Prawo europejskie

02.10.12

1.12.2009 traktat z Lizbony

Źródła:

Dz. Urz. UE C 83 -traktat o UE-TUE

Z 30.03.2010 - traktat o funkcjonowaniu UE- TFUE

Przed Lizboną TUE nosił taką samą nazwę, a TFUE zamienił Traktat Ustanawiający Wspólnotę Europejską TWE

Traktat z Lizbony:

Art.2 zmiany horyzontalne, terminologiczne: przed Traktatem Lizbońskim istniała Unia Europejska i Wspólnota Europejska, po UE „wchłonęła” Wspólnotę, zaś elementy związane ze Wspólnotą i prawo wspólnotowe zostało zastąpione przez Unię i prawo unijne.

Art.1 TUE: Unia zastępuje Wspólnotę Europejską i jest jej następcą prawnym

Trybunał Sprawiedliwości UE:

-określa interpretację prawa Unii

-często jest mylony z Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu

-siedziba Luksemburg

-art. 19 TUE- określa jego skład, rolę kompetencje

- TSUE składa się z:

*Trybunał Sprawiedliwości TS )nieformalnie nazywany Europejskim Trybunałem sprawiedliwości ETS), najważniejszy sąd unijny, rozstrzyga sprawy większej wagi, bardziej skomplikowane , jest instancją odwoławczą od wyroków Sądu , jego wyroki często mają charakter precedensowy, w wielu wyrokach przedstawił ważne rozwiązania, których nie ma w traktatach, np. zasada pierwszeństwa prawa unijnego przed prawem krajowym

*Sąd (przed Lizboną sąd I instancji

*sądy wyspecjalizowane: obecnie jest tylko 1-vSąd do Spraw Służby Publicznej SPP, jakby sąd pracy pomiędzy Unią jako pracodawcą a jej pracownikami, nie ma wpływu na nasz porządek prawny

-art. 19 TUE o roli TSUE: Zapewnia on poszanowanie prawa w wykładni i stosowaniu Traktatów.

Konstytucyjno-prawne aspekty członkostwa Polski w Unii:

Przepisy konstytucji RP:

-art. 8 konstytucja to najwyższe prawo RP

-art. 9 RP przestrzega wiążącego go prawa międzynarodowego

Gdy występuje kolizja prawa Unii z konstytucją- Trybunał Konstytucyjny podaje 3 rozwiązania K 11/04:

a) zmiana konstytucji (procedura zmiany art. 235 Konst. RP)

b) wpłynięcie na zmiany w prawie Unii (mało prawdopodobne)

c) wystąpienie z Unii

Wnioski => TK nie przewiduje bycia państwem członkowskim Unii i jednocześnie nieprzestrzegania prawa Unii

-art. 87 wymienia źródła wiążącego prawa na terenie RP, w tym ratyfikowane umowy międzynarodowe (czyli TUE i TFUE są źródłami prawa w Polsce)

-Art.90 określa procedury ratyfikacji umów międzynarodowych, w których RP przekazuje organowi organizacji międzynarodowej lub organizacji międzynarodowej kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach=> => upoważnia instytucje unijne do tworzenia prawa wiążącego w Polsce

2 tryby wyrażenia zgody na ratyfikację:

a) referendum- art. 125 konst. RP by było wiążące co najmniej połowa uprawnionych do głosowania wzięła udział

b) ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację umowy- b. restrykcyjny tryb niż dla zmiany konstytucji, niezbędna 2/3 głosów w Sejmie i 2/3 w Senacie, potem prezydent ją podpisuje, może wnieś do TK czy jest zgodna z konstytucją, jeżeli nie- prezydent odmawia podpisu

Sejm decyduje o wyborze trybu.

09.10.12

Możliwość wystąpienia z Unii została wprowadzona dopiero w traktacie z Lizbony, nie ma natomiast możliwości wykluczenia państwa z UE.

Zasada kompetencji powierzonych:

TUE art.1, 3 ust.6, art4 ust1, art5 ust1; art13 ust2

Art.1

Niniejszym traktatem wysokie umawiające się strony ustanawiają UE, zwaną dalej Unią, której państwa członkowskie przyznają kompetencje do osiągnięcia ich wspólnych celów

Art.13 ust2 lojalna współpraca instytucji

Regulacje kształtowane są przez państwa członkowskie w wyniku kompromisu, akceptacja traktatu wiąże się z podpisaniem go, ratyfikacją. Państwa członkowskie chciały zaakcentować że instytucje, ich zakres , cel działań są determinowane przez traktaty

Zasada kompetencji powierzonych oznacza iż kompetencje instytucji Unii pochodzą z nadania, zostały przekazane poprzez zawarcie przez państwa członkowskie traktatu. W konsekwencji państwa jeśli upoważniły instytucje do podejmowania działań wiążących zobowiązane są do przestrzegania tych działań. Instytucje UE mogą podejmować działania, o ile zostały upoważnione w traktatach do tego.

Przekazanie uprawnień a suwerenność- 3 tezy:

a) rezygnacja, zrzeczenie się suwerenności albo ograniczenie suwerenności

b) suwerenność jako wiązka kompetencji, suwerenność podzielona

c) państwa UE są suwerenne, UE nie ma przymiotu suwerenności

zasada kompetencji powierzonych:

Konsekwencje dla instytucji:

-zasada ta oznacza, że instytucje mogą podejmować wyłącznie, jeśli są upoważnione w traktatach; zasad jednostkowego, enumeratywnego upoważnienia: jeśli instytucje podejmują działania są zobowiązane wskazać podstawę prawna upoważniającej je do podjęcia działania- art. 296 akapit 2 TFUE

-tylko te instytucje Unii mogą podjąć działanie, które zostały do tego upoważnione

-działanie te ma być podjęte zgodnie z procedurą określoną w traktatach-art. 289 TFUE; 2 rodzaje procedur prawodawczych( zwykła: przyjęcie aktu przez Radę i Parlament; szczególne procedury: akty przyjęte albo przez Radę albo przez parlament

Pacta sunt servanda (łac. umów należy dotrzymywać) - zasada wyrażająca się w tym, że osoba, która zawarła w sposób ważny umowę, musi ją wykonać-traktaty mają charakter wiążący

Konsekwencje dla państw art. 258, 259,260 TFUE

Mechanizmy kontrolne- ocena należy do Trybunału Sprawiedliwości, który rozstrzyga czy państwa przestrzegają traktatów i prawa wtórnego

Art. 258 komisja vs państwo członkowskie:

Skarga do trybunału sprawiedliwości przeciwko państwu członkowskiemu skierowana przez Komisję (niezależność od państw, działające tylko w imieniu unii i na rzecz unii, odpowiedzialność polityczna komisarzy przed Parlamentem); obywatel nie może skierować skargi, jedynie może poinformować Komisję o nieprzestrzeganiu prawa, w przypadku potwierdzenia tego Komisja skarży

Art. 259 państwo członkowskie vs państwo członkowskie

Bardzo rzadko, do tej pory jedynie 3 takie przypadki

Art. 260 Komisja vs państwo członkowskie

Jeżeli Komisja uzna, że dane Państwo Członkowskie nie podjęło środków zapewniających wykonanie wyroku Trybunału, może ona wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, po umożliwieniu temu Państwu przedstawienia uwag. Wskazuje ona wysokość ryczałtu lub okresowej kary pieniężnej do zapłacenia przez dane Państwo Członkowskie, jaką uzna za odpowiednią do okoliczności. Jeżeli Trybunał stwierdza, że dane Państwo Członkowskie nie zastosowało się do jego wyroku, może na nie nałożyć ryczałt lub okresową karę pieniężną, nie przekraczającej kwoty wskazanej przez Komisję.

Odrębne odniesienie do dyrektyw

Dyrektywy-prawo unii, stworzone przez instytucje Unii, wiąże się z koniecznością wprowadzenia zmian w krajowej sferze legislacyjnej (transpozycja, implementacja) w określonym terminie( podana w dyrektywie), po upływie terminu stosujemy przepisy prawa krajowego dostosowane do dyrektyw

Traktat z Lizbony- mechanizm prewencyjny:

Zanim upłynie termin implementacji państwa zobowiązane są do informowania komisji jakie podjęły środki by zaimplementować prawo, w przypadku braku informowania możliwość sankcjonowania naruszeń polegających

Konsekwencje przestrzegania prawa dla instytucji Unii :

2 mechanizmy kompetencji Trybunału sprawiedliwości

- art.263 TFUE kontrola legalności-głównie w praktyce- aktów instytucji UE, jej organów i jednostek organizacyjnych z traktatami, Trybunał Sprawiedliwości czuwa nad poszanowaniem traktatów, ich wykładnia, czuwa nad hierarchią: prawo traktatowe prawem pierwotnym o najwyższej randze, reszta aktów musi być z tym zgodne, TS może wydać orzeczenie o nieważności aktu

-art. 265 TFUE skarga na bezczynność: rzadko, bo administracja unijna jest bardzo aktywna; polega na tym, że określonych celów w traktatach nie zrealizowano, kiedy w traktatach określono cele, a jednostki wskazane do podjęcia działania ich nie podejmują; krąg podmiotów przeciwko którym można kierować skargę : instytucje, organy, jednostki instytucyjne UE ; szeroki krąg podmiotów mogących kierować skargi: państwa członkowskie, instytucje unii i jej jednostki, obywatele -do Sądu, skutek: kiedy uzasadniona jest skarga wzywa się instytucje, która zaniechała działania do jego podjęcia

22.10.2012

Art.267 TFUE postepowanie prejudycjalne

-w tym trybie sprawy są rozstrzygane przez Trybunał Sprawiedliwości UE

-polega na współpracy pomiędzy sądami krajowymi a Trybunałem Sprawiedliwości i odwrotnie

-instytucja zadawania pytań prawnych:

spór przed sądem krajowym, jeśli w sprawie ma zastosowanie prawo unijne i są wątpliwości do niego-sędzia krajowy zawiesza sprawę i kieruje pytanie do TS w celu wyjaśnienia wątpliwości

2 rodzaje wątpliwości:

a) interpretacyjne- wykładnia praw Unii pierwotnego i wtórnego, większość spraw

b) wniosek o dokonanie oceny ważności aktów instytucji Unii-nie dokonuje oceny ważności prawa pierwotnego

-w art.267 brak definicji jaki sąd krajowy może wnieść zapytanie, brak też innych aktów, lecz TS stwierdza, że nie nazwa, ale funkcje organu są ważne- jakie funkcje?:

1. organ stały

2. powołany na podstawie praw

3. ma rozstrzygać spór- charakter kontraktoryjny

4. jego rozstrzygnięcie ma charakter wiążący

5. orzeka na podstawie prawa

-art. 267 występuje podział sądów:

A) sąd krajowy, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu według prawa wewnętrznego, sąd ten jest zobowiązany wnieść sprawę do Trybunału-sądy ostatniej instancji i sądy szczególne- sądy konstytucyjne

b) sądy od których orzeczeń przysługuje odwołanie w prawie krajowym - sądy mogą ,ale nie są zobowiązane

-gdy kierowane jest zapytanie do TS, postępowanie przed sądem krajowym ulega zawieszeniu do momentu rozstrzygnięcia przez TS, kierowane jest po postępowaniu dowodowym a przed wydaniem wyroku

-odpowiedź TS ma charakter wiążący dla sądu który wniósł wniosek i dla innych sadów krajowych, wykładnia prawa ma moc wiążącą na terenie całej Unii( Często TS ma charakter prawotwórczy, np.. zasada pierwszeństwa, zasada skutku bezpośredniego-w art.288 TFUE o aktach prawa wtórnego nie ma o tym mowy, ochrona praw człowieka- nie było katalogu gwarancji w traktatach, dopiero traktat z Lizbony to wprowadził , wcześniej wynikał z zasady ogólnej poszanowania człowieka

-średnio postępowanie trwa przez TS ok. 18 miesięcy, 10 lat temu 22-24 miesiące

-art.267 TFUE wprowadza nowe rozwiązanie: jeśli sprawa dotyczy osoby pozbawionej wolności, Trybunał orzeka w jak najkrótszym okresie; w praktyce ok 2 miesięcy

-doktryna ukształtowała 2 koncepcje:

a) acte claire- jeśli przepis prawa wspólnotowego jest wystarczająco jasny i precyzyjny oraz odnosi się do danej sprawy, to nie należy kierować pytania wstępnego (prejudycjalnego) w przypadku, gdy brak jest wątpliwości co do jasności normy prawa europejskiego

b) acte éclairé-jeśli Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał już wcześniej orzeczenie w sprawie wykładni danego przepisu prawa wspólnotowego, to ma ono zastosowanie również w późniejszych przypadkach i podnoszenie pytania prejudycjalnego w zakresie danego przepisu nie jest obowiązkowe, a poprzednie orzeczenie TSUE w tej sprawie jest wiążące; ponowne zadanie pytania ma przesłanki, gdy:

*stan prawny Unii uległ zmianie: zmieniły się przepisy, kontekst prawny

*nie wszystkie aspekty zostały wyjaśnione

-art. 19 TUE mówi o roli TS i jego kompetencjach: TS UE zapewnia poszanowanie prawa w wykładni i stosowaniu Traktatów ( gdyby było poszanowanie Traktatów -miałoby to węższe znaczenie, prawo- TS p prawotwórczym charakterze

Art.352 TFUE -kompetencje powierzone, wyłącznie gdy traktat pozwala, gdy brak postanowień traktatowych pozwalających na podjęcie działań, a to działanie jest niezbędne w ramach polityk określonych w Traktatach, jednego z celów, o których mowa w Traktatach, a Traktaty nie przewidziały uprawnień do działania wymaganego w tym celu, Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, przyjmuje stosowne przepisy. Jeżeli przepisy te są przyjmowane przez Radę zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą, stanowi ona również jednomyślnie na wniosek Komisji i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego.

Jeśli zostanie uchwalony taki przepis, to za podstawę prawną uznaje się art.352

Rada (przed Lizboną Rada UE)- reprezentacja państw niższego szczebla ministerialnego, nie ma 1 składu- zależy od przedmiotu obrad

Rada Europejska-najwyższy szczebel reprezentacji państw, szefowie państw lub rządów

Rada Europy- nie jest instytucją Unii, jest odrębną instytucją nie powiązaną instytucjonalnie z Unią

Inne instytucje Unii: Komisja, Parlament, TS, Trybunał obrachunkowy, Europejski bank centralny

Art.10 TUE unia to demokracja przedstawicielska

2 kategorie:

-reprezentacja państw: Rada, Rada Europejska

-reprezentacja obywateli: Parlament Europejski- wybory wolne, powszechne, bezpośrednie

Po Lizbonie nowe stanowisko: Wysoki Przedstawiciel Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa-powiązany z Radą i Komisją
30.10.2012

a) kompetencje wyłączne Unii

określa art.12 ustęp 1 TFUE- jedynie Unia może stanowić prawo i przyjmować akty prawnie wiążące

państwa mogą działać wyłącznie, jeśli:

1. unia je do tego upoważni

2. w celu wykonania aktów Unii

Poprzez przekazanie kompetencji państwa zrezygnowały z możliwości samodzielnego podejmowania działań

Jakie dziedziny są wyłączne Unii:

- art. 3 ust. 1 TFUE

unia celna, ustanowienie reguł konkurencji niezbędnych do funkcjonowania rynku wewnętrznego, polityka pieniężna w odniesieniu do państw członkowskich, których walutą jest euro, zachowanie morskich zasobów biologicznych w ramach wspólnej polityki rybołówstwa, wspólna polityka handlowa

-art. 3. Ust 2 TFUE

W niektórych sytuacjach unia ma wyłączne kompetencje do zwierania umów międzynarodowych:

-jeśli zawarcie tych umów, przewidziano w akcie prawodawczym unii

-jest niezbędne do umożliwienia Unii wykonywania jej wewnętrznych kompetencji lub w zakresie, jaki ich zawarcie może wpływać na wspólne zasady lub zmieniać ich zakres

b) kompetencje niewyłączne, dzielone

przepisy traktatowe: art. 2 ust. 2 TFUE w związku z art.5 ust.3 TUE; art. 4 TFUE określa dziedziny

cechy charakterystyczne:

-zarówno Unia , jak i Państwa członkowskie mogą podejmować działania ; państwa nie zrezygnowały z działania, ale jednocześnie upoważniły Unię

-reguły właściwości państw i Unii w tym zakresie:

zasada pomocniczości (subsydiarności):

*w art.5 ust. 3 TUE, reguła porządkująca-kto działa:

w sferze kompetencji dzielonych, co do zasady działają państwa-domniemanie kompetencji państw, nie jest określone na jakim szczeblu państwowym- państwa same dokonują oceny; żeby być jak najbliżej obywateli

kiedy Unia podejmuje działania-gdy spełnione są łącznie 2 przesłanki:

1. jeśli działanie państw będzie niewystarczające dla osiągnięcia celów unii

2. jeśli działania unii przyczynią się do lepszego, pełniejszego zrealizowania celów unii

*art.2 ust. 2 TFUE jakie konsekwencje, że Unia podjęła działania:

Teoria zajętego pola; mimo że unia i państwa członkowskie mogą podejmować działania, ale jeśli unia podejmie działanie, to ma ono charakter wiążący w tym zakresie; jeśli cele zostaną osiągnięte, to instytucje Unii zaprzestają działań, państwa mają możliwość podejmowania decyzji

-sfery objęte kompetencjami dzielonymi-art. 4 TFUE ustęp 2

Rynek wewnętrzny, polityka społeczna w odniesieniu do aspektów określonych w Traktacie, spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna, rolnictwo i rybołówstwo z wyłączeniem zachowania morskich zasobów biologicznych, środowisko naturalne, ochrona konsumenta, transport, sieci transeuropejskie, energia, przestrzeń wolności, bezpieczeństwo i sprawiedliwość, wspólne problemy bezpieczeństwa w zakresie zdrowia publicznego w odniesieniu do aspektów określonych w niniejszy, traktacie

c) sfera kompetencji wspierających i koordynujących-art. 2 ust3 TFUE, art. 2 ust 5 TFUE, art. 6 TFUE

Źródła prawa wtórnego

Art.288 TFUE wymienia i charakteryzuje źródła prawa wtórnego:

- o charakterze wiążącym: rozporządzenia, dyrektywy, decyzje

-o braku charakteru wiążącego: zalecenia, opinie

Rozporządzenia:

-zasięg ogólny- znajduje ono zastosowanie na terenie Unii, nie wskazuje ono adresatów, wiąże państwa, jak i jednostki

-wiąże w całości-wszystkie jego elementy wiążą i to w jednakowym stopniu

-bezpośrednie stosowane w państwach członkowskich: skutkiem przyjęcia rozporządzenia jest konieczność jego stosowania, przenika ono do krajowego porządku prawnego, TS: państwa nie mogą przyjmować aktów praw krajowego, które powielają treść rozporządzenia

Dyrektywy:

-wskazują cele

-pozostawiają swobodę wyboru metod i środków ich realizacji

-wskazują termin suplementacji (transpozycji), w jakim cele dyrektywy maja być zrealizowane

-wiążą te państwa, do których są skierowane(konkretni adresaci dyrektyw), samo przyjęcie dyrektywy, nie oznacza że ma zastosowanie na całej unii; brak pierwotnego założenia że wprost nakładają uprawnienia i obowiązki dla jednostek

-dyrektywy określają obowiązki państw, państwa uwzględniając krajową sferę prawną wybierają skuteczne metody, by zrealizować cele wskazane w dyrektywie

-państwa mają określony termin, w którym maja podjąć stosowne działania, by zrealizować cel

-implementacja (transpozycja)-proces wdrożenia postanowień dyrektywy do prawa krajowego; pierwotne założenie nie polega na stosowaniu dyrektyw, lecz prawa krajowego, które powinno być dostosowane do dyrektywy poprzez:

Konieczność wprowadzenia zmian w prawie krajowym, uchylenie aktów prawa krajowego, uchylenie i przyjęcie nowego, przyjęcie nowych przepisów krajowych

-ustawy służą implementacji dyrektyw

-dyrektywy powinny być sformułowane w sposób: jasny, przejrzysty, klarowny (by wykładnia nie pozostawiała wątpliwości co do zakresu uprawnień jednostek i obowiązków państwa), bezwarunkowy (można stosować wprost, o ile jego stosowanie nie jest uzależnione od spełnienia jakiegoś warunku)

-naruszenie dyrektyw może polegać na:

Niepodjęcie działań w implementowaniu, podjęcie działań po upływie terminu, nieprawidłowa implementacja, częściowa implementacja dyrektyw

-w przypadku naruszeń-art. 288 TFUE nie odnosi się do tego, wyłącznie orzecznictwo TS:

a) relacje wertykalne, układ pionowy: jednostka i państwo: jednostka może powoływać się na dyrektywę, a państwo nie może czerpać korzyści z naruszenia prawa-zasada rządów prawa

b) horyzontalne- między jednostkami

pro. Wójtowicz twierdzi że skutek bezpośredni dyrektyw jest warunkowy i ograniczony. Zasada skutku bezpośredniego składa się:

- z bezpośredniego stosowalności

-Skutku bezpośredniego: możliwości powoływania się jednostki wprost na postanowienia dyrektywy

Decyzje:

Wiążą w całości, jeśli wskazują adresatów- wiążą tylko ich, podział decyzji:

-decyzje generalne i abstrakcyjne

-decyzje zindywidualizowane- kierowane do określonych podmiotów

Podstawowe kategorie procedur prawodawczych-art. 289TFUE:

-zwykła (przyjmowane przez Radę i PE)-art. 294 TFUE precyzyjnie określa jej przebieg

-szczególne (przyjęcie aktów prawnych przez Radę lub PE)-art. 352 TFUE

Akty wchodzą w życie, jeśli są publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii 20 dni po publikacji lub w terminie w nich wskazanych- art. 297 TFUE

Jakie akty są publikowane w Dzienniku Urzędowym UE:

-wszystkie rozporządzenia

-dyrektywy, które wiążą wszystkie państwa

-decyzje o charakterze ogólnym( nie wskazują adresatów)

Reszta dyrektyw i decyzji: są notyfikowane (bezpośrednio kierowane do adresatów) podmiotom do których są kierowane .

Kto podpisuje: akty w zwykłej procedurze- przewodniczący Rady i PE; w szczególnej- przewodniczący tego kto podpisał

Akty prawne Rady i PE mogą upoważniać Komisję do wydawania aktów prawnych- kompetencje delegowane

Zakaz dyskryminacji:

-ze względu na (art. 18 TFUE) przynależność państwową, odnosi się do osób, firm, towary, przedsiębiorstwa

Na definicje dyskryminacji- Wykładnia TS obejmuje 2 kategorie sytuacji:

-różne traktowanie podobnych sytuacji bez obiektywnego uzasadnienia

-podobne traktowanie różnych sytuacji bez obiektywnego uzasadnienia

Art.19 TFUE-odnosi do poszczególnych aspektów dyskryminacji: wiek, religia, orientacja seksualna, płeć, niepełnosprawność, pochodzenie etniczne, światopogląd

Rada może podjąć środki b. szczegółowe do zwalczania dyskryminacji:

-tworzyć prawo wtórne przeciwdziałające

-podejmować działania o charakterze wspierających i zachęcające państw członkowskich do podjęcia działań w tym zakresie

Dyskryminacja wielokrotna- połączenie, np. kobiet i w starszym wieku

Obywatelstwo Unii

Art.. 20 TFUE

Ustęp 1- kto jest obywatelem Unii

Ustęp 2- określa uprawnienia obywateli Unii-nie jest katalogiem zamkniętym, np. niewymieniona jest inicjatywa obywatelska

Kto jest obywatelem Unii- obywatelstwo o charakterze dodatkowym i zależnym- każdy obywatel państwa członkowskiego, nie zastępuje obywatela krajowego, nie można się go zrzec, możemy je utracić w wyniku zrzeczenia się obywatelstwa krajowego; brak przepisów regulujących z nabywaniem i utratą obywatelstwa Unii-różne przepisy państw członkowskich dotyczące obywatelstwa krajowego

Wyrok z 2.03.2010 w sprawie C-135/08 Janko Rottmann:

Obywatel Austrii chciał zmienić obywatelstwo na niemieckie, dostał je ale w wyniku podstępu, prawo austriackie nie przewiduje podwójnego obywatelstwa, a obywatelstwo niemieckie zostało cofnięte, w wyniku stał się bezpaństwowcem, jednocześnie utracił obywatelstwo Unii

Uprawnienia obywatelskie:

A) o charakterze politycznym- wiążące się ze swobodami rynku wewnętrznego, zwłaszcza swobody przemieszczania i przebywania na terenie którykolwiek państwa członkowskiego

b) o charakterze politycznym:

-wiążące się swobodą przemieszczania:

Czynne i bierne prawo wyborcze do PE na terytorium jakiekolwiek państwa członkowskiego- b. szczegółowo określone w dyrektywach; prawo do kandydowania i wybierania w wyborach lokalnych na jakimkolwiek terytorium państwa członkowskiego; obywatelstwo wprowadzono w Maastricht

-prawo do opieki dyplomatycznej lub konsularnej jakiejkolwiek placówki dyplomatycznej lub konsularnej jakiejkolwiek z państw członkowskich, jeśli jesteśmy na terytorium państwa 3. (spoza Unii), a nie ma naszej placówki

-prawo petycji do PE i kierowania skargi do Rzecznika Praw Obywatelskich Unii

Lizbona wprowadziła zmiany- art. 11 ust.4 inicjatywa obywatelska w unii ogólnie, szerzej w rozporządzeniu PE i Rady z 16.02.2011 nr 211/201 w sprawie inicjatywy europejskiej, która weszła w życie 1.04.2012

Proces zbierania podpisów pod inicjatywą-12 miesięcy, na stronie Komisji Europejskiej- jakie inicjatywy zostały podjęte i zarejestrowane

Art.11 ust 4 TUE obywatel Unii w liczbie niemniejszej niż 1 mln pochodzący ze znacznej liczby Państw Członkowskich mogą wystąpić z inicjatywą do Komisji

Dopiero rozporządzenie doprecyzowuje: żeby można było podjąć inicjatywę potrzeba ¼ państw, wprowadzenie minimalnej liczby osób popierających inicjatywę z danego państwa- degresywna proporcjonalność- im większe państwo tym większa liczba posłów do PE, ale jednocześnie większa liczba obywateli przypadająca na 1 posła, minimalna liczba popierających inicjatywę= liczba posłów pochodzących z danego państwa *750

13.11.2012

Rzecznik Praw obywatelskich unii:

Art.228 TFUE

-nie rozpatruje skarg na działania i zaniechanie organów państwowych (za to odpowiadają krajowi rzecznicy)

-rozpatruje niewłaściwe administrowanie, mamy prawo do dobrej administracji: do załatwiania sprawy przez niezależny, bezsporny organ i w rozsądnym terminie, który został przyjęty dla danej kategorii spraw

Powiązanie rzecznika z PE:

-art228- rzecznik jest wybierany bezpośrednio po wyborach do PE i na czas kadencji (5 lat) PE

-kadencja jest odnawialna- nie jest wspomniane czy jednokrotnie czy wielokrotnie, chyba nie ma ograniczeń, o ile parlament uzna to za stosowne

-rzecznik składa sprawozdania ze swej działalności PE: roczne+ sprawozdania dotyczące konkretnych spraw

-możemy bezpośrednio kierować się do rzecznika, rzecznik może z własnej inicjatywy lub ze skarg do PE, o ile uzna to za stosowne, ale nie bada spraw, które były przedmiotem postępowania sądowego

ZASADA PIERWSZEŃSTWA UNII

-uwaga terminologiczna:

Pierwszeństwo „przed” czymś-abstrahujemy od hierarchii, wskazujemy na koegzystencję

Supremacja, nadrzędność, prymat „nad” czymś- hierarchia

Teoria multicentryczności, multikonstytucjonalizm:

W przypadku UE istnieje wiele ośrodków władzy; stosowanie i tworzenie prawa i porządków konstytucjonalnych, ale i również traktatów unijnych ; porządek unijny też jest swoistym porządkiem konstytucyjnym

I wyrok TS że traktaty-porządek konstytucyjny Les Verts sprawa 294/83 wyrok z 23.04.1986, ECR 1986, s.1339; te orzeczenie jest również przykładem prawotwórczej działalności TS, uzupełnił regulacje traktatowe, art.263 że nie można kierować skarg przeciwko PE, ale ze spójności systemu wymaga by PE był kontrolowany

Muliticentryczność określa relacje wzajemne, przypadki kolizji, koegzystencję-ale ostatecznie porządki krajowe i tak muszą być dostosowane do unijnego

TS- kontrola państw, czuwa nad przestrzeganiem prawa unijnego, ale tylko nakłada obowiązek dostosowania, nie może uchylić przepisu krajowego jak TK

Art. 4 ust.2 TUE-wskazuje że Unia szanuje tożsamość konstytucyjna państw

Wyrok 11/70 w sprawie Internationale Handelsgesellschaft- TS formułuje kategoryczną zasadę pierwszeństwa- w każdej sytuacji kolizji-zawsze ma pierwszeństwo prawo unii

Ostatnio TS coraz częściej korzysta z art.4 ust.3 - w przypadku kolizji prawa unijnego z konstytucją państwo ma prawo utrzymać przepisy konstytucyjne

„tożsamość”-przepisy konstytucyjne które w danym systemie prawnym tworzą trzon, jądro konstytucji, są fundamentalne, np.

*Sprawa C-36/02 wyrok z 14.10.2004 Omega Shielhallen, ECR 2004, s. I-9609:Niemcy zabronili oferowania usług polegających na zabawę w zabijanie- symulacje z laserdromem- twierdząc że uwłacza to godności osoby ludzkiej. TS stwierdził że w związku że w Niemczech godność w porządku konstytucyjnym jest rozumiana inaczej, stanowi o tożsamości, nastąpiło wyłączenie z zasady pierwszeństwa

*sprawa C-208/09, wyrok z 22.12.2010, Ilonka Sayn-Wittgenstein, Dz. Urz. UE C63 z 26.02.2011:wAustrii wydano ustawę o randze konstytucyjnej- zakaz używania tytułów szlacheckich- równość, natomiast Ilonka wyszła za Niemca, a w Niemczech można używać tytułów szlacheckich; TS stwierdził że pojęcie równości jest podstawową zasadą konstytucyjną o tożsamości i Austriacy maja prawo do takiej ustawy, uznanie pierwszeństwa prawa krajowego przed unijnym

Uzupełnienie Vertes: sprawa C-70, z dnia 22.05.1990 strony: parlament vs Rada, ECR 1990, str.2041, rozporządzenie po wypadku w Czarnobylu

Do dziś brak jest przepisu traktatowego który by wyrażał zasadę pierwszeństwa, wyroki TS maja często charakter precedensowy i obowiązują. W Traktacie Konstytucyjnym, który nie przeszedł ratyfikacji, była ujęta zasada pierwszeństwa

Traktat Konstytucyjny zakładał daleko idącą reformę i konstytucjonalizację traktatów. Symbol, hymn, zawarto zasadę pierwszeństwa, w Traktacie z Lizbony tego nie ma

Costa-lata 60. „w odróżnieniu od zwykłych umów międzynarodowych”

Zasada pierwszeństwa nadal obowiązuje

Obecne regulacje traktatowe:

-żaden wyraźnie nie odnosi się do zasady pierwszeństwa

-deklaracja 17 dołączona do TUE i TFUE odnosi się do niej, niektórzy zarzucają że z formalnego punktu widzenia deklaracja nie ma charakteru wiążącego , ale przecież precedensowe orzecznictwo TS obowiązuje+ opinia Rady o pierwszeństwie w sprawie Costy

Kształt zasady pierwszeństwa;

-reguła postepowania w sytuacji kolizji prawa krajowego z prawem UE: w przypadku kolizji organy krajowe stosują prawo unijne, mają obowiązek pominąć krajowy przepis, jednostki- bezpośrednio mają obowiązek działać z prawem Unii; sąd jeśli zastosuje prawo unii a nie ustawę-nie gwarantuje że inne organy będą stosować ją tak samo; TS stwierdził że pierwszeństwo prawa unii jest minimalną gwarancją, rozwiązuje doraźne sytuacje jako minimum, odnosi się do stosowani a prawa, ale powoduje utraty mocy wiążącej automatycznie

-wymaga od organów legislacyjnych dostosowania się do prawa unii poprzez uchylenie niezgodnego przepisu, przyjęcie nowego lub wprowadzenie zmian, uchylenie i przyjęcia nowego przepisu- nie jest wskazane dokładnie który, krajowe organy decydują o tym ,by skuteczność prawa unii była jak najlepsza

-wyklucza przyjmowanie prawa krajowego kolidującego z prawem unii

-konieczność stosowania prawa unii z uwzględnieniem wykładni TS

-nakaz dostosowania prawa krajowego do prawa unii przez TS

-nakaz wykładni prawa krajowego w zgodzie z prawem unii , ograniczenie swobody interpretacyjnej- zasada contra legem

Art. 4 ust.3 TUE:

Zasada lojalnej współpracy- Zgodnie z zasadą lojalnej współpracy Unia i Państwa Członkowskie wzajemnie się szanują i udzielają sobie wzajemnego wsparcia w wykonywaniu zadań wynikających z Traktatów.

Państwa Członkowskie podejmują wszelkie środki ogólne lub szczególne właściwe dla zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z Traktatów lub aktów instytucji Unii.

Państwa Członkowskie ułatwiają wypełnianie przez Unię jej zadań i powstrzymują się od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby zagrażać urzeczywistnieniu celów Unii.:

-konieczność przestrzegania traktatów i prawa wtórnego

-zakaz tworzenia prawa krajowego niezgodnego z prawem unii

-obowiązek wprowadzenia zmian w krajowej sferze legislacyjnej

-art. ten istniał od początku integracji, zmiany były tylko redakcyjne

27.10. 2012

Zasada pierwszeństwa:

w przypadku kolizji prawa unijnego z prawem krajowym, nawet z konstytucją należy pominąć przepis prawa krajowego + dostosowanie krajowej sfery prawnej do prawa UE, wiąże się z zasadą solidarności

przy kompetencjach wyłącznych Państw członkowskich mających jednak związek z prawem Unii i może wpływać na skuteczność prawa unijnego należy również stosować prawo unijne

prawa Krzysztofa Filipiaka C 314/08

wyrok TK K 18/06: badał zgodność ustawy z konstytucją (zasada równości), ustawa ta naruszała ją, jednak art. 109 ust.3 konstytucji RP pozwala na utrzymanie w mocy w wyjątkowych przypadkach, na odroczenie w czasie utratę mocy obowiązującej, max 18 miesięcy, TK postąpił zgodnie z tym artykułem i ustawa ta mogła być stosowana jeszcze przez ponad rok

art.26,27 ustawy o podatkach od osób fizycznych: nie pozwalają odliczać składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne zapłacone za granicą

Jednak w Unii istnieje swoboda rynku wewnętrznego: pracowników i przedsiębiorczości. W związku z tym osoby które korzystały z tej swobody były dyskryminowane.

W Polsce osoby są objęte nieograniczonym obowiązkiem podatkowym, które mają stałe miejsce zamieszkania w Polsce

Po wyroku TK wojewódzki Sąd Administracyjny skierował 2 pytania do TS, czy zasada pierwszeństwa wymaga aby zapewnić skuteczność, nawet z pominięciem wyroku TK

Przepisy na które warto się powoływać:

Art. 4 ust.3 3 TUE-zasada solidarności, lojalnej współpracy, orzecznictwo TS; art. 291 TFUE ust. 1: Państwa Członkowskie przyjmują wszelkie środki prawa krajowego niezbędne do wprowadzenia w życie prawnie wiążących aktów Unii.

TS odnosząc się do kompetencji wyłącznych państw: zasada autonomii proceduralnej państw członkowskich :

W przypadku braku przepisu praw UE i braku kompetencji UE państwa mają swobodę do kształtowania swoich regulacji prawnych, określania kompetencji swoich organów i norm proceduralnych odnoszących się do postępowania przed tymi organami; zasada ta nie jest nieograniczona'; ograniczona jest 2 innymi zasadami:

a) równoważności: państwa są zobowiązane do zapewnienia takiej samej ochrony uprawnień wynikających z prawa Unii jak uprawnień wynikających z prawa krajowego

b) skuteczności: w przypadku braku regulacji prawa UE państwa są zobowiązane do tworzenia takich norm, które nie będą czyniły ochrony uprawnień wynikających z prawa Unii niemożliwej lub nadmiernie utrudnionej

Przed wejściem do Unii, Komisja sprawdza czy prawo państwa jest dostosowane do unii (screening), a państwa przystępują zgodnie ze swymi przepisami konstytucyjnymi; nawet gdy w tym momencie są zgodne, potem w efektu interpretacji TS mogą kolidować z konstytucją. Zmian prawa Unii można dokonać za mocą zwykłej procedury-art..48 TUE lub uproszczonych procedur. Kolizje mogą następować nawet przed wejściem Polski do UE, tak jak z europejskim nakazem aresztowania (art. 55 Konstytucji)-głośna sprawa Jakuba T.; uproszczone procedury wydawania obywateli między Państwami Członkowskimi: w celu postepowania karnego, w celu odbycia kary

Ochrona praw człowieka w UE

Prawo Unii nie może być uchylone przez prawo wewnętrzne, niezależnie od jego rangi-zasada pierwszeństwa, wyrok TS w sprawie Internationale Handelsgesellschaft

Po tej sprawie niemiecki trybunał konstytucyjny- FTK w sprawie Solange I wskazał że byłby gotów zaakceptować zasadę pierwszeństwa, gdyby poziom ochrony praw człowieka byłby we wspólnocie porównywalny do poziomu określonego w niemieckiej konstytucji; tak długo jak nie będzie poziomu ochrony porównywalnego do poziomu gwarantowanego przez niemiecką konstytucję, tak długo FTK nie będzie mógł zagwarantować pierwszeństwa; „tak długo jak”-solange

W prawie UE -realne zagwarantowanie poszanowania praw człowieka- Karta praw Podstawowych, przyjęta jako deklaracja w 2000; dołączona do traktatów po Lizbonie otrzymała moc obowiązującą, Karta jest wyznacznikiem wykładni Traktatów, ma taką samą moc jak one, art.6 TUE

Zasada ogólna poszanowania praw człowieka- art.19 TUE: Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (…)zapewnia on poszanowanie prawa w wykładni i stosowaniu Traktatów; ten zapis ma szersze znaczenie niż poszanowanie traktatów, ponieważ w poszanowaniu prawa zawiera się poszanowanie traktatów, prawa wtórnego, prawa międzynarodowego publicznego, ius cogens, ogólnych zasad prawa, praw człowieka

Solange II- FTK: tak długo jak TS będzie gwarantował podobny poziom ochrony praw człowieka, tak długo FTK nie będzie kontrolował zgodności prawa wspólnotowego z niemiecką konstytucją

Wyrok FTK w sprawie ratyfikacji traktatu z Maastricht: wskazał że to FTK pozostanie ostatecznym gwarantem, i wtedy nie będzie pierwszeństwa prawa unijnego

04.12.12

Stowarzyszenie-16.12.91 Układ Europejski, dialog polityczny państw, które chcą mieć szczególne relacje

Akcesja-przystąpienie 16.04.2002, wszedł w życie 1.05.2004, traktat z Aten

Screening-przegląd aktów prawa krajowego przed Komisją

Każdy traktat, niezależnie od kategorii, przechodzi przez etap:

-podpisania-wstępna deklaracja, ale jeszcze nie wiąże, przedstawiciele wszystkich państw członkowskich

-ratyfikacja-przez wszystkie państwa, cecha Unii: jeśli 1 nie ratyfikuje, traktat nie wchodzi w życie

W Polsce ratyfikacja może się odbyć poprzez 2 sposoby-Sejm decyduje która:

-referendum-art. 90, 125

- ustawa zgoda 2/3 Sejmu i 2/3 Senatu

Przewodniczący Rady Europejska=kadencja 2,5 roku, zapewnia ciągłość pracy , poprzez zdolności negocjacyjne może zbliżać stosunki państw

Rada Europejska-szefowie rządów, co najmniej 2 razy w ciągu półrocza, brak kadencji, czy szef państwa czy szef rządu-określa prawo krajowe, każdy reprezentant ponosi konstytucyjną odpowiedzialność w swoim państwie

Rada- szczebel ministerialny, nie ma 1 konfiguracji, teraz 10, ile konfiguracji i jakie- decyduje Rada europejska, traktaty określają 2 stałe konfiguracje: Rada ds. Ogólnych i Rada ds. Zagranicznych (ze stałym przewodniczącym: Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa), pozostałe to rady wyspecjalizowane- ministrowie właściwi w tej dziedzinieWszystkim innym posiedzeniom Rady przewodniczy odpowiedni minister kraju, który wówczas sprawuje rotacyjną prezydencję w Unii Europejskiej.

Przewodniczący w EU- art. 15 p 5 i 6, to nie jest to samo co Przewodniczący Rady europejskiej, który jest wybierany spośród członków

Trio-3 państwa kolejno przewodniczące współpracują , kto kolejne-ustala Rada europejska

Sankcja zawieszenia prawa głosowania w Radzie jest b. dotkliwa, bo pozbawia realnego wpływu na przyjęcie aktu prawnego, a jednocześnie nie oznacza zawieszenia obowiązków

11.12.12

Przystąpienie do UE:

Przystąpienie do UE to skomplikowany proces, który wymaga czasu. Kiedy państwo zgłaszające swoją kandydaturę spełni warunki członkostwa, musi wprowadzić unijne przepisy we wszystkich wymaganych obszarach.

O członkostwo w UE ubiegać się może każdy kraj, który spełnia warunki członkostwa Są to tak zwane kryteria kopenhaskie, czyli gospodarka wolnorynkowa, stabilna demokracja oraz rządy prawa, jak również przyjęcie przepisów prawnych UE, w tym dotyczących euro.

Każde państwo europejskie pragnące przystąpić do Unii Europejskiej (UE) musi przestrzegać wspólnych wartości UE, zdefiniowanych w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE): poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, poszanowania praw człowieka, państwa prawa i praw osób należących do mniejszości. Oprócz tego zobowiązuje się promować te wartości w obrębie UE i wobec państw trzecich.

Warunki przystąpienia do UE są określone w artykule 49 TUE. Najpierw Państwo, które pragnie przystąpić do UE, przedstawia Radzie wniosek o członkostwo. Parlament Europejski i parlamenty narodowe są powiadamiane o tej kandydaturze. Rada zasięga wówczas opinii Komisji i zwraca się do Parlamentu Europejskiego o zatwierdzenie, które zapada większością głosów członków wchodzących w jego skład. W przypadku zatwierdzenia Rada podejmuje jednomyślnie decyzję w sprawie przyjęcia. Warunki przystąpienia i dostosowania traktatów i instytucji, które pociąga za sobą przystąpienie, stanowią przedmiot umowy między państwami członkowskimi a krajem kandydującym. Ta umowa lub traktat o przystąpieniu podlega ratyfikacji przez wszystkie państwa będące stronami umowy.

Proces akcesyjny

Każdy wniosek o przystąpienie stanowi przedmiot opinii Komisji i decyzji Rady, która przyznaje status państwa kandydującego państwu wnioskującemu. Status ten niekoniecznie umożliwia natychmiastowe otwarcie negocjacji w sprawie przystąpienia. W tym celu państwo kandydujące musi spełnić pewne warunki.

Państwo musi spełnić kryteria kwalifikacyjne, określone na szczycie Rady Europejskiej w Kopenhadze w 1993 r. i uzupełnione na szczycie Rady Europejskiej w Madrycie w 1995 r. Są to:

- kryteria polityczne: stabilność instytucji, gwarantująca państwo prawa, demokrację, prawa człowieka oraz poszanowanie i ochronę mniejszości,

- kryteria gospodarcze: istnienie skutecznej gospodarki rynkowej gotowej sprostać naciskom konkurencji i siłom rynku wewnętrznego UE,

- zdolność do wypełniania obowiązków państwa członkowskiego, wynikających z prawa i polityki UE (lub dorobku prawnego Unii Europejskiej (tzw. acquis communautaire), w tym przyjęcie celów unii politycznej, gospodarczej i walutowej.

Państwo kandydujące musi również stworzyć warunki integracji przez przystosowanie swoich struktur administracyjnych.

Po spełnieniu przez państwo kandydujące tych kryteriów można przystąpić do negocjacji akcesyjnych. Rada Europejska podejmuje decyzję o okoliczności otwarcia negocjacji na podstawie opinii Komisji.

Negocjacje akcesyjne stanowią istotę procesu akcesyjnego. Dotyczą one przyjęcia, wdrożenia i zastosowania dorobku prawnego UE przez państwo kandydujące. Ich celem jest pomoc państwom kandydującym w przygotowaniu się do ich obowiązków państw członkowskich po przystąpieniu. Ze względu na różne zasługi każdego państwa kandydującego negocjacje są prowadzone indywidualnie; stopień przygotowania może więc być zróżnicowany w zależności od państwa kandydującego.

Przebieg negocjacji akcesyjnych opiera się na ramach negocjacyjnych ustalonych przez Radę na podstawie propozycji Komisji. Przygotowują one perspektywę negocjacji, które będą prowadzone z uwzględnieniem sytuacji i specyfiki każdego państwa kandydującego. Ramy negocjacyjne dotyczą:

zasad i procedur negocjacji,

punktów, które mogą podlegać negocjacjom, takich jak aspekty finansowe, tymczasowe odstępstwa lub środki ochrony w szczególnych dziedzinach dorobku prawnego (takich jak swobodny przepływ osób, polityki strukturalne lub rolnictwo),

reform politycznych i gospodarczych,

wyniku negocjacji, który pozostaje otwarty,

celu, którym jest przystąpienie.

Negocjacje dotyczą przyjęcia dorobku prawnego Unii. Rozpoczynają się fazą przygotowawczą lub przeprowadzeniem oceny dorobku („screening”), prowadzonymi przez Komisję. Screening pozwala ocenić stopień przygotowania państwa kandydującego oraz zapoznać się z dorobkiem prawnym UE, , a także określić rozdziały, które zostaną otwarte na podstawie celów referencyjnych (benchmarks). Negocjacje są zamykane, gdy państwo kandydujące spełni kryteria referencyjne (benchmarks) wymagane dla zamknięcia danego rozdziału. Państwo musi również przyjąć projekt wspólnego stanowiska UE opracowanego przez Komisję i jednogłośnie przyjętego przez Radę.

Po zamknięciu negocjacji wszystkich rozdziałów proces akcesyjny dobiega końca. Przystąpienie może być rozpoczęte zawarciem umowy traktatu akcesyjnego pomiędzy państwami członkowskimi a państwem kandydującym. Jednakże Rada jednogłośnie postanawia o zamknięciu procesu po uzyskaniu opinii Komisji i zgodnej opinii Parlamentu Europejskiego. Traktat akcesyjny dotyczy:

wyniku negocjacji akcesyjnych, warunków przystąpienia i środków ochronnych lub przesunięcia dla dziedzin wymagających zgłębienia,

przyjęcia instytucji i traktatów, rozdzielenia głosów podczas głosowań w Radzie i w Parlamencie Europejskim, liczby europosłów, członków Komitetu Regionów itp.,

daty przystąpienia.

Traktat akcesyjny podlega ratyfikowaniu przez wszystkie państwa członkowskie oraz przyszłe państwo członkowskie. Państwo kandydujące jest od tej pory państwem przystępującym i kontynuuje proces przystąpienia, dostosowując dziedziny, w których postęp musi być zrealizowany pod czujnym okiem Komisji.

Artykuł 49

(dawny artykuł 49 TUE)

Każde państwo europejskie, które szanuje wartości, o których mowa w artykule 2, i zobowiązuje się je wspierać, może złożyć wniosek o członkostwo w Unii. O wniosku tym informuje się Parlament Europejski i parlamenty narodowe. Państwo ubiegające się o członkostwo kieruje swój wniosek do Rady, która stanowi jednomyślnie po zasięgnięciu opinii Komisji oraz po otrzymaniu zgody Parlamentu Europejskiego, udzielonej większością głosów jego członków. Brane są pod uwagę kryteria kwalifikacji uzgodnione przez Radę Europejską.

Warunki przyjęcia i wynikające z tego przyjęcia dostosowania w Traktatach stanowiących podstawę Unii są przedmiotem umowy między Państwami Członkowskimi a Państwem ubiegającym się o członkostwo. Umowa ta podlega ratyfikacji przez wszystkie umawiające się Państwa, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi.

Procedura wystąpienia-art. 50 TUE

Najpierw w państwie członkowskim oświadczenie woli że zamierza wystąpić- zgodnie z warunkami konstytucyjnymi (adekwatnie do przystąpienia)

W Polsce-art. 90 konstytucji RP +ale nie ma mowy o procedurze podjęcia decyzji o wystąpieniu y organizacji międzynarodowej, ponadto W art. Użyto słowa „przekazać”; gdyby nie wynegocjowano umowy- uruchomienie referendum (wynika z konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów)

Art. 90

Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach.

Ustawa, wyrażająca zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej, o której mowa w ust. 1, jest uchwalana przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej umowy może być uchwalone w referendum ogólnokrajowym zgodnie z przepisem art. 125.

Uchwałę w sprawie wyboru trybu wyrażenia zgody na ratyfikację podejmuje Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Art.50 TUE- co do zasady zawiera się umowę o wystąpieniu, w której określa się warunki, ramy przyszłych stosunków, jednak nie uzależnia się wystąpienia od zawarcia tej umowy- przewiduje się że w ciągu 2 lat zawrze się tą umowę, ale jeśli nie ma konsensusu-nie blokuje to możliwości wystąpienia

Październik 2012:

-101 rozporządzeń: Rada i PE-3;Rada-11,Komisja (w ramach kompetencji delegowanych, akty wykonawcze)-86

-5 dyrektyw

-45 decyzji

Za 2012-10 miesięcy:

-1001 rozporządzeń

-28 dyrektyw

-502 decyzji

Po upływie terminu na implementację stosujemy prawo krajowe, które powinno być dostosowane do dyrektywy, trwa on tak ok. 2 lat

Postępowanie przed TS: W zależności od złożoności sprawy posiedzenie może odbywać przed izbą składającą się z trzech, pięciu lub trzynastu sędziów, ewentualnie przed pełnym składem Trybunału.

---