W-1 Fizykoterapia 15.02.2008

Światłolecznictwo to dział fizykoterapii, metoda leczenia światłem wykorzystująca jego naturalne (helioterapia) lub sztuczne źródła (aktynoterapia) emitujące głównie promienie podczerwone (solux) nadfioletowe (lampy kwarcowe) lub skojarzone światło obu typów promieniowania (+ laser)

J Newton 1660r. - rozszczep światła widzialnego

Ritter i Wollastron 1801 - nadfiolet

Helsch 1880r. - promienie podczerwone

Finsen 1895 - wykorzystuje promieniowanie UV (lampa) w leczeniu gruźlicy skóry (1903 nagroda Nobla)

Najgorzej, gdy światło pada pod kątem 90° i na równiku

Penetracja światła przez skórę

UV - minimalna

IR - największa

Światło jest falą elektromagnetyczną z pewnego przedziału. Wszystkie rodzaje promieniowania elektromagnetycznego powstają w wyniku zmian zachodzących w atomach lub drobinach emitującego je ciała. Promieniowanie rozchodzi się w postaci oddzielonych porcji energii - kwantów zwanych fotonami. Bezpośrednio z promieniowaniem widzialnym sąsiaduje z lewej UV a z prawej IR (podczerwień), które choć nie są przez nas widoczne mają istotne znaczenie w pewnych obszarach fotografii.

Podstawowym kryterium podziału jest długość fali

Długość fali - mierzona w zakresie widzialnym w nm.

1nm to jedna miliardowa cz. m (od szczytu do szczytu)

Oko ludzkie widzi promieniowanie o dł. Fali od ok. 380 - 780 nm., Przy czym czułość oka jest największa po środku tego zakresu a na samych końcach znacznie maleje.

Wł. Fiz. i Biol. Promieniowania elektromagnetycznego

• Podczerwone - niewidzialne, jest emitowane przez rozgrzane ciała. W lecznictwie wykorzystujemy 780-15000nm

• Widzialne - 380-780 nm. wywołuje wrażenia świetlne

• UV o długości 100 - 400 nm. W lecznictwie wykorzystuje się promieniowanie 200-380 nm. Reszta jest rakotwórcza.

Promieniowanie elektromagnetyczne padając na granicę między dwoma ośrodkami ulega:

• Odbiciu, które jest wprost proporcjonalne do stopnia głębokości promieniowania, na którą pada. Z kolei gładkość powierzchni zależy od jej stanu chemicznego, właściwości optycznych, kąta padania

• Załamanie, które występuje przy ukośnym przejściu promieniowania przez granicę ośrodków o różnej gęstości

• Pochłanianiu - od stopnia pochłaniania zależą wszystkie reakcje fotochemiczne i biol zachodzące w tkankach pochłaniających to promieniowanie

• Ugięcie (dyfrakcja) - jeżeli promieniowanie elektromagnetyczne natrafi na swojej drodze na szczelinę lub przeszkodę nieco mniejszą niż długość fali wówczas krawędzie tej przeszkody stają się źródłem promieniowania rozchodzącego się w kierunku różnym od kierunku promieniowania padającego (...)

• Interferencja

Prawo Grotthasa Drapera

Przemiany fotochemiczne układu reagującego wywołuje promieniowanie pochłonięte. Na przebieg reakcji fotochemicznych nie ma wpływu promieniowanie odbite, przepuszczone lub rozszczepione.

Współczesne światło wykorzystywanie jest do terapii i diagnostyki:

• O wysokiej energii (moce rzędu kilku do kilkudziesięciu W/cm²) - lasery wysokoenergetyczne używane w dyscyplinach zabiegowych, których celem jest niszczenie tkanek.

• O średniej energii (W/cm²) - używane do terapii fotodynamicznej - lasery średnioenergetyczne a także inne źródła światła w tym światła pochodzącego z diod LED oraz światła spolaryzowanego.

• Niskoenergetyczne (rzędu mW i μW/ cm²) - wykorzystywane w med. fizykalnej jako sprzyjający gojeniu oraz pobudzający ukł odpornościowy

Rodzaje światła wykorzystywane w terapii w zależności od właściwości (..):

• Spójne - wytwarzane przez lasery lub diody laserowe

• Niespolaryzowane - białe lub o określonej długości fali z możliwością zastosowania filtrów

• Spolaryzowane - o określonej długości fali

Światło podczerwone (IR)

• Krótkofalowe (IR-A, bliskie) - 780- 1500 nm przenika do tkanek podskórnych

• Średniofalowe (IR-B) - 1500 - 4000 nm

• Długofalowe (IR-C) - 4000- 15000 nm

Wpływ biologiczny promieniowania podczerwonego na ustrój wynika z działania ciepła, które powoduje rozszerzenie naczyń włosowatych skóry a w związku z tym zwiększony przepływ krwi przez tk.

Reakcje ze str. głębiej położonych tk. Zgodnie z prawem Drastera Morata

• ↓ Napięcia mm

• ↑ Progu odczuwania bólu (przeciwbólowe)

• ↑ Przemiany materii

• Pobudzenie receptorów cieplnych skóry, a w następstwie tego na drodze odruchowej narządów głębiej położonych

Rumień termiczny - powstaje w miejscu naświetlania, nieograniczony, poszarpane brzegi, większy niż lampa, zabarwienie nierównomierne, powstaje już w czasie naświetlania i utrzymuje się przez pewien czas

Podczerwień stosuje się:

• W przewlekłych i podostrych procesach zapalnych i reumatycznych stawów oraz części miękkich kończyn

• Przewlekłym i podostrym zapaleniu j. Nosowej, zatok przynosowych, ucha wew i stawów żuchwowych

• Nerwobóli oraz zespołów bólowych: stawów po zapaleniach bakteryjnych, odmrożeniach, uszkodzeniu promieniowaniem RTG lub UV

• Chorobach naczyń krwionośnych obwodowych np. choroba Reynada

• Ropni tkanek miękkich, nacieków po zbyt płytko podanych zastrzykach

• Jako zabieg przygotowawczy przed masażem, kinezyterapią i niektórymi zabiegami z zakresu elektrolecznictwa jak np. jonoforeza

Przeciwwskazania

• Niewydolność krążenia

• Czynna gruźlica płuc

• Skłonność do krwawień

• Stany infekcyjne

• Ciąża

• Cukrzyca

• Zaburzenia w ukrwieniu obwodowych cz. kończyn

• Stany gorączkowe

• Ostre stany zapalne skóry i tk. miękkich oraz stany wyniszczenia

2

---