Chorobotwórczość i klinika wybranych chorób infekcyjnych wirusowych
Choroby zakaźne (choroby infekcyjne)
Zależnie od biologii zarazka mogą być zaraźliwe albo nie zaraźliwe.
Powszechnie przyjętym jednak podziałem jest podział według rodzajów zarazków na:
-choroby zakaźne bakteryjne
-choroby zakaźne wirusowe
-riketsjozy
-krętkowice
-grzybice.
-priony
Leczenie
Stosuje się leczenie przyczynowe nakierowane na hamowanie patogennych cech drobnoustrojów i dezaktywację toksyn pochodzenia biologicznego. Największe znaczenie na tym polu mają chemoterapeutyki, takie jak: antybiotyki, sulfonamidy, leki przeciwwirusowe, antytoksyny, a także niekiedy fagi.
Leki przeciwwirusowe
Muszą odznaczać się dobrą penetracją do wnętrza gospodarza, selektywnym działaniem na swoiste dla wirusa reakcje metaboliczne i możliwie najmniejszym wpływem na tkanki gospodarza.
Profilaktyka
Polega zasadniczo na unieszkodliwieniu źródeł zakażenia, ograniczaniu mechanizmów i dróg szerzenia, unikaniu wytwarzaniu lekoodporności przez drobnoustroje, wzroście odporności populacji. Praktycznie sprowadza się to do:
Profilaktyka
izolacji (o ile jest konieczna) i leczeniu ludzi chorych i nosicieli
poddawania kwarantannie zwierząt, osób i mienia podejrzanego o zakażenie
izolacji, leczenia i przeprowadzania ubojów sanitarnych wśród zwierząt
kontrolowania osób pracujących z żywnością
przetwarzania żywności i wody
kontroli epidemiologicznej ludzi, zwierząt, ujęć wody itd.
używania sterylnego sprzętu medycznego
utylizacji jednorazowego sprzętu medycznego
przeprowadzania zabiegów dezynfekcyjnych
przestrzegania higieny osobistej
używania środków ochrony osobistej
prowadzenia szczepień
dobierania antybiotyków na podstawie antybiogramów
Ostrzeżenie na płocie szpitala zakaźnego
Ostrzeżenie na płocie szpitala zakaźnego
WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU B
Czynnik etiologiczny
Przyczyną występowania wzw typu B jest
wirus HBV. Jest to otoczkowy wirus z rodziny hepadnawirusów.
EPIDEMIOLOGIA
w latach1993 - 2001 liczba zachorowań na WZW typu B zmalała o 82%
zakażenie HBV jest główną przyczyną niewydolności, marskości i raka wątroby
u jednej czwartej - jednej trzeciej ludzi chorych na WZW typu B rozwinie się postępująca choroba wątroby
WZW typu B jest 10. najczęstszą przyczyną śmierci na świecie (około milion ludzi rocznie umiera z tego powodu)
EPIDEMIOLOGIA
w 2001 roku zanotowano wPolsce 2394 przypadki zachorowań
liczba nosicieli antygenu HBs w Polsce wynosi około 1.500.000
ślady infekcji (przeciwciała AntyHBc) wykrywa się u blisko 10% populacji
liczba aktywnie replikujących i zarażających nosicieli przekracza 500.000
EPIDEMIOLOGIA
najwięcej nosicieli HBV znajduje się w krajach Azji oraz w basenie Morza Śródziemnego i krajach arabskich
w Europie duże ryzyko zakażenia wirusem HBV występuje we Włoszech, Hiszpanii, Portugalii, Grecji, Albanii, krajach byłej Jugosławii, Rumunii i Bułgarii, a także w krajach byłego Związku Radzieckiego
Polska jest zaliczana do krajów średniego ryzyka.
REZERWUAR I ŹRÓDŁO ZARAZKA
Rezerwuar i źródło zarazka stanowi człowiek chory lub nosiciel.
Nosicielstwo HBV może trwać nawet przez kilkanaście lat po przebyciu choroby.
REZERWUAR I ŹRÓDŁO ZARAZKA
Wirus może znajdować się:
we krwi
w moczu
w nasieniu
na błonie śluzowej gardła, przewodu pokarmowego
na spojówkach
DROGI I WROTA ZAKAŻENIA
Do zakażenia dochodzi głównie drogą pozajelitową:
przez przetaczanie krwi i produktów krwiopochodnych
używanie zakażonych, źle wyjałowionych igieł, strzykawek, narzędzi chirurgicznych
DROGI I WROTA ZAKAŻENIA
rzadziej przez ścisły kontakt ( z kropelkami śliny, w czasie kichania, kaszlu)
poprzez owady kłująco - ssące
u noworodków do zakażenia dochodzi w czasie porodu lub po nim drogą doustną lub przez skórę
DIAGNOSTYKA
Podstawowe znaczenie ma nieswoista diagnostyka enzymatyczna, oparta na aktywności enzymów wskaźnikowych, cytoplazmatycznych i innych enzymów, których aktywność w surowicy wzrasta w ostrym okresie choroby.
DIAGNOSTYKA
Diagnostyka swoista polega na badaniach w
kierunku obecności antygenów:
antygen HBsAg - pojawia się we krwi już na 2-6 tyg. przed wystąpieniem żółtaczki i zanika zwykle po kilku miesiącach w okresie powrotu do zdrowia chorego.
DIAGNOSTYKA
antygen HBcAg - występuje wyłącznie w okresie ostrym choroby
antygen HBeAg - jego obecność wskazuje na zakaźność oraz przechodzenie choroby w postać przewlekłą
IMMUNOLOGIA ZAKAŻENIA
U chorych zakażonych wirusem HBV
powstają przeciwciała:
anty-HBs
anty-HBc
anty-HBe
IMMUNOLOGIA ZAKAŻENIA
Przeciwciała anty-HBs uzyskuje się po przebyciu wzw typu B wskazują na nabycie przez chorego odporności zabezpieczającej przed ponownym zakażeniem, stwierdza się je najczęściej dopiero kilka miesięcy po zakażeniu.
IMMUNOLOGIA ZAKAŻENIA
Przeciwciała anty-HBc nie mają większego znaczenia ochronnego. Występują u wszystkich bezobjawowych nosicieli HBsAg.
IMMUNOLOGIA ZAKAŻENIA
Przeciwciała anty-HBc dzielą się na:
anty-HBcIgM - są wyrazem replikacji wirusa
anty-HBcIgG - ich obecność wskazuje na przebyte zakażenie
IMMUNOLOGIA ZAKAŻENIA
Przeciwciała anty-HBe pojawiają się w ostrym kresie choroby w około miesiąc po wykryciu HBsAg, u niektórych pacjentów mogą się utrzymywać przez wiele lat.
OBJAWY
osłabienie
senność
bóle głowy
brak apetytu
wstręt do potraw tłustych
czasami gorączka
pod koniec pobolewanie wątroby, żołądka,
OBJAWY
objaw "pulsowania" w brzuchu po spożyciu posiłku
czasem pojawia się nieustępująca długo wysypka zlokalizowana głównie na kończynach górnych i tułowiu
PRZEBIEG CHOROBY
okres wylęgania wynosi od 6 tygodni do 6 miesięcy, po którym następuje mniej lub bardziej wyrażona faza ostra
w 80% przypadków brak jest żółtaczki i objawów, które mogłyby być skojarzone z chorobą wątroby
w 90-95% przypadków zakażenie kończy się samoistnym wyleczeniem
PRZEBIEG CHOROBY
w 10% przypadków chorzy mają typowe, żółtaczkowe objawy i podlegają kilkutygodniowej hospitalizacji i kilkumiesięcznej rekonwalescencji
część zakażeń HBV (5-10%) przechodzi następnie w fazę przewlekłą
średni czas trwania zakażenia HBV od momentu zakażenia do poważnych problemów zdrowotnych trwa w przypadku zarażenia u osoby dorosłej 15 do 20 lat
PROFILAKTYKA
profilaktycznie przeciw WZW B stosuje się szczepienia ochronne
HBV ulega zniszczeniu po 60 minutach podczas sterylizacji suchym powietrzem w temperaturze 160°C, w autoklawie po 30 minutach
gotowanie nie zabija HBV
wrażliwy na środki dezynfekcyjne na bazie chloru
OPRYSZCZKA POSPOLITA
CZYNNIK ETIOLOGICZNY
Opryszczka pospolita to choroba zakaźna wywołana przez wirusa HSV
(Herpes simplex virus).
Statystyki podają, że nosicielami Herpes Simplex jest ok. 80 proc. ludzi. Prawdopodobnie z dwóch powodów: wirus ten łatwo się przenosi i jest trudny do usunięcia
CZYNNIK ETIOLOGICZNY
Wyróżnia się dwa typu wirusa opryszczki
zwykłej:
HSV1 - dotyczy zakażeń jamy ustnej, oka , twarzy
HSV2 - dotyczy zakażenia narządów płciowych
DROGI ZAKAŻENIA
typ1 wirusa (HSV1) szerzy się drogą kropelkową lub przez kontakt bezpośredni, albo pośredni
typ2 ( HSV2) przez kontakt płciowy
WROTA ZAKAŻENIA
HSV1 - błona śluzowa jamy ustnej, skóra twarzy
HSV2 - błona śluzowa i skóra okolicy narządów płciowych i odbytnicy
DIAGNOSTYKA
badania wirusologiczne - izolacja wirusa z pęcherzyków, płynu mózgowo rdzeniowego, nasienia
badania serologiczne - oznaczanie dynamiki narastania mian swoistych przeciwciał neutralizujących
OBJAWY KLINICZNE
Postać pierwotna - przebieg często
bezobjawowy. U około 10% chorych występują
następujące objawy kliniczne:
podwyższona temperatura ciała
opryszczkowe zapalenie dziąseł i jamy ustnej
mdły zapach z jamy ustnej
powiększone węzły chłonne podżuchwowe
OBJAWY KLINICZNE
Postać nawrotowa - objawy miejscowe
występują najczęściej pod postacią opryszczki
wargowej ( świąd, pieczenie, skóra
zaczerwieniona, zgrupowane pęcherzyki, węzły
chłonne powiększone)
Choroby wywołane przez HSV1
Opryszczka wargowa
Choroby wywołane przez HSV1
opryszczkowe zapalenia jamy ustnej
opryszczkowe zapalenie opon mózgowych i mózgu
inne zmiany narządowe
np. zmiany opryszczkowe
w okolicy oka
Choroby wywołane przez HSV2
opryszczka narządów płciowych
zakażenie wrodzone
OPRYSZCZKA NARZĄDÓW PŁCIOWYCH
u mężczyzn dotyczy żołędzi i napletka, czasem również są zmiany w cewce moczowej, powodując utrudnienie lub uniemożliwienie oddawania moczu
u kobiet zmiany pojawiają się na wargach sromowych, w pochwie, kroczu czasami na wewnętrznej powierzchni ud, a także na szyjce macicy
niekiedy zajęte są pośladki
ZAKAŻENIA WRODZONE
Zakażenia noworodków najczęściej są spowodowane przez HSV-2 czyli wirusa pochodzącego z dróg rodnych kobiety, ma to miejsce podczas porodu drogą naturalną. Dlatego też zakażenie u kobiet w ciąży jest wskazaniem do cięcia cesarskiego.
LECZENIE
Miejscowe - W zmianach mało nasilonych wystarcza leczenie miejscowe osuszające, odkażające (pasty cynkowe, aerozole z antybiotykami, Viosept )
Ogólne - leczenie ogólne znajduje zastosowanie w zmianach nawrotowych, uporczywych, niezależnie od lokalizacji, głównie w przypadku opryszczki narządów płciowych
Ospa wietrzna
( Varicella zoster)
Czynnik etiologiczny
Ospę wietrzną wywołuje wirus - Varicella-zoster. Należy on do grupy wirusów opryszczki. Ta choroba dotyczy głównie dzieci Należy pamiętać, że nawet po przebyciu ospy wietrznej wirus pozostaje w zwojach nerwów czuciowych i pod wpływem osłabienia odporności może wywołać półpaśca, niezwykle dokuczliwą chorobę, która dotyka głównie ludzi po 50. roku życia.
Droga szerzenia
droga powietrzna kropelkowa.( wydzielina jamy ustnej i gardła zakażonych osób)
przez zakażona pościel i odzież Ponieważ wirus jest bardzo lotny i „czepliwy”. Jego zaraźliwość ogranicza na szczęście mała odporność na warunkach zewnętrzne - poza ustrojem człowieka - po kilku minutach ginie.
przez styczność bezpośrednią ze zmianami na skórze albo na błonach śluzowych
przez przedmioty zanieczyszczonymi wydzielinami lub strupami z wysypki skórnej.
Okres wylęgania
Okres wylęgania wynosi od 10-21 dni, średnio 14 dni, a ok. 1-2 dni przed wystąpieniem objawów zaczyna się okres zaraźliwości i ustępuje on dopiero po przyschnięciu wszystkich wykwitów
Objawy
Początkowo choroba objawia się gorączką, , bólem głowy i ogólnym pogorszeniem samopoczucia. Na skórze pojawiają się wykwity skórne, które charakteryzują się:
PLAMKI->GRUDKI->KROSTKI->STRUP
początkowo mała, różowa plamka
przekształcenie w grudkę
końcowo w pęcherzyk wypełniony przejrzystym płynem, który mętnieje
po czym krostka przysycha
tworząc głęboko osadzone w skórze strupy które odpadają w okresie zdrowienia
Objawy
Wysypka jest rozsiana na całym ciele, nawet na skórze głowy, ale też na błonach śluzowych jamy ustnej, gardła, narządów moczowo-płciowych i spojówkach.
Niestety ospie wietrznej towarzyszy świąd skóry, a przedwcześnie zdrapane krosty mogą pozostawiać trwałe blizny.
Powikłania
największe ryzyko powikłań występujew niemowlęctwie i po 16 roku życia
ropne zakażenia skóry wywołane bakteryjnym nadkażeniem wykwitów ospowych róża i ropowica
powikłania neurologiczne
-zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
-zapaleniem móżdżku
-zapalenie mózgu
-niedowład nerwu twarzowego
-zapalenie płuc
-zapalenie mięśnia sercowego a także małopłytkowość
przezłożyskowe zapalenie płodu u kobiet w ciąży szczególnie w trzecim trymestrze. Najczęściej spotykanym u kobiet w ciąży jest zapalenie płuc. Z kolei dzieciom grozi tzw. zespół ospy wrodzonej, dochodzi wtedy do zaburzeń rozwoju płodu w obrębie skóry, kończyn i centralnego układu nerwowego.
Leczenie
Sprowadza się do leczenia objawów - podobnie jak większości chorób wirusowych, o ile nie ma powikłań. Najczęściej na wysypkę stosuje się środki (np. gencjanę a nie maść cynkową). Gencjana łagodzi swędzenie uporczywe, trudne do wytrzymania, zwłaszcza dla małych dzieci. Dostępne są również specjalne kremy i lecznicze pudry. Pomóc może również umycie dziecka w letniej wodzie, ale bardzo delikatne, żeby nie podrażnić pęcherzyków. Gdy mimo to swędzenie bardzo dokucza i uniemożliwia sen, lekarz może zalecić leki przeciwhistaminowe lub uspokajające
Leczenie
Gdy gorączka i przekroczy 380 C.
Dla obniżenia gorączki można podać dziecku preparaty przeciwzapalne i przeciwgorączkowe - najlepiej paracetamol lub ibuprofen. Aspiryna jest niewskazana. Nie należy też stosować okładów. Gdy dziecko bardzo źle znosi chorobę, lekarz może zapisać leki antywirusowe (hamujące jego namnażanie) lub immunoglobulinę.
Unikamy podawania dzieciom salicylanów
Dzieciom do 12 roku życia (ostatnie zalecenia mówią o 18 roku życia) - nie należy podawać kwasu acetylosalicylowego ze względu na możliwość wystąpienia zespołu Reye'a.
Szczepienia
W Polsce są już dostępne szczepionki przeciw ospie wietrznej.
W Polsce istnieją zarejestrowane preparaty immunoglobulin (czyli przeciwciał) przeciw ospie wietrznej i półpaścowi. Podanie ich powoduje powstanie odporności biernej. Wskazania do jej zastosowania ograniczone są do osób, które nie chorowały na ospę wietrzną lub półpasiec i miały kontakt z wirusem, a choroba może przebiegać w sposób powikłany. Do tej grupy należą:
- osoby z upośledzeniem układu odpornościowego
- kobiety w ciąży
- noworodki, których matki zachorowały do 5 dni przed porodem lub do 48 godzin po porodzie
- wcześniaki urodzone przed 28 tygodniem ciąży (wszystkie) lub po 28 tygodniu ciąży (jeżeli ich matki nie chorowały na ospę wietrzną)
Szczepienia
Szczepienie przeciwko ospie wietrznej można wykonać od 9. miesiąca życia.
W przypadku dzieci pomiędzy 9 m. ż. a 12 r. ż. wystarczy jedna dawka szczepionki, aby zapewnić skuteczną ochronę przed chorobą (osoby powyżej 13 r. ż. muszą przyjąć dwie dawki szczepionki w odstępie 6 tygodni). Jeśli doszło do kontaktu osoby nie zaszczepionej z osobą chorą na ospę wietrzną, szczepienie ochroni przed chorobą lub złagodzi jej przebieg, jeśli zostanie wykonane w ciągu 72 godzin po kontakcie. Szczepienie wykonuje się podskórnie. Można je wykonać razem ze szczepieniem przeciwko śwince, odrze i różyczce.
Epidemiologia
Ospa wietrzna to jedna z najbardziej zakaźnych chorób. Ocenia się, że w krajach uprzemysłowionych 95% osób ulega zakażeniu przed ukończeniem 25 roku życia.
Niezwykle trudno jest uniknąć kontaktu z ospą wietrzną, ponieważ wirus, który wywołuję tę chorobę jest niezwykle powszechny i zakaźny. W USA szacuje się, że co roku choruje na nią tyle osób, ile się rodzi. W Polsce co roku na ospę wietrzną choruje do 200 tysięcy osób, najczęściej dzieci w wieku od 5 do 14 lat. . Pozornie jest to choroba łagodna, ale około 750-1200 osób wymaga hospitalizacji, a w wyniku powikłań dochodzi też do śmierci pacjentów
AIDS
Aids
Ludzki wirus upośledzenia odporności - HIV (ang.: Human Immunodeficiency Virus) jest wirusem, który atakuje, osłabia i niszczy system odpornościowy organizmu, czego rezultatem jest utrata przez człowieka zdolności zwalczania różnych chorób i infekcji. Aids jest późną fazą zakażenia się wirusem HIV
Budowa wirusa HIV
Wirus HIV należy do retrowirusów i wywołuje on AIDS. Obecnie wyróżniamy 2 odmiany retrowirusa: HIV-1 i HIV-2. Uważa się, że pierwotnym gospodarzem HIV-1 były szympansy, a HIV-2 małpy mangaby rudoczelne. W latach 50 nastąpiło przeniesienie wirusa do populacji ludzkiej. Materiał genetyczny wirusa HIV stanowi pojedynczą nić RNA. W dojrzałym wirusie (wirionie) występują 2 niezależne nici RNA (1) połączone z 2 enzymami - odwrotną transkryptazą (2), integrazą (3), znajduje się również białkowy rdzeń (5) i białkowa otoczka rdzenia (6) oraz zewnętrzna otoczka wirusa utworzona ze struktur lipidowych (4a) i białka (4b). Cząsteczka HIV ma średnicę około 100 nm. Poza organizmem człowieka szybko traci swoją zjadliwość. Szybko również ginie pod wpływem działania środków dezynfekujących. Gotowanie zabija HIV, w temperaturze 56 C ginie po 30 minutach . Na rysunku nr 1 przedstawiono uproszczony schemat budowy wirusa HIV
Budowa wirusa HIV
Oznaczenia na rysunku:
1.nić RNA,
2.enzym odwrotna transkryptaza,
3.enzym integraza,
4.zewnętrzna otoczka wirusa utworzona a-struktura lipidowa b-z białka
5.rdzeń zbudowany z białka,
6.otoczka rdzenia.
W jaki sposób wirus HIV atakuje układ odpornościowy?
Wirus HIV wnika do organizmu w chwili, gdy dochodzi do przerwania barier ustroju. Po przedostaniu się do krwi wirus HIV łączy się z komórkami układu odpornościowego, takimi które na swojej powierzchni mają receptory CD 4 ("detektory" biorące udział w rozpoznaniu wirusa). Wirus HIV wnika do środka komórki, ale wnika tylko ta jego część, która zawiera kod genetyczny. Natomiast otoczka zostaje na zewnątrz (wirus "zostawia płaszcz w szatni"). Limfocyty, które maja CD 4 stanowią więc bazę dla HIV, w której wirus powiela się i powstają miliony jego kopii. Wykorzystane limfocyty ulegają zniszczeniu. Co raz więcej z nich zostaje zakażonych i zmniejsza się ich liczba w organizmie. Ponieważ limfocyty CD 4 jednocześnie zwalczają inne zakażenia, zniszczenie ich przez wirusa HIV prowadzi do upośledzenia odporności. Rys. nr 2 przedstawia schemat ataku wirusa HIV na komórki organizmu.
Atak wirusa HIV na komórki organizmu
Objawy
Objawy zakażenia. W początkowej fazie zakażenia, gdy HIV wnika do organizmu żadne objawy nie są zauważalne ani odczuwalne. Pierwsze objawy mogą się pojawić w chwili, gdy organizm zakażonej osoby zaczyna walczyć z wirusem i wytwarza przeciwciała przeciwko niemu. Objawy mogą przybierać następujące formy: bóle głowy, mięśni, lekkie nabrzmienie węzłów chłonnych. Są to objawy podobne do objawów grypowych. Okres ten trwa od 7 do 14 dni, po czym objawy ustępują. Okres pomiędzy zakażeniem a pojawieniem się przeciwciał anty-HIV nazywamy okienkiem serologicznym. Może on trwać od kilku do kilkunastu tygodni, a czasem i dłużej. Jest to bardzo niebezpieczna sytuacja, ponieważ osoba zakażona nie jest tego świadoma i może w tym czasie zakażać innych ludzi. Następnie przychodzi długi okres bezobjawowy, w którym brak jest jakichkolwiek oznak zakażenia. W tym czasie wirus zaczyna się namnażać. Okres ten może trwać od 1 roku do 14 lat ale jest to tylko „umownie okres bezobjawowy”, gdyż w tym czasie wirus podstępnie niszczy coraz więcej limfocytów CD4+. Kiedy układ odpornościowy jest już na tyle wyniszczony, że nie może odpowiadać na kolejne infekcje i występują inne groźne choroby (np. nowotwory) to mówimy, że dana osoba jest chora na AIDS.
Drogi zakażenia
HIV szerzy się drogą kontaktów seksualnych z zakażonymi osobami. Kontakty seksualne z wieloma partnerami zwiększają ryzyko zakażenia HIV. Choroby narządów płciowych torują drogę zakażeniu HIV.
HIV może zostać przeniesiony od człowieka do człowieka wraz z zakażoną krwią, np. podczas zabiegów medycznych i niemedycznych - w związku z przerwaniem ciągłości tkanek narzędziem zanieczyszczonym zakażoną krwią, a także gdy zakażona krew dostanie się na spojówki, śluzówki lub uszkodzoną skórę. Ryzyko zakażenia HIV jest duże przy użytkowaniu wspólnego sprzętu do wstrzyknięć przez stosujących środki odurzające.
Dziecko może zakazić się od matki podczas ciąży, porodu lub karmienia piersią. Warto zauważyć, że ryzyko zakażenia dziecka jest największe w okresie 2-4 tygodni od momentu zakażenia matki lub wtedy, gdy jest ona w zaawansowanym stadium choroby.
Rodzaje testów wykrywających HIV
Istnieją trzy rodzaje testów wykrywających zakażenia wirusem HIV. Najczęściej stosuje się badanie na obecność przeciwciał anty-HIV, którymi są białka produkowane przez układ odpornościowy organizmu po zakażeniu. Do tego celu powszechnie używa się testu ELISA (ang. Enzyme-Linked Immunosorbent Assay) zwaną w Polsce metodą immunoenzymatyczną). Innym testem wykrywającym przeciwciała jest tzw. Western blot. Badania to służy zazwyczaj do potwierdzenia wyniku uzyskanego metodą ELISA.
Drugim rodzajem testu używanego do wykrywania zakażenia HIV-em jest badanie na obecność antygenu HIV. To badanie wykonuje się w celu potwierdzenia dodatniego wyniku testu wykrywającego przeciwciała anty-HIV. Umożliwia ono wykrycie obecności samego wirusa, a nie tylko przeciwciał. Różne testy antygenowe, wykrywające poszczególne części wirusa
HIV, są często używane równocześnie z testami na obecność przeciwciał, a to w celu określenia, w jakiej fazie zakażenia HIV-em znajduje się badana osoba.
Trzeci rodzaj testu polega na hodowli wirusa. Podczas takiego badania pracownicy laboratoriów próbują wyhodować wirusa HIV z próbki komórek lub płynu tkankowego pobranych od osoby zakażonej. Ten test robi się tylko w powiązaniu w całkowicie pewnych przypadkach zakażeń nie zawsze udaje się wyhodować wirusa HIV poz organizmem.
Co oznaczają wyniki testów?.
Test HIV (-) - ujemny oznacza, że przeciwciała HIV nie zostały wykryte w organiźmie. Jednak nie ma gwarancji, że osoba taka nie została zakażona. Może być potrzebny dłuższy okres, aby zwiększyła się liczba przeciwciał HIV. Test należy wykonać powtórnie po upływie około 6 miesięcy (potwierdzony testem Western Blot.)
Test HIV(+) - dodatni oznacza, że przeciwciała HIV zostały wykryte w organizmie i nastąpiło zakażenie HIV. Osoba taka będzie już zakażona przez całe życie. Pozytywny wynik testu wymaga powtórzenia oraz wykonania testu potwierdzeniaywny).
Kiedy wykonać test na HIV?
Test na HIV powinien być wykonany 3 miesiące po ryzykownej sytuacji, która mogłaby spowodować przeniesienie zakażenia HIV, by jego ujemny wynik był wiarygodnie prawdziwy.
Dzieci kobiet zakażonych HIV
Jak już wspominano, ryzyko przeniesienia zakażenia HIV z matki (świadomej swojej
infekcji) na dziecko jest niezwykle małe i wynosi około 1%. Jednakże potwierdzenie lub
wykluczenie zakażenia u dziecka jest trudne.
Dzieci rodzą się z wszystkimi przeciwciałami, które mają ich mamy. Jeśli więc mama
jest zakażona HIV, dziecko urodzi się z matczynymi przeciwciałami anty-HIV. Mogą się one utrzymywać u dziecka przez 12 -18 miesięcy po urodzeniu. Tak więc na podstawie obecności
przeciwciał anty-HIV u dziecka przez 1,5 roku nie można ani potwierdzić, ani wykluczyć zakażenia. Obecność przeciwciał anty-HIV u starszego dziecka dowodzi jednak, iż jest ono zakażone
leczenie
Mimo to chorych na AIDS leczy się. W leczeniu stosuje się najczęściej leki tzw. antyretrowirusowe, które hamują namnażanie się wirusów wewnątrz zdrowych komórek. Jednakże leczenie często powoduje wystąpienie skutków ubocznych -od nudności biegunek do poważnych kłopotów z wątrobą, uszkodzenia nerwów i trzustki.
W obecnej chwili jest kilka zarejestrowanych leków służących do bezpośredniego leczenia AIDS. Niemniej u nosicieli HIV stosuje się wiele innych sposobów zapobiegania wystąpienia choroby, od kuracji witaminowych i terapii ziołami aż do korzystania z usług znachorów.
Epidemiologia
ŚWIAT
Osoby zakażone HIV w 2003 roku: 5 milionów Dorośli: 4,2 miliony Dzieci poniżej 15 lat: 700tys. Liczba osób żyjących z HIV/AIDS: 40 milionów Dorośli: 37 milionów Dzieci poniżej 15 lat: 2,5 miliona
Liczba zgonów spowodowanych AIDS w 2003 roku: 3 miliony Dorośli: 2,5 miliona Dzieci poniżej 15 lat: 550 tys.
POLSKA Od początku epidemii (1985) do końca WRZEŚNIA 2004 roku w Polsce:
9.002 zakażonych ogółem 5.115 zakażonych w związku z używaniem narkotyków 1.473 zachorowań na AIDS 710 chorych zmarło.
Wścieklizna
Wirusowa, zawsze śmiertelna choroba zakaźna zwierząt, mogąca przenieść się na człowieka (antropozoonoza).
Występowanie
Wścieklizna dzieli Polskę na trzy części:
W sześciu województwach (zielone) nie zanotowano ani jednego przypadku choroby
W czterech województwach (żółte) zarejestrowano niezbyt liczne przypadki (łącznie 10).
W sześciu województwach (czerwone) wystąpiło 89 przypadków.
Na rysunku nie uwzględniono zachorowań zwierząt domowych oraz hodowlanych. Takich przypadków odnotowano 14 w różnych częściach Polski.
Występowanie
Czynnik etiologiczny
Wścieklizna jest chorobą wirusową spowodowaną przez ssRNA wirusa Rabies virus (RABV) z rodziny Rhabdoviridae.
Występuje w 7 biotypach, z czego przyczyną zakażeń zwierząt naziemnych są głównie wirusy biotypu pierwszego. Pozostałe biotypy są zazwyczaj przyczyną wścieklizny nietoperzy. Wszystkie biotypy są patogenne dla człowieka.
Wirion ma kształt torpedy:
.
Drogi szerzenia
Rezerwuar zarazków stanowią zarówno ssaki dzikie, jak i domowe. Z pierwszej grupy wymienić należy: lisy, jenoty, borsuki, nietoperze, inne zwierzęta mięsożerne, a także gryzonie. Grupa ta ma obecnie największe znaczenie w rozprzestrzenianiu choroby. Do drugiej natomiast: psy i koty. Druga grupa miała pierwotnie duże znaczenie, lecz obecnie ze względu na masowe szczepienia zwierząt domowych zagrożenie jest niewielkie.
Do zakażenia dochodzi na drodze kontaktu bezpośredniego - przez pokąsanie lub oślinienie. Możliwe jest, choć u człowieka rzadkie, zakażenie na drodze powietrznej (kropelkowej i pyłowej) aerozolem odchodów nietoperzy w jaskiniach. Do wystąpienia choroby dochodzi u około 20% wystawionych na ekspozycję - szczególnie osobników pogryzionych na pysku/twarzy, szyi, klatce piersiowej lub pokąsanych głęboko. Odnotowano także infekcje przez przeszczepienie organów od zmarłych dawców z nierozpoznaną wścieklizną.
Objawy
zwykle następują w stadiach, chociaż mogą się pokrywać w czasie:
okres wylęgania:
okres wylęgania jest czasem pomiędzy pokąsaniem a pojawieniem się pierwszych objawów choroby; w 2/3 przypadków trwa od 1 do 3 miesięcy; czasem jest krótki i wynosi 5 dni, a niekiedy dłuższy niż 5 lat; najkrótszy jest u osób, u których doszło do rozległych pokąsań głowy i tułowia,
brak objawów poza związanymi z urazem;
okres zwiastunów:
trwa od 2 do 10 dni,
najbardziej charakterystycznymi objawami tego stadium są ból i parestezje w miejscu pokąsania,
objawy są często skrajnie różne i nieswoiste, włączając gorączkę i ból głowy,
mogą być związane z wieloma narządami,
mogą przypominać różne inne częste zakażenia;
Objawy
okres ostrych objawów neurologicznych:
trwa od 2 do 10 dni,
w obrazie klinicznym przeważają objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego,
zwykle przyjmuje jedną z dwóch postaci,
pobudzenia psychoruchowego: epizody nadmiernego pobudzenia psychoruchowego trwające około 5 min; należą do nich: wodowstręt, aerofobia, hiperwentylacja, ślinotok i chwiejność układu autonomicznego na przemian ze stanem prawidłowym,
porażeń: dominuje porażenie; może być wstępujące bądź też zajmować jedną lub kilka kończyn;
śpiączka:
trwa od kilku godzin do kilku dni; u chorych poddanych intensywnej opiece medycznej rzadko może trwać kilka miesięcy,
może rozwinąć się w ciągu kilku dni po okresie ostrych objawów neurologicznych,
może wystąpić nagle z zatrzymaniem oddychania;
śmierć:
zwykle następuje w ciągu 3 tygodni od początku choroby w wyniku powikłań,
w literaturze światowej opisano tylko trzy przypadki przeżycia, żaden z nich nie zdarzył się w ciągu ostatnich 15 lat.
Objawy
Lis chory na wściekliznę w czasie obserwacji weterynaryjnej.
Objawy
Chory na wściekliznę człowiek z drgawkami
Leczenie
Do dzisiaj nieznany jest lek przeciwko wściekliźnie. Jeśli nie wystąpiły objawy choroby podejmuje się próbę zastosowania uodpornienia bierno- czynnego polegającego na podaniu surowicy i serii szczepionek podawanych w mięsień naramienny lub podskórnie.
Uodpornienie uzyskane na drodze biernej ochrania chorego do momentu uzyskania odporności czynnej. Chorym szczepionym wcześniej nie podaje się surowicy. Możliwość czynnego uodpornienia organizmu możliwa jest dzięki długiemu okresowi wylęgania.
Chorego człowieka, u którego wystąpiły objawy izoluje się głównie w celu zapewnienia mu spokoju; stosuje się leczenie objawowe.
Zwierzęta zwykle się usypia.
Zapobieganie
Szczepienia ludzi są prowadzone w poradniach utworzonych przy szpitalnych oddziałach chorób zakaźnych, zaś radą, pomocą i informacją służą działy Epidemiologii Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych. Masowe zapobiegawcze szczepienia psów, kotów i zwierząt dzikich stanowią skuteczną ochronę przed zakażeniem człowieka wścieklizną. Z tego względu społeczeństwo powinno być żywo zainteresowane, aby otaczające nas zwierzęta były szczepione przeciw wściekliźnie.
Dużą rolę odgrywa zapobieganie szerzeniu się choroby. Od dawna prowadzi się obowiązkowe szczepienia psów przeciwko wściekliźnie, rozrzuca się szczepionki po lasach i polach, aby dzikie zwierzęta również zaszczepić.
Profilaktycznie szczepi się osoby szczególnie narażone, np. wykonujące sekcje dzikich zwierząt padłych.
Czynniki ryzyka
zawód lub czynności, których wykonywanie wiąże się z kontaktem człowieka ze zwierzętami dzikimi lub domowymi (np. hodowcy zwierząt, pracownicy laboratoryjni, weterynarze, speleolodzy, leśnicy)
podróżujący do krajów, gdzie wścieklizna wśród psów występuje endemicznie (najczęstszy czynnik ryzyka),
w Polsce najczęściej są to psy, koty i lisy.
Grypa
Grypa to choroba zakaźna układu oddechowego wywołana przez RNA- wirusy z rodziny Orthomyxoviridae.
Grypa
Choroba rozprzestrzenia się podczas sezonowych epidemii powodując ostre objawy uniemożliwiające pracę osobom czynnym zawodowo. Ludzie starsi lub osłabieni mogą na skutek grypy nabawić się groźnych powikłań, które nierzadko kończą się zgonem pacjenta. Epidemie grypy powodują znaczne koszty społeczne. Duża zmienność genetyczna wirusa grypy prowadzi do powstawania co kilkadziesiąt lat bardzo groźnych szczepów, które wywołują pandemie. W XX wieku miały miejsce trzy takie pandemie. Wirus grypy przyczynił się do śmierci milinów ludzi. Naukowcy przypuszczają, że głównym źródłem nowych szczepów wirusów mogą być ptaki.
Rodzaje wirusa grypy
(etiologia)
Główne rodzaje wirusa grypy:
wirus grypy A: stanowi źródło zakażenia nie tylko dla człowieka, ale także i dla innych ssaków i ptaków. To właśnie on jest odpowiedzialny za występowanie pandemii, które powtarzają się co kilka, kilkadziesiąt lat.
wirus grypy B: Stanowi źródło zakażenia jedynie dla człowieka. Jest odpowiedzialny za sezonowe i duże epidemie, te ostatnie powtarzają się średnio co trzy lata
Rodzaje wirusa
wirus grypy C: Stanowi źródło zakażenia jedynie dla człowieka. Z punktu widzenia medycyny nie jest tak istotny jak pozostałe jego siostry - A i B. Stanowi on zaledwie margines wśród zachorowań na grypę. Zachorowania te obserwuje się głównie wśród dzieci i przyjmują one postać poronną lub wywołują tylko nieznaczne objawy chorobowe. Budowa wirusa z grupy C odbiega od budowy pozostałych wirusów grypy.
Drogi i wrota zakażenia
Do zakażenia dochodzi przez bezpośredni kontakt :
-głównie drogą kropelkową
-przez przedmioty zakażone wydzieliną z tchawicy i nosa
-rzadziej na drodze powietrznej
Epidemiologia:
Rezerwuar i źródło zakażenia stanowi człowiek chory.
Patogeneza
Okres wylęgania wynosi1-7dni, zwykle2-3dni
Wirus wnika do komórek nabłonkowych górnych dróg oddechowych wywołując ich martwice u zaburzenia w wydzielaniu śluzu.
Objawy i przebieg
wysoka gorączka
bóle kostno-mięśniowe
bóle głowy
ból gardła
drapanie w gardle
suchy kaszel
katar i kichanie
podrażnienie oczu
znaczne osłabienie
dreszcze
Objawy i przebieg
Większość pacjentów, którzy zapadną na grypę, wraca do zdrowia w ciągu od jednego do dwóch tygodni
Główną przyczyną śmierci, nie jest sama grypa, ale występujące po niej powikłania. Każdego roku na całym świecie na ich skutek życie tracą 2 miliony ludzi. Większość zgonów dotyczy pacjentów w wieku powyżej 65 lat lub młodszych, ale osłabionych przez inne niż grypa choroby. Grypa może być też niebezpieczna dla niemowląt oraz małych dzieci. W przypadku niewłaściwego leczenia albo jego braku nawet pacjenci w sile wieku mogą nabawić się poważnych komplikacji.
Najczęstsze powikłania pogrypowe to zapalenie płuc, oskrzeli, zatok, ucha i zapalenie mięśnia serca. Grypa może też powodować nasilenie innych chorób takich jak astma.
Profilaktyka
Zalecenia ogólne
Biorąc pod uwagę drogi szerzenia się grypy należy podczas epidemii unikać miejsc publicznych takich jak sale kinowe czy kawiarnie i dyskoteki. Ochronę stanowi także częste mycie rąk, nie dotykanie oczu czy nosa ręką podczas pobytu poza domem - wirus może pozostawać na klamkach czy innych przedmiotach, skąd łatwo go przenieść na błony śluzowe.
Szczepienie
Jest najlepszym sposobem uniknięcia zarażenia grypą.
Wirus grypy podlega szybkim zmianom antygenowym i dlatego co roku szczepionka musi być aktualizowana dla nowego podtypu wirusa. Między lutym a kwietniem każdego roku izoluje się wirusy i tworzy szczepionkę obowiązującą na dany sezon grypowy. Na przełomie lata i wczesnej jesieni gotowa i aktualna szczepionka trafia do aptek.
Szczepionkę podaje się każdego roku przed sezonem grypy tj. pomiędzy końcem sierpnia a początkiem listopada.
Skuteczność szczepionki ocenia się na 70 - 90%
Szczepienie
Wskazania możemy podzielić na ogólne i medyczne
Wskazania ogólne:
chęć zaszczepienia się
pracownicy służby zdrowia
osoby, których praca wymaga szerokich kontaktów z ludźmi np.: handlowcy
Wskazania medyczne:
osoby powyżej 50 roku życia
osoby cierpiące na choroby przewlekłe (cukrzyca, niewydolności nerek, choroby wątroby, wady serca, niewydolność układu krążenia, obniżona odporność i niewydolność układu krążenia)
osoby przebywające w bliskim kontakcie z osobami podlegającymi szczepieniom ze wskazań medycznych
osoby przebywające w skupiskach (domy dziecka, internaty)
kobiety w 2 lub 3 trymestrze ciąży
Leczenie
Leczenie objawowe
Podczas klasycznego przebiegu grypy wystarczające jest leczenie objawowe. Należy pouczyć pacjenta o konieczności wypoczynku (najlepiej pozostać w łóżku). Można podawać środki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, środki zmniejszające obrzęk błony śluzowej jam nosowych. Wskazane jest obfite nawadnianie - zapobiega to odwodnieniu i nawilża błony śluzowe oraz rozrzedza wydzielinę. Przy wystąpieniu suchego i męczącego kaszlu można stosować środki przeciwkaszlowe.
Leczenie
Leczenie przeciwwirusowe
Dostępne są leki przeciwwirusowe działające na wirus grypy. Jednak warunkiem powodzenia terapii jest ich zastosowanie najpóźniej w ciągu czterdziestu ośmiu godzin od pojawienia się pierwszych objawów.
Należy jednak pamiętać, że w większości przypadków grypa jest chorobą samoograniczającą się, zaś leki przeciwwirusowe nie są pozbawione działań ubocznych.