PRAWO ADMINISTRACYJNE
Literatura:
„Prawo administracyjne” - J. Boć
„Prawo administracyjne część ogólna” - E. Ochendowski
„Prawo administracyjne” - M. Wierzbowski
Administracja „administratio” z łac. oznacza:
Ogół czynności zarządzania
Ogół organów (podmiotów) zajmujących się zarządzaniem
Administrację należy odróżnić od zarządzania, rządzenia.
Cechy administracji publicznej:
Działa w imieniu państwa i na jego rachunek.
Działanie administracji ukierunkowane jest na realizację interesu społecznego, oznacza to że w państwie prawa żaden urząd i organ nie ma własnych interesów.
Jest to zorganizowana działalność nakierowana na rozwiązywanie różnych problemów społecznych i zawsze nastawiona w przyszłość.
Działanie na podstawie prawa.
„Jednostka może robić wszystko, to czego prawo nie zakazuje, natomiast administracja tylko to na co prawo wyraźnie zezwala”
Działa za pomocą środków władczych
Administracja publiczna - jest to przyjęta przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy a także organy samorządu terytorialnego, zaspokojenie zbiorowych i indywidualnych potrzeb ludzkich wynikających ze współżycia w społeczeństwie.
Interes społeczny czyli publiczny.
Jest to interes dający się potencjalnie odnieść do wielu nie zindywidualizowanych adresatów traktowanych jako podmiot wspólny.
Rozumienie i istota prawa administracyjnego.
Jest to prawo które normuje czyli porządkuje administrację publiczną.
Prawo administracyjne jest to taka dziedzina prawa która poddana jest rygorom wartości prawa publicznego, jego normę realizuje interes społeczny z dominującą cechą władztwa.
Definicja prawa administracyjnego w szerokim tego słowa znaczeniu „sensu largo”.
Jest to takie prawo którego normy regulują działanie administracji publicznej oraz zachowanie innych podmiotów, czyli osób fizycznych i prawnych, będących w pewnych zależnościach z podmiotami administracji i tylko w tym zakresie w jakim te zależności nie są regulowane innymi dziedzinami prawnymi, np. prawem cywilnym czy karnym.
W podanym znaczeniu prawo administracyjne składa się z 3 części:
Prawo o ustroju administracji publicznej jest to tzw. prawo ustrojowe.
Prawo materialne.
Prawo procesowe czyli proceduralne.
Definicja prawa administracyjnego w ścisłym tego słowa znaczeniu „sensu stricte”.
Jest to taka dziedzina prawa która zawiera normy dwustronne, wiążące, określające uprawnienia i obowiązki organów administracji publicznej, wszelkich wewnątrz niej zależności oraz podmiotów nie podporządkowanych organizacyjnie tej administracji, inaczej mówiąc definicja ta odnosi się do takiego kształtu stosunków prawnych, w którym zawsze w charakterze jednego z podmiotów jest organ administracji publicznej.
Normy prawa ustrojowego regulują wszystkie najważniejsze sprawy związane z administracją publiczną jako organizację:
Klasyfikują organy np. rządowe, samorządowe, kolegialne, jednostkowe.
Określają jednostki organizacyjne administracji na tle różnych funkcji społecznych, gospodarczych, politycznych.
Odnoszą się do tych jednostek z punktu widzenia racjonalizacji działań prakseologii, efektywności, itd.
Prawo administracyjne materialne jest to takie które reguluje treść praw i obowiązków czyli zachowań administrowanych. W tej części prawa administracyjnego chodzi o ustawowe precyzyjne wyznaczenie granic ingerencji władzy publicznej w sferę praw i wolności jednostki, osoby fizycznej, obywatela i człowieka oraz osoby prawnej.
Rozgraniczenie między prawem administracyjnym a konstytucyjnym.
Normy prawa administracyjnego spośród norm innych dziedzin prawa tym się szczególnie wyróżniają, że są pomyślane specjalnie dla potrzeb podmiotów administracji publicznej.
Jednocześnie w sposób unikalny czyli niepowtarzalny regulują działanie administracji danego państwa. W jednym porządku prawnym RP normy prawa konstytucyjnego stanowią punkt wyjścia dla kształtu prawa administracyjnego.
Prawo administracyjne jest najbardziej rozległą dziedziną prawa. Samo jego zdefiniowanie jest sporne w literaturze, wątpliwości pojawiają się:
W kwestii zasięgu norm prawa administracyjnego, jako instrumentu regulowania życia społecznego i jednostkowego.
W płaszczyźnie stosunku prawa administracyjnego do innych dziedzin prawa, jak np. prawo konstytucyjne, podatkowe, rolne, finansowe itd.
Sam ustawodawca, a także praktyka rozstrzygania spraw różnie podchodzą do problemów społecznych, jednym razem materię społeczną traktują ze względu na przyjętą metodę regulacji, jako administracyjno - prawną a innym razem jako cywilno - prawną.
Przyjmuje się powszechnie w nauce, że podstawowym kryterium wyróżniania prawa administracyjnego jest to, czym w wyniku zastosowania jego norm nawiązywany jest stosunek administracyjno - prawny.
Z tego względu do prawa administracyjnego włącza się:
- prawo finansowe
- prawo podatkowe
- prawo celne
- prawo o wolnych zawodach
- prawo o strefach publicznych, itd.
Obejmuje również normy dotyczące stosunków służbowych i pracy, nawiązywanych na podstawie mianowania.
Tak przyjmowane prawo jest przedmiotem działalności orzeczniczej Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Reguluje ono w sposób bezpośredni działalność administracji publicznej na rzecz finansów państwa, przypływu towarów i usług, ochrony środowiska, wykonywania wolnych zawodów, itd.
W sferze jednoczącej się Europy znaczenia nabierają pewne normy wspólne tego prawa, dla różnych państw.
Akty legislacyjne, podejmujące te wszystkie zagadnienia, zawierają przede wszystkim regulacje publiczno - prawne.
Ta dominacja form publiczno-prawnych nad normami np. prawa cywilnego , prywatnego jest niezwykle ważna, utwierdza fakt że nawet w społeczeństwie akcentującym wolny rynek i indywidualizm ważna i potrzebna jest ingerencja władcza, bez niej co najdogłębniej wyraża prawo administracyjne nie można rozwiązać złożonych problemów ochrony środowiska, porządku publicznego itd.
W prawie administracyjnym nie ma podobnie jak np. w kodeksie cywilnym czy karnym części ogólnej.
Jest ona wynikiem raczej nauki rozważań teoretycznych. Zawiera jak np. w pracy prof. Ury zasady ogólne.
Prawo administracyjne obok podziału na części ustrojową, materialną i proceduralną dzieli się również biorąc pod uwagę inne kryterium na:
Normy regulujące stosunki zewnętrzne, czyli administracji publicznej oraz podmiotów z zewnątrz.
Normy dotyczące sfery wewnętrznej, czyli w obrębie np. resortu, urzędu gminy, starostwa, itd.
Nauka prawa administracyjnego i prawo administracyjne w historycznym ujęciu.
W wieku XVIII a pewnie jeszcze w XVII organizacja ówczesnej administracji i przedmiot jej oddziaływań były na pewno regulowane przepisami prawnymi.
Podawano je do wiadomości ogółu bez obowiązku publikowania.
Mimo tego w oświeceniu istniał fundament norm ustrojowych prawa administracyjnego które później uzupełniono o normy procesowe, obok tego istniało w XVIII w prawo urzędnicze, określało ono status prawny urzędników.
W oświeceniu również mamy do czynienia z zaczątkami prawa materialnego administracyjnego. Miało ono jednak inny charakter. Wiązało poddanego a nie jak dzisiaj dwie strony tj. obywatela i organ administracji publicznej. Generalnie rzecz traktując, normy prawa administracyjnego oparte o wcześniejsze wielowiekowe prawo zwyczajowe miały tylko jednostronny charakter.
W wieku XIX administracja musiała już działać na gruncie prawa. Przekształcenia monarchii absolutnej w konstytucyjną doprowadziły do zbudowania prawnych ram działania administracji w państwie które było budowane na płaszczyznach wartości uniwersalistycznych i indywidualistycznych.
Powstałe w wieku XIX prawo administracyjne z wielu względów nie mogło być skodyfikowane, obejmowało różne dziedziny od sfery wewnętrznej administracji po różne techniczne działy prawa materialnego.
Dynamiczny rozwój tego prawa na gruncie europejskim wiąże się głównie z pozytywizmem prawniczym.
Wprowadzone zostało pojęcie państwa prawnego w którym administracja publiczna spełnia istotną rolę wykonawczą, od tego czasu do dzisiaj bardzo często patrzy się na administrację publiczną jako tą która tylko wykonuje ustawy.
W toku XIX w. myśli uwypuklono różne znamiona dla dzisiejszego prawa administracyjnego.
W tym też okresie powstałe sądownictwo administracyjne poddało kontroli działalność organów i urzędów administracyjnych.
Do twórców nauki prawa administracyjnego zalicza się m. in. Roberta von Mohl`a który łączył tematykę właściwą wcześniejszym kameralistą z nauką dogmatyczną.
Główne tematy badawcze współczesnej nauki prawa administracyjnego.
I. Sytuacja prawna jednostki i katalog dóbr realizowanych przez władzę publiczną ...gwarantowanych normami prawa administracyjnego.
II. Ingerencja władzy administracyjnej jako realizującej określony porządek prawny.
III. Budowanie norm prawa administracyjnego w świetle wyzwań cywilizacyjnych, globalizacji,
jednoczącej się Europy.
IV. Kształtowanie nowego charakteru misji administracji, czyli w płaszczyźnie nowego ............kontraktu społecznego.
Źródła prawa administracyjnego.
„Fons iuris” - źródła prawa.
Źródła prawa administracyjnego oznaczają akty prawne w których zawarte są normy prawa administracyjnego, czyli ustrojowego, materialnego i procesowego.
Cechy źródeł prawa administracyjnego:
1.Wielkość i różnorodność,
2.Niemożliwość skodyfikowania tych źródeł,
3.Większość z nich pochodzi od samej administracji, przy czym integralną część stanowią ....lokalne źródła prawa
4.Mimo zhierarchizowania brak jest w źródłach prawa administracyjnego ustaw przewodnich czy tzw. Wiodących, które systematyzowały by zwarty dział.
Źródła prawa administracyjnego dzieli się wg dwu głównych kryteriów:
1. Wg pozycji organu który wydaje dany akt prawny, są to
akty stanowione przez centralne konstytucyjne organy władzy publicznej, czyli konstytucja, ratyfikowana umowa międzynarodowa, ustawa rozporządzenie z mocy ustawy, rozporządzenia.
Akty wydawane przez organy terenowe, nazwane lokalnymi źródłami prawa lub aktami prawa miejscowego.
2. Wg drugiego kryterium czyli, wg mocy obowiązywania tych źródeł dzielimy je:
na akty powszechnie obowiązujące zgodnie z art. 87 Konstyt.
Na akty prawa wewnętrznego systematyzowane wg art. 93 Konstyt.
Cecha powszechności obowiązywania na gruncie nauki prawa administracyjnego oznacza:
porządkowanie zachowania wszystkich kategorii adresatów
niezbędność wyraźnego upoważnienia do wydania aktu i granic regulacji
zgodne z prawem ogłoszeniem w akcie promulgacji i publikacji.
„promulgo” - ogłaszam, wyjawiam.
Konstytucja - ma niezwykłe znaczenie dla źródeł prawa administracyjnego. Jej rozdział pierwszy o ustroju Rzeczypospolitej wprowadza te zasady, idee, wartości które muszą stać się podstawą tworzenia norm materialnych a przede wszystkim ustrojowych prawa administracyjnego.
Rozdział II Konstytucji określa status prawny jednostki RP a normy prawa administracyjnego głównie materialne konstruuje jaka ma być ingerencja jej skala i zasięg zawarty w poszczególnych ustawach.
Konstytucja określa w osobnych rozdziałach miejsce i funkcje administracji rządowej, kształt administracji samorządowej i wszelkich innych organów które administracją kontrolują, administrują.
Ustawy - są źródłem prawa administracyjnego, podobnie jak ratyfikowana umowa międzynarodowa, wówczas gdy reguluje działania administracji, procesy związane z jej funkcjonowaniem i stosunkami prawnymi, nawiązywanymi przez organ administracji publicznej z administrowanymi.
Dla źródeł prawa administracyjnego ma ona znaczenie wywodzące się z zasady nadrzędności ustawy i jej wyłączności. Oznacza to że wszystkie najważniejsze sprawy statusu prawnego jednostki oraz działania podmiotów administrujących nie mogą ale muszą być rozwiązane drogą ustawy.
Cechy rozporządzeń:
Jest to akt prawny normatywny, ogólne źródło prawa obowiązujące powszechnie.
Jest wydawane na podstawie upoważnienia szczegółowego a delegacja zawarta w ustawie ma charakter obligatoryjny lub fakultatywny.
Regulowanie sferą administracyjną przez rozporządzenie może się odbywać tylko w granicach umocowania
W państwie prawnym rozporządzenie nie może być sprzeczne z całym porządkiem prawnym RP.
Osobną grupą aktów prawnych mających ogromne znaczenie dla źródeł prawa administracyjnego które nie znalazły miejsca w rozdziale III Konstytucji, stanowią akty wewnętrznego prawa konsensualnego, są to:
umowy zawierane przez rząd np. z kościołami, związkami wyznaniowymi, czy organizacjami społecznymi.
układy zbiorowe pracy.
LOKALNE ŹRÓDŁA PRAWA.
Przez akty prawa miejscowego rozumiemy te które zawierają normy prawne obowiązujące na wydzielonej części terytorium państwa i stanowione przez organy samorządu terytorialnego oraz Terenowe Organy Administracji Rządowej.
Przyczyny wyposażenia tych organów w prawo stanowienia lokalnych źródeł są następujące:
1.Jeśli organy te realizują władzę imperialną państwa na pewnym obszarze, to muszą mieć prawo nie tylko stosowania prawa ale i jego tworzenia. Następuje w ten sposób zbliżenie prawodawcy do jednostki.
2.Lokalne źródła prawa w większym stopniu niż te które stanowią organy centralne mają
szansę uwzględniać .......
3.W sytuacjach nadzwyczajnych losowych, np. klęski żywiołowe organy władzy terenowej
nie mogą oczekiwać na dyspozycję centrum.
Rodzaje lokalnych źródeł prawa:
Akty zawierające statuty
Akty zawierające przepisy wykonawcze na podstawie upoważnień szczegółowych.
Akty zawierające przepisy porządkowe czyli wydanie na podstawie upoważnienia generalnego.
Ad. A)
Chodzi tutaj o statuty uchwalane przez radę gminy, radę powiatu i sejmik wojewódzki. Akty te są czym innym niż np. statut spółki, szkoły itd. Są one konstytucjami danej społeczności lokalnej i regionalnej. Uważa się w nauce prawa administracyjnego że ta tzw. „autonomia statutowa” to integralna część istoty danej jednostki samorządu terytorialnego. Statuty te podobnie jak konstytucja polska określają ustrój i władzę gminy, powiatu i województwa, regulują porządek działania tych władz. Miejsce jednostek organizacyjnych, sposób korzystania z majątku komunalnego.
Ad. B)
Akty zawierające przepisy wykonawcze na podstawie upoważnień szczegółowych są tworzone przez:
organy jednostek samorządu terytorialnego. Akty te uchwala w formie uchwały Rada Gminy, Powiatu i Sejmik Województwa, czyli organy uchwałodawcze - a są to np. uchwały o opłatach, podatkach, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego itd.
Przez wojewodów - stanowią oni te akty w formie rozporządzeń wykonawczych np. rozporządzenie dotyczące zachowania w strefie drogi granicznej, zachowania się w określonym, stanie klęski żywiołowej, itd.
Przez organy administracji rządowej niezespolonej , czyli specjalnej, w formie zarządzenia wykonawczego.
Akty porządkowe - akty te wydają:
1. Organy samorządu terytorialnego na poziomie gminy i powiatu:
Rada Gminy
Rada Powiatu
w formie uchwały.
Może je również wydawać wójt, burmistrz i prezydent oraz zarząd powiatu w formie zarządzenia.
Akty tych organów wykonawczych obowiązują do czasu najbliższej sesji Rady Gminy i Powiatu na której mogą zostać uchylone.
2. Wojewodowie - wydają oni te akty w formie rozporządzeń porządkowych
3. Organy rządowej administracji niezespolonej - wydają oni te akty w formie zarządzeń porządkowych
Cechy aktów porządkowych:
Są wydawane w płaszczyźnie ochrony porządku i bezpieczeństwa publicznego, życia, zdrowia.
W odróżnieniu od wyżej opisanych źródeł wykonawczych, akty te zawierają pewne nakazy i zakazy (sankcje).
Akty te są wydawane na podstawie generalnego upoważnienia zawartego w ustawie która powołuje gminę i powiat, organizuje administrację rządową w województwie oraz powołuje dany organ i administrację nie zespoloną.
Problematyka promulgacji i publikacji źródeł prawa administracyjnego.
W nauce prawa administracyjnego jest to bardzo ważny problem:
zostaje uwiarygodniona fikcja powszechnej znajomości prawa
publikacja stanowi o kontroli społeczeństwa nad tworzeniem norm prawa.
Promulgacja „Promulgo” - ogłaszam ,obwieszczam, wyjawiam.
W kwestii publikowania źródeł prawa w tym prawa administracyjnego aktualna jest ustawa z 20 lipca 2000 roku o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych.
W świetle jej regulacji dla aktów wykonawczych , przyjęty jest minimalny 14 dniowy termin vacatio legis.
W przypadku aktów porządkowych obowiązuje termin 3 dni między ogłoszeniem a wejściem w życie ale mogą obowiązywać wcześniej nawet w tym samym dniu, gdy zwłoka groziła by nieodwracalnymi szkodami.
Wszystkie akty muszą być opublikowane.
W świetle obowiązującego prawa mamy zamknięty katalog dzienników promulgacyjnych, są to:
Dziennik Ustaw RP
Dziennik Urzędowy
Monitor Polski
Dziennik Urzędowy Monitor Polski „B”
Dzienniki Urzędowe Ministrów Resortowych i Urzędów Centralnych
Wojewódzkie Dzienniki Urzędowe
Monitor Sądowy i Gospodarczy
Na mocy odrębnych ustaw dzienniki mogą prowadzić i inne organy np. prezes NBP.
Źródła niezorganizowane.
Źródła te należą do tzw. porządku otwartego w którym zmiany dokonuje się w sposób nie założony
z góry, niekontrolowany. Źródła te zależą od wielu czynników społecznych, polityki, gospodarki itd.
Źródła
1) Różnego rodzaju odesłania stosowane w praktyce administracyjnej. Nieprzestrzeganie tych kwalifikatorów prowadzi:
a. do niepełnego wyjaśnienia sytuacji prawnej danej jednostki co oznacza pominięcie norm do których przepis prawny odsyła a więc jest naruszeniem prawa
b. do żądania przez administrowanego czy podmiot będący w danej strukturze administracji aby rozstrzygający sprawę zachował się zgodnie z tymi odesłaniami, niezastosowanie się do tych norm jest traktowane tak samo jak naruszenie norm prawnych wyrażonych wprost.
Odesłanie te znajduje się w szeregu przepisach prawa materialnego , są to np. odesłania do względów życiowych i społecznych , zasad sprawiedliwości społecznej, równości, moralności itd.
Mają one także kształt normy zadaniowej, gdy mowa jest o sprawności działania organu, odwołuje się do sfery politycznej jak np. w ustawie z 1998 r. o administracji rządowej w województwie gdzie mowa jest że wojewoda realizuje politykę rządu.
2) Zwyczaj - jest to pozaprawny nawyk postępowania przestrzegany praktycznie w obrębie danej struktury administracyjnej w podobnych sytuacjach i w określonym czasie.
To jednolite stosowanie, długotrwała praktyka w tej mierze („consuetudo”) rodzi przekonanie że tak czyniono zawsze, a więc że taka praktyka jest prawnie nakazana („opinio iuris”) .
W przepisach prawa materialnego spotykamy np. odwołanie się do pochówku zgodnie z obyczajami morskimi.)
Spotykamy również przypadki gdy następuje odwołanie do zwyczaju dotyczącego nazwy imion, czy nazwisk, gdy chodzi o wykwaterowanie osoby zakłócającej porządek, lub uznanie gospodarstwa za podupadłe.
Orzecznictwo sądowe - odgrywa ono ogromną rolę w systemie prawa zwyczajowego, ale także we Francji. W Polsce z chwilą powstania NSA, a w związku z dwuinstancyjnym postępowaniem administracyjnym rodzi to istotne konsekwencje. Orzeczenia sądowe nie są źródłem prawa w pełnym tego słowa znaczeniu, ale mają organy wpływ dla wykładni przepisów i dla jego stosowania. Gdy np. NSA dokona określonej wykładni to to rozumienie obowiązuje w sprawie rozstrzygania we wszystkich instancjach. Organ administracji publicznej który zastosuje inną interpretację może liczyć się z tym że jego decyzja zaskarżona w postępowaniu zostanie uchylona przez NSA.
Doktryna czyli nauka - ma ona co raz większe znaczenie dla istoty źródeł prawa administracyjnego, podobnie jak orzecznictwo jest szczególnym, nieformalnym źródłem prawa, dostarcza materiał pojęciowy, definicyjny, jest źródłem różnych argumentacji, ma to wyjątkowe znaczenie na gruncie prawa administracyjnego na którym budzi spory, podejście do elementarnych instytucji np. organ, urząd, decentralizacja, itd.
Organizacja prawna administracji publicznej.
W świetle współczesnego rozwoju nauki prawa administracyjnego, dział ten obejmuje również wszelkie podmioty administrujące, rozstrzygające sprawy, znajdujące się w zakresie działań współczesnego państwa. Ujmuje wszelkie stosunki ustrojowo - prawne , w tym głównie procesy decentralizacyjne.
Biorąc pod uwagę te procesy i wyznaczniki konstytucyjne kształtu administracji publicznej można mówić o systemie podmiotów administrujących, na który składa się:
administracja rządowa
administracja samorządowa
administracja związana z rynkiem jak np. różne przedsiębiorstwa oraz różne formy organizacji społecznej, w tym wypadku nazywa się je podmiotami trzeciego sektora, sektora organizacji niedochodowych, pozarządowych.
Te wszystkie podmioty również administrują, jak np. stowarzyszenia i fundacje, organizacje społeczne, PCK itd., rozstrzygają szereg spraw z zakresu spraw publicznych, opierając się przy tym na normach prawa administracyjnego.
Kształt i miejsce tego sektora, kompetencje różnych organów, zadania urzędów daje w sposób oczywisty ustawodawca RP.
Dla zachowania jednolitości administrowania, nauka prawa administracyjnego omawia pojęcia kontroli i nadzoru.
Sam natomiast kształt administracji publicznej, miejsce i funkcje różnych podmiotów administrujących, wyznaczają wymienione wcześniej źródła uzupełniane normami prawa wewnętrznego.
Wobec braku części ogólnej w prawie administracyjnym ogromnego znaczenia nabiera opis pozostałych stosunków ustrojowo - prawnych jak: koncentracja, dekoncentracja, zasada hierarchicznego podporządkowania oraz zespolenie. Ważną kwalifikacją dla organizacji prawnej podmiotów administrujących jest pojęcie organu urzędu, zadań, kompetencji.
Organ administracji publicznej.
Jest to człowiek lub zespół ludzi w przypadku organu kolegialnego, znajdujący się w strukturze organizacyjnej rządu lub samorządu terytorialnego powołany do realizowania norm prawa administracyjnego w granicach przyznanych mu przez prawo, kompetencji które uprawniają do stosowania środków władczych. Do innych podmiotów administrujących nie będących organami w powyższym znaczeniu ale mającymi adekwatne cechy są te wszystkie organy trzeciego sektora, spółek, fundacji, różnych zakładów publicznych które mocą prawa RP otrzymały istotną wiązkę kompetencji. Gdy organ nie został powołany w danej strukturze administracyjnej mamy do czynienia tylko z urzędem jako zespołem kompetencji. Kompetencje są centralną cechą organy, zobowiązują do określonego działania i w określonej formie. W danej sytuacji prawnej jednostki, organ np. wójt czy burmistrz ma obowiązek zachowania się w odpowiedni sposób.
Kompetencje zmierzają do realizacji norm prawa materialnego są bardzo ważne w sytuacji kształtowania podziału terytorialnego i budowania właściwości różnych organów.
Urząd.
Pojęcie to na gruncie nauki prawa administracyjnego używane jest w wielu znaczeniach np. urząd wojewody, urząd miejski gdy mowa o szczególnym podmiocie administrującym.
Powszechnie przyjęta jest definicja że urząd jest to zespół osób i środków materialnych umożliwiających danemu organowi wypełnianie przez niego funkcji.
Klasyfikacje organów administracji publicznej.
1. Wg podziału struktury administracyjnej dzieli się je na organy administracji rządowej np. wojewoda, minister, i samorządowej np. starosta, rada gminy oraz organy pozostałych struktur administracyjnych.
2. Wg składu osobowego, dzieli się na organy jednoosobowe - monokratyczne, oraz kolegialne np. KRRiTV czy sejmik wojewódzki.
3. Ze względu na terytorialny zakres działania dzieli się je na organy szczebla centralnego oraz terenowego . Konstytucja mówi o centralnych konstytucyjnych organach administracji ale w ustawodawstwie do dzisiaj i w nauce dzieli się organy tego szczebla na naczelne i centralne.
4. Wg sposobu powoływania dzieli się je na organy :
powoływane w drodze wyborów np. zarząd powiatu
w drodze nominacji np. wojewoda
w drodze aktu organu władzy np. minister
W literaturze omawia się również organy jako decydujące lub pomocnicze , ale jest to wyróżnienie wadliwe gdyż organ mocą przyznanej kompetencji rozstrzyga jednostronnie o pewnej sprawie.
Ważne jest spotykane w literaturze wyróżnienie organów w płaszczyźnie procesowej. Dotyczy np. organów I, II, III instancji .
Podział ten związany jest z wymienionymi właściwościami i podziałem terytorialnym.
Cechy organów naczelnych:
1. Są to te spośród administracji publicznej które są powoływane bezpośrednio przez sejm lub prezydenta.
2. Są to organy zwierzchnie wobec pozostałych organów administracji rządowej i obejmują zasięgiem działania całe terytorium RP.
Organy szczebla centralnego nazywamy urzędami centralnymi obok których na tym samym poziomie występują agencje.
Cechy wspólne tych wszystkich organów:
Tworzone są drogą ustawową lub wyjątkowo aktem niższej rangi
Są to organy jednoosobowe lub kolegialne a gdy w nazwie mamy słowo „Urząd” to organem administracji publicznej jest w tym przypadku dyrektor który może być nazwany przewodniczącym, szefem, prezesem itd.
Właściwość tych organów rozciąga się na całą Polskę
Są to organy podległe bezpośrednio i nadzorowane przez Radę Ministrów, prezesa R. M. lub poszczególnych ministrów.
Centralne organy administracji publicznej łącznie z terenowymi organami administracji nie zespolonej nazywanej specjalną lub szczególną tworzą tzw. „quasi „ resorty.
Organizacja administracji publicznej na szczeblu terenowym.
Na szczeblu tym działają :
Organy administracji ogólnej której reprezentantem jest przedstawiciel rządu czyli wojewoda.
Organy administracji nie zespolonej wykonujące zadania na najniższych strukturach gminy i powiatu administracji publicznej.
Wprowadzenie tego nowego podziału w związku ze zbudowaniem samorządu terytorialnego na 3 poziomach tj. gminy , powiatu i województwa wymaga dokonania podziału zadań, kompetencji, instytucyjności i zależności.
Z podziałem tym który określa się zbiorczym pojęciem podziału terytorialnego wiążą się te elementy stosunków ustrojowo - prawnych które wyznaczają kształt administracji publicznej w ogóle.
Są to:
Koncentracja i dekoncentracja
Centralizacja i decentralizacja
Hierarchiczne podporządkowanie
Kontrola i nadzór
Aby budować administrację najpierw w 1990 roku gdy powstała gmina a potem w 1999 z chwilą wprowadzenia powiatów , województw trzeba było dokonać reglamentacji spraw, które miały być realizowane przez różne podmioty administrujące.
W ramach podziału zadań będą takie które wykraczają poza zasięg lokalnej i regionalnej społeczności, np. obronność czy statystyka.
Są też takie sprawy z którymi ze względów technicznych nie będą mogły sobie poradzić takie podmioty jak np. gmina, w przypadku energetyki , kolejnictwo, itd.
Konsekwencją określonego podziału terytorialnego jest dokonanie precyzyjnego przyporządkowania właściwości danych organów tj. miejscowej rzeczowej, funkcjonalnej i instancyjnej.
Miejscowa oznacza na jakim obszarze terytorialnym dany organ wykonuje przyznane mu przepisami prawnymi władztwo administracyjne.
Właściwość rzeczowa oznacza zakres spraw przydzielonych danemu organowi, np. w sferze zdrowia, oświaty itd.
Właściwość funkcjonalna jest tą która cechuje wewnętrzną organizację danego podmiotu administrującego, oznacza że, np. pewne sprawy załatwia wójt inne sekretarz.
Właściwość instancyjna związana jest z modelem postępowania administracyjnego, oznacza że pewne sprawy będzie rozpatrywał w I czy II instancji wskazany organ.
Generalną cechą prawa administracyjnego jest niedopuszczalność przenoszenia kompetencji między organami administracji publicznej.
Dla stałości porządku prawnego bezpieczeństwa i ochrony praw jednostki w państwie prawnym żaden organ bez wyraźnej podstawy prawnej nie może przenieść przyznanych mu prawem kompetencji.
Od tej cechy czy też zasady przewiduje się dwa wyjątki które określają działania w ramach przenoszenia kompetencji:
mające postać delegacji, gdy organ zwierzchni przejmuje kompetencje organu niższego oraz dewolucji gdy kompetencje zabierane są organowi niższemu.
Upoważnienie do wykonywania kompetencji nazywane „pełnomocnictwem administracyjnym”, np. gdy wójt czy wojewoda upoważnia pracownika do podpisywania pewnych decyzji.
Koncentracja - to zatrzymanie kompetencji na szczeblu wyższego stopnia.
Dekoncentracja - jest ruchem odwrotnym w sensie statycznym oznacza pewien rozkład kompetencji w danym czasie i miejscu.
Dekoncentracja w sensie dynamicznym oznacza ciągły ruch kompetencji uwarunkowany w państwie prawa, określonym kształtem polityki, przy czym kwestie prakseologiczne są zazwyczaj pochodną powyższego.
Mówimy o dekoncentracji :
resortowej
terytorialnej
Centralizacja to taka struktura administracyjna w której decyzje podejmowane są przede wszystkim przez organy wyższego stopnia. We współczesnych państwach demokratycznych mamy do czynienia z decentralizacją. Model takiego wykonywania władzy publicznej jest dzisiaj dominującym i efektywnym.
Hierarchiczne podporządkowanie jest składowym elementem dekoncentracji i centralizacji, oznacza jednostronną zależność organu niższego od zwierzchniego. Stanowi o tym zależność osobowa i służbowa.
Osobowa - trwa od momentu nawiązania stosunku pracy i jej treścią jest prawo do nagradzania , kolonie itd.
Służbowa - oznacza prawo do wydawania wiążących poleceń, okólników, wytycznych.
Wszystkie w\w pojęcia charakteryzują kształt administracji rządowej ale także samorządu terytorialnego w poszczególnych obszarach oddziaływań.
Podstawą organizacji administracji terenowej nie jest w III RP układ branżowy czy resortowy ale terytorialny.
Drugą ważną cechą jest jednoosobowa odpowiedzialność stąd wojewoda niosąc w obrębie przyznanego mu władztwa administracyjnego otrzymał ogromną sferę kompetencji. Jej częścią na poziomie starostwa jest zwierzchność starosty w odniesieniu do powiatowych służb inspekcji i straży.
Administracja ogólna na szczeblu terenowym mieści się w pojęciu zespolenia.
Na szczeblu wojewódzkim na którym jej podmiotem najważniejszym jest wojewoda, chodzi o zespolenie organizacyjne, finansowe, osobowe i kompetencyjne.
To ostatnie oznacza że organ działający w strukturze wojewódzkiej administracji zespolonej występuje w imieniu wojewody, chyba że wyraźny przepis prawa nakazuje działania we własnym imieniu.
Na szczeblu powiatowym częścią omawianej administracji ogólnej jest powiatowa administracja zespolona w której jednak nie ma zespolenia kompetencyjnego.
Zakłady publiczne czyli administracyjne są to takie jednostki organizacyjne powołane do świadczenia usług niematerialnych na podstawie nawiązanego z użytkownikiem czyli destynariuszem stosunku administracyjno - prawnego.
Tworzone są na podstawie aktów prawnych różnej rangi. Korzystanie z nich jest przymusowe np. z izby wytrzeźwień lub dobrowolne.
Ma ona charakter ogólnodostępny lub ograniczony np. z kliniki rządowej.
W zakładach administracyjnych obowiązuje określony porządek prawny który wprowadzają organy tego zakładu i jest to wynikiem posiadania przez nie części władzy publi9cznej czyli tzw. władzy zakładowej.
Na mocy mieszczących się w niej kompetencji, organ zakładu nawiązuje z użytkownikiem stosunek administracyjno - prawny co upoważnia do stosowania środków władczych.
Typowe zakłady administracyjne to:
W dziedzinie oświaty ( szkoły podstawowe i średnie),
W dziedzinie kultury (biblioteki publiczne),
W dziedzinie nauki (szkoły wyższe),
W dziedzinie wychowania ( przedszkola),
W dziedzinie reedukacji ( zakłady karne, izby wytrzeźwień, zakłady poprawcze),
W dziedzinie ochrony zdrowia ( sanatoria, kliniki),
W dziedzinie opieki społecznej ( domy dziecka, domy opieki nad starszymi)
SAMORZĄD TERYTORIALNY.
Podział terytorialny w III RP ujmuje całokształt dotychczasowych dokonań, kwestie polityczne, ergonomiczne itd.
Wyróżnia się jego 3 rodzaje:
1) Zasadniczy - określa ustawa z 1998 r. o wprowadzaniu trójstopniowego podziału terytorialnego.
Jest on tworzony dla organów terenowych, posiadających zasadnicze znaczenie dla organów o kompetencjach generalnych. Obecnie jednostkami zasadniczego podziału są:
- gmina
- powiat
- województwo
2) Pomocniczy - tworzony dla organów o charakterze zasadniczym np. podział gminy na sołectwa, dzielnice, osiedla.
Specjalny - czyli podział administracyjny dla organów administracji nie zespolonej czyli specjalnej.
Samorząd terytorialny jest podstawowym podmiotem o charakterze zdecentralizowanym. Jego jednostki nie są dawnymi organami państwowymi przekształconymi w jakiś sposób, są to zupełnie nowe podmioty którym mocą obowiązującego prawa będzie się przyznawać określone zadania a ich organom kompetencje.
Decentralizacji i samorządu nie można utożsamiać z autonomią.
Jednostka autonomiczna np. stan w USA ma możliwość stanowienia prawa niższej rangi niż konstytucja, obowiązującego na pewnym terytorium państwa.
Samorząd to jedno z najważniejszych pojęć w nauce prawa administracyjnego.
Zgodnie z najkrótszą definicją jest to administracja sprawowana przez odrębne od państwa osoby prawne czyli korporacje.
W nauce prawa administracyjnego wyróżnia się następujące rodzaje samorządu:
Terytorialny - nazywany powszechnym lub komunalnym
Specjalny - w ramach tego wyróżnia się:
narodowościowy
gospodarczy
ugruntowujący ważne pozycje we współczesnych państwach
Zawodowy - tj. lekarzy, adwokatów itd.
Odmianą samorządu specjalnego jest samorząd uczniowski czy studencki.
Pojęciem miejsca, istotą samorządu terytorialnego w III RP jest wynikiem ujęć konstytucjonalnych zawartych w obowiązującej konstytucji pojęć wywodzących się z myśli prawniczej, tradycji i dokonań innych państw demokratycznych.
Na kształt samorządu w Polsce wpłynęły koncepcje zawarte w europejskiej karcie samorządu terytorialnego oraz w światowej deklaracji samorządu lokalnego.
Reforma samorządu w Polsce dokonała się w dwu etapach:
27 maja 1990 roku - uznaje się za reaktywowanie samorządu terytorialnego w Polsce na poziomie gminy.
1 styczeń 1999 roku - utworzono następne jednostki samorządu terytorialnego tj. powiat i województwo.
Na dzień dzisiejszy mamy w Polsce 2424 gminy , 315 powiatów ziemskich, 65 grodzkich, 16 województw samorządowych.
Pojecie samorządu terytorialnego w Polsce i realizowany model.
Gminy, powiat i województwa to wspólnoty samorządowe mające osobowość prawną, wykonujące zadania publiczne we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność, działające na ściśle określonym terytorium.
Samodzielność tych jednostek podlega ochronie sądowej (wszelkie spory między administracją rządową a samorządem terytorialnym rozstrzygają sądy administracyjne.
Ważnym zagadnieniem dla konstrukcji tych jednostek jest pojęcie wspólnoty. W opracowaniach socjologicznych mamy jej 3 kategorie:
1) naturalną wynikają ą z pokrewieństwa
2) zrzeszeniową wynikającą z dobrowolnego członkostwa.
3) przyjętą dla konstrukcji samorządu czyli ustanowione prawem
W ustawach samorządowych w Polsce pojęcie wspólnoty ma walor prognostyczny, oznacza budowanie więzi odpowiedzialność a nie to że cele jednostki identyfikowane są z celami innych. Powstałe wspólnoty samorządowe można określić następująco:
Tworzy je ogół mieszkańców danego terenu, w tym także bezpaństwowcy i cudzoziemcy.
Przynależność ma charakter przymusowy i powszechny. Nie jest potrzebne składanie żadnego poświadczenia woli, i nie zależy ona od bierności czy aktywności jednostki. Zamieszkiwanie na danym terenie jest równoznaczne z przynależnością do określonej gminy, powiatu czy województwa.
Powstaje ona z mocy prawa i nie jest możliwe wykluczenie z niej kogokolwiek a sami członkowie wspólnoty, nie mogą podjąć prawnie skutecznej uchwały o jej rozwiązaniu, czy wykluczeniu z niej kogokolwiek.
Nowy ustrój samorządowy w Polsce nie jest hierarchiczny, tzn. w żadnej mierze gmina nie podlega powiatowi itd. A wszystkie te jednostki nie są w układzie typowo hierarchicznym w stosunku do żadnej władzy w Polsce, różni je zakres zadań i zakres kompetencji poszczególnych organów.
Najtrwalsze fundamenty osadzone w konstytucji ma gmina. Wszelkich zmian w jej granicach, znoszeniu, dzieleniu itd. Dokonuje rozporządzeniem Rada Ministrów, przy czym musi ona zasięgnąć opinii zainteresowanej społeczności, nie ma ona jednak charakteru wiążącego.
Zadania jednostek samorządu terytorialnego.
Podział zadań między poszczególne jednostki samorządowe, między nie a zadania wykonywane przez jednostki samorządowe jest bardzo skomplikowane wywodzi się z jednej prostej zasady i na niej się opiera.
Do gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów publicznych.
Sam podział zadań zależy od polityki państwa, społecznej, gospodarczej i administracyjnej.
Nie jest on wartością stałą.
Tendencje decentralizacyjne, kultura, postulaty, nauki decydują o tym komu i jak przydzielić zadania. Zasada pomocniczości (subsydiarności) , kryterium polityczne, ekonomiczne i prakseologiczne decyduje o tym żeby przydzielić sprawy tym jednostką które jak najbardziej efektywnie je wykonują.
Powołanie powiatów stworzyło istotną potrzebę precyzyjnego podziału zadań:
uwzględniającego preferencje lokalne
biorącego pod uwagę lokalne zróżnicowanie i regionalny aspekt wykonywania zadań
powodującego zwiększenie innowacyjności, rozwoju danej ziemii.
Zadania jednostek samorządu terytorialnego dzieli się na:
własne
zlecone
Zadania własne dzielimy na :
- obowiązkowe
- pozostałe
Wszystkie one wskazane są w ustawach ustrojowych, przy czym obowiązkowe zawarte są w ustawie o samorządzie gminnym Dz. U. z 2001 r. Nr 142 poz. 1951, w ustawie o samorządzie powiatowym i wojewódzkim Dz. U. z 2001 r. Nr 142 poz. 1590 - 92.
Dla przykładu w ustawie o samorządzie gminnym w art. 7 do zadań własnych obowiązkowych zalicza się:
gospodarkę terenami
sprawy ładu przestrzennego
prowadzenie szkół podstawowych, przedszkoli i gimnazjów, targowisk itd.
Jeśli chodzi o zadania pozostałe jednostka samorządowa decyduje sama czy je przyjmuje.
Zadania własne finansowane są w zasadzie z własnych dochodów uzupełnianych subwencjami i dotacjami.
W świetle polskich regulacji prawnych subwencje występują niezależnie od dotacji, pełnią odmienne funkcje, główna różnica polega na tym że subwencje finansują zadania własne a dotacje zarówno własne jak i zlecone.
Zadania zlecone mogą być przekazane do obowiązkowego wykonania droga ustawy i wówczas wykonywane są przez wszystkie jednostki lub porozumienia danej jednostki samorządowej z administracją rządową.
Wszystkie zadania poszczególne jednostki samorządowe wykonują poprzez osoby prawne np. poprzez spółki, fundacje, związki komunalne czy porozumienia oraz przez jednostki organizacyjne.
Jednostki organizacyjne gminy to np. ośrodki zdrowia, szkoły, urzędy a powiatowe również tego typu jednostki, domy pomocy społecznej, szkoły średnie itd.
Określenie zadań wykonywanych przez daną jednostkę samorządową jest możliwe dopiero po szczegółowej analizie danego aktu ustrojowego np. ustawy o samorządzie gminnym i ustaw szczegółowych oraz aktów wykonawczych do nich.
Żeby określić zadania w sferze oświatowej poszczególnych jednostek samorządowych, trzeba zanalizować ustawy które je konstruują a ponad to ustawę o systemie oświaty z 1991 r. i rozporządzenia do niej.
Dopiero wówczas wiadomo jakie zadania i jakie kompetencje organów oświatowych są na poszczególnych poziomach.
Władze poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego.
Władzę w poszczególnych jednostkach samorządowych są mieszkańcy. W najpełniejszej formie są wówczas gdy dokonują wyboru organów uchwałodawczych stanowiąco - kontrolnych oraz gdy wybierają wójta, burmistrza i prezydenta.
Mieszkańcy są władzą również wtedy gdy uczestniczą w referendum. Obecnie w tej mierze obowiązuje ustawa o referendum lokalnym, z 29 VI 2000 r., dzieli ona referendum na dwa rodzaje:
obligatoryjne - prowadzone w sprawie odwołania Rady Gminy, Powiatu i Sejmiku Wojewódzkiego oraz w sprawie samo opodatkowania.
fakultatywne - które może być przeprowadzone w każdej ważnej sprawie na wniosek 1\10 ogółu mieszkańców.
Żeby referendum było ważne frekwencja musi wynosić co najmniej 30 % mieszkańców.
Ważnym instrumentem władzy w poszczególnych jednostkach samorządowych są organy które dzielimy na:
uchwałodawcze - nazywane kontrolno - stanowiącymi
wykonawcze
Organy wykonawcze dzieli się na:
- wybierane w wyborach powszechnych , na szczeblu gminy tj. wójt, burmistrz i prezydent.
- na szczeblu powiatu i województwa mamy dwa typy organów samorządowych wybieranych przez Radę Powiatu i Sejmik Wojewódzki tj. Starostę i Marszałka, oraz organ kolegialny którym jest zarząd powiatu i zarząd województwa.
Przewodniczącymi tych zarządów są starosta i marszałek.
W jednostkach pomocniczych mamy również organy samorządowe, są nimi:
Organy uchwałodawcze - Rada dzielnicy i osiedla, zebranie wiejskie w sołectwie oraz dopuszcza się zebranie mieszkańców osiedla.
Organy wykonawcze - są nimi zarządy dzielnicowe i osiedlowe z ich przewodniczącymi oraz sołtysi, wspomagająca ich rada sołecka nie jest organem, pełni funkcje pomocnicze , konsultacyjne itd.
KOMPETENCJE ORGANU UCHWAŁODAWCZEGO.
Są one wpisane w ustawę ustrojową przybliżone w statutach poszczególnych jednostek a generalna podstawa działania jest następująca, należą do nich wszystkie sprawy danej społeczności lokalnej i regionalnej, chyba że prawo zastrzega rozpatrzenie danej sprawy dla innego organu.
Kompetencje organów uchwałodawczych:
Organizacyjne - tj. np. uchwalanie statutu tej jednostki i przekazywanie zadań jednostkom pomocniczym, podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia zadań z zakresu administracji rządowej. W sprawie tworzenia jednostek organizacyjnych.
Planistyczne - uchwalanie budżetu, programów gospodarczych i w przypadku gminy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Finansowo - majątkowe - np. przekazanie jednostką pomocniczym majątku, podejmowanie uchwał w sprawie podatków i opłat, emisja obligacji, zaciąganie kredytów itd.
Osobowe - tj. wybór sekretarza i skarbnika który jest głównym księgowym jednostki samorządowej , oraz wybór zarządu na poziomie powiatu i województwa.]
Kierowniczo - kontrolne - co stanowi m. In. O kierunkach władzy wykonawczej, jej kontrola a przede wszystkim udzielanie absolutorium.
Inne - np. podejmowanie uchwał w sprawie herbu, nazw ulic, nadawania honorowego obywatelstwa.
Organ uchwałodawczy działa kolegialnie w trybie sesyjnym oraz po za sesjami poprzez prace komisji tego organu.
Organ ten wybiera ze swojego składu przewodniczącego i zastępców nie są oni jednak samodzielnymi organami.
Organ uchwałodawczy wybiera ze swojego składu komisje wyrażone w statucie, z których ogromne znaczenie ma komisja rewizyjna.
Organ uchwałodawczy nie ma odrębnego urzędu, działa za pośrednictwem urzędu gminy, starostwa.
Kompetencje organów wykonawczych:
wykonywanie zadań własnych - np. gospodarowanie mieniem, wykonywanie budżetu, zatrudnianie i zwalnianie szefów jednostek organizacyjnych.
Wykonywanie całokształtu zadań zleconych.
Przygotowywanie uchwał które podejmowane są potem przez organ uchwałodawczy
Tworzenie przepisów porządkowych oraz wydawanie aktów indywidualnych z zakresu administracji publicznej.
Bezpośrednie kierowanie urzędem gminy wiejskiej i miejskiej, starostwa i urzędu marszałkowskiego , a w przypadku organu kolegialnego kierowanie zarządem.
WSPÓŁDZIAŁANIE MIĘDZY JEDNOSTKAMI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO.
Samorząd w Polsce działa na zasadzie decentralizacji i komplementarności, wobec braku więzi hierarchicznych.
Polskie regulacje zabierają w tej mierze ogromną wolność, swobodę doboru formy współdziałania, dobrowolność istnienia i równość prawną podmiotów.
Podstawę do współdziałania dają artykuły 172 Konstytucji, poszczególne ustawy samorządowe oraz Europejska Karta Samorządu Terytorialnego.
W celu realizacji zadań publicznych prawo dopuszcza następujące formy współdziałania:
Związki samorządowe
Porozumienia
Stowarzyszenia
Najczęstszą formą w praktyce Polskiej są związki samorządowe, maja charakter publiczno - prawny, osobowość prawną, wykonują zadania we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność.
Utworzenie związku wymaga przyjęcia statutu bezwzględną większością głosów przez przystępujące do niego gminy i powiaty.
Decyzje podejmują rady.
Związek samorządowy to odrębna struktura organizacyjna która ma również swoje organy stanowiące, jest nim:
zgromadzenie związku
zarząd jako jednostka wykonawcza
Związki samorządowe są niezwykle przydatne w realizacji w realizacji zadań publicznych dotyczących np. lokalnej komunikacji, spraw oświaty, kultury, telefonizacji itp.
Porozumienia są to formy poprzez które jedna z gmin czy powiatów przejmuje zadania innej i wykonuje je na ich koszt.
Nie jest potrzebne w tej mierze żadna nowa struktura organizacyjna.
Dana gmina czy powiat wykonuje przyjęte zadanie poprzez już istniejącą jednostkę.
Zawarcie umowy należy do właściwości rady.
Przy porozumieniu łączony jest jedynie wysiłek finansowy, oznacza to że dla danej rady jest po prostu bardziej opłacalne przyjęcie tej formy niż np. powołanie przedsiębiorstwa komunalnego.
W formie porozumień występują najczęściej w Polsce:
- prowadzenie wysypiska odpadów
- oczyszczalnie ścieków
STOWARZYSZENIA
Mają na celu wspieranie idei samorządu terytorialnego.
Do ich zakładania nie stosuje się art. 9 Prawa o stowarzyszeniach który mówi że założycieli musi być minimum 15. Stowarzyszenie gmin czy powiatów nie ma celu o charakterze zarobkowym.
Podlega w części nadzorowi sądowemu i administracyjnemu.
NADZÓR NAD SAMORZĄDEM TERYTORIALNYM
Nadzór w teorii prawa administracyjnego oznacza kontrolę, czyli badanie działalności danego podmiotu a ponadto możność podejmowania prawem przewidzianych środków wiążących nadzorowanego w obecnym stanie organizacyjnym państwa mamy do czynienia z następującymi formami nadzoru.