ZAGADNIENIA WSPÓŁCZESNE
Bezrobocie- definicja, przyczyny, rodzaje bezrobocia, skutki społeczne
i możliwości walki z bezrobociem
Bezrobotny to osoba zdolna do pracy, gotowa do jej podjęcia w pełnym wymiarze godzin, która pozostaje bez pracy i nie uczy się w szkole w systemie dziennym, nie siedzi w więzieniu, nie ma gospodarstwa rolnego i jest w wieku produkcyjnym. Bezrobotnymi nie są renciści i emeryci, matki wychowujące dzieci, studenci w systemie dziennym, posiadacze gospodarstw rolnych.
Bezrobocie jest problemem, który pojawił się wraz z gospodarką już w średniowieczu.
Jest uważane za jeden z podstawowych problemów społecznych.( socjalizm rozwiązał problem bezrobocia zatrudniając wszystkie osoby).
Bezpośrednimi przyczynami bezrobocia są:
- zbyt mała ilość miejsc pracy
- brak mobilności ludzi (powodem jest polityka mieszkaniowa)
- brak odpowiednich kwalifikacji bezrobotnych
- oferowanie zbyt niskich płac w porównaniu z zasiłkami
- wahania koniunktury
- sezonowe zatrudnienia
- automatyzacja i mechanizacja pracy
- przeludnienie agrarne
- kryzysy gospodarcze
Rodzaje bezrobocia:
- bezrobocie strukturalne- związane jest ze strukturą gospodarczą, gospodarka nie
stwarza warunków do pracy
- bezrobocie lokalne- w Polsce tereny byłych PGR, ściana wschodnia
- bezrobocie przejściowe (frakcyjne)- związane z konkretną osobą, zmianą miejsca
pracy, przekwalifikowaniem się, bezrobocie nie dostosowane do wolnych miejsc pracy, do kwalifikacji osób poszukujących
- bezrobocie pełne- osoba szukająca pracy w żaden sposób nie może jej znaleźć
- bezrobocie częściowe- osoba szukająca pracy znajduje ją, ale w niepełnym
wymiarze godzin, albo na umowę zlecenia
- bezrobocie sezonowe- występuje w rolnictwie, budownictwie, przemyśle
turystycznym
- bezrobocie utajone- ludzie pracujący w gospodarstwach rolnych, gdzie pracy jest
dla czterech osób, a pracuje siedem, osoby te nie mogą znaleźć pracy
- bezrobocie jawne- osoby zgłoszone do urzędu pracy
- bezrobocie ukryte- osoby szukające pracy, ale nie zarejestrowane w urzędzie
- bezrobocie przymusowe- szukamy pracy, ale jej nie znajdujemy
- bezrobocie dobrowolne- praca jest dostępna, ale ktoś woli zostać bezrobotnym
- bezrobocie krótkoterminowe
- bezrobocie długoterminowe
Metody walki z bezrobociem
1. aktywne- polegające na tym, że urzędy pracy starają się o to, aby bezrobotny
znalazł pracę organizując np.
- prace interwencyjne
- aktywne pośrednictwo pracy- urzędnik stara się coś zmienić organizując kursy,
przekwalifikowania
- obniżanie podatków
- skracanie czasu pracy- podzielić się pracą, pracuje każdy w krótszym czasie, za
mniejsze pieniądze
- popieranie emigracji zarobkowej
2. pasywne (bierne)- zwalczają skutki bezrobocia
- ubezpieczenie na wypadek bezrobocia
- zasiłki dla bezrobotnych
- zgłaszanie się do urzędu pracy celem podpisania listy
Wskaźnik bezrobocia- liczy się tylko bezrobotnych zarejestrowanych w urzędzie, pomijając szarą strefę (korepetycje, sprzątaczki, niańki)
Skutki społeczne bezrobocia
Bezrobocie generuje ubóstwo, marginalizację (wykluczenie z życia społecznego), patologię, choroby, depresje.
Skutki psychiczne dla mężczyzn są bardziej dotkliwe niż dla kobiet, gdyż kobiety mogą zająć się domem. Dla mężczyzn praca jest prestiżem, możliwością utrzymania rodziny. Mężczyźni szybko się demoralizują.
Problemy ludzi starszych i ich rozwiązywanie na przykładzie Polski
i innego, wybranego kraju (w tym emerytury)
Przyjmuje się, że wiekiem rozpoczęcia starości jest wiek emerytalny.
Starość nie zależy od wieku ale od średniej długości życia w danym kraju, od kondycji zdrowotnej, od płci i od wykształcenia.
Problemem ludzi starszych w Polsce są ceny leków, sytuacja mieszkaniowa (paropokojowe mieszkania, które się utrzymuje, aby w przyszłości oddać wnukom). Wzrasta liczba osób starszych, bezdomnych, którzy zostali wymeldowani przez rodzinę. Emerytury są rewaloryzowane rzadko. Realna wartość emerytur spada.
Jest też zła sytuacja, jeśli chodzi o domy opieki dla osób starszych. Ludzie starsi traktowani są tam jak dzieci, a nie jak osoby dorosłe (mnóstwo zakazów).
W naszym kraju nie istnieje renta socjalna w związku z tym mamy osoby starsze bez stałego źródła utrzymania (zbyt mało wypracowanych lat do emerytury).
Powstaje uzależnienie od pomocy
- psychiczne (nic nie robi, bo uważa, że jest stara, a tak naprawdę nie jest)
- funkcjonalne (osoby niepełnosprawne, niedołężne są uzależnione od osób trzecich
w wykonywaniu podstawowych czynności takich jak ubieranie, poruszanie,
niedostosowane mieszkania, bariery architektoniczne, brak sprzętu
rehabilitacyjnego)
- ekonomiczne (korzystanie z pomocy finansowej dzieci i różnych instytucji)
System w Polsce nastawiony jest na bierną starość. Pomaga się osobom starszym, ale nie próbuje się ich uaktywnić.
Ostatnio wprowadzona reforma emerytur dzieli się na trzy filary:
I filar to ZUS- wszyscy muszą płacić składki
II filar to różne fundusze emerytalne- obecnie filar ten jest obowiązkowy, część pieniędzy wpływa na emerytury
III filar nie jest obowiązkowy, nie jest żadną emeryturą, ale oszczędnościami na starość. Po przejściu na emeryturę pieniądze są wypłacane jednorazowo lub w ratach po odjęciu prowizji.
Emerytury stały się nieprzewidywalne, ponieważ zależą nie tylko od zarobków i od czasu pracy, ale od tego jak inwestują i ile zarabiają fundusze emerytalne. System ten dyskryminuje kobiety, gdyż bierze się pod uwagę, że życie kobiet jest dłuższe i że kobiety wcześniej odchodzą na emeryturę.
Starość w Szwecji:
Procent osób starszych w Szwecji rośnie z roku na rok. Uważa się, że będzie on nadal rósł. Maleje procent osób po 60 roku życia, które są niesprawne. Uważa się, że będzie malejący popyt na domy opieki i szpitale, a rosnący popyt na urządzenia pomagające utrzymać sprawność.
Szwecja stawiała na opiekę instytucjonalną, ale już od około 30 lat uważa się, że miejscem dla osób starszych są ich własne domy i mieszkania. Warunki w domach opieki, w porównaniu z Polską, są bardzo dobre. Są pojedyncze pokoje, z wyjątkiem małżeństw. Opłata za pobyt to około 70% emerytury.
Dużą popularnością cieszą się:
- domy opiekuńcze z usługami- są samodzielne, jest wspólna restauracja, z której
można korzystać, pomieszczenia dla wspólnych zajęć (świetlica), całodobowa
opieka medyczna.
- domy wspólnego zamieszkania- 7-8 osobom potrzebującym pomocy daje się
mieszkanie (8-10 pokoi). Każdy mieszka w oddzielnym pokoju i jest osoba do
pomocy. Grupuje się osoby tak, aby mogły samodzielnie wykonywać wiele
czynności (jedna sprząta, druga idzie na zakupy itp.)
- oferowana jest też pomoc domowa dla ludzi, którzy pozostają w swoim mieszkaniu.
Jest oferowana przez władze komunalne i obejmuje wiele świadczeń np. mycie,
sprzątanie, gotowanie, zakupy. Koszty za tę pomoc zależą od wysokości emerytury.
Tego typu pomoc jest różnie widziana i bardzo zbiurokratyzowana. Wszystko
jest zapisane co wolno, a czego nie. Nie wolno się zaprzyjaźniać, nikogo
wyróżniać.
- W Szwecji można do pomocy zatrudnić krewnych, którzy otrzymują za to
wynagrodzenie. Jest to korzystne dla państwa, gdyż jest tańsze, niż zapewnienie tej
pomocy przez domy opieki.
- Istnieje możliwość dostania płatnego urlopu (30 dni) na opiekę nad krewnym lub
przyjacielem.
- Osoby starsze podejmują się opieki nad drugą osobą starszą bezpłatnie, ale w
zamian za to, że jeżeli one same będą potrzebowały pomocy, to też ktoś im pomoże
Niepełnosprawność, definicja pojęcia. Polityka społeczna wobec osób
niepełnosprawnych w Polsce.
Istnieje nieostrość pojęcia niepełnosprawności, Niepełnosprawna osoba jest albo ciężko niepełnosprawna (nie może wykonywać swego zawodu), albo nie zauważa, że jest niepełnosprawna (chirurg, któremu drżą ręce, przechodzi na emeryturę, ale wydawca w takiej sytuacji nie jest osobą niepełnosprawną). Osoba niepełnosprawna to taka, której sprawność fizyczno-psychiczna lub umysłowa trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia wykonywanie codziennych czynności, nauki, pracy zgodnie z normami zwyczajowymi i prawnymi.
W 1991 roku został powołany Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON).
- refunduje kwoty należne ZUS , wynikające ulg w składkach dla osób
niepełnosprawnych
- udziela pożyczek na cele inwestycyjne i modernizację zakładów pracy chronionej
- zleca różnym instytucjom zadania z zakresu rehabilitacji
- pokrywa koszty tworzenia ośrodków szkoleniowych i rehabilitacyjnych
- utrzymuje zagrożone likwidacją miejsca pracy dla niepełnosprawnych
- dofinansowuje programy rządowe, zaopatrzenie w sprzęt, turystykę
W 1997 roku przyjęto Kartę Praw Osób Niepełnosprawnych, która określa prawa osób niepełnosprawnych do:
- dostępu do dóbr i usług umożliwiających pełne uczestnictwo w życiu społecznym
- dostępu do leczenia i opieki medycznej, wczesnej diagnostyki, rehabilitacji
- zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze, sprzęt rehabilitacyjny
- dostępu do nauki w szkołach wspólnie ze swymi pełnosprawnymi rówieśnikami
- korzystanie ze szkolnictwa specjalnego lub edukacji indywidualnej
Kryteria niepełnosprawności- formalne i nieformalne. System rentowy.
W Polsce są dwie grupy niepełnosprawnych:
- osoby posiadające orzeczenie o niepełnosprawności
- osoby, które są niepełnosprawne, ale nie mają orzeczenia o niepełnosprawności,
gdyż uważają się za osoby sprawne.
Stopnie niepełnosprawności:
- znaczny- osoby nie są w stanie pracować (ewentualnie w zakładach pracy
chronionej) i nie są w stanie samodzielnie wykonywać wielu czynności. (zmieniło się
to trochę ze względu na rozwój komputeryzacji)
- umiarkowany- osoba może wykonywać pracę na stanowisku dla siebie
przystosowanym, czasami wymaga pomocy
- lekki- osoba zdolna do pracy, nie wymagająca pomocy (osoby z padaczką,
cukrzycą)
W Polsce jest 5,5 mln osób niepełnosprawnych (17%, gdzie na świecie wskaźnik niepełnosprawności wynosi 9-10%).
Przyczyny niepełnosprawności:
- niezdrowy tryb życia (picie, palenie, złe odżywianie)
- błyskawiczny wzrost ilości samochodów (duża ilość wypadków, słaba świadomość
tego jak ratować ofiary wypadków samochodowych)
- kryzys i bezrobocie (ze względu na brak pieniędzy ludzie, którzy nigdy nie pomyśleli
by o tym starają się o rentę, aby mieć jakieś stałe dochody)
W Polsce 80% osób niepełnosprawnych pracuje. Zacznie więcej wśród osób niepełnosprawnych jest ludzi z wykształceniem podstawowym. Niewielka ilość osób ma wykształcenie wyższe. Osoby niepełnosprawne mają prawo do renty. Wysokość renty zależy od kategorii inwalidztwa. Osoby, które po zakończeniu choroby są nadal niezdolne do pracy, ale po leczeniu czy rehabilitacji będą mogły odzyskać sprawność, otrzymują świadczenia rehabilitacyjne- 75% wynagrodzenia. Duży problem stanowi orzecznictwo (osoby, które powinny otrzymywać rentę, ponieważ nie są zdolne zawodowo, tej renty nie otrzymują i odwrotnie).
Problemy ochrony zdrowia
Problemem jest to, że opieka medyczna jest zbyt droga. Niektóre kraje uważają, że na ostatnie dwa tygodnie życia człowieka wydaje się ogromnie dużo pieniędzy (podtrzymywanie końca życia).
Także możliwość ratowania wcześniaków i coraz bardziej chorych dzieci, pochłania ogromne pieniądze. Dzieci te i tak dużo chorują i krócej żyją ze względu na wady wrodzone.
Wszystkie kraje mają problem z opieką zdrowotną. Wszystkie kraje ograniczają tę opiekę. Wszystkie kraje domagają się reformy.
W Polsce opieka medyczna jest bezpłatna, ale leki są płatne i bardzo drogie. Są kraje gdzie zarówno opieka społeczna jak i leki są bezpłatne, ale problem jest z leczeniem szpitalnym.
W Polsce ludzie skarżą się na:
- bezduszne traktowanie
- błędne diagnozy
- decydowanie za pacjenta o leczeniu
- nie przekazywanie informacji pacjentowi o stanie jego zdrowia
- brak lekarzy w czasie pracy
W Polsce nie ma alternatywy dla państwowego leczenia. Prywatne przychodnie też są przepełnione i nie podejmują się leczenia skomplikowanych przypadków. Obecnie próbuje się urynkowić służbę zdrowia. Likwiduje się szpitale, które nie przynoszą zyskówó
Rodzaje ubezpieczeń zdrowotnych:
I model- ubezpieczeniowy (np. Niemcy, Polska, ….) istnieją tam kasy chorych
finansowane przez obowiązkowe składki
II model- zaopatrzeniowy (np. Wielka Brytania, Irlandia, Szwecja) - wolny dostęp do
świadczeń przez wszystkich obywateli finansowanych przez budżet państwa. Zakłada się, że ochrona zdrowie nie jest nastawiona na zysk.
III model- rynkowy (np. USA)- każdy odpowiada sam za swój stan zdrowia. Jeżeli się
ubezpieczy będzie leczony, jeśli się nie ubezpieczy to nie będzie leczony.
Ma to przynosić zyski. Nie jest obowiązkowe. Państwo finansuje ochronę
zdrowia, ale tylko dla wybranych grup społecznych, takich jak ludzie
najubożsi i dzieci.
W Polsce wybrano model ubezpieczeniowy. Nie do końca się to udało, gdyż niektóre osoby pozostały poza ubezpieczeniami. Obecnie próbuje się urynkowić służbę zdrowia. Likwiduje się szpitale, które nie przynoszą zysków.
Ubóstwo a marginalizacja i wykluczenie. Co jest wspólne dla tych wszystkich zjawisk, a co je różni
Porównując ubóstwo i marginalizację musimy te zjawiska rozpatrywać na wielu płaszczyznach.
Ubóstwo z reguły ma przyczyny obiektywne (brak pracy, środków do życia, klęski żywiołowe, starość, choroby).
Marginalizacja wynika z przyczyn zależnych od jednostek lub warunków zewnętrznych (wolny wybór, religia) lub niezależnych (odrzucenia przez społeczeństwo).
Z ubóstwa można wyjść dużo łatwiej, niż ze zmarginalizowania.
Walcząc z ubóstwem trzeba walczyć z objawami wykluczenia społecznego, gdyż ubogi ma szansę stać się zamożnym a powrót do życia społecznego (wyjście z marginalizacji) jest bardzo trudne. Z ubóstwa można wyjść przez zasiłki i pieniądze (w Polsce wypłacane są zasiłki niezależnie od tego, jaka jest przyczyna ubóstwa). Nie jest to jednak warunek do wyjścia z marginalizacji.
Z marginalizacji wychodzi się przez przez aktywizację (niemożliwe np. dla kobiet w krajach arabskich). Kobiety te z marginalizacji mogłyby się wyrwać tylko dzięki szerokim przemianom kulturowym lub społecznym np. zmiana religii lub nadanie praw równych mężczyznom.
Ubodzy zawsze będą zmarginalizowani, marginalizacja nie musi kojarzyć się z ubóstwem.
Oba zjawiska charakteryzują się wyobcowaniem społecznym, a różni je poziom zaspokojenia potrzeb życiowych.
Społeczne i polityczne skutki wzrostu ubóstwa i grup marginalizowanych
Konsekwencje ubóstwa:
- brak pieniędzy na jedzenie
- ubóstwo uniemożliwia pewne funkcjonowanie w społeczeństwie (w krajach
zamożnych ubodzy wypchnięci są na margines. Nawet szkoły dyskryminują dzieci z
rodzin ubogich. Dzieci takie nie uczestniczą w imprezach szkolnych i wycieczkach,
nie mają pieniędzy na płatne lekcje. Również zdarzają się przypadki, że klasy dzieli
się na dzieci biedne i zamożne)
- osoby słabo wykształcone nie mają szansy na dobrze płatną pracę. Znajomość
języków obcych jest bardzo ważna i ułatwia znalezienie tej pracy.
- zdrowie- ludzie ubodzy mają gorszy stan zdrowia, gdyż nie ma pieniędzy na
prywatne leczenie, leki, nie odżywiają się zdrowo, gdyż niezdrowe jedzenie jest
tańsze.
- przestępczość- jeżeli chcemy mieć jakieś dobra, ale nie mamy pieniędzy na legalne
ich zakupienie, próbujemy je zdobyć w nielegalny sposób.
- osoby ubogie nie kupują, co zmniejsza popyt na towary, powoduje zamykanie
zakładów, bezrobocie i dalsze zwiększanie sfery ubóstwa.
- powoduje zmniejszenie praw pracowniczych, mnoży się tak zwana szara strefa-
praca na czarno
Ubóstwo prowadzi do marginalizacji, ale nie jest ono jedyną jego przyczyną. Coraz więcej osób nie radzących sobie z problemami współczesnego świata, jest spychanych na margines, społeczeństwo ignoruje ich istnienie lub nie chce mieć z nimi do czynienia. Grupy zmarginalizowane to nie zawsze grupy małe np.:
- kobiety w krajach arabskich- jest ich więcej niż mężczyzn, ale są one odsunięte na
margines
- bezrobotni
- analfabeci
- niepełnosprawni
- ludność wiejska w stosunku do miejskiej
- grupy społeczne należące do dwóch różnych kultur, albo przechodzące z jednej do
drugiej (migranci)
- nowoprzybyli ze wsi do miast
- mniejszości narodowe
- pracujący na czarno, przybyli z innych krajów
- pracownicy byłych PGR-ów
- homoseksualiści
- bezdomni z Dworca Centralnego
- rodziny wielodzietne
Marginalizacja może też być wynikiem wyboru np.
- subkultury
- częściowo Romowie w Polsce, nie wysyłający swych dzieci do szkół
Z ubóstwa można wyjść dużo łatwiej, niż ze zmarginalizowania. Walcząc z ubóstwem trzeba walczyć z objawami wykluczenia społecznego, gdyż ubogi ma szansę stać się zamożnym a powrócenie do życia społecznego jest bardzo trudne. Z ubóstwa można wyjść przez zasiłki i pieniądze. Z marginalizacji przez aktywizację.
Przyczyny ubóstwa- różne teorie
Przyczyny ubóstwa:
- wojny
- klęski żywiołowe
Ale również:
- bo Bóg tak chciał
- nierówność uważano za sprawiedliwą (rewolucja francuska)
- liberałowie- poszukują ubóstwa w niewłaściwym zachowaniu samych ubogich,
ludzie są leniwi, nie są przebojowi, mądrzy, pracowici.
- egalitaryści- obarczają system polityczny uważają, że rynek jest niesprawiedliwy
(bankowiec zarabia więcej niż nauczyciel).
Trzy teorie przyczyn ubóstwa:
teoria skażonych charakterów- ubóstwo jest efektem braku aspiracji, zdolności. Jest się biednym tylko dlatego, że nie włożyło się dużo siły, aby tym ubogim nie być.
teoria ograniczonych możliwości- ubóstwo jest poza kontrolą jednostki. Biedni są biedni dlatego, że nie mieli odpowiedniego dostępu do wykształcenia, nie otrzymali spadku, wsparcia od rodziców, a także dyskryminacja (ze względu na płeć, kolor skóry). Ci ludzie mają mniejsze szanse na znalezienie lepszej pracy.
teoria Wielkiego Brata- rząd pomagając zasiłkami.
Przyczyny dzieli się na cztery grupy:
przyczyny zależne od jednostki- np.: wielodzietność, młodociane matki z dziećmi, matki, które zostały porzucone
przyczyny niezależne od jednostki- stan zdrowia, niepełnosprawność. Ludzie Ci nie są w stanie zarabiać, nawet jeśli będą chcieli, albo zarabiają dużo mniej
lenistwo, nałogi, hazard, rozrzutność, branie kredytów ponad stan
powódź, klęski żywiołowe, nieurodzaj, kryzys gospodarczy, bezrobocie
Ubóstwo- definicja pojęcia, mierniki ubóstwa
Ubóstwo to stan, w którym danej osobie, albo całej grupie osób brakuje środków do zaspokojenia podstawowych potrzeb. Nie jest to prosta definicja, gdyż możemy się zastanawiać nad słowem „potrzeby”. Nasze potrzeby zmieniają się i to co kiedyś było zaspokojeniem, dziś może oznaczać ubóstwo. W krajach zamożnych ubóstwo może oznaczać brak dostępności do towarów i usług (ktoś odcięty od świata, mieszkający z dala od sklepów, bez internetu, mimo, że ma pieniądze uważa, że jest ubogi i jego potrzeby nie są zaspokojone).
Za ubóstwo uważa się też stały spadek dochodów (osoba, która kiedyś miała pieniądze, a w jakiś sposób je utraciła mimo, że nie jest uboga uważa się za taką, a ta której powodziło się gorzej żyjąc za te same pieniądze- taką osobą nie będzie).
Minimum egzystencji to suma, która wystarcza człowiekowi na zaspakajanie podstawowych potrzeb (żywność, ubranie, mieszkanie, opieka lekarska). Poniżej minimum egzystencji jest to ubóstwo absolutne.
Minimum socjalne to minimum egzystencji powiększone o kwotę, aby można było uczestniczyć w życiu społecznym (lepsze ubranie, posiadanie telewizora i abonament, bilety na komunikację, abonament telefoniczny, zapewnienie edukacji dzieciom).
Ubóstwo absolutne to takie, przy którym nie wystarcza środków na życie, na zaspokojenie podstawowych potrzeb biologicznych.
Ubóstwo względne- istnieje podstawowy koszyk dób i usług konsumpcyjnych, który pozwala na biologiczne i kulturowe przetrwanie.
Minimum socjalne to minimum egzystencji powiększone o kwotę, aby można było uczestniczyć w życiu społecznym (lepsze ubranie, posiadanie telewizora i abonament, bilety na komunikację, abonament telefoniczny, zapewnienie edukacji dzieciom).
Ubóstwo relatywne jest wtedy, jeśli ktoś ma 40-60% dochodów średnich, ale w danym kraju człowiek jest ten ubogi.
Skala ekwiwalentności- uważa się, że głową gospodarstwa domowego, jest ten, który więcej zarabia. Jego partner liczony jest jako 0,7 a dziecko 0,5. Uważa się, że w rodzinach wielodzietnych wydatki są stosunkowo mniejsze, gdyż są opłaty stałe takie jak czynsz.
Aby móc powiedzieć, czy ktoś jest ubogi trzeba to zmierzyć. Jedną z miar jest PKB, ale nie jest to miara, która odzwierciedla prawidłowy obraz.
Ma wiele wady
- zwykle podaje się tę cyfrę w $
- występują nierówności społeczne
Innym wskaźnikiem ubóstwa jest HPI (miara wg ONZ), w którym bierze się pod uwagę:
- długość życia- jest to procent osób, które nie osiągnęły 60 roku życia
- wykształcenie- analfabetyzm funkcjonalny (człowiek, który czyta tekst, ale go nie
rozumie)
- zasobność materialną- liczy się procent osób, które znajdują się poniżej linii
ubóstwa
- udział w życiu społecznym- procent bezrobotnych
Polska jest na 41. miejscu na świecie, jeśli chodzi o zamożność.
Każdy kraj ustanawia własne kryteria ubóstwa, mierzone w pieniądzach np: jakie minimum dochodów wystarcza na zaspakajanie potrzeb (miernik urzędowy).
Zjawisko ubóstwa nie powinno liczyć się na podstawie dochodu, gdyż dochód może być 0, a ubóstwa nie ma np.: mieszkanie kupione przez rodziców i utrzymywane przez nich zamieszkuje student, który nie zarabia ( jest na utrzymaniu rodziców).
Coraz częściej mówiło się, że poziom dochodów nie przekłada się na poziom zamożności. W tej chwili wiele osób jest zadłużonych, spłaca kredyty i mimo, że ich dochody są wysokie, poziom ich życia jest niski.
Polityka ludnościowa
Polityka ludnościowa uwzględnia podejście społeczne, religijne, kulturowe (polityka populacyjna) oraz wszelkie formy ruchu ludności (migracje).
Przez politykę ludnościową rozumie się regulowanie stanu liczbowego ludności zgodnie z założeniami politycznymi lub koniecznością życiową danego okresu (jest domeną państwa).
Cele polityki ludnościowej:
- przyspieszenie wzrostu ludności (polityka pronatalistyczna)
- ograniczenie tempa wzrostu ludności ( polityka antynatalistyczna)
Większość krajów europejskich prowadzi politykę pronatalistyczną. Te kraje, gdzie przyrost jest tak duży, że nie ma możliwości wykarmienia prowadzą politykę antynatalistyczna np. Chiny (polityka jednego dziecka, również w Chinach można mieć więcej dzieci, ale to drugie nie ma praw do bezpłatnego leczenia i szkolnictwa.) Drugim takim krajem są Indie, gdzie namawia się do sterylizacji.
Polityka pronatalistyczna wyraża się w różnych programach dodatków za posiadanie dzieci, istnieje tzw. „bykowe”, tzn. podatki za to, że nie posiada się rodziny, dzieci
Polityka nie może być sprzeczna z poglądami humanitarnymi.
Metody antynatalistyczna (aborcja, sterylizacja przymusowa) wywołują duży sprzeciw.
Elementy polityki pronatalistycznej:
- udział państwa w utrzymaniu zdrowia i współudział w jego wykształceniu
- popularyzacja rodziny wielodzietnej
- przyznawanie matkom specjalnych przywilejów i praw (urlop macierzyński, przerwa
na karmienie piersią)
- premiowane matek za urodzenie dziecka (becikowe)
- pomoc finansowa dla kobiet ciężarnych
- pomoce naukowe dla dzieci
Cele i typy polityki rodzinnej państwa
Polityka rodzinna jest rzeczą nową. Kiedyś rodzina swoje potrzeby załatwiała we własnym zakresie.
Polityka rodzinna ma na celu:
- wspieranie rozwoju demograficznego
- przeciwdziałanie ubóstwu rodzin a przede wszystkim wyrównywanie szans dzieci
Polityka rodzinna:
- jest skierowana do wszystkich grup w społeczeństwie
- dąży się do tego, aby ilość osób nie wpływała na poziom zamożności (korelacja
między ilością dzieci i ubóstwem)
- wyrównywanie szans dzieci
Każda ingerencja w życie rodziny budzi kontrowersje, ale pomoc rodzinie powinna mieć charakter pomocniczości
- nie wolno pozbawiać czegoś rodziny (rodzina powinna robić sama to co może)
- pomoc- w tym, z czym sobie nie radzi, powinna uzyskać pomoc
- pomoc dla rodziny powinna ustać natychmiast wtedy, gdy nie jest potrzebna, aby
rodzina sama mogła prowadzić swoje życie
Polityka prorodzinna wpływa na to, że rodzina czuje się lepiej, dzieci mają możliwość rozwoju
Zmienia się rodzina. Coraz więcej konkubinatów, zawiera się coraz częściej kolejne małżeństwa, wyższy wiek zawierania małżeństw (co oznacza mniej dzieci), wzrost liczby rozwodów, wzrost liczby dzieci pozamałżeńskich i samotnych rodziców.
W Polsce nie istnieje taki problem, gdyż rodzina to małżeństwo dwojga ludzi różnej płci.
Cechy rodziny:
- stosunki małżeńskie lub przypominające małżeńskie
- obecność dzieci, które pozostają pod opieką dorosłych
- korzystanie z zasobów (mieszkanie i pieniądze)
- trwanie związku w czasie
- powiązania z innymi krewnymi
Typy polityki rodzinnej:
- polityka wyraźnie skierowana do rodziny - np. polityka ludnościowa, pro- lub antynatalistyczna, świadczenia socjalne związane z opieką i wychowaniem dzieci, świadczenia dla pracujących rodziców, opieka zdrowotna nad matką i dzieckiem, itp.
- polityka pośrednia - działania, które w efekcie prowadzą do poprawy funkcjonowania rodziny (np. polityka podatkowa, polityka walki z bezrobociem).
Wzorce polityki rodzinnej:
konserwatywny- pokazuje nowe rodziny jako destrukcyjny trend niszczący prawdziwą rodzinę. Państwo powinno skłaniać ludzi, do zawierania małżeństw. Przykładem takiej polityki jest Holandia.
pragmatyczny- niezależnie jak wygląda rodzina, trzeba jej udzielić pomocy, ale żadna para żyjąca w konkubinacie nie ma takich praw jak małżeństwo (kraje skandynawskie)
radykalny (istnieje tylko na papierze)- nie patrzy się na sytuację rodzinną, ale na osobę. Jeżeli wymaga pomocy, powinna liczyć na pomoc państwa.
Polityka społeczna wobec kwestii kobiet w Polsce i na świecie
Ogólna sytuacja kobiet we współczesnym świecie nie jest dobra. W wielu krajach świata kobiety są dyskryminowane, przede wszystkim w krajach rozwijających się, muzułmańskich lub tam, gdzie kobiety zwyczajowo mają niższą pozycję.
W Chinach dyskryminowane są już małe dziewczynki. Rzadziej się je leczy i rzadziej posyła do szkoły. Rodzi się dużo więcej chłopców niż dziewczynek, bo gdy podczas badań prenatalnych stwierdzi się płeć żeńską, to ciąża jest usuwana.
W Indiach rodzice, którzy mają kilka córek, stają się bankrutami, gdyż muszą zapewnić im duży posag, by mogły wyjść za mąż. W związku z tym, podobnie jak w Chinach, ciąże są usuwane, gdy stwierdzi się, że dziecko jest dziewczynką.
W krajach arabskich kobiety nie mogą wyjść z domu bez męża.
W Polsce teoretycznie pozycja kobiety i jej miejsce w społeczeństwie jest takie same, jak mężczyzn. W praktyce nie. Kobiety mają mniej czasu wolnego i tak są wychowywane. Dlatego mają ograniczony dostęp do kultury, kontaktów społecznych. Inaczej traktowane są samotne matki, niż samotni ojcowie. Pracodawcy uważają, że lepiej jest zwolnić kobietę niż mężczyznę (gdyż kobietę zawsze może utrzymać mąż). Kobiety mają niższe pensje, utrudniony awans. W polityce kobiety również nie są równouprawnione. W Polsce państwo nie zauważa istnienia związków nieformalnych. Problemem są też emerytury kobiet.
W polskiej polityce społecznej kobiety są traktowane na równi z mężczyznami. Kobieta nie jest oddzielnym podmiotem w polskiej polityce społecznej. Jedyny wyjątek, to kwestie związane z macierzyństwem (urlopy macierzyńskie, zasiłki la kobiet w ciąży), które dotyczą tylko kobiet. W polskiej tradycji, mimo że z różnych świadczeń mogą korzystać na równi kobiety i mężczyźni (coraz więcej mężczyzn chodzi na urlopy wychowawcze), uznaje się, że polityka świadczeń, czy usług związanych z ułatwieniem życia rodziny, służą kobiecie, a nie obojgu rodzicom. Dlatego też polityka prorodzinna jest rozumiana przez duża część społeczeństwa, jako polityka wobec kobiet.
Sprawami kobiet zajmują się liczne organizacje międzynarodowe, takie jak UNESCO czy WHO.
WHO -Światowa Organizacja Zdrowia - poświęca wiele uwagi zdrowiu reprodukcyjnemu kobiet. Porusza w szczególności problematykę: niepłodności, planowania rodziny, antykoncepcji, szkodliwych praktyk tzw. okaleczania żeńskich narządów płciowych, zdrowia matki i noworodka, zapobiegania niebezpiecznym praktykom aborcyjnym, HIV/AIDS wśród kobiet. Postrzega równość płci i poszanowanie praw człowieka, jako zasadnicze elementy promowania zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego.
UNESCO - priorytetowo traktuje kwestie związane z równością płci. Szczególną wagę przywiązuje do:
równego dostępu do edukacji dla kobiet
wkładu kobiet w pokój
dostępu kobiet do mediów i ich wizerunku w mediach
udziału kobiet w zarządzaniu zasobami naturalnymi i ochronie środowiska
dostępu dziewcząt do edukacji i piśmienności
Kobiety przeważają nad mężczyznami tylko w trzech obszarach:
Długość życia - średnia długość życia kobiet jest wyższa niż mężczyzn
Wykształcenie - więcej kobiet nie tylko studiuje, ale i kończy studia
Przestępczość - w więzieniach jest mniej kobiet niż mężczyzn.
Problem bezdomności- rodzaje bezdomności, sposoby walki
z bezdomnością
Definicja bezdomności jest niejasna. Bezdomni to osoby, które nie mają własnego mieszkania. Według ustawy o pomocy społecznej, bezdomny to taka osoba, która nie zajmuje mieszkania w rozumieniu przepisów o najmie lokali mieszkalnych oraz jest niezameldowana na pobyt stały.
Bezdomność jest problemem społecznym.
Rodzaje bezdomności:
bezdomność sensu stricto - nie ma się własnego mieszkania, ani miejsca schronienia
bezdomność sensu largo - ma się miejsce zamieszkania, ale nie spełnia ono kryteriów mieszkania, lub ma się mieszkanie, ale grozi eksmisja.
bezdomni aktualni - ludzie, którzy nie mają gdzie mieszkać
bezdomni potencjalni - mieszkają przejściowo (przebywają w zakładach karnych, szpitalach, schroniskach, melinach itp.)
bezdomność ukryta - w jednym lokalu mieszka kilka rodzin
bezdomni z przymusu - w Polsce prawie ich nie ma za względu na klimat
bezdomni z wyboru
bezdomni niezdolni do samodzielnego życia
bezdomni zdolni do samodzielnego życia
Sposoby walki z bezdomnością:
Od 2000 roku w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej opracowuje się program „Bezdomność”. Program ten uwzględnia następujące działania:
- profilaktyczne, opierają się głównie na udzielaniu pomocy w rozwiązywaniu problemów rodzinnych, leczeniu uzależnień, pomocy prawnej, na wydawaniu informatorów o możliwości uzyskania pomocy oraz wspieraniu budowania systemu współpracy służb publicznych w zapewnieniu wsparcia osobom bezdomnym. Skierowane są do najbardziej zagrożonych bezdomnością grup społecznych.
- osłonowe, obejmują w szczególności działania w zakresie: zabezpieczenia noclegu, wyżywienia, środków higienicznych i odzieży, udzielania pomocy medycznej, uzyskania miejsc w domach pomocy społecznej, świadczeń z pomocy społecznej oraz pomocy w wyrabianiu dokumentów osobistych.
-aktywizujące, mają na celu przede wszystkim: poszukiwanie stałych miejsc zamieszkania, pomoc w nawiązywaniu zerwanych stosunków rodzinnych, pomoc w zagospodarowaniu osobom usamodzielniającym się, poszukiwaniu miejsc pracy oraz aktywizację zawodową, pomoc w uzyskaniu orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, wyprowadzenie z izolacji społecznej, przystosowanie do życia w społeczeństwie.
Niestety noclegownie nie przyjmują osób nietrzeźwych, a niepijących bezdomnych jest niewielu. Niektóre miasta budują osiedla tanich kontenerowców dla osób eksmitowanych, ale mieszkają tam również rodziny przestępcze.
Migracje jako problem polityki społecznej
Migracje zawsze były dużym problemem dla państwa i polityki społecznej. Celem migracji są kraje o liberalnych przepisach paszportowych i wizowych, takie, do których można sprowadzić rodzinę, gdzie można znaleźć pracę i są świadczenia dla imigrantów. Łatwiej wyjeżdża się do krajów, w których imigranci są dobrze traktowani. Polska nie jest takim krajem, dlatego traktowana jest jako kraj przejściowy. Polacy najczęściej wyjeżdżają do Anglii i Irlandii, gdyż jest tam spora grupa rodaków.
Przyczyną migracji są czynniki wypychające (to, co ułatwia decyzję o wyjeździe)
i przyciągające (to, co zachęca do przybycia do tego właśnie kraju).
Kraje przyjmujące mają większy problem, niż kraje wysyłające, z następujących powodów:
- konieczność zatrudnienia imigrantów, którzy zajmują miejsca pracy
- cudzoziemcy pracują lepiej i za niższe wynagrodzenie, więc są chętniej zatrudniani,
co może być przyczyną niezadowolenia mieszkańców danego kraju.
- zatrudnieni legalnie imigranci są konkurencją
- przyjeżdżający mają często inne obyczaje, co utrudnia im zintegrowanie się ze
społeczeństwem, żądają praw dla swojego wyznania, czują się dyskryminowani.
W krajach emigracyjnych istnieje przekonanie, że emigracja złagodzi bezrobocie i przyczyni się do rozładowania napięć społecznych. Pieniądze zarobione za granicą mogą pozwolić wielu rodzinom na podwyższenie standardu życia, wyjście spod opieki społecznej. Za granicą są też szanse na uzyskanie nowych, wyższych kwalifikacji (choćby znajomość języka, czy obsługi nowoczesnego sprzętu).