I wykład. Wprowadzenie w problematykę socjologii.

1. ETYMOLOGIA NAZWY SOCJOLOGIA.

SOCIETAS (łac.) + LOGOS (gr.)

(społeczeństwo, wspólnota) (wiedza, nauka)

PRZEDMIOT SOCJOLOGIA.

SOCJOLOGIA - nauka o zbiorowościach społecznych, a dokładniej przedmiotem jej badań są :

• Zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi

• Struktury ich zbiorowości

• Zjawiska i procesy zachodzące wewn. tych zbiorowości wynikające z wzajemnego oddział. ludzi na siebie

• Siły skupiające i rozbijające te zbiorowości

• Zmiany i przekształcenia w nich zachodzące

NAUKA:

- samodzielna - tzn, że ma wyraźnie zdefiniowany przedmiot badań, który nie koliduje z innymi

- społeczna

- empiryczna (najpierw badania, potem formułuje się teorię i weryfikuje badania)

Empiria Teoria

- o ogromnej doniosłości praktycznej

2. ŹRÓDŁA I ETAPY W ROZWOJU SOCJOLOGII.

etap przednaukowy 1838 etap naukowy:

w rozwoju socjologii 1837 - specjalizacja socjol.

- instytucjonalizacja socjol.

Wydano IV tom „Kurs filozofii pozytywnej” przez Augusta Comte'a (1798-1857), ojca socjologii:

- wymyślił naukę - socjologię

- zdefiniował społeczeństwo: zharmonizowana całość

składająca się z cząsteczek zwanych rodzinami

- wskazał konkretne metody badawcze, dzięki którym

bada się społ.: eksperyment, metoda hist, metoda porównawcza

- jest autorem dwóch teorii socjologicznych

PODSTAWOWE ŹRÓDŁA - W ETAPIE PRZEDNAUKOWYM:

• Refleksje mędrców

• Mądrość ludowa np. wiedza potoczna (legendy przysłowia)

„Co kraj to obyczaj” - relatywizm naukowy

„Jeden od Sasa, drugi do lasa” - anomia społeczna (dezorganizacja)

„Jeśli wejdziesz między wrony…..” - akomodacja społeczna (pozorna)

„Z kim przystajesz, takim się stajesz” - asymilacja społeczna (całkowita)

„Nie szata zdobi człowieka” - prestiż osobisty (wynikający z osob. walorów)

„Urząd, nie Ciebie szanują, gdy ci lepsi ustępują” - prestiż zewnętrzny (wynika z tego jaką funkcję pełnisz w społ.)

„Gdy się w gromadzie pracuje, bólu się w pępie nie czuje” - facylitacja społeczna (wpływ grupy na jednostkę)

• Poznanie artystyczne np. literatura, rzeźba, malarstwo itd.

Arystoteles: `ZOOM POLITICOM ` („Człowiek jest zwierzęciem społecznym”)

3. INSTYTUCJONALIZACJA SOCJOLOGII.

Instytucjonalizacja - polega na tworzeniu instytucji socjol. Np. ośrodki badawcze, czytelnie, biblioteki, instytuty socjologiczne, katedry socjologii na uniwersytetach

I-sza Katedra Socjologii 1892, Uniwersytet w Chicago (na czele Albion Small)

II-ga Katedra Socjologii 1895, Uniwersytet w Bordeaux (na czele Emil Dürkheim)

1919, Uniwersytet w Monachium

1945, Uniwersytet Oxford i Cambridge

Międzynarodowy Instytut Socjologiczny - sławni socjologowie - elitarne ciało, USA 1893 (na czele Rene Warms)

Od 49' stał się org. O światowym zasięgu, w tym przewodniczył nim

Polak - Piotr Sztompka

4. ROZWÓJ SOCJOLOGII W POLSCE.

W Polsce wyróżnia się 4 etapy:

• I etap - do 1918r

• II etap - 20-lecie międzywojenne (1919-39)

• III etap - 1945-89

• IV etap - 1990-.....

TRZECH OJCÓW POLSKIEJ SOCJOLOGII:

• Józef Supiński (1803-1894) jego prace posiadają socjologiczna naturę:

- „Myśli ogólnej fizjologii powszechnej” 1860

- „Szkoły ogólnej fizjologii powszechnej” 1862-65 I i II tom

*fizjologia powszechna = socjologia

• Władysław Pilat (1857-1908):

- „Nowy zarys socjologii” 1895

- „O nowoczesnej socjologii” 1903

- „Socjologia sztuki” 1907

• Bolesław Limanowski (1835-1935):

- „Socjologia Augusta Comte'a” - jego praca doktorska, I-szy tytuł doktora socjol.

- „Naród i państwo” 1906

- „Socjologia” podręcznik 1919

Nie prowadzili swoich badań, analizowali teksty Comte'a

KATEDRY SOCJOLOGICZNE W POLSCE:

1. 1919, Uniwersytet Warszawski - Wydział Prawa / organizator Leon Petrażycki (prawnik) 1867-1931

2. 
   1920, Uniwersytet Poznański / organizator FLORIAN ZNANIECKI 1882-1958 (przybył z USA)

1921 - katedra zostaje powiększoną placówką - INSTYTUT SOCJOLOGICZNY ( + studia stacjon.)

3. 1925-30 - wykłady z zakresy socjologii prowadził na UJ Jan Bystroń

„Przekrój socjologiczny” - czasopismo wydawane w latach 30'

III etap. 1945-89 - odbudowa katedr, które były przed wojną (8 miejsc, w którym były studia stacjonarne)

REAKTYWOWANO: UJ, Poznański, Warszawski + (nowy) Łódzki

1950-51 - zniesiono rekrutację na I rok studiów socjol., pedagog., filozof.

wg władzy kierunki zupełnie nie potrzebne

31.12.1951 - skreślono socjologie z listy nauk akademickich

1956 - zmiana polit. (wydarzenia czerwcowe) - odwilż; reaktywowano studia, instytuty

*w Poznaniu ruszyły 12 lat później - 1968r.

OBOP - Ośrodek Badania Opinii Publicznej - 2.01.1959

64' - ograniczenie działań do badania preferencji publicznych

CBOS - Centrum Badania Opinii Społecznej - 1983

IV etap. 1990 - (…) - duża liczba instytutów, które badają opinię publiczna, społeczną (80 miejsc)

5. ZAKRES BADAŃ SOCJOLOGICZNYCH:

W socjologii wyróżnia się 3 działy badań:

I - Instytucji społecznych : polit., edukacyjnych, sportowych, turystycznych, medycznych, itp.

II - Zbiorowości społecznych: grupy społ., warstwy, narody, klasy

III - Procesy społeczne: patologie (przestępczość, alkoholizm, prostytucja),migracje/emigracje, awans społ.,

Starzenie społ., awans społ.

6. FUNKCJE SPOŁECZEŃSTWA SOCJOL. WG ADAMA PODGÓRECKIEGO

FUNKCJA:

1. diagnostyczna /opisowa/socjograficzna:

permanentne prowadzenie badań w różnych obszarach rzeczywistości społecznej, tak by dostarczyć info jakie to struktury i procesy społ. w danym momencie historycznym tworzyły dane społ. (-> nowy zawód: ankieter)

2. teoretyczna/eksplanacyjna:

przygotowywanie modeli teoretycznych przy pomocy których porządkuje się zebrany materiał empiryczny i wyjaśnia się opisywane prawidłowości i zależności

3. demaskatorska/odsłaniająca:

odkrywanie tego co jest świadomie bądź nieświadomie ukrywane

4. apologetyczna/przesłaniająca:

uzasadnia pewne racje i przedstawia je opinii publicznej w sposób obiektywny

(APOLOGETA - obrońca zasad i wartości)

5. prognostyczna:

przewidywanie zmian w strukturze zbiorowości społ. oraz w tempie procesów społ.

6. socjotechniczna/praktyczna/stosowana:

wykorzystanie wiedzy socjol. do realizowania celowych zmian społ.

II wykład. Zbiory i zbiorowości społeczne.

1. PODSTAWOWE POJĘCIA:

ZBIÓR SPOŁECZNY - ogół ludzi posiadających pewną wspólną cechę, wyodrębniony jest zbiór przez obserwatora zewn., bez względu na to czy członkowie tego zbioru uświadamiają sobie posiadanie tej cechy.

KATEGORIA SPOŁECZNA - specyficzny rodzaj zbioru, a ta wyjątkowość kategorii społ. polega na tym, że cecha, która jest podstawą wyodrębniania kategorii społ., jest cechą społecznie ważną/doniosłą, np. :

- płeć - wiek -stan cywilny -aktywność zawodowa -dzietność -postawy wobec religii

ZBIOROWOŚĆ SPOŁECZNA - dowolne skupienie się osób między którymi wytworzyła się i utrzymuje się chociaż przez jakiś czas więź społeczna

Przykłady:

„Polacy są społ. tolerancyjnym” - zbiorowość społ.

„Dziewczyny z Polski są najładniejsze w Europie” - zbiór społ.

„Mieszkańcy wsi chorują częściej niż mieszkańcy miast” - kategoria społ.

„Nowo wybrany sejm rozpoczął obrady” - zbiorowość społ.

„Na stadionie doszło do starć między kibicami obu drużyn” - zbiorowość społ.

„Zebrani w kinie widzowie ze skupieniem oglądali film” - zbiorowość społ.

„Osoby z wyższym wykształceniem mają możliwość otrzymania lepszej pracy, niż osoby z niższym” - kategoria społ.

„Wysocy mężczyźni częściej grają w koszykówkę niż niżsi” - zbiór społ.

2. RODZAJE ZBIOROWOŚCI:

1. Para/dwójka - dwie osoby połączone stosunkiem społecznym

2. Krąg społeczny - niewielka zbiorowość, oparta na stycznościach o słabej więzi instytucjonalnej nie

posiadająca wyraźnej zasady odrębności

• cechy charakt.: *ma płynny skład członkowski, tzn. że łatwo wstąpić, łatwo odejść

*wywiera mniejszy wpływ na swoich członków niż grupa, ponieważ krąg nie

tworzy stałej organizacji, ani środków kontroli społecznej

• 2 podstawowe funkcje w życiu: - towarzyska - opiniodawcza/opiniotwórcza

3. Grupa społeczna - tworzy ją pewna ilość osób (co najmniej 3) powiązana systemem stosunków społ. uregulowanych przez instytucje, posiadająca wspólny system wartości i oddzielona od innych zbiorowości wyraźną zasadą odrębności

C *między 3 os. Zachodzą wszystkie możliwe interakcje

A B

4. Wspólnota:

1. Zbiorowość terytorialna w ramach której członkowie mogą zaspokoić swoje podst. Potrzeby, czyli jest to taka struktura społ., która określa miejsce zamieszkania i działania ludzi w przestrzeni fizycznej = SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA

2. Znaczenie dürcheimowskie - wspólnota moralna - taka struktura społ., która charakt. Się wysoką spójnością społ. i aksjonormatywną np. grupa przestępcza

5. Zbiorowości o podobnym zachowaniu:

- zbiegowisko - przelotne, krótkotrwałe skupienie się osób zainteresowanych tym samym bodźcem

- tłum - przelotne zgromadzenie się większej liczby osób (niż zbiegowisko) na przestrzeni umożliwiającej bezpośredni kontakt każdego z każdym. Ludzie w tłumie reagują spontanicznie i identycznie na te same bodźce, składa się przede wszystkim z komponentów emocjonalnych, występuje silna identyfikacja jednostki z tłumem

Prowadzi do dezindywidualizacji osobowości (utrata kontroli nad własnym zachowaniem)

tłum nie tworzy żadnych organizacji ani środków kontroli społecznej

• Wyróznia się:

1. tłum agresywny - walczący, linczujący, terroryzujący

2. tłum uciekający- (ogarnięty paniką)

3. tłum rabujący - powstaje w czasach kryzysu

/nabywający - np. podczas świąt - zakupy w markecie

4. tłum demonstrujący (ekspresywny)

- audytorium - publiczność bezpośrednia - zebrana , skupiona w jednym miejscu, powstaje na bazie wspólnych zainteresowań, charak. Je gotowość do reagowania w podobny sposób (gwizdy, oklaski), występuje styczność psych., przestrzenna i wzajemne oddziaływanie, np. w kinie, operze, wykładzie

- publiczność - zbiorowość charakteryzująca się rozproszeniem przestrzennym - ma charakter pośredni, wśród publiczności nie ma bezpośredniego zbliżenia, pojawiła się wraz z powstaniem kultury masowej - jest zbiorowością bardziej zróżnicowaną (heterogeniczną) niż audytorium (homogeniczna)

Np. oglądnie olimpiady w TV, „Mam talent”

3. SOJOLOGICZNY PORTRET GRUPY SPOŁECZNEJ:

1. Właściwości, kryterium, cechy grupy:

- między członkami grupy występuje względnie trwałą łączność przestrzenna, która umożliwia powstanie trwałych stosunków społecznych, grupa musi posiadać zatem tzw. OŚRODKI SKUPIENIA czyli pewną przestrzeń i bazę, która umożliwia funkcjonowanie tej grupy

- w grupie występuje poczucie więzi (więź subiektywna), rodzi się świadomość „my” i świadomość „oni” (własna odrębność)

- w grupie tworzą się struktury wewn. grupowe, w hierarchii na różnym tle:

• Struktura władzy

• Struktura komunikacji

• Struktura awansu

• Struktura socjometryczna (opiera się o pozytywne lub emocje)

- członkowie grupy wyznają ten sam system wartości

- w grupie występuje przymus strukturalny

- cele grupowe wzmacniające więź i solidarność grupową

b) Struktura grupy/budowa grupy - układ wszystkich elementów nie tylko członków i zasada ich wzajemnego

przyporządkowania

• SKŁAD GRUPY

• STRUKTURA SPOŁECZNA

• OŚRODKI SKUPIENIA

• WARTOŚCI GRUPOWE

• CELE

• ZASADA ODRĘBNOŚCI

c) Struktura społeczna grupy:

- układ (hierarchiczny) powiązany ze sobą i uzależnionych pozycji społ. i odpowiadających im ról społ.

KATEGORIE POJĘCIOWE (do opisu struktur społ.)

1)pozycja społ. - miejsce jakie jednostka zajmuje w grupie, określone przez ważność tego miejsca dla realizacji zadań grupowych

2)rola społ. - sposób zachowania jednostki wynikający z zajmowanej pozycji w grupie

3)prestiż społ. - zakres społ. uznania/poważania/estyma jaką darzą konkretnych członków grupy, cechami są:

- wykształcenie - dochód - władza

4)status społ. - miejsce, jakie zajmuje jednostka w strukturze społ. grupy, wyznaczone przez zakres prestiżu społ.

5)funkcja społ. - sposób w jaki członek grupy realizuje swoją rolę społ.

6) władza społ. - możność kierowania innymi ludźmi

d) rodzaje grup społecznych:

• klasyfikacja grup społecznych (różnice - liczebność, charakter więzi):

I kryterium - charakter więzi społecznej:

• małe grupy - prosta struktura społ., która umożliwia bezpośredni kontakt każdego członka z każdym

• duże grupy - złożona struktura społeczna, która dzieli członków na podgrupy i uniemożliwia bezpośredni kontakt członków grupy

II kryterium - charakter więzi społecznej:

• grupy pierwotne - to najczęściej grupy małe , w których dominuje wieź osobista i bezpośrednia o dużym ładunku emocji (rodzina, gr. rówieśnicza, gr. sąsiedzka)

1909 r. - Charles Cooley - nazwał rodzinę, gr. znajomych grupą pierwotną

Dlaczego tak? Bo tworzą się zawsze i wszędzie , bez względu na moment historyczny

• grupy wtórne - to na ogół grupy charakteryzujące się więzią pośrednią, powstałą na bazie stosunku do rzeczy (interesu). Czynnikiem spajającym te grupy jest więź organizacji występująca pomiędzy pozycjami i rolami społ. (np., państwo, AWF)

III kryterium - stopień sformalizowania instytucji wewn. i środków kontroli społ.:

• formalne - zorganizowane na mocy zapisanego wzorca działa łania, mają zapisane cele i stałą strukturę organizacyjną

• nieformalne - powstają spontanicznie, a głównym czynnikiem spajającym jest bezpośrednia więź, a stosunki wewn. grupowe są efektem wzajemnych oddziaływań między członkami

IV kryterium - stopień trudności wejścia do danej grupy:

• grupy ekskluzywne - gr. zamknięte, do których przyjęcie jest obwarowane rygorystycznymi warunkami, których nie każdy spełnia (np. rada adwokacka)

• grupy inkluzyjne - gr. otwarte, które przyjmują wszystkich chętnych np. organizacje charytatywne, stowarzyszenie miłośników Wrocławia

V kryterium - sposób rekrutacji:

• grupy dobrowolne - wstępujemy dobrowolnie, samodzielnie, efekt naszej deklaracji

• gr. przymusowe/przypisane - wstępujemy bez wyraźnego aktu woli, poprzez urodzenie, przymus (np. rodzina, więzienie, szpital)

VI kryterium - sposób powstania grupy:

• grupy spontaniczne - powstają w sposób dobrowolny, są efektem potrzeb

• grupy stanowione - powstają na mocy czyjejś decyzji lub formalnego działania

VII kryterium - intensywność członków funkcjonowania w grupie:

• grupy jednofunkcyjne - nasza aktywność jest ograniczona do jednego typu czynności (szkoła, zakład pracy)

• 
  grupy wielofunkcyjne - nasza aktywność nie ogranicza się, przejawia się w różnych formach (np. rodzina) specyficzna gr. wielofunkcyjna

GRUPA ŻARŁOCZNA - dominująca, całkowicie podlega jej jednostka, maksymalnie eksploatuje jednostkę (np. wojsko, zakon)

4. MAŁŻEŃSTWO I RODZINA - WYBRANE KLASYFIKACJE.

RODZINA - grupa złożona z osób połączonych stosunkiem małżeńskim i rodzicielskim

MAŁŻEŃŚTWO - społeczny, legalny, seksualny związek rozpoczynający się publicznym obwieszczeniem i

zobowiązaniem i podejmowany z myślą o jego trwaniu

Klasyfikacja małżeństwa:

I - skład małżeństwa:

• Małżeństwo monogamiczne - charakteryzuje układ 1M+ 1K

• Małżeństwo poligamiczne - występuje w postaci:

- poligynia - związek 1M + nK -> soralna (mał. z kobietą i jej siostrami)

-poliandria - związek 1K + nM -> braterska (mał. Z mężczyzną i jego braćmi)

II - władza:

• Matriarchalna - kobieta ma władzę, decyduje o sprawach rodzinnych

• Patriarchalna - mężczyzna ma władzę, decyduje o sprawach rodzinnych

• Egalitarna - charakteryzuje się równouprawnieniem, małżonkowie mają taką samą władzę

III - kierunek dziedziczenia ważnych cech społecznych, takich jak: nazwisko, status społ. , majątek:

• Małżeństwo matrylinearne - najważniejsze cechy społ. dziedziczy się po matce

• Małżeństwo patrylinearne - najważniejsze cechy społ. dziedziczy się po ojcu

• Małżeństwo omnilinearne - najważniejsze cechy społ. dziedziczy się po obu rodzicach

IV - miejsce zamieszkania młodej pary po ślubie:

• Małżeństwo matrylokalne - które decyduje się na zamieszkanie z rodziną panny młodej

• Małżeństwo patrylokalne - które decyduje się na zamieszkanie z rodziną panna młodego

• Małżeństwo neolokalne - które mieszka we własnym domu

Klasyfikacja rodziny:

I - ze względu na rolę:

• Rodzina pochodzenia - dzięki której rodzimy się

• Rodzina prokreacji - rodzina, którą sami tworzymy

II - skład:

• Rodziny małe - rodziny dwupokoleniowe (pełne lub niepełne)

• Rodziny duże - rodzina co najmniej trzypokoleniowa

III - ze względu na miejsce zamieszkania:

• Rodziny miejskie

• Rodziny wiejskie: małomiasteczkowe, wielkomiejskie

IV - zawód głowy rodziny:

Np. lekarskie, adwokackie, robotnicze, inteligenckie, hutnicze, itp.

NOWE FORMY MAŁŻEŃSKO-RODZINNE WYSTĘPUJĄCEWE WSPÓŁCZESNYM SPOŁECZEŃSTWIE:

• Zw. Nieformalne (kohabitacyjne) - partnerzy pozostają w nieformalnym związku partnerskim (KONKUBINAT)

• Zw. LAT (Living Apart Together) - życie w związku formalnym/nieformalnym , ale żyją oddzielnie (Francja)

• Ze. DINK ( Double Inkam, No Kids) - podwójny dochód, zero dzieci, małżeństwo bezdzietne

• Rodziny odtworzone/ patchworkowe - które kolejny raz zakładają nowy związek

(dzieci - 3 rodzaje: mężczyzny, kobiety, wspólne)

• Samotne rodzicielstwo - samotne wychowanie dzieci

• Rodzina, w której wystąpiła zamiana tradycyjnych ról - mężczyzna w domu, kobieta utrzymuje dom

• Para homoseksualna - mieszkająca razem/oddzielnie, zalegalizowana lub nie, z dziećmi adoptowanymi lub z poprzednich związków heteroseksualnych

III Wykład. Stratyfikacja społeczna (uwarstwienie społeczne).

1. PODSTAWOWE POJĘCIA:

nierówności społeczne, zróżnicowane społeczne, stratyfikacja społeczna, warstwa społeczna, szanse życiowe, społeczeństwo otwarte i zamknięte, kasta, klasa społeczna, stan społeczny, partia.

• Położenie jednostek w przestrzeni jest różne. Są ludzie, którzy otrzymują więcej niż inni - więcej pieniędzy, władzy, prestiżu, zdrowsze środowisko. Społeczeństwo zatem nie równo rozdziela swoje dobra.

Obie różnice między jednostkami odzwierciedlają nierówności społeczne.

NIERÓWNOŚĆ SPOŁECZNA - to nierówność dostępu (lub szans) do społecznie cenionych dóbr, wynikająca z przynależności do różnych zbiorowości albo z zajmowania różnych pozycji społ., a nie jakichkolwiek cech fizycznych lub psychicznych.

• Różnice w dostępie do społecznie cenionych grup mają nie tylko charakter jednostkowy, ale dotyczą również całych zbiorowości, albo kategorii społ. Takie zróżnicowanie nazywamy zróżnicowaniem społecznym.

ZRÓŻNICOWANIE SPOŁECZNE - to system nierówności społ. występujących pomiędzy zbiorowościami i kat. Społ., ze względu na pewne cechy społeczne, np. wykształcenie, dochód, prestiż, władza, styl życia, płeć.

• Jeżeli uszeregujemy różne kategorie społ. i zbiorowości społ. w porządku hierarchicznym oznaczającym różny dostęp do dób społecznych, utworzymy strukturę nazywana stratyfikacją społeczną.

STRATYFIKACJA SPOŁECZNA - hierarchiczny układ warstw społecznych o większych lub mniejszych szansach dostępu do jakiegoś społecznie cenionego dobra: bogactwa, władza, zdrowie, edukacja, prestiż. Występuje we wszystkich społ. i przybiera różne formy w każdym społeczeństwie, ten system zróżnicowania społ. jest usprawiedliwiony przez dominujący system - ideologię.

Podstawowym elementem stratyfikacji społecznej jest warstwa społeczna.

WARSTWA SPOŁECZNA - zbiór ludzi lub zbiorowość uklasowana na podobnej pozycji pod względem stosunków jakiejś cechy społecznie doniosłej. W socjologii warstwami społ. są zbiory i zbiorowości wyodrębnione ze względu na poziom dochodów, wykształcenie, styl życia, zakres społeczny, prestiż społeczny.

SZANSE ŻYCIOWE - prawdopodobieństwo uzyskania społecznie cenionych dóbr.

2. FORMY STRATYFIKACJI SPOŁECZNEJ:

1. System kastowy - występuje w nielicznych społ., państwach, termin „kasta” pochodzi z j. portugalskiego i odnosi się do podstawowych elementów strukturalnego subkontynentu indyjskiego.

Dzisiaj” kasta” - gr. ekskluzywne - zamknięty system stratyfikacji społ. - społeczeństwo zamknięte.

Kasta - warstwa społeczna zamknięta, ograniczona wyraźnie do określonego grona, do którego można wejść tylko przez urodzenie i nie można wyjść aż do śmierci.

- System kastowy trwa od 3500 lat

Społeczeństwo zamknięte - ogranicza lub całkowicie uniemożliwia awans w hierarchiach społ.

2. System klasowy - otwarty system stratyfikujący, charakteryzuje się tym, że awans jednostkowy lub grupowy jest nie tylko możliwy, ale silnie kulturowo oczekiwany. Społeczeństwo , w którym występuje system klasowy jest społeczeństwem otwartym.

KLASA SPOŁECZNA - „classic” (łac.) kategoria podatkowa

KAROL MARKS (1818-93)

• Klasa społeczna wg Karola Marksa:

• klasy społeczne to wielkie grupy ludzi, różniące się zajmowanym miejscem w historycznie określonym systemie produkcji społecznej oraz stosunkiem do środków produkcji - a co za tym idzie sposobem otrzymywania i rozmiarem tej części bogactwa społ., którą rozporządzają.

• Klasy społeczne to takie grupy ludzi, w których jednostka może przywłaszczyć sobie efekty pracy drugiej dzięki różnicy miejsca jakie zajmują w określonym systemie gospodarki społ.

• Struktura klasowa wg Marksa:

Kapitaliści i robotnicy, właściciele ziemscy i niewolnicy - 2 główne klasy są do siebie antagonistyczne- 3 klasa to klasa pośrednia, dysponująca środkami pracy, np. sklepikarze + warstwa inteligencji- politycy, prawnicy, lekarze.

MAKS WEBER (1864- 1920)

• Klasa społeczna wg Maksa Webera- przedstawił wielowymiarowy obraz zróżnicowania społ.:

• Stratyfikacja społ. jest nie tylko efektem podziały społ., ale również wpływ na to zróżnicowanie społ. mają takie czynniki jak prestiż społ., zakres posiadanej władzy.

• osie/płaszczyzny/wymiary zróżnicowania społ.:

I - zróżnicowanie ekonomiczne - konsekwencją tego jest przyczyna podziału społ. na klasy społ.

• Klasa społeczna to grupa ludzi określona nie tylko przez stosunek do środków produkcji lecz również przez wspólną pozycję na rynku, prowadzącą do jednakowych szans życiowych, szansy te zależą nie tylko od posiadanych kwalifikacji i umiejętności , które decydują jaką pracę jednostka może otrzymać

Rodzaje klas wg Webera:

Posiadania Zarobkowa

tworzą strukturę dysponują majątkiem pozwalającym im wyższe kwalifikacje, tym większe tworzą

się utrzymać możliwości strukturę

II - zróżnicowanie społeczne - generuje podział społ. na stany

• Stany są wyznaczone przez godność społ. czyli prestiż społ. jakimi inni darzą przedstawicieli określonego stanu. Zróżnicowanie stanowe najlepiej wyrażane jest przez styl życia, wyznacznik przynależności stanowej, np. mieszkanie, samochód, sposób ubioru, zawód.

Podział na stany wiąże się ze sferą konsumpcji, a na klasy ze sferą produkcji.

III - zróżnicowanie polityczne - podział społeczeństwa na partie polityczne.

• Partia - Weber rozumiał wszelkie grupy, które stawiają sobie za cel wpływanie na aparat władzy i budowanie go w miary możliwości ze swoich zwolenników.

---