NIEPEWNOŚĆ - brak dostatecznej wiedzy co do przyszłości w odniesieniu do tych wszystkich zjawisk, które są niezależne od woli gospodarującego a mają wpływ na wyniki jego działalności. Tak zdefiniowana niepewność wymyka się z prób kwantyfikacji (brak możliwości wyliczenia). Ryzyko - jest mierzalne (kwantyfikowalne) RODZAJE RYZYKA: 1)sposób jego wyliczenia: a) „a priori” - prawdopodobieństwo wystąpienia da się liczyć z góry (matematycznie) b) „ex post” - na podst. Danych statystycznych 2)skutki jakie wywołuje: a) „czyste” (z natury rzeczy) - ich realizacja powoduje stratę, ich niezrealizowanie nie przynosi korzyści b) spekulacyjne - ich realizacja powoduje stratę albo korzyści Przedmiotem ubezpieczenia jest ryzyko, które jest statystycznie wymierne a zarazem stanowi ryzyko czyste. Niepewność Ryzyko „ex post” „czyste” Znaczenia terminu „ryzyko”: 1)przedmiot, któremu szkoda zagraża 2)zdarzenie, które szkodę wywołuje 3)prawdopodobieństwo wystąpienia szkody (stopień zagrożenia) ZDARZENIE LOSOWE - zdarzenie, które hamuje przebieg działalności gospodarczej człowieka, zagraża jego mieniu i dobrom osobistym. Są to zdarzenia, na podst. których możemy się przekonać o istnieniu ryzyka. Grupy zdarzeń losowych: 1)niszczące oddziaływanie sił przyrody 2)konflikty społeczno - polityczne 3)przestępcza działalność człowieka Warunkiem koniecznym uruchomienia odpowiedzialności firmy ubezpieczeniowej jest wystąpienie zdarzenia losowego. Cechy zdarzenia losowego: 1)niezależność od woli jednostki dotykanej zdarzeniem (wyjątek: śmierć samobójcza - po upływie 3 lat od momentu ubezpieczenia się na życie) 2)statystyczna prawidłowość występowania zdarzenia - pozwala na matematyczne określenie prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia ( 0<p<1) - wyjątek: śmierć człowieka: p=1 3)nadzwyczajność występowania zdarzenia - dla tego, kogo dotyczy; nie może wynikać ze zużycia lub upływu czasu 4)nosowość zdarzenia Formy zdarzeń losowych: 1)wypadki 2)klęski - szerszy zasięg terytorialny, większe szkody Źródła powstawania: 1)klęski: społeczne, przyrodnicze 2)wypadki: społeczne, przyrodnicze Szczęśliwe wypadki objęte ubezpieczeniem: 1)dożycie starczego wieku 2)narodziny dziecka Zdarzenia losowe i nieszczęśliwe wypadki wywołują szkody: majątkowe, osobiste, natomiast w pozostałych przypadkach mówimy o potrzebach finansowych, które trzeba pokryć. Metody walki ze szkodliwością ryzyka: 1)represja - tłumienie realizacji ryzyka, zmniejszenie jego rozmiarów, przez co zmniejsza się przyszłe szkody, np. gaszenie pożaru 2)prewencja - stosowana przed realizacją ryzyka; stwarza się warunki i stosuje się metody, które zmniejszają prawdopodobieństwo realizacji ryzyka, np. piorunochron 3)kompensacja - odtworzenie sytuacji sprzed wystąpienia ryzyka oraz zaspokojenie potrzeb osobowych

Ubezpieczenia gospodarcze powstały dla kompensacji (od IV w. p.n.e.) Istota ubezpieczeń - repartycja szkód - rozłożenie szkód na tych, którym szkody groziły FUNDUSZ UBEZPIECZENIOWY - ogół środków materialnych wydzielonych z funduszu społecznego przeznaczonych na niwelowanie przyszłych szkód losowych. Fundusz społeczny Rezerwy fund. ubezpieczeniowy „largo” fund. ubezpieczeniowy „stricte” Formy fund. ubezpieczeniowego: 1)naturalna - odkładanie rzeczy (przechowywane rzeczy, które tez są narażone na ryzyko) 2)pieniężna Fund. ubezpieczeniowy chroni przed szkodami fundusz akumulacji i spożycia. Formy organizacyjne fund. ubezp.: 1)zdecentralizowana (samoubezpieczenie) *najstarsza, najbardziej prymitywna *gromadzenie polega na indywidualnym oszczędzaniu środków przez podmiot, który czuje się zagrożony niebezpieczeństwami, które mogą wyrządzić mu szkodę *podmiot nie dysponuje danymi, na podst. których mógłby ocenić jak duży fundusz musi zgromadzić *nie ma repartycji szkód (podmiot sam pokrywa swoje szkody) - brak istoty ubezpieczenia *repartycja gromadzenia środków w czasie *nie można zastosować działalności prewencyjnej *pewność pokrycia szkód daje zgromadzenie ich równowartości *zamrożenie środków *mała skuteczność, nieracjonalna, nieuzasadniona ekonomiczne *sprawdza się w warunkach równowagi gospodarczej *przykłady: fundusz szkód górniczych, PKP, kołchozy ZSRR 2)zcentralizowana (np. budżetowa) *fundusz jest zcentralizowany (zgromadzony przez budżet i tworzony jest fund. ubezp. z przeznaczeniem na pokrycie skutków zdarzeń losowych) *całkowita repartycja szkód (uspołecznienie szkód) *środki funduszu poddane są dyscyplinie budżetowej *trudności w uruchomieniu środków *nie można stosować działalności prewencyjnej *stosowany w czasach przynależności Polski do ZSRR służył do finansowania szkód przedsiębiorstw państwowych 3) ubezpieczeniowa *połączenie 1 i 2 formy *fundusz zcentralizowany, zarządzany przez zakład ubezpieczeń (gromadzenie i wydatkowanie funduszu) *tworzenie tego funduszu jest zdecentralizowane poprzez wnoszenie zróżnicowanych składek w zależności od grożącego ryzyka przez podmioty zainteresowane korzystaniem z tego funduszu *repartycja szkód na podmioty faktycznie zagrożone ryzykiem *różne udziały (składki ubezp.) *zakład ubezp. (aktuariusz) na podst. naukowych metod (wiedza aktuarialna) jest w stanie nie tylko wyliczyć wysokość niezbędnego fund. ubezp., ale także jest w stanie wyliczyć udziały podmiotów zagrożonych ryzykiem *repartycja szkód na podmioty zagrożone tym samym ryzykiem *stosowana jest działalność prewencyjna *łatwość uruchomienia środków *racjonalna, skuteczna, ekonomicznie uzasadniona *stosowana na świecie jako dominująca forma ubezpieczeń. W każdej z tych form fund. ubezp. przyczynia się do ograniczenia skutków zdarzeń losowych UBEZPIECZENIE: 1)def Raichela: zcentralizowany fundusz ubezpieczeniowy finansowany ze zdecentralizowanych źródeł przez podmioty korzystające z tego funduszu

2) def. ekonomiczno - finansowa Meyersona: urządzenie ekon.-finans., które umożliwia zastąpienie niepewnej lecz wielkiej straty przez stratę pewną lecz niewielką w postaci składki ubezp. 3) def. ekonomiczno - cybernetyczna Banasińskiego: multiregulator procesów rozwoju gospodarki narodowej zakłóconej przez zdarzenie losowe, klęski, nieszczęśliwe wypadki. Koszt tworzenia tego regulatora rozkłada się na podmioty korzystające z tej regulacji 4) def. Nowerbiego: instytucja, która pozwala na pokrywanie szkód małej grupie nieszczęśliwców przez dużą grupę szczęśliwców, na które wszyscy razem byli narażeni Umowa ubezpieczenia - reguluje stosunek pomiędzy 2 stronami: ubezpieczycielem a ubezpieczającym Stosunek ubezp. - to stosunek cywilno - prawny (jest równość stron) Cechy umowy ubezp.: 1)nazwana - ustawowo uregulowana przez Kodeks Cywilny, umowa w kodeksie morskim jest również nazwana Umowy nienazwane - umowa reasekuracji i konsekuracji 2)konsekualna -żeby ją zawrzeć potrzebne jest zgodne oświadczenie 2 stron - ubezpieczającego i ubezpieczyciela 3)odpłatna - wynika z niej obowiązek zapłaty składki przez ubezpieczającego

Odpowiedzialność ubezpieczyciela - rozpoczyna się z dniem zawarcia umowy ale nie wcześniej niż w następny dzień po zapłaceniu składki ubezp. 4)2-stronnie zobowiązująca - umowa ubezp. nakłada obowiązek na ubezpieczyciela świadczenia ochrony ubezp. a na ubezpieczającego obowiązek płacenia składki 5)kontrakt najwyższej dobrej wiary (zaufania) 6)adheuzyjna - umowa przystąpienia 7)kauzalna - nieważna jest umowa ubezp. gdy przedmiot ubezp. jest całkowicie zniszczony 8)kwalifikowana - jedną stroną stosunku ubezp. jest ubezpieczyciel i nikt go nie może zastąpić 9)masowa 10)przyczynowa

UBEZPIECZYCIEL - osoba fizyczna lub prawna (w Polsce tylko prawna), która świadczy ochronę ubezp. i wchodzi w stosunki ubezpieczeniowe z ubezpieczającym. Wg ustawy z 22.V.2003 w Polsce mogą działać ubezpieczyciele na zasadzie: *spółka akcyjna *towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych

Aktualnie w Polsce jest 70 ubezp., z czego 9 to TUW (działają aby wspierać swoich członków), reszta to s.a. (są to spółki komercyjne - działają dla zysku). UBEZPIECZAJĄCY - osoba fizyczna lub prawna, która wchodzi w stosunki ubezpieczeniowe z ubezpieczycielem i płci składkę ubezp. W stosunku ubezp. występują tylko 2 strony: ubezpieczyciel i ubezpieczający W umowie występują także: 1) ubezpieczony - osoba fizyczna lub prawna, której dobra materialne lub osobiste są przedmiotem ubezpieczenia. Bardzo często ubezpieczony pokrywa się z ubezpieczycielem. Wyjątek: ubezp. zakładowe na wypadek śmierci pracowników Dyspaszer - specjalista sporządzający rozliczenie kosztów awarii wspólnej Awaria wspólna - dotyczy więcej niż 1 awarii jednego podmiotu Likwidator szkód - sporządza wycenę szkody Komisarze awaryjni - prowadzą komisarykę awaryjną Pośrednik ubezpieczeniowy - na rynku występują 2 rodzaje: 1) agenci - prowadzą działalność w celu przysposobienia korzyści firmie ubezp., którą reprezentuje i której usługi sprzedaje 2)brokerzy - pośrednicy samodzielnie występujący na rynku, działają w mieniu swojego klienta, dla niego szukają i kupują usługi ubezp., dostają kurtaż od firmy ubezp. za to, że akurat ją wybrał Obraz umowy ubezp. - ogólne warunki umowy ubezp. (zapisy na podst. których będzie realizowana umowa ubezp.) Umowa ubezp. zawiera: *przedmiot ubezp. *podmiot ubezp. *odpowiedzialność /wyłączenie z odp. ubezpieczeniowej *obowiązki stron *sposób obliczania szkód *regresy ubezpieczeniowe *taryfy składek Formy zawarcia umowy ubezp.: *pisemna *telefoniczna *Internet *z wykorzystaniem urządzeń mechanicznych

Sposoby zawarcia umowy ubezp.: *tryb przetargowy *tryb ofertowy *negocjacje *wykup umowy na aukcji *kontrofertowy (ubezpieczający składa ofertę ubezpieczenia ubezpieczycielowi) Ubezp. dobrowolne - jeżeli ubezpieczający ma pełną swobodę ubezpieczenia się Ubezp. obowiązkowe - musimy się ubezp., możemy jedynie wybrać ubezp który nie może na odmówić: 1) posiadacze pojazdów mechanicznych za szkody związane z ruchem tych pojazdów (OC) 2) ubezp. od odpowiedzialności cywilnej rolników (OC rolników) 3) budynków od ognia i innych zdarzeń losowych wchodzących w skład gosp. rolnego (ubezp. budynków rolniczych) 4) ubezp. wynikające z przepisów innych ustaw lub umów międzynarodowych ratyfikowanych przez Polskę, z których wynika obowiązek zawarcia takiego ubezp. Ogólne warunki ubezp. obowiązkowych są zamieszczone w ustawie (tzw. Normy prawne) Ogólne warunki ubezp. dobrowolnych tworzone są przez zakłady ubezp. i są wprowadzane do obrotu handlowego przez Komisję Nadzoru Ubezpieczeniowego. Nie są normami prawnymi. Ubezpieczyciel ma obowiązek dostarczyć tekst OWU najpóźniej przed zawarciem umowy ubezp. i ten tekst musi być podpisany przez 2 członków zarządu. Możliwość odstąpienia od umowy: 1)osoba fizyczna - 30 dni jeżeli umowa zawarta jest na nie krócej niż 6 m-cy 2)osoba prawna - 7 dni Przedmiot ubezpieczenia: 1)w Polsce: *majątkowe (mienia, odp. cywilnej) *osobowe (życiowe, wypadkowe) 2)w UE: *życiowe *pozostałe ubezp. majątkowe i osobowe Przedmiot ubezp. morskiego: 1)każdy interes majątkowy związany z żeglugą morską i dający się ocenić w pieniądzach (statek, ładunek) 2)spodziewany zysk z ładunku, prowizja SUMA UBEZP. - kwota pieniężna, na którą został ubezp. przedmiot ubezpieczenia. Można ją podać w każdym rodzaju ubezpieczenia. Podaje ją sam ubezpieczający. Ubezpieczycielowi pozostaje prawo sprawdzić, czy jest to kwota realna. Suma stanowi górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela. WARTOŚĆ UBEZP. - rzeczywista wartość przedmiotu ubezpieczenia określona na podst. obowiązujących przepisów. Nie można określić wartości w ubezp. Życiowych, od odp. cywilnej, niektórych majątkowych (statki w budowie, dzieła sztuki). W takich przypadkach ustala się sumy gwarancyjne (w ubezp. mieszkań) - za przedmioty typu zloto, platyna, pieniądze, brylanty ubezpieczyciel odpowiada do 20% sumy ubezp. Suma a wartość ubezp.: 1) suma > wartość nadubezpieczenie, 2)suma = wartość ubezp. w pełnej wartości, 3)suma < wartość niedoubezpieczenie

Nadubezpieczenie - jest niezgodne z istotą ubezp., z zasadą odszkodowawczą w prawie cywilnym: „odszkodowanie może pokryć szkodę najwyżej w pełnej wysokości” (zakaz wzbogacania się ubezpieczonego). Wtedy wartość ubezp. jest górną granicą odp. ubezpieczyciela. W pozostałych przypadkach jest nią suma. Nadubezpieczenie istniało do 1990 roku (ubezp. przedsiębiorstw państwowych).

Ubezpieczenie podwójne - występuje w transakcjach handlowych, gdy jest brak wskazań kto powinien ubezpieczyć przedmiot handlu (gestia ubezpieczeniowa)

Do niedoubezpieczenia dochodzi z niewiedzy lub celowo (część mienia podlegająca ubezp.) z inicjatywy ubezpieczyciela, który określa % udział własny ubezpieczonego w pokryciu szkód.

Franszysy (stosuje się ze względów prewencyjnych): 1)redukcyjna (bezwarunkowa, bezwzględna) - do OWU stosuje się franszysy np. w wysokości 8% (jeśli dojdzie do szkody, to ubezpieczyciel wyliczy odszkodowanie i odejmie 8% jego wartości). Są stosowane w ubezp. transportowych. Mają na celu wyłączenie szkód losowych 2)integralna (warunkowa, względna) - ubezpieczyciel przyjmuje w OWU, że np. za ubezp. o wartości do 1000,- nie odpowiada. Jest to korzystne dla obu stron: *ubezpieczyciel - pokrywanie drobnych szkód jest większe od szkody (wzrost składki niwelowałby ten problem) *ubezpieczony - niższe składki

Szkoda: *bezpośrednia (tylko te są pokrywane w większości ubezp.) *pośrednia *koszty

Systemy odpowiedzialności ubezpieczyciela: 1)na I ryzyko - polega na tym, że O = Wsz dla szkód, których wartość < suma (korzyść dla ubezpieczającego) 2)proporcjonalny - korzyść dla ubezpieczyciela: O = (Su *Wsz) / Wu

UBEZPIECZENIE: 1)def. ekonomiczna - urządzenie społ. - gosp. zapewniające pokrycie przyszłych potrzeb majątkowych wywołanych u poszczególnych jednostek przez odznaczające się pewną prawidłowością zdarzenia losowe w drodze rozłożenia ciężaru tego pokrycia na wiele jednostek, którym te same zdarzenia losowe zagrażają. 2) def. finansowa - forma organizacji wyodrębnionego i zcentralizowanego funduszu ubezp., tworzonego ze źródeł zdecentralizowanych, tj. ze składek pochodzących z wpłat wnoszonych przez osoby zainteresowane

PODZIAŁ UBEZPIECZEŃ: I. społeczne II. gospodarcze: 1)majątkowe: *mienie *OC 2)osobowe: *życie *NW

Społeczne: *instrument polityki społecznej *obowiązkowy charakter *różnice historyczne (120 lat) *stos. Publicznoprawny *publicznoprawne instyt. ubezp. *3-stronny stos. Prawny *ubezp. osobowe *warunki ubezp. określone ustawowo *szczególny tryb kontroli sądowej *gwarancje SP *odrębne zasady nadzoru (KNF) *regulacja w ustawach szczególnych. Gospodarcze: *instrument polityki gospodarczej *charakter dobrowolny *długie tradycje (4000 lat) *stos. cywilnoprawny *komercyjne + wzajemne zakłady ubezp. *2-stronny stos. *ubezp. majątkowe + osobowe *warunki ubezp. określa zakład ubezp. *kontrola sądów powszechnych *brak gwarancji państwa *nadzór na zasadach ustawy o ubezp. (KNF) *regulacja prawna w kc, km, ust. ubezp.

Struktura ubezp. społecznych: *emerytalne *rentowe *chorobowe *wypadkowe *zdrowotne. Systematyka ubezp. gospodarczych: 1)przedmiot ubezp.: a)majątkowe *mienie *OC b)osobowe: życie *NW 2)branże: a)życie (dział I) b)pozostałe osobowe + majątkowe (dział II) 3)autonomia stron: *dobrowolne *obowiązkowe 4)poziom dywersyfikacji ryzyka: *bezpośrednie (ubezpieczenie) *pośrednie (reasekuracja) 5)regulacja prawna: *lądowe (kc) *morskie (km) 6)typ interesu stanowiącego przedmiot ochrony: a)wart. majątkowe: *istniejące *przyszłe *ujemne b)wart. Niemajątkowe 7)okres ubezp.: a)krótkoterminowe b)średnioterminowe (1 rok) c)długoterminowe (wieloletnie) 8)liczba ubezp osób lub przedmiotów: *jednostkowe (indywidualne) *zbiorowe (wielość przedmiotów) *grupowe (wielość osób) 9)stopień oznaczoności ubezpieczonego: *imienne *bezimienne *na rzecz. Tego kogo dotyczy 10)liczba ubezp. ryzyk i sposób ich określenia: * pojedynczego ryzyka *”all rsk” *ryzyk nazwanych *scalone 11)liczba zakładów ubezp. udzielających ochrony: *pojedyncze *konsekracyjne *kolektywne (uzupełniające) *wielokrotne (podwójne)

Systematyka ubezpieczeń wg ustawy:

DZIAŁ I. Ubezpieczenia na życie: 1. Ubezp. na życie. 2. Ubezp. posagowe, zaopatrzenia dzieci. 3. Ubezp. na życie, jeżeli są związane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. 4. Ubezp. rentowe. 5. Ubezp. wypadkowe i chorobowe, jeśli są uzupełnieniem ubezpieczeń wymienionych w grupach 1-4.

DZIAŁ II. Pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe

1. Ubezp. wypadku, w tym wypadku przy pracy i choroby zawodowej: 1) świadczenia jednorazowe, 2) świadczenia powtarzające się, 3) połączone świadczenia, o których mowa w pkt 1 i 2, 4) przewóz osób.

2. Ubezp. choroby: 1) świadczenia jednorazowe, 2) świadczenia powtarzające się, 3) świadczenia kombinowane.

3. Ubezp. casco pojazdów lądowych, z wyjątkiem pojazdów szynowych, obejmujące szkody w: 1) pojazdach samochodowych, 2) pojazdach lądowych bez własnego napędu.

4. Ubezp. casco pojazdów szynowych, obejmujące szkody w pojazdach szynowych.

5. Ubezp. casco statków powietrznych, obejmujące szkody w statkach powietrznych.

6. Ubezp. żeglugi morskiej i śródlądowej casco statków żeglugi morskiej i statków żeglugi śródlądowej, obejmujące szkody w: 1) statkach żeglugi morskiej, 2) statkach żeglugi śródlądowej.

7. Ubezp. przedmiotów w transporcie, obejmujące szkody na transportowanych przedmiotach, niezależnie od każdorazowo stosowanych środków transportu.

8. Ubezp. szkód spowodowanych żywiołami, obejmujące szkody rzeczowe nie ujęte w grupach 3-7, spowodowane przez: 1) ogień, 2) eksplozję, 3) burzę, 4) inne żywioły, 5) energię jądrową, 6) obsunięcia ziemi lub tąpnięcia.

9. Ubezp. pozostałych szkód rzeczowych (jeżeli nie zostały ujęte w grupie 3, 4, 5, 6 lub 7), wywołanych przez grad lub mróz oraz inne przyczyny (jak np. kradzież), jeżeli przyczyny te nie są ujęte w grupie 8.

10. Ubezp. OC wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania i użytkowania pojazdów lądowych z napędem własnym, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika.

11. Ubezp. OC wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania i użytkowania statków powietrznych, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika.

12. Ubezp. OC za żeglugę morską i śródlądową, wynikającej z posiadania i użytkowania statków żeglugi śródlądowej i statków morskich, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika.

13. Ubezp. OC (Ubezp. OC ogólnej) nie ujętej w grupach 10-12.

14. Ubezp. kredytu, w tym: 1) ogólnej niewypłacalności, 2) kredytu eksportowego, spłaty rat, kredytu hipotecznego, kredytu rolniczego.

15. Gwarancja ubezpieczeniowa: 1) bezpośrednia, 2) pośrednia.

16. Ubezp. różnych ryzyk finansowych, w tym: 1) ryzyka utraty zatrudnienia, 2) niewystarczającego dochodu, 3) złych warunków atmosferycznych, 4) utraty zysków, 5) stałych wydatków ogólnych, 6) nieprzewidzianych wydatków handlowych, 7) utraty wartości rynkowej, 8) utraty stałego źródła dochodu, 9) pośrednich strat handlowych poza wyżej wymienionymi, 10) innych strat finansowych.

17. Ubezp. ochrony prawnej.

18. Ubezp. świadczenia pomocy na korzyść osób, które popadły w trudności w czasie podróży lub podczas nieobecności w miejscu zamieszkania.

Historyczne typy ubezpieczeń: *przedkapitalistyczny *socjalistyczny *kapitalistyczny

Ekonomiczne typy ubezpieczeń: *pomocy wzajemnej *publicznoprawny *handlowy (komercyjny)

UBEZP. KOMERCYJNE: *działalność nastawiona na zysk *składka stała, określona a priori *1 stosunek prawny *ryzyko gosp. ponosi grupa kapitałowa (np. akcjonariusze) *wyraźne rozwarstwienie grup interesów: właścicieli kapitału oraz usługobiorców *silna potrzeba reasekuracji *potrzeba pośredniej dystrybucji ubezpieczeń przez pośredników *stosunkowo duże koszty administracyjne

UBEZP. WZAJEMNE: *działalność o charakterze non-profit *szkoda niestała (zwroty lub dopłaty po zakończeniu okresu obrachunkowego) *2 stosunki prawne (stos. ubezpieczenia i stos. członkostwa w TUW) *ryzyko gosp. ponosi wspólnota ubezpieczonych członków *tożsamość interesów członków towarzystwa (posiadających udziały) oraz osób ubezp. *mniejsza potrzeba reasekuracji (niedobór składki może zostać uzupełniony przez dopłaty członków do skł.) *niewielki udział pośredników w zdobywaniu nowych członków

Podstawowe funkcje ubezp.: *kompensacja strat *prewencja szkodowa

Pozytywy: *nieograniczona podaż usług *względna trwałość, powszechność usług trwałość dostępu do nich *szybkość, pewność i bezkonfliktowość procesu kompensacji *instrumenty ochrony konsumenta *kontrola sądów

Negatywy: *nieubezpieczalność niektórych ryzyk *sporadycznie „drogie” ryzyka *ograniczona pojemność zakładu ubezp. *potencjalna groźba upadłości zakładów *dyktat OWU narzucanych przez ubezpieczyciela *mała transparentność *sporadyczna przewlekłość likwidacyjna *długotrwale i kosztowne procesy sądowe

SKŁADKA UBEZP. - płacona jest za ochronę ubezpieczeniową a także jest udziałem ubezpieczającego w tworzeniu funduszu ubezp.

OCHRONA UBEZP. zamyka się w 2 aspektach: 1)ubezpieczyciel stwarza optymalne warunki do ewentualnej kompensacji (świadczy wszystkim, którzy zawrą umowę ubezp., ubezpieczyciel jest aktywny - np. zbiera składki, przygotowuje się, żeby zrealizować zadania, które wynikają z ubezp., pełni gwarancję w sensie finansowym). Widać tu usługowy charakter ochrony ubezp. 2)kompensacja - dotyczy tylko tych, którzy doznają szkód.

3 SYSTEMY KALKULACJI POBORU SKŁADKI UBEZP.: 1)stawka repartycyjna - składka kalkulowana i pobierana jest na koniec okresu ubezp. Najwcześniejszy sposób poboru składki (Hammurabi) 2)składka mieszana - pobierana znacznie później niż 1) - część pobierana na początku okresu ubezp. (zaliczka) i na koniec okresu sprawdza się czy zebrana składka starczy na pokrycie szkód, a jeśli nie - zbiera się drugą część w drodze repartycyjnej. Jeśli składka była zbyt duża na początku okresu to się ją zwraca lub przechodzi na drugi okres. Tak działają TUSy. 3)składka stała - składka pobierana na początku okresu (a priori). Składka jest stała przez cały okres ubezp. (S.A, ubezp. Komercyjne). Odpowiedzialność ubezp. rozpoczyna się nie wcześniej niż dnia następnego po opłaceniu składki.

Wysokość składki zależy od: 1)sumy ubezp. - im wyższa suma tym wyższa składka 2)stopy składki. Wskaźniki do wyliczenia składki: 1)częstości wypadków - stosunek liczby faktycznych wypadków do liczby wszystkich ubezpieczonych obiektów: C = m/N. Mówi ile wypadków wystąpi na 1000 ubezp. Obiektów 2)rozszerzalności wypadków - stosunek przedmiotów uszkodzonych lub zniszczonych przez wypadki do liczby wypadków ubezpieczonych: r = d/n. Mówi ile przedmiotów zostaje zniszczonych przez 1 wypadek 3)intensywności zaistniałych wypadków - stosunek wielkości wypłaconych odszkodowań do sumy ubezpieczonych tych przedmiotów, które zostały dotknięte przez wypadek: i = O/U₂. mówi w jakim stopniu obiekt jest zniszczony przez 1 wypadek 4)wartościowy - iloraz przeciętnej sumy ubezp. Przedmiotów zniszczonych do sumy wszystkich ubezpieczonych przedmiotów: W = U₂/d : U/N

t = c*r*i*w*100%. t - wskaźnik ubytku sumy ubezp. (szkodliwości). c*r*i*w*100% - stopa składki

t = suma odszkodowań / suma obiektów ubezp.

Wydajność składki = suma ubezp. * stopa składki. Struktura składki ubezp.: *Składka brutto = ryzyko składki + rezerwa. *Składka netto = ryzyko składki + rezerwa + koszty działania (1+4) + stopa zysku(2+3)

Ryzyko składki - prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka ubezpieczeniowego

Koszty działania: administracyjne, ogólne, akwizycji, dodatki

1 - narzut na funkcje KNF: obciążenia, które wynikają z umów ubezp.: z ustawy o nadzorze ubezp. Wynika, że ubezp. uwzględnia w swoich kosztach narzut na funkcjonowanie KNF, czyli 0,14% składki brutto zebranej w poprzednim okresie ubezp. Oraz 0,01% na RzU. 2 - narzut na nadzorujące funkcjonowanie USG (PIU) - Ubezpieczeniowy Samorząd Gospodarczy; przynależność do PIU jest obowiązkowa, wszystkie towarzystwa i s.a. mają tego samego przedstawiciela w PIU. Jest to grupa nadzorująca i dbająca o interesy ubezpieczycieli. Ustawa o pośrednictwie ubezp. oba rodzaje kosztów są obowiązkowe dla wszystkich ubezp. 3 - narzut na utrzymanie UFG - są obowiązkowe tylko dla niektórych ubezpieczycieli (prowadzący ubezp. OC obowiązkowe). 4 - narzut na PBUK - tylko dla firm prowadzących OC komunikacyjne za granicą; podlega tylko Ministrowi Finansów, posiada osobowość prawną.

Składka brutto - wynika ze szkodliwości; jest płacona przez ubezpieczającego. Za jej pomocą można działać marketingowo oraz za pomocą kosztów działalności (są zmienne).

Składka brutto stanowi 70% składki netto w ubezp. dobrowolnych.

Składka w ubezpieczeniach życiowych - im starsza osoba tym wyższa składka (jest to niemoralne dlatego wprowadzono składkę przeciętną). Ze składki oszczędnościowej tworzy się rezerwę matematyczno - ubezp. w ubezp. życiowych (na pokrycie szkód)

Regres (instytucja prawa cywilnego) - prawo, jakie posiada ubezpieczyciel, który w ramach stosunku przyjmuje prawa, jakie ma poszkodowany do spadku szkody. Prawo to dotyczy mienia do wysokości sumy ubezpieczenia w zamian za wypłacone odszkodowanie

Regres nietypowy: 1) gdy sprawca prowadził pojazd: *w stanie nietrzeźwym *niezarejestrowany *nie mając uprawnień 2)gdy sprawca uciekając z miejsca przestępstwa wyrządził komuś szkodę. Występuje tylko w ubezp. OC, bo dotyczy strony stosunku ubezp.

Wszystkie te regresy dotyczą złamania prawa. WYJĄTEK: ratowanie komuś życia, pościg za przestępcą.

Etapy: 1)żądanie wypłaty odszkodowania z ubezp. sprawcy szkody (poszkodowany (osoba III) ubezpieczyciel) 2)wypłata odszkodowania z ubezp. sprawcy szkody (ubezpieczyciel poszkodowany (osoba III) 3)żądanie zwrotu wypłaconego odszkodowania (ubezpieczyciel sprawca szkody (ubezpieczony)) 4)zwrot odszkodowania wypłaconego poszkodowanemu

Regres typowy: 1)żądanie odszkodowania od sprawcy szkody (poszkodowany (ubezpieczony) ubezpieczyciel) 2)wypłata odszkodowania (ubezpieczyciel poszkodowany) 3)żądanie zwrotu wypłaconego odszkodowania poszkodowanemu (ubezpieczyciel sprawca szkody (osoba III)) 4)zwrot odszkodowania wypłaconego poszkodowanemu (sprawca szkody ubezpieczyciel)

Regres typowy - skierowany do osoby trzeciej, na zewnątrz. Ograniczenia regresu typowego: *stosowany tylko w ubezp. Majątkowych *prawo do regresu przedawnia się po 10 latach *regres jest ograniczony gdy sprawca jest znany ale odsiaduje wyrok pozbawienia wolności *sprawca szkody wraz z poszkodowanym prowadzą wspólne gosp. domowe *sprawcą szkody jest osoba, za która odpowiadamy. Funkcje regresu: *finansowa - ubezpieczyciel dzięki niemu uzupełnia sobie naruszony fundusz ubezp. *prewencyjno - wychowawcza - sprawca szkody nie uniknie konsekwencji swego czynu tylko dlatego że wyrządził szkodę ubezp. (regres typowy) lub, że będąc ubezp. Wyrządził szkodę osobie trzeciej łamiąc prawo (regres nietypowy)

Regres poprawia wynik finansowy ubezpieczyciela: *3-5% wpływa z regresu do składki *w ubezp. Transportowych stosując regres mniej szkód o 10-20% niż bez niego

Prawo ubezpieczyciela do regresu: *w ubezp. Obowiązkowych - z chwilą wypłaty odszkodowania ubezpieczyciel przejmuje prawa poszkodowanego w stosunku do sprawcy *w ubezp. Dobrowolnych - poszkodowany ma obowiązek do współpracy z ubezp.

Regres stosowany jest przez UFG i ma następujące zadania: *w sytuacji szkody na osobie wyrządzonej ruchem pojazdów, będącej rolnikiem ale nie ma sprawcy wypłaca on świadczenia ubezp. *sprawca szkody jest znany ale mimo obowiązku nie posiada ubezp. Szkoda może być majątkowa lub/i osobowa. UFG wypłaca poszkodowanemu odszkodowanie a do sprawcy występuje z regresem *jeśli któraś z firm ubezp. Ogłosi upadłość to UFG wypłaca ubezpieczonym w niej odszkodowania i świadczenia z ubezp. Obowiązkowych w 100%, z ubezp. Życiowych 50%, ale nie więcej niż 30 tys. Euro, a z reszty dobrowolnych ubezp. Nie wypłaca *może udzielać zwrotnych pożyczek firmom ubezp.

POLISA UBEZP. - dokument stwierdzający zawarcie ubezpieczenia. Ubezpieczyciel po zawarciu umowy ubezp. Ma obowiązek dostarczyć ubezpieczającemu dokument ubezp., najczęściej jest nim polisa

Elementy polisy: *rodzaj ubezpieczenia *przedmiot ubezp. *okres ubezp. *dane ubezpieczającego *suma ubezp. *wysokość składki ubezp. (terminy rat, ich wysokość, ewentualne ulgi, bonusy) *data zawarcia umowy *podpis ubezpieczyciela (agenta) *dodatkowo: „oświadczam że zapoznałem się z OWU” + podpis ubezpieczającego

Rodzaje polis: 1)ubezpieczony: *imienne (podane dane) *na okaziciela *na zlecenie 2)rodzaj przedmiotu ubezp.: *jednostkowe (1 przedmiot) *zbiorowe (więcej niż 1 przedmiot) *generalne 3)okres i wartość ubezp.: *podstawowe *wartości czasowej 4)okres ubezp.: *długoterminowe (ponad 1 rok, większość ubezp. Życiowych) *średnioterminowe (1 rok, ubezp. Majątkowe) *krótkoterminowe (do 1 roku, np. na czas podróży)

Prawa z polis są przenaszalne: *z polis imiennych przez cesję *z polisy na zlecenie przez indos *z polisy na okaziciela przez wręczenie polisy

Polisa traktowana jest jak papier wart., można np. pod zastaw polisy uzyskać pożyczkę.

Dla firm transportowych: 1)polisa generalna obrotowa - składka jest podejmowana na koniec okresu ubezp., trzeba prowadzić księgi obrotów i z nich wylicza się składkę (korzystne dla firm) 2)polisa generalna odpisowa - firma zawiera umowę ubezp. I wraz z ubezpieczycielem na samym początku ustalają sumę ubezp. I wysokość składki. Umowa wygasa gdy cała suma ubezp. Zostanie pobrana (odpisana przez firmę) (korzystne dla ubezpieczyciela) 3)polisa generalna obrotowego pokrycia - w okresie ubezp. Wszystkie środki transportowe są ubezpieczone. Pod koniec okresu ubezp. Tę umowę koryguje się o nowe/zużyte środki trwałe i zawiera się nową umowę.

CERTYFIKAT UBEZP. - dokument dowodowy, wtórny (niesamodzielny w stosunku do polisy), legitymacyjny. Występuje w ramach polisy generalnej. Stwierdza, że dany przedmiot jest w niej ubezpieczony (zawiera nr polisy). Zawiera pouczenie co zrobić w wypadku szkody. Prawa z certyfikatu są przenaszalne - poza polisami imiennymi są traktowane jak papiery wart.

NOTA POKRYCIA - dokument czasowy, występuje kiedy nie można jeszcze wystawić polisy. Zawiera to co polisa oprócz elementów, które nie zostały jeszcze dograne (szczegóły). Po kilku dniach zastępuje ją polisa.

Historia polisy: *najstarsza funkcjonująca od XVIII wieku (1776 - 1.01.1982) to S.G.Lloydis - na jej podst. po raz pierwszy ubezp. Statek, samolot *inne funkcjonujące.: ADS, Polisa Paryska *w 1984 wprowadzono nowa Polsce morską, która zastąpiła polisę S.G. Lloydis

Systemy naliczania składek w okresie do 1 roku: 1) pro rata tempori: *system proporcjonalny *stosowany wzór: Ws = [(okres ubezp. W dniach) x składka roczna] : 360 2)tabel frakcyjnych: *w OWU podawane są taryfy składek *stosuje się dane z tabeli frakcyjnej, np. do 3 m-cy 30% składki rocznej, 3-6 m-cy 60% itd. * niekorzystny dla ubezpieczającego *stosowany częściej niż 1 system. Zróżnicowanie składki ubezp. Ze względów: 1)techniczno - ubezp. *różnicuje się składkę ze względu na szkodliwość na danym terenie *wylicza się składkę podstawową i koryguje o to gdzie mieszka i co ubezp. Ubezpieczający, zastosowanie prewencji obniża składkę *do 60% bonusów *podwyżki dla bardziej szkodowych ubezpieczających 2)marketingowych: *zachęta poprzez nowe produkty *ubezp. Np. w zależności od koloru 3)ideologicznych: *stosowane do 1990 r, *samochody przedsiębiorstw państwowych miały niższe składki niż w prywatnych

RYNEK UBEZPIECZENIOWY - segment rynku ogólnego, który obejmuje całokształt usług ubezp., zaliczany jest do tzw. rynku usług finansowych *ujecie podmiotowe - obejmuje wszystkie osoby i podmioty uczestniczące w dystrybucji usług ubezpieczeniowych oraz podmioty, organy i instytucje zrzeszające jego działalność i funkcjonowanie * ujęcie strukturalne (segmentowe) - grupy podmiotów uczestniczące w całym procesie dystrybucji usług ubezp. (od ubezpieczających do zakładów ubezp. I asekuracji). Zasady organizacji ubezp. Gospodarczych: 1) ubezp. Rynkowego *demonopolizacji *komercjalizacji *prywatyzacji 2) koncesjonowania działalności ubezp. 3) nadzoru państwa 4) rozdziału branż ubezpieczeniowych *ubezp. Życiowe *ubezp. Pozostałe 5)ubezpieczeń umownych 6)ograniczonych form prawnych zakładów ubezp. *zakłady komercyjne (s.a.) *zakłady wzajemne (TUW) 7)ograniczenia obowiązkowych form ochrony ubezp. 8)ochrony ubezpieczającego *ochrony konsumenta 9)kontroli sądowej stosunków ubezp. 10)ograniczenia poza ubezpieczeniowej działalności ubezpieczycieli 11)otwarcia polskiego rynku dla kapitału zagranicznego oraz dla prowadzenia działalności ubezp. Przez zagranicznych ubezpieczycieli

SEGMENTY RYNKU UBEZP.: I - popytu (ubezpieczający), II - usług buforowych (broker ubezpieczeniowy (subagent) broker buforowy (agent)) III - podaży pierwotnej (zakłady ubezp.)

Podmioty rynku ubezp. W Polsce: *strona podażowa - zakłady ubezp., TUW, zakłady ubezp. Oddziały zagraniczne UFG, Ubezp. Samorząd Gosp., PBUK *instytucje usługowe: pośrednictwo ubezp., aktuariusze, biura likwidacji szkód Stowarzyszenie Brokerów Ubezp. I Reasekurac. *strona popytowa - osoby fizyczne, prawne i inne podmioty organizacje konsumenckie, organy samorządowe. Rynek ubezp. Gospodarczych - ujęcie instytucjonalne: A. centralne organy administracji rządowej: *MF *KNF, B. Instytucje quasi-ubezp.: *UFG *PBUK, C. Instytucje ochrony ubezpieczonych: *RzU *Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów *Sąd Polubowny przy RzU, D. Samorządy, stowarzyszenia, fundacje: *PIU *Polska Izba Pośredników Ubezp. I Finans. *Izba Gospodarcza Ubezp. I obsługi Ryzyka *Polska Izba Brokerów Ubesp. I reasekur.. Podmioty związane z transgranicznymi ubezp. Komunikacyjnymi: *Reprezentant ds. roszczeń *organ odszkodowawczy *ośrodek informacji *biuro systemu „Zielonej Karty”. Rejestry ubezpieczeniowe: *Zakładów ubezp. *pośredników ubezp. *aktuariuszy *Centralna Ewidencja Pojazdów (CEP) *Rejestr umów obowiązkowego ubezp. OC *Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców (CEPIK)

Minister Finansów: Obszary kompetencji: *polityka ubezpieczeniowa *legislacja (opracowywanie rządowych projektów ustaw z dziedziny ubezpieczeń oraz wydawanie aktów prawnych wykonawczych). Prerogatywy szczegółowe: *wykonywanie nadzoru nad KUKE S.A w zakresie prowadzenia gwarantowanych przez SP ubezp. Eksportowych *ustalanie w formie rozporządzeń szczegółowego zakresu ubezp. Obowiązkowych *powoływanie na wniosek organu nadzoru członków Komisji Egzaminacyjnej

KNF: Istota nadzoru: ochrona interesów osób ubezp. Poprzez zapobieganie sytuacji, w której zakład ubezp. Utraci zdolność wypłaty należnych tym osobom świadczeń ubezp. Zakres nadzoru: *zakłady ubezp. (oprócz UFG, PBUK, KUKE S.A, w zakresie gwarantowanych przez SP ubezp. Eksportowych) *brokerzy ubezp. i reasekuracyjni. Zadania nadzorcze: *może w każdym czasie przeprowadzić kontrolę działalności i stanu majątkowego zakładów ubezp. I brokerów *może żądać od zakładów ubezp. I brokerów wyjaśnień i informacji oraz zarządzić przekazanie określonych danych *wydaje zalecenia w celu usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości *może składać wnioski o zgłoszenie upadłości zakładu ubezp. *może ustanowić zarząd komisaryczny nad zakładem ubezp. *zatwierdza umowy o przeniesieniu portfela *stosuje sankcje *wyraża zgodę na nabycie akcji w wielkości zapewniającej przekroczenie progów %, *wyraża zgodę na lokowanie środków funduszu ubezp. Poza granicami kraju *wydaje zezwolenia na połączenie zakładów ubezp. *wyznacza z urzędu likwidatora zakładu ubezp.

UBEZPIECZENIOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY - posiadająca osobowość prawną instyt. Quasi - ubezpieczeniowa (nie będąc zakładem ubezp. Wypłaca niektóre świadczenia ubezp.). ma prawo wystawiania egzekucyjnego tytułu wykonawczego w trybie egzekucji administracyjnej w zakresie egzekucji karnej opłaty pieniężnej w stosunku do podmiotów naruszających obowiązek zawarcia ubezp. Wymienionych w art.4, pkt. 1 i 2. Zadania kompensacyjne: *wypłata pełnego odszkodowania (za szkody na mieniu i na osobie) gdy posiadacz pojazdu mech., będący sprawcą szkody nie zawarł umowy obowiązkowego ubezp. OC *wypłata ograniczonego odszkodowania (za szkody osobowe) gdy nieustalony sprawca bądź niezidentyfikowany pojazd mech. Wyrządził szkodę w okolicznościach uzasadniających odpowiedzialność cywilną sprawcy. Zadania w przypadku upadłości zakładu ubezp.: *zaspokajanie roszczeń osób uprawnionych z tytułu ubezp. Obowiązkowych, o których mowa w art. 4, pkt. 1-4 oraz umów ubezp. Na życie w wysokości 50% wierzytelności (max. 30000 euro). Szczególne zadania: *udzielanie zwrotnej pomocy finansowej zakładowi ubezp. Przejmującemu portfel ubezp. Obowiązkowych, wymienionych w art. 4, pkt.1 i 2 *pełni funkcję ośrodka informacji w rozumieniu art. 2, pkt. 8

POLSKIE BIURO UBEZPIECZYCIELI KOMUNIKACYJNYCH (PBUK) - posiadająca osobowość prawną instytucja quasi-ubezpieczeniowa, zrzeszająca zakłady ubezp. Prowadzące obow. Ubezp. OC posiadaczy pojazdów w ruchu zagranicznym. Przynależność w/w zakładów jest obowiązkowa. Zadania: *wystawianie dokumentów ubezp. Ważnych w innych państwach *zawieranie z zagranicznymi BN umów o wzajemnym uznawaniu dokumentów ubezp. *organizowanie likwidacji szkód lub bezpośrednia likwidacja szkód spowodowanych na terytorium RP przez posiadaczy pojazdów mechanicznych zarejestrowanych za granicą mających ważne dokumenty ubezp, wystawione przez zagraniczne oraz zarejestrowanych w państwach, o których mowa w art. 24, ust.2 *określanie zasad i trybu dystrybucji dokumentów ubezp. Granicznych, a w szczególności ustalanie wzorów tych dokumentów oraz ich ewidencjonowanie. Zadania kompensacyjne: odpowiada za szkody będące następstwem wypadków, które wydarzyły się na terytorium: 1)RP i powstały w związku z ruchem pojazdów mechanicznych zarejestrowanych w państwach, których biura narodowe są sygnatariuszami Jednolitego Porozumienia między Biurami Narodowymi - Regulaminu Wewnętrznego 2)RP i powstały w związku z ruchem pojazdów mech., zarejestrowanych w państwach, których BN podpisały z Biurem umowy o wzajemnym uznawaniu dokumentów ubezp. I zaspokajaniu roszczeń, pod warunkiem istnienia ważnej Zielonej Karty wystawionej przez zagraniczne BN 3)państw, których BN są sygnatariuszami Regulamin Wewnętrznego i powstały w związku z ruchem pojazdów mech., zarejestrowanych w RP 4)państw, których BN podpisały z Biurem umowy o wzajemnym uznawaniu dokumentów ubezp. I likwidacji szkód powstałych w związku z ruchem pojazdów mech., pod warunkiem istnienia ważnej Zielonej Karty wystawionej przez Biuro 5)państw, o których mowa w p.4), jeśli poszkodowanym jest obywatel polski a sprawca posiadał Zieloną Kartę wystawioną przez członka Biura, którego upadłość ogłoszono lub który uległ likwidacji 6)państw, o których mowa w p.3) jeśli poszkodowanym jest obywatel polski a sprawca zawarł umowę ubezp. OC posiadaczy pojazdów mech. Z członkiem Biura, którego upadłość ogłoszono lub który uległ likwidacji. PBUK jako organ odszkodowawczy: w zakresie obowiązkowego ubezp. OC jest odpowiedzialny za zaspokajanie roszczeń poszkodowanych w sytuacjach określonych w art. 128.

POLSKA IZBA UBEZPIECZEŃ (PIU): *jest ubezpieczeniowym samorządem gospodarczym zrzeszającym wszystkie działające w kraju zakłady ubezp. Na zasadzie obowiązkowości. Członkostwo powstaje z mocy prawa z chwilą podjęcia przez dany zakład działalności ubezp. Posiada osobowość prawną. Może prowadzić działalność gosp. w ramach powołanego przez siebie przedsiębiorcy. Zadania: *reprezentowanie i podejmowanie działań w celu ochrony interesów zakładów ubezp. *współdziałanie w zapobieganiu zagrożenia rynku ubezp. *upowszechnianie i czuwanie nad przestrzeganiem zasad uczciwej konkurencji i zasad etyki w działalności ubezp. 1) reprezentowanie członków Izby wobec organów władzy publicznej oraz podejmowanie działań w celu ochrony interesów oraz w międzynarodowych organizacjach ubezpieczeniowych 2) wyrażanie opinii o projektach aktów prawnych zawierających regulacje dotyczące działalności ubezpieczeniowej lub z nią związane i współdziałanie na wniosek przy ich opracowywaniu 3)współdziałanie z organizacjami, stowarzyszeniami, instytucjami krajowymi i zagranicznymi w zakresie ubezp. 4)inicjowanie i wykonywanie działalności edukacyjnej i informacyjnej w dziedzinie ubezp. Oraz współpraca w zakresie szkolenia i doskonalenia zawodowego kadr ubezp. 5)pozyskiwanie, gromadzenie, przetwarzanie, przekazywanie informacji o funkcjonowaniu rynku ubezp., w kraju i za granica oraz opracowanie na ich podst. i udostępnienie dla potrzeb działalności ubezp. Analiz i prognoz oraz wydawanie biuletynu Izby 6)tworzenie i wykonywanie informatycznych baz danych w zakresie statystyki ubezp. Oraz niezbędnych do przeciwdziałania przestępczości ubezp. 7)stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między członkami Izby

RZECZNIK UBEZPIECZONYCH: 1)powołany na 4-letnią kadencję przez Prezesa RM na wspólny wniosek ministra ds. instytucji finansowych i ministra ds. zabezpieczenia społecznego 2)wykonuje swe zadania przy pomocy Biura Rzecznika Ubezpieczonych 3)organem opiniodawczym i doradczym jest Rada Ubezp. Zadania: 1)rozpatrywanie skarg w indywidualnych sprawach kierowanych do RzU 2)opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących organizacji i funkcjonowania ubezp., funduszy emerytalnych i pracowniczych programów emerytalnych 3)występowanie do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej, bądź o wydanie lub zmianę innych aktów prawnych w sprawach dotyczących organizacji i funkcjonowania ubezp., funduszy emeryt. I pracowniczych progr. Emeryt. 4)informowanie właściwych organów nadzoru i kontroli oraz PIU i organizacji gosp. powszechnych towarzystw emeryt. O dostrzeżonych nieprawidłowościach w działalności zakładów ubezp., towarzystw emeryt., pracowniczych programów emeryt. I innych instytucji ubezp. Rynku 5)stworzenie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między: *ubezpieczającym, ubezpieczonymi, uposażonymi lub uprawnionymi z umów ubezp. A: *zakładem ubezp., *agentem ubezp. *brokerem ubezp. *towarzystwami emeryt. A członkami tych towarzystw oraz wynikłych z uczestnictwa w pracowniczych programach emeryt., w szczególności poprzez organizowanie sądów polubownych do rozpatrywania tych sporów 6)inicjowanie i organizowanie działalności edukacyjnej i informacyjnej w dziedzinie ochrony ubezpieczających, ubezpieczonych, uposażonych lub uprawnionych z umów ubezp., członków funduszy emeryt., uczestników pracowniczych programów emeryt.

Sąd Polubowny przy RU: 1)utworzony zarządzeniem RU z 25.III.2004 2)utworzony na podst. ustawy nadz., przepisów kpc oraz Regulaminu z 5.IV.2004 3)stosuje 2 tryby rozstrzygania sporów: * polubowne zakończone wyrokiem lub ugodą *mediacyjne z udziałem mediatora wskazanego przez strony sporu spośród arbitrów sądowych 4)w skład wchodzi ponad 20 arbitrów powołanych bezterminowo przez RU

Triada najważniejszych wskaźników: 1)obrotu, 2)gęstości: *finansowej *statystycznej 3)penetracji. 1)Stopień: A) wielkości składki brutto zebranej w danym kraju w skali rocznej (1), B)wielkość składki brutto przypadającej w skali roku na 1 osobę (składka per capita) (2), C)udziału zebranej składki brutto w PKB (3). 2)wskaźnik gęstości w znaczeniu statystycznym (w aspekcie liczby polis ubezp. Przypadających w skali roku na 1 osobę w danym kraju). W Polsce wskaźnik ten kształtował się na poziome 1,4 w 2004 (kilkakrotnie mniej niż w krajach UE)

Zakłady ubezpieczeń w Polsce (2004): Dział I - 30 SA + 2 TUW, Dział II - 29 S.A. + 7 TUW (razem: 68 + 7 zagranicznych = 75)

Zakłady w stanie upadłości: *TU Fenix S.A. (24.III.1997) *PTU Gryf S.A. (5.III.1996) *TUR Gwarant S.A. (20.III.2000) *ZU Hestia S.A. (4.IX.1996) *TUR Polisa (16.II.2000) *Westa - Life S.A. (6.II.1993) *ZU Westa S.A. (15.III.1997)

Zakłady w stanie likwidacji: *IF Tow. Ubezp. S.A. (30.XI.2004) *Wustenrot Życie (20.II.2004)

Ochrona ubezpieczeniowa musi spełniać zasadę realności odmowy ubezpieczeniowej oraz postulaty: pełności ochrony ubezp., finansowego pokrycia szkody i powszechności ochrony ubezp. Zasada odmowy ubezp. - polega na tym, że ubezpieczyciel powinien zapewnić ubezpieczającego, że ta usługa jest realna, rzeczywista, że nie jest to umową wątpliwa, iluzoryczna. W tym celu musi dać gwarancję przedstawienia dowodów na to, że umowa posiada w/w cechy: 1) gwarancja prawna ochrony ubezp., która polega na: obowiązku zredagowania we właściwy sposób OWU (jednoznacznie odbieranych przez ubezpieczającego) - nie mogą zwierać tzw. wilczych dołów (luki na podstawie których odmawia się wypłaty odszkodowania) 2)system odwołań - umożliwia ubezpieczającemu odwołanie się do jednostki nadzorującej w sprawie ubezp. a także pozwać go do sądu w sprawach dochodzenia roszczeń. Ubezpieczający musi być powiadomiony o tej możliwości w odpowiednim terminie. W przeciwnym wypadku terminy przedawnień nie biegną 2)gwarancje ekonomiczne - zakład ubezp. musi posiadać takie zgromadzone środki finansowe aby mógł wypłacić odszkodowania a)właściwy sposób wyliczania składki ubezp. - ma zapewnić pokrycie kosztów działalności i uregulowania zobowiązań odszkodowawczych b) posiadanie funduszu ubezp. - rezerwy techniczno - ubezp. - przeznaczone na regulowanie zobowiązań odszkodowawczych c)posiadanie funduszu rezerwowego (zapasowego) - pokrycie zwiększonej szkodowości ubezpieczyciela 3)właściwa polityka lokacyjna ubezpieczyciela a)umowy ostrożnościowe - ubezpieczyciel może na swoje ryzyko przyjąć takie ubezp. którego suma < 25% rezerw techniczno - ubezp. i rezerw własnych ubezp. (pojemność ubezpieczeniowa) b)funkcjonowanie UFG

Gdy zasada ta nie jest spełniona to: 1)podważa się zaufanie do instytucji ubezp. 2)dobra nie są chronione Postulat pełności - polega na tym, aby wypłacone odszkodowanie pokryło szkodę w pełnej wysokości Postulat powszechności - trzeba stworzyć taki system ubezp., który da możliwość każdemu zainteresowanemu możliwość ochrony dóbr osobistych. Powszechność: *podmiotowa - każdy przedmiot, który czuje się zagrożony może skorzystać z ochrony *przedmiotowa - wszystkie przedmioty zagrożone występowaniem zdarzenia losowego można ubezpieczyć *ryzyk - wszystkie przedmioty lub podmioty narażone na realne ryzyko można ubezpieczyć. Ubezp. obowiązkowe - pełna powszechność ochrony. Mierzenie powszechności - wskaźnik wykorzystania pola ubezp.: W = suma podmiotów lub przedmiotów faktycznie ubezp. / suma przedmiotów lub przedmiotów które mogą być ubezp. na podstawie OWU

Zasada i 2 postulaty są skorelowane: im więcej umów ubezp. tym więcej środków ze składek tworzenie rezerw techniczno - ubezp. z zysków na fundusz zapasowy (rentowność ekonomiczna) pełność pokrycia szkód

---