UNIWERSYTET KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO W WARSZAWIE

WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI

rok akademicki: 2008/2009 data: 30 XI 2008

SYLLABUS (wykłady, wykłady monograficzne, ćwiczenia, warsztaty, konwersatoria, seminaria

* należy zaznaczyć właściwe

x wykład wykład monograficzny ćwiczenia

warsztaty konwersatoria seminaria

Kierunek: Prawo

Semestr: x letni zimowy

Imię i Nazwisko: Krzysztof C. Matuszek

Stopień naukowy, tytuł naukowy: doktor

Katedra Teorii Stosunków Międzynarodowych

Nazwa przedmiotu: Filozofia polityczna

Nazwa przedmiotu

w języku angielskim: Political Philosophy

Liczba godzin: 30 Tryb: X stacjonarny niestacjonarny

Przedmiot: X podstawowy specjalnościowy

Założenia i cele

Celem wykładu jest przedstawienie najważniejszych stanowisk i problemów filozofii politycznej od starożytności po czasy współczesne. Rozważane będą takie tematy i zagadnienia jak władza, jej pochodzenie i granice, przemoc, wolność, prawo i porządek społeczny, stan natury, idea umowy społecznej a koncepcje ewolucji społecznej, demokracja, równość, własność, sprawiedliwość i dobro wspólne, państwo a inne formy związków politycznych, racja stanu, stosunki międzypaństwowe, problematyka wojny i porządku międzynarodowego, typologie ustrojów, spory o najlepszy ustrój, pytanie o istotę polityki, polityka a różne koncepcje natury ludzkiej, indywidualizm a kolektywizm, polityka a moralność, starożytna a nowożytna filozofia polityczna, różne ujęcia historii powszechnej, idea postępu i jej krytyka, problemy ponowoczesności. Zaprezentowane zostaną idee i orientacje polityczne liberalizmu, konserwatyzmu, tradycjonalizmu, socjalizmu, anarchizmu, libertarianizmu i komunitaryzmu.

SZCZEGÓŁOWY PROGRAM ZAJĘĆ

1. Czym jest filozofia polityczna? Krótka historia pojęcia polityki.

2. Klasyczna filozofia polityczna: etyka podstawą polityki, platońskie państwo idealne, arystotelesowska polis, typologia ustrojów.

3. Chrześcijańskie modyfikacje klasycznej filozofii politycznej (św. Augustyn, św. Tomasz z Akwinu): państwo boże a państwo ziemskie, władza duchowa a władza świecka.

4. N. Machiavelli i radykalne zerwanie z klasyczną filozofią polityczną: polityka niezależna od etyki; ideał republikański.

5. T. Hobbesa uzasadnienie władzy absolutnej: pesymizm antropologiczny, stan natury i umowa społeczna; symbolika Lewiatana.

6. Główne idee liberalizmu; stan natury i umowa społeczna wg J. Locke`a; uzasadnienie prawa własności; Monteskiusz i idea równoważenia się władz; różne koncepcje wolności (B. Constant, J.S. Mill).

7. J.J. Rousseau koncepcja woli powszechnej; odrzucenie cywilizacji; optymizm antropologiczny.

8. Oświeceniowa idea postępu; filozoficzne ujęcie historii powszechnej u I. Kanta; federacja republik jako gwarant pokoju.

9. Narodziny konserwatyzmu (E. Burke): krytyka rewolucji francuskiej, uzasadnienie wartości tradycji, krytyka idei umowy społecznej.

10. Tradycjonalizm (J. de Maistre): transcendentne źródło władzy i tożsamości wspólnoty.

11. Filozofia dziejów G.W.F. Hegla; koniec historii i jego kolejne odsłony (F. Fukuyama).

12. Socjalizm utopijny; anarchizm; marksowski materializm dialektyczny: krytyka kapitalizmu, utopia komunizmu.

13. Krytyczna teoria społeczeństwa szkoły frankfurckiej; fałszywa świadomość wg H. Marcusego; teoria działania komunikacyjnego J. Habermasa.

14. Pojęcie polityczności C. Schmitta; decyzjonizm; krytyka liberalizmu.

15. Różne oblicza współczesnego liberalizmu: obiektywny pluralizm wg I. Berlina, wolność pozytywna i negatywna, teoria ewolucji społecznej F.A. von Hayeka, obrona wolnego rynku; krytyka socjalizmu i etatyzmu.

16. J. Rawlsa teoria sprawiedliwości i komunitaryzm jako jej krytyka.

Podręczniki:

Marcin Król, Filozofia polityczna, Kraków: Znak 2008.

Andrzej Szahaj, Marek N. Jakubowski, Filozofia polityki, Warszawa: PWN 2005.

Literatura uzupełniająca:

John Rawls, Wykłady z historii filozofii polityki, Warszawa: WAiP 2010.

Słownik społeczny, red. Bogdan Szlachta, Kraków: WAM 2004 (wybrane hasła: demokracja, filozofia polityczna, państwo, ponowoczesność, postęp, racja stanu, tolerancja, umowa społeczna, władza, własność, wojna/pokój, wolność).

Hannah Arendt, O przemocy. Nieposłuszeństwo obywatelskie, przeł. A. Łagodzka i W. Madej, Waszawa 1999.

John Gray, Liberalizm, tłum R. Dziubecka, Kraków 1994.

Friedrich A. von Hayek, Konstytucja wolności, Wrocław 1987.

Zbigniew Kuderowicz, Filozofia dziejów, Warszawa 1984.

Will Kymlicka, Współczesna filozofia polityczna, tłum. A. Pawelec, Kraków 1998.

Ryszard Legutko, Spory o kapitalizm, Kraków 1994.

Liberalizm u schyłku XX wieku, red. Justyna Miklaszewska, Kraków 1999.

Carl Schmitt, Teologia polityczna i inne pisma, tłum. M. A. Cichocki, Kraków 2000.

Leo Strauss, „Czym jest filozofia polityki?”, w: Sokratejskie pytania, tłum. P. Maciejko, Warszawa 1998.

Bogdan Szlachta, Konserwatyzm, Kraków 1998.

Max Weber, „Polityka jako zawód i powołanie”, w: Polityka jako zawód i powołanie, przeł. A. Kopacki i P. Dybel, Kraków 1998.

Oczekiwane kompetencje studenta:

Rozumienie podstawowych pojęć i problemów filozofii politycznej. Nabycie umiejętności myślenia filozoficznego.

Forma i warunki zaliczenia przedmiotu:

Egzamin pisemny (test wyboru).

Liczba punktów ECTS: 3

Wykład w języku polskim x Wykład w języku obcym

Podpis prowadzącego/prowadzących zajęcia:

---