LEKI PRZECIWPIERWOTNIAKOWE

Leki stosowane w zimnicy (malaria)

- wywołana przez pierwotniaki z rodziny Plasmodium vivax, P.malarie, P.falciparum przenoszone przez komary. U człowieka pierwotniaki te rozmnażają się w krążących krwinkach czerwonych.

CHININA

• działa wyłącznie na krwinkowe postacie zarodźca zimnicy(schizonty)

• szczególnie wskazane leczenie zimnicy wywołanej przez zarodźca sierpowatego(P.falciparum) i w przypadkach opornych na chlorchininę

• nie stosować u pacjentów laryngologicznych, zapaleniem nerwu wzrokowego, z różnymi zaburzeniami psychicznymi i przebytą śpiączką

• działanie niepożądane: są wynikiem przedawkowania lub nadwrażliwości, mogą wystąpić szum i dzwonienie w uszach, bóle i zawroty głowy, upośledzenie widzenia, nudności i wymioty,

• siarczan chininy 650mg 3 razy na dobę

• chlorowodorek chininy 500mg w 500ml wlewie izotonicznego roztworu NaCl z glukozą w powolnym wlewie dożylnym co 8 lub 12h

• chininę podaję się razem z tetracyklinami

CHLOROCHINA

• stosowana w zakażeniach P.vivax, P.falciparum

• hamuje aktywność enzymów oddechowych pierwotniaków i zaburza oddychanie tkankowe

• hamuje proliferację fibroblastów i może zahamować postęp choroby w niektórych kolagenazach i chorobach reumatoidalnych

• dobrze i szybko wchłania się z pp

• wskazana w profilaktyce zimnicy na obszarach występowania endemicznego

• przeciwwskazania: nadwrażliwość na chlorochinę, uszkodzenia siatkówki, nerwu wzrokowego, ostrożnie u chorych z uszkodzeniem wątroby i nerek, łuszczycą

• lek odstawić gdy pojawi się ciemne zabarwienie moczu

• działania niepożądane: utrata łaknienia, wymioty, bóle brzucha, dzwonienie w uszach, objawy oczne

HYDROKSYCHLOROCHINA

• lek przeciwzimniczy, stosowany także w leczeniu rumienia wielopostaciowego oraz reumatoidalnego zapalenia stawów

• wskazany w ostrych napadach zimnicy wywołanej przez P.vivax, P.malarie, P.ovale i wrażliwe szczepy P.falciparum

• przeciwwskazania: nie stosować u pacjentów ze zmianami siatkówki, łuszczycy, u kobiet w ciąży,

• dobrze wchłaniają się z pp

• działania niepożądane: bóle głowy, senność, zaburzenia widzenia, zapaść sercowo-naczyniowa

• nie działa na postacie pozaczerwonokrwinkowe zarodźca - nawroty

MEFLOCHINA

• skuteczna we wszystkich postaciach zimnicy

• nie działa na postacie pozakrwinkowe -nawroty

• obniża goraczkę i zmniejsza parazytemię przez uszkodzenie błony komórkowej zarodźca

• nie stosować u osób z napadami padaczkowymi, zaburzeniami psychicznymi, ostożnie u pacjentów z uszkodzoną wątrobą lub nerkami

HALOFATRYNA

• działa wyłącznie na schizonty krwinkowe zarodźców zimnicy tropikalnej

• t0,5 wynosi 24-48h

• może wywołać biegunkę, bóle nadbrzusza, świąd i wysypkę, przejściowo może zwiększać aktywność aminotransferaz surowicy

PIRYMETAMINA

• antagonista kwasu foliowego

• skuteczna w leczeniu ciężkiej postaci toksoplazmozy, w zakażeniach Pneumocystis carinii, w czerwienicy

• stosowana w pojedynczej dawce w leczeniu zimnicy wywołanej przez P.vivax, P falciparum, P.malarie wykazuje synergizm z sulfonamidami

• przeciwwskazana u pacjentów z alergią oraz niedokrwistością megablastyczną, ostrożnie u chorych z niedoczynnością nerek i wątroby

• może wywołać trombocytopenie, niedokrwistość megablastyczną i leukopenię, bóle i zawroty głowy, niezborność ruchową napady drgawek, bezsenność, depresję

Leki stosowane w zakażeniach pełzakami i rzęsistkami

Pełzakowica (amebiasis)- zakażenie organizmu pełzakiem z grupy Entamoeba histolytica

• pełzakowica jelitowa, czerwonka pełzakowa,

• choroba zakaźna o przebiegu ostrym i przewlekłym, powikłania ropnie w wątrobie i płucach

• w organizmie gospodarza pasożyt może występować w formie otorbionej(cysty) lub nie otorbionej (trofozoit)

EMETYNA

• alkaloid korzenia wymiotnicy

• stosowana gdy leczenie metronidazolem jest nie skuteczne

• stosowana podskórnie i domięśniowo

• w miejscu wstrzyknięć może wywołać ból lub ropień

• długotrwałe stosowanie wywołuje niepożądane działania toksyczne, dotyczące układu sercowo-naczyniowego, nerwowo-mięśniowego i ośrodkowego układu nerwowego

• działają pełzakobójczo, nie może być stosowany w leczeniu jednoskładnikowym

• nie stosować u kobiet w ciąży, u osób z chorobami nerek i serca, układu nerwowo-mięśniowego

METRONIDAZOL

• aktywny w stosunku do większości bakterii beztlenowych, jak również stosowany w leczeniu chorób wywołanych przez pierwotniaki

• łatwo przechodzi do organizmów jednokomórkowych, nie przenika do tkanek ssaków

• hamuje rozwój pełzaka, rzęsistka jelitowego (Lamblia intestinalis), rzęsistka pochwowego (Trichomonas vaginalis), nicienia (Dracunculus medinensis)

• działa skutecznie w leczeniu zakażeń wewnątrzjelitowych wywołanych przez cysty i trofozoity

• działania niepożądane: zaburzenia ze strony pp - zwłaszcza nudności i utrata łaknienia, bóle i skurcze nadbrzusza, bóle głowy i wymioty

• matronidazol wywołuje nadwrazliwość na etanol

• nie stosować w I trymestrze ciąży ani w okresie laktacji

DEHYDROEMETYNA

• stosowana we wszystkich postaciach pełzakowicy tkankowej: ostrej pełzakowicy jelitowej, ciężkich postaciach pełzakowicy okrężnicy, wątroby i postaciach pełzakowicy poza pp

• powoduje ból w miejscu wstrzyknięcia, zaburzenia żołądkowo-jelitowe

DILOKSANID

• jest stosowana pojedynczo w leczeniu bezobjawowych nosicieli cyst Entamoeba histolytica lub w połaczeniu z metronidazolem lyb dehydroemetyną

Pochodne nitro-5-imidazolu - działają przeciwpierwotniakowo i bakteriobójczo podobnie jak metronidazol

NIMORAZOL

• w pełzakowicy i rzęsistkowicy, giardiazie a także w ostrym martwiczym i wrzodziejącym zapaleniu jamy ustnej (Plauta-Vincenta)

ORNIDAZOL

• pełzakowica jelitowa i pozajelitowa, giardiaza, rzęsistkowica układu moczowo-płciowego

SEKNIDAZOL

• pełzakowica jelitowa i wątrobowa, rzęsistkowica

TINIDAZOL

• doustnie w jednej dawce dobowej podczas posiłku

• w rzęsistkowicy, nieswoistym zapaleniu pochwy i zapaleniu Plauta-Vincenta, pełzakowicy jelitowej, wątrobowej, lambliozie

PARAMOMYCYNA

• antybiotyk aminoglikozydowy stosowany w czerwonce pełzakowej i zakażeniu tasiemcem

Giardiaza - dawniej zwana lambliozą, choroba inwazyjna wywołana przez wiciowca Giardia intestinalis

FURAZOLIDON

• pochodna nitrofuranu

• działa bakteriobójczo i pierwotniakobójczo (Giardia intestinalis, Trichomonas vaginalis)

• inhibitor oksydazy monoaminowej

• słabo wchłania się z pp

• wydalany z kałem oraz z moczem

MEPAKRYNA

• pochodna akrydyny

• wskazana w leczeniu giardiazy

• nie można stosować w ciąży i ostrożnie u osób powyżej 60rż

• może wywołać objawy ośrodkowe

• wywołuje żółtawe zabarwienie skóry i moczu

Rzęsistkowica pochwy (trichomonadosis) jest wywołana obecnością wiciowców z rodziny Trichomonadide. Rzęsistkowica pochwy (trichomoniasis vaginae) jest jedną z najczęściej występujących chorób u kobiet w okresie dojrzałości płciowej

CHLORCHINALDOL

• pochodna 8-hydroksychinoliny

• ma właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwpierwotniakowe

• silnie działa na ziarniaki G+, drożdżaki, Candida albicans, rzęsistka pochwowego

• lek jest stosowany miejscowo w leczeniu bakteryjnych, rzęsistkowych i grzybiczych zapaleń pochwy (1tabl dopochwowo przez snem)

NATAMYCYNA

• antybiotyk o silnym działaniu przeciwgrzybiczym, działa także na Trichomonas vaginalis

• stosowana dopochwowo w rzęsistkowicy i kandydiozie

POLIKREZULEN

• środek o działaniu bakteriobójczym, rzęsistkobójczym i hemastatycznym

• w ginekologii stosowany w nadżerkach części pochwowej oraz kanału szyjki macicy, nadżerkach lub brodawczakach cewki moczowej u kobiet, w stanach zapalnych na różnym tle dolnego odcinka dróg rodnych

• stosowany w postaci globulek

TENONITROZOL

• syntetyczny środek przeciwgrzybiczy i pierwotniakobójczy

• działa na Trichomonas vaginalis, Candida albicans

• stosowany w zakażeniach dróg moczowo-płciowych

• może wywołać nudności, wymioty, utratę łaknienia

• lek może barwić gałki oczne na żółto

• podczas leczenia nie można pić alkoholu

Leiszmanioza - choroba wywołana przez pierwotniaki rodzaju Leishmania, pasożyty występują w 2 postaciach: zewnątrzkomórkowej w ślinie owada oraz wewnątrzkomórkowej, przede wszystkim w fagocytach gospodarza

Wyróżnia się wrzód orientalny, zakażenie skóry i błon śluzowych i leiszmaniozę trzewną

PENTAMIDYNA

• syntetyczny związek organiczny o działaniu pierwotniakobójczym

• działa przeciwko wiciowcom śpiączki afrykańskiej (Trypanosoma gambiense, T.rhodesiense) jak również pierwotniaki z rodzaju Laiszmania oraz na Pneumocystis carinii

• działanie leku polega prawdopodobnie na zaburzeniu syntezy DNA i RNA i białek pierwotniaków

• stosowana wziewnie, dożylnie, domięśniowo

Trypanosomoza - wywołana przez świdrowce z rodzaju Trypanosoma (T.brucei gambiense, T. brucei rhodesiense, T.cruzi)

• afrykańska przenoszona przez muchę tse tse, pasożyt ten znajduje się we krwi i w płynie mózgowo-rdzeniowym człowieka, 2 rodzaje choroby: rodezyjska i gambijska

• amerykańska- choroba odzwierzęca wywołaną przez świdrowca T.cruzi, przenoszona przez pluskwiaki, atakuje głównie dzieci i ludzi młodych

SPIROGERMANIUM

• organiczny związek germanu hamujący syntezę DNA i RNA i białek

• lek znajduje się II fazie badań klinicznych

• stosowany w chemioterapii nowotworów i reumatoidalnego zapalenia stawów może być stosowany w zimnicy i leczeniu zakażenia wywołanego przez T.cruzi

• wywołuje odwracalne objawy neurotoksyczne i pneumotoksyczne