Polityka Gospodarcza

1. Proces transformacji

2. Budżet państwa

3. Polityka pieniężna

4. Inflacja

5. Rynek pracy

6. Handel Zagraniczny

7. Polityka przemysłowa

8. Polityka rolna

I. Proces transformacji.

1. Jakie podstawowe zmiany wprowadził plan transformacji w zakresie stabilizacji i zmian systemowych?

Proces transformacji systemowej w Polsce, zmiana systemu z gospodarki centralnie planowanej na gospodarkę wolnorynkową jest nierozerwalnie powiązany ze zmianami politycznymi. Rozpoczął się pod sam koniec lat 80 - tych i tak naprawdę trwa nieprzerywalnie do dziś.

Zmiany w zakresie stabilizacji obejmowały m.in. stabilizację cen - starano się zahamować inflację, która w najgorszym miesiącu (10.1989 r.) wynosiła nawet 54%, wynikało to z nadmiernego popytu w stosunku do towarów,

Postanowiono, że w budżecie państwa nie może wystąpić deficyt - ograniczono dotacje, podniesiono podatki, ceny nośników energii podniesiono trzykrotnie w stosunku do ogólnego poziomu wzrostu cen (czasem nawet 4 razy, a w skrajnych przypadkach dziesięciokrotnie), ograniczono indeksację płac (płace mogły rosnąć tylko o 1/5 w stosunku do cen. Nastąpiła dewaluacja złotego - kurs dolara wzrósł trzykrotnie (od listopada do stycznia). Radykalnie podniesiono stopy procentowe kredytu z 8% w stosunku rocznym nawet na krótki okres do 30% w stosunku miesięcznym.

Zmiany systemowe obejmowały uwolnienie cen, co było w krótkim okresie czasu sprzeczne z programem stabilizacji cen (w ciągu miesiąca wzrosły o około 80%), wprowadzono wymienialność złotówki na waluty obce, zliberalizowano handel zagraniczny, likwidując państwowy monopol, wprowadzono ustawę antymonopolową, która doprowadziła do ograniczenia monopoli i do prywatyzacji, zniesiono wszelkie reglamentacje, od 1992 r. Nastąpiły zmiany w podatku dochodowym wprowadzono powszechny podatek dochodowy od osób fizycznych przenosząc ciężar podatkowy z przedsiębiorstw na gospodarstwa domowe, w późniejszym czasie zmieniono podatek obrotowy na podatek od towarów i usług (VAT), wprowadzono prawo dewizowe.

2. Jakie błędy wystąpiły w okresie transformacji ?

Wyniki jakie Polska miała osiągnąć w ciągu 2 lat przedstawił ówczesny minister finansów Leszek Balcerowicz w „Liście Intencyjnym z 29 XII 89 r. do Pana inż. Kanassi , opisująć tam zmiany oraz zapowiedzi tego co ma nastąpić.

Jednak nastąpiło wiele błędów w zapowiedziach m.in. miał nastąpić wzrost produkcji jednak nastąpił spadek o 40%, a w niektórych gałęziach nawet o 60%, PKB w 90 roku spadło o 12%, a w 91 r. o 8%. Łączny spadek PKB do momentu kiedy udało się zahamować tendencję spadkową wyniósł blisko 20%. Zapowiadano minimalne bezrobocie (do 400 tys.), jednak w marcu 91r. było to już blisko 1,5 mln. na skutek masowego zwalniania pracowników z przedsiębiorstw.

Nastąpiły również błędy w stosunku do oczekiwań - oczekiwano, że przedsiębiorstwa dokonają realnego dostosowania do nowych warunków na rynku jednak oprócz masowego zwalniania pracowników nie potrafiły się przystosować na nowych warunków co miało wpływ na spadek PKB. Błędy wystąpiły również w kalkulacjach spodziewano się, że w handlu zagranicznym wystąpi deficyt jednak na skutek dewaluacji złotego okazało się, że w maju 90 r. mamy nadwyżkę w wysokości 0,5 mld.$, co pośrednio przyczyniło się do wystąpienia nadwyżki budżetowej przy kalkulowanym deficycie. Gdyż okazało się że przedsiębiorstwa produkujące na eksport płaciły dużo wyższe podatki od spodziewanych.

3. Jak przebiegała realizacja procesu transformacji ?

Transformacja rozpoczęta w końcu lat 80 - tych przebiegała dość gwałtownie, nastąpił spadek produkcji o 40%, a w niektórych gałęziach nawet o 60 %, nastąpił spadek PKB o blisko 20%, spadła również konsumpcja. Gwałtownie zaczęły rosnąć ceny, z inflacji szacowanej na 100% zrobiło się blisko 350%, realny spadek płac miał nie przekroczyć 5%, a płace spadły o 20%,pojawiło się blisko czterokrotnie wyższe bezrobocie od przewidywanego, w marcu 91 r. bez pracy było blisko 1,5 mln. osób, wystąpiła nadwyżka budżetowa na skutek dużo wyższych niż przewidywano dochodów budżetowych z podatków od przedsiębiorstw, gdyż przedsiębiorstwa produkujące na eksport wypracowały nadwyżkę w handlu zagranicznym. Podniesiono stopy % od kredytów z 8% rocznie do 30% miesięcznie.

II. Budżet Państwa

1. Jakie funkcje pełni Budżet Państwa ? Jakie powinny być działania w okresie recesji gospodarczej, a jakie przy występowaniu inflacji? Jaki powinien być wynik Budżetu w obu tych sytuacjach?

Budżet państwa - jest to z jednej strony kolektor, czyli zbiornica dochodów głównie z podatków, a z drugiej strony rozdzielnica wydatków państwa na kilkaset różnych źródeł. W optymalnym przypadku budżet państwa powinien być zrównoważony.

Do podstawowych funkcji budżetu państwa należą:

1. Funkcja fiskalna - dostarcza pieniędzy gromadząc środki w postaci dochodów w celu finansowania wydatków.

2. Funkcja alokacyjna - kieruje środki budżetowe uzyskane z dochodów na poszczególne cele.

3. Funkcja redystrybucyjna (wtórny rozdział) - rozdzielenie środków budżetowych - zmiana w podziale dochodów, przeniesienie dochodów z jednych do drugich podmiotów.

4. Funkcja stymulacyjna - wzmacnia wzrost gospodarczy w warunkach stagnacji gospodarczej (deflacji).

5. Funkcja stabilizacyjna - ochładza gospodarkę w przypadku jej galopu ( inflacja).

W okresie recesji gospodarczej budżet państwa przy pomocy funkcji stymulacyjnej powinien dokonywać zwiększonych inwestycji w celu zwiększenia miejsc pracy, zwiększenia ilości pieniędzy na rynku. W okresie recesji gospodarczej budżet państwa powinien wykazywać deficyt budżetowy. Odwrotnie sprawa ma się kiedy występuje w gospodarce nadmierna inflacja wtedy budżet przy pomocy funkcji stabilizacyjnej powinien chłodzić gospodarkę ograniczając do minimum inwestycje publiczne, w przypadku wystąpienia inflacji budżet państwa powinien wykazywać saldo dodatnie, czyli nadwyżkę budżetową.

2. Metody finansowania deficytu budżetowego. Zalety i wady tych metod.

Deficyt budżetowy musi być sfinansowany. Można go finansować na wiele sposobów jednak żaden nie jest doskonały i pociąga za sobą pewne konsekwencje. Najprostszą metodą jest wydrukowanie większej ilości pieniędzy co jednak powoduje duże zagrożenie zwiększeniem inflacji, można zmniejszyć wydatki jednak w pewnych przypadkach okazuje się to niemożliwe, a już na pewno nie łatwe do zrobienia z powodu występowania tzw. Wydatków sztywnych, można również zwiększyć dochody budżetowe np. zwiększając podatki co nie zawsze okazuje się najlepszą metodą z powodu zagrożenia recesją gospodarczą. Można również zaciągnąć pożyczkę w kraju co jednak doprowadzić do tzw. Wypychania kredytów przez budżet, można również zaciągnąć pożyczkę zagranicą, ale ta operacja prowadzi do zwiększenia długu publicznego. Obecnie w Polsce dług publiczny zbliża się do 50% PKB.

3. Jakie zmiany w procesie transformacji zaszły w budżecie państwa i jakie ma to konsekwencje dla państwa i obywateli ?

W procesie transformacji głównie zmniejsza się skala budżetu państwa w PKB , w 1990 r. udział budżetu centralnego w PKB wynosił w przypadku dochodów 30%, a w przypadku wydatków 33%, natomiast obecnie jest to w przypadku dochodów 19%, a w wydatkach 23,4%.

Zmniejszenie skali budżetu w PKB prowadzi do wielu zmian dla państwa oznacza to tak jak widać to najlepiej obecnie na przykładzie Polski ciągły brak pieniędzy w budżecie na wydatki, brakuje pieniędzy na obronność, czyli na armię na zapewnienie porządku wewnętrznego - na policję, na spłatę zobowiązań budżetowych co prowadzi do zwiększania się długu publicznego jednocześnie brakujących pieniędzy na służbę zdrowia odczuwamy na własnej skórze wszyscy płacąc składki na ubezpieczenie zdrowotne jednocześnie tak naprawdę w dużym stopniu jesteśmy zmuszeni do finansowania sobie opieki zdrowotnej z własnych pieniędzy. Obywatele odczuwają też braki budżetowe w polityce społecznej, która praktycznie się załamała nie ma pieniędzy na zasiłki na dopłaty np. do czynszów za mieszkania jednocześnie nie ma pieniędzy na walkę z bezrobociem.

4. Podatki

Podatek - jest to świadczenie na rzecz państwa, które ma 3 cechy jest: przymusowe, nieodpłatne i bezzwrotne.

Podstawa opodatkowania - jest to wartość przedmiotu opodatkowania.

Stopa (stawka) podatkowa - jest to relacja kwoty opodatkowania do podstawy opodatkowania.

Skala podatkowa - to sposób w jaki zmienia się kwota podatkowa wraz ze zmianą podstawy podatkowej.

Może być podatek liniowy - stawka jest taka sama bez względu na podstawę, lub podatek progresywny - stawka zwiększa się wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania.

kwota

podatkowa kwota

podatek

stopa podatkowa liniowa

Podatek progresyjny

podstawa opodatkowania

kwota

kwota

stopa

podatek

przedmiotem opodatkowania może być:

1. dochód podatnika -podatek dochodowy (dzieli się na: podatek dochodowy od osób prawnych - CIT i podatek dochodowy od osób fizycznych - PIT)

2. majątek - podatek majątkowy

3. wydatki - podatek obrotowy

Udział poszczególnych grup podatków zmienia się, obecnie rośnie udział podatku obrotowego (podatek pośredni, czyli VAT i akcyza).

Krzywa LAFFERA - pokazuje, że przy podatku dochodowym jeżeli przekroczy się pewną stopą podatku to kwota fiskalna podatku nie rośnie, ale maleje.

III. POLITYKA PIENIĘŻNA

1. Napisz równanie obiegu pieniądza - podaj interpretację towarową i pieniężną.

M * V = T * P

M - ilość pieniądza

V- szybkość obiegu

T - wolumen towaru

P - ceny

• Nieurodzaj w kraju- ceny żywności rosną. Spojrzenie na inflację od strony pieniądza równanie Fishera pokazuje co się dzieje na rynku towarowym

M(pieniądz)* V ( szybkość obiegu) = T ( towar) * P( cena)

Ponieważ pieniądze to zasób a towar to strumień trzeba towar zwartościować pomnożyć przez ceny.

M*V - to popyt pieniądza na towary

T*P - to podaż towaru

Od strony towaru

T*P - to popyt na pieniądz

M*V t podaż pieniądza

Gdy wzrasta popyt na towary przy nie zmienionej podaży na towary. Taka inflacja spowodowana czynnikiem pieniężnym to inflacja pieniężno-popytowa . wzrost wolumenu pieniądza przekształca się w większy popyt towarowy. Gdy tylko M wzrasta to dodatkowa ilość pieniędzy, która poszła na rynek ulokowała się i nie żąda pokrycia w towarze. Spadek szybkości obiegu można zwiększyć ilość pieniądza , że pieniądz nie wpłynie na rynek np. inflacja wynikająca z nieurodzaju( nie zwiększa się wolumen pieniądza , monopoliści zadziałali, płace rosną szybciej niż wydajność pracy)

Inflacja podażowo- kosztowa

Trzeba zastosować dwie odmienne terapie w zależności, która inflacja zadziałała. Ten drugi typ inflacji monetaryści nazywają szokiem podażowym jest to nazwa nieodpowiednia dla tych zjawisk. Jeżeli Polska rządzą monetaryści, którzy uważają że inflacja popytowo- pieniężna jest najważniejsza a podażowo- kosztowa ma tylko incydentalny charakter. Mylą się i stosują politykę antyinflacyjną na inflację popytową gdy w rzeczywistości jest inflacja podażowa.

2.Jakie są cele polityki pieniężnej formułowanych przez Bank Centralny ? Rodzaje polityki pieniężnej.

Priorytowymi celami polityki Banku Centralnego była stabilizacja cen, czyli utrzymanie realnej siły nabywczej oraz stymulowanie wzrostu gospodarczego. Obecnie od 1999r. drugi z tych celów nie jest znajduje się już w założeniach realizowanych przez B.C.

Szkoła Keynsowska - prowadzi aktywną politykę pieniężną - pieniądz to popyt, a popyt to wzrost gospodarczy. Polityka pieniężna ma dwie formy ekspansywne - z dopuszczeniem znacznej inflacji, gdzie bank centralny stosuje znacznie niższą stopę procentową od rynkowej, druga forma to forma restrykcyjna, taka polityka jest aktualnie prowadzona u nas i polega na ograniczaniu pieniądza.

Szkoła monetarystyczna - polityka pieniężna powinna być pasywna - ilość pieniądza powinna być w stałej relacji do PKB jak PKB wzrasta można zmniejszyć ilość pieniądza jeśli zaś PKB nie rośnie nie wolno zmniejszać ilości pieniądza na rynku.

3. Funkcje Banku Centralnego. Czy B.C. powinien być zależny od Rządu , czy nie i dlaczego?

1. Funkcja emisyjna - posiada wyłączne prawo do emitowania pieniądza.

2. posiada prawo do ustalania celów i środków oraz sposobów realizowania polityki pieniężnej

3. prowadzi obsługę budżetu państwa

4. prowadzi nadzór nad bankami komercyjnymi - rola banku banków

5. gromadzi rezerwy dewizowych

6. prowadzenie polityki kursowej.

Bank Centralny moim zdaniem nie powinien być zależny od rządu, powinien mieć swobodę w działaniu, ale i nie powinien prowadzić polityki sprzecznej z rządem. W jednym państwie powinna być prowadzona jednolita polityka zarówno przez Bank Centralny jak i przez rząd co się dzieje z gospodarką jak są prowadzone dwie różne polityki możemy się przekonać na własnej skórze do jakiego stanu doprowadza to gospodarkę.

4. Metody regulacji dopływu pieniądza na rynek, jakie są koszty i skutki uboczne tych metod?

1. Metoda rynkowa -metoda stosowania zmiennych cen pieniądza (kredytu)- manipulacje stopą procentową. Jej wadą jest niedostateczna skuteczność i nieselektywność, gdyż poszczególne sektory różnie reagują na zmianę stóp procentowych.

2. Operacje otwartego rynku -posługuje się nie ceną ale ilością pieniądza . reguluje ilość pieniądza na rynku w zależności od oceny RPP. Skup i sprzedaż pap. Wartościowych (sprzedaż - ściągnięcie pieniądza z rynku, skup - odwrotnie). Metoda to jest bardzo kosztowna.

3. regulacja stopy rezerwy obowiązkowej od depozytów - B.C. reguluje bankom komercyjnym stopę rezerwy obowiązkowej, która jest uzależniona od rodzaju depozytu. Musi występować z powodu istnienia zjawiska mnożnika depozytowego. B.C. manipulując stopą rezerwy obowiązkowej reguluje ilość pieniądza na rynku. Jaj wadą jest to, że nieodpowiednie dobranie tej stopy może w konsekwencji spowodować podniesienie stopy procentowej od kredytów w bankach komercyjnych.

IV. INFLACJA

1. Co się dzieje w czasie inflacji skutki i etapy.

Inflacja - jest to stały wzrost przeciętnego poziomu cen rynkowych w miarę upływu czasu (ceny muszą rosnąć stale, a nie skokowo)

II fazy inflacji

I inflacja nieantycypowana (nieuprzedzona) - następuje wzrost cen towarów i usług w wyniku tego następuje wzrost dochodów przedsiębiorców i sprzedawców dzięki temu uzyskują oni tzw. rentę inflacyjną, natomiast spadają realne dochody osób posiadających stałe dochody nominalne. Kiedy rosną realne dochody przedsiębiorców płacą oni realnie większe podatki do budżetu, wzrost tych dochodów powoduje wzrost inwestycji i następuje wzrost zatrudnienia. Jeżeli na rynku krajowym nie ma popytu to inwestycje idą na import, a export pozostaje nie zmieniony co w długim okresie czasu powoduje deficyt w handlu zagranicznym, może to prowadzić do dewaluacji waluty. Dewaluacja waluty krajowej powoduje nowy impuls inflacyjny.

II faza - inflacja antycypowana (uprzedzona) - w II fazie osoby będące na etatach zorientowawszy się, że siła nabywcza pieniądza spada żądają podwyżek, rosną koszty dla przedsiębiorców pieniądz traci na wartości nie opłaca się oszczędzać, rośnie szybkość obiegu pieniądza wycofujemy oszczędności i zamieniamy je na konsumpcję, drożeje kredyt, gdyż stopa procentowa rośnie, spadają inwestycje, występują sprzeczności w podziale dochodów co może prowadzić do strajków i gospodarka zaczyna pogrążać się w kryzysie. Na inflacji zyskują dłużnicy, a tracą wierzyciele.

2.Rodzaje inflacji wg przyczyn. Jaki charakter głównie miała inflacja w okresie transformacji.

Występuje kilkanaście przyczyn inflacjogennych m.in. większe inwestycje niż oszczędności, wzrost kosztów siły roboczej, nieurodzaj w kraju(gwałtowny wzrost cen żywności). W zależności od przyczyny z jakiej rozpoczęło się zjawisko inflacji rozróżniamy dwa podstawowe jej rodzaje:

Inflacja pieniężno - popytowa - występuje przy wzroście ilości pieniądza w obiegu lub przy zwiększeniu szybkości tego obiegu, wtedy zostaje zachwiana równowaga.

W tym przypadku : M * V > T * P , oznacza to że w obiegu znajduje się zbyt duża ilość pieniądza lub zbyt szybko on krąży w porównaniu z ilością towaru i jego ceną. Jeśli ilość pieniądza w gospodarce wzrasta a szybkość obiegu ulega zmianie, wówczas wzrastają ceny lub ilość produkcji finalnej(T) lub oba te składniki jednocześnie.

Natomiast w przypadku inflacji kosztowo - podażowej wzrastające ceny z przyczyn zewnętrznych np. gwałtowny wzrost ceny ropy naftowej, przy nawet nie zmienionej ilości towaru powodują zachwianie równowagi M * V < T * P oznacza to że popyt pieniężny na towary (M * V) nie nadążył za popytem na pieniądz ( T * P).

Inflacja kosztowa bierze się z zewnątrz z poza tego układu , wzrost kosztów powoduje wzrost cen , co prowadzi do wzrostu obiegu pieniądza.

Inflacja kosztowa

M * V = T * P

Inflacja popytwa

Jeżeli bank centralny zwiekszy poziom pieniedzy to społeczeństwo biednieje. Za duża ilosć pieniedzy przenosi się na ceny.

3.Działania, które należy podjąć przy inflacji podażowo- kosztowej, a jakie przy pieniężno - popytowej?

Metody przeciwdziałania inflacji kosztowo- podażowej:

1.Dążyć do zmiany struktury produkcji, zwiększyć produkcję dóbr finalnych.

2.Zwiększyć import dóbr towarowochłonnych (finalnych)

3.Zachamować wzrost cen urzędowych

4.Ograniczyć export dóbr finalnych

5.Osłabić monopole

6.Obniżyć podatki cenotwórcze(VAT)

7.Uzupełnić wolumen pieniądza na rynku przez politykę adaptacyjną Banku Centralnego.

Przy inflacji popytowo - pieniężnej

1.Ograniczyć deficyt budżetowy

2.Zmniejszyć dotacje budżetowe

3.Zwiększyć podatki

4.Zmniejszyć wydatki budżetowe

5.Zwiększyć stopę procentową od kredytów i depozytów

6.Zachęcać do wzrostu oszczędności

7.Zmniejszyć podaż pieniądza

w inflacji popytowej wzrost podaży pieniądza wyprzedza wzrost cen, a w inflacji podażowo - kosztowej wzrost cen wyprzedza wzrost ilości pieniądza.

4.Jaką zależność opisuje krzywa Pillipsa, co wynika z odwrotnej zależności dla polityki gospodarczej, przy jakiej inflacji ona występuje, kiedy ona rośnie i dlaczego?

Krzywa Phillipsa pokazuje jak przy podwyższonej inflacji maleje bezrobocie a przy tłumieniu jej bezrobocie rośnie. Pokazuje zależność odwrotną między bezrobociem a inflacją. Przy jakiej inflacji działa krzywa Philipsa działa i dlaczego? Krzywa Phillipsa działa przy inflacji popytowo- pieniężnej.

Krzywapillipsa opisuje zależność pomiędzy inflacją, a bezrobociem. Jest to zależność odwrotnie proporcjonalna kiedy inflacja rośnie bezrobocie maleje, ponieważ nie można prowadzić jednoczenie polityki niskiej inflacji i niskiego bezrobocia.

Inflacja Krzywa Pillipsa

Bezrobocie

Krzywa Pillipsa występuje w przypadku inflacji popytowo -pieniężnej, w przypadku inflacji powodującej jej wzrost spada jednocześnie bezrobocie.

V. RYNEK PRACY

1. Związek pomiędzy podażą, a popytem na pracę, a wysokością płac. Co jest przyczyną tego związku.

Rynek pracy jest to całokształt procesów kupna i sprzedaży gdzie towarem jest praca a ceną płaca. Podaż na rynku pracy reprezentują pracownicy najemni- pracobiorcy. Popyt na pracę reprezentują pracodawcy. Kupują pracę, bo mają miejsca pracy. Pracodawcy ofiarowują miejsca pracy na rynku, które są popytem na pracę. Pracobiorcy ofiarowują siłę roboczą. Gdy płaca maleje popyt na pracę rośnie, gdy płaca rośnie podaż rośnie a gdy płaca maleje podaż tez maleje.

Cena

Płaca podaż

E

Popyt na prace

Ilość zatrudnienia

E - pewna równowaga którą wyznaczają dwa parametry podaż i popyt na prace

Wraz ze wzrostem płacy wstępują w szeregi kandydatów do zatrudnienia coraz to nowi ludzie. Dlaczego krzywa popytu na prace spada?

Płaca dla pracodawcy jest kosztem ten koszt musi być pokryty tym co wytworzą pracownicy.

Spada ona ponieważ w miarę jak wzrasta zatrudnienie przyjmuje się pracowników do coraz mniej efektywnego zajęcia. Malejąca produktywność krańcowa pracy. Ponieważ jest kompensacja za płace więc i ona musi maleć. Dlaczego krzywa podaży rośnie wraz ze wzrostem płac? Ponieważ pracownicy ponoszą koszt pracy wobec czego musza cos zyskać. Jeżeli płaca jest niska to niewielu chce ten wysiłek podąć.

2.metody walki z bezrobociem. Jakie stosuje się w Polsce a jakich nie?

Polityka przeciwko bezrobociu skierowana na popyt na pracę są dwa rodzaje

Polityka pasywna ma pewien skutek w odniesieniu do popytu polega na tym że staramy się utrzymać bezrobotnych na pełnym minimalnym poziomie przez fundusze socjalne( zasiłki dla bezrobotnych). Otrzymując je bezrobotny wydaje na produkty tamując hamowanie popytu a więc dalsze bezrobocie. U nas bardzo krótki okres wypłaty zasiłków wypłaty zasiłków niecałe 20% ludności w Belgii zasiłek wynosi 80%ostatniej płacy i płacony jest przez kilka lat.

1. Polityka aktywna - makroekonomiczna, taka która musi zwiększać popyt na pracę , popyt globalny np. zmniejszając podatki-więcej pieniędzy w rękach ludności wydając zwiększamy popyt globalny, zwiększamy wydatki budżetowe. Zmniejszamy podaż pieniądza, obniżamy stopę procentową. Wszystkie te działania prowadza do wzrostu popytu globalnego.

Sposoby działania przeciw bezrobociu:

1. Tworzymy dodatkowe miejsca pracy w ramach budowy infrastrukturalnej która nie konkuruje z produktami na rynku np. roboty publiczne. U nas jest to niestoswane ponieważ nie ma na to pieniędzy.

2. Przy strukturalnym - prowadzimy szkolenia na masowa salę.

3. Substdiowanie płac- fundusz płacy część płacy będzie wypłacona z funduszu.

4. Udoskonalić i zwiększyć informację o miejscach pracy. Powiązać informację szukających i dających pracę.

5. dokonać przemieszczeń przestrzennych między obszarami gdzie są wolne miejsca. Ograniczona jest migracja w związku z brakiem mieszkań w nowych miejscach pracy, zwiększa się promień dojazdów do pracy.

6. Skrócić czas pracy - jedno stanowisko 8 godzinne podzielić na dwa cztero.

3.Rodzaje bezrobocia

Przyczyny bezrobocia są bardzo różne i w zależności od nich mamy różne rodzaje bezrobocia.

1. FRYKCYJNE- polegające na zmianie miejsca pracy i w toku zmian szukają miejsca pracy są chwilowo bezrobotni. Jeżeli nie przekracza 3-4% siły roboczej. Jest użyteczne aby utrzymać elastyczność na rynku pracy

2. STRUTURALNE- coś się zmieniło w strukturze popytu na produkty które praca wytwarza. W miarę jak są sygnały to producenci przestają produkować załoga nie ma zatrudnienia, trzeba dokonać zmiany kwalifikacji pracowników. Popyt na nowe produkty powinien wessać bezrobocie spowodowane brakiem popytu na stare produkty. Jest ograniczone kilku obszarów.

3. TECHNOLGICZNE- jest najważniejsze i nie da się go opanować. Uderza w samo sedno rynku pracy. Mamy coraz więcej produktów bez . Wynika to z tego że dążymy stale do wydajności pracy. Przyczyna bezrobocia jest postęp technologiczny.

4. KONIUNKTURALNE - wynika z tego że globalny popyt na pracę jest mały w związku z brakiem koniunktury

5. DEMOGRAFICZNE- ogromny napływ nowych roczników na rynek pracy.

6. IMPORTOWANE - wynikające z otwarcia rynku krajowego na napływ produktów z innych krajów nie wytrzymują konkurencji przedsiębiorstwa krajowe.

4. Jak mierzymy stopę bezrobotnych ?

Stopa bezrobocia- odnosimy liczbę bezrobotnych do zawodowo czynnych zwanych dalej siłą roboczą.

Zawodowo czynni to:

1. pracujący na własny rachunek

2. pracujący najemnie

3. bezrobotni

stopa bezrobocia to stosunek liczby bezrobotnych do zasobów pracy.

5. jak w Polsce rozłożone jest bezrobocie?

Poziom bezrobocia w Polsce jest bardzo zróżnicowany.

W Polsce największe bezrobocie występuje w województwie warmińsko-mazurskim (ok.38%), duże bezrobocie występuje również na ziemiach zachodnich np. w województwie lubuski - 25%, najmniejsze w mazowieckim, małopolski i śląskim oraz w dużych miastach.

VI. HANDEL ZAGREANICZNY

1.Korzyści z HZ w 3 płaszczyznach

1.strukturalna

1. handel zagraniczny umożliwia zmianę struktury rzeczowej PKB podzielonego w stosunku do aparatu wytwórczego np. tę część która jest do podziału możemy zmienić.

2. Mamy możliwość zamiany akumulacji naturalnej na akumulację pieniężną np. nadmiar zboża sprzedajemy i dostajemy pieniądze.

3. Jeżeli jest nieurodzaj w przypadku braku handlu zagranicznego to grozi głód- niedobór artykułów rolnych może być kompensowany importem.

2.efektywnościowa

1. Dzięki specjalizacji następuje obniżenie kosztu jednostkowego.

2. Obniżamy koszt jednostkowy dzięki zwiększeniu ilości produkcji wychodzimy poza kraj np. Szwajcaria i zegarki

3. Pełniejsze wykorzystanie czynników produkcji np. uprawy winogron w Chile

4. Dzięki handlu zagranicznemu następuje pełniejsze wykorzystanie postępu technologicznego Ci z zewnątrz obserwują i imitują podnosząc własna technikę.

3.rozwojowa

Handel zagraniczny o ile polega na większym eksporcie netto niż imporcie stanowi zwiększenie globalnego popytu który zbliża gospodarkę do osiągnięcia potencjalnego PKB.

2.Formy i przyczyny ograniczeń w HZ (protekcjonizm).

. Polega na szerokim wykorzystaniu roli państwa w popieraniu eksportu i ochronie rynku krajowego przed importem. Podstawowa teza protekcjonizmu” korzyści z wolnego handlu są nierówne i w skutek tego słabsze kraje są utrzymywane w produkcji produktów o małej wartości dodanej. Polityka protekcjonistyczna ma na celu przełamanie tej sytuacji przez utratę nawet pewnych korzyści aby te kraje mogły się wspiąć na wyższe szczeble.

Przyczyny stosowania polityki protekcjonistycznej:

1. Jeżeli chcemy w kraju mniej rozwiniętym tworzyć nowy przemysł to ta polityka musi chronić go- cła wychowawcze ponieważ nie jest on zdolny do konkurencji.

2. Jeżeli w jakimś kraju dłuższy czas jest deficyt bilansu a kraj wciąż eksportuje a nie importuje to powinien zabezpieczyć ograniczenia w imporcie by bilans wrócił do normy.

3. Gdy jest duży potencjał niewykorzystany w jakiejś dziedzinie- to jest bodziec aby odejść tu chronić a tam popierać. Dopłacić i eksportować.

4. Jeżeli z zagranicy idzie towar na zasadzie nieuczciwej konkurencji mamy prawo odejść od zasady wolnego handlu

5. Wolny handel jest uzasadniony w towarach strategicznych( żywność paliwa, energia) decydują o życiu danego kraju. Trzeba ograniczyć import towarów z zagranicy nawet gdy są one tańsze.

Wolny handel przeciw protekcjonizmowi

1. Traci konsument ( nie sprowadzamy tańszych produktów) w pewnych sytuacjach ta ale ten konsument jest tez producentem.

2. Ochrona celna nowego przemysłu prowadzi do rozpieszczenia go on nigdy nie stanie się konkurencyjny. Można przytoczyć przykłady ze stosując politykę protekcjonistyczna wyrosły ogromne zakłady których wcześniej nie było.

3. Jeżeli będziemy stosować zasady protekcjonizmu to doczekamy się rewanżu.

4. Jeżeli stosujemy politykę ochrony handlu to podtrzymujemy monopole które są skrzywieniem wolnego handlu.

Polityka protekcjonistyczna ma do dyspozycji narzędzia cenowe- związane z działalnością rynkowa i właściwie tylko one powinny być stosowane. Głównym narzędziem cenowym jest cło( opłata pobierana za towar przy przekraczaniu granicy celnej) i polityka celna. wynika z tego, że cło zwiększa cenę towaru jest czynnikiem cenotwórczym. Są różne stosowane cła najprostsze są cła fiskalne ( mają przynieść dochody państwu), cła importowe, eksportowe i tranzytowe, które pokrywają koszt przerzutu towaru przez dany kraj. Cło eksportowe są nakładane gdy produkcja krajowa nie jest prawidłowo skalkulowana poniżej kosztów produkcji.

Cła dzieli się od wielości albo ilości.

• Cła ochronne

• Prohibicyjne

Zaporowe mają chronić absolutnie

Możemy wyróżnić cła które dyskryminują lub preferują innych. Klauzula największego uprzywilejowania.

Do innych narzędzi cenowych- przy promowaniu naszego importu możemy stosować podatki importowe albo opłaty wyrównawcze.- polega to na podnoszeniu cen towarów zagranicznych do krajowych. Przy eksporcie możemy wypłacać subwencje eksportowe dodatek miedzy niższą ceną zagraniczną a krajową, aby tylko eksportować, zwrot części kosztów np. reklamy. Możemy przy promowaniu eksportu stosować ulgi podatkowe. Towar wytworzony w kraju obłożony VAT jeżeli jest eksportowany odliczamy VAT i sprzedajemy bez VAT. Obok tego stosuje się czasem do ochrony rynku krajowego metody ilościowe- kontyngenty. Można stosować metody ograniczenia dewizowego na sprzedaży pieniędzy zagranicznych.

4. Co to jest kurs walutowy i od czego zależy ? jak zmiana kursu wpływa na export i import i dlaczego?

Kurs walutowy- to cena waluty obcej w pieniądzu krajowym. Jest to cena jednostki pieniężnej danego kraju wyrażony w jednostce pieniężnej innego kraju.

Dwa rodzaje wymienialności:

1. Wymiana wewnętrzna- na rynku wewnętrznym skup i sprzedaż walut po kursie ustalonym przez bank centralny

2. Wprowadzenie wymienialności zewnętrznej, będzie kurs płynny. Bank centralny traci władzę w tym zakresie. Przy kursie płynnym zmiennym nie usztywniamy relacji naszej waluty czyli zabezpieczamy się

Od czego zależy kurs walutowy?

Zależy do dwóch zjawisk

1. parytet siły nabywczej dwóch walut( stosunek siły nabywczej) w Ameryce za 1 dolara można kupić koszyk konsumpcyjny tai jak w Polsce kupimy za 4 złote.

2. Relacja podaży i popytu na obcą walutę w danym kraju. Gdy przewaga popytu nad podażą to cena rośnie.

2a Relacje podaży i popytu są związane od przepływu towarów handlu zagranicznego Jeżeli dany kraj jest eksporterem netto( więcej eksportuje jak importuje) waluta rośnie w kursie. Jeżeli jesteśmy importerem netto musimy za dodatkowy import kupić walutę tamtego kraju on pokrywa swoim importem nie musi kupić i kurs naszej waluty maleje.

4. Jak zmiana kursu wpływa na export i import i dlaczego?

Dewaluacja(aprecjacja)- to obniżenie kursu waluty krajowej w stosunku do waluty zagranicznej. Płacimy więcej jednostek waluty krajowej za tyle samo jednostek waluty zagranicznej.

Rewaluacja (deprecjacja) - to podwyższenie kursu waluty krajowej liczonym w stosunku do waluty zagranicznej. Obniżenie kursu waluty zagranicznej w stosunku do waluty krajowej.

Przy dewaluacji -dla importerów następuje wzrost kosztów importu (hamulec importu). Dla eksporterów następuje wzrost utargu w złotówkach (bodziec dla eksportu).

Przy rewaluacji - dla importerów to obniżenie kosztów importu w złotówkach (bodziec dla importu), dla eksporterów następuje spadek utargu w złotówkach(hamulec)

W Polsce prowadzi się obecnie deprecjację waluty. działa to przeciw inflacji ale kosztem eksportu.

Operacje walutowe działają również na dług publiczny za granicą. Jeżeli budżet ma dług zagraniczny przy dewaluacji musi on wydać więcej na obsługę długu zagranicznego (droższa waluta).

5 Składniki Bilansu płatniczego i związek pomiędzy tymi składnikami.

Bilans płatniczy - jest to zestawienie transakcji ekonomicznych i finansowych w ciągu danego okresu czasu (najczęściej roku), między danym krajem, a resztą świata. Częścią tego bilansu jest bilans handlowy - jest to zestawienie wpływów i wydatków dewizowych z tytułu exportu i importu dóbr, usług i towarów.

Bilans płatniczy składa się z:

I.Bilans obrotów bieżących - transakcje bieżące w postaci dóbr i usług.

1. Bilans handlowy (towarów)

2. bilans transferów ( przepływ pieniądza bez ekwiwalentu pieniężnego)

3. bilans usług (handel usługami)

II. Bilans obrotów kapitałowych - transfery kapitałowe

III. Bilans rezerw dewizowych

Bilans obrotów bieżących jest bilansem autonomicznym, bilans rezerw - wynika z tego co stanie się w bilansie obrotów bieżących i bilansie kapitałowym, nie jest autonomiczny, jest częścią kompensacyjną. Bilans obrotów kapitałowych jest częściowo autonomiczny.

Jeżeli bilans obrotów bieżących jest dodatni (jesteśmy exporterem netto) w Polsce jest ujemny, a bilans obrotów kapitałowych jest ujemny (pożyczamy kapitał na zakup dóbr), w Polsce jest dodatni, to bilans rezerw dewizowych jest dodatni ponieważ jesteśmy exporterem netto.

VII . POLITYKA PRZEMYSŁOWA

1.Co to jest polityka przemysłowa, narzędzia i cele.

Polityka przemysłowa jest ważną częścią polityki gospodarczej jest to polityka mikroekonomiczna.

Polityka przemysłowa jest to działalność interwencyjna państwa w stosunku do przemysłu polegająca na modyfikacji alokacji dochodów, której dokonał rynek. Może dotyczyć całości przemysłu lub części branż (polityka selektywna). Selektywna polityka powoduje deformację cen - powoduje redystrybucję dochodów.

Polityka przemysłowa ma na celu:

1. zwiększenie zdolności konkurencyjnej przemysłu na rynkach zagranicznych

2. stymulowanie zmian strukturalnych w przemyśle

3. poprawę efektywności wykorzystania zasobów przez właściwą ich alokację

4. pobudzania aktywności innowacyjnej w przemyśle, pomaga wprowadzać nowe produkty na rynek

5. poprawę bilansu płatniczego

6. kompensuje niedoskonałości przedsiębiorstwa

7. sprzyja rozwojowi infrastruktury

8. zapewnienie dopływu wykwalifikowanej siły roboczej

cele polityki selektywnej - jest kompensata niedoskonałości rynkowych (państwo chce poprawić niedoskonałości rynkowe - jak tworzenie monopoli, zaprzestać dyskryminacji małych i średnich przedsiębiorstw, przyspieszyć reakcję rynku kiedy jest nawet prawidłowa ale zbyt wolna.

Polityka selektywna dotyczy:

• gałęzi schyłkowych (opóźnianie procesów schyłkowych) - opóźnia zmiany strukturalne - polityka pasywna

• gałęzi nowych, przyszłościowych, wiodących technologicznie (polityka ofensywna).

Narzędzia polityki przemysłowej:

• narzędzia fiskalne - (subsydia, ulgi podatkowe, ulgi celne)

• narzędzia monetarne - (ułatwienia w otrzymaniu kredytu, tańsze kredyty, gwarancje kredytowe).

Tymi narzędziami państwo reguluje bodźcowo.

Formą pomocy bezpośredniej są zamówienia państwowe zrealizowane po cenie wyższej od rynkowej.

Instrumentem może być również przyspieszona amortyzacja. Przedsiębiorstwom można również udzielić pożyczki depozytowej.

W polsce obecnie prowadzona jest polityka destindustralizacji.

2. czemu służy prywatyzacja ?

Prywatyzacja jest to sprzedaż przemysłu krajowego zagranicznym inwestorom. Służy zasileniu budżetu państwa i znalezieniu inwestorów dla nierentownych już przedsiębiorstw.

W Polsce charakteryzuje się wyprzedaży majątku narodowego za bezcen. Obecnie w Polsce w większości gałęzi przemysłu mamy dominację kapitału zagranicznego.

VIII. POLITYKA ROLNA

1.Zadania polityki rolnej

Polityka rolna - jest to zespół środków regulacji państwa która ma na celu:

1. Kształtowanie rozmiarów produkcji

2. Utrzymywanie jej opłacalności

3. Kreowanie przeobrażeń agrarnych

4. Przyspieszenie postępu technicznego i agrotechnicznego

5. Wpływanie na procesy demograficzne na wsi (wieś wyludnia się z kobiet, szczególnie niekorzystne warunki występują na ścianie wschodniej).

Polityka rolna ma spełniać dwie funkcje ochronną(protekcjonizm) i stymulującą (interwencjonizm).

Interwencja zewnętrzna realizowana jest głównie przez:

• cła,

• kontyngenty,

• opłaty wyrównawcze,

• dotacje do eksportu,

• ochrona własnego rolnictwa przed konkurencją zewnętrzną.

Interwencja wewnętrzna to przede wszystkim system cen gwarantowanych (cena minimalna od dołu wyższa od ceny równowagi). Koszty polityki cen gwarantowanych pokrywa budżet państwa.

2. Obiektywne przyczyny kryzysu w rolnictwie.

Przyczyny spadku udziału rolnictwa w tworzeniu PKB:

1. zjawisko cenowe - szybciej rosną ceny przemysłowe od cen na art. Rolne

2. spada popyt na produkty rolne w stosunku do stanu jaki istniał w PRL -u

3. inwestycje spadły 5 - krotnie

4. spadek dochodów ludności doprowadził do spadku popytu szczególnie na niektóre towary.

5. import produktów rolnych - głównie z UE

6. niska pomoc z budżetu państwa (budżet UE dopłaca 9 razy więcej od naszego).

---