Ad.1.Definiowanie w obszarze pedagogiki ogólnej (system pojęć: wychowanie, kształcenie, edukacja, globalizacja, pajdocentryzm, humanizm, deskolaryzacja, hermeneutyka)

Wychowanie (szeroko)- odnosi się do wychowania skoncentrowanego zarówno na rozwoju umysłowym i uczuciowym jednostki, jak również na sferę motywacyjną i konkret działań. Wychowanie takie utożsamiane jest z kształtowaniem osobowości pod względem wszystkich jej cech.

Wychowania (wąsko)- to kształtowanie charakteru jednostki, w którym silna stała wola jest skierowana na wartościowe cele, przede wszystkim na cele moralne. Wychowania takie sprzyja głównie przeżyciom emocjonalno- motywacyjnym jednostki oraz jej zachowań i postawę społecznych pożądanych.

Wychowanie(wg. Góryckiej)- to dynamiczny, złożony układ oddziaływań społecznych, instytucjonalnych, interpersonalnych wywołujących zmiany w osobowości człowieka.

Wychowanie(wg. E. Durkheima)- jest oddziaływaniem pokoleń na te które nie dojrzały jeszcze do życia społecznego.

Wychowanie(wg. Szczepańskiego)-to intencjonalne kształtowanie osobowości dokonywane w ramach stosunku wychowawczego między wychowawcą w wychowankiem wg ideału wychowawczego.

Wychowanie(wg. Berezinki)- to takie działanie poprzez które ludzie starają się w sposób trwały udoskonalić układy dyspozycji psychicznych innych ludzi.

Cechy wychowania:

a) Złożoność-cechy zewnętrzne i wewnętrzne wpływające na efekty wychowania.

b) Intencjonalność- wychowawca jest świadomy swoich celów, wychowanie jest procesem celowym.

c) Relatywność (relatywny-względny)- nie da się zaplanować wychowania od początku do końca, więc istnieje możliwość jego modyfikowania.

d) Interakcyjność- relacje między wychowawcą a wychowankiem i odwrotnie.

e) Długotrwałość- przemiany trwają całe życie.

Kształcenie - to system zmierzających do tego, aby uczącej się jednostce umożliwić poznanie świata, przygotowanie się do zmieniania świata i kształtowania własnej osobowości. W ujęciu tym wychowanie różni się od kształcenia tym, że oddziałuje na osobowość wychowanka a więc na jego potrzeby, emocje, motywacje i relacje międzyludzkie podczas gdy kształcenie zasadniczo dotyczy poznawczej sfery psychiki człowieka.

Kształcenie (ogólnie)- jest to całokształt czynności działań, procesów i metod oddziaływania na jednostki i grupy by efektem było wykształcenie ogólnie tych jednostek i grup, czyli zdobycie kwalifikacji i kompetencji ogólnych.

Edukacja (szeroko)- ogół procesów oświatowo-wychowawczych, obejmujących kształcenie i wychowanie oraz szeroko pojmowaną oświatę.

Edukacja(wąsko)- związana ze zdobywaniem wiedzy umiejętności.

Globalizacja - ogół procesów prowadzących do coraz większej współzależności i integracji państw, społeczeństw, gospodarek i kultur, czego efektem jest tworzenie się "jednego świata", światowego społeczeństwa

Edukacja globalna jest dziedziną edukacji, która może być określona jako odpowiedź edukacyjna na procesy globalizacyjne w społeczności światowej. Wspomaga poczucie odpowiedzialności za współzależności w wymiarze światowym. Współczesny, zglobalizowany świat stawia nas we wszystkich dziedzinach życia przed zupełnie nowymi problemami i wyzwaniami, których zasięg przekracza nie tylko nasze najbliższe otoczenie, ale również granice krajów i kontynentów. Aby im sprostać, potrzebne jest nowe podejście do edukacji.

Pajdocentryzm - kierunek pedagogiczny, zgodnie z którym dziecku przyznaje się centralną pozycję w procesie edukacji; pogląd ten opiera się na przekonaniu o względnej doskonałości jego zadatków wrodzonych. Z tego względu pajdocentryzm traktuje wychowanie jako samą tylko opiekę nad samorzutnym rozwojem dziecka, do którego należy dostosować programy, metody i organizację pracy dydaktyczno - wychowawczej. Jednocześnie w pajdocentryzmie wyraźnie nie docenia się roli nauczyciela i społecznych uwarunkowań edukacji

Humanizm - (łac. Humanus - ludzki), wykształcenie humanistyczne, u Rzymian wszechstronny rozwój wszystkich sił człowieka; rzecznicy humanizmu przeciwstawiali się średniowiecznemu feudalizmowi i dogmatyzmowi, głosili idee wolności i swobodnego rozwoju człowieka, wyzwolenie go z wszelkich przesądów, pobudzania umysłu ludzkiego do samodzielnych badań nad człowiekiem.

Deskolaryzacja - proces mający na celu ograniczenie roli szkolnictwa w życiu społecznym;

Hermeneutyka: metoda badania, objaśniania i wewnętrznej interpretacji dokumentów pisanych, pism i dzieł sztuki; jej celem jest ustalenie poprawnego ich rozumienia.

Ad.2.Rozwój pedagogiki ogólnej w Polsce współczesnej ( w ujęciu K. Sośnickiego, Z. Mysłakowskiego, S. Wołoszyna, Z. Wiatrowskiego)

Koniec wieku XIX i wiek XX to czas rozwoju polskiej myśli pedagogicznej. Wielu pedagogów tworzyło w tym czasie swoje koncepcje, pod wieloma względami opierali je na tradycji, a pod innymi wykraczali poza jej ramy.

Kazimierz Sośnicki (1883 - 1976). Pedagogika ogólna zdaniem tego autora, jest to teoria wychowania. Ma ona ustalić ideał wychowania i normy postępowania umożliwiające jego skuteczną realizację. Redaguje zasady tworzenia systemu pedagogicznego i jego normatywną koncepcję. Winna analizować naczelne idee wychowawcze i normatywne koncepcje systemów wychowawczych i uzasadniać ich racjonalność i możliwość ich praktycznej realizacji. W wyniku badań i analiz pedagogicznych winien powstać naukowy system pedagogiczny. Spełniałby on walory racjonalności i zgodności z naturą człowieka, umożliwiałby skuteczne kształtowanie osobowości dzieci i młodzieży. Pedagogika ogólna zdaniem Sośnickiego bada istotę wychowania, zagadnienie dziedziczności, cele wychowania, psychiczne podłoże celów wychowania, formalne strony celu wychowania, zasady i wartości oraz ich związki z wychowaniem, środki wychowania oraz osobowość wychowawcy. Do zadań pedagogiki ogólnej zalicza Sośnicki także porównawczą analizę systemów pedagogicznych. Charakterystyczne dla poglądów autora jest to, iż po pierwsze ogranicza zadania poznawcze pedagogiki ogólnej do opisu rzeczywistości; po drugie do zadań tej dyscypliny naukowej zaliczył dokonywanie analizy porównawczej systemów pedagogicznych, będące dziś przedmiotem badań pedagogiki porównawczej.

Przedmiotem jego badań i uogólnień były także zagadnienia takie jak: pojęcie wychowania, przedmiot wychowania, psychiczna i fizyczna strona człowieka jako przedmiot wychowania, zagadnienie dziedziczenia organicznego i psychicznego, metody badań psychicznego podłoża wychowania, treści celów wychowania, zagadnienie końcowych i etapowych celów wychowania, związek celów wychowania z indywidualnością i z naturą człowieka, zagadnienia charakteru, zagadnienie wartości, aspekty psychologiczne i społeczne, zagadnienie środków wychowania oraz problem osobowości wychowawcy.

Zygmunt Mysłakowski (1890 - 1971).

Zdaniem Mysłakowskiego „pedagogika ogólna” jest tą częścią „pedagogiki”, która ma za zadanie wyodrębnić, zanalizować i opisać formy wychowania syntetycznie, w ich podstawowej strukturze. Do szczegółowych zadań autor zalicza takie czynności, jak: selekcjonowanie faktów, wyodrębnianie faktów istotnych, syntetyczne ujmowanie faktów znaczących, wykrycie funkcji, jaką wychowanie pełni w całokształcie życia społecznego, systematyzowanie wiadomości o wychowaniu i wyjaśnienie istoty, mechanizmów i prawidłowości procesu wychowania. Pedagogice ogólnej przypisuje on także zadania badawcze, które dziś realizuje socjologia wychowania. Mysłakowski twierdził, iż pedagogika ogólna jest podstawą teoretyczną dla opisu i analizy, a przede wszystkim wyjaśniania faktów, wykrytych przez pedagogiki specjalne - szczegółowe. Dostarczać ona powinna pedagogikom szczegółowym teoretycznych narzędzi umożliwiających systematyzowanie, problematyzowanie i interpretowanie zjawisk i procesów wychowawczych.

Ogólnie można stwierdzić, że według Zygmunta Mysłakowskiego naczelnym zadaniem pedagogiki ogólnej jest poszukiwanie uniwersalnych prawidłowości i formułowanie na ich podstawie uniwersalnych praw dotyczących wszystkich dziedzin wychowania.

Zygmunt Wiatrowski Pedagogika systematyczna, pedagogika praktyczna, pedagogika teoretyczna, filozofia wychowania, pedagogika ogólna są to nazwy pedagogik, które proponuje nazwać jako - nauki pedagogiczne. W związku z tym wyróżnia on podstawowe (np. pedagogika ogólna, historia oświaty) i szczegółowe (pedagogika przedszkolna) dyscypliny pedagogiczne.
Z uwagi na duże „rozdrobnienie” pedagogiki można zdaniem autora mówić o dwóch znaczeniach nazwy pedagogika ogólna:

1. Znaczenie szerokie - to równoważnik tradycyjnie pojmowanej dyscypliny - pedagogika.

2. Znaczenie węższe - to równoważnik subdyscypliny w ramach nauk pedagogicznych

Według Zygmunta Wiatrowskiego podstawą dla rozwoju nauk pedagogicznych jest pedagogika ogólna. Winna ona badać i teoretycznie wyjaśniać następujące problemy: przedmiot nauk i badań pedagogicznych, podstawowy układ pojęć i twierdzeń oraz prawidłowości określające istotę działań pedagogicznych, zagadnień metodologicznych, kwestii przetwarzania informacji naukowych, zagadnień reprezentacji instytucjonalnej i personalnej.

Uniwersalne treści pedagogiki ogólnej mają być inspiracją dla rozwoju subdyscyplin pedagogicznych. Oznacza to, że pedagogika ogólna powinna w większym stopniu przyczyniać się do integracji nauk pedagogicznych oraz syntezy ich dorobku.
Według S. Wołoszyna -przesłankę nowego spojrzenia na układ treści kształcenia polegający na integracji materiału nauczania wokół centralnego tematu. Z niego zaś wynikała konieczność odejścia od podziału treści na przedmioty nauczania i od przedmiotowego nauczania, wymagającego od dziecka od razu wysoko rozwiniętych procesów analizy i abstrakcji, zmuszającego je do biernej recepcji,co pozostaje w sprzeczności z rozwojem psychicznym dziecka”.Materiał nauczania zaczęto dostosowywać do potrzeb rozwojowych ucznia, jego zainteresowań, do stworzenia jak najlepszych warunków umożliwiający jego wszechstronny rozwój.

Nurt teoretyczny w ujęciu stefana wołoszyna:

1. pedagogika eksperymentalna - badano naturę dzieci jego rozwój przez eksperyment, na podstawie badan w warunkach sztucznych wyciaga się wnioski nad prawidlowosciami i zaburzeniami rozwoju

2. ped psychoterapeutyczna - powstala pod wplywem psychologii indywidualnej i humanistycznej min |Tomasa Gordona, bardzo słuzy osobom uzależnionym, poradniom, terapeutom

3. pedagogika socjologiczna- powstala przy rozwoju wspołczesnej socjologii- Emila Durkheima- pioniern tej pedagogiki, spogląda on na czlowieka przez pryzmat środowiska w którym żyje. np. w polsce florian zna\niecki, uprawia w polsce kwiecinski

4. pedagogika społeczna- uprawiana ponad 100 lat, twórczyni helena radlińska, do tego należy np. metoda harcerska (Kamińskiego)

5. pedagogika aksjologiczna- głównym trzonem refleksji są wartości, system wartości, hiererchia,uprawia H Świta - Zięba

6. Pedagogika kultury- postrzeganie przez pryzmat kultury, uprawiaja suchodolski, Nawroczynski, Banach, Kubin

Ad. 3. Nauki współdziałające z pedagogiką ogólną

1. Nauki przyrodnicze - dyscypliny zajmujące się badaniem biologicznego aspektu rozwoju człowieka i badaniem biologicznych uwarunkowań procesów wychowania; do tej grupy nauk należą nauki medyczne tj. biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania.

2. Nauki psychologiczne - psychologia ogólna i rozwojowa, zajmująca się badaniem funkcjonowania psychiki a zwłaszcza jej indywidualnego rozwoju.

3. Nauki wychowawcze - bada psychiczne uwarunkowania i skutki oddziaływań wychowawczych.

4. Nauki socjologiczne - socjologia wychowania, pracy, zawodowa, kultury.

5. Nauki ekonomiczne

6. Nauki filozoficzne - etyka jako podstawowa nauka do podejmowania zagadnień z zakresu wychowania moralnego; estetyka - analizuje oddziaływanie sztuki na człowieka.
Typologia Stefana Kunowskiego przedstawia gdzie można umieścić pedagogikę Stefan Kunowski wymienia tutaj:

1.Nauki pedagogiczne:

• H - historia wychowania,

• K - kulturologia wychowania (chodzi o różne dziedziny kultury),

• A - antropologia wychowania (nauka o istocie, naturze i egzystencji człowieka),

• B - biologia wychowania (nauka o podstawach biologicznych wychowania),

• S - socjologia wychowania (nauka o zjawiskach społecznych w wychowaniu),

• P - psychologia wychowania (nauka o rozwoju psychicznym oraz funkcjonowaniu psychiki w procesie wychowania i nauczania),

• F - filozofia wychowania ( chodzi tu o teorie rzeczywistości, bytu, filozofię człowieka i wartości),

• T - teologia wychowania (ujmująca wychowanie w świetle objawienia i konieczna dla pedagogiki religijnej).

2. Nauki współdziałające z pedagogiką:

• Higiena z naukami medycznymi,

• Ekonomika oświaty i kształcenia,

• Demografia,

• Cybernetyka,

• Prakseologia (nauka o skutecznym działaniu),

• Logika z metodologią nauk i naukoznawstwem,

• Estetyka (nauka o pięknie),

• Etyka (nauka o moralności).

Ad.4. Koncepcje społeczeństwa wychowującego (F. Znaniecki, B. Suchodolski)

Koncepcja społeczeństwa wychowującego

• szkoła i społeczeństwo są połączone i wzajemnie się wspierają

• społeczeństwo modyfikuje zadania szkoły

• szkola stara się uswiadomic ze nie wolno oszczędzać na edukację

• termin „społeczeństwo wychowujące” - w 1928 roku się pojawiło w pracy floriana znanieckiego pod tytułem „Socjologia wychowania” tom I pod nazwą „społeczeństwo wychowujące” - tytuł oznacza to że społeczeństwo danego środowiska w coraz mneijszym stopniu potrafi wychowywać,

• cechy srodowiska wychowawczego nie są cechami sprzyjającymi wychowaniu

• społ wychowujące to sieć instytucji które z racji swoich zadań wspierają rozwój dzieci i uczestnicza w wychowaniu, placówki to: instytucje oświatowe np. szkoły, kościół, kluby. Domy kultury, instytuycje wsparcia dziennego, zajęcia sportowe, rekreacja i wypoczynek

• zagrożeniem jest globalizacja bo prowadzi do izolacji, zamykania się, uproszczeń i konsumpcjonizmu

Ad. 5 Raporty oświatowe UNESCO (Uczyć się aby być, Uczyć się bez granic, Edukacja - jest w niej ukryty skarb) - wskazania dla reform w wychowaniu i kształceniu

l. Interpretacja tytułu RAPORTU UNESCO "Uczyć się, aby być” i KLUBU RZYMSKIEGO" Uczyć się bez granic"

" Uczyć się, aby być" wyraża pewne podejście pedagogiczne, którego muszą nauczyć się sami nauczyciele, jeżeli chcą je przekazywać uczniom. Wymaga to nabycia nawyków pracy i obudzenia motywacji, które trzeba kształtować od dzieciństwa i wieku dorastania przez właściwe programy i metody stosowane w szkole i na uniwersytecie. Dla realizacji swych ambicji samokształceniowych człowiek powinien znajdować je wszędzie gdzie jest to możliwe.

Główne elementy reform i przekształceń, które można rozpocząć w latach 70-tych:

§ Wykroczyć trzeba poza koncepcję oświaty ograniczonej w czasie do tzw. Lat szkolnych i zamkniętej w przestrzeni murów szkoły. Traktować naukę szkolną nie jako cel sam w sobie, ale jako zasadniczy składnik całego procesu wychowawczego, w szkole i poza nią. Przełamać formalizm znacznej części działań oświatowych, zastępując go elastycznymi i zróżnicowanymi modelami. Unikać nadmiernego przedłużania obowiązku szkolnego, przekraczającego możliwości wielu krajów, natomiast skrócenie czasu nauki wstępnej rekompensować przez rozwój form kształcenia ustawicznego.. Traktować edukację jaka continuum, które trwa tyle, ile życie człowieka.

§ Przekształcać "zamknięte" systemy oświatowe w "otwarte". Usuwać stopniowo sztywne różnice między kształceniem początkowym, średnim i pomaturalnym. Wprowadzać skróty, przejścia w przebiegu indywidualnym ścieżek kształcenia.

§ Rozwijać szczególnie wychowanie dzieci w wieku przedszkolnym, troszcząc się głównie i poszukując form korzystnych dla współudziału w tym wychowaniu rodziny i społeczności lokalnej. Rozwijać kształcenie początkowe, stosując wszystkie sposoby tradycyjne i nowatorskie.

§ Pogodzić rozbieżność pomiędzy kształceniem ogólnym i technicznym; łączyć dążenie do kształcenia charakteru i rozwoju inteligencji. Powiązać wychowanie i oświatę z pracą. Dążyć do tego, aby technika była elementem wszelkich treści nauczania i aby nadawała kierunek procesowi kształcenia. Organizować kształcenie w taki sposób, aby ułatwiać zmiany kierunku zawodowego w trakcie pracy, optymalizować ruchliwość zawodową i podnosić skuteczność kształcenia technicznego zarówno w interesie uczących się, jak i gospodarki narodowej.

§ Zróżnicować typy instytucji kształcących na poziomie wyższym. Przekształcać uniwersytety w placówki spełniające różne cele, otwarte tak dla młodzieży, jak i dla dorosłych, przeznaczone zarówno dla kształcenia ustawicznego okresowego dokształcania, jak i dla uzyskiwania specjalizacji i prowadzenie badań naukowych.

§ Kształcenie powinno być zindywidualizowane i uwzględniające osobowość człowieka. Powinno przygotować do samokształcenia. Tam gdzie odpowiada to interesom jednostek i społeczeństwa, należy skracać. proces nauczania i uczenia się. Przyspieszać wprowadzanie nowych technik odtwarzania i porozumiewania się, które sprzyjają projektowanym innowacjom, metodom pedagogicznym oraz demokratyzacji działalności oświatowej.

§ Demokratyzować zarządzanie oświatą. Zapewnić szeroki udział społeczeństwa we wszystkich decyzjach dotyczących oświaty i wychowania.

Raport Klubu Rzymskiego" Uczyć się bez granic"

W wizji losu ludzkiego nakreślonej przez Klub Rzymski wskazywano początkowo na problemy globalne wynikające z fizycznych ograniczeń wzrostu i rozwoju w przyszłości. Obecnie uważa się, że na ten los największy wpływ ma luka ludzka ( dystans między rosnącą złożonością świata, a naszą zdolnością do sprostania jej; za wzrostem tworzonych przez ludzi komplikacji nie nadąża postęp naszych umiejętności)

Raport ten rozważa, w jaki sposób uczenie się może dopomóc w zwarciu luki ludzkiej. Uczenie się obejmuje opanowanie i wdrażanie nowych metodologii, umiejętności, postaw i wartości niezbędnych do życia w świecie pełnym zmian. Jest procesem przygotowania się do postępowania w obliczu nowych sytuacji. Jednak nie nadąża ono za problemami, wobec jakich staje ludzkość, przez co nieprzygotowane do sprostania im są zarówno jednostki i społeczeństwa. Nienadążanie owej gotowości za potrzebami jest zjawiskiem o skali globalnej. Niepowodzenia w tej dziedzinie stanowią istotę pozostałych problemów, bo to one właściwie ograniczają naszą zdolność podejmowania wszelkich innych spraw z zakresu kwestii globalnych. Możliwości uczenia się- nie mają granic.

Głównym celem tego raportu jest zainicjowanie dyskusji nad związkiem między typem uczenia się a przyszłością rodzaju ludzkiego, skupiającego się wokół pojęcia innowacyjnego uczenia się i jego głównych cech. Jest ono warunkiem koniecznym rozwiązania wszelkich problemów globalnych.

Rozróżniamy dwa typy uczenie się:

Zachowawcze:

§ należy do tradycji uczenia się

§ jest trwałe, przerywane było tylko przez wstrząsy wywołane wydarzeniami zewnętrznymi

§ jest to nabywanie ustalonych światopoglądów, metod i reguł, pozwalających postępować w obliczu sytuacji znanych i powtarzalnych; zwiększa ono zdolność rozwiązywania danych problemów.

§ Służy utrzymaniu istniejącego systemu lub ustanowionego sposobu życia.

§ Jest i będzie niezbędne dla funkcjonowania i stabilności każdego społeczeństwa

Innowacyjne: .

§ prowadzi do zmian, odnowy nowych struktur i sformułowań dotychczasowych problemów

§ jest niezbędnym środkiem przygotowania jednostek i społeczeństw do zgodnego działania w nowych sytuacjach, zwłaszcza w tych, które stwarzała i stwarza sama ludzkość

Cechy innowacyjnego uczenia się:

§ antycypacja (przewidywanie)- nastawienie się na przygotowanie do możliwych wydarzeń wymagających mobilizacji i rozpatrywanie długotrwałych wariantów działania

§ uczestniczenie - postawa, którą charakteryzuje współdziałanie, dialog i zdolność wczuwania się oraz nieustanne weryfikowanie zasad działania i wartości, które są cenne i odrzucanie zestarzałych

Cele innowacyjnego uczenia się:

§ przetrwanie człowieka ( zapewnienie odpowiedniego pożywienia, schronienia, zdrowia); UCZ SIĘ LUB GIŃ

§ przetrwanie w dobrych warunkach materialnych

§ wzajemne poszanowanie jednostek w społeczeństwie zróżnicowanym kulturowo, poszanowanie dla samego siebie Aspekty kształcenia zawarte w Raporcie Delorse'a" Edukacja-jest w niej ukryty skarb"

Edukacja powinna przekazywać masowo i skutecznie coraz więcej wiedzy i umiejętności. Powinna znaleźć i zaznaczyć punkty odniesienia, które będą chronić sferę publiczną i prywatną przed zalewem informacji oraz pozwolą zachować właściwy kierunek indywidualnym i zbiorowym projektom rozwoju.

Aby spełnić w całości swoją misję, edukacja powinna organizować się wokół IV aspektów kształcenia, które przez całe życie będą dla każdego filarami jego wiedzy:

l. uczyć sie, aby wiedzieć - aby zdobyć narzędzia rozumienia

2. uczyć sie, aby działać - aby móc oddziaływać na swoje środowisko

3. uczyć sie, aby żyć wspólnie - aby uczestniczyć i współpracować z innymi

4. uczyć sie aby być - dążenie, które jest pokrewne 3 poprzednim

Te IV drogi wiedzy tworzą całość, ale mają one wiele punktów zbieżnych, przecinających się i uzupełniających.

Ad.1 Ważniejsze jest opanowanie narzędzi wiedzy, niż zdobycie encyklopedycznych wiadomości. Można je traktować jako środek ( każda jednostka powinna uczyć się rozumieć otaczający świat, na tyle na ile jest to konieczne, aby żyć godnie, rozwijać swoje zdolności zawodowe i komunikować się) i cel życia ludzkiego ( radość, jaką daje rozumienie, poznawanie i odkrywanie).

Każde dziecko, gdziekolwiek się znajduje, powinno zapoznać się z naukowym podejściem i stać się na całe życie: przyjacielem wiedzy". Na poziomie szkolnictwa średniego i wyższego kształcenie wstępne powinno wyposażyć wszystkich uczniów i studentów w narzędzia, pojęcia i sposoby odniesień, adekwatne do postępu wiedzy i epoki.

Światły umysł potrzebuje rozległej kultury ogólnej i możliwości dogłębnej pracy w niewielkim obszarze dyscyplin. Zamykając się w swojej własnej wiedzy, narażamy się na utratę kontaktów z innymi oraz na trudności w nawiązywaniu współpracy.

Zdobywanie wiedzy zakłada naukę uczenia się przez ćwiczenie uwagi ( skupianie jej na rzeczach i osobach), pan1ięci ( niezbędne przed zalewem migawkowymi informacjami) i myślenia.

Pierwszą edukację można uznać za udaną, jeśli da ona impuls i podstawy umożliwiające kontynuowanie nauki przez całe życie, w pracy, lecz również poza nią.

Ad 2) Uczyć się, aby wiedzieć i aby działać- czynności te są praktycznie nierozdzielne. Druga wiąże się bardziej z kwestią kształcenia zawodowego: jak nauczyć ucznia stosowania w praktyce nabytych wiadomości oraz jak przystosować edukację do przyszłej pracy. Pojęcie kwalifikacji zawodowych jest już nieco przestarzałe, teraz na plan pierwszy wysuwa się pojęcie kompetencji. Czynności typowo fizyczne zastępowane są czynnościami bardziej intelektualnymi, mentalnymi. Pracodawcy zgłaszają zapotrzebowanie na kompetencje właściwe każdej jednostce, składającej się z kwalifikacji, nabytych przez kształcenie techniczne i zawodowe, postaw społecznych, umiejętności pracy w zespole, zdolności podejmowania inicjatyw i zamiłowanie do ryzyka.

Ad 3) To uczenie się jest jednym z największych wyzwań do podjęcia przez współczesną edukację. Z natury mamy tendencję do przeceniania swoich zalet i zalet grupy, do której należymy oraz do żywienia przesądów w stosunku do innych. Klimat konkurencji sprzyja przyznawaniu priorytetu duchowi współzawodnictwa i indywidualnemu sukcesowi. Nie wystarczy jednak organizować kontakty i wzajemnie komunikować się wśród grupy. Dlatego edukacja powinna obrać 2 uzupełniające się drogi:

§ na pierwszym poziomie stopniowe odkrywanie Innego ( dokonuje się zawsze przez poznanie siebie); tylko wtedy można wczuć się w sytuację innych i zrozumieć ich reakcje

§ na następnym poziomie i przez całe życie- zaangażowanie we wspólne projekty, jako skuteczną metodę unikania lub rozwiązywania konfliktów

Wspólne podejmowanie się jakiś projektów, powoduje, że spory a nawet konflikty między jednostkami wyciszają się a nawet gasną.

Ad 4) Edukacja powinna przyczyniać się do pełnego rozwoju każdej jednostki- umysł i ciało, inteligencja, wrażliwość, poczucie estetyki, odpowiedzialność, duchowość. Każdy z nas powinien być zdolny do samodzielnego i krytycznego myślenia, wypracowania niezależności sądów, aby samemu decydować o słuszności podejmowanych działań.

W szybko zmieniającym się świecie, którego jedną z sił napędowych jest innowacja społeczna i gospodarcza, szczególne miejsce przypada: wyobraźni i kreatywności.

Rozwój ma na celu pełny rozkwit człowieka: jako jednostki, członka rodziny i społeczeństwa, obywatela i producenta, 'wynalazcy techniki i twórcy marzeń. Rozwój ten trwa od narodzin do śmierci jest procesem dialektycznym, poznanie siebie samego, a następnie relacje z bliźnim. W tym ujęciu edukacja jest wewnętrzną wędrówką, której etapy wyznaczają fazy kształtowania się osobowości. Edukacja jako czynnik tego pełnego rozwoju jest procesem jednocześnie indywidualnym i interaktywną struktura społeczną.

1932 - ref jędrzejewiczowska:

- przedszkole: ulokowano je jako podstawę w systemie szkolnym = I etap systemu szkolnego; 3 - 7 r. ż. nieobowiązkowe ( w 2011/12 = 3 - 5 r. ż; 2010 = 3 - 6 r. ż; 6  szkoła)

- kształcenie w szkole powszechnej; obowiązek szkolny 7 - 14 r. ż  szkoła I st - I - IV - 7 lat; III kl - 2 lata; IV kl - 3 lata; program kształcenia był tak zaplanowany żeby tyle trwało; w IV kl można było korzystać z podręczników kl starszych i kształcić dz na tym poziomie; świadectwo ukończenia szkoły podst I st  niższe szkoły zawodowe = przyuczające do zawodu  szkoła II st - I - VI  szkoła III st - I - VII kl; po VI do Gim = 4 lata liceum (szk. Wyższe) - 2 lata; po VII nigdzie nie można iść = „czapka:, „ślepa ulica” ; Wprowadzono: 1. Liceum pedagogiczne- egzamin dojrzałości , można było iść na studia wyższe. 2. Liceum wych przedszkolnego. 3. Pedagogia - po maturze 3 lata

1961 „O rozwoju oświaty i wych w PRL”

- szkoła bezpłatna, państwowa, świcka, powszechna, jednolita

- szkoła podst 8 lat

- przedszkole 3-7 r.ż.

- liceum 4 lata

- technikum 5 lat

- w 1977 r. wprowadzono „0”, aby wyrównać start szkolny uczniów

- wprowadzono testy na dojrzałość szkolną - B. Wilgoca - Okoń

- szkoły: LP - liceum pedagogiczna; WSN - wyższe szkoły nauczycielskie; AP - akademia pedagogiczna; APS - akademia pedagogiki specjalnej; Uniwersytety klasyczne; Uniwersytety przymiotnikowe

- od 2005 obowiązuje ustawa: 2-st studia lub 3-st (doktoranckie)

1991 „O systemie oświaty”

1999 reforma struktury szkolnictwa = strukturalna

2009 reforma programowa (nie ma już pojęcia nauczanie zintegrowane)

Ad.6. Pedagogika humanistyczna - pedagogika dialogu T. Gordona, J. Tischnera, J. Tarnowskiego

Pedagogika humanistyczna - to ped. zorientowana na dziecko, poczynając od opieki nad dz. przez wychowania i kształcenie. Nowe myślenie o szkole, o zmianach i instytucjach. Przewartościowanie myślenia o szkole, zmiana spostrzegania relacji n-l - dziecko; zmiana sposobu myślenia o szkole; w szkole wytwarza się swoista kultura; (szk. pracy zawodowej, szk. pracy produkcyjnej, szk. pracy twórczej, żywa szkoła).

To pedagogika opowiadająca się po stronie dziecka, hasła: podmiotowe traktowanie dziecka - poszanowanie niezbywalnych praw dziecka (prawo do życia, szczęśliwego dzieciństwa, indywidualnego rozwoju, do wychowania w rodzinie i do nauki)

· Thomas Gordon - Za szczególną odmianę pedagogiki dialogu można uznać coraz bardziej popularną w Ameryce i Europie koncepcję zwaną „wychowaniem bez porażek”. Polega ona na szukaniu alternatywnego rozwiązania konfliktu na płaszczyźnie uczeń - nauczyciel, dziecko - rodzic, dorośli - młodzież. Tradycyjnie, spór rozwiązywany jest na zasadzie leseferyzmu (zbagatelizowania problemu) lub autorytatywności („racja” po stronie dominującej). Gordon proponuje rozwiązanie problemu na drodze zrozumienia, dialogu, pojednania, zaufania, wolności od lęku.

· J. Tischner - W Polsce za „filozofa dialogu” uznajemy ks. prof. Józefa Tischnera (ur. 1931). Na podstawie dialogiki rozwija się obecnie pedagogika dialogu. Związani są z nią tacy pedagodzy polscy, jak: Joanna Rutkowiak, Stanisław Ruciński czy ks. Janusz Tarnowski. W pedagogice dialogu „wychowanie jest spotykaniem się dwóch podmiotów: JA i TY - jako równorzędnych partnerów, którzy wzajemnie oddziałując na siebie („dialogując” - prowadząc rozmowę, rozmawiając) wzajemnie się wychowują czy wzajemnie się od siebie uczą”.

J. Tarnowski - wprowadza cztery kategorie pedagogiczne, które mają pomóc wychowawcom odkrywać wartości i towarzyszyć młodym w ich codziennym życiu. Są to: - autentyczność,- zaangażowanie, - dialog, - spotkanie. Te cztery kategorie pedagogiczne odpowiednio kształtują proces pedagogiczny i pomagają zdobyć potrójny cel wychowawczy: wychowanie do autentyzmu, dialogu i zaangażowania. Bo według ks. Tarnowskiego wychowanie ujęte personalistycznie zmierza do rozwoju osoby ludzkiej, a należy uwzględnić te czynniki, które mogą się przyczynić do osiągnięcia celu. Wychowawca wchodzi w dialog z wychowankiem, gdy szanuje wolność wychowanka, próbuje z nim rozmawiać i wchodzić w jego egzystencję

Dlatego też Tarnowski wprowadza trzy warunki zaistnienia dialogu i jego powodzenia:

1) wcześniej już wspomnianą obustronną autentyczność rozumianą jako uwalnianie się od maski,

jako działanie z własnym „ja”, bycie szczerym, wiernym samemu sobie;

autentyczność w sensie egzystencjalnym warunkuje głębia wewnętrzna jednostki,

intensywny trening duchowy i życiowa konsekwencja;

2) spotkanie w znaczeniu

personalnym, czyli zaistnienie zdarzenia, zetknięcie się z jakąś

rzeczywistością, z konkretną lub transcendentalną osobą (Bóg), w trakcie którego

dochodzi do zetknięcia „rdzenia egzystencji”, najgłębszego „ja” oraz do

gruntownej przemiany wewnętrznej;

3) zaangażowanie rozumiane jako pochodzące z wolnego wyboru oddanie się pewnej sprawie lub osobie; w toku tego

procesu jednostka nie przestaje być sobą, nie zatraca siebie na rzecz innych,

ale wzbogaca własną osobowość, rozwija wyższą uczuciowość czy bezinteresowną

życzliwość. Następuje przekroczenie siebie, przełamanie własnego egocentryzmu,

przeobrażenie wewnętrzne i zewnętrzne.[17]

Specyficzną formą dialogu, relacji

między osobami, jest spotkanie. Specyficzność tej relacji polega na jej

aksjologicznym wymiarze oraz na ogromnej sile uderzeniowej pozostawiającej ślad

w osobowości spotykających się osób.

Ad. 7. Antypedagogika jako alternatywa współczesnej pedagogiki humanistycznej

ANTYPEDAGOGIKA - ruch wychowawczy, który chce obalić dotychczasowy sposób myślenia o wychowaniu, kwestionuje sposoby myślenia o istocie wychowania. „Niezgoda na jakąkolwiek z dotychczasowych definicji wychowania eksponujących jego celowy, świadomy i zamierzony charakter formacyjny. Bierze się głównie z niebezpieczeństwa podporządkowania jednych - drugim, a więc pozbawienia ich prawa i możliwości do autonomicznego, nieskrępowanego rozwoju.”

• przesłanie lepiej nie wychowywać,ponieważ poprzednie próby nie przyniosly rezultatów

• anty- aby podkreślić kontrastowość tej pedagogicekoncpecja terapeutyczna

• wywodzi się z lat 30 z europy zachodniej

• jednostka rodzi się doskonala i scalona więc nie należy jej zmieniac i udoskonalac

Ad.8. Koncepcja pedagogiki S. Kunowskiego - system wychowania w świecie współczesnym

Trzy systemy wychowania:

1. Chrześcijańskie - zawierający podstawę filozofii chrześcijańskiej, filozofia tomizmu (Tomasz z Akwinu) i moralizmu chrześcijańskiego. W tym systemie najważniejsze pojęcia to: Bóg, dogmaty, prawo boże, etyka katolicka, humanizm chrześcijański np. pocieszanie strapionych, ulga w cierpieniu, życie w miłości, miejsce na sprawy sumienia, etyki chrześcijańskiej. Obecnie odwołuje się do wskazań encyklik papieskich

2. Liberalne - XIX i XX w (przełom); ruch nowego wychowania - zaprzeczenie tradycyjnej szkole - przymusu w wychowaniu.

Cechy nurtu: dobrowolność, wolność, wyboru, łagodność, przychylność, życzliwość, „nie lęk przed karą jest dobrym motywatorem uczenia się, ale zainteresowania dziecka”, aktywność, samodzielność, zaangażowanie, twórczość

3. Socjalistyczne - wychowania moralne człowieka, właściwe stosunki międzyludzkie, poszanowanie osoby ludzkiej, odwołuje się do manifestu komunistycznego Marksa i Engelsa, do marksistowskiej filozofii dialektycznej, do teorii walki klasowej. Na bazie tego wychowania budowany jest totalitaryzm

Nowe ujęcie wych i rozwoju człowieka w koncepcji Carla Rogersa(1902-1987)

- stworzył własną koncepcję ped, którą zaprezentował w „Wolność uczenia się” oraz „Autokreacja n-la”.

- Autokreacja w zawodzie nauczycielskim oznacza otwartość na doświadczenie, brak sztywności, wewnętrzne umiejscowienie źródła oceniania zdolności do spontanicznego badania, wiedza merytoryczna, kierunkowa n-la, jest składnikiem kontroli

- Cechy szkoły tradycyjnej:

1. N-l jest posiadaczem wiedzy, ucz odbiorcą

2. Centralne elementy edukacji to wykład i egzamin

3. N-l sprawuje władzę, ucz jest posłuszny, obydwaj są kontrolowani

4. N-l jako autorytet jest centralną postacią edukacji

5. Brak wzajemnego zaufania

6. W szkole nie ma miejsca dla całej osobowości ucz.

- Cechy szkoły nowoczesnej skoncentrowanej na osobie ucznia

1. N-l i uczeń obdarzają się zaufaniem, N-l ma duże zaufanie do samego siebie

2. N-l dzieli się z innymi os odpowiedzialnością za proces uczenia się

3. n-l dostarcza różnych materiałów do uczenia się korzystając z własnych wiadomości, doświadczenia, książek, materiałów źródłowych, doświadczeń społecznych

4. Uczeń sam konstruuje swój program uczenia się

5. Samodyscyplina zastępuje dyscyplinę

Ad.9. Nurty myślenia o wychowaniu wg F. Adamskiego

Współczesne nurty w naukach o wychowaniu

1 Nurt laicki - to nurt rzadko uprawiany w Polsce. Cel wych: kształtowanie postaw racjonalnych à oznacza ze w relacji człowieka ze światem nie ma rzeczy nie wyjaśnianych (przy użyciu mózgu, rozumu); możliwości ludzkiego intelektu są wprost nieograniczone; w procesie wych podstawą rozwoju człowieka może stać się teza o ustawicznej konieczności zmiany prawdy o świecie

2.Nurt radykalno emancypacyjny - Podstawą tego nurtu jest subiektywizm i relatywizm zakładający doskonałość i wolność człowieka od samego urodzenia. Podstawowe hasła: tolerancja, wolność, dialog.

3.Nurt pedagogiki humanistycznej (Suchodolski, Hessen, Kunowski) - otwartość na świat i na drugiego człowieka, to swoisty dialog z teraźniejszością, ale także dialog z przeszłością - Suchodolski - dialog z dorobkiem kulturowym, z tradycją

4.Pedagogika steinerowska (Rudolf Steiner) lub woldoroffska - szkoła oparta na koncepcji Steinera powstała w 1919 r.; jej założyciel to filozof twórca własnej koncepcji wych człowieka - antropozofia; cechy mistycyzmu, religijności, z założenia ma walory terapeutyczne; twierdził że człowiek składa się z ciała astralnego, fizycznego i ciała „ja” - duchowość człowieka, specyficzna, niepowtarzalna osobowość człowieka. To szkoła bez dyrektora; decyduje spoczywają na zespole n-li, to decyzje jednomyślne; nie ma stopni, nie ma drugoroczności; długi okres edukacji od 8 do 18 r. ż.; nie ma świadectw, ocena opisowa, nie ma podręczników; wiedza od nauczyciela, zamiast podręczników każdy uczeń prowadzi wiele zeszytów.

5. Antypedagogika - w latach 70, XX w, nurt wych, który chce obalić dotychczasowe metody; nie wychowywać - przesłanie tego nurtu. „Jakakolwiek pedagogika powoduje okaleczenie wychowanka bowiem nie przyjmuje go takim jakim jest ale dąży do jego wewnętrznej przemiany i udoskonalenia”.

Właściwości wychowania w pedagogice:

Tradycyjnej:

· Wych to urabianie wg wzorca nkierowanie, stymulowanie rozwoju

· Wych ma charakter intencjonalny

· Człowiek ma naturę ambiwalentną, decentrowaną, konieczne jest jej scalenie

· Człowiek staje się wolny i niepowtarzalne w spotkaniu z drugim człowiekiem

· Wych dopuszcza pewne formy przemocy i presji (np. program nauczania i organizacja szkoły)

Alternatywnej:czyli tez do antypedagogiki

· Wspieranie, wspomaganie rozwoju

· Wych nie jest intencjonalne

· Człowiek rodzi się jako jednostka uporządkowana, scalona, wych zachowuje wolność jednostki

· Nie ma potrzeby dokonywania zmian w jednostce ludzkiej; wych jest wych w wolności czyli zachowaniem tego co jest

· Wych odbywa się bez jakiejkolwiek fizycznej i psychicznej przemocy, jest wych do samodzielności i doskonałości

Ad.10. Jedności i różnorodności pedagogiki ogólnej

Kategoria pojęciowa „pedagogika ogólna” wciąż budzi pytania, wątpliwości i intelektualne niepokoje. Znane powszechnie publikacje i wypowiedzi koncentrują się na różnych jej aspektach i odmianach, poszukują problemowej „istoty”, metodologicznej poprawności, powiązań z innymi dyscyplinami określanymi często jako „wspomagające”, „współdziałające” czy „pomocnicze”.

Występuje wielorakość w pozornie oczywistej swoistości pedagogiki zwanej ogólną. Określono ja w kategoriach filozoficznych, społecznych, pragmatycznych, poszukiwano wyznaczników w tradycji, swoistościach wyzwań świata współczesnego, także przyszłości.

Orientacja w kierunku kompleksowości, przechodzenia od wiedzy monocentrycznej do wielostronnej, otwieranie się na nowości i różnorodność zjawisk w skali globalnej.

Orientacja druga to mikro pedagogika badanie ludzkiej podmiotowości, wyraźnie antypozytywistyczna, poszukiwanie tego, co kryje się poza tym co konkretne i postrzegalne.

Pedagogika ogólna - nauka teoretyczna będąca podstawą tworzenia się tzw. subdyscyplin pedagogicznych. O tyle o ile subdyscypliny pedagogiczne mają raczej charakter stosowany, o tyle pedagogika ogólna ma charakter nauki teoretycznej (czy też podstawowej). Jest to jakby podstawowy system pojęć i twierdzeń, wspólny dla wszystkich nauk pedagogicznych. Różni teoretycy mają na ten temat różne zdania.

Stefan Wołoszyn - określa pedagogikę ogólną jako ogólne rozważania dotyczące filozoficznych, biologicznych, psychologicznych i społeczno-historycznych podstaw i założeń wychowania. Odnoszą się one do sensu, celu, środków, form procesu wychowawczego. Kazimierz Sośnicki - uważa, że pedagogika ogólna to teoria wychowania, która ustala ideał wychowania i normy postępowania umożliwiające jego skuteczną realizację. Pedagogika bada istotę wychowania, zagadnienia, doświadczenia, cele wychowania, jego zasady i wartości na których się opiera.

Zygmunt Wiatrowski - jest autorem najbardziej współczesnego podejścia. Wskazuje on na istnienie wąskiej i szerokiej definicji pedagogiki ogólnej. W znaczeniu szerokim jest to tradycyjnie pojmowana dyscyplina (tak jak przedstawiał ją Sośnicki). W znaczeniu wąskim zalicza się ona do subdyscyplin pedagogicznych, która ma badać podstawowe zagadnienia metodologiczne, zagadnienia reprezentacji instytucjonalnej i personalnej. Ma stanowić podstawowy system pojęć i twierdzeń pedagogicznych.

Pedagogika ogólna jest nauką społeczną. Nauki z nią powiązane to: filozofia, socjologia, psychologia, antropologia wychowania, antropologia kultury, mając na uwadze społeczny aspekt wychowania także ekonomia.

11

---