8

A/ Korzystając z tablicy rozpuszczalności, zamieszczonej w dołączonej karcie wybranych tablic chemicznych podaj wzór sumaryczny związku chemicznego, którego wodny roztwór może być użyty do rozróżnienia roztworów KCl i KNO₃ na drodze reakcji strącania osadów.

Kationem, który umożliwi rozróżnienie anionu chlorkowego i azotanowego może być przykładowo kation srebra (strąca serowaty osad chlorku srebra) lub kation ołowiu(II). Oczywiście wybieramy azotany (V) wymienionych kationów ponieważ te sole są rozpuszczalne w wodzie.

Wzór sumaryczny : to np. AgNO₃ lub Pb(NO₃)₂

Zadanie 9

Podaj w jakiej kolejności i przy wyborze jakich metod wydzielisz chlorek sodu i piasek z mieszaniny piasku i wodnego roztworu chlorku sodu

Najpierw wydzielam: piasek. który tworzy osad w mieszaninie z wodą

Następnie wydzielam, przez odparowanie wodą i pozostaje chlorek sodu

Zastosowane metody: piasek na drodze sączenia zaś chlorek sodu jako pozostałość po odparowaniu z roztworu wody.

Zadanie 10

Badając wpływ różnych czynników na szybkość reakcji chemicznej przeprowadzono w tych samych warunkach ciśnienia i temperatury dwa doświadczenia.

Doświadczenie I: Do 10 cm³ kwasu solnego o stężeniu 20% dodano 1 gram wiórków magnezu

Doświadczenie II: Do 10 cm³ kwasu solnego o stężeniu 5% dodano 1 gram ewiórków magnezowych.

Podaj numer doświadczenia, w którym reakcja przebiegała szybciej i wskaż czynnik, który to spowodował.

Numer doświadczenia: Reakcja przebiegała szybciej w doświadczeniu nr 1

Czynnik: Szybszy przebieg reakcji był spowodowany większym stężeniem roztworu kwasu solnego.

Zadanie 11

Metodą bilansu elektronowego dobierz współczynniki stechiometryczne w równaniu reakcji:

......NH₃ + .....O₂ → ......N₂ + ......H₂O

Bilans elektronowy:

4NH₃ + 3O₂ → 2N₂ + 6H₂O

Zadanie 12

Wskaż substancję pełniącą role utleniacz i reduktora w procesie opisanym równaniem

Zn + S → ZnS

Utleniacz: Role utleniacza pełni siarka, która się zredukowała do jonu siarczkowego S^2-

Reduktor: Reduktorem jest cynk, który się utlenił do jonu Zn²⁺

Zadanie 13

Poniżej podano wybrane metody otrzymywania soli

1. kwas + wodorotlenek

2. kwas + tlenek metalu

3. kwas + metal

4. tlenek niemetalu + wodorotlenek

Spośród podanych wyżej metod wybierz dwie, które można zastosować do otrzymania siarczku potasu. Napisz w formie cząsteczkowej równania reakcji ilustrujące wybrane metody:

Równanie 1: H₂S + 2KOH → K₂S + 2H₂O

Równanie 2: H₂S + K₂O → K₂S + H₂O

Równanie 3: H₂S + 2K → K₂S + H₂

UWAGA: metoda podana pod numerem cztery jest właściwa jedynie dla kwasów tlenowych (zawierających w cząsteczkach tlen !)

Informacja do zadań 14 i 15

Ze względu na trudności techniczne podaję opis rysunku: czteru ptrobówki z wodą do których wprowadzono kolejno: I - tlenek węgla(II); II - tlenek siarki(IV); III - tlenek krzemu(IV); IV - tlenek sodu.

Do każdej z probówek zanurzono papierek uniwersalny.

Zadanie 14

Podaj numery probówek, w których papierek uniwersalny zmienił zabarwienie.

Zmiana barwy nastąpiła w probówkach II oraz IV.

Zadanie 15

Podaj numer probówki, w której otrzymano roztwór o odczynie kwasowym

Odczyn kwasowy ( barwa czerwona wystąpiła w probówce II

Zadanie 16

Uzupełnij poniższe zdanie wstawiając w miejsce kropek znak: „<” lub „>”.

Roztwory o odczynie kwasowym mają pH <7

Zadanie 17

W miejsce kropek wstaw wzory brakujących reagentów i współczynniki stechiometryczne

4Al + 3O₂ → 2Al₂O₃

2 K + 2H₂O → 2KOH + H₂

SO₃ + H₂O → H₂SO₄

Zadanie 18

Wybierz i zakwalifikuj do odpowiednich grup substancje o wzorach sumarycznych: HCl, HNO₂, H₂S, HNO₃, Zn(OH)₂, HBr, H₂SO₄, KOH, Ba(OH)₂,

1. kwasy beztlenowe: HCl, H₂S, HBr

2. mocne kwasy tlenowe: HNO₃, H₂SO₄

3. wodorotlenki rozpuszczalne w wodzie: ( wodorotlenki rozpuszczalne inaczej zasad , tworzą litowce i niektóre berylowce): KOH, Ba(OH)₂

Zadanie 19

Przeprowadzono kilka doświadczeń z użyciem bezbarwnego gazu. Stwierdzono, że gaz ten:

1. jest palny

2. nie odbarwia wody bromowej

3. w wyniku spalenie w tlenie daje tylko jeden produkt

Wskaż gaz, który użyto w doświadczeniu:

1. Chlor - odpada, gdyż jest gazem barwnym i jako fluorowiec aktywniejszy od bromu odbarwia wodę bromową

2. Metan - odpada, gdyż wprawdzie jako alkan nie odbarwia wody bromowej i spala się jednak w wyniku spalenia daje dwa produkty (dwutlenek węgla i parę wodną)

3. Acetylen - jest alkinem więc odbarwia wodę bromową i spala się dają dwa produkty

4. Wodór - jest gazem spełniającym wszystkie wymienione warunki

Zadanie 20

Spośród podanych poniżej substancji wybierz tę, którą można zastosować do wykrycia tlenku węgla(IV)

1. woda amoniakalna - nie daje efektu

2. woda bromowa - stosowana do wykrywania wiązań wielokrotnych w węglowodorach nienasyconych

3. woda sodowa - sama jest nasyconym roztworem dwutlenku węgla

4. woda wapienna, czyli wodny roztwór wodorotlenku wapnia. Następuje zmętnienie wody wapiennej w wyniku utworzenia trudno rozpuszczalnego węglanu wapnia. Proces biegnie zgodnie z równaniem: Ca(OH)₂+CO₂→CaCO₃+H₂)

Zadanie 21

Tlenek węgla(IV) powstaje m.in. w reakcji fermentacji alkoholowej glukozy w obecności drożdzy oraz podczas termicznego rozkładu wapienia.

Napisz równania obu reakcji w formie cząsteczkowej

Równanie reakcji fermentacji alkoholowej glukozy:

C₆H₁₂O₆ → 2C₂H₅OH + 2CO₂

Równanie reakcji rozkładu wapienia:

CaCO₃
CaO + CO₂

Informacja do zadań 22 i 23

Proces spalania pewnego węglowodoru przebiega według równania

C₄H_8(gaz) → 4CO₂ + 4H₂O_(gaz)+ energia cieplna

Zadanie 22

Procesy chemiczne można między innymi zakwalifikować do poniższych grup reakcji

1. egzotermiczna

2. endotermiczna

3. spalania całkowitego

4. spalania niecałkowitego

Wskaż grupy reakcji, do których można zaliczyć proces opisany w informacji wstępnej

1. I i III odpowiedź prawidłowa

2. I i IV

3. II i III

4. II i IV

Zadanie 23.

Oblicz ile dm³ tlenu odmierzonego w warunkach normalnych należy użyć do spalenia węglowodoru C₄H₈ (zgodnie z równaniem reakcji podanej w informacji wstępnej), aby otrzymać 10 moli CO₂

Obliczenia:

Z równania reakcji spalania (informacja) wynika, że:

6 moli tlenu czyli 6x 22,4 dm³ (objętość molowa gazów) daje 4 mole CO₂

x dm³ tlenu daje 10 moli CO₂

Odpowiedź: Aby otrzymać 10 moli tlenku węgla(IV) należy zużyć 336 dm³ tlenu

Zadanie 24

Narysuj wzór półstrukturalny (grupowy) jednego izomeru węglowodoru o wzorze sumarycznym C₄H₈ i podaj jego nazwę systematyczną

Wzór półstrukturalny: CH₂=CH₂-CH₂-CH₃ jeden z możliwych izomerów

Nazwa systematyczna: but -1-en

Uwaga - inne możliwości to but -2-en ( w wariancie izomerów geometrycznych cis- otaz trans-. Alkeny są również izomerami cyklalkanów, tak więc możliwy jest również izomer o nazwie cyklobutan

Informacja do zadań 25 - 27

Związek organiczny CH₃CH₂CHO ulega przemianom chemicznym opisanym za pomocą poniższego schematu

CH₃CH₂CHO
A + B

Zadanie 25

Napisz równania reakcji opisane numerami 1, 2 i 3stosując wzory półstrukturalne reagentów

Równanie 1. CH₃CH₂CHO + H₂→ CH₃CH₂CH₂OH

Równanie 2. CH₃CH₂CHO + Ag₂O→CH₃CH₂COOH + 2Ag

Równanie 3:

CH₃CH₂COOH + CH₃CH₂CH₂OH
CH₃CH₂COOCH₂CH₂CH₃ + H₂O

Kwas siarkowy(VI) a konkretnie jony wodorowe pełnią rolę katalizatora w reakcji estryfikacji. Kwas siarkowy, dzięki właściwościom higroskopijnym wiąże produkt reakcji - wodę, powodując przesunięcie równowagi reakcji w stronę produktów (reguła przekory)

Zadanie 27

Podaj nazwę grupy związków organicznych do której należy związek wyjściowy CH₃CH₂CHO związek ten należy do grupy aldehydów

Zadanie 27

Wskaż prawidłowy wzór sumaryczny sacharozy

1. C₆H₁₂O₆

2. C₁₂H₂₂O₁₁- wzór prawidłowy, gdyż sacharoza powstaje w wyniku kondensacji heksoz (glukozy i fruktozy)

3. C₁₂H₂₄O₁₂

4. C₁₈H₃₂O₁₆

Zadanie 29

Spośród podanych poniżej opisów reakcji chemicznych wypisz numery tych, którym ulegają aminokwasy.

1. reakcje z kwasami prowadza do otrzymania soli

2. reakcje z wodorotlenkami prowadzą do otrzymania soli8

3. reakcje z wodą prowadzą do otrzymania polipeptydów

4. reakcje z aminokwasami prowadzą do otrzymania polipeptydów

Aminokwasy ulegają reakcjom nr I, II, III

Zadanie 30

Wskaż nazwę reakcji, która zajdzie gdy białko jaja kurzego podziałamy alkoholem etylowym

1. kondensacja

2. denaturacja, proces nieodwracalny spowodowany uszkodzeniem struktury III - rzędowej białka

3. Peptyzacja

4. Estryfikacja

Koniec wersji podstawowej, dalsze zadania to już wersja rozszerzona

Informacja do zadań 31 - 33

Atomy pierwiastka E mają w stanie podstawowym konfigurację elektronową: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶4s²3d¹⁰4p⁴

Zadanie 31

Podaj liczbę elektronów niesparowanych (w stanie podstawowym) i liczbę elektronów walencyjnych w atomach pierwiastka E.

Liczba elektronów niesparowanych: 4p⁴ - cztery elektrony w trzech orbitalach p oznacza, że dwa elektrony będą niesparowane

Liczba elektronów walencyjnych: czyli elektronów znajdujących się na orbitalach o największych wartościach głównej liczby kwantowej czyli w omawianym przykładzie będzie to 4s² i 4p⁴ czyli łącznie sześć elektronów walencyjnych

Zadanie 32

Odczytaj symbol pierwiastka E z układu okresowego pierwiastków i napisz wzór sumaryczny tlenku pierwiastka E na najwyższym stopniu utlenienia i wzór sumaryczny wodorku pierwiastka E

Pierwiastek E znajduje się w czwartym okresie (maksymalna wartość głównej liczby kwantowej) i grupie 16 - pierwiastek E to selen Se (można sprawdzić czy suma podanych w zapisie elektronów odpowiada liczbie atomowej selenu). Z położenia selenu wynikają jego wartościowości w połączeniach z wodorem, od którego przejmuje elektrony ponieważ jest bardziej od wodoru elektroujemny i dlatego wykazuje wartościowość -2 - wzór wodorku H₂Se (analogiczny wzór ma połączenie siarki z wodorem gdyż siarka znajduje się w tej samej grupie !). Maksymalna wartościowość tlenku to VI, gdyż tyle elektronów walencyjnych posiada i oddaje je bardziej elektroujemnemu tlenowi, wzór tlenku to SeO₃

Zadanie 33

Napisz jakie znaczenie można przypisać liczbie 3 w zapisie 3d¹⁰

Wartość 3 oznacza, że w atomie nastąpiło zapełnienie podpowłoki d w powłoce 3.

Zadanie 34

Pewien metal reaguje z chlorem cząsteczkowym dając sól o wzorze sumarycznym ECl₃ Stwierdzono, że 2,8 g tego metalu łączy się z 0,075 mola chloru cząsteczkowego

Napisz symbol metalu jakiego użyto do reakcji. Wykonaj i zapisz niezbędne obliczenia.

Obliczenia:

Jako, że podano wartościowość metalu E, można zapisać równanie reakcji, na podstawie której będzie można dokonać obliczenia masy molowej pierwiastka E (M_E) i w ten sposób dokonać jego identyfikacji: 2E + 3Cl₂ → 2ECl₃

Z równania reakcji wynika, że 2M_E reagują z 3 molami chloru

Z treści zadania wynika, że 2,8gE reaguje z 0,075 mola chloru

Pierwiastkiem tym jest żelazo Fe

Informacje do zadań 35 - 37

W reakcji przebiegającej według równania 2 CO_2(g)↔2CO_(g) + O_2(g) w pewnych warunkach ciśnienia i temperatury ustalił się stan równowagi. Entalpia tego procesu ∆H>0.

Zadanie 35

Napisz wyrażenie na stężeniową stałą równowagi powyższej reakcji.

Zadanie 36

Określ, czy reakcja rozkładu tlenku węgla(IV) w tych warunkach ciśnienia i temperatury jest reakcją egzotermiczną, czy endotermiczną.

O rodzaju procesu termicznego świadczy podana wartość zmiany entalpii. Wartość dodatnia oznacza, że energia układu po reakcji jest większa niż przed reakcją a więc do jej przebiegu niezbędne jest dostarczenie energii (ciepła), tak więc reakcja rozkładu dwutlenku węgla jest reakcją endotermiczną

Zadanie 37

Podaj, jak wpływa na ilość produktów powstających w reakcji rozkładu tlenku węgla(IV) zmiana warunków prowadzenia reakcji polegająca na:

A/ zmniejszeniu objętości naczynia reakcyjnego - zmniejszenie objętości naczynia reakcyjnego oznacza sprężenie substratów reakcji czyli wzrost ciśnienia. Jako, że objętość produktów jest większa od objętości substratów zmniejszenie objętości, czyli wzrost ciśnienia powoduje przesunięcie równowagi reakcji w lewo

B/ ogrzanie zawartości naczynia reakcyjnego - ogrzanie układu sprzyja reakcji przebiegającej z pobraniem ciepła a więc w podanym przykładzie nastąpi przesunięcie równowagi reakcji w prawo.

C/ sytuacja odwrotna od podanej w punkcie A. Również przesunięcie równowagi w kierunku odwrotnym, czyli w prawo

Zadnie38

Wykorzystując dane z szeregu elektrochemicznego metali napisz schemat ogniwa, w którym elektroda cynkowa pełni role anody. Zapisz równanie reakcji zachodzącej w półogniwie cynkowym

Dobieramy drugi metal w ten sposób, że skoro cynk ma być anodą, czyli ma się utleniać, drogi metal musi wykazywać mniejszą aktywność czyli jego potencjał elektrochemiczny musi mieć wartość bardzie dodatnie. Takim metalem może być przykładowo miedź

Schemat ogniwa: Zn⁰ | Zn²⁺ || Cu²⁺ | Cu⁰

Równanie reakcji: Zn⁰→ Zn²⁺ + 2

Zadanie 39

W warunkach standardowych SEM ogniwa metalicznego, w którym jednym z półogniw jest półogniwo srebrowe wynosi 1,20 V.

W szeregu elektrochemicznym metali wyszukaj drugie półogniwo (elektrodę) zastosowane w tym ogniwie i określ, czy pełni ono rolę katody czy anody.

Półogniwo (elektroda) - skoro SEM równa się 1,2 V zaś potencjał elektrochemiczny srebra wynosi + 0,8 V. Z wzoru na SEM = E_K-E_A, łatwo ustalić, że druga elektroda będzie miała potencjał bardziej ujemnu od srebra, a więc jego wartość będzie wynosiła - 0,4V. Z szeregu odczytujemy, że metalem tym jest kadm

Rola w ogniwie - jako, że potencjał tej elektrody jest bardziej ujemny od srebra, będzie w ogniwie pełniła rolę elektrody o znaku „-„ a tym samym będzie anodą ( kadm będzie się utleniał).

Zadanie 40

W laboratorium przeprowadzono następujące doświadczenie: Do zlewki zwierającej kilka cm³ bezbarwnej cieczy dodano kilka cm³ wodnego roztworu KMnO₄ a następnie kilka cm³ wodnego roztworu Na₂SO₃. Zaobserwowano odbarwienie powstałego roztworu.

Napisz, czy znajdująca się w zlewce przed rozpoczęciem doświadczenia bezbarwna ciecz to była woda, wodny roztwór kwasu, czy roztwór zasady. Uzasadnij swą odpowiedź, pisząc równanie reakcji w formie skróconej jonowej. Współczynniki uzgodnij metodą bilansu elektronowego.

Bezbarwna ciecz to : kwas, gdyż tylko w środowisku kwaśnym manganian (VII) redukuje się do jonów manganu dwa.

Równanie reakcji:

Bilans elektronowy:

Zadanie 41

Oblicz stężenie molowe 40% roztworu NaOH o gęstości 1,43 g/cm³

Jest to typowe przeliczenie stężenia, w którym korzystamy z gotowego wzoru

gdzie: c_p= 40%

d = 1,43 g/cm³ x 1000 cm³ = 1430 g/dm³

M_NaOH = 40 g/mol

Wstawiając te wartości do podanego wzoru uzyskujemy szukaną wartość stężenia molowego c_m = 14,3 mol/dm³

Odpowiedź: stężenie molowe roztworu wodorotlenku sodu jest równe 14,4 mol/dm³

Zadanie 42

Mając do dyspozycji potas, miedź, wodę i rozcieńczony roztwór kwasu azotowego(V) zaprojektuj trójetapowe otrzymywanie wodorotlenku miedzi(II). Napisz równania kolejnych reakcji chemicznych.

Opis słowny projektu: Na miedź działamy kwasem azotowym(V) otrzymując roztwór azotanu miedzi(II). W drugiej probówce działamy potasem na wodę otrzymując zasadę potasową. Następnie zlewamy zawartości naczyń doprowadzając do reakcji wytrącenia osadu wodorotlenku miedzi(II)

Równanie reakcji etapu I 3Cu + 8HNO₃ → 3Cu(NO₃)₂+ 2NO + 4H₂O powstaje jako produkt NO, gdyż działamy rozcieńczonym kwasem azotowym(V)

Równanie reakcji etapu II: 2K + 2H₂O → 2KOH + H₂

Równanie reakcji etapu III: 2KOH + Cu(NO₃)₂→ Cu(OH)₂(↓) + 2KNO₃

Zadanie 43

Przygotowano dwa wodne roztwory kwasu octowego o różnych stężeniach molowych ( w warunkach standardowych). Stężenia molowe jonów wodoru w obu roztworach były jednakowe W roztworze I stopień dysocjacji CH₃COOH wynosił 1% a w roztworze II wynosił 0,1%.

Podaj, który roztwór był bardziej stężony. Odpowiedź uzasadnij.

Bardziej stężony był roztwór II, gdyż wartość stopnia dysocjacji jest odwrotnie proporcjonalna do stężenia. Większe stężenie mniejsza wartość stopnia dysocjacji.

Zadanie 44

Podaj wzór jonu pochodzącego z dysocjacji kwasu siarkowodorowego, którego stężenie w roztworze tego kwasu jest najmniejsze.

Najmniejsze będzie stężenie jonu siarczkowego S^2-

Zadanie 45

Określ jaką rolę (kwasu czy zasady) pełnią jony HS^- wg teorii Brönsteda - Lowry'ego w reakcji zilustrowanej równaniem: HS^- + H₃O⁺ ↔ H₂S + H₂O

Jony HS^- będąc protonobiorcami pełnią rolę zasad

Zadanie 46

Podaj odczyn wodnych roztworów następujących soli

(Jest to pytanie o rodzaj hydrolizy soli)

1. Na₂SO₃ -odczyn zasadowy, gdyż jest to sól mocnej zasady i słabego kwasu

2. Na₂SO₄ - obojętny, gdyż nie ulega hydrolizie

3. NaHCO₃ - słabo zasadowy, gdyż stała dysocjacji pierwszego etapu kwasu węglowego jest znacznie większa niż wartość drugiej stałej dysocjacji tego kwasu

Zadanie 47

Podaj wzór półstrukturalny (grupowy) i nazwę systematyczną alkanu zawierającego jeden IV - rzędowy atom węgla, jeden III - rzędowy atom węgla, dwa II - rzędowe atomy węgla i pięć I - rzędowych atomów węgla

CH₃

|

CH₃-C-CH₂-CH -CH₂ - CH₃ 2,2,3 -trimetyloheksan

| |

CH₃ CH₃

Zadanie 48

Poniższy schemat ilustruje trzy metody otrzymywania etanu:

Stosując wzory półstrukturalne (grupowe) napisz równania odpowiednich reakcji chemicznych lub zaznacz, że metoda opiera się na przemianie fizycznej.

1. CH₃-CH₂-COOH → CH₃-CH₃ + CO₂

2. destylacja to proces fizyczny polegający na rozdzieleniu mieszanin cieczy i gazów o różnych temperaturach wrzenia

3. CH₂=CH₂ + H₂→ CH₃-CH₃

Zadanie 49

Glicyna jest najprostszym aminokwasem o wzorze H₂N-CH₂-COOH.

Napisz wzory półstrukturalne (grupowe) jonów, które tworzy glicyna w roztworach:

a) o o pH = 9 H₂N-CH₂-COO^-

b) o pH = 3 ⁺H₃N-CH₂-COOH

Zadanie 50

Zaprojektuj doświadczenie pozwalające odróżnić wodne roztwory glukozy i sacharozy. W tym celu:

1. wybierz potrzebne odczynniki spośród: HNO_{3 stęż.}, wodne roztwory AgNO₃, CuSO₄, NaOH, KMnO₄

2. opisz słownie przebieg doświadczenia

3. zapisz przewidywane obserwacje

4. na podstawie obserwacji sformułuj wniosek pozwalający odróżnić oba roztwory

1. Odczynniki: CuSO₄, NaOH, - w celu przeprowadzenia próby Trommera, do ewentualnego przeprowadzenia próby Tollensa brak wśród odczynników niezbędnego wodorotlenku amonu

2. Opis przebiegu doświadczenia - do roztworu siarczanu miedzi(II) dodać roztworu NaOH w celu wytrącenia osadu wodorotlenku miedzi(II). Zawartość probówek rozdzielić do dwóch dodając do jednej roztworu jednego a do drugiej drugiego badanego roztworu. Zawartość probówek łagodnie ogrzewać.

3. Obserwacje - w probówce z roztworem glukozy zawartość przyjmie ceglastą barwę właściwą dla tlenku miedzi(I), gdyż glukoza wykazuje właściwości redukujące

4. Wniosek - w probówce, której zawartość spowodowała wystąpienie barwy ceglastej znajdował się roztwór glukozy.

Zadanie 51

Zaznacz gwiazdką asymetryczne atomy węgla w podanym niżej wzorze cząsteczkowym oraz wyjaśnij dlaczego związek ten nie wykazuje czynności optycznej

O

||

C - OH

|

H - C٭ - OH

|

H - C٭ - OH

|

C - OH

||

O

Cząsteczka kwasu winowego (taka jest nazwa zwyczajowa związku, którego wzór podano)o podanej budowie cząsteczki nie wykazuje czynności optycznej z powodu symetrycznej budowy cząsteczki. Płaszczyznę symetrii można przeprowadzić między asymetrycznymi atomami węgla. Taka forma nosi nazwę odmiany mezo (kwas mezowinowy)

Zadanie 52

Poniżej przedstawiono fragmenty cząsteczek dwóch tworzyw sztucznych A i B

A: [-NH-(CH₂)₅-CO-NH-(CH₂)₅ - CO -]

B: [- CH₂ - CHCl - CH₂ - CHCl -]

Podaj wzory półstrukturalne (grupowe) substratów stosowanych do otrzymania tworzyw A i B

Substrat stosowany do otrzymania tworzywa A: NH₂ - (CH₂)₅ - COOH

Substrat stosowany do otrzymania tworzywa B: CH₂ = CHCl

9

---