Edukacja   Teatralna 
w  Przedszkolu 

„Zabawa   w   Teatr” 
 
 
 
 
 
 
 

Spis treści

 

Charakterystyka programu                                                                          str.   3

Cele ogólne                                                                                         str.  4

Materiał nauczania i oczekiwane efekty pracy dziecka   str.   5

Procedury osiągania celów       str. 13

Metody pracy         str. 16

Sposoby oceniania                   str.17

Wykaz literatury                   str. 18

 

Charakterystyka   programu 

      Program „Zabawa w teatr” został napisany z myślą o  dzieciach w wieku przedszkolnym. Przeznaczony jest dla dowolnego zespołu dzieci, bez względu na wiadomości, umiejętności i poziom uzdolnień dziecka. Gra aktorska jest wyjątkową okazją do osiągnięcia sukcesu przez każde dziecko, co jest bardzo ważne  
w pierwszym etapie kształcenia. Stymuluje bowiem je - „młodego aktora” do większego wysiłku, odwagi, staje się motywacją do nowych wyzwań. Daje też poczucie własnej wartości, godności i nadaje sens twórczej aktywności zarówno dziecka, jak i nauczyciela.

     Nabór do zespołu odbywa się w sposób dobrowolny. Nauczyciel chcący  
w swej pracy wykorzystać ten program powinien być otwarty, twórczy, operatywny, wyróżniający się umiejętnością współpracy i współdziałania z dziećmi, rodzicami  
i innymi nauczycielami.

      Działania przewidziane w programie „Zabawa w teatr” mogą być realizowane  
z każdym obowiązującym w przedszkolu programem  dopuszczonym przez MEN. Treści programowe mogą być wplecione podczas zajęć edukacyjnych  
w ramach bloków tematycznych w połączeniu z dodatkowa godziną tygodniowo (zaplanowaną jako cykl zajęć teatralnych).

      Realizacja programu wymaga wcześniejszych przygotowań ze strony nauczyciela. Dotyczy to odpowiedniego wyposażenia sali, wydzielenia kącika,  
w którym znalazłyby się: scenografia, kostiumy, lalki. Wskazane byłoby, gdyby rodzice wyrazili chęć wspomagania działalności grupy teatralnej. Nie wiąże się to z nakładami finansowymi. Chodzi o pomoc w gromadzeniu materiałów typu: listewki, kawałki materiałów tekstylnych oraz pomocy przy wykonywaniu trudniejszych prac konstruktorskich. Wśród środków dydaktycznych powinny znaleźć się: magnetofon, magnetowid, telewizor.

      Autorkami programu są Beata Badziąg i  mgr Anna Zapart - Dembicka, od kilku lat często wykorzystujące w pracy elementy edukacji teatralnej. 
 

Cele   ogólne 

1. Wyposażanie dziecka w wiedzę o teatrze.

2. Kształtowanie doznań estetycznych podczas odbioru różnych form teatralnych.

3. Nabywanie umiejętności czystej, poprawnej wymowy, właściwej modulacji  
   i siły głosu.

4. Wzmacnianie pozytywnego obrazu samego siebie, współpracy w grupie  
   i odpowiedzialności za efekt końcowy.

5. Uwrażliwianie na sztukę, pobudzanie dzieci do działań artystycznych.

6. Inscenizowanie krótkich scenek teatralnych i wystawianie przedstawień lalkowych.

7. Wyrażanie uczuć, nastrojów poprzez różne formy ekspresji.

Materiał   nauczania   i   oczekiwane   efekty pracy  dziecka 

1. DZIECKO  gościem  w  teatrze

Materiał nauczania

Oczekiwane osiągnięcia dziecka

1. Wycieczka do najbliżej położonych teatrów, uczestniczenie w sztukach przedstawianych przez teatry gościnne.

• chętnie odwiedza teatry najbliżej położone,

• uczestniczy w spektaklach przedstawianych przez teatry gościnne,

• szuka sytuacji umożliwiających kontakt z teatrem,

1. Praca aktora, reżysera, scenografa, charakteryzatora.

• słucha wypowiedzi aktora, reżysera, scenografa, charakteryzatora na temat ich pracy na podstawie nagrania i bezpośredniego kontaktu,

• rozumie sens wypowiedzi,

• umie wykazać konieczność współdziałania ludzi reprezentujących zawody teatru dla wypracowania efektu końcowego,

• umie sformułować pytanie i zadać je pracownikowi teatru,

• kulturalnie prowadzi rozmowę,

 

3. Wyposażenie teatru.

zna pojęcia: teatr, widownia, kurtyna, scena, reflektor, garderoba, aktor, kukiełka, pacynka, rekwizyt, balkon, parawan,

4. Pracownie w teatrze.

• potrafi nazwać pracownie znajdujące się w teatrze (krawiecka, plastyczna, dekoratornia, charakteryzatornia),

• wie jakie jest ich przeznaczenie,

5. Plakat i program teatralny.

• potrafi z plakatu i programu teatralnego odczytać najistotniejsze informacje,

6. Rodzaje teatrów.

 

• zna różnice między teatrem muzycznym, dramatycznym i kukiełkowym,

7. Rodzaje lalek:

• kukła

• pacynka

• marionetka

• lalka witrażowa

• rozpoznaje, nazywa i opisuje zdaniem prostym, zdaniem złożonym, krótką wypowiedzią, dłuższą wypowiedzią kukły, pacynki, marionetki, lalki witrażowe do teatru cieni.

 

1. Odbieranie sztuki teatralnej.

wie jak należy zachować się podczas trwania spektaklu,

• z uwagą słucha i ogląda przedstawienia teatralne,

1. Swobodne wypowiadanie się  
   na temat wrażeń po obejrzeniu spektaklu teatralnego.

• potrafi poprawnie w prostej,  
  w rozwiniętej, uporządkowanej formie wypowiadać się na temat przeżyć i własnych wrażeń,

 

2. DZIECKO  aktorem

 

Materiał nauczania

Oczekiwane osiągnięcia dziecka

1. Praca w grupie teatralnej 

2. - współdziałanie.

• umie pracować w zespole,

• rozumie potrzebę podziału pracy,

• kulturalnie prowadzi rozmowę  
  z członkami grupy,

• jest otwarty na odmienne opinie,

• umie słuchać innych,

• ceni pomysły innych,

• umiejętnie dobiera argumenty  
  do obrony własnego zdania,

• potrafi zauważać w trakcie pracy błędy, pomyłki i je korygować  
  w trakcie prac,

• stosuje się do obowiązujących  
  w grupie zasad i norm,

• zauważa pozytywne i negatywne cechy swojej pracy,

1. Tworzenie małego „dzieła” scenicznego lub kukiełkowego.

• chętnie podejmuje trud tworzenia.

• czuje się odpowiedzialny  
  za końcowy efekt wspólnej pracy,

 

4. Etapy przygotowania inscenizacji, przedstawienia kukiełkowego.

planuje kolejne etapy swojej pracy,

• umie uzasadnić swój wybór, porównuje wykonanie zadania  
  z planem,

5. Ocena czytanego przez nauczyciela tekstu pod kątem przydatności  
   do wykonania inscenizacji, teatru kukiełkowego.

• uważnie słucha tekstu czytanego przez nauczyciela i rówieśników, nagrań utworów poetyckich,

• potrafi ocenić przydatność tekstu  
  do inscenizacji,

6. Wybór utworu literackiego  
   do opracowania inscenizacji, teatrzyku kukiełkowego.

• umie wybrać z pomocą nauczyciela utwór literacki do inscenizacji, przedstawienia kukiełkowego,

7. Czytanie tekstów inscenizacji zmierzające do osiągnięcia poprawności, płynności  
   i wyrazistości.

• czyta tekst do inscenizacji bezbłędnie, płynnie i wyraziście,

8. Wyodrębnianie z tekstu wypowiadanych ról i opisów scenografii.

• potrafi wyodrębnić z tekstu role  
  i opisy scenografii,

Czytanie tekstów inscenizacji   z podziałem na role ze zwróceniem uwagi na intonację głosu   i interpretację czytanej roli. recytuje tekst z podziałem na role, potrafi odpowiednią intonacją głosu i interpretacją oddać charakter odgrywanej roli, Wygłaszanie z pamięci tekstu inscenizacji z zastosowaniem zmian tonu głosu, tempa, pauz i akcentu logicznego, doskonalenie dykcji. wygłasza z pamięci własną rolę   z zastosowaniem zmian tonu głosu, tempa, pauz i akcentu logicznego, Próby czytane, indywidualne   i sceniczne.   Próba generalna. chętnie uczestniczy w próbach, dostrzega potrzebę odbycia wielu prób, ma świadomość znaczenia próby generalnej, Proste lalki (pacynki, kukiełki). umie wykonać prostą lalkę, potrafi wykorzystać przedmioty   z najbliższego otoczenia, Dekoracja - projekt i wykonanie (scenografia).   potrafi zaprojektować i wykonać dekorację, wykorzystuje różne materiały,

 
 

14. Oprawa muzyczna.

potrafi wybrać piosenkę  
do inscenizacji,

• swobodnie prezentuje swoją rolę  
  na tle muzyki,

• umie wyszukać odgłosy  
  z najbliższego otoczenia  
  i wykorzystać jako tło dźwiękowe  
  w przedstawieniu,

• potrafi wydobyć dźwięk z różnych wykonywanych przez siebie czynności i wykorzystać je jako tło dźwiękowo w przedstawieniu,

15. Właściwa motywacja w pracy.

• wierzy we własne możliwości twórcze, czuje się odpowiedzialny za efekt końcowy - małe „dzieło” sceniczne,

16. Zawiadomienie, ogłoszenie, zaproszenie na przygotowaną inscenizację.

• umie przygotować zawiadomienie, ogłoszenie, zaproszenie  
  na inscenizację,

17. Plakat - projekt i wykonanie.

• umie zaprojektować plakat zachęcający do obejrzenia przygotowanej „sztuki”

18. Reklama.

• potrafi zachęcić grupy przedszkole, rodziców i bliskich do obejrzenia przygotowanej sztuki,

• znajduje ludzi zainteresowanych teatrem.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Procedury   osiągania   celów

Wstęp 

   Dzieci w wieku przedszkolnym charakteryzuje spontaniczna aktywność a ich psychika jest szczególnie plastyczna i podatna na oddziaływania edukacyjne. Badania psychologiczne wykazały, że praktyczne działania stanowią podstawę wyższych czynności psychicznych. Należy zatem wyzwalać u dzieci wielostronną aktywność, a czynności umysłowe łączyć z działaniami manipulacyjno - ruchowymi i werbalnymi. Wydaje nam się, że doskonałym sposobem będzie rozszerzenie obowiązującego programu o elementy edukacji teatralnej.

Założeniem programu „Zabawa w teatr” jest wzbogacenie doświadczeń dzieci w wiedzę  
o teatrze przez wskazywanie różnych dróg poznania oraz inspirowanie i wspieranie indywidualnej i grupowej aktywności. Wykorzystywanie edukacji teatralnej może ustrzec przed jednorodnością, ospałością i monotonią. Motywuje do pracy nad sobą, pomaga  
w zrozumieniu otaczającego świata, może przenieść w inny świat, w inną rzeczywistość.

Dzieci przygotowując „sztukę” uczą się przez manipulowanie, badanie, działanie. Wyzwalają dzięki temu trzy kategorie aktywności: aktywność intelektualną, aktywność emocjonalną oraz aktywność praktyczną. Muszą działać i bawić się w różny sposób: wypowiadać się, uczyć się na pamięć, recytować, tworzyć z najróżniejszych materiałów, śpiewać, występować na forum  grupy przedszkolnej.

   „Zabawa w teatr” to atrakcyjny sposób pracy z dzieckiem. Pozwala na pełne przeżywanie, rozumienie swoich uczuć, wzmacnianie wiary we własne siły, wyzwalanie twórczej ekspresji, rozwijanie wyobraźni, wczuwanie się w odczucia innych osób i pełną integrację z grupą.

Program wymaga, aby dziecko i nauczyciel wykazali się aktywnością i zaangażowaniem  
w pracę grupy teatralnej. Aktywność nauczyciela powinna być nastawiona na przygotowanie zajęć i całej niezbędnej obudowy programowej, doradztwa, inspirowania, bacznego i dyskretnego prowadzenia obserwacji oraz kierowania procesem twórczym. Dobierając tematykę, poszukując utworów literackich do inscenizacji powinien kierować się potrzebami, zainteresowaniami i wiekiem dzieci. 

Warunki  realizacji 

Prawidłową realizację edukacji teatralnej warunkują trzy równoległe kierunki działania: utrzymanie bezpośredniego kontaktu z teatrem, a więc oglądanie przedstawień  teatralnych, analizowanie i interpretowanie utworów dramatycznych w ścisłym związku z realizacjami teatralnymi, zachęcanie i zjednywanie, inicjowanie i stymulowanie ekspresji teatralnej dzieci. 

Realizując ten program nauczyciel powinien:

• korzystać z każdej, nadarzającej się okazji do obejrzenia sztuk teatralnych w teatrze gościnnym,

• w miarę możliwości zapraszać aktorów na zajęcia,

• organizować wycieczki do najbliższych teatrów dramatycznych  
  i kukiełkowych (daje to możliwość kontaktu z osobami tam pracującymi oraz obejrzenia pomieszczeń znajdujących się w teatrze),

• po odbytej wycieczce omówić treść obejrzanej sztuki, utrwalić pojęcia,

• na pierwszym etapie nauczania (wrzesień - styczeń ) można wprowadzać litery na pojęciach związanych z teatrem np.:  a - aktor; b - bilet, bajka; g - garderoba;  
  p - plakat, pacynka; s - scena; r - rola; l - lalka; k - kukła, itp.

• wybierać teksty znane wychowankom z literatury dziecięcej,

• przygotowywać „małe dzieła” i przedstawiać je innym grupom, zapraszać rodziców  
  i zaprzyjaźnione oddziały przedszkolne,

• współpracować z innymi nauczycielami w przedszkolu.

 

Wyposażenie  sali

Aby móc realizować program, „Zabawa w teatr” należy wyposażyć salę w stałą konstrukcję scenograficzną, którą łatwo demontować i przenosić. Może to być parawan o wysokości 1,50 m, szerokości 4,00 m (złożony z 4 składanych segmentów) oraz drewniana rama obita płótnem do przyczepiania wymiennego tła. Wskazane jest też przygotowanie 3 - 5 drewnianych lub metalowych stojaków do zawieszania dekoracji typu: drzewa, domki, góry, itp. Ważne jest, by wydzielić w sali odrębne miejsce, w którym można by przechowywać scenografię, kostiumy, lalki.

Metody   pracy

Realizując blok tematyczny związany z teatrem lub organizując zajęcia koła teatralnego nauczyciel powinien zmierzać do wzajemnego wiązania metod poszukujących, podających  
i praktycznych. Praca dziecka powinna opierać się też na metodach aktywizujących oraz m,in, na gromadzeniu potrzebnych materiałów, działaniu, doświadczaniu.

Stosowanie powyższych metod pozwoli, by dziecko kończąc przedszkole było:

• wyposażone w wiedzę o teatrze,

• ciekawe różnych form teatralnych,

• odważne w wygłaszaniu sądów i opinii,

• chętne do podejmowania dodatkowych działań,

• zgodne we współpracy z grupą ,

• opanowane,

• szanujące pracę własną i innych.

• otwarte, radosne, rozśpiewane,

• odporne na „potknięcia” i niepowodzenia,

 

Ewaluacja - sposoby   oceniania

  Realizując program „Zabawa w teatr” oceniamy dziecko indywidualnie i grupowo. Ocena ma najczęściej charakter ustny. Bardzo ważne jest, by w początkowej fazie dostrzec w dziecku i pozytywnie ocenić jego zaangażowanie i wysiłek wkładany w tworzenie „małego dzieła”. Ocena powinna informować o postępach, wskazywać członkowi zespołu co robi dobrze, co mu wyszło, ale też nad czym powinien jeszcze popracować. Taki sposób oceniania sprzyja kształtowaniu samokontroli i dobrej atmosfery w zespole. Zapewnia dziecku większe poczucie bezpieczeństwa i sprawiedliwości. „Mali aktorzy” pracują w spokojnej atmosferze, czują się dowartościowani i wierzą we własne siły. Nauczyciel powinien pamiętać o tym, by dostrzec wysiłek każdego ucznia i nagrodzić go pochwałą. Premiera i uznanie widowni będzie najwyższą oceną i nagrodą dla wysiłku całej grupy teatralnej i nauczyciela. Również list pochwalny do rodziców byłby doskonałą oceną działalności twórczej dziecka. 

Wykaz   literatury

Bąk P., Nauka czytania i recytacji. Warszawa 1979

Degler J., Wprowadzenie do nauki o teatrze. Wrocław 1976

Dorman J., Zabawa dzieci w teatr. Warszawa 1981

Dziedzic A., Drama a wychowanie. Warszawa 1999

Filler W., Współczesny teatr polski. Warszawa 1976

Grzegorek L., Poznajemy teatr. Warszawa 1972

Hausbrandt A., Elementy wiedzy o teatrze. Warszawa 1982

Iłowski S., Vademecum teatru amatorskiego. Kraków 1986

Jurkowski H., Ryl H., Stanowska A., Teatr lalek. Zagadnienia metodyczne. Warszawa 1979

Łojek J., Myśliński J., Władyka W., Dzieje prasy polskiej. Warszawa 1988

Marczak-Oborski S., Iskier przewodnik teatralny. Warszawa 1964

Osterloff B., Raszewska M., Sielicki K., Leksykon teatralny, Warszawa 1996

Pankowska K., Edukacja przez dramę. Warszawa 1997

Red. Gudro. M. Przygoda z dramą, Wrocław 1994

Raszewski Z., Krótka historia teatru polskiego. Warszawa 1997

Semil M., Wysińska E., Słownik współczesnego teatru. Twórcy, teatry, teorie. Warszawa 1980

Way B., Drama w wychowaniu dzieci i młodzieży, tłum. E. Nerwińska,  
K. Pankowska, Warszawa 1995

Wroński J., Teatr szkolny i jego funkcje wychowawcze. Kraków 1974 
 

---