SŁOWNIK AUTORÓW MODLITW

Abbe PIERRE-ks Henri Groues, ur. 1912, był wikariuszem przy katedrze w Grenoble; w czasie wojny i okupacji ratował Żydów jako ich przewodnik przez Alpy; pracował w konspiracji pod pseudonimem „Abbe Pierre". Znany opiekun biednych. W1949 r. założył społeczne dzieło opieki nad biednymi i bezdomnymi.

A D A M z klasztoru Św. Wiktora w Paryżu (1112-1192), znany jako Adam de Saint-Victor. Mnich, teolog i poeta, wychowanek klasztoru augustianów św. Wiktora, uczeń Hugona z tegoż klasztoru. Ceniony głównie jako twórca ok. 50 sekwencji.

A E L R E D (Elred) św. (1110-1167), cysters, opat w Rievaulx, w Anglii, autor dzieła Speculum Charitatis o doskonałości chrześcijańskiej, i wielu kazań. Wybitny przedstawiciel pisarstwa cysterskiego w Anglii.

ALBERT Wielki, św. (zm. 1280), dominikanin, doktor Kościoła, biskup w Ratyzbonie, wielki teolog, miłośnik przyrody, mistrz św. Tomasza z Akwinu. Pius XI kanonizował go w 1931 r.

ALFONS Liguori, św. (1969-1787), doktor Kościoła, biskup, założyciel zakonu redemptorystów, autor podręczników teologii moralnej i dzieł ascetycznych, patron spowiedników.

ALFONS Rodriguez, św. (1531-1617), brat zakonny, jezuita; przez wiele lat był furtianem w kolegium jezuickim w Palmie na Majorce, przyjaciel i kierownik duchowy św. Piotra Klawera, mistyk, szczególny czciciel Eucharystii i Maryi. Jemu przypisuje się Godzinki o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny.

A L V A R E Z Balthasar SJ (1533-1580), przez jakiś czas kierownik duchowny św. Teresy z Avili, mistrz nowicjatu i pisarz duchowny.

AMBROŻY św. (339-397), doktor Kościoła, biskup Mediolanu, obrońca Kościoła i prawd wiary, autor pism egzegetycznych, teologicznych i pieśni kościelnych. Pod jego wpływem nawrócił się św. Augustyn.

ANDRZEJ z Krety, św. (660-740), wybitny pisarz i poeta grecki, metropolita Gortyny na Krecie. Autor homilii i kanonów poetyckich. Wybitny teolog i ceniony poeta bizantyjski.

ANIELA z Foligne, błog. (1248-1309). Po śmierci męża i dzieci żyła w samotności, mistyczka, tercjarka fraciszkańska. Pius X wyznaczył dzień 4 stycznia jako dzień jej święta.

ANIELA Merici św. (1470-1540), założycielka Zgromadzenia Sióstr Urszulanek. Kanonizowana w 1807 r. Działała głównie w Italii (Brescia).

ANZELM, św. (1033-1109), pisarz łaciński i doktor Kościoła. Pochodził z Aosty, benedyktyn, przeor klasztoru w Bec, wysłany do Anglii był arcybiskupem w Canterbury. Wybitny teolog i filozof.

AUGUSTYN, św. (354-430), wybitny pisarz łaciński i doktor Kościoła. Pochodził z Afryki Północnej. Ulegał wpływom manicheizmu. Dzięki modlitwom matki, Moniki i pod wpływem św. Ambrożego nawrócił się w Mediolanie. Po powrocie do Afryki został biskupem w Hipponie. Napisał wiele dzieł, z nich najwybitniejsze to Wyznania (Confessiones) i O Państwie Bożym (De Civitate Dei). Jest też autorem komentarzy do Psalmów i do Ewangelii św. Jana i wielu kazań. Zmarł podczas oblężenia Hippony przez Wandalów.

BACZYŃSKI Krzysztof Kamil (1921-1944), poeta, pseudonim Jan Bugaj; w czasie okupacji należał do AK walczył i zginął w powstaniu warszawskim. Duchowo pokrewny Norwidowi i Słowackiemu. Jego twórczość w Utworach zebranych (1961).

B A R T H Karl (1886-1969), wybitny teolog kalwiński, autor znanej i cenionej Dogmatyki. Działał na terenie Szwajcarii.

B E L L O C Joseph Pierre Hilaire (1870-1953), pisarz i poeta angielski, przyjaciel Chestertona, gorliwy katolik. Pisał także dla dzieci.

BERNADETTA (Maria Bernarda) Soubirous św. (1844-1879), urodzona w Lourdes, zmarła w Nevers. W dniu 11 lutego 1858 r. miała wizję Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej w grocie Massa-bielle w Lourdes. Z polecenia Maryi na miejscu wizji miał być zbudowany kościół - obecna bazylika, szczególne miejsce pielgrzymkowe, gdzie wielu chorych dostępuje uzdrowienia. Bernadetta wstąpiła do Sióstr Miłosierdzia i Nauczania Chrześcijańskiego w Nevers w 1866 r. Kanonizowana w 1933 r. Jej święto obchodzi się 11-go lutego.

BERNARD z Clairvaux, św. (ok. 1090-1153). Pisarz łaciński, doktor Kościoła, założyciel zakonu cystersów. Napisał liczne dzieła teologiczne, traktaty, mowy, kazania i pisma mistyczne. Wielki czciciel Maryi. Inicjator drugiej krucjaty (1147).

BERULLE Pierre de (1575-1629), kardynał, jeden z twórców odnowy katolicyzmu we Francji. Pomagał osiedlić się karmelitankom we Francji i oratorianom. Ceniony pisarz religijny.

BLACHNICKI Franciszek (1921-1987). Więzień obozów hitlerowskich (także w Oświęcimiu), skazany na śmierć, a potem ułaskawiony i skazany na 10 lat więzienia. Od r. 1950 był kapłanem. Twórca ruchu „Światło-Życie" (Fos-Zoe) i rekolekcji oazowych. Prowadził akcję przeciwalkoholową i założył „Krucjatę wstrzemięźliwości". W 1961 był aresztowany, po zwolnieniu studiował na KUL. Wybitny pastoralista i liturgista, inicjator w 1981 „Niezależnej Chrześcijańskiej Służby Społecznej". Od r. 1981 przebywał za granicą, w Carlsbergu (RFN), skąd popierał „Solidarność" i Lecha Wałęsę. Przewidywał rozpadnięcie się Związku Radzieckiego. Przygotowywał „ład pojałtański" w Europie przez różne studia i spotkania, głownie w Carlsbergu, gdzie prowadził drukarnię. Urządzał „marsze wyzwolenia narodów". Pracował jako duszpasterz w parafiach polskich w RFN, przeprowadzając tam rekolekcje ewangelizacyjne. Nadto prowadził rekolekcje w Jugosławii, Anglii, we Francji, Norwegii, Szwecji, Szwajcarii i Austrii. W Carlsbergu przejął ośrodek „Marianum", gdzie z jego inicjatywy powstało Centrum Ewangelizacji Światło-Życie (1983). Założył tam wydawnictwo „Maximilianum" (1981). Zmarł nagle w Carlsbergu 27 II 1987 r.

BONAWENTURA (Jan di Fidanza), św. (1221-1274). Franciszkanin, biskup i kardynał, doktor Kościoła, wielki teolog. Napisał dzieło o Trójcy Świętej; wielką syntezę teologii przedstawił w wykładach pt. IUuminationes Ecclesiae. Bronił zakonów żebraczych (Apologia pauperum). Kanonizowany w r. 1482.

BONHOEFFER Dietrich (1906-1945), pastor, teolog, przeciwnik hitleryzmu, żarliwy i odważny obrońca wolności. Uwięziony w 1943 r. i skazany na śmierć, stracony w 1945.

B O S S U E T Jacques Benigne (1627-1704). Kardynał francuski, kaznodzieja i pisarz w czasach Ludwika XIV. Autor dzieł apologe-tycznych i polemicznych. Podziwiany mówca. Wybór pism kaznodziejskich Bossueta ukazał się w Księgarnii św. Wojciecha w Poznaniu w 1931 r.

BRANDSTAETTER Roman (1906-1987) nawrócony z judaizmu wybitny pisarz i poeta, dramaturg, autor żywotu Jezusa pt. Jezus z Nazaretu.

BUDKÓWNA Anielka (1933-1947). Uczennica krakowska, bardzo uwrażliwiona na Boga i Jego działanie w jej duszy. Został po niej pamiętnik pełen prostoty i dojrzałej pobożności. Zob. Chrześcijanie t. III, Warszawa 1987, s. 439-535.

CHOTKOWSKI Władysław, ks. (1843-1926). Uczestniczył w powstaniu styczniowym. Historyk Kościoła, działacz społeczny w Wielkopolsce, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, czciciel Serca Jezusowego.

CLAUDEL Paul (1868-1955). Dyplomata i wybitny poeta i dramaturg francuski. Po

nawróceniu żarliwy katolik o głębokim nastawieniu mistycznym.

COUTURIER Paul, ks. (zm. 1953). Kapłan francuski, inicjator ekumenicznych modłów o zjednoczenie wszystkich chrześcijan.

CYRYL ALEKSANDRYJSKI, św. (375-444). Pisarz grecki, doktor Kościoła, biskup Aleksandrii w Egipcie. Zwalczał Nestoriusza. Żarliwy obrońca tytułu Maryi jako Bogarodzicy (Theotokos na Soborze efeskim w 431).

D A N I E L S K I Wojciech ks (zm. 1985). Współpracownik ks. Blachnickiego w ruchu oazowym „Swiatło-Życie", wybitny liturgista.

DELBREL Madeleine (1904-1964). Konwertytka, działaczka społeczna, pisarka, miłośniczka Kościoła i ludzi biednych. Apostołka modlitwy i skupienia. (Zob. jej książkę: Zaufać Bogu, Kraków 1975, Znak).

D R U Ż B I C K I Kasper SJ (1590-1662). Wybitny jezuita polski, mistrz nowicjatu, prowincjał, autor dzieł ascetycznych o kulcie woli Bożej, o drodze do doskonałości, o Odwiecznej Mądrości, o nabożeństwie do Męki Pańskiej i o kulcie Serca Jezusa. Był prekursorem kultu Serca Jezusa przed św. Małgorzatą Marią Alacoque i św. Klaudiuszem La Colombiere. Pisał też o przygotowaniu do dobrej śmierci.

DUNIN-BORKOWSKI Zbigniew Stanisław (1864-1934). Jezuita. Urodzony we Lwowie, większość życia spędził w Niemczech. Filozof, teolog, pedagog. Badał gruntownie twórczość Spinozy. Był także działaczem młodzieżowym w kolegiach jezuickich. Zmarł w Monachium.

EDYTA Stein, błog. (Teresa Benedykta od Krzyża, 1891-1942). Żydówka z Wrocławia, uczennica Husserla, przyjaciółka Romana Ingardena. Pod wpływem pism św. Teresy z Avili przyjęła wiarę katolicką. Współpracowała z Erykiem Przywarą SJ w tłumaczeniu Tomasza z Akwinu na język niemiecki. W r. 1933 wstąpiła do Karmelu w Kolonii. Studiowała dzieła św. Jana od Krzyża. Od r. 1938 w klasztorze w Echt w Holandii. Aresztowana przez Gestapo zginęła w Oświęcimiu w sierpniu 1942 r. Jan Paweł II beatyfikował ją 1 maja 1978 r.

E F R E M św. (306-373), Pisarz syryjski w Nisibis, diakon. Uczył w szkole teologicznej w Nisibis. Po zdobyciu tego miasta przez Persów przeniósł się do Edessy i założył tam szkołę teologiczną. Bardzo płodny pisarz, autor komentarzy do Ewangelii, Hymnów i Pieśni. Wybitny teolog i poeta. Czciciel Maryi. W r. 1920 Benedykt XV ogłosił go doktorem Kościoła.

E K B E R T z Schónau (zm. 1197). Mnich benedyktyński. Autor kazań, rozmyślań i modlitw.

ELŻBIETA od Trójcy Św., błog. (Elżbieta Catez, 1880-1906). Karmelitanka bosa w Dijon. Miała szczególne nabożeństwo do Trójcy Świętej mieszkającej w duszy w stanie łaski uświęcającej. Pozostały po niej listy, wspomnienia i Dziennik duchowy oraz liczne modlitwy. Beatyfikował ją Jan Paweł II w 1984 r.

E P I K T E T z Hierapolis (60-140). Pochodził z Frygii. Był niewolnikiem wyzwolonym przez Nerona. Wybitny filozof, stoik. Arrian, jego uczeń, zebrał jego nauki jako „Podręcznik Epikteta". Marek Aureliusz uważał go za swego mistrza.

ESSEŃCZYCY - ascetyczna wspólnota żydowska kapłanów i świeckich, uważająca siebie za „święta Resztę Izraela". Miała własne reguły życia i własny kalendarz. Żyła w Qumran nad Morzem Martwym od 150 r. przed Chr. do 68 r. po Chr. Zostały po niej odkryte w grotach w 1947 r. najstarsze manuskrypty Starego Testamentu (ponad 600). Są niezwykle cennym znaleziskiem.

F I L A R E T (Wasylij Michajłowicz Drozłow, 1782-1867). Metropolita Moskwy. Wybitny teolog prawosławny. Autor cenionego Katechizmu prawosławnego.

FILIP Neri (Nereusz, 1515-1595) z Florencji, św. Większość życia przeżył w Rzymie.

Założyciel Oratorium (oratorianów albo filipinów), zgromadzenia kapłanów dla pracy apostolskiej i duszpasterskiej. Przyjaciel świętych Ignacego Loyoli, Karola Boromeusza, Franciszka Salezego, Kamila de Lellis. Bywał doradcą papieży, spowiednikiem kardynałów. Odznaczał się pogodą ducha i humorem. Kanonizowany w 1622 razem z Ignacym Loyolą, Franciszkiem Ksawerym i Teresą z Avili.

FOLLEREAU Raoul (1903-1977). Francuz, razem z żoną i matką organizował opiekę nad trędowatymi w skali światowej. Wielki jałmużnik.

FOUCAULD Charles de (1858-1916), arystokrata francuski, badacz i misjonarz Afryki Północnej (Maroko, Sahara), pustelnik na Saharze, adorator Najśw. Sakramentu, zamordowany przez Tuaregów w Tamanrasset. W jego duchu adoracji Eucharystii i apostolstwa wśród robotników i biednych powstały zgromadzenia Małych Braci Jezusa i Małych Sióstr Jezusa, obecnie rozsiane po świecie, żyjące dla najbiedniejszych - w ubóstwie, modlitwie i pracy.

FRANCISZEK z Asyżu (Jan Bernardone, 1182-1226) św. Diakon, mistyk, stygmatyk, założyciel franciszkanów. Był duchowym przewodnikiem św. Klary, założycielki Pań ubogich zwanych klaryskami. Zainicjował w Greccio szopkę na Boże Narodzenie, która się potem przyjęła w całym Kościele. Autor modlitw, listów i pieśni (sławna Pieśń do Brata Słońca albo Pochwała Stworzeń). Grzegorz IX, jego przyjaciel, ogłosił go świętym w 1228 r. Jego święto jest obchodzone dnia 4 października.

FRANCISZEK Salezy (1567-1622), św. - biskup Genewy, doktor Kościoła (od 1877), kierownik duchowy św. Joanny de Chantal. Pisarz, autor Filotei, Traktatu o miłości Bożej, Kontrowersji i wielu listów. Gorliwie nawracał kalwinów w Genewie i okolicy. Wraz ze św. Joanną założył zgromadzenie ss. Wizytek. Kanonizowany w 1665 r. Pius XI mianował go w 1923 patronem pisarzy katolickich.

F U L C O N I S Gabriel-Maria (1816-1888). Kapłan, kartuz, urodzony w dawnym Księstwie Nicei. Pisarz religijny, autor wielu modlitw.

GERHARDT Paul (1607-1676), teolog luterański i poeta. Jego utwory świadczą o głębokiej religijności i pobożności.

GERMAN z Konstantynopola, św. (634-734), biskup Kyziku, od 715 r. patriarcha wierny Rzymowi. Cesarz Leon III usunął go ze stolicy patriarszej. Jest autorem wielu hymnów, homilii i listów. Szczególny czciciel Maryi.

GERTRUDA z Helfta, św. (1256-1301). Wykształcona w naukach humanistycznych i teologicznych, benedyktynka, mistyczka, towarzyszka św. Mechtyldy. Była wielką czcicielką Męki Pańskiej, Eucharystii i Serca Jezusa. Jej pisma wydali kartuzi w Kolonii w 1536 r.

G I B R A N Khalil (1883-1931), Libańczyk, maronita, ceniony poeta, powieściopisarz i malarz. Mieszkał głównie w Stanach Zjednoczonych. Twórczość jego jest filozoficzna, religijna i liryczna. Dzieła jego były tłumaczone na wiele języków.

G I U S T I N I A N I Paweł (1476-1528), humanista wenecki, kameduła, odnowiciel życia pustelniczego w zakonie kamedułów. Założył nową gałąź kamedułów na Monte Corona. Pisarz duchow¬ny i ascetyczny.

G O D IN Henri (1906-1944), ksiądz francuski, który całe swe życie poświęcił ewangelizacji robotników. Twórca w 1943 La France, pays de mission? (Czy Francja jest krajem misyjnym?)

GRANDMAISON Leonce de SJ (1868-1927), wybitny pisarz, teolog, apologeta, profesor teologii, zwalczał modernizm. Autor dwutomowego dzieła o Jezusie Chrystusie (Paryż 1928).

GRZEGORZ z Nareku, św. (944-1010), pisarz armeński. Kształcił się i żył w klasztorze w Nareku nad jeziorem Wan. Tam też był nauczycielem. Autor hymnów, ód i pieśni. Jego Księga śpiewów żałobliwych jest arcydziełem literatury ascetycznej i mistycznej, uznawana przez Ormian za księgę świętą. Uznawany za świętego. W kościele ormiańskim jego święto obchodzi się 25 stycznia.

GRZEGORZ z Nazjanzu, św. (330-390). Pisarz grecki, doktor Kościoła, teolog i poeta. Autor licznych mów teologicznych, poematów i listów. Był biskupem Konstantynopola, działał na Soborze Konstsntynopolskim (381). Gorliwie zwalczał arianizm.

GRZEGORZ z Nysy, św. (335-394). Pisarsz grecki, brat św. Bazylego i św. Makryny. Filozof, teolog i mistyk. Autor dzieł dogmatycznych, egzegetycznych i mistycznych. Był pod wpływem Orygenesa.

G U A R D I NI Romano (1885-1969). Pionier odnowy liturgicznej, wybitny teolog i duszpasterz, profesor uniwersytetu w Berlinie. Autor wielu książek teologicznych i duchownych.

G U I T T O N Jean (ur. 1901-), pisarz francuski, filozof, obrońca prawd i wartości chrześcijańskich. Gorliwie zabiega o zjednoczenia Kościołów. Oficjalny obserwator świecki na Soborze Watyk. II. Członek Akademii francuskiej.

HAMMARSKJÓLD Dag (1905-1961), Szwed, ekonomista, mąż stanu, od 1953 sekretarz generalny ONZ. Zginął w katastrofie lotniczej w Zambii 17 IX 1961 r. Pośmiertnie przyznano mu pokojową nagrodę Nobla. W r. 1963 wydano jego notatki pt. Vagmiirken; po polsku Drogowskazy, przetłumaczył ks. Jan Zieją, wyd. 2, Kraków 1981, Znak.

HELENA cesarzowa (255-328), matka cesarza Konstantyna Wielkiego. Fundatorka kościołów w Rzymie i Konstantynopolu. Pielgrzymowała do Ziemi Świętej. Legenda głosi, że odnalazła drzewo Krzyża św. Ufundowała bazyliki na Górze Oliwnej i w Betlejem.

HILARY z Poitiers, św. (315-367). Pisarz łaciński, doktor Kościoła. Jako biskup w Poitiers zwalczał arianizm. Był wygnany do Azji Mniejszej. Po powrocie współpracował ze św. Marcinem. Zostały po nim pisma dogmatyczne, egzegetyczne i historyczne.

HIPOLIT, św. (zm. 235). Pisarz grecki, teolog, męczennik. Przez jakiś czas był antypapieżem, ale umarł pojednany z prawowitym papieżem Poncjanem. Pisał komentarze biblijne, traktat o herezjach. Opracował sposób obliczania terminu Wielkanocy.

H O F M A N Vlastimil (1881-1970). Czech urodzony w Pradze, studiował w Krakowie pod kierunkiem J. Stanisławskiego, J. Malczewskiego i L. Wyczółkowskiego, a także w Paryżu u

J. L. Gerome'a. Pracował w Krakowie, podczas wojny był na emigracji, od 1947 mieszkał w Szklarskiej Porębie. Malował Madonny, portrety, pejzaże.

H O P K I N S Gerard Manley SJ (1844-1889). Wybitny poeta angielski, doceniony dopiero po śmierci, uznany przez tłumacza polskiego, Stanisława Barańczaka, za „nieśmiertelny diament" europejskiej poezji lirycznej. Zob. G. M. Hopkins, Wybór poezji, Kraków 1981, Znak.

IGNACY Loyola, św. (1491-1556). Bask hiszpański, założyciel Towarzystwa Jezusowego (jezuici), autor Ćwiczeń Duchownych i Konstytucji zakonnych. Został po nim cenny fragment Dziennika duchowego (1544-45), świadczący o jego głębokim życiu mistycznym, o kulcie Trójcy Świętej i Eucharystii oraz Maryi. Beatyfikowany w 1609, kanonizowany w 1622. Pius XI ogłosił go w 1922 patronem rekolekcji i wszelkich ćwiczeń duchowych.

ILDEFONS z Toledo, św. (607-667). Pisarz łaciński, wybitny teolog w Hiszpanii, obrońca dziewictwa Maryi, autor traktatów teologicznych, homilii i utworów liturgicznych.

IŁŁAKOWICZÓWNA Kazimiera (1892-1983). Wybitna poetka i tłumaczka. Uprawiała poezję religijną i liryczną. Tłumaczy¬ła Don Curiosa Schiłlera, Annę Kareninę Lwa Tołstoja i poetów węgierskich (E. Adyego).

JACOPONE da Todi (1230-1306). Asceta i poeta włoski, autor znanej powszechnie Stabat Mater Dolorosa i innych utworów religijnych. Po śmierci żony był tercjarzem franciszkańskim i wielkim miłośnikiem ubóstwa. Przez jakiś czas był w zatargu z Bonifacym VIII i był więziony.

JAKUB z Sarug (451-521). Uważany za świętego u maronitów i jakobitów. Pisarz syryjski, studiował w Edessie i był biskupem w Batna. Zostały po nim liczne homilie i listy.

JAN Eudes, św. (1601-1680). Uczył się w kolegium jezuickim w Caen, wstąpił do filipinów. Jego mistrzem był Pierre de Berulle. Był misjonarzem ludowym w wielu prowincjach Francji. W r. 1643 opuścił filipinów i założył Kongregację pod wezwaniem Jezusa i Maryi (eudyści). Celem ich była troska o dobrą formację kleru diecezjalnego. Roztaczał pieczę duchową nad seminariami diecezjal¬nymi. Założył też zgromadzenie sióstr „Notre Damę de charite". Wielki czciciel serc Jezusa i Maryi. Kanonizował go Pius XI w r. 1925.

JAN Fisher, św. (1469-1535), wybitny humanista, biskup w Ro-chester, kanclerz uniwersytetu w Cambridge. Bronił prymatu papieża przeciw supremacji Henryka VIII. Skazany na śmierć razem z przyjacielem, Tomaszem Morę, w 1535 r. Pius XI kanonizował go w r. 1935.

J A N od Krzyża (Juan de Yepes) św. (1542-1591), mistyk, doktor Kościoła, razem ze św. Teresą z Avili reformator karmelitów, autor cenionych dzieł mistycznych i listów. Uważany jest za klasyka literatury hiszpańskiej. Kanonizowany w 1726, ogłoszony doktorem Kościoła w 1926.

JAN XXIII (Angelo Giuseppe Roncalli, 1881-1963). Nuncjusz papieski w Paryżu, patriarcha Wenecji, w r. 1958 wybrany na papieża. W r. 1962 otworzył Sobór Watyk. II. Ogłosił dwie encykliki: Mater et Magistra (1961) i Pacem in terra (1963). Zmarł 3 VI 1963 r.

JAN MANDAKUNI (zm. 490). Pisarz armeński. Współpracował z Mesropem przy przekładzie Pisma Świętego. Zostały po nim hymny i homilie. Był reformatorem Kościoła armeńskiego. - Zob. Sandomierskie Studia teologiczne 2 (1981), 440-453.

JOANNA Fremyot de Chantal, św. (1572-1641). Wydana za barona de Chantal urodziła sześcioro dzieci. Mistyczka, córka duchowna św. Franciszka Salezego. Wraz z nim założyła zgromadzenie Sióstr Wizytek. Zabiegała o beatyfikację Franciszka Salezego. Kanonizowana w 1767. Zostały po niej pisma duchowne o życiu wewnętrznym.

KALWIN Jan (1509-1564). Współtwórca Kościoła ewangelicko-reformowanego (kalwinizm). Autor dzieła Institutio christianae religionis. Tam jest zasadniczy wykład jego doktryny teologicznej. Pracował w Genewie i Strasburgu. Surowy moralista. Skazał na stos Michała Serveta w Genewie w 1553 r. za jego antytrynitaryzm. Zwalczał także arianizm.

KAMIEŃSKA Anna (1920-1986). Poetka, nowelistka i tłumaczka. Poezje wybrane (1959), Źródła (1962), opowiadania Czasy małego szczęścia (1963). Wyraźne motywy religijne w jej liryce. Przetłumaczyła Tomasza a Kempis O Naśladowaniu Chrystusa (Warszawa 1981, Pax).

KATARZYNA ze Sieny, św. (1347-1380). Wielka mistyczka i stygmatyczka. Wywarła wybitny wpływ na dzieje Kościoła w XIV w. Zostały po niej Dialog o Bożej Opatrzności, Modlitwy i Listy. Paweł VI ogłosił ją w 1970 doktorem Kościoła. Cechowała ją miłość roztropna i służebna.

KIERKEGAARD Sóren (1813-1855). Filozof i teolog duński. Przedstawiciel wczesnego egzystencjalizmu o nastawieniu pesymistycznym. Przeciwnik Hegla. Po polsku ukazał się Wybór pism (1914), Bojaźń i drżenie, Choroby na śmierć w przekładzie J. Iwaszkie-wicza (Warszawa 1972).

KING Martin Luther (1929-1981). Murzyn amerykański, pastor baptystów. Obrońca wolności Murzynów, walczył z rasizmem i dyskryminacją czarnej ludności. Organizował marsze i demonstracje. Otrzymał pokojową nagrodę Nobla. Został zamordowany w Memphis 4 IV 1968.

KIPLING Rudyard (1865-1936). Pisarz angielski, nowelista, poeta, powieściopisarz. Autor Księgi dżungli i Puka z Pukowej Górki. W 1907 otrzymał nagrodę Nobla.

KLAUDIUSZ La Colombiere, św. (1641-1682). Jezuita francuski, kierownik duchowy św. Małgorzaty Marii Alacoąue. Apostoł kultu Serca Jezusa. Jako kapelan księżnej Yorku, Beatrice d'Este, aresztowany w Londynie stracił zdrowie w więzieniu. Wydalony z Anglii wrócił do Paray-le Minial i tam zmarł 15 II1682. Beatyfikowany w 1929, kanonizowany 31 V 1992 r. Zostały po nim notatki rekolekcyjne, kazania i listy.

KLEMENS Aleksandryjski, św. (zm. ok. 212). Pisarz grecki, kierownik szkoły teologicznej w Aleksandrii. Teolog i filozof. Dzieła: Stromata, Pedagog, Protreptyk.

KLEMENS I Rzymski, św. (zm. 101). Pisarz grecki, autor Listu do Koryntian.

KLEMENS XI (1649-1721). Zwalczał jansenizm. Wydał bullę Unigenitus w 1713 r.

KOŚCIUSZKO Tadeusz (1746-1817). Generał, Naczelnik Powstania w 1794 r. Po klęsce pod Maciejowicami był w niewoli rosyjskiej. Zwolniony w 1796 udał się do Ameryki, potem do Francji. Odmówił współpracy z Napoleonem. Ostatnie lata spędził w Solurze w Szwajcarii. Zwłoki w grobach królewskich na Wawelu. W latach 1820-1823 usypano Kopiec Kościuszki. W West Point jest akademia wojskowa im. Kościuszki.

KRASIŃSKI Zygmunt (1812-1859). Romantyk, poeta, dramaturg, powieściopisarz. Autor Nieboskiej komedii, Irydiona, Przedświtu, Psalmów przyszłości. Zostały po nim cenne listy - obraz epoki.

K R Z Y C K I (Cricius) Andrzej (1482-1537). Poeta. Od 1516 był sekretarzem Zygmunta I, a od 1535 arcybiskupem gnieźnieńskim i prymasem Polski. Miał kontakty z Erazmem z Rotterdamu. Autor pieśni religijnych. Pisał po łacinie. Wybitny humanista.

L E FORT Gertruda von (1876-1971). Wybitna poetka niemiecka, autorka Hymnów do Kościoła, powieściopisarka (Chusta Weroniki, Papież z getta, Gody magdeburskie). W r. 1926 przyjęła katolicyzm.

L E S E U R Elżbieta (1866-1914). Francuska pisarka religijna, autorka dzieł o życiu duchowym i o cierpieniu, oraz Listów do niewierzących. Prowadziła głębokie życie wewnętrzne.

LUDWIK z Blois (Blozjusz, 1506-1566) wielebny. Opat benedyktyński w Liesses. Pisarz duchowny, autor wielu dzieł o życiu wewnętrznym, ascetycznym: Speculum monachorum (1538), Paradisus animae fidelis (1540), Institutio spiritualis (1553).

LUDWIK-MARIA Grignon de Montfort św. (1673-1716). Apostoł „doskonałego nabożeństwa do Najśw. Maryi Panny" i świętego niewolnictwa. Życie wewnętrzne pojmował jako całkowite poświęcanie się Jezusowi przez ręce Maryi i w zależności od Niej. Zależność tę określał jako „święte niewolnictwo". Założył Towarzystwo Maryi (Societas Mariae Montfortana). Pius XII kanonizował go w r. 1947.

LUTER Marcin (1483-1546). Augustianin, doktor teologii. W r. 1519 zerwał z Kościołem i stał się głównym twórcą Reformacji (protestantyzmu). Przełożył Biblię na język niemiecki. Wspólnie z Filipem Melanchtonem opracował główne podstawy luteranizmu.

Ł O Z I Ń S K I Zygmunt (1870-1932), biskup piński. Zmarł w opinii świętości. Wszczęto proces beatyfikacyjny.

M A K A R Y Egipcjanin (albo Wielki, zm. ok. 390). Był żonaty. Poganiacz wielbłądów noszących sodę z Wadi en Natrum. Po śmierci żony żył na pustyni 60 lat. Założył wspólnotę monastyczną w Sketis. Ok. r. 340 otrzymał święcenia kapłańskie. Był prześladowany przez arian. Przypisywano mu liczne dzieła. Wywarł znaczny wpływ na życie mnisze na pustyni.

MAŁGORZATA-MARIA Alacoque, św. (1647-1690). Wizytka w Paray-le-Monial. Apostołka kultu Najśw. Serca Jezusa i Jego miłości do ludzi. Jej kierownikiem duchownym był św. Klaudiusz La Colombiere SJ. Kanonizował ją Benedykt XV w 1920 r. Został po niej Pamiętnik duchowny (polski przekład Kraków 1947).

MAREK AURELIUSZ (121-180). Cesarz rzymski, filozof, stoik, uczeń Epikteta, miłośnik filozofii i literatury.

M A R I A M od Jezusa Ukrzyżowanego, Baouardy (1846-1878), karmelitanka bosa, zwana „Małą Arabką". Była mistyczką i stygma-tyczką. Miała szczególne nabożeństwo do Męki Pańskiej i do Świętego Ducha. Założyła Karmel w Betlejem. Beatyfikował ją Jan Paweł II w r. 1983.

MATULEWICZ-MATULAITIS Jerzy błog. (1871-1927). Litwin spod Mariampola. Odnowiciel zgromadzenia Marianów, założyciel Sióstr Ubogich Niepokalanego Poczęcia. Od 1918 do 1925 był biskupem w Wilnie. Wizytator apostolski dla Litwy. Zmarł w Rzymie 27 I 1927 r. Pochowany w Mariapolu. Jan Paweł II beatyfikował go w 1987 r.

M E L L O Anthony de SJ (1931-1987). Hindus urodzony w Bombaju, jezuita, studiował filozofię, teologię i psychologię. Dawał dużo rekolekcji, łącząc duchowość Ignacego Loyoli i Jana od Krzyża oraz Teresy z Avili z duchowością Wschodu. Był psychoterapeutą i przewodnikiem duchowym. Jego książki ukazały się w języku polskim: Śpiew ptaka (1989), Sadhana - Ścieżka do Pana Boga (1989), U źródeł (1991), Minuta mądrości (1991), Przebudzenie (1992), Modlitwa żaby (1992).

M E R C I E R Desire (1851-1926), kardynał belgijski, arcybiskup w Malines, gorący patriota, przeciwnik okupacji niemieckiej podczas I wojny światowej. Wybitny filozof, odnowiciel teologii tomistycznej (neotomizm). Prowadził dialogi z teologami anglikańskimi w latach 1921-1925. Napisał czterotomowy podręcznik filozofii (1884-1899). Szerzył także kult Ducha Świętego.

M E R T O N Thomas (1915-1968). Syn Nowozelandczyka i Amerykanki. Od 1941 trapista w opactwie Gethsemani (USA). Pisarz religijny i poeta. Przyjaźnił się z Czesławem Miłoszem (Listy). Wydawnictwo Znak opublikowało jego książki o życiu wewnętrznym: Nikt nie jest samotną wyspą (1960 i 1983), Znak Jonasza (1962), Posiew kontemplacji (1982), Modlitwa kontemplacyjna (1986), Wybór wierszy (1986). Zmarł nagle w Bangkoku porażony prądem elektrycznym.

MICHAŁ ANIOŁ Buonarroti (1475-1564). Malarz, rzeźbiarz, architekt i poeta włoski urodzony w Caprese (Toskania). Zbudował kopułę bazyliki św. Piotra, wymalował freski w Kaplicy Sykstyń-skiej, wyrzeźbił Mojżesza, Dawida i Piętę.

MIKOŁAJ z Fliie św. (1417-1487). Patron Szwajcarii. Rolnik, ojciec licznej rodziny, potem pustelnik obdarzony darem rady. Miał duży wpływ na sprawy publiczne, broniąc pokoju i jedności. Kanonizował go Pius XII w r. 1947.

N A Z I M Hikmet Ran (Borzęcki, 1902-1963). Poeta turecki, dramaturg, publicysta. Od 1951 miał obywatelstwo polskie.

N E R S E S (1102-1173), z powodu niezwykłej dobroci nazywany Sznorhali, czyli Wdzięczny lub Pełen wdzięku, Ormianin. Katołikos (patriarcha) Kościoła armeńskiego. Żył i działał w Cylicji. Dążył do pojednania Kościołów. Pisał pieśni, poematy, kometarze do Ewangelii św. Mateusza i do Listów katolickich. W Armenii uważany za świętego.

N E W M A N John Henry (1801-1890). Duchowny anglikański nawrócony w 1845 na katolicyzm. Oratorianin, czciciel św. Filipa Neri. Leon XIII mianował go kardynałem (1879). Zostawił po sobie Apologią, Rozważania i modlitwy, dramat o Geroncjuszu, wiersze i pieśni kościelne.

NOEL Marie (Marie Rouget) (1883-1967). Poetka francuska o inspiracjach religijnych. Zostały po niej Opowiadania (Contes 1942), Notes intimes (1959), Les chansons et łes heures (1922), Le rosaire des joies (1930).

OOSTERHUIS Huub, jezuita holenderski, duszpasterz akademicki, autor tekstów liturgicznych i wielu modlitw tłumaczonych na różne języki. Jego dziełem jest zbiór modlitw pt. Ganz nah ist Dein Wort (Herder 1968).

P A P I N I Giovanni (1881-1956). Pisarz włoski, konwertyta. Napisał Życie Chrystusa (1921). W r. 1919 pojednał się z Kościołem. Był cenionym eseistą i biografem. Opisał życie Michała Anioła.

PASCAL Blaise (1623-1662). Wybitny matematyk i filozof francuski, autor Myśli tłumaczonych przez Tadeusza Boya Żeleńskiego, miłośnik Jezusa Chrystusa i Jego krzyża.

P A T R Y K św. (385-461). Gorliwy apostoł i patron Irlandii. Był uczniem św. Germana z Auxerre. W obronie własnej napisał dzieło pt. Confessio. Tworzył organizację kościelną w Irlandii. Otoczony czcią i legendami.

P I C H E N O T Piotr Atanazy (1816-1880). Gorliwy duszpasterz w Sens we Francji. Biskup diecezji Tarbes, arcybiskup Chambery. Wielki czciciel Eucharystii.

P I C T E T Benedykt (1655-1724). Pastor kalwiński, profesor teologii i pisarz teologiczny we

Francji.

PIOTR z Argos (w. X). Działał w Konstantynopolu. Czciciel Maryi. Jego Pochwały Maryi (Louanges mariales). wydano po francusku w Mediaspaul w 1981 r.

P I O T R Damiani św. (1007-1072). Benedyktyn, pustelnik, kardynał, doktor Kościoła i reformator. Autor licznych dzieł teologicznych.

PIOTR Kanizy (Canisius) św. (1521-1597). Holender, jezuita, apostoł Niemiec, autor katechizmów i dzieła o Najśw. Maryi Pannie. Doktor Kościoła.

POLYKARP ze Smyrny św. (zm. między 155 a 169). Uczeń św. Jana Ewangelisty. Św. Ignacy Antioch, pisał do niego listy. Był w Rzymie u papieża Aniceta w sprawie terminu wielkiego postu. Miał 86 lat, gdy go skazano na śmierć przez spalenie na stosie. Pchnięty sztyletem zginął śmiercią męczeńską w Smyrnie około roku 165. Pozostał po nim list do Filipian.

PRUDENCJUSZ (zm. po r. 405). Wielki poeta łaciński. Pochodził z Hiszpanii. Autor wielu dzieł poetyckich. Napisał wielki poemat o męczennikach pt. Peristephanon.

Q U O I S T Michel (ur. 1921 w Havre). Kapłan, socjolog, kapelan Akcji katolickiej, pisarz, autor książek duchownych, głównie zbiorów modlitw (Prieres, Chemins de prieres). Tłumaczono go na wiele języków.

R A H N E R Karl SJ (1905-1984). Wybitny teolog, autor wielu dzieł teologicznych. Razem z

Herbertem Vorgrimlerem opracował Mały słownik teologiczny (wyd. polskie, Warszawa 1987, Pax).

RAJMUND Lulle (Lullus) błog. (1235-1315). Teolog scholastyczny i mistyk. Tercjarz franciszkański. Pochodził z Majorki. Nawracał muzułmanów i innych wzywał do tego apostolstwa. Autor dzieła Ars magna.

R I V I E R E Jacąues (1886-1925). Pisarz francuski, dyrektor „Nouvelle Revue francaise" w latach 1919-1925. Pisał o A. Rimbaud (1930) o Marcelu Proust (1924), był przyjacielem P. Claudela. Autor powieści Aimee i A la tracę de Dieu (1925).

R O B I N Marta (1902-1981). Mistyczka i stygmatyczka francuska, z Chateauneuf-de-Galaure. W 1930 r. otrzymała stygmaty i w każdy

piątek przeżywała boleści Męki Pańskiej. Od r. 1932 nie przyjmowała pokarmów, żyła jedynie Euchrystaią i nie sypiała. W r. 1939 utraciła wzrok. Stała się założycielką w wielu krajach „Ognisk miłości" (domów rekolekcyjnych). Znał ją i cenił kard. Danielou i filozof Jean Guitton, który napisał o niej książkę pt. Portret Marty Robin.

R O L L E Richard (1290-1349). Poeta, mistyk i pustelnik w Ham-pole w Anglii. Świadczył o radości życia poświęconego Bogu w kontemplacji i samotności. Napisał: Incendium amoris, Emendatio vitae, Forma vivendi.

RUYSBROEK Jan błog. (1293-1381). Kapłan w Brukseli, potem pustelnik, pisarz duchowy, mistyk, mistrz życia duchowego. Uczył, jak żyć kontemplatywnie w działaniu. Zwalczał kwietyzm.

RYDEL Lucjan (1870-1918). Poeta, dramaturg, tłumacz. Popularny w literaturze Młodej Polski. Autor widowiska Betlejem polskie (1906). Tłumaczył Iliadą, poezje Pindara, Anakreonta, Horacego i Moliera (Sawantki). Był głęboko religijny. Przyjaciel Wyspiańskiego.

SAHAKADUHT ze Sjunu (w. VIII). Pisarka armeńska, siostra Stefana ze Sjunu. Zakonnica w klasztorze św. Sahaka. Autorka wielu utworów religijnych.

S A I L E R Jan Michał (1757-1832). Teolog i biskup w Ratysbonie. W r. 1770 wstąpił do Towarzystwa Jezusowego. Profesor teologii moralnej i pastoralnej w Dillingen, potem w Ingolstadt. Autor podręcznika teologii moralnej w 3 tomach (Monaco 1917). Wszystkie jego dzieła wydano w 40 tomach w Saltzbach w latach 1830-1845. Nazywany Fenelonem Germanii.

SAINT-SAMSON Jean de (1571-1636). Karmelita francuski, niewidomy. Napisał kilka dzieł duchownych o życiu wewnętrznym i o kontemplacji.

S C H L I N K Basilea (ur. 1904 -) urodzona w Darmstadt, protestantka. Studiowała psychologię i teologię. W r. 1947 razem z Eryką Madauss (Martyrią) założyła zgromadzenie zakonne Wspólnotę Ewangeliczną Sióstr Maryi (Mariengesellschaft). Ona i jej

siostry odznaczają się szczególną czcią Matki Jezusa. Wydaw. Apost. Módl. wydało polski przekład (M. Bednarza SJ) jej książki pt. Maryja - Matka Jezusa i Jej droga (Kraków 1983). Pisała ją w intencji ekspiacyjnej za brak czci dla Maryi u protestantów, choć Marcin Luter

bardzo czcił Matkę Jezusa.

SERAPION z Thmuis (w. IV). Biskup egipski, pisał listy do św. Atanazego. Jest autorem modlitewnika (Euchologion).

SEWER z Tracji (zm. ok. 304). Kapłan i męczennik.

SKARGA Piotr SJ (1532-1612). Kaznodzieja, pisarz religijny, autor Kazań sejmowych, Żywotów Świętych i pism apologetycznych. Obrońca wiary i jedności Kościoła, jeden z twórców Unii Brzeskiej (1596). Mistrz języka polskiego.

S T A F F Leopold (1878-1957). Wybitny poeta, liryk, dramaturg i tłumacz. W jego poezji obecne są motywy filozoficzne i głęboko religijne (por. Ucho igielne). Był znakomitym tłumaczem obcej literatury z różnych epok, między innymi św. Katarzyny ze Sieny.

STEFAN ze Sjunu (688-735). Pisarz armeński. Wykształcony w klasztorze w Armenii, był w Atenach, Konstantynopolu i w Rzymie. Był biskupem Sjunu. Poeta i autor dzieł z dziedziny gramatyki.

STEVENSON Robert-Louis (1850-1894). Pisarz szkocko-angielski, prawnik, podróżnik. Od r. 1888 mieszkał na wyspie Samoa. Autor znanej powieści pt. Wyspa skarbów (1882) i innych powieści i nowel. Pisał też wiersze dla dzieci.

S U Z O Henryk błog. (1295-1366). Dominikanin z Konstancji, uczeń Eckharta, współuczeń Jana Taulera. Autor Księgi Mądrości przedwiecznej oraz Książeczki Prawdy. Uczył teologii w Konstancji, był też kaznodzieją wędrownym oraz kierownikiem duchowym, między innymi Elżbiety Stagel, która zebrała jego pisma w tzw. Exemplar. Zmarł 25 I 1366 w Ulm. Grzegorz XVI zatwierdził nadawany mu tytuł błogosławionego. Księga Mądrości przedwiecznej ukazała się w polskim przekładzie w Poznaniu 1983, „W drodze".

S Y M E O N Nowy Teolog św. (949-1022). Pisarz grecki, kapłan,

przełożony klasztoru, pisarz teologiczny w Bizancjum. Napisał hymny, dzieła etyczno-teologiczne i katechezy.

SZLAGOWSKI Antoni Władysław (1864-1956). Arcybiskup warszawski, kaznodzieja i pisarz. Profesor i rektor Uniwersytetu Warszawskiego. W czasie powstania warszawskiego uratował urnę z sercem Chopina. Autor Mów narodowych (1927) i Wstępu ogólnego do Pisma św. (cztery tomy 1907-1908).

T A G O R E Rabindranath (1861-1941). Wybitny poeta indyjski, filozof, kompozytor i malarz. W r. 1913 otrzymał nagrodę Nobla.

T A U L E R Jan (1300-1361). Dominikanin, mistyk alzacki (ze Strasburga). Zostały po nim kazania pełne głębokiej nauki o życiu wewnętrznym.

TEILHARD de Chardin Pierre SJ (1881-1955). Wybitny paleontolog, odkrył sinantropusa; filozof i teolog, autor wielu dzieł. Starał się godzić odkrycia naukowe z wiarą. Pax wydał po polsku jego pisma.

TERESA od Jezusa z Avili św. (1873-1897). Karmelitanka bosa, reformatorka Karmelu z pomocą św. Jana od Krzyża. Autorka licznych dzieł duchownych {Twierdza wewnętrzna, Podniety Miłości Bożej, Autobiografia). Wybitna mistrzyni życia wewnętrznego. Paweł VI ogłosił ją w 1970 doktorem Kościoła.

TERESA od Dzieciątka Jezus św. (1873-189). Karmelitanka bosa w Lisieux. Napisała autobiografię pt. Dzieje duszy. Jej duchowość to „mała droga" dziecięctwa Bożego. Modlitwy i cierpienia ofiarowała za zbawienie dusz, za misje. Pius XI kanonizował ją w 1925 r. i ogłosił patronką misji katolickich. Jest także patronką Francji.

TOMASZ z Akwinu św. (1225-1274). Pisarz łaciński, doktor Kościoła, wielki teolog dominikański. Napisał Summę teologiczną i filozoficzną, traktaty teologiczne, dzieła egzegetyczne i hymny. W r. 1323 kanonizował go Jan XXII, a Leon XIII ogłosił go w 1880 r. patronem szkół katolickich.

TOMASZ Morę (Morus) św. (1478-1535). Wybitny humanista, przyjaciel Erazma z Rotterdamu, Kanclerz Anglii i obrońca Kościoła przeciwko supremacji Henryka VIII, męczennik za wiarę. Autor Utopii i Listów do córki Małgorzaty Roper. Kanonizował go Pius XI w r. 1935.

T U K A R A M (zm. 1650). Mały sklepikarz hinduski, pełen pogody i radości. Napisał 4 tysiące psalmów i modlitw.

T U W I M Julian (1894-1953). Poeta i tłumacz. Należał do grupy literackiej „Skamander" i pracował w „Wiadomościach literackich", w „Szpilkach" i w „Cyruliku Warszawskim". Autor zbiorów poezji i wierszy dla dzieci. Był tłumaczem poezji rosyjskiej (Puszkin, Lermontow, Niekrasow, Gogol). Jego dzieła w 5 tomach wydano w Warszawie w 1955-1964.

T Y C H O N Zadoński zob. ZADOŃSKI TYCHON

VA N I E R Jean, Kanadyjczyk. Założyciel i duchowy kierownik

wspólnoty „Arka" (l'Arche) i ruchu „Wiara i Światło" dla niesienia

pomocy osobom upośledzonym umysłowo. Działa w wielu krajach,

także i w Polsce.

VA R A N O Battista błog. (1458-1527). Mistyczka włoska

z zakonu św. Klary. Szczególna czcicielka Męki Chrystusa. Zostawiła po sobie dzieło o życiu duchownym, poezje i listy. Pochodziła za znakomitej rodziny arystokratycznej Varano albo Varani.

WILHELM zSt. Thierry (z klasztoru św. Teodoryka) błog. 1085-1148). Pisarz łaciński. Cysters, przyjaciel św. Bernarda, uczeń św. Anzelma. Autor pism teologicznych i mistycznych.

ZADOŃSKI TYCHON albo TYCHON Zadoński (1724-1783). Biskup prawosławny w Nowogrodzie i Woroneżu, asceta, „starzec", profesor. Dbał o dobrą formację kleru, gorliwy miłośnik i naśladowca Jezusa Chrystusa. Usunął się do klasztoru Matki Boskiej w Zadońsku. Pisarz ascetyczny: Prawdziwe chrześcijaństwo, Skarbiec duchowy, Listy z celi. Kochał dzieci i biednych. Cerkiew rosyjska kanonizowała go 1861 r.

ZIEJĄ Jan ks. (zm. 19X1991). Bardzo bliski bpowi Zygmuntowi Łozińskiemu, pracował na Polesiu przed wybuchem II wojny światowej. Kapelan szarych urszulanek w Mołdowie. Uczestniczył w powstaniu warszawskim. Pisarz religijny, człowiek wielkiego miłosierdzia, obrońca życia. Napisał między innymi: Przyjdź, Panie Jezu!, Ewangelia i życie, Poznań 1966; Liturgia życia, Poznań 1975.

---