Masaż jest metodą leczenia fizycznego objawów chorobowych wewnętrznych i zewnętrznych a także przyczyn chorób. Polega na mechanicznym drażnieniu tkanek wywierając na nie wpływ pośredni i bezpośredni. Masaż składa się z wielu chwytów, ruchów, technik. Jest integralną częścią odnowy biologicznej organizmu.

Rys historyczny

Masaż należy do najstarszej dziedziny wiedzy lekarskiej. Początki masażu sięgają 3 tysięcy lat p.n.e. Ojczyzną masażu są Indie i Chiny. W starożytnej Grecji i Rzymie masaż był popularny wśród sportowców, stosowano go także jako zabieg leczniczy i odnawiający. W późniejszych latach nie obserwowano szczególnego zainteresowania masażem.

Za twórcę „naukowego masażu” uważany jest holenderski lekarz Johan Mezger (1839-1909)

określa podstawy własnych badań, zasady masażu klasycznego.

Rodzaje masażu:

1. Masaż klasyczny - najstarszy oparty na chwytach i technikach określonej kolejności wykonania, stanowi podstawę innych rodzajów masażu. Wyróżniamy w kolejności:

głaskanie, rozcieranie, ugniatanie, uciski, oklepywanie, wibracje i wstrząsanie.

2. Masaż medyczny - nowa koncepcja med. oparta na prawie tensegracji zawierająca:

teoretyczne uzasadnienie, celowość działań, metody diagnozowania, oceniania i kontrolowania stanu.

3. Masaż segmentarny - zespół chwytów i ruchów które stosuje się w celu świadomego odruchowego oddziaływania na tkanki i zmiany chorobowe wszystkich narządów i ukł. człowieka. Wyróżniamy techniki klasyczne i specjalne np. piłowanie i rolowanie, itp.

4. Masaż izometryczny - stosowany w celu przyrostu siły i masy mięśniowej polega na specyficznym zastosowaniu technik klasycznych wykonywanych w fazie skurczu izometrycznego mięśnia.

5. Masaż sportowy - jest metodą oddziaływania na zawodnika w celu utrzymania zdolności do podejmowania maksymalnego wysiłku i odnowy biologicznej po wysiłku. Wyróżniamy: - masaż kondycyjny

- masaż treningowy

- masaż startowy

- masaż przed startowy

6. Masaż okostnowy - polega na ucisku określonych punktów kostnych w celu

pobudzenia reakcji komórek kostnych a także na neuroodruchowym wpływie na tkanki

i narządy które zostają pobudzane.

7. Drenaż limfatyczny - polega na przepychaniu chłonki z naczyń leżących obwodowo w

kierunku centralnym do węzłów chłonnych. Wykonuje się w kierunku zgodnym z

masażem klasycznym lecz w odwrotnej kolejności poszczególnych odcinków ciała.

8. Shiatsu - polega na ucisku specjalnych punktów odpowiadających punktom

akupunkturowych w określony sposób oddziaływuje na poszczególne organy i narządy.

9. Masaż kosmetyczny - polega na oddziaływaniu na skórę w celu jej ukrwienia i

uelastycznienia, ograniczenia zmarszczek, poprawy napięcia skóry (działanie tonizujące).

10. Masaż relaksacyjny - polega na zastosowaniu technik w efekcie którym uzyskujemy

wyciszenie i rozluźnienie pacjenta zarówno w sferze fizycznej jaki i psychicznej.

11. Masaż w środowisku wodnym - polega na zastosowaniu specjalnych wanien i

natrysków natrysków w celu wykorzystania masującego działania wody: jej ciśnienie,

temperatury, składu chemicznego, wyporu hydrostatycznego.

12. Masaż przyrządowy - wykonujemy przy pomocy przyrządów aparatur wykorzystując

różne rodzaje bodźców przez nie emitowanych dostarczając je do tkanek pacjenta np.

aqavibron, aparaty typu Zepter. Najczęściej urządzenia te wywołują wibrację.

13. Masaż pneumatyczny - polega na wytwarzaniu w specjalnej końcówce podciśnienia.

Tkanki są zasysane i masowane w końcówce. Efektem jest silne przekrwienie tkanek.

14. Masaż synkardialany - polega na masowaniu naczyń obwodowych przy użyciu

specjalnego aparatu w skład którego wchodzi opaska której częstotliwość pracy odpowiada częstotliwości pracy serca. Celem jest usprawnianie krążenia obwodowego

oraz pośrednio wpływ na prace serca.

Cechy psychofizyczne masażysty:

1. Pełna sprawność fizyczna, psychiczna i manualna.

2. Cierpliwość i wyrozumiałość.

3. Znajomość psychologii i reakcji psychicznych chorego.

4. Umiejętność wzbudzania zaufania.

5. Umiejętność rozmowy z pacjentem.

6. Spokój, opanowanie, życzliwość.

Higiena osobista masażysty:

1. Ubranie robocze powinno być czyste i nie krępować ruchu.

2. Ręce zadbane bez odcisków, zadziorów, nie powinno być ran i zadrapań.

3. Po zabiegu mamy umyć ręce i odkazić - różnymi środkami.

4. Brak zegarków i biżuterii tj. pierścionków, bransoletek, itp.

5. Obciążenia statyczne.

Ropnie i rany są przeciwwskazaniem do masażu.

Warunki ogólne wykonania masażu:

Od urządzenia i wyposażenia gabinetu masażu zależy jakość i efekt pracy masażysty.

Gabinet powinien mieć (3- 4,5m), wentylacja - nawiew, wywiew, oświetlenie naturalne i sztuczne 150 luksów. 10% powinna oświetlać powierzchni podłogi, zalecana temperatura 20 - 22 stopni Celsjusza nie mniej niż 18 stopni.

Wposażenie: stół 2m na 80 cm, z regulacją wysokości i podgłówkiem.

Umywalka z mydłem w dozowniku.

Środek do sterylizacji - sterizol, manusan.

Parawn i przebieralnia jako miejsce przygotowania się pacjenta, stolik lub biurko, fotel, krzesło obrotowe lub krzesło, ręcznik, szafka na podkłady, ręczniki jednorazowe, pojemnik na brudne rzeczy, worki i apteczka pierwszej pomocy, zegar, radio, tablice poglądowe np. tablica układu kostnego, mięśni oraz kręgosłupa.

Zasady stosowania masażu klasycznego:

• Przed zabiegiem należy przeprowadzić wywiad z pacjentem:

- rodzaj schorzenia;

- miejsce występowania bólu;

- czas występowania dolegliwości;

• Przy stosowaniu masażu należy uwzględnić odpowiedni kierunek wykonania zabiegu, jako podstawowe przyjmuje się następujące kierunki:

1. dla układu żylnego - kierunek do sercowy;

2. dla układu chłonnego - kierunek do najbliższych węzłów chłonnych;

3. dla układu nerwowego - kierunek od odcinków obwodowych do ośrodkowego układu nerwowego;

4. dla mięśni - kierunek zgodny z ich anatomicznym przebiegiem;

• Zgodnie ze wskazaniem i przeciwwskazaniem wskazań lekarza:

Czas trwania zabiegu zależy od:

- schorzenia

-wielkości obszaru zabiegowego;

- tego który to jest zabieg w kolejności;

- aktualnego staniu psychofizycznego pacjenta;

Siła masażu rośnie wraz ze wzrostem liczby wykonywanych zabiegów z uwzględnieniem reakcji pacjenta, która zależy od:

WIEKU:

1. Niemowlęta bardzo delikatnie

2. Do 15 roku życia - średnio

3. 15 - 40 rok życia - mocno

4. Po 40 roku życia - średnio

PŁCI:

Kobiety wymagają delikatniejszego postępowania niż mężczyźni

ZAWODU:

1. pracownicy fizyczni wymagają silniejszego oddziaływania bodźcowego

OD TYPU CIAŁA ( KONSTYTUCJONALNEGO)

1. Asteniczny łagodny masaż dłużej trwający

2. Atletyczny średni masaż do granicy bólu

3. Pykniczny masaż średnio - mocny z możliwością przekraczania progu bulowego

STANU ZDROWIA

1. W stanach podostrych masujemy słabiej

2. W stanach ostrych nie wykonujemy masażu

3. W stanach przewlekłych masujemy mocniej

Po zabiegu wskazany jest odpoczynek 15-20 min

Należy pouczać pacjenta, że po zabiegu nie należy gwałtownie oziębiać ciała.

Należy poinformować pacjenta, że po pierwszych 2-5 zabiegach serii może nastąpić „ pozorne pogorszenie stanu zdrowia”.

Liczba zabiegów w serii - 10 serię można przedłużyć do 50 zabiegów. Po 30tym masażu należy zrobić kilku dniową przerwę.

Zabiegi wykonujemy codziennie lub co 2 dzień.

Ostanie zabiegi w serii wykonujemy co drugi dzień w celu odzwyczajenia pacjenta od masażu.

Każdy chwyt powinien być poprzedzany i zakończany głaskaniem.

Każdy chwyt powtarzamy minimum dwa razy.

Nie należy przerywać ani chwytów ani masażu.

Przerwany chwyt należy powtórzy, natomiast przerwany masaż należy rozpocząć od początku.

Czas zabiegu 10-15min dla masażu częściowego, 45-60min dla masażu całościowego.

Należy prowadzić dokumentację masażu.

Środki poślizgowe i wspomagające masaż:

- są to preparaty obojętne chemicznie stosowane w celu zmniejszenia siły tarcia rąk masażysty o ciało pacjenta.

Warunki stosowania

Rodzaj środka dobieramy w zależności od:

1. rodzaju skóry

2. zabiegów towarzyszących

3. upodobań masażysty

Ilość środka poślizgowego dobieramy w taki sposób, aby zwiększyć poślizg dłoni masażysty po skórze pacjenta, nie zmniejszając nadmiernie siły tarcia.

Środek poślizgowy masażysta nakłada na swoje ręce zawsze.

Podstawowe środki poślizgowe:

1. oliwka

2. wazelina

3. talk kosmetyczny

4. lanolina

5. kremy i żele

Środki wspomagające masaż:

Są to preparaty chemiczne lub ziołowe, które zastosowane podczas leczenia wspomagają efekt leczenia.

Podział środków:

1. farmakologiczne stosowane wraz z masażem np. przeciwbólowe, przeciwzapalne, zastrzyki, czopki.

2. wcierne: wcierane w ciało pacjenta dzielimy je na:

- silnie rozgrzewające np. ben - gay, capsiderm, capslipleks

Nadmiar ich to dyskomfort

- słabo rozgrzewające np. voltaren, mobilat,

- preparaty odżywcze bogate w witaminy np. dermosan, bepanthen

- preparaty przeciwbólowe i odżywcze stosowane w sporcie np. alcalen,

Warunki stosowania wykonując tzw. „ścierki” najpierw rozgrzewamy tkanki na sucho bez środków poślizgowych, poślizgowych dopiero później stosujemy odpowiednie środki poślizgowe.

Dawkowanie preparatów wciernych gdy damy za dużo zmniejsza się tarcie pomiędzy rękom masażysty a ciałem pacjenta co uniemożliwi dokładne wcieranie preparatu i uzyskanie efektu rozgrzania.

Preparaty wcierne są stosowane w następujących schorzeniach:

- bóle mięśniowe i stawowe o różnym podłożu

- choroby reumatyczne

-przykurcze

- stany pourazowe (krwiak, obrzęk, wylewy podskórne)

- zwyrodnienia dużych stawów ( coxarthrosis, gonathosis)

- rwa kulszowa, ramienna, lumbago

- masaż sportowy

Wskazania i przeciwwskazania do stosowania masażu klasycznego:

I masaż częściowy obejmuje część ciała człowieka np. KKD, KKG, CZĘŚĆ KG np. staw nadgarstkowy

1. Choroby układy krążenia:

- zaburzenia krążenia obwodowego

- obniżenie ciśnienia krwi

- otłuszczenie mięśnia sercowego nieznacznego stopnia

- stwardnienie tętnic obwodowych

- zakrzepowe zapalenia żył po ½ roku

- I i II stadium choroby Burgera

- zespoły żylakowi bez owrzodzeń (ostrożnie). Jedna koncepcja mówi, że wcale nie wykonujemy masażu lub gdy są żylaki duże również nie masujemy.

2. Choroby ukł. oddechowego

- rozedma płuc

- niedodma płuc

- astma oskrzelowa

- przewlekły nieżyt oskrzeli

- stany po zapaleniu płuc i oskrzeli

- stany po zabiegach trachochirurgicznych

3. Choroby skóry

- zabrzenia odżywcze

- choroby naczyń limfatycznych

- przewlekłe odmrożenia

- blizny pourazowe i pozabiegowe

- doły poinsulinowe

- kosmetyka

4. choroby mięśni poprzecznieprążkowanych

- zanik mięśni z nieuczynności

- w celu przyrostu siły mięśniowej

- zmiażdżenia, stłuczenia i zerwania włókien mięśniowych - urazy

- stany przewlekłe zapalne mięśni

- zmęczenie mięśni po wysiłku fizyczny

5. Choroby mięśni gładkich

- niedowłady żołądka i jelit

- zaparcia nawykowe

- opadnięcia trzewi

6. Choroby nerwów obwodowych

- przewlekłe zapalenia nerwów

- nerwobóle

- zapalenie wielonerwowe splotów

- dyskopatie

7. Choroby OUN

- zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego np. porażenia spastyczne

- stany po urazach OUN

- choroby mózgowia, opon i naczyń mózgowych

8. Choroby narządu ruchu

- stłuczenia, zwichnienia, skręcenia ( stany Pourazowe)

- zmiany przeciążeniowe

- wylewy krwawe tkanek miękkich po ustąpieniu ostrego odczynu mięśniowego

- choroby stawów i mięśni z przykurczami

- stany po złamaniach po uzyskaniu zrostu

- stany pooperacyjne narządu ruchu

- przewlekłe zapalenie mięsni, stawów i ścięgien

- zapalenie pochewek ścięgnistych

- zmiany zniekształcające kostno - stawowe

- wady wrodzone i zaburzenia rozwojowe narządu ruchu

- stany przed zabiegami narządu ruchu

9. Choroby reumatyczne

- gościec

- zmiany zwyrodnieniowo wytwórcze

- zwyrodnienia tkanek miękkich kręgosłupa

10. Choroby dziecięce

- dysplazje stawu biodrowego

- zwichnięcia stawu biodrowego ( lunacje)

- wady postawy

- mózgowe porażenie dziecięce

- płaskostopie

11. Choroby zawodowe

- choroba wibracyjna

- choroba kesonowa

- nerwobóle w wyniku zatruć

- zmiany w narządzie ruchu z przeciążenia

- nerwice związane z charakterem pracy

12. Choroby geriatryczne

Zasadniczo nie ma typowych chorób zarezerwowanych wyłącznie dla osób starych;

Osteoporoza, udar mózgu, zespoły psychogenne, miażdżyca tętnic i towarzyszące jej zawały.

II. MASAŻ ogólny całkowity

- stany wyczerpania bez zmian organicznych

- rekonwalescencja

- masaż kondycyjny w sporcie

- ogólne zaburzenia statyki

- zapobieganie odleżyną

- zapobieganie zaburzeniom ukł.krążenia i oddychania

- leczenie nerwic typu psychogennego

- krzywica

- hipotrofia

- hipotonia mięśniowa

- nadwaga

- dna moczanowa

- cukrzyca

PRZECIWWSKAZANIA do wykonywania masażu:

Nie należy wykonywać masażu bez zlecenia lekarskiego. W razie jakichkolwiek wątpliwości co do zabiegu zleconego należy skonsultować się z lekarzem.

- stany zapalne i alergiczne skóry

- zapalenie węzłów chłonnych

- ostre ropne stany zapalna

- stany gorączkowe

- krwotoki i ryzyko ich wystąpienia

- III i IV stadium choroby Burgera

- zapalenie żył

- zaawansowana miażdżyca

- łamliwość kości

- jamistość rdzenia

- świeże złamania

- nie wyrównane wady serca

- tętniaki

- menstruacja

- choroba nowotworowa

Masaż powłok brzusznych jest przeciwwskazaniem w:

- chorobie wrzodowej z krwawieniem

- kamicy wątrobowej i nerkowej

-stany zapalne dróg żółciowych

- choroba jelit z owrzodzeniem i krwawieniem

- ostre i podostrz stany zapalne narządów w obrębie miednicy mniejszej

- ciąża i menstruacja

W przypadku masażu powłok brzusznych zabieg należy rozpocząć po upływie 2 lub 2,5 godziny po obfitym posiłku.

UWAGA!

Szczególną ostrożność należy zachować po kąpielach kwasowęglowych oraz borowinowych ze względu na silną reakcję ukł. krążenia na zabiegi.

GŁASKANIE jako technika masażu klasycznego polega na wykonywaniu posuwistych ruchów po tkance masowanej.

Charakterystyka głaskania:

-podstawowa technika masażu wykonywana strona dłoniową lub grzbietową ręki oraz opuszkami palców.

-podczas masażu palce mogą być złączone lub rozstawione

-na masowanych tkankach dłoń może być ustawiona prostopadle lub podłużnie

-w trakcie masażu dłoń ściśle przylega do masowanej tkanki, dostosowując się do kształtu a siła nacisku jest równomiernie rozłożona.

-kierunek głaskania jest zgodny z anatomicznym przebiegiem naczyń żylnych i limfatycznych

-każdy masaż rozpoczynamy i kończymy głaskaniem.

-można wplatać pomiędzy inne techniki

-w niektórych chorobach jest to jedyna technika do wykonania.

CEL głaskania:

-mechaniczne usunięcie złuszczonego naskórka

-wyciśnięcie zawartości gruczołów łojowych i potowych

-przepchnięcie krwi i chłonki w kierunku dosercowym

-wykrywanie zmian chorobowych chorobowych w tkankach.

SKUTKI głaskania:

-pobudzenie ukł.krążenia

-likwidacja zatorów i obrzęków

-wchłanianie się krwiaków pourazowych

-likwidacja stanów zapalnych

-pobudzenie lub obniżenie pobudliwości nerwów czuciowych skóry.

PODZIAŁ głaskania ze względu na:

1. SIŁĘ : - łagodne (muskanie)

- średnie (całą dłonią)

- mocne (kłębami lub grzebyczkom)

2) KIERUNEK: -podłużne

- poprzeczne

- okrężne (wokół stawów, wystających części ciała)

Przeciwwskazania do wykonywania głaskania:

- II stadium choroby Burgera

- przeciwwskazania do masażu

- leczenie i diagnostyczne znaczenie pozwala na wykrycie niektórych zmian chorobowych.

ROZCIERANIE jako technika masażu klasycznego polega na wykonywaniu ruchów kulisto-posówistych i utworzeniu fałdu skórnego w którym następuje rozciąganie i rozcieranie tkanek.

Charakterystyka rozcierania:

- druga w kolejności technika masażu klasycznego

- wykonywana miedzy innymi kciukami, stroną dłoniową ręki, kłębami, nasadą dłoni

- palce w rozcieraniu są złączone (oprócz żeber)

- tkanka masowana przesuwa się za ręką masażysty

- wytwarza znaczne ilości ciepła powodując intensywne przekrwienie i podniesienie ciepłoty tkanek (nawet o 5 stopni)

- kierunek określa się na podstawie anatomicznej struktury stawów, więzadeł, ściegien, mięśni, lokalizacja i struktury patologicznych deformacji tkanek itp.

- zaleca się wykonywać je bez środków poślizgowych poślizgowych w celu utrzymania ścisłego kontaktu z tkankami.

- wykonywanie w tempie 60 -100 ruchów na minutę.

CELE rozcierania:

- rozdrobnienie i przemieszczenie na obwód wysięków pozapalnych i pourazowych

- likwidacja krwiaków

- usunięcie zrostów

- zmiękczenie blizn

- likwidacja narośli w tkance kostnej

- usunięcie kwasu mlekowego mlekowego z mięśni oraz wszystkich produktów przemian materii z tkanek.

- rozprowadzenie substancji odżywczych po organizmie

SKUTKI rozcierań:

- czynne przekrwienie i podniesienie ciepłoty tkanek

- rozluźnienie blizn i zrostów

- wchłanianie przemieszczonych drobin

- obniżenie pobudliwości ukł. nerwowego

- działanie przeciwbólowe

- odżywianie tkankowe

PODZIAŁ rozcierań ze względu na:

1)SPOSÓB WYKONANIA: - koliste dotyczące drenażu limfatycznego i masażu segmentarnego.

- spiralne dotyczy masażu klasycznego, sportowego.

2)GŁĘBOKOŚĆ WNIKANIA: - powierzchowne opuszkami palców , całymi dłońmi.

- głębokie kłębami i grzebyczkowe

3) KIERUNEK WYKONANIA: - podłużne wzdłuż włókien mięśniowych lub osi ciała

- poprzeczne poprzecznie do włókien mięśniowych lub osi ciała

- okrężne wokół stawów i wystających części ciała

PRZECIWWSKAZANIA

-zapalenie ścięgien i pochewek ścięgnistych ( rozcieranie podłużne)

- obrzęki w stanach podostrych

- choroba Burgera ( ryzyko uszkodzenia skóry i wystąpienie nieprawidłowego odczynu)

- stany po zakrzepowym zapaleniu żył

- przeciwwskazania do masażu

UGNIATANIE jako technika masażu klasycznego polega na unoszeniu uciskaniu i wyciskaniu masowanych tkanek.

Charakterystyka ugniatania:

-wykonywane głównie na mięśniach

- polega na uchwyceniu mięsni pomiędzy kłęb a pozostałe palce

- uniesienie i uciśnięcie tkanek powinno być bezbolesne

- w miejscu ugniatania powstaje próżnia która zasysa krew i chłonkę z naczyń leżących obwodowo do miejsca masowanego

- ręce masażysty przesuwają się płynnie po ciele pacjenta

-każdą grupę mięśniową traktujemy jako oddzielną wiązkę

- duże mięśnie dzielimy na małe wiązki'

- wykonujemy od przyczepu dalszego do przyczepu bliższego mięśnia

- tępo ugniatania to 40-50 ruchów na minutę

CELE

-usunięcie z tkanek substancji powstałych w wyniku rozcierania

- przepchnięcie krwi i chłonki z naczyń obwodowych do centralnych

- intensywne pobudzenie mięśni

- leczenie niedowładów i porażeń neurogennych oraz zaników mięśniowych z nie czynności

SKUTKI

-zwiększenie napięcia mięśniowego

- poprawa kurczliwości włókien mięśniowych

- przyrosty siły i masy mięśniowej

- wzrost wytrzymałości mięśni

-poprawa trofiki tkanek

RODZAJE UGNIATA

-ze względu na sposób wykonania:

*poprzeczne: polega na wyciśnięciu substancji z tkanek

*podłużne:polega na przepychaniu substancji wyciśniętych podczas ugniatania podłużnego

*pionowe: czyli uciski, ruch wykonywany jest pionowo w głąb tkanek i jednoczesne rozluźniają a naprzemiennych

*esowate: polega na wyciśnięciu z tkanek substancji, wykonując to powodujemy przekrwienie mięśni na kształt litery S

* ze skręceniem : polega na polega na wyciśnięciu z tkanek substancji, kształtem przypomina „falę”

* przełamywanie: odmiana ugniatania ze skręceniem, ruch jest zbliżony do przełamywania patyka

*mieszenie: odmiana ugniatania poprzecznego polegająca na oderwaniu wykonaniu pionowego ruchu okrężnego i przesunięciu mięśni w kierunku górnego przyczepu

WPŁYW UGNIATNIA NA MIĘŚNIE

*pobudzająca: poprzeczne - esowate -ze skręceniem - uciski naprzemienne - energiczne mieszenie

*rozluźniająco: podłużne - uciski jednoczesne - delikatne mieszenie

*rozluśniająco na włókna mięśniowe: poprzeczne - esowate - ze skręceniem

WSKAZANIA:

- choroby mięśniowe

-blizny

-zrosty

-oddnowa biologiczna po wysiłku fizycznym

-porażenia i niedowłady

PW/WSKAZANIA

-ogolne przeciwwskazania do masażu

-ugniatanie podłużne w obniżonym napięciu mięśniowym

-poprzecznie w rwie kulszowej, u małych dzieci (nie dotyczy korekcji) w porażeniach spastycznych, w chorobie Heinego-Medina

OKLEPYWANIE JAKO TECHNIKA MASAŻU KLASYCZNEGO

Oklepywanie polega na wykonywaniu krótkotrwałych szybko po sobie następujących sprężystych uderzeniach w tkanki masowane.

CHARAKTERYSTYKA OKLEPYWANIA

- bardzo silny bodziec mechaniczny

- powoduje intensywne przekrwienie tkanek

- w czasie uderzenia kontakt dłoni z ciałem pacjenta powinien być jak najkrótszy a siła uderzenia rozłożona równomiernie na całej powierzchni

- uderzenia nie powinny powodować bólu ani zostawiać krwawych wybroczyn

- wykonujemy zawsze poprzecznie do włókien mięśniowych ( oklepywanie podłużne może uszkadzać włókna - rozerwanie)

-częstotliwość - to 100-300 uderzeń na minutę

CELE

- uzyskanie intensywnego przekrwienia tkanek

- zmiany pobudliwości zakończeń nerwowych

- zasysanie krwi z naczyń leżących obwodowo do miejsca masowanego ( na zasadzie próżni)

SKUTKI

- skurcz mięśni gładkich i poprzecznie prążkowanych

- poprawa trofiki mięśni

- zmniejszenie pobudliwości nerwowej (nerwice wegetatywne)

- osłabienie bólów neuralgicznych

- zwężenie naczyń i zwolnienie tętna ( oklepywanie słabe)

- rozszerzenie naczyń i podniesienie ciepłoty tkanek(oklepywanie mocne)

PODZIAŁ OKLEPYWANIE ZE WZGLĘDU NA SIŁE

-oklepywanie lekkie ( działanie uspokajające na mięśnie i układ nerwowy)

* opuszkami palców

*miotełkowe (delikatne)

- średnie (działanie pobudzające na mięśnie i układ nerwowy)

*miotełkowe

*pół piątkowe

*łóżeczkowe

*szczypcowe

-mocne( bardzo silne działanie pobudzające na mięśnie i układ nerwowy

*karatowe

*piastowe

*grzebyczkowi-paliczkowe

WSKAZANIA

-atonia mm.

-zaniki mm.

-porażenia wiotkie

-nerwice wegetatywne

-bóle neuralgiczne

-w sporcie

PRZECIWWSKAZANIA

-porażenia spastyczne

-hipertonia mm.

-skaza naczyniowa

-otyłość

-obrzęki

-żylaki

-choroba Burgera

- ostre rwy i nerwobóle

- niektóre choroby neurologiczne

- niektóre choroby reumatyczne

-przeciwwskazania do masażu

WIBRACJA JAKO TECHNIKA MASAŻU KLASYCZNEGO

Wibracja jest ruchem polegającym na przekazywaniu masowanym tkankom drgań mechanicznych o małej amplitudzie i dużej częstotliwości.

CHARAKTERYSTYKA:

-wprawia masowane tkanki w rytmiczne drżenia

-wykonywana najczęściej wzdłuż przebiegu mm, nerwów i naczyń obwodowych oraz punktów max bolesnych

-drżenia najczęściej przekazywane są na tkanki za pośrednictwem:kciuka, palca III z opartymi na nim palcami II i IV

-działanie zbliżone do oklepywania

CELE:

-przyspieszenie przemiany materii

-leczenie otyłości

-ułatwianie wchłaniania wszelkich substancji z tkanek

-zwiększa wydalanie substancji z tkanek do krwi

-pobudzenie czynności wydzielniczej gruczołów dokrewnych oraz układu pokarmowego

-odnowa biologiczna mm po wysiłku oraz po urazach

SKUTKI:

-obniżenie patologiczne pobudliwości nerwów

-zwiększenia napięcia mm

-przyrost siły i masy mm

-poprawa elastyczności tkanki mięśniowej

-zwiększenie napięcia mięsni gładkich naczyń krwionośnych

-zwolnienie tętna

-podniesienie ciśnienia krwi

PODZIAŁ WIBRACJI ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB WYKONYWANIA:

-pionowa:ruch wykonywany jest w płaszczyźnie prostopadłej do powierzchni ciała

*bezpośrednia:drgania przenoszone są na ciało pacjenta za pomocą ręki lub wibratora (działa pobudzająco)

*pośrednia:drgania aparatu przenoszone są na ciało pacjenta za pomocą ręki (działa uspokajająco)

-poziome:ruch wykonywany jest w płaszczyźnie równoległej do powierzchni ciała

-podłużne:przebiegająca wzdłuż osi długiej lub włókien mięśniowych i działa pobudzająco

-poprzeczna:wykonywana prostopadle do osi długiej lub przebiegu włókien mm ma działanie uspokajające

-labilna:wykonywana z przemieszczeniem dłoni lub aparatu po ciele pacjenta

-stabilna:wykonywana bez przemieszczenia dłoni lub aparatu po ciele pacjenta,stosuje się najczęściej na punkty max bolesne i na miejsca złamania (działanie uspokajające,wpływa na tworzenie się kostniny i zmniejszeniu obrzęków)

WSKAZANIA:

-obrzmienia tkanki łącznej

choroby neurologiczne

-stany po złamaniach

PRZECIWWSKAZANIA:

-porażenia spastyczne

-choroba Burgera i Reynauda

-ogólne p/wskazania do masażu

ROZTRZĄSANIE JAKO TECHNIKA MASAŻU KLASYCZNEGO

Roztrząsanie polega na przekazywaniu tkankom drgań mechanicznych o znacznej amplitudzie i małej częstotliwości.

CHARAKTERYSTYKA:

-powoduje łagodne drżenie mm

-wykonywane w płaszczyźnie równoległej do powierzchni ciała

-kciuki i pozostałe palce przesuwamy po krawędziach mięśni lub całej grupy mm

-wykonywane delikatnie działa rozluźniająco

-wykonywane energicznie działa pobudzająco

CELE:

-obniżenie napięcia nerwowego

-rozluźnienie aparatu więzadłowego

-poprawa trofiki tkanek

-przyspieszenie krążenia krwi i chłonki

SKUTKI:

-zmniejszenie spastyczności

-wyrównanie czynności gruczołów wydzielania wewnętrznego

-aktywizacja obiegu chłonki

-poprawa krążenia obwodowego

-zwiększenie elastyczności więzadeł stawowych

WSKAZANIA I P/WSKAZANIA jak do masażu

WPŁYW masażu klasycznego na układy i narządy

NA SKÓRĘ: skóra pokrywa całe ciało, jest barierą łączącą środowiska (zew. i wew.)

Chroni przed utratą wody, bierze udział w procesach termoregulacji.

Skóra składa się z trzech warstw: - naskórek

- tkanka podskórna

- skóra właściwa

WPŁYW masażu na naskórek:

- złuszczenie warstwy zrogowaciałej naskórka

- przyśpieszenie regeneracji i rozrostu naskórka

- poprzez lepsze ukrwienie powoduje lepsze odżywianie naskórka

- poprawa oddychania skóry poprzez otwarcie porów skórnych

WPŁYW masażu na skórę właściwą:

- wyciśnięcie na zewnątrz zawartości gruczołów łojowych i potowych

- oczyszczanie skóry

- uelastycznianie skóry

- poprawa napięcia skóry

WPŁYW masażu na tkankę podskórną

- lepsze ukrwienie i odżywianie

- rozdrobnienie komórek tłuszczowych

- zwiększenie procesów przemiany materii w tym spalania

Masaż może wpływać pobudzająco lub uspokajająco poprzez stymulacje zakończeń nerwowych znajdujących się w skórze.

MIĘŚNIE i rola mięśni

Mamy trzy rodzaje : poprzecznie prążkowane, gładkie, m.sercowy.

Mięśnie zbudowane są z włókien mięśniowych, których charakterystyczną cechą jest zdolność do kurczliwości.

Tkanka mięśni poprzecznie prążkowanych tworzy mięśnie szkieletowe, które kurczą się pod wpływem bodźców nerwowych zależnych od naszej woli. Masaż wywiera tu wpływ pośredni i bezpośredni.

WPŁYW BEZPOŚREDNI

- obniżenie lub podniesienia napięcia mięśniowego

- usunięcie z mięśni metabolitów powstałych pod wpływem jego pracy głównie kwasu mlekowego.

- dostarczenie do mięśni tlenu i produktów odżywczych poprzez rozszerzenie naczyń krwionośnych (poprawa trofiki tkanek)

- rozgrzewanie mięśni

- uelastycznienie i ujędrnianie mięśni

- zwiększenie masy i siły oraz wytrzymałości

- masaż jest elementem regeneracji mięśni.

WPŁYW POŚREDNI występuje wtedy kiedy nie ma możliwości wykonania masażu bezpośredniego na mięśnie. Można wtedy wykonać intensywny masaż na symetrycznej kończynie zdrowej wykorzystując segmentarną budowę rdzenia kręgowego.

- masaż konsensualny

TKANKA MIĘŚNIOWA GŁADKA tworzy warstwy różnej grubości zwane błoną mięśniową na ścianach narządów wewnętrznych i naczyń krwionośnych. Skurcz mięśni nie zależy od naszej woli. Masaż nie wpływa bezpośrednio na mięśniówkę gładką obserwujemy wpływ pośredni poprzez ukł.krążenia i nerwowy.

TKANKA MIĘŚNIA SERCOWEGO zbudowana i unerwiona specyficznie, dzięki czemu mięsień sercowy kurczy się niezależnie od naszej woli, w odpowiednim tempie . Wpływ masażu jest jedynie pośredni.

WPŁYW masażu na UKŁAD KRWIONOŚNY

Układ krwionośny spełnia rolę oddechową, odżywczą, regulującą (rozprowadza hormony), termoregulacyjną.

MASAŻ powoduje:

- przyśpieszenie prądu krwi

- lepsze odżywianie i dotlenianie organów i narządów

- usuwanie zbędnych produktów przemian materii

- tonizuje naczynia krwionośne

- sprzyja rytmicznemu napełnianiu i opróżnianiu naczyń krwionośnych.

- ułatwia odpływ krwi żylnej i chłonki

- zwiększa ilość otwartych naczyń włosowatych (wpływa korzystnie)

Wpływ masażu na układ nerwowy:

PODZIAŁ: 1)somatyczny - ośrodkowy (mózgowie i rdzeń kręgowy) i obwodowy (nerwy rdzeniowe i czaszkowe)

2. autonomiczny- część współczulna(sympatyczne) i część przywspółczulna (parasympatyczna).

FUNKCJE układu nerwowego:

Układ nerwowy pełni zaczną funkcję w stosunku do pozostałych układów poprzez:

- koordynację licznych czynności ustroju

- odbiór informacji ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego za pomocą receptorów i przewodzeniu ich do odpowiednich ośrodków gdzie są analizowane i w efekcie wysyłane impulsy powodując odpowiednie reakcje.

- regulacje złożonych czynności narządów wew. i przemiany materii.

Budowa obwodowego układu nerwowego podstawową jednostką jest neuron który składa się z ciała komórki, neurytu i dendrytów.

Nerwy rdzeniowe powstają poprze połączenie korzenia przedniego (ruchowego) i tylnego (czuciowego) odchodzący od rdzenia kręgowego.

Nerwy rdzeniowe dzielą się na cztery gałęzie

1. gałąź grzbietową

2. gałąź oponową (unerwia opony rdzenia kręgowego)

3. gałąź brzuszną

4. gałąź łączącą białą

Nerwy rdzeniowe są nerwami mieszanymi zawierającymi włókna:

- czuciowe

- ruchowe

- autonomiczne

WPŁYW na układ nerwowy:

- lepsze jego ukrwienie i dotlenienie zapewnia prawidłowe procesy metaboliczne we wszystkich częściach układu nerwowego.

- działa leczniczo na zaburzenie przewodnictwa

- wpływa na sploty nerwowe i rdzeniowe (kark, grzbiet) zmiana pobudliwości

- masując kręgosłup wpływamy tonizująco lub pobudzająco na pień układu współczulnego

- masaż przyśpiesza regenerację nerwów po urazach, zaburzeniach metabolicznych

- wpływa pobudzająco lub hamująco

- poprzez pośredni wpływ na układ autonomiczny doprowadzamy do lepszego ukrwienia i dożywiania.

WPŁYW MASAŻU NA UKŁAD POKARMOWY

Budowa i rola układu pokarmowego

Układ pokarmowy służy do pobierania ze środowiska substancji pokarmowych i przetwarzaniu ich na materiał budulcowy oraz energetyczny.Układ pokarmowy składa się z:

- jamy ustnej

-gardła

-przełyku

-żołądka

-jelita grubego i cienkiego

-wątroby

-trzustki

-odbytu

Poprzez masaż szczególnie możemy wpłynąć na czynność:żołądka, jelit, wątroby i trzustki.

Wpływ pośredni:

-za pośrednictwem układu krążenia:

*lepsze dotlenienie i dożywienie wpływa na poprawę funkcji układu pokarmowego

*normalizacja procesów wydzielania gruczołów przewodu pokarmowego

*zwiększenie wchłaniania substancji odżywczych

Na drodze odruchowej:

-stymulujemy pracę mięśni od których zależy wchłanianie

-poprawa trawienia i wykorzystywania w całości substancji odżywczych

-przyspieszanie procesów przemiany materii,powoduje pobudzenie ośrodka głodu co pozwala likwidować stany wyczerpania

-masaż wraz z odpowiednią dietą powoduje wykorzystanie rezerw energetycznych i efekt odchudzający

Na drodze hormonalnej:

-reguluje wydzielanie substancji trawiennych

-reguluje napięcie mm przewodu pokarmowego

-zwiększenie wydzielania histaminy powoduje zwiększone wydzielanie soku żołądkowego

Wpływ bezpośredni:

Wpływ bezpośredni uzyskujemy podczas masażu narządów jamy brzusznej za pośrednictwem powłok brzusznych:

-stosując odpowiednie techniki regulujemy napięcie mm ścian żołądka i jelit

-drażnienie narządów jamy brzusznej wzmagają wydzielanie hormonów żołądkowo-jelitowych

-przepychanie zalegających mas kałowych w jelicie grubym

Wpływ masażu na tkankę łączną:

Budowa i rola tkanki łącznej stanowi najbardziej rozpowszechnioną tkankę w ustroju ludzkim. Jest bardzo zróżnicowana zarówno pod względem budowy jak i czynności. Wspólną cechą wszystkich tkanek jest:

-pochodzenie z jednego listka zarodkowego

-funkcje odżywczo-podporowa

-funkcja ochronna

-obecność:

*włókien kolagenowych

*włókien sprężystych

*włókien siateczkowatych

*substancji podstawowej

W zależnośći od zawartości tych składników wyróżniamy rożne rodzaje tkanki łącznej.

Tkanka łączna wiotka wchodzi w skład wszystkich narządów, łączy je i pokrywa tworząc torebki, osłonki naczyń krwionośnych i nerwów, wpływa na odżywienie innych tkanek, dlatego masaż, poza wpływem na samą tkankę łączną, wpływa pośrednio na odżywienie innych tkanek.

Wpływ ogólny masażu odbywa się przez układ krążenia, natomiast działanie bezpośrednie polega na:

-zwiększeniu przepuszczalności

-zwiększeniu elastyczności

-poprawie ukrwienia i odżywienia (poprawa funkcji życiowych )

Tkanka łączna zbita

Zawiera liczne włókna sprężyste i kolagenowe. W zależności od przewagi włókien stanowi materiał budulcowy dla ścięgien i więzadeł.

Masaż powoduje:

-rozluźnienie lub pobudzenie tkanki

-uelastycznienie

- przyrost włókien

TKANKA CHRZĘSTNA:

W zależności od rodzaju i liczby włókien może pokrywać, powierzchnie stawowe, tworzyć chrząstki dróg oddechowych, części żeber, krążki międzykręgowe, spojenie łonowe, łąkotki.

Masaż powoduje :

-poprawę ukrwienia i odżywienie

-zapobiega procesom zwyrodnieniowym

-opóźnia zmiany degeneracyjne

TKANKA KOSTNA

Charakteryzuję się dużą masą tworzy kościec organizmu

Masaż powoduje :
- odżywienie tkanki kostnej

-usuwa osteofity

-utrzymanie równowagi pomiędzy związkami organicznymi a nieorganicznymi
-przyspiesza proces kostnienia po złamaniach

TKANKA TŁUSZCZOWA

Występuje w różnej ilości w tkance podskórnej, tworzą je komórki wypełnione tłuszczem

Masaż powoduje :

-rozdrobnienie komórek tłuszczowych

-usunięcie z nich tłuszczu

-poprawia przemianę materii

-szybkie spalanie tłuszczu

Wpływ masażu na układ chłonny.

Oprócz układu krwionośnego w organizmie człowieka występuje drugi układ naczyń: układ chłonny. W skład układu limfatycznego wchodzą:

-naczynia chłonne włosowate'

-wielkie pnie limfatyczne

-odprowadzające naczynia chłonne zbiorcze

-węzły chłonne

-w naczyniach chłonnych krąży płyn zwany limfą lub chłonką. Skład chemiczny chłonki przypomina skład osocza krwi. Chłonka poprzez naczynia odprowadzające przechodzi do wyżej położonych węzłów chłonnych, a dalej łaczy się z układem żylnym. Węzły chłonne przypominają budową ziarno fasoli. Są podzielne na tzw. nisze, w których znajdują się grudki chłonne otoczone tkanką siateczkowatą. W grudkach chłonnych rozmnażają się limfocyty.

Rozmieszczenie ważniejszych węzłów chłonnych:

-pachowe

-piersiowe

-śródpiersiowe

-pachwinowe

-okołoszczękowe

-przyuszne

-węzłów chłonnych nie masuje się, jedynie okolice

Zadanie układu chłonnego jest:

-warunkowanie powrotu białka z przestrzeni międzykomórkowej do krwi

-transport wody i soli mineralnych oraz drenaż tkanek

-usuwanie substancji obcych np. bakterii

-uczestniczenie w procesach immunologicznych ustroju

Układ chłonny jest uzupełnieniem układu żylnego. Uczestniczy w procesie oczyszczania ustroju z toksycznych produktów przemiany materii, ciał obcych, bakterii. Znajdująca się w węzłach chłonnych tkanka łączna siateczkowata tworzy rusztowanie UŚŚ. UŚŚ jest układem obronnym organizmu, posiada zdolność fagocytozy i produkcji przeciwciał.

Wpływ masażu na układ chłonny;

-masaż klasyczny a w szczególności drenaż limfatyczny powoduje:

*przyspieszenie przepływu limfy

*zapobieganie i likwidowanie obrzęków

*lepsze odżywienie i dotlenienie węzłów i naczyń limfatycznych

*szybsze usuwanie zbędnych produktów przemiany materii

*tonizuje naczynia limfatyczne

*sprzyja rytmicznemu napełnianiu i opróżnianiu naczyń

*pobudzanie reakcji odpornościowych i wzrost produkcji przeciwciał

Wpływ masażu na układ oddechowy

Budowa i rola układu oddechowego.

Oddychaniem nazywamy wymianę tlenu i CO2 pomiędzy żywym organizmem a otaczającym go środowiskiem. Pobieranie tlenu i usuwanie CO2 ze środowiska wewnętrznego organizmu odbywa się dzięki funkcjonowaniu :

-układu oddechowego

-układu krążenia

Ponadto układ oddechowy:

-poprzez usuwanie CO2 współdecyduje o regulacji równowagi kwasowo-zasadowej i utrzymanie stałości pH we krwi

-poprzez usuwanie pary wodnej z powietrzem wydychanym wpływa na gospodarkę wodną organizmu

-współdziała w procesie termoregulacji powodując utratę ciepła,szczególnie ciepła parowania

Wpływ masażu na układ oddechowy:

-bezpośredni:

-uelastycznienie i rozluźnienie mm międzyżebrowych

-zwiększenie ruchomości w stawach mostkowo-żebrowych i żebrowo-kręgowych

-zwiększenie objętości klatki piersiowej

-pobudzenie oddychania

-ułatwienie usuwania wydzieliny z dróg oddechowych (poprzez oklepywanie)

-zwiększenie wentylacji i wydajności układu oddechowego

-pośredni:

-poprzez układ krążenia-> masaż powoduje zwiększenie przepływu krwi przez serce i płuca. Rozszerzenie naczyń krwionośnych pod wpływem masażu prowadzi do zwiększenia przemiany materii a tym samym do zwiększenia zapotrzebowania na tlen.

-za pośrednictwem odruchów->odruch z receptorów układu nerwowego zwiększa lub hamuje ruchy oddechowe, opracowując odpowiednie segmenty, na zasadzie unerwienia segmentarnego możemy wpływać na czynność układu oddechowego

-na drodze hormonalnej-> drażnienie receptorów trzewno-czuciowych powoduje wydzielanie się substancji hormonalnej odpowiadającej za skurcz oskrzeli.