PODSTAWOWE METODY I TECHNIKI ODDZIAŁYWAŃ RESOCJALIZACYJNYCH
W pedagogice resocjalizacyjnej wyróżnione zostały trzy metody wychowania: antropotechnika, socjotechnika i kulturotechnika.
1 .KULTUROTECHNIKA
Kulturotechnika to operowanie kulturą dla osiągnięcia celów działalności resocjalizacyjnej. Możemy wyróżnić kulturotechnikę wzorów osobowych i kulturotechnikę dóbr kulturowych. Kryterium opiera się na rodzajach ukierunkowania aktywności ludzkiej takiej jak: szkolą, praca, sport i rekreacja. Uczestnictwo w kulturotechnice może być dwojakiego rodzaju: poprzez konsumowanie (bierne- uczestnictwo, czynne- słucham, ale nie oceniam).
KULTUROTECHNIKA AKTYWNOŚCI SZKOLNEJ
Stosowana wobec osób nieprzystosowanych społecznie, polega na podstawach uczenia się poprzez:
• Utrwalenie - ćwiczenie pamięci; wykonywanie czynności ćwiczących; zbieranie i utrwalanie wiadomości dotyczących tych czynności;
• Odkrywanie - angażując procesy myślowe rozwiązanie problemów warunkujące osiągniecie określonych wyników;
• Przeżywanie - dostarczenie określonych wzruszeń aby stawała się źródłem odpowiednich intensywnych przeżyć emocjonalnych;
• Praktyka - wykonywanie czynności ćwiczących angażujących poczucie odpowiedzialności przed zbiorowością społeczna za to co zrobili;
Prowadzone zajęcia muszą mieć doskonały poziom dydaktyczny. Proces rozbudzania i kształtowania zainteresowań oraz samodzielność młodzieży resocjalizowanej. Należy maksymalnie upodobnić proces nauczania do procesu badawczego. Uczniowie powinni być zaopatrzeni w odpowiednie pomoce naukowe zapewniające możliwość samodzielnego zdobywania informacji i posługiwania się nimi.
Ortodydaktyka -> specjalnie opracowana dydaktyka dla osób nieprzystosowanych społecznie.
• uwzględnia stan psychofizyczny będący przyczyną wykolejenia społecznego jego nasilenie i dynamikę;
• podkreśla znaczenie nauczyciela i ucznia jako osób znaczących ^ akcentuje rolę aktywności szkolnej jako uczenia się określonych dyspozycji motywacyjnych
oraz względnie trwałymi ustosunkowaniami;
• zaleca indywidualizację (dobrą znajomość każdego ucznia, jego nastawień, postaw, stanów); "-» treści nauczania muszą eksponować treści doniosłe dla rozwoju osobowości i kształtowania charakteru,
• trzeba rozbudzać „kulturę uczuć" oraz odpowiadać za własne czyny;
• system szkolny musi być dostosowany do możliwości i osobowości cechujących młodzież mniej lub bardziej wykolejona społecznie;
• główny nacisk kładzie na aktywizacje zainteresowań uczniów;
ETAPY NAUCZANIA:
• rozbudzanie zainteresowań i wstępnej adaptacji szkolnej,
• indywidualne zajęcia z każdym uczniem,
• silny nacisk na przekazywanie a później sprawdzanie wiedzy;
• podtrzymanie zainteresowań uczniów;
• aktywizowanie uczniów;
• wyrabianie dyscypliny szkolnej;
KULTUROTECHNIKA AKTYWNOŚCI PRACOWNICZEJ
Osoby resocjalizowane są pracownikami zawodowymi
• praca zawodowa - związana z rolą społeczną pracownika czyli uczestnictwem w określonym systemie społecznym, którym jest zakład pracy (istota jest branie na siebie zobowiązań wobec innych ludzi, które zmuszają do wykonywania odpowiednich zadań w określony sposób, w określonym czasie i w określonej jakości)
• praca społecznie użyteczna - służy zrobieniu czegoś, co jest potrzebne samemu wychowankowi lub dokonanie czegoś, co jest potrzebne osobom grupy skupiającej wychowanka (np.; budowa drogi) - obie odmiany przyczyniają się do wzrostu spoistości grupy, do identyfikacji członków tej grupy ze zbiorowością zakładu co wpływa na wzrost uspołecznienia
KULTUROTECHN1KA AKTYWNOŚCI REKRACYJNEJ
• sport - odwołuje się do cech cenionych w środowiskach przestępczych tj. sprytu, tężyzny fizycznej, sprawności fizycznej, wytrzymałości, odwagi, zdolności do zbiorowego współdziałania; posiada elementy napięć, gry, ryzyka, szybkiej orientacji, odniesienia zwycięstwa - udział w zespołach sportowych kształtuje postawy: poszanowania zasad, fair play, kultury obcowania z przeciwnikiem, wytrwałości. Zajęcia sportowe rozładowują napięcia, redukują lęki, wzmacniaj ą mechanizmy kontroli, wzmacniaj ą uspołecznienie;
• turystyka - zaspokaja potrzebę wycieczek; regeneruje organizm; zaspokaja i niweluje chęci ucieczki i zakazanych podróży;
• rekreacja wypoczynkowo - rozrywkowa-* związana z intensywnym rozwojem wychowanków;
• zajęcia kulturalno - oświatowe -» poprzez: czytelnictwo, muzykę, taniec, RTV, kino, koncerty, kółka zainteresowań. Zajęcia te polegają na rozbudzaniu zainteresowań, kształtują głębszy stosunek do dóbr kultury i samodzielności; wpajają konstruktywne wzory postępowania.
2. ANTROPOTECHNIKA
Antropotechnika jest zbiorem reguł postępowania przy wykorzystaniu różnego rodzaju więzi między osobami wychowywanymi i wychowującymi. Podstawowym czynnikiem jest więź osobowa (stosunki interpersonalne) z indywidualnymi jednostkami, grupami społecznymi lub środowiskiem.
PSYCHOTECHNIKA- antropotechnika interakcji dwuosobowej typu wychowanek- wychowawca
• Wychowawcza
• kontakt oparty na indywidualnym stosunku mającym walory wychowawcze;
• osoba socjalizujące znacząca postrzegana jest jako autorytet;
• ma swoje zastosowanie w kurateli;
1. Oparta na systemie kontroli;
• zmiana obecnego stylu życia wychowanka;
• kontrola tej zmiany;
• środki wpływu to krytyka lub groźba odwołania decyzji sądu;
• stworzenie systemu nacisku i kontroli na wychowanka poprzez zorganizowanie rodziców, nauczycieli, pracodawców;
2. Oparta na zasadach caseworku;
• wytworzenie systemu zachęt;
• związanie wychowanków więzami zależności wewnętrznej;
3. Działania aktywizujące;
• kurator organizatorem oddziaływań resocjalizacyjnych
• kurator autorytetem i wyrazicielem woli sadu, organizatorem życia podopiecznego,
• sporządzenie wszechstronnej diagnozy z wykorzystaniem informacji od psychologa,
psychiatry, policji itp.
• Opiekuńcza
• ma charakter oddziaływania terapeutycznego oraz wychowawczego;
• jej główne zadania polegają na:
o rozładowaniu napięcia nerwowego,
o wykształcenie mechanizmu radzenia sobie ze stresem i problemami,
o nabraniu wiary we własne siły,
o konstruktywnego udziału w życiu społecznym;
• Psychoterapeutyczna
• polega na świadomym rozbudzeniu życia wewnętrznego i ułatwieniu uzewnętrznienia określonych przeżyć psychicznych;
• w stosunku do młodzieży wykolejonej społecznie odpowiednia terapia Rogersa - terapia ta ma na celu wzrost poczucia wartości u pacjenta:
o psychoterapeuta pełni rolę stymulująca,
o dodaje odwagi własnym zachowaniem,
o zachęca do demonstrowania własnych nastawień poznawczych i emocjonalnych,
o tworzy atmosferę bezwzględnej akceptacji i szacunku dla człowieka,
o oddziela zachowania do człowieka,
o stara się zrozumieć powody takiego zachowania,
SOCJOTECHNIKA- antropotechnika interakcji grupowej typu wychowawca - grupa wychowanków, wychowanek - grupa wychowanków itp,
Wychowawcza
• ma zapewnić możliwość zaspokojenia potrzeb w sposób społecznie aprobowany,
wartościowy;
• nie ma tutaj miejsca na indywidualne pomysły, kreatywność i samodzielność,
Opiekuńcza
• pełni ją praca z grupą
• polega na zaspokojeniu określonych potrzeb członków grupy i wynikających z nich
inicjatyw,
• członkowie grupy są nie tylko wykonawcami, ale także osobami współdecydującymi o zadaniach, środkach i sposobach ich wykonania,
• może być stosowana w zakładach i ośrodkach resocjalizacyjnych np. w kuratorskich ośrodkach pracy z młodzieżą (odrabiani, audycje, zainteresowania, itp.)
Psychoterapeutyczna
• doradzanie grupowe
• polega na rozładowaniu napięcia, usunięciu lęku, inspirowaniu,
• przydatna w momencie wprowadzenia wychowanka do zakładu,
• psychoterapia intensywna
• grupy 5 osobowe oparte na dobrowolnym uczestnictwie,
• do odmiany psychoterapii intensywnej należą teatr psychoterapeutyczny, psychoterapia atakująca, psychodrama i socjodrama
PSYCHODRAMA - grupa tworzona dla celów diagnostycznych, terapeutycznych i wychowawczych. W centrum zainteresowania osobowość każdego członka grupy- efekty mierzone są liczba wyleczonych osób.
SOCJODRAMA - dramatyzacja wprowadzona do już istniejących, grup np. O. w klasie szkolnej. Grupy i jej działalność ujmowane są jako działalność zbiorowa. Głównym celem jest „uzdrowienie sytuacji panującej w grupie"
ODMINY TERAPII INTENSYWNEJ
TEATR PSYCHOTERAPEUTYCZNY
PSYCHOTERAPIA ATAKUJĄCA
• polega na inspirowaniu i organizowaniu przy
udziale członków grupy spektakli teatralnych
• ma na celu wywołanie zbiorowych dyskusji,
polemik i rozmów,
• celem jest ujawnienie występujących konfliktów i trudności,
• wszyscy członkowie grupy ujawniaj ą przed sobą zauważone wykroczenia i słabości,
• dozwolona każda forma ataku słownego, mimicznego itp. (zakazana jest przemoc Fizyczna)
PSYCHODRAMA
• odtwarzanie w sposób improwizowany określonych sposobów zachowania w danej sytuacji,
• każdy aktor staje się widzem, a widz aktorem,
• służy głębokiej analizie zachowania człowieka,
SOCJODRAMA
• rodzaj psychodramy odtwarzający w sposób
improwizowany sposoby zachowania grupy,
• odnosi się do usuwania zaburzeń w strukturze organizacji dynamice grupy
• celem jest eliminowanie, korygowanie i
wzbogacanie różnych funkcji grupy
INTERTAKCJA ŚRODOWISKOWA- antropotechnika środowiskowa akcentuje związek jednostki czy grupy będący przedmiotem resocjalizacji ze środowiskiem lub szerszą zbiorowością społeczną.
Wychowawcza
• dialektyczny związek między środowiskiem a człowiekiem, Opiekuńcza
• sądowne skierowania do palcówek opiekuńczych np. odziny zastępczej lub ogniska
wychowawcze
Psychoterapeutyczna
• traktowana jako socjoterapia (korzystanie z pomocy środowiska terapeutycznego, które składa się z szeregu małych grup np. kluby AA
II.WYBRANE MODELE I SYSTEMY ODDZIAŁYWAŃ RESOCJALIZACYJNYCH
1. RESOCJALIZACJA jako „KANALIZOWANIE INSTYNKTÓW"
McDOUGALL stwierdził, że ludzkie postępowanie spowodowane jest istnieniem hornistycznej energii, która ma swoje źródło w instynktach a te z kolei są wrodzone lub dziedziczone. Wyróżnił on siedem zasadniczych instynktów:
1. UCIECZKI-STRACHU
2. CIEKAWOŚCI - ZDUMIENIA
3. PEWNOŚCI SIEBIE - DOMINACJI
4. UCZUĆRODZICIELSKICH - TKLIWOŚCI
5. AWERSJI - ODRAZY
6. SAMOPONIŻENIA - ULEGŁOŚCI
7. PORYWCZOŚCI - GNIEWU
BUST natomiast dostrzegł w niektórych instynktach „napęd" do czynów przestępczych młodzieży
np.; głód, zachłanność, kłamstwo, seks, złość, polowanie, włóczęgostwo, ciekawość, instynkt
stadny, strach, samo upokorzenie, wstręt, zakochanie, zadurzenie, smutek, radość, zabawa.
*-> przestępstwa popełniane przez młodych ludzi są przejawem niektórych prymitywnych i powszechnych impulsów, które stanowią składnik przekazywanych instynktów lub reakcje przetwarzane lub pośrednie czerpiących swe źródło z prymitywnych emocji, '-+ wpływ instynktów jest pośredni, one tylko wytwarzają emocje, które stanowią motywy i dostarczają energii do przestępstwa,
Jedyna właściwą drogą oddziaływań resocjalizacyjnych jest SUBLIMACJA, która oznacza ćwiczenie emocji w sposób
podobny do ćwiczenia inteligencji.
Sublimacją zajmował się BOYET, który na wzór freudowski wydzielił trzy stadia instynktów
w zależności od jego sublimacji
1. Podstawowe - poza sublimacja, całkowity egoizm, bezwzględne dążenie do realizacji.
2. Instynkt ujęty w łożysko staje się bardziej złożony.
3. Skierowanie instynktu na właściwy tor.
STRATEGIE KANALIZOWANIA
INSTYNKT KANALIZOWANIE
CHCIWOŚĆ przekonać, że nie należy zabierać cudzych rzeczy np. małemu złodziejowi podwyższyć kieszonkowe, bo posiadanie to najlepsza szkoła odpowiedzialności i uczciwości- jeśli ktoś posiada coś swojego sam respektuje cudza własność
WŁÓCZĘGOSTWO niezaspokojony brak potrzeby ruchu i przygody - należy często organizować wycieczki, spacery
ZŁOŚLIWOŚĆ zaproponowanie wszelkich konkurencyjnych sportów np. boks, siłownia
AGRESYWNOŚĆ ignorancja objawów agresji
GANGI sformalizowanie grup, zmiana miejsca zamieszkania
SEKSUALNE częste przebywanie grup obojga płci razem
2. PSYCHODYNAMICZNE PRZESŁANKI DZIAŁAŃ RESOCJALIZACYJNYCH
2.1. PSYCHOANALIZA
Zdaniem FREUDA psychoanaliza może być stosowana jako środek pomocniczy w wychowaniu, ale nie może go zastępować. Następcy Freuda znaleźli przesłankę do stosowania psychoanalizy w resocjalizacji nieletnich i dorosłych. Przedmiotem psychoanalizy nazwali „podejście psychodynamiczne", które zakłada, ze obserwowane zachowanie jest w mniejszym lub większym stopniu funkcja procesów wewnętrznych, a osobowość (wnętrze jednostki)"kształtuje się w wyniku oddziaływania czynników zewnętrznych i wewnętrznych.
Funkcjonowanie mechanizmów psychicznych rządzących procesem społecznego dostosowania widać w koncepcji Freuda. Wyróżnił on bowiem trzy struktury osobowości:
• ID - odpowiedzialne za zaspokojenie potrzeb biologicznych,
• EGO - warstwa łagodząca konflikty między ID i SUPEREGO - im lepiej rozwinięte ego tym lepiej zintegrowana struktura osobowości, EGO - MEDIA TOR
• SUPEREGO -+ surowy cenzor moralny- sumienie warunkowane przez otoczenie-
powstaje i kształtowane jest w procesie socjalizacji,-
Wszelkie zaburzenia wynikają z nieodpowiedniego rozwiązania konfliktów. W psychoanalizie pojawiły się dwa kierunki: Pierwszy skupiony na superego, drugi skupiony na ego. FUNKCJE EGO W ŻYCIU PSYCHICZNYM wg FREUDA
POZNAWCZĄ • świadoma ocena tego co znajduje się wewnątrz i na zewnątrz,
ENERGII • wywiera presje na właściwe postępowanie np.; powiedzenie sąsiadce „dzień dobry"
SELEKTYWNA • zdolność do dokonania najwłaściwszego wyboru,
OCENIAJĄCĄ • ego decyduje na ile człowiek winien podporządkować się wymaganiom otoczenia i w jakim stopniu kierować swoimi impulsami,
Zdaniem Freuda brak zrównoważenie polega na wrażliwości EGO, która przecenia wymagania SUPEREGO lub faworyzuje ID
TYPOLOGIA DZIECI Z EGO PRZESTĘPCY
Rozwinięte są tylko EGO i ID • dziecko nie rozumie, że nie wolno kraść, jeśli nie będzie groziła za to kara,
EGO jest zbyt słabe • dziecko działa impulsywnie ponieważ istnieje superego.
• Odczuwa poczucie winy, co doprowadza do depresyjnego przygnębienia przez kompleks niższości aż do neurotyczności
Ego zbyt silnie zwichnięte • zorientowane na czyny przestępcze,
• energia nastawiona na odrzucenie,,
• dzieci takie posługują się następującymi technikami
minimalizacji poczucia winy:
* szukanie podobnych lub uzupełniających mankamenty w homogenicznej grupie,
* bunty i walki - służące słusznej sprawie,
Praca terapeutyczna polega na przesuwaniu dobrze rozwiniętego EGO na cele pożądane , wglądu w siebie i wzmocnienia SUPEREGO.
Przeszkody w realizacji terapii psychoanalitycznej:
• brak odpowiedniej motywacji do pracy nad sobą,
• głęboko utrwalona chęć manipulowania innymi.
STYLE PRZYSTOSOWANIA SUPEREGO
wg. BRYTYJSKIEJ SZKOŁY PSYCHOANALIZY
HIPOMANIAK
HIPOPARADOIDALNY
POSTAWA AUTORYTARNA
TYP LUDZKI (HUMANISTA)
2.2. PSYCHOTERAPIA
Psychoterapia resocjalizująca jest odmianą korygowania zaburzeń indywidualnego i społecznego funkcjonowania środkami psychologicznymi takimi jak:
• osobowość terapeuty,
• więź interpersonalna i intergrupowa,
• uczenie się,
• odgrywanie ról,
• doradzanie,
• sugerowanie ról
CEL - przywrócenie zachwianej równowagi wewnętrznej i nawiązanie harmonijnych stosunków z jej
społecznym otoczeniem. Służy ona zaspokojeniu potrzeb człowieka, wzrostowi poczucia szczęścia i spontaniczności działania, odczuwania, i myślenia.
ZADANIA
• niezbędna, wychowując miłość ojcowska zakładająca repertuar kar psychicznych,
• stawianie wychowankom określonych wymagań,
• komunikacja o autorytarnym charakterze,
• cechy p charakterze bezpośrednim,
CELE PRZYŚWIECAJĄCE PRAWIDŁOWEJ ADAPTACJI SPOŁECZNEJ:
• eliminacja objawów zachowań patologicznych,
• analiza konfliktów oraz korekta mechanizmów regulacji psychicznej,
• wgląd przez pacjenta w problemy własnego, indywidualnego i społecznego funkcjonowania,
• zmiana nieprawidłowych wzorców i standardów zachowania
• pośredniczenie w poznaniu procesów interpersonalnych i wewnątrz grupowych w poznaniu samego siebie oraz innych ludzi,
• intensyfikowanie dojrzewania osobowości oraz wzmaganie odporności na stresujące sytuacje,
• zwiększenie wrażliwości psychologicznej na uczucia i działania innych osób .
POZIOMY PSYCHOTERAPII RESOCJALIZUJĄCEJ:
1. MODYFIKACJA ZACHOWANIA- polega na reformowaniu i przekształcaniu aktywnych
form zachowania uznanych za niewłaściwe, eliminowaniu prostych form zachowania uznanych za
niewłaściwe, eliminowanie prostych i złożonych postaci zachowania anty społecznego i
przestępczego. Wynika z terapii behawioralnej w której zachowania dewiacyjne są wynikiem
przyswojenia nieodpowiednich łańcuchów odruchowych,
2. DORADZANIE - PORADNICTWO - polega na skupieniu uwagi na konkretnym problemie
osobistym lub praktycznym jednostki lub grupy; jest to interakcyjny proces, w którym terapeuta
udziela pomocy, rady i wsparcia.
3. TERAPIA PODTRZYMUJĄCA - polega na zachęcaniu pacjenta do wyrażania uczuć i ich
wentylowania, ekspresja uczuć jako czynnik leczący; terapeuta występuje w roli przewodnika
duchowego dbającego o psychiczny rozwój duchowy,
4. TERAPIA WGLĄDOWA to wnikliwa forma psychoterapii mając na celu trwałą rekonstrukcje i
zmiany w mechanizmach regulujących zachowania człowieka.; modyfikowanie postaw, ról
społecznych oraz wybranych struktur osobowościowych oraz zachęcanie do „otwierania się" i
akceptacji swoich uczuć oraz do ich spontanicznej ekspresji.
RODZAJE PSYCHOTERAPII
KIEROWANA
(DYREKTYWNA) • chodzi w niej o bezpośrednie wpływanie na pacjenta
• korygowanie emocji, ekspresji i zachowania,
• terapeuta kierownikiem, doradcą, zleceniodawca-jego rola jest wiodąca,
NIEKIEROWANA
(NIEDYREKTYWANA) • głównym zadaniem jest stworzenie klimatu,
• terapia ta sprzyja ujawnianiu przez jednostkę jej konfliktów i problemów,
wadliwych stereotypów i standardów zachowań,
• terapeuta powstrzymuje się od rad i sugestii,
OBJAWOWA • ma na celu usunięcie patologicznych objawów, które przynoszą
cierpienie jednostce i jej otoczeniu
PRZYCZYNOWA • ma na celu wykrycie i eliminacje przyczyn i urazów, prowadzących
do aktualizujących się negatywnych cech zachowania i zaburzeń
przystosowania
SZSTEMATZCYNA • ma wyraźnie sprecyzowany plan i ściśle podporządkowane metody
wynikające z przyjętej koncepcji teoretycznej
• realizowana przez dłuższy czas aż do osiągnięcia pożądanych
rezultatów
PODTRYZMUJCA • nie dopuszcza do pogłębiania się dewiacyjnych i patologicznych
procesów
• prowadzona jest z racji niemożności realizacji innych oddziaływań,
2.3. TERAPIA BEHAWIORALNA
Formy niedostosowania społecznego wynikają z przyswojenia niewłaściwych łańcuchów odruchowych i odpowiednie ćwiczenia w postaci wytworzenia nowych reakcji ( wartościowych ze społecznego punktu widzenia)mogą je zniwelować. Terapia behawioralna ma zastosowanie u dzieci z różnymi zaburzeniami emocjonalnymi i antyspołecznymi postawami.
ZADANIA:
• wyrównanie braków w zachowaniu,
• eliminowanie zachowań negatywnych,
• wzmacnianie kontroli własnego zachowania,
NIBEZPIECZEŃSTWO TERAPII:
• wyrobienie jednostronności w zachowaniu, gdy nagradzany jest typ zachowania łatwy dla wychowanka,
• sprowadzanie zabiegów resocjalizacji do warunkowania instrumentalnego wyraźnie spłyca cały proces wychowawczy,
• „hipoteza przemotywowania"- terapia behawioralna likwiduje wewnętrzne tendencje człowieka do działania na rzecz własnego zaspokojenia i przekierowuje je na zewnątrz z tym samym zapewnia krótkotrwale polepszenie zachowania.
PLUSY TERAPII BEHAWIORALNEJ:
• znajomość praw uwarunkowania instrumentalnego, co pozwala na dokładne zaplanowanie programów oddziaływań,
• wiemy, kiedy oddziaływania są skuteczne i dlatego mamy możliwość modyfikowania programów,
• możliwość zastosowania różnorodnych technik resocjalizacyjnych bez wzbudzania w wychowanku motywacji do świadomej pracy nad sobą do samodoskonalenia.
III. PODSTAWOWE METODY ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH
METODA PRACY
Z INDYWIDUALNYM PRZYPADKIEM
• CASEWORK METODA PRACY
GRUPOWEJ
• GRUPWORK
• wprowadzona przez MA R Y RICHMOND
• oznacza metodę wspomagania jednostki
• polega na zebraniu wiedzy na temat
jednostki i zanalizowani u jej sytuacji życiowej w oparciu o założenia diagnozy społecznej
• casework jest sposobem badań
polegających na analizie jednostkowych losów
ludzkich, uwikłanych w określone
sytuacje wychowawcze lub analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej przez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych,
• jednostka nie musi podlegać działaniom terapeutycznym, naprawczym i profilaktycznym,
• poznawanie przypadku nie zawsze służy doskonaleniu i ulepszaniu osobistej sytuacji życiowej jednostki lecz na budowaniu uogólnień i wzbogacaniu wiedzy na temat poznawczych zjawisk,
• wprowadzona przez ALEKSANDRA KAMIŃSKIEGO, który wyróżnił trzy rodzaje grup: rozwojowo-wychowawcze; rewalidacyjne; psychoterapeutyczne,
• grupwork oznacza metodę
wspomagania ludzi w osiąganiu
celów indywidualnych lub społecznych
• ma ona uzasadnienie w następujących zjawiskach;
• celów motywujących do
wzajemnej pomocy wspierania się,
• w zwiększeniu potencjału twórczego stwarzającym trudno osiągalne dla samotnych jednostek szansę efektywnego rozwiązywania problemów,
• w dynamice grupy zmieniającej skuteczne cele i normy swoich uczestników;
• grupwork to celowe działanie z
małymi grupami ludzi nastawione na
zaspokojenie potrzeb społecznych
i emocjonalnych oraz realizowanie zadań;
• grupy naturalne - to rodzina, grupa
rówieśnicza
• grupy sformowane - powstają pod
wpływem zewnętrznym dla określenia
celu
* gr. oddziaływania tworzone są
dla zaspokojenia społecznej
potrzeby emocjonalnej
* gr. zadaniowe nastawione są na
wykonanie prac dla których
zostały utworzone
Resocjalizacja skumulowane materiały
Pedagogika resocjalizacyjna zajmuje się przezwyciężaniem trudności wynikających ze stanu osobowości wychowanka,który w sposób antagonistyczno -destrukcyjny ustosunkowuje się do oczekiwań społecznych wyrażających interesy społeczeństwa .Twórca pedagogiki specjalnej i autorką koncepcji wychowania resocjalizującego jest Maria Grzegorzewska. Pedagogika resocjalizacyjna wyodrebniła się z pedagogiki specjalnje.Traktuje się resocjalizajce jako nauke teoretyczna oraz jako nauke praktyczną. W pedagogice reso. spotykamy się z trzema odmianami sformuowań, okreslającymi jej status poznawczy i praktyczny, a mianowice:ocenami i sądami wartościującymi,wynikającymi z przyjętego ideału wychowawczego,z twierdzeniami opisowo- wyjaśniającymi formułowanymi na podstawie uogólnien wyników badań,obserwacji, eksperymentów, z zaleceniami metodycznymi, wskazującymi najbardziej optymalne sposoby realizacji celów profilaktycznych lub resocjalizacyjnych.
W zakres pedagogiki resocjalizacyjnej wchodza 3 warstwy funkcjonalne:a)aksjologia wraz z teleologią wychowania(określają nadrzędne wartości8 i cele oddziaływania interwencyjnego), b)teoria wychowania(mówi o zależnościach między istotnymi dla tego oddziaływania zmiennymi niezaleznymi,pośredniczącymi i zależnymi) c)metodyka oddziaływania wychowawczego(natomiast projektuje i określa optymalne,racjonalne uzasadnione sposoby modyfikacji rzeczywistości wychowawczej
Aksjologia resocjalizacji:obserwuje się trend do eliminacji instytucji resocjalizujących i zastąpienie ich instytucjami wychowawczymi otwartymi na współprace ze środowiskiem naturalnym lub resocjalizowania w środowisku otwartym, stosowanie „reguł minimalnej interwencji” oraz „normalizacji”oddziaływań wobec dzieci i młodzieży,akceptowanie podmiotowości wychowanka,jego indywidual. i odrębności psychologicznej,określenie celów wychowania poprzez odwołanie się do naturalnych faz i praw rozwoju społeczno-moralnego dzieci i młodzieży a nie do dominującej roli ideologii społecznej.
Teoria oddziaływań resocjalizujących:
Teoria uczenia się,teoria rół społecznych, psychologiczna teoria postaw,teoria rozwoju społecznego,teoria rozwoju dojrzałości interpersonalnej,związku z osobowością człowieka jego skłonnościami do zachowań przestępczych.Modele resocjalizowania:
a)indywidualistyczny-zakłada indywidualne podejście do każdego nieletniego w jego specyficznych uwarunkowaniach psychospołecznych mających swe negatywne reperkusje na poziomie społeczne adaptacji
b)społeczny(interakcyjny)-zakłada że przebudowa zachowań jednostki zależy przede wszystkim od czynników natury społecznej i kulturowej.
Szkoły resocjalizacji:a)szkoła wywodząca się z działalności i pisarstwa Marii Grzegorzewskiej-działająca głównie w założonym przez nia Panstwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej w Wraszwie.Główne osiągnięcia i kierunki zainteresowań:określenie istoty niedostosowania społecznego , poszukiwanie najbardziej skutecznych metod oddziaływania pedagogicznego, opracowanie zasad i metod tzw. Ortodydaktyki.Koncepcje te stworzył Otton Lipkowski. b)Szkoła krakowska stworzona przez Jana Konopnickiego Osiągnięcia: próby uściślenia definicji niedostosowania społecznego, opracowanie narzędzi diagnostycznych do wykrywania dzieci niedostosowanych społecznie
c)Szkoła warszawska Czesława Czapówa i Stanisława Jedlewskiego Osiągnięcia: przeformowanie wielu definicji w język prakseologii,tworzenie teorii dal praktyki Od 1971 r. Wyodrebniono pedagogike resocjalizacyjna jako nauke d) Wrocławska Szkoła kryminologii kierowana przez Lidię Mościcka Nieprzystosowanymi społecznie nazywamy te osoby,które bądź nie są zdolne do pełnienia ról społecznych bądź tez nie są do tego skłonne(mamy do czynienia z wykolejeniem społecznym) Wykolejenie społeczne to względnie trwałe, negatywne ustosunkowanie się do oczekiwań społecznych, konstytuujących tzw.”role społeczne”.Wg Czapówa wykolejenie społeczne oznacza trój elementowy konstrukt teoretyczny obejmujący: 1.manifestacje wykolejeniatj. Antagonistyczno-destruktywne zachowania i postawy człowieka a)zachowania asocjalne-wyobcowanie z życia społecznego b) zachowania dyssocjalne-jednostka ma poczucie wspólnoty z grupą c)zachowania antysocjalne -jednostki nie są związane z nikim ani niczym 2.stany osobowości stanowiące źródło przejawów wykolejenia(osobowość-to złożony,centralny system regulacji ludzkich zachowań)Zmienne które różnicują osobowośc: lęk,syntonia-wpsółbrzmienie emocjonalne z drugim człowiekiem, ogólna konstrukcja osobowości
Im wyższy poziom lęku i syntonii oraz jednocześnie im niższy stopień integracji osobowości, tym zaburzenia mają charakter neurotyczny. Im niższy lęk i syntonia oraz im bardziej zintegrowana osobowość, tym bardziej zaburzenia noszą znamiona psychopatii. Osobowośc neurotyczna :bardzo nasilony lek,nadwrażliwość syntoniczna, niski stopień integracji osobowości neurotycznej. Osobowośc psychopatyczna-brak uczuciowości wyższej, człowiek bez sumienia i poczucia winy,traktuje wszystko instrumentalnie,nie doświadcza miłości,przyjaźni.Odmiany zachowan psychopatycznych:agresywne-instynkt dominacji
Kalkulatywne-dzałania ich są wyrachowane, stosują kłamstwo i oszustwo. Osobowośc agresywno-lekowa-znamiona neurotyczności i psychopatii wystepują równocześnie.3.)przyczyny wykolejenia : przyczyny motywacyjne-(czynniki które skłaniają jednostke do zachowań destruktywnych)wiążą się one zawsze z niezaspokojeniem jakichś doniosłych dla jednostki potrezb przyczyny predyspozycyjne-(czynniki predysponują jednostke do określonych zachowań)-wśród nich znajdują się zarówno czynniki organiczne jak i społeczne. O wykolejeniu społecznym decyduje wystąpienie czynników obu kategorii. Likwidowanie przyczyn wykolejeniapodłoże predyspozycyjne:
a)impulsywnoaś-wynika z przewagi podbudzenia nad hamowaniem,likwidacja poprez odpowiednie ćwiczenie procesów nerwowych b) nieadekwatność-powstaje w wyniku złych doświadczen życiowych człowieka.Likwidacja poprzez ustabilizowanie atmosfery rodzinnej,usunięcie sytuacji trudnych c)dyssocjalnośc-przyczyną było rygorystyczne wychowanie w szkole w domu, blokada inicjatywy jednostki. Likwidacja poprzez ukształtowanie samodzielnosci jednostki,organizacje środowiska z osobami pozytywnymi wychowawczod)antysocjalność- osobowościowym podłożem antysocjalnosci jest psychopatia i socjopatia.Likwidacja poprez izolacje od negatywnych wpływów,kształtowanie nawyków lękowych,wyrównywanie zdolności do odczuwania moralnego podłoże motywacyjne:
a)niezadowolenie z własnej roli życiowej- niezaspokojenie potrzeb jednostki wynikające z pełnionej roli.Likwidacja poprzez tworzenie warunków do zaspokajania porzeb b)nuda- jest wynikiem wewnętrznej pustki jednostki,braku zainteresowań,konsumpcjonizm.Likwidacuja poprez twórczy stosunek do rzeczywistości, tworzenie klimatu radości,organizacja konstruktywnego środowiska. c)alkoholizm i narkomania-genezą są napięcia i leki wywołane stanem niezaspokojenia potrzeb.Likwidaja poprez systematyczne podnoszenie poziomu życia społecznego i kultury osobistej ludzi. d)agresywnosć-rozerwanie związków wzajemnej ufności i współzalezności,które zachodza pomiędzy dzieckiem i jego rodzicami.Likwidacja poprez podniesienie poziomu tolerancji na frustracje,zmiana systemu potrezb, usunięcie negatywnych bodźców Usuwanie zaburzeń osobowościZaburzenia te polegają na wadliwej integracji postaw podopiecznego,która może przyjmować postać:a) integracji agresywnej- właściwa jest osoba wykolejonym ,których pozytywne przekonania o sobie stanowią dla nich wysoką wartość dodatnią ,a ich ustosunkowania mają charakter ekspansywny b) wycofująca- jednostka wycofuje się w sytuacji niepewnosci i lęku.Egoizm,egocentryzm. c)dogmatyczna integracja postaw-jednostak przyjmuje wszystko co prezentują uznane przez nią autorytety odrzucając informacje pochodzące z innych źródeł Utrwalenie rezultatów korektury-polega na uodpornieniu wychowanka na wszelkie negatywne wpływy społeczne z którymi musi się stykać. Uodpornienie wymaga:zmiany przekonania że środowisko w którym przebywa może przyczynić do osiągania wyższych celów, wskazania i włączenia jednostki do środowisk konstruktywnych,wywołania stanu pozytywnej dezintegracji osobowości jednostki Wdrażanie do samowychowania:warunkiem jest samodzielność wychowanka,dążenie do niezależności,dążenie do społecznego uczestnictwa,samokaranie jednostki
Diagnozowanie-plega na sformuowaniu szeregu diagnoz cząstkowych oraz na ich systematycznym opracowywaniu w oparciu o uprzednią analizę symptomów i rozumowanie Diagnoza wychowawcza-składają się na nią: a)diagnoza konstatująca fakty co do których zachodzi ewentualność postępowania celowościowego. Faktami mogą być np.negatywne reakcje jednostki na wymagania i nakazy pełnionych przez nią ról społecznych. Należy w diagnozie: określić rodzaj wystepujących zaburzeń,wykryć mechanizmy prowadzące do zaburzeń,określić możliwie dokładnie udział poszczególnych grup czynników w genezie obserwowanych faktów
Diagnoza ukierunkowująca -polega na sformułowaniu szeregu hipotez i postulatów dających podstawe do podjęcia decyzji co do kierunku i zakresu zamierzonej działalności zamiezronej działalności oraz do strategii i procedury postepowania wychowawczego. Uwzgklędnianie możności realizacji celów,optymalizacja. Diagnoza weryfikująca -ma na celu sprawdzenie prawidłowości uzyskanego obrazu diagnostycznego Po działaniu praktyczneym okazuje się czy postawione diagnozy są słuszne Nieprzystosowanie społeczne i jego pomiar:czym ono jest i jakie są jego wskaźniki empiryczne ,jakie są jego przyczyny i uwarunkowania, jakie mechanizmy wewnętrzne nim sterują,czy pomiar nieprzystosowania jest możliwy, jakie narzędzie pomiarowe byłoby najbardziej właściwe do określania poziomu nieprzystosowania społecznego dzieci i młodziezy Wskaźnikami nieprzystosowania społecznego są wszystkie negatywne lub nieadekwatne reakcje na wymogi i nakazy zawarte w przypisanych im konstruktywnych rolach. Przyjmuje się że najistotniejszy wpływ na przystosowanie do życia w społeczeństwie mają nastepujące role społeczne dziecka w rodzinie,kolegi i rówieśnika ,ucznia w szkole.Drugie załozenie dotyczy konstrukcji listy wskaźników nieprzystosowania społecznego .Trzecie załozenie jest przyczynowo-skutkowym wyjaśnieniem zanotowanych spostrzeżeńdotyczących funkcjonowania dziecka w wymienionych rolach.Skala nieprzystosowania społecznego(SNS)- opracowana przez Lesława Pytke dla dzieci w wieku 13-17 lat.Dla kzadej części skali są odrębni informatorzy.Skałada się z części:nieprzystosowanie dziecka w rodzinie, nieprzystosowanie do życia w grupie rówieśniczej, nieprzystosowanie do życia w szkole, nasilenie zachowań antyspołecznych dziecka,skumulowanie niekorzystnych czynników biopsychicznych,stopień skumulowania czynników tzw.kryminogennych.Podlega to punktacji od ) do 2.Po zakończeniu badania sumuje się uzyskane punkty w poszczególnej skali. Obliczenia przeprowadza się dala każdej cz. skali oddzielnie. Wyniki surowe wpisuje się do odpowiednich rubryk tabeli w arkuszuzbiorczymi posługując się normami stenowymi przelicza się na steny.Osoby z wysokimi wskaźnikami skierowane są na pogłębione badania. Zasady wychowania resocjalizującego-dyrektywy określające jakie warunki muszą być spełnione, żeby reedukacja jednostek była skuteczna. Ogolne zasady dotyczące wychowania resocjalizującego:a)zasada reedukacji- nakazuje dobieranie takich środków wychowawczych,które inspirują procesy uczenia się eliminujące postawy skłaniające do dewiantywnych reakcji negatywnych,wyrażających antagonistyczno desktuktywny stosunek do społeczeństwa.
b)zasada wszechstronnego rozwoju osobowości- funkcjonowanie w wielu rolach społecznych
c)zasada traktowania penitencjarnego-upoważnia do pewnej kontroli nad wychowankami oraz uwzględnia fakt, że osoby popełniające przestępstwa są potępiane przez znaczą cześć społeczeństwa,którzy się ich boja. Zasady postępowania dotyczące strategii wychowania resocjalizującego: a) oddziaływanie etiotropowo -reedukacyjne -polega na usuwaniu czynników powodujących uczenie się postaw antagonistyczno - destrukcyjnych b)oddziaływanie ergotropowo-reedukacyjne- polega na wytwarzaniu skłonności motywacyjnych konkurencyjnych w stosunku do skłonności antagonistyczno-destruktywnych. Odwoływanie się do zainteresowań. c)oddziaływania semiotorpowo-reedukacyjne- oddziaływania dyscyplinujące,odwołujące się do represji i do wzmacniania resocjalizacji poprzez budzące zadowolenie zaspokajanie potrzeb osoby resocjalizowanej w zamian za respektowanie określonych norm.Zasady dotyczące procedury wychowania resocjalizującego:a) zasada akceptacji- wymaga od osoby oddziałującej postawy terapeutycznej pełnej życzliwości wobec wychowanka b)zasada respektowania- wymaga liczenia się z wychowankiem ,inspirowanie do samowychowania c)zasada perspektywicznej opieki-liczenie się z potrzebami wychowanka i zaspokojanie ich w toku działań resocjalizujących.Oprócz potrzeb obecnych uwzględnia się także potrzeby rozwojowe.
Metody resocjalizacji Środki realizacji zadań wychowawczych :walory osobowościowe wychowawcy, sytuacje społeczne,grupy formalne i nieformalne,elementy kultury(wytwory kultury,wzory kulturowe). Grupy metod wychowawczych: 1.Metody wpływu osobistego:
a)metoda przykładu b) metoda doradzania wychowawczego c)metoda przekonywania 2.Metody wpływu sytuacyjnego: a)metoda organizowania doświadczeń uczących b) metoda antycypacji c)metoda treningu 3.Metody wpływu grupy: a)metoda samorządu b)metoda kształtowania i przekształcania celów,norm, struktury grupy c)metoda podnoszenia spoistości grupy 4.Metody wpływu kulturowego: a) metoda nauczania resocjalizującego b)metoda aktywizacji pracowniczej c)metoda organizacji rekreacji Podział metod wg Czapówa:psychotechniki (metody wpływu osobistego), socjotechniki (metody wpływu sytuacyjnego,grupy), kulturotechniki(metody wpływu kulturowego)
Współczesny podział metod resocjalizacji : Antropotechniki(interakcji dwuosobowej, interakcji grupowej,antropotechniki środowiska), kulturotechniki(kulturotechnika aktywności szkolnej osób niedostosowanych,aktywności pracowniczej,aktywności rekreacyjnej) System progresywny .Twórca Maconochie.jego celem było nakłonienie przestepców do poprawy łagodnymi metodami wychowawczymi, odpowiedzialna za przestepstwo słaba wola ma być wzmocniona.Przestępcy sami muszą uczyć się samokontroli i sposobu zachowania.
Walter Crofton przedstawił koncepcje wykonywania kary pozbawienia wolności w trzech fazach:surowy reżim,nastepnie ciężkie prace publiczne i na świezym powietrzu, dalje kara odbywana w warunkach rozluźnionego reżimu.Fazę ostanio konczyło warunkowe zwolnienie. System rodzinny(zwany szwajcarskim) -otworzył Fellenberg zakłąd przeznaczony dla dzieci żyjacych w skrajnej nędzy.Pierwszym kierownikiem był Wehrli. Była obecna nauka i praca każdy chłopiec przed 15 rokiem życia otrzymywał nadzór starszego.
Republiki młodzieżowe:Koedukacyjna Republika Młodzieży Wykolejonej we Freeville- założona dla młodzieży przestepczej obu płci opuszczonej i trudnej do prowadzenia w wieku od 14-21 lat .niedorozwinięci i eplieptycy nie byli przyjmowani.Był to zakład prywatny.Podstawowe założenia organizacyjne;zupełnej i pracy. Samorządnośc i odpowiedzialnosci wychowanków w republice.Sami wychowankowie wydawali ustawy. Wolność wyboru zawodu,sami wychowankowie się utrzymywali. Miasto Chłopców w Omaha -miasto opuszczonych chłopców chłopców bez względu na pochodzenie, rase,wyznanie.Falagan nie uznawał podziału dzieci na dobre i złe.Diecko powinno być wszechstronnie wychowane iddywidualnie i społecznie.Gruntowne przygotowanie zawodowe.Kładł nacisk na to aby wychowankowie nabierali przekonania,że wszystko co robią ma sens cel i wartość.
Zakłady poprawcze i schroniska dal nieletnich dzielą się na:1.Resocjalizacyjne:a)otwarte - przeznaczone dal nieletnich którzy nie przebywali w aresztach śledczych lub ZK. ,nie dopuścili się określonego czynu karalnego,wyrażają wole uczestniczenia w porcesie resocjalizacji Liczba wychowanków w grupie wychowawczej i oddziele szkolnym wynosi 12 osób.b )zakłady resocjalizacyjne półotwarte-mogą być umieszczani wychowankowie z zakładów resocjalizujących otwartych,których zachowanie nie uzasadnia dalszego pobytu w tych zakładach, resocjalizujących zamknietych i o wzmozonym nadzorze wychowawczym co do których istnieje przekonanie że dalszy proces resocjalizacji może przebiegać w zakładach półotwartych.Liczba wychowanków do 10 osób.c)zakłady resocjalizacyjne zamkniete-przeznaczone dla wychowanków którzy wielokrotnie uceikali z zakładów otwartych lub półotwartych.Liczba wychowanków do 8 osób.Zakłady resocjalizujące o wzmożonym nadzorze wychowawczym-są preznaczone dla nieletnich,wobec których sąd orzekł umieszczenie w tego rodzaju zakładzie. Liczba w grupie do 4 osób. Schroniska dzielą się na :zwykłe(liczba nieletnich powinna wynosić 10 osób), interwencyjne(powinno być do 6 osób). W skład schroniska wchodzą:internat,szkoła, warsztaty szkolne,zespól diagnostyczny. Schronisko opracowuje opinie psychologiczno- pegagogiczna o nieletnim: określenie stanu zdrowia fizycznego,określenie poziomu zdrowia psychocznego,charakterystyka środowiska rodzinnego i rówieśniczego,uwarunkowania psychospołeczne,więzi emocjonalne,system wartości,system wychowawczy,analiza procesu nieprzystosowania społecznego ,wnioski określające kierunki oddziaływań resocjalizujących,propozycje dotyczącerodzaju środka wychowawczego lub poprawczego. Nieletniego skreśla się z ewidencji ośrodka w przypadku:zwolnienia ze schroniska, przeniesienia do innego lub umieszczeniu w zakładzie,areszcie śledczym lub zakładzie karnym
METODY PRACY RESOCJALIZACYJNEJ
Antropotechnika - gł. elementami są osoby wychowujące oraz psychotechniki wychowania resocjalizującego: -zależność za względu na osobę wychowującego, - ukierunkowanie aktywności (doradzanie, przekonywanie do aktywności wychowanka). Głównym środkiem oddziaływań jest osoba wychowawcy, która stosuje metodę wpływu osobistego. Podstawowym czynnikiem jest więź osobowa z wychowankiem, grupą oraz środowiskiem.
Socjotechnika - głównym elementem są zależności ze względu na grupy społeczne, wpływ ukierunkowany grupy (zarządzanie i samorząd, kształtowanie celów, norm, struktury grupy), intensyfikowanie i podtrzymywanie wpływu grupy (podnoszenie jej prestiżu, integracji z innymi grupami). Podstawowym środkiem oddziaływania jest grupa wychowawcza, odpowiedzialnym jest wychowawca stosując metodę wpływu grupowego
Kulturotechnika - wykorzystuje się elementy dóbr kultury ( pracę, naukę, rekreację, turystykę). Wymienia się trzy odmiany; kulturotechnika aktywności szkolnej, pracowniczej, rekreacyjnej.
Efektywność metod zależy od osobowości wychowanka, uprzednich wpływów społecznych, od sprawności metodycznej, a wiec kwalifikacji kadry, umiejętności wychowawców oraz od klimatu w instytucji resocjalizacyjnej.
Socjo i psychoterapia - jest często rozumiana jako pomoc psychologiczna, czyli powszechna forma przeciwdziałania zaburzeniom zachowania wśród dzieci i młodzieży, zaburzenia te mogą dotyczyć wszystkich sfer życia. Jest to organizowanie środowiska społecznego sprawcy, przestępcy, nieletniego, by sprzyjało jego wyzdrowieniu i co najważniejsze utrzymywało jego zdrowie psychiczne. Akcentuje ona znaczenie kontaktów klienta z osobami z jego otoczenia społecznego dla prawidłowego przebiegu terapii. Socjoterapię i psychoterapię zalicza się do procesów korekcyjnych o charakterze leczniczym, adresowanych do dzieci i młodzieży. Jej istotą jest praca w grupie. Celem tej terapii jest wzmacnianie słabej i delikatnej osobowości młodych ludzi, dzieci poprzez realizację celów rozwojowych i edukacyjnych. Wiąże się to z tym, że zaburzenia rozwojowe i edukacyjne zakłócają proces prawidłowej socjalizacji młodzieży i dzieci, utrudniają ich rozwój osobisty, społeczny oraz powodują i intensyfikują trudności w szkole, rodzinie, grupie rówieśniczej, koleżeńskiej. Metoda jest bardzo pożyteczna, pozwala młodym ludziom radzić sobie z różnorodnymi problemami w domu, w szkole, społeczeństwie i w środowisku rówieśniczym. Trudne sytuacje mogą przerastać psychiczne i fizyczne możliwości dziecka a socjoterapia pomaga w ich skutecznym i pozytywnym ich rozwiązywaniu. Cele terapii ściśle korespondują z wiekiem jej uczestników, są dostosowane do kolejnych faz życia, pozwalają zrealizować określone potrzeby dziecka, nieodzowne w jego dalszym rozwoju. Ćwiczenia socjo i psychoterapeutyczne są doskonałą okazja do wypróbowania i wyćwiczenia przez dziecko nowych sposobów zachowania oraz do nabycia nowych umiejętności zwłaszcza interpersonalnych. Chodzi tu o takie umiejętności jak; asertywność, podejmowanie decyzji, radzenie sobie z trudnymi sytuacjami, otwartość. W programach tych stosuje się najróżniejsze metody pracy z grupą. Praca w grupie bazuje na kręgu i rundkach. Jest to technika dzielenia się z innymi swoimi doświadczeniami. Ta forma jest odmienna od tradycyjnej, szkolnej procedury, gdzie dominuje anonimowość, masowość. Każdy ma bezpośredni kontakt wzrokowy z uczestnikami, sprzyja to nawiązywaniu kontaktu emocjonalnego w grupie, uczy dziecko, że może samo się wypowiedzieć, bez lęku i obawy przed kompromitacją. Odblokowuje to dziecko, sprawia, że jest ono otwarte i spontaniczne. ”Burza mózgów” pozwala zaktywizować grupę i wyzwolić jej potencjał twórczy. Dziecko może nauczyć się jak szukać dobrych sposobów na rozwiązywanie problemów, uczy się, że sposoby te są w nim, trzeba je tylko odnaleźć. Twórczość plastyczna sprzyja lepszemu porozumiewaniu się. Uniwersalny kod plastyki umożliwia dziecku przekazanie uczuć, wrażeń, przeżyć oraz pozwala na odczytywanie treści o charakterze afektywnym. Dziecko rysując czy malując może spontanicznie „wyrazić siebie”. Zabawa jest często stosowana w socjoterapii. Podejmując działalność zabawową dziecko uwalnia się na ten czas od codziennych zdarzeń życiowych, od wymagań otoczenia, od podejmowania ważnych decyzji. Pozwala to też na doświadczenie humoru, nieskrępowanej radości, przyjemności z bycia razem bez zobowiązań, na doświadczeniu odprężenia fizycznego i psychicznego. Uważam, że socjoterapia jest doskonałą metodą resocjalizacji. Jest dla młodych ludzi nieocenioną podporą życiową, pokazuje możliwości dobrego życia, jest swoistym przewodnikiem życiowym, który wskazuje drogę, ale jednocześnie zachęca do jej samodzielnego szukania i to z powodzeniem.