1.Jakie głębokości drenowania stosuje się w Polsce i dlaczego są one inne dla gruntów ornych, użytków zielonych, w sadach i na boiskach. Jakie czynniki mają wpływ na głębokość drenowania. Grunty orne: 80-110cm- ponieważ mogą zostać zniszczone pod wpływem ciężaru maszyn rolniczych. Użytki zielone (łąki i pastwiska) 70-90 bo rośliny mają małe systemy korzeniowe i nic po nich nie jeździ. Sady 110-150 bo drzewa mają długie systemy korzeniowe które powodują zarastanie drenów. Boiska 70-80- nic na nich nie rośnie (mało żyzne) i nie stosuje się na nich ciężkich maszyn. Czynniki wpływające na głębokość drenowania: -rodzaj użytków rolnych i uprawianych roślin; -rodzaju i właściwości i uwarstwienia gleby; -warunków zasilania w wodę; -głębokości zamarzania gleby; -spadków i rzeźby terenu; -warunków klimatycznych; -celu drenowania stopnia intensyfikacji produkcji rolniczej oraz przesłanek ekonomicznych.
5. Według jakich zasad projektuje się rozstawę sączków w torfach? Rozstawa sączków na torfach została uzależniona od rodzaju torfu, jego miąższości, stopnia rozkładu i zamulenia. Przyjęta w zależności od wymienionych czynników rozstawa ( w granicach 25-40 m) może ulec zmniejszeniu o 50% dla drenów faszynowych oraz o 10-20 % przy silnym zamuleniu torfu, bądź zwiększeniu - jeśli w profilu glebowym występuje warstwa murszowa o miąższości ponad 35 cm.
6. W jaki sposób mogą tworzyć się złogi żelaza w drenach, w jakich warunkach tworzą się najintensywniej, jakie jest ich pochodzenie? Szkodliwa dla sieci drenarskiej jest ta część związków żelaza, która rozpuszcza się w wodzie, a mianowicie kwaśny węglan żelaza. Związek ten transportowany jest przez wodę odpływającą do drenów. Tu przy gwałtownym zetknięciu z powietrzem i utlenieniu wytrąca się osad (ochra). Ochra może powodować zasklepianie się drenów lub tworzyć złogi wewnątrz rurociągu. W glebach bardziej zakwaszonych tworzenie osadów jest najintensywniejsze. Oprócz zażelaziania chemicznego drenów, w wyniku utleniania żelaza dwuwartościowego do trójwartościowego występuje jeszcze zażelazianie biologiczne wywołane przez bakterie żelaziste. Przy dużych prędkościach osady związków żelaza mogą być unoszone przez wodę do odbiornika, przy małych osadzają się w drenach. Właściwości przyciągania cząstek żelaza przez ścianki rurek PCW powodują intensywniejsze odkładanie się ochry niż w drenach ceramicznych.
7. W jaki sposób można zapobiegać zamulaniu drenów związkami żelaza? -W utworach podmokłych lub okresowo nadmiernie uwilgotnionych i zakwaszonych (pH<5,5%) oraz zawierających powyżej 1,5% Fe2O3 w glebach lekkich lub powyżej 2,5% w glebach średnich i ciężkich należy stosować wapnowanie pól i przepłukiwanie zbieraczy przez chwilowe spiętrzenie wody w studzienkach. -Jeżeli zawartość Fe2O3 jest większa niż 3% w glebach lekkich i 4,5 % w glebach średnich i zwięzłych należy ponadto dodać do zasypki wapno i gips (2:1) w ilości 1-2,5 kg na 1m długości rowka oraz spulchniać podglebie. -W glebach podmokłych zawierających większe ilości żelaza niż podane należy zaprojektować wstępne odwodnienie za pomocą tymczasowej sieci rowów lub drenów. Po upływie 3-4 lat wykonać drenowanie systematyczne. -W piaskach zawierających powyżej 1,5% i glinach powyżej 2,5% Fe2O3 należy projektowć małe działy drenarskie, sączki o spadkach minimalnych 6%o i długościach 120-150m. -Wody z obszarów zażelazionych oraz wody naporowe lub ze źródlisk należy odprowadzać oddzielnymi rurociągami, nie włączonymi do ogólnej sieci drenarskiej. -Stosować filtry z piasku i żwiru, torfu, słomy, wiór drzewnych i trocin zawierających garbniki
8. Przy jakim składzie granulometrycznym gleby występuje większe zagrożenie zamulaniem cząsteczkami gleby? Do gleb, w których procesy zamulania drenów występują najintensywniej, należą przede wszystkim utwory pyłowe zawierające ponad 40% części pylastych o średnicach 0,1-0,02 mm. Szczególne zagrożenie stanowią cząstki pyłu grubego o średnicach 0,1 - 0,05mm, które wymyte do drenu osadzają się w nim nie poddając się sile unoszącej wody. Nasilone procesy zamulania drenów występują też w glebach zawierających ponad 45% frakcji piaszczystych 0,1 - 1 mm a zwłaszcza piasku drobnego 0,1-0,25mm i średniego 0,25-0,5mm. Gleby silnie uwodnione zawierające znaczne ilości pyłu grubego i piasku drobnego przechodzą w stan płynny - kurzawkę i powodują bardzo szybkie zamulanie drenów. Cząstki pyłu drobnego, a tym bardziej cząstki spławialne o średnicach mniejszych niż 0,02mm , są na ogół unoszone przez wodę i nie powodują zamulania drenów. W glebach zwięzłych - glinach i iłach zamulanie drenów jest mało prawdopodobne.
9.W glebach o jakich cechach może występować zarówno pierwotne jak i wtórne zagrożenie zamulania drenów cząstkami gleby i jak im zapobiegać. Do zamulania początkowego skłonność wykazują niemal wszystkie grunty oprócz piasków grubych i iłów. W glebach drobnoziarnistych o równomiernym uziarnieniu takim jak: piaski luźne drobne i średnie, słabogliniaste, gliniaste lekkie i mocne pylaste powstają wnoszenia nazywane zamuleniami stałymi lub wtórnymi. W glebach mineralnych i w torfach procesy zamulania drenów są mniej intensywne.
3)Podaj, w jaki sposób można ująć wodę ze źródła i jakim rurociągiem należy ją odprowadzić do odbiornika (rysunki). Źródła lub wody wysiąkowe ujmuje się sączkami z rur perforowanych połączonych ze zbieraczami studzienką zbiorczą. Trasy sączków projektuje się ukośnie do kierunku napływu wód. Średnice sączków i zbieracza oblicza się z uwzględnieniem maksymalnej wydajności źródła. Zasypkę sączków wykonuje się z tłucznia kamiennego i żwiru. Przy skoncentrowanym punktowym napływie wód ujęcie można wykonać za pomocą pionowo ustawionej rury perforowanej z kamionki. Ujętą wodę odprowadza się oddzielnym rurociągiem, wyłączonym z ogólnej sieci drenarskiej. Stale odprowadzający wodę rurociąg będzie narażony na zarastanie korzeniami roślin, musi więc mieć ocementowane styki.
6)Za pomocą jakich urządzeń i zabiegów można zapobiegać stagnowaniu wody w lokalnych obniżeniach, zwłaszcza po roztopach wiosennych, po obfitych opadach. Wykonaj odpowiednie rysunki. Do odprowadzania wód powierzchniowych z obfitych opadów letnich oraz wód z topniejącego śniegu na wiosnę, gdy zamarznięta gleba uniemożliwia przesiąkanie wody do drenów, wykorzystać można sieć bruzd, przegonów i rowków rozorywanych. Trasę przegonu wyznacza najniższe miejsce doliny. W tym przypadku zbieracze projektuje się z obydwu stron przegonu wzdłuż jego trasy.
W terenach bezodpływowych, płaskich o małych spadkach, a także w lokalnych obniżeniach często po opadach lub roztopach stagnuje woda. Wody te można odprowadzić bądź za pomocą bruzd, przegonów i rowków, bądź tez za pomocą kominków filtracyjnych. Kominki stanowią filtry chłonne. Materiałami filtracyjnymi są pospółka, żwir lub kamienie. Kominki wykonuje się w odstępach około 10-20m. Zapewniają one sprawne odprowadzanie wód powierzchniowych do rurociągów drenarskich. W celu zabezpieczenia przed wyoraniem wierzch kominka powinien być założony 20-30cm poniżej terenu. Stagnujące wody powierzchniowe można też odprowadzać do głębiej zalegających warstw piaszczystych lub do popękanej skały za pomoca studni chłonnych.
4)W jakich celach, w jakich punktach systemu drenarskiego projektuje się studzienki drenarskie? Studzienki drenarskie projektuje się na zbieraczach w celu zbierania namułów prowadzonych przez sieć drenarską, umożliwienie przepłukiwania zbieraczy poprzez chwilowe spiętrzenie wody, ułatwienie wykonania połączeń zbieraczy, regulowania odpływu wody oraz zmniejszenie nadmiernych spadków. Studzienki mogą być wyprowadzane ponad teren na 20cm lub też kryte, przykryte warstwą gruntu minimum o grubości 60cm. Studzienki wyprowadzone nad teren są łatwo dostępne, umożliwiają częstą kontrolę odpływających wód i działania zbieraczy oraz na częste wybieranie namułów z osadników. Namuły usuwa się w okresie po wykonaniu drenowania nawet kilka razy w roku, a po wytworzeniu się naturalnych sklepień filtracyjnych o wiele rzadziej - raz na rok lub kilka lat. Kontrola i odmulanie studzienek krytych jest utrudniona i wiąże się z potrzebą ich odkrywania. Głębokość osadników powinna wynosić co najmniej 40cm. Studzienki najlepiej lokalizować w miejscach nie uprawianych, przy drogach, na obrzeżach pól, na użytkach zielonych. Studzienki drenarskie zaleca się stosować: -na zbieraczach długości 500-1000m - jedną w środkowym odcinku, przy długości zaś ponad 1000m - co 400-500m; -w miejscach przejścia zbieracza ze spadku większego do minimalnego, jeżeli różnica prędkości wody jest większa niż 0,1 m/s; -przed ważniejszymi drogami; -przy zmianie kierunku trasy zbieracza o średnicy ponad 15cm pod kątem mniejszym niż 120o; -do połączenia więcej niż 2 zbieraczy lub 2 zbieraczy o średnicy większej niż 12,5cm; -do połączenia częściowo zamulonego zbieracza istniejącej sieci drenarskiej ze zbieraczami nowo projektowanymi.
2)W jaki sposób projektuje się spadki zbieraczy? -na profilach podłużnych - projektowanie rozpoczynamy od podziału zbieracza na odcinki wyznaczone przez punkty wyraźnego załamania terenu. W punktach tych określa się rzędne i głębokości zbieracza. Dla poszczególnych odcinkach zbieracza oblicza się spadki, których wartości muszą się zawierać w granicach maksymalnych i minimalnych spadków. Należy unikać przegłębień pond 1,4m oraz spłyceń nie zapewniających przykrycia zbieracza gruntem co najmniej 75cm. Na terenach płaskich stosujemy sztuczne spadki. Na podstawie określonego spadku i odległości oblicza się rzędne niwelety dna i głębokości zbieracza na każdym hektometrze i załamaniu trasy, w miejscach zmiany spadku, w miejscach połączeń dwóch zbieraczy lub lokalizacji studzienek, w miejscach spłyceń i przegłębień. -na planie sytuacyjno - wysokościowym - rozpoczynamy od podziału zbieraczy na odcinki o jednakowym spadku. Podstawą tego podziału jest odległość między warstwicami. W punktach wyraźnego załamania terenu (zmiany spadku) określa się głębokości oraz oblicza i wpisuje rzędne niwelety dna. Rzędne te pozwalają obliczyć spadki poszczególnych odcinków zbieraczy. Projektowanie spadków i głębokości tą metodą rozpoczynamy zwykle od wylotu, a przy odwadnianiu kotliny od najniższego miejsca.
3)Jakie czynniki mają wpływ na wielkość odpływu jednostkowego „q” z drenów przyjmowaną do obliczeń średnic zbieraczy w drenowaniu systematycznym? Jak ustala się wielkość tej normy dla drenowania częściowego i niesystematycznego? Na wielkość odpływu jednostkowego mają wpływ: -wysokość i rozkład opadów; -właściwości gleby - przepuszczalność gleby; -głębokość i rozstawa drenowania; -spadek terenu; -rodzaj uprawy i inne. Ustalenie wielkości normy dla drenowania częściowego i niesystematycznego - przyjmuje się z tabeli „normy odpływu - przy opadach rocznych” biorąc pod uwagę wartość współczynnika przeliczeniowego:
1) W jaki sposób wykonuje się drenowanie w glebach torfowych: słabo rozłożonych, nie osiadłych - uzasadnić; silnie rozłożonych i osiadłych - uzasadnić. W glebach torfowych należy stosować melioracje dwustronne, odwadniająco - nawadniające. Osiągnąć to można wykonując sieć rowów uzupełnionych drenami. Drenowanie pozwala zwiększyć rozstawę rowów o co najmniej 200m. Wykonane w rowach zastawki pozwalają piętrzyć wodę i w okresach posusznych zwilżać profil glebowy systemem podsiąkowym. Drenowanie skraca o połowę czas potrzebny do zwilżenia gleby i zwiększa skuteczność jej nawodnienia. Na torfach słabo rozłożonych, nie osiadłych - należy projektować drenowanie krecie, drenowanie rurkami ceramicznymi ułożonymi na deskach lub łatach, drenowanie faszynowe lub rurkami z tworzyw sztucznych. Na torfach silnie rozłożonych i osiadłych - o miąższości złoża większej niż głębokość drenowania rurki ceramiczne należy układać na 5-8cm podsypce piaszczysto - żwirowej. Podsypka ma zapobiec zasklepianiu szczelin wlotowych i usprawnić dopływ wody do drenów. Przy spadku terenu do 3%o należy saczki kierować bezpośrednio do rowów, a przy większych można stosować pełną sieć drenarska złożoną z sączków i zbieraczy.
2) Jak należy drenować sady? Rozstawa, głębokość, układ i sposób wykonania saczków - zabezpieczenia. Drenowanie w sadach ma głębokość większą niż na użytkach rolnych. Układ i rozstawa drenowania muszą być dostosowane do rozmieszczenia rzędów drzew. Dreny w sadach muszą być tez zabezpieczone przed zarastaniem korzeniami drzew. Głębokość - uzależniona jest od głębokości korzenienia się drzew: grusze, czereśnie, orzechy włoskie - 1,5m; jabłonie, wiśnie - 1,3m; śliwy - 1,2m; szkółki drzew i krzewów oraz drzewa karłowe - 1,1m. Rozstawę drenowania dla sadów oblicza się tak jak dla gruntów ornych i przyjmuje się wartość zaokrągloną do najbliższej wielokrotności odległości pomiędzy rzędami drzew. Sączki projektuje się pośrodku pomiędzy rzędami drzew. Dzięki temu mniej uszkadza się korzenie drzew podczas kopania rowów drenarskich i zmniejsza się prawdopodobieństwo zarośnięcia drenów. Zabezpieczenie - papa, żużel.
3) W jaki sposób można drenowanie wykorzystywać do nawodnienia gleb? Nawadnianie gleb za pomocą rurociągów drenarskich można stosować w terenach płaskich jeżeli spadki terenu nie przekraczają 3%o. Takie spadki są dla drenowania odwadniającego bardzo małe i nie zawsze zapewniają samooczyszczanie się drenów. Drenowanie nawadniające stosujemy głównie na glebach lekkich. Dreny nawadniające należy układać w małej rozstawie, co zwiększa ich koszty. Nawodnienie za pomocą drenów stosuje się jako nawodnienie podsiąkowe na trwałych użytkach zielonych. Gleby powinna charakteryzować dobra lub średnia przepuszczalność. Sieć odwadniająco - nawadniająca tworzy tu system rowów zbiorczych i krytych drenów. Dreny wpadające bezpośrednio do rowów zbiorczych spełniają funkcję odwadniająco - nawadniającą, natomiast rowy otwarte służą do doprowadzania wody do drenów w czasie nawodnienia i odprowadzenia zrzutów wody z drenów, po jego zakończeniu. Rowy zbiorcze projektuje się jako sieć systematyczną o rozstawie 250-300m. Rozstawę sączków projektuje się zazwyczaj taką jak dla drenowania odwadniającego. Zwilżenie gleby można przyspieszyć przez zastosowanie rurek o większej powierzchni otworów lub szczelin perforacyjnych. Czas nawodnienia można skrócić stosując mniejsze rozstawy sączków. Regulowanie poziomu wody gruntowej w glebach lekkich i średnich jest możliwe przez okresowe hamowanie odpływu wody z rurociągów za pomocą zasuw zainstalowanych na studzienkach drenarskich lub na zbieraczach. Ten sposób nawodnienia w naszych warunkach nie znajduje zastosowania, bowiem w okresie występowania niedoborów wodnych roślin system drenarski nie prowadzi wody.
1)Co to jest optymalna i minimalna norma odwodnienia, do jakich okresów normy te się odnoszą? Optymalna wilgotność czynnej warstwy gleby nie powinna być mniejsza niż 65-75% polowej pojemności wodnej i nie powinna przekraczać 85% pełnej pojemności wodnej. W praktyce projektowej operowanie wilgotnością gleby jest dość trudne. Dlatego podczas projektowania wykorzystuje się występującą zależność między poziomem wody gruntowej i uwilgotnieniem profilu. Położenie zwierciadła wody gruntowej przyjmuje się jako miernik pożądanego uwilgotnienia gleby. Odległość wody gruntowej od powierzchni terenu w środku łanu miedzy rowami nazywa się normą odwodnienia. Przez normę odwodnienia rozumie się średnią w okresie wegetacji odległość krzywej depresji od powierzchni terenu w środku rozstawy. Normy te należy różnicować w czasie. Normy odwodnienia odnoszą się do okresu wegetacyjnego od 1.III. - 30.IX.
2)Podaj wartości liczbowe optymalnych norm odwodnienia gleb uprawnych w zależności od ich przepuszczalności, w zależności od uprawianych roślin. Dlaczego normy powinny być zapewnione? Dla opadu rocznego mniejszego od 550 mm: a)laki: -gleba lekka 0,4-0,5, srednio zwiezla 0,5-0,6; zwiezla 0,6-0,8. b)pastwiska: -0,6; 0,7; 0,8. c)pola orne: 0,75; 0,9; 1,05. d)sady: 0,9; 1,05; 1,15. Orientacyjne normy odwodnienia: rodzaj gleby-a)grunty mineralne. Rodzaj użytków rolnych: laki 0,5-0,8; pastwiska 0,7-1,0; pola orne 0,9-1,2. b)torfy: 0,4-0,6; 0,6-0,7; 0,7-0,8.
3)Podaj orientacyjne wartości liczbowe minimalnych norm odwodnienia na początku okresu wegetacyjnego oraz średnich optymalnych norm odwodnienia w okresie wegetacji dla łąk, pastwisk i pól ornych w glebach mineralnych. Orientacyjne normy odwodnienia: rodzaj gleby-grunty mineralne. Rodzaj użytków rolnych: laki 0,5-0,8; pastwiska 0,7-1,0; pola orne 0,9-1,2. Optymalny poziom wody gruntowej dla łąki na torfowisku powinien wynosić: I pokos trawy - 50 - 65 cm; II pokos trawy - 60 - 80 cm.
4)Podaj wartości liczbowe minimalnych norm odwodnienia gleb uprawnych, kiedy o jakiej porze roku - ważne jest, aby normy te były osiągane? W naszych warunkach klimatycznych stany wód układają się dość rytmicznie. Obserwuje się maksima wiosenne i jesienne, minima letnie oraz zimowe. Normy te powinny być zapewnione ponieważ roślinność w różnych okresach wegetacji wymaga różnych poziomów uwilgotnienia. Wartości te są różne dla różnych roślin ze względu na różną głębokość korzenienia się oraz różnych potrzeb wodnych.
5)Podać jaka jest różnica między normami odwodnienia: -w glebach mineralnych lekkich norma odwodnienia wynosi 0,4-0,7. -na terenach różnych użytków rolnych różnice w normach odwodnienia występują ze względu na głębokość korzenienia się roślin a także na ich zróżnicowane zapotrzebowanie na wodę w różnych okresach wegetacyjnych, Dlatego też najmniejszą normą odwodnienia charakteryzują się łąki, następnie pastwiska, pola orne i sady 0,4-1,15. -Na terenach o opadach niskich norma odwodnienia jest niższa. Na terenach o wyższych opadach istnieje konieczność głębszego odwodnienia.
6)Podać, jaka jest różnica między optymalnymi normami odwodnienia w glebach mineralnych i torfowych i czym się tę różnicę uzasadnia? Optymalna norma odwodnienia na glebach mineralnych wynosi: 0,4-0,7. Optymalna norma odwodnienia na glebach torfowych wynosi: 0,35-1.
7)Ocenić czy niżej wymienione poziomy wód gruntowych :a,b,c, w średnich warunkach Polski w okresie wegetacyjnym odpowiadają wartościom optymalnym: -w gruntach ornych h=0,70m poniżej powierzchni terenu - jest to wartość nie odpowiadająca wartościom optymalnym gdyż kształtują się one na glebach mineralnych na poziomie 0,9 - 1,2m; -na pastwiskach h=0,90m - odpowiada wartościom optymalnym, gdyż wartość optymalna na glebach mineralnych to 0,7 - 1,0m; -na łąkach h=1,0m - na obszarze łąk optymalny poziom wód gruntowych to średnio na glebach mineralnych 0,6 - 0,8 m.
2)Wymień bezpośrednie i pośrednie objawy (wskaźniki) nadmiernego uwilgotnienia gruntów. Bezpośrednie: -stagnowanie wód na powierzchni terenu przez znaczną część roku; -wysokie poziomy wody gruntowej w stosunku do terenu trwającego przez dłuższy czas; -wysokie poziomy w stosunku do terenu w ciekach, rowach, stawach, zbiornikach i studzienkach; -Źródliska i wysiąki; -Występowanie zespołów roślin hydrofilnych, jak np. sitów, turzyc, skrzypów, mietlic; -Specyficzne typy i rodzaje gleb, jak np. niektóre gleby torfowe; -Występowanie w profilu glebowym poziomów glejowych i wytrąceń żelazistych. Pośrednie: -dłuższe zaleganie na wiosnę pokrywy śnieżnej; -powolne obsychanie gruntu na wiosnę; -ciemne plamy na polach ornych widoczne podczas uprawy wiosennej; -częstsze formowanie się mgieł; -wymakanie, wyperzenie i wymarzanie ozimin; -opóźniony rozwój roślinności na wiosnę; -jasna, żółtozielona barwa roślin uprawnych; -ciemniejsza barwa roślinności łąkowej na wiosnę; -występowanie takich roślin jak np. jaskier rozłogowy, miętą polna; -utrudnione zbiory roślin okopowych jesienią.
3)Podać, jakie mogą być przyczyny nadmiernego uwilgotnienia (wymienić 5 - 10 pozycji): brak odpływu do odbiornika spowodowany np. spiętrzeniem wody w odbiorniku, zarośnięcie lub zamulenie odbiornika; -odcięcie doliny od odbiornika przez tzw. wargi wytworzone z grubego materiału osadzonego na brzegach cieku w czasie wylewu wód wielkich; -brak śluz i przepustów w wałach rzecznych; -częste występowanie wód z koryta cieku przy małej jego przepustowości i urozmaiconym ukształtowaniu terenu; -napływ wód powierzchniowych z terenów obcych; -napływ wód gruntowych z terenów obcych (wybicia na powierzchnię w odpowiednich warunkach); -zbyt małe spadki terenu i dna cieku - odbiornika - ruch wody po terenie i cieku jest powolny, woda dłużej stagnuje na powierzchni; -położenie w bezodpływowej kotlinie - wody opadowe i roztopowe ze zlewni spływają na jej dno, gdzie stagnują tak długo aż nie zostaną wyparowane lub wsiąknięte; -infiltracja wód z kanału; -zaleganie gleby przepuszczalnej na płytko położonej warstwie nieprzepuszczalnej - wody opadowe wsiąkają do przepuszczalnej gleby i zatrzymują się na zwięzłym podłożu; w zależności od układu warstwy nieprzepuszczalnej wody te mogą stagnować i powodować lokalne nadmierne uwilgotnienie lub spłynąć po warstwie zwięzłej na teren sąsiedni; -położenie w depresji w stosunku do zbiornika wody lub cieku.
1. Podaj przykłady wpływu warunków glebowych (budowy profilu, właściwości gleb) na wybór sposobu regulacji stosunków wodnych. -gleby żwirowe - charakteryzuje je spora prędkość podnoszenia kapilarnego, bardzo duża przepuszczalność i bardzo mała chłonność wody. Do odprowadzania nadmiaru wody stosuje się rowy i dreny. Odwodnienie należy przeprowadzić ostrożnie aby gleb tych nie przesuszyć; -Gleby piaszczyste całkowite (>1,5m) - są stale podmokłe w zagłębieniach a nadmiernie przesuszone na wierzchowinach. Na zboczach występują tzw. „sapy” , gdzie zbierają się i wybijają na powierzchnię wody gruntowe. W celu odwodnienia sapu należy wykonać jeden lub więcej rowów opaskowych, nie wystarcza bowiem wykonanie rowu głównego
4. Podać jakich środków (zabiegów, narzędzi) należy użyć przy niewielkim nadmiernym uwilgotnieniu gleb występującym okresowo (krótkotrwale). wystarczy przeczyścić istniejące cieki i dbać aby były one systematycznie konserwowane. Tereny niżej położone można wtedy zabezpieczyć przed napływem wód w ten sposób, że od cieku odgradza się je wałami lub grobelkami. Jest to środek zapobiegawczy, gdyż nie usuwa przyczyn występowania wysokich stanów wody w okresie niepożądanym. Na terenach niżej położonych wykonuje się nieraz system bruzd i przegonów, które umożliwiają szybszy spływ wód do cieku. Gdy ciek jest oddalony od obiektu meliorowanego, należy wykonać większą bruzdę lub rów, które odprowadzą wodę z systemu bruzd i przegonów. Na terenach płaskich spływ wód powierzchniowych ułatwia orka wzdłuż spadków i wykonanie w pewnych odstępach bruzd. W razie napływu wód z terenów wyżej połozonych lub wysiąków czy źródeł trzeba wykonać rowy opaskowe przechwytujące wodę i odprowadzające ją do rowu zbiorczego.
6. Podać jakich środków (zabiegów, urządzeń) należy użyć do usunięcia trwałego, dużego nadmiernego uwilgotnienia gruntów. Jeśli zle uzytkowanie ziemii: stosowanie odpowiednich zabiegów agrotechnicznych,: np. uprawę mechaniczną gleby (zmiana współczynnika filtracji), nawożenie, stosowanie odpowiedniej struktury zasiewów, wapnowanie gleby. Nadmierne uwilgotnienie spowodowane wysokimi stanami wód w ciekach, napływem wód powierzchniowych lub utrudnionym wsiąkaniem wody w głąb profilu można usunąć wykonując: konserwację lub renowację cieków, -rowy opaskowe, -obwałowania terenów niskich, -głębokie orki melioracyjne, -kretowanie gleb ciężkich, -wapnowanie gleb, -wyorywanie bruzd i przegonów oraz stosując uprawę wzdłuż spadku (małe spadki). Jeżeli występuje trwałe i duże nadmierne uwilgotnienie, spowodowane np. napływem wód gruntowych, wysokim ich poziomem, nadmiernymi opadami i niskim parowaniem, brakiem odpływu itp. Należy stosować takie zabiegi melioracyjne jak: -odwodnienie rowami lub drenami (przeważnie systematyczne); -zabiegi agrotechniczne i melioracyjne.
7. Jak uregulować stosunki wodne (zlikwidować okresowo występujące nadmierne uwilgotnienie) gleb, jeśli górną część profilu (np. 30 - 40 cm) stanowi glina średnia i ciężka słabo przepuszczalna, a w niższych poziomach zalegają piaski przepuszczalne. Melioracje tych gleb powinny polegać nie tylko na odprowadzeniu nadmiaru wody ale także na zmianie ich struktury, zwiększeniu jej współczynnika filtracji i przewietrzeniu. Stosuje się w tym celu odpowiednie zabiegi agromelioracyjne i agrotechniczne mające na celu wzruszenie i napowietrzenie warstwy gliny tak, aby nadmiar wody był w stanie dostać się do warstwy przepuszczalnej poniżej.
8. Na czym polega trudność odwodnienia gleb zwięzłych słabo przepuszczalnych. Za pomocą jakich środków - zabiegów - działań można zwiększyć efektywność regulacji w nich stosunków powietrzno - wodnych. Trudność w odwodnieniu tych gleb polega na tym, że po przeschnięciu na glebach tych tworzą się szczeliny i spękania (gleby ilaste). Poprawę stosunków wodnych w tych glebach daje wykonanie technicznych zabiegów melioracyjnych oraz zabiegów agromelioracyjnych i agrotechnicznych. Przeprowadzane są również próby wprowadzania do gleby materiałów z tworzyw sztucznych w celu poprawienia właściwości wodnych. Wprowadzano kuleczki piankowe z poliestru o średnicy 5 - 8mm do głębokości 60 cm w ilości 1000 - 2000 m3 na ha. Poprawiło to filtrację w tych glebach.
1. Podać, za pomocą jakich środków (urządzeń) można zabezpieczyć tereny przed napływem wód obcych (powierzchniowych, wgłębnych, zalewowych rzecznych). -wody powierzchniowe - spływające po deszczach nawalnych w czasie roztopów, po zboczach tarasów rzecznych i wzniesień. W celu zapobieżenia zalewom terenu przez spływające wody po zboczach wykonuje się u podnóża zboczy rowy opaskowe. Można też zmniejszyć ilość wody zalesiając zbocza, budując zbiorniki retencyjne oraz obwałowując tereny nisko położone. Wody wgłębne - gleby o znacznej wysokości podsiąkania, położone na tych częściach zboczy, gdzie wody gruntowe zalegają płytko, do 1,5 m, pod powierzchnią, często znajdują się pod wpływem intensywnego podsiąku, powodującego silne ich uwilgotnienie. W rezultacie występują tzw. sapy , a nawet lokalne zatorfienia. Gleby w dolnych cześciach zboczy a także w częściach przy tarasowych mogą znajdować się pod działaniem wód gruntowych naporowych. Jeżeli warstwy wodonośne przecinają powierzchnie zboczy, wody naporowe są bezpośrednią przyczyną nadmiernego uwilgotnienia, a nawet zabagnienia gleby. Środki zaradcze są następujące: -uszczelnienie kanałów dla zmniejszenia przesięków; -rowy i dreny przechwytujące; -drenowanie systematyczne gruntów znajdujących się pod działaniem wód wysiąkowych bez naporowych (sapy); -płytkie i gęste drenowanie gruntów, na które działają wody wysiąkowe pod ciśnieniem; -uszczelnianie wałów, rowy przechwytujące; -zmniejszenie dawek polewowych dla ograniczenia zrzutów, zmiana systemu nawodnień, np. deszczowanie zamiast zalewu, drenowanie; -budowa sieci kanalizacyjnej. Wody zalewowe rzeczne - zapobiega się im regulując i obwałowując cieki, budując wały wsteczne, obniżając wysokości spiętrzeń w młynówkach. Wody przesiąkowe przez dno i skarpy kanału przechwytuje się za pomocą rowów opaskowych lub rurociągów perforowanych, poprowadzonych równolegle do trasy kanału.
3. Dokąd można odprowadzić wodę z systemów rowu odwadniającego i w jaki sposób. Jakie warunki (parametry) musi spełniać odbiornik. Wodę zbieraną z sieci melioracyjnej odprowadza się do odbiornika. Odbiornikiem może być taki ciek lub taki zbiornik wodny, który bez widocznych zmian we własnych stanach może przyjąć dodatkowe wody odprowadzane z sieci odwadniającej. Mogą to być: staw, jezioro, wąwóz, rzeka, zbiornik. Odbiornik wód z sieci odwadniającej musi spełniać następujące warunki: -najdłużej trwający spośród stanów niskich w odbiorniku powinien znajdować się poniżej takiego stanu w rowach bocznych lub dno rowów bocznych powinno znajdować się na poziomie równym poziomowi wody w rowie; -Stany wysokie w odbiorniku powinny układać się poniżej dopuszczalnych stanów wysokich w rowach bocznych; -Wysokie stany wody w odbiorniku nie powinny podtapiać terenów przyległych; -Jeżeli stan wód w odbiorniku nie pozwala na grawitacyjne odprowadzenie odpływów melioracyjnych, zachodzi konieczność mechanicznego przerzutu wody z rowów do odbiornika za pomocą pomp.
8. Projektowanie trasy rowu, głębokości, szerokości, nachylenia skarp, stosowane umocnienie skarp. Trasa rowu - wyznaczając ją uwzględniamy ukształtowanie terenu, warunki sytuacyjne, granice użytkowania i własności oraz warunki eksploatacyjne. Najważniejszym czynnikiem jest ukształtowanie terenu.. Trasa rowu powinna przebiegać najniższymi miejscami terenu i zgodnie z jego spadkiem. Powinna składać się z dłuższych odcinków prostych połączonych ze sobą łukami. Należy unikać częstej zmiany jego kierunku. Rów główny odprowadza się do odbiornika tak aby jego kierunek tworzył z kierunkiem odbiornika kąt 60o. Głębokość rowu - zależy od odległości zwierciadła wody najdłużej trwającej od terenu i od głębokości napełnienia tą wodą. Ukształtowanie terenu nie zawsze dopuszcza wykonanie rowu tej samej głębokości, dlatego też dopuszcza się lokalne spłycenia. W miejscach tych stosujemy groble. Nachylenie skarp - uzależnione jest od rodzaju gruntu i jego uwilgotnienia, głębokości rowu i rodzaju umocnień. Przy większych głębokościach stosujemy łagodniejsze skarpy. Jeśli stosujemy umocnienia nachylenie skarp dostosowujemy do jego rodzaju.(bruk lub płyty betonowe 1:1). Szerokość dna rowu - określana na podstawie obliczeń hydrologicznych i hydraulicznych. Najpierw ustala się miarodajne przepływy, spadek dna i nachylenie skarp, a następnie przyjmując szerokość dna ustala się napełnienie lub odwrotnie dla przyjętego napełnienia szuka się szerokości dna. Stosowane umocnienia skarp: obsiew, darniowanie, darniowanie kożuchowe, darniowanie w kratę, darniowanie na mur, kiszka faszynowa, bruk z kamienia naturalnego, buk z kamienia sztucznego, okładziny betonowe.
9. Budowle w rowach - stopnie, bystrotoki, przepusty. Stopnie - stosowane wtedy kiedy musimy zmniejszyć prędkość wody w rowie. Stopień to budowla na której obniża się pionowo dno i w miejscu tym woda spada w postaci wodospadu. Wysokość 20 - 60cm. Lokalizowane w miejscach znacznych zmian spadku. Przepusty - służą do przeprowadzania wody pod drogami dojazdowymi i publicznymi niższych klas. Na mniejszych rowach wykonuje się przepusty o przekrojach kołowych z rur a na większych przepusty płytowe żelbetowe. Bystrotoki - wykonuje się na ciekach w miejscach dużego skoncentrowanego spadku lub załamania terenu, bądź też przy zbiornikach jako specjalne budowle. Przez bystrotok woda przepływa z dużą prędkością dlatego musi on być umocniony.
31) metody analityczne okreslania nadmiaru wody. Nadniar wody w glebie-gdy jej zawartosc=85-90% pelnej poj. Wodnej. Minimalny zapas powietrza: trawy słodkie 6-10%, pszenica i owies 10-15%, jęczmień, buraki 15-20%. Mniej szkodliwy jest nadmiar wody gruntowej, jeżeli jest ona w ruchu i zasobna w tlen. Uwilgotnienie obszaru może wyliczyc z równania bilansu wodnego P=E+deltaH+deltaR (wg kopeckiego). P-opad atmosferyczny, E-parowanie, deltaH-roznica w ilości wod odpływających i dopływających na dany obszar, deltaR-retencja gruntowa. deltaR=P-E-deltaH. Wg Budyki N=R/L*P, N-wskaznik meteorologiczny, R-bilans radiacyjny, P-opad rzeczywisty, L-cieplo utajone parowania. R/L wyraza parowanie potencjalne,może to być wskaźnikiem uwilgotnienia. Wg iwanowi K=P/E, K-wskaznik meteorologiczny, P-opad roczny mm, E-roczne parowanie z wolnego zw wody. Nadmiar wody jest gdy K>1,5, optymalna ilość K=1-1,5. Wg Szaszko M=P/suma d, M-wskaznik uwilgotnienia, P-opad roczny, suma d-suma dresnich dobowych niedosytow wilgotności powietrza. Nadmiar M>0,6, optimum M=0,4-0,6. O nadmiernym uwilgotnieniu decyduje opady, parowanie, retencja. Wszystkie SA zalezne od siebie. Na podstawie jednego czynnika nie można nic stwierdzic.