PUBLICZNE PRAWO KONKURENCJI

(egzamin)

Wykład 1., 16.02.11.

Konkurencja - wiele definicji, np. rywalizacja między podmiotami rynkowymi (współuczestnictwo). Dosłownie gdy na rynku geograficznym oraz asortymentowym (identyczne towary lub usługi oraz takie, które nabywcy uważają za substytuty) występuje po stronie popytu i podaży co najmniej dwóch przedsiębiorców.

Okres kształtowania się opartej na zasadzie wolnej konkurencji gospodarki rynkowej datuje się na okres od końca XVIII w. do połowy XIX w. Istotą konkurencji jest zapewnienie możliwości wyboru.

Warunki istnienia konkurencji:

1. Prywatna własność środków produkcji

2. Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej (wielość podmiotów gosp.)

3. Istnienie gospodarki rynkowej

Funkcje konkurencji:

1. Sterownicza- polega na kierowaniu podziałem i przepływem towarów według kryterium preferencji nabywców, co sprzyja optymalizacji procesu zaspokajania ich potrzeb.

2. Dostosowawcza- zapewnienie płynnego dostosowywania wolumenu produktów i zdolności wytwórczych na rynku do zmieniającej się struktury popytu i techniki produkcji, co umożliwia wzrost oszczędności w sferze inwestycji.

3. Alokacyjna- sprzyja optymalizacji alokacji zasobów zapewniając celowe ich wykorzystywanie, który stymuluje wzrost produkcji lub obniżkę kosztów.

4. Regulacyjna- zapewnienie podziału dochodów między podmiotami rynku według kryterium wydajności.

5. Innowacyjna- upowszechnianie innowacji i postępu techn-org.

6. Zwiększenie efektywności działania przedsiębiorców.

Zapewnienie prawidłowego funkcjonowania mechanizmów rynkowych.

Zasada wolności konkurencji - Adam Smith, ten model zakłada istnienie dużej przedsiębiorczości konsumentó i wielkości oferowanych produktów. Każdy producent i odbiorca jest doskonale poinformowany o warunkach istniejących na rynku.

Procesy konkurencyjne łagodzą lub eliminują podział dochodów według kryterium siły ekonomicznej.

Wyznacznikami natężenia konkurencji jest 5 sił konkurencyjnych, od których zależy stan konkurencji:

1. Możliwość wejścia na rynek nowych konkurentów (bariery- ekonomia skali, zróżnicowanie wyrobów, potrzeby kapitałowe, dostęp do kanałów dystrybucji, gorsza sytuacja kosztowa, polityka państwa).

2. Możliwość powstania lub rozszerzenia substytucji dóbr i usług.

3. Siła ekonomiczna (przetargowa) klientów.

4. Siła ekonomiczna (przetargowa) dostawców.

5. Rywalizacja między istniejącymi partnerami.

Źródła prawa konsumenckiego:

- ustawa z dnia 16.02.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (dz. U. 2007, nr 50, poz.)

- ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

- ustawa 08.10.2010 r. w sprawie wyłączenia określonych porozumień wertykalnych w sektorze pojazdów samochodowych spod zakazu porozumień

- ustawa z 08.01.2010 r. o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej

- ustawa 23.08.2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym

Prawo europejskie:

- traktat o funkcjonowaniu UE

- rozporządzenie Rady nr 1/2003 z dnia 16.12.2002 w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji

- obwieszczenie KE w sprawie definicji rynku właściwego i o mniejszym znaczeniu.

Pojęcie prawa konkurencji:

- prywatne

- publiczne

- zakazy konkurencji w prawie pracy

Publiczne prawo konkurencji, trzy elementy:

1. Prawo antymonopolowe (praktyki ograniczające konkurencję, kontrola koncentracji) - inaczej prawo konkurencji, nie obejmuje publicznoprawnej ochrony konsumentów i prawa subwencyjnego.

- reguły zakazujące zawierania porozumień ograniczających konkurencję

- reguły zabraniające nadużycia pozycji dominującej

- przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji przedsiębiorstw.

b. publicznoprawna ochrona konsumentów - Należyte funkcjonowanie gospodarki rynkowej wymaga istnienia mechanizmów prawnych, które mogłyby skutecznie chronić interesy poszczególnych kategorii uczestników rynku.

c. prawo subwencyjne - przekazanie przedsiębiorcom korzyści majątkowych w różnych celach, reguły dotyczące pomocy państwa.

Prawo antymonopolowe jest częścią publicznego prawa gospodarczego.

Ustawy antymonopolowe w Polsce:

1. Z dnia 28 marca 1933 o kartelach

2. Z dnia 13 lipca 1939 o porozumieniach kartelowych

3. Z dnia 28 stycznia 1987 o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym w gospodarce narodowej.

4. Z dnia 24 lutego 1990 przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów.

5. Z dnia 15 grudnia 2000 o ochronie konkurencji i konsumentów.

6. Z dnia 16 lutego 2007 o ochronie konkurencji i konsumentów.

Kształtowanie się prawa antymonopolowego:

- pierwsza ustawa w Stanach Zjednoczonych, w 1890 r. tzw. Sherman Act. amerykańska ustawa z 1890 roku, przyjęta po serii połączeń, jaka miała miejsce wśród wielkich amerykańskich korporacji. Akt ten uznawał za nielegalne monopolizowanie działalności gospodarczej (każda osoba, która będzie działać monopolistycznie albo zawierać tajne porozumienia z inną osobą lub osobami w celu monopolizacji jakiejkolwiek części produkcji lub innymi państwami, winna będzie przestępstwa). Za sprzeczne z prawem uznawano również porozumienia lub zmowy, które działały w sposób ograniczający działalność gospodarczą (każdą umowę, związek w formie trustu lub innej oraz porozumienie tajne w celu ograniczenia produkcji lub handlu pomiędzy stanami lub innymi państwami). Ta ustawa obowiązuje do dziś

- Ustawa kanadyjska, norweska, kolejne ustawy

Art. 1 Cele ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów: (z 16.02.2007 r)

1. Określenie warunków do rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasad podejmowanych w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów

2. Określenie zasad i trybu przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję oraz praktykom naruszającym zbiorowe interesu konsumentów, a także antykonkurencyjną koncentrację przedsiębiorców i ich związków, jeżeli te praktyki lub koncentracje wywołują lub mogą wywoływać skutki na terytorium RP

3. Określenie organów właściwych w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów

Art. 1 ust. 1 Podmioty, które są chronione ustawą: przedsiębiorcy, konsumenci. Przedmioty: warunki rozwoju i ochrony konkurencji, interesy przedsiębiorców i konsumentów. Kiedy: gdy został naruszony interes publiczny.

Art.. 1 ust. 2 Ustawa reguluje zasady i tryb przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję, gdy praktyki wywołują lub mogą wywoływać skutki na terytorium RP (zasada eksterytorialności).

Art. 2 ust. 1 Przepisów ustawy nie stosuje się do ograniczeń konkurencji dopuszczonych na podstawie odrębnych ustaw. Ustawa nie narusza praw przysługujących na podstawie przepisów dotyczących ochrony własności intelektualnej i przemysłowej (ochrona wynalazków, wzorów użytkowych i przemysłowych, topografii układów scalonych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych, praw autorskich i praw pokrewnych).

Ustawa może znaleźć zastosowanie do zawieranych między przedsiębiorcami umów, w szczególności licencji, a także innych niż umowy praktyk wykonywania wyżej wymienionych praw wyłącznych.

Ustawę stosuje się do umów dotyczących nieujawnionych do wiadomości publicznej informacji technicznych lub technologicznych, oraz zasad organizacji i zarządzania (gdy wobec tych umów podjęto działania zmierzające do zapobieżenia ich ujawnieniu, jeżeli skutkiem tych umów jest nieuzasadnione ograniczenie swobody działalności gospodarczej stron lub istotne ograniczenie konkurencji na rynku).

Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów zawiera normy prawa:

1. Ustrojowego:

- organizacja i zasady funkcjonowania organu ochrony Konkurencji i konsumentów- Prezes UOKiK

- organizacja i zasady funkcjonowania ochrony konsumentów- powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów

2. Materialnego:

- reguły dotyczące przedsiębiorców, zawierających niedozwolone porozumienia ograniczające konkurencję wymienione rodzajowo w art. 6 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów

- reguły dotyczące przedsiębiorców mających znaczną część udziału w rynku (co decyduje o ich sile rynkowej), stosujących praktyki ograniczające konkurencję polegające na nadużyciu pozycji dominującej na rynku właściwym

- reguły dotyczące kontroli koncentracji przedsiębiorców

- reguły dotyczące przeciwdziałaniu praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów

3. Procesowego (proceduralnego):

- zasady i tryb postępowania w sprawach praktyk ograniczających konkurencję (porozumienia ograniczające konkurencję i praktyki polegające na nadużywaniu pozycji dominującej)

- zasady i tryb postępowania w sprawach kontroli koncentracji

- zasady i tryb postępowania w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

- zasady i tryb postępowania w sprawach nakładania kar pieniężnych

Metody dostosowania polskiego prawa antymonopolowego do wspólnotowego prawa konkurencji (T. Skoczny):

1. Przekształcenie istniejącego prawa polskiego w celu dostosowania go do prawa wspólnotowego

2. Tworzenie i stosowanie regulacji mniemających charakteru źródeł prawa, będących tylko aktami wykładni lub polityki stosowania ustawy polskiej (guidelines)

3. Dostosowanie w drodze bezpośredniego wykorzystywania doświadczeń wspólnotowych w polskim orzecznictwie antymonopolowym

W prawie Unii Europejskiej materialne normy publicznego prawa konkurencji prawa antymonopolowego zawarte są głównie w art. 3 lit. g oraz art. 81-89 TWE.

Najważniejsze obszary wspólnotowego prawa konkurencji:

- reguły antykartelowe, dotyczące ograniczających konkurencję umów między dwoma lub więcej niezależnymi przedsiębiorstwami

- reguły dotyczące monopoli lub przedsiębiorstw zajmujących pozycję dominującą zabraniające nadużywania tej pozycji

- reguły dotyczące kontroli połączeń przedsiębiorstw, zabraniające koncentracji jako niezgodnej ze wspólnym rynkiem, gdy prowadzi ona do uzyskania pozycji dominującej lub jej wzmocnienia

- reguły dotyczące monopoli państwowych, pomocy państwa oraz dumpingu

Neoliberalizm gospodarczy- przełom lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku, szkoła londyńska- ingerencja państwa w gospodarkę powinna polegać na ochronie i zapewnieniu sprawnego działania mechanizmu rynkowego poprzez tworzenie warunków dla produkcji. Wszelka działalność państwa powoduje niekorzystne skutki na rynku, gdyż hamuje rozwój gospodarczy, a w związku z tym powinna być zminimalizowana.

Friedrich von Hayek- ingerencja państwa jest uosobieniem największego zła, ponieważ zakłóca funkcjonowanie mechanizmu rynkowego oraz ingeruje w sferę życia prywatnego.

Ordoliberalizm- szkoła fryburska, W. Encken dowodził wyższości gospodarki wolnorynkowej nad gospodarką regulowaną, natomiast interwencjonizm państwowy traktował na równi z działalnością monopoli. Minimum publicznej interwencji, maksimum konkurencji.

Szkoła chicagowska- gospodarka oparta na działaniu mechanizmu rynkowego w czystej postaci, odrzuca celowość ingerencji państwa w życie gospodarcze, gdyż ogranicza ona wolność gospodarczą. Prawo antymonopolowe może być stosowane tylko wtedy, gdy skutkiem podniesienia poziomu cen przez przedsiębiorcę jest zwiększenie jego udziału w rynku lub ogólny wzrost cen na tym rynku.

Poglądy odmienne do neoliberałów prezentują przedstawiciele postkeynsizmu i neokeynsizmu (aktywna rola rządu w działalności gospodarczej)

Szkoła harwardzka- organy antymonopolowe nie powinny dopuszczać do nadmiernej koncentracji, do powstawania przedsiębiorców zajmujących pozycję dominującą, powinny karać przedsiębiorców za stosowane przez nie praktyki ograniczające konkurencję.

Koncepcja społecznej gospodarki rynkowej (koncepcja pośrednia powstała po II wojnie światowej w Niemczech)- państwo ma spełniać określone funkcje gospodarcze. Ma pobudzać w okresie recesji i hamować w okresie koniunktury. Ma wspomagać mechanizm rynkowy w kierunku zbliżenia do trwałej równowagi i optimum w skali makroekonomicznej (moderacja mechanizmów rynkowych). Ma programować i prognozować proces rozwoju gospodarczego (indykatywne programowanie gospodarcze). Obowiązek tworzenia warunków sprawiających, że uczestnicy rynku będą podejmować działania zgodne nie tylko z interesem własnym, lecz także z interesem społecznym oraz tworzyć warunki kreujące autentycznie zrównoważony rynek oraz pełnić rolę inspirującą w przekształceniach własnościowych i wreszcie pełnić funkcje ogólnospołeczne.

Polityka konkurencji polega na tworzeniu prawa i realizacji polityki gospodarczej. W Polsce polityka konkurencji jest prowadzona przez rząd i ma za zadanie realizację społecznej gospodarki rynkowej, proklamowanej w art. 20 Konstytucji RP, a także zasady wolności gospodarczej, wynikającej z art. 22 Konstytucji. Państwo stymuluje kierunki rozwoju gospodarczego, wpływa na rozwinięcie lub ograniczenie konkurencji na rynku. Są to założenia publikowane na kilka lat, publikacje, raporty, osobne założenia dla polityki konkurencji.

Polityka UE - KE działa aktywnie, ma wpływ na to jakie będzie to prawo.

Zachowanie konkurencji nie jest celem samym w sobie, lecz środkiem do osiągnięcia innych celów natury ekonomiczne (zwiększenie efektywności gospodarowania, poprawa jakości, postęp techniczny, optymalizacja wykorzystania zasobów).

Cele polityki konkurencji są tożsame z funkcjami konkurencji.

Państwo rezerwuje sobie możliwość stymulacji kierunków rozwoju gospodarczego (zakaz konkurencji lub jej ograniczenie).

Państwo dysponuje szeregiem instrumentów sprzyjających konkurencji:

1. Instrumenty kreujące konkurencję:

- stanowienie prawa nakierowanego na eliminację monopolistycznej struktury na rynku

- ułatwianie przedsiębiorcom wchodzenia na rynek i rozwój, obniżanie lub eliminacja barier wejścia na rynek np. likwidacja prawnych ograniczeń prowadzenia działalności gospodarczej, prowadzenie liberalnej polityki celnej i handlowej

- prowadzenie polityki gospodarczej, w tym podatkowej, sprzyjającej rozwojowi i wzmocnieniu przedsiębiorców działających na rynku

- działalność demonopolizacyjna państwa w drodze podziałów przedsiębiorstw dominujących na rynku (ma miejsce w pierwszej fazie transformacji gospodarczej w kierunku gospodarki rynkowej)

2. Instrumenty wspierające konkurencję:

- kontrola koncentracji rynkowej, zwłaszcza o charakterze kapitałowym i organizacyjnym

- przeciwdziałanie antykonkurencyjnym zachowaniom przedsiębiorców

Wykład 2., 23.02.11.

Państwo ingeruje w konkurencje na rynku, by zrealizować pewne wyższe cele, czyli ogranicza pewne podmioty. Podmiotem chronionym powinien być konsument.

Prawo prywatne - odnosi się do relacji między przedsiębiorcami i chroni uczciwą konkurencję

Prawo publiczne - ma na celu ochronę interesu publicznego

Relacja między publicznym a prywatnym prawem konkurencji.

Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów ma zapewnić ochronę od strony rynku- sprawne działanie mechanizmów, właściwa struktura i umożliwienie przedsiębiorcom swobodnego podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej. Art. 1 ust. 1 - ustawa określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów.

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji chroni przedsiębiorcę przed działaniami innego przedsiębiorcy, wtedy gdy ten drugi dokonuje tzw. Czynów nieuczciwej konkurencji. Art. 1 - ustawa reguluje zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji w działalności gospodarczej, w szczególności produkcji przemysłowej i rolnej, budownictwie, handlu i usługach- w interesie publicznym, przedsiębiorców praz klientów, a zwłaszcza konsumentów.

Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów ma za zadanie ochronę interesu publicznego, a ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji ochronę interesu prywatnego przedsiębiorców i innych podmiotów. Postępowanie w sprawie praktyk ograniczających konkurencję prowadzone jest w trybie administracyjnym (interes publiczny), natomiast zwalczanie czynów nieuczciwej konkurencji, jako naruszających interesy prywatnoprawne, prowadzone jest w trybie postępowania sądowego (interes indywidualny).

Finalnym beneficjentem prawa konkurencji jest konsument.

Interes publiczny- art. 1 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów „Ustawa określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowania w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów”. Ma to zastosowanie tylko wtedy, gdy zagrożony lub naruszony zostaje interes publiczny polegający na zapewnieniu właściwych warunków funkcjonowania rynku gospodarczego.

W ustawie antymonopolowej nie zdefiniowano pojęcia interesu publicznego. Istnienie interesu publicznego jest warunkiem sine qua non zastosowania ustawy antymonopolowej.

Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów ma zastosowanie wówczas, gdy zagrożony lub naruszony został interes publiczny, polegający na zapewnieniu właściwych warunków funkcjonowania rynku gospodarczego. Za zagrożenie lub naruszenie konkurencji należy uznać jedynie takie działania, które dotykają sfery interesów szerszego kręgu uczestników rynku gospodarczego, a więc gdy dotyczą konkurencji rozumianej nie jako sytuacja pojedynczego przedsiębiorcy (konsumenta), lecz jako zjawisko charakteryzujące funkcjonowanie gospodarki.

Reasumując podstawą do zastosowania przepisów ustawy antymonopolowej jest uprzednie stwierdzenie przez Prezesa UOKiK, że w wyniku sporu pomiędzy stronami doszło do naruszenia interesu publicznego. Ochrona będzie niezbędna wtedy, gdy skutkami działań sprzecznych z ustawą dotknięty jest szerszy krąg uczestników rynku.

Praktyki antykonkurencyjne - celem lub skutkiem jest ograniczenie lub wyeliminowanie konkurencji, przy czym dobrem chronionym ustawą antymonopolową jest konkurencja jako taka, zaś ochrona konkurentów jest w tym wypadku sprawą drugorzędną.

Praktyki eksploatacyjne - polegają na eksploatowaniu partnera rynkowego, przy czym brak jest w tym wypadku relacji pomiędzy konkurentami np. narzucanie uciążliwych warunków umów, przynoszących podmiotowi je narzucającemu nieuzasadnione korzyści.

SN- Do naruszenia interesu publicznego dochodzi wtedy, gdy:

1. Działania lub zaniechania przedsiębiorcy zajmującego pozycję dominującą dotykają interesów nie tylko jednego przedsiębiorcy, ale również pośrednio interesów jego kontrahentów.

2. Jeżeli w wyniku działań przedsiębiorcy zajmującego pozycję dominującą naruszona została konkurencja na rynku, na którym działa podmiot dotknięty praktyką w wyniku ograniczenia możliwości prowadzenia działalności gospodarczej przez ten podmiot.

Interes publiczny - nie ma jednej definicji, nie jest to pojęcie dookreślone, czyli czym jest ten interes. Jest warunkiem zastosowania ustawy o ochronie praw konsumenckich.

Sine qua nom - oznacza to, że bez istnienia interesu publicznego, nie można tych przepisów ustawy zastosować wobec tych podmiotów. Nie jest to interes pojedynczego przedsiębiorcy, ale może się pokrywać z interesem poszczególnych przedsiębiorców.

Postępowanie antymonopolowe - sprawy antymonopolowe dotyczą często spraw gminnych, np. wysypiska śmieci, cmentarzy.

Interes publiczny:

- nie jest to interes grupowy (określonej grupy)

- dotyczy ogółu

- jeżeli ta grupa nie jest określona dokładnie, to jest to interes publiczny

- interes grupowy jest wtedy, gdy jest ściśle określona grupa

Przesłanka interesu publicznego: została wypracowana pod rządami ustawy o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym. Wynikała ona z faktu, że prawo antymonopolowe jest częścią publicznego prawa gospodarczego, a więc zespołu norm prawnych mających za zadanie ochronę interesu ogólnospołecznego.

Konkurencja jest dobrem ogólnym, wymagającym ochrony w trybie prawa publicznego.

Organ antymonopolowy, czyli Prezes okik w każdym postępowaniu dotyczącym praktyk ograniczających konkurencję, a więc w sprawach porozumień ograniczających konkurencję i nadużycie pozycji dominującej określa czy doszło do naruszenia publicznego interesu.

Wymóg każdorocznego uzasadniania istnienia tej przesłanki przez prezesa uokik został temu organowi narzucony przez sąd antymonopolowy (obecnie sąd ochrony konkurencji i konsumentów) i Sąd Najwyższy.

Prezes uokik w swoich decyzjach musi uzasadniać istnienie interesu publicznego w zakresie ochrony konkurencji i konsumentów, tj. wskazywać jakie okoliczności sprawiają, że dane zachowanie przedsiębiorcy spełniające znamiona praktyki ograniczającej konkurencję narusza interes publiczny.

Brak interesu publicznego w ochronie konkurencji może mieć charakter przesłanki materialno - prawnej lub jurysdykcyjnej.

W zakresie praktyk ograniczających konkurencję ustawa przesądza o braku interesu publicznego w przypadku praktyk, które nie mają odczuwalnego wpływu na konkurencję rynkową.

Istnieje ustawowo wyłączenie stosowania zakazu porozumień ograniczających konkurencję do porozumień, które zawarte są między stronami mającymi bagatelny (znikomy) udział w rynku.

Ponadto wyłączenie obowiązuje też w stosunku do porozumień, które zwiększają efektywność. Efektywność jest przesłanką pozytywną wprost wiążącą się z rozumieniem konkurencji jako mechanizm zapewniający możliwie największą efektywność gospodarczą.

Negatywną przesłanką jest np. przesłanka i powody wyłączeń grupowych. W przypadku ochrony konkurencji przed „antykonkurencyjnymi koncentracjami”.

Ustawa określa granice interesu publicznego:

1. Przez uznanie, że w interesie publicznym jest tylko kontrola koncentracji przekraczających pewne z reguły ilościowe progi, np. jako sprzedaży. W więc konsumenci nie przekraczający tych progów nie podlegają obowiązkowi zgłoszenia.

2. Przez wyraźne wyłączenie pod obowiązku wyłączenia koncentracji, która wprowadza progi określone w pkt.1, przekraczają ale ich ochrona jest w interesie publicznym.

Ustawodawca przesądza także o braku interesu publicznego w ochronie konkurencji w drodze instytucji przedawnienia stosowania ustawy.

W doktrynie i orzecznictwie nie ukształtowało się jednolite rozumienie pojęcia interesu publicznego.

Interes publiczny nie jest pojęciem jednolitym i stałym i w każdej sprawie powinien być ustalony i skonkretyzowany. Rzecznikiem tego interesu jest prezes uokik.

Interes publiczny można rozumieć jako takie naruszenie, które dotyka „szerszego kręgu uczestników rynku”.

Interes publiczny także rozumieć można jako naruszenie konkurencji lub wywołanie bądź możliwość wywołania niekorzystnych skutków na rynku.

Ustawa chroni konkurencję, a pojęcie interesu publicznego należy interpretować poprzez pryzmat aksjologi ustawodawstwa antymonopolowego. Każde działanie wymierzone w mechanizm konkurencji wchodzi w interes publiczny.

Ekonomiczne teorie konkurencji oraz polityka jej ochrony wychodzą z założenia, że skuteczna konkurencja jest bezpośrednim dobrem chronionym przez prawo antymonopolowe, ale jej ochrona nie jest celem samym w sobie.

Identyfikacja i definiowanie celów lub celu prawa i polityki ochrony konkurencji może być następująca:

1. Dobrobyt czy interes publiczny konsumentów wyrażający się w zapewnieniu im niskich cen i wysokiej jakości oraz szerokiego wyboru rozwijanych przez innowacje towarów.

2. Dobrobyt czy interes ogólny wyrażający się dodatkowo w realizacji interesów producentów.

3. Efektywność, czy też wydajność.

Pojecie rynku właściwego (relewantnego)- to pojęcie jest pojęciem węższym od rynku w sensie ekonomicznym bo jest ono ograniczone do pewnych towarów i obszarów. Jest to rynek towarów, które ze względu na przeznaczenie, celu i właściwości są uznane przez nabywców za substytuty i które są oferowane na obszarze, na którym panują zbliżone warunki konkurencji.

Rynek właściwy wyznacza się w trzech płaszczyznach:

1. asortymentowa- dotycząca produktów.

Płaszczyzna asortymentu (produktu)- towar, chodzi o to żeby znaleźć, wyznaczyć granice rynku właściwego, które mają znaczenie w danej sprawie i żeby wyodrębnić dany obszar istotny w danej sprawie.. Żeby wyznaczyć ten limit należy wyjaśnić takie pojecie jak substytucyjność towarów (elastyczność krzyżowa) - sprowadza się by znaleźć towar główny i jego substytut zamienny. Jak już mamy substytut to możemy określić jaki jest zasięg rynku właściwego pod względem produktu. Czynniki wpływające na ocenę, np.: dowody substytucyjności w niedawnej przeszłości, badania ilościowe, preferencje konsumentów.

2. geograficzna- dotycząca terytorium, na którym produkt lub usługa jest oferowany.

Drugi element, nie bierzemy pod uwagę , rzadkiego obszaru tylko szukamy obszaru gdzie panują zbliżone warunki konkurencji - bariery zbliżone do rynku, przeszkody, które utrudniają rozpoczęcie działalności lub uniemożliwiają. Jednym z czynników pozwalających to określić są bariery dostępu do rynku, które utrudniają rozpoczęcie działalności jako przedsiębiorca na rynku. Te bariery mogą mieć charakter barier prawnych - to są np. konieczność uzyskania koncesji przed rozpoczęciem działalności i ekonomicznych., bariery ekonomiczne- tutaj na pierwszym miejscu pojawiają się wysokie koszty rozpoczęcia działalności. Rynek właściwy pod względem terytorium może być określony szeroko np. jako cały świat (np. karty kredytowe Visa używane na całym świecie) oraz wąsko, np. do terytorium całej unii, tylko kilka państw członkowskich jeszcze węziej może być określony jako pojedyncze państwo członkowskie do kilku jednostek podziału administracyjnego, terytorium powiatu, gmin. Czynniki wpływające na ocenę, np.: koszty transportu (zwłaszcza w relacji do wartości towarów), preferencje nabywców, wcześniejsze występowanie zamawiania towarów na innych terenach.

3. czasowa- na której produkt lub usługa jest oferowana.

Jak mamy juz określony towar i substytuty i do nich ograniczymy nasz zasięg to znajdziemy terytorium odpowiednie dla nas i trzeba sobie zanalizować czynnik- czas- czyli, w jakim czasie dany produkt jest oferowany na jakimś rynku, pewne produkty pojawiają się w określonym czasie, pewne nie mogą być trwale przechowywane, także pewne wydarzenia mogą mieć wpływ na warunki konkurencji. Został zawężony do okresu odbywania się jarmarku. Jeśli następuje zmienność warunków konkurencji w czasie.

Rynek właściwy relewantny to rynek towarów produktów lub usług, które ze względu na cenę, przeznaczenie, właściwości, w tym jakość są postrzegane przez nabywców za substytuty i które są oferowane na obszarze, na którym ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu panują zbliżone warunki konkurencji.

Przez towary rozumie się rzeczy ruchome i nieruchomości oznaczone co do gatunku i tożsamości. Towarami w myśl tej ustawy są też energia, papiery wartościowe i roboty budowlane. To czy na danym terytorium panują zbliżone warunki konkurencji decydują takie czynniki jak rodzaj, bariery dostępu do rynku, preferencje konsumentów i różnice cen, znaczące, istotne i koszty ich transportu.

Wykład 3., 02.03.11.

Przedsiębiorca w rozumieniu przepisów uokik to:

1. przedsiębiorca w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej

2. osoba fizyczna, prawna a także jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, organizującą lub świadczącą usługi o charakterze użyteczności publicznej, które nie są działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej

3. osoba fizyczna wykonująca zawód we własnym imieniu i na własny rachunek lub prowadząca działalność w ramach wykonywania takiego zawodu.

Dwie podstawowe definicje przedsiębiorcy:

Uokik wprowadza definicje przedsiębiorcy sensu stricto- przedsiębiorca jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Ponadto ustawa wprowadza tzw. rozszerzona kategorie przedsiębiorców, czyli przedsiębiorcy sensu largo- są to podmioty, które są przedsiębiorcami na potrzeby uokik, a mogą nie być przedsiębiorcami w rozumieniu innych ustaw.

A także: na potrzeby przepisów dotyczących - praktyk ograniczających konkurencję oraz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

4.związek przedsiębiorców- na potrzeby przepisów dotyczących praktyk ograniczających konkurencję oraz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Przez związek przedsiębiorców rozumie się izby, zrzeszenia i inne organizacje zrzeszające przedsiębiorców, jak również związki tych organizacji.

Ponadto: na potrzeby przepisów dotyczących kontroli i koncentracji.

5.przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, która posiada kontrolę nad co najmniej jednym przedsiębiorcą, choćby nie prowadziła działalności gospodarczej, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli podejmuje dalsze działania podlegające kontroli koncentracji.

Posiadanie kontroli- nie jest pojęciem wytłumaczonym w ustawie, można przyjąć, że ma to miejsce wtedy, od kiedy nastąpiło przejecie kontroli.

Przez przejęcie koncentracji rozumie się wszelkie formy bezpośredniego i pośredniego uzyskania przez przedsiębiorcę uprawnień, które rozpatrywane osobno lub łącznie biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności o charakterze prawnym lub faktycznym umożliwiają wywieranie wpływu na innego przedsiębiorcę lub przedsiębiorców i o charakterze decydującym. O przejęciu kontroli świadczy:

a. dysponowanie w sposób bezpośrednio lub pośrednio większością głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnik albo użytkownik lub w zarządzie innego przedsiębiorcy (przedsiębiorcy zależnego), także na podstawie porozumień z innymi osobami.

b. uprawnienie do powoływania lub odwoływania większości członków zarządu lub rady nadzorczej innego przedsiębiorcy (zależnego), także na podstawie porozumień z innymi osobami.

c. członkowie jego zarządu lub rady nadzorczej stanowią więcej niż połowę członków zarządu innego przedsiębiorcy (zależnego).

d. dysponowanie pośrednio lub bezpośrednio większością głosów w spółce osobowej zależnej albo na walnym zgromadzeniu spółdzielni zależnej, także na podstawie porozumień z innymi osobami,

e. prawo do całego albo do części mienia innego przedsiębiorcy (zależnego),

f. umowa przewidująca zarządzanie innym przedsiębiorcą (zależnym) lub przekazywanie zysku przez takiego przedsiębiorcę.

Z przejęciem kontroli mamy wtedy gdy jeden przedsiębiorca może wpływać na dz innego przedsiębiorcy, najczęściej w taki sposób, że ma swoich ludzi w organach innego przedsiębiorcy lub ma możliwość wpływania na niego, może mieć część lub całość mienia przedsiębiorca zależnego, albo gdy musi on oddawać mu swój zysk.

Przedsiębiorca dominujący to taki który posiada kontrolę nad innym przedsiębiorcą. To nie to samo co przedsiębiorca zajmujący pozycję dominującą. Tu pojęcie (przedsiębiorca dominujący) jest wprowadzone na potrzeby kontroli koncentracji, bada się powiązania między przedsiębiorcami w celu ustalenia czy zachodzą pewne procesy na rynku. Może wpływać na działalność przedsiębiorcy zależnego.

Przedsiębiorca dominujący- to taki który jest silny rynkowo, ma duże udziały w rynku, ma możliwość zachowywania się w sposób niezależny od innych uczestników rynku. Nie oznacza to że jest to monopolista, to jest określenie pozycji rynkowej p, która pozwala na pewną swobodę i niezależność z jednej strony, z drugiej strony jego działalność jest ograniczona prawnie, nie wolno mu dokonywać działań rynkowych, których są dopuszczalne dla innych podmiotów.

Przedsiębiorca w rozumieniu przepisów europejskich:

Nie ma osobnego pojęcia przedsiębiorcy w europejskim prawie konkurencji. O zakresie tego pojęcia zadecydowało orzecznictwo Komisji oraz Sądu- przedsiębiorca będzie każdy podmiot, który jest zaangażowany w "działalność ekonomiczną", ta działalność to każda aktywność polegająca na oferowaniu dóbr bądź usług. Nie ma znaczenia forma organizacyjna tej działalności ani to, czy podmiot osiąga w niej jakiekolwiek zyski, tak wiec przyjęto interpretacje funkcjonalną, która odnosi się do faktycznego uczestnictwa w rynku, np. za przedsiębiorcę zostali uznani rzecznicy patentowi, śpiewacy operowi a związki zawodowe mogą być przedsiębiorcami w zależności od sytuacji.

Tylko podmiot uznany za przedsiębiorcę może podlegać przepisom dotyczącym ochrony konkurencji. Oznacza to, że kwalifikacja danego podmiotu jako przedsiębiorcy przesądza o możliwości poddawania rygorom uokik. Jeżeli dany podmiot przedsiębiorca nie będzie nie można wobec niego zastosować przepisów tej ustawy.

Porozumienia ograniczające konkurencje:

1. umowy zawierane między przedsiębiorcami, między związkami przedsiębiorców, między przedsiębiorcami i ich związkami a także związek przedsiębiorców z przedsiębiorca niektóre postanowienia tych umów,

2. uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez dwóch lub więcej przedsiębiorców lub ich związki,

3. uchwały lub inne akty związków przedsiębiorców lub ich organów statutowych.

Jedną z form porozumień są porozumienia dystrybucyjne,= to porozumienia zawierane miedzy przedsiębiorcami działającymi na różnych szczeblach obrotu, których celem jest zakup towaru dokonywany z zamiarem ich dalszej odsprzedaży.

Uokik przewiduje zakaz zawierania porozumień, które mają na celu lub których skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym.

Porozumienia mogą polegać na:

a. ustalaniu w sposób bezpośredni lub pośredni cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towaru,

b. ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu oraz postępu technicznego lub inwestycji,

c. podziale rynków zbytu lub zakupu,

d. stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzając tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji,

e. uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę tej umowy innego świadczenia niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy,

f. ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorcy nieobjętych porozumieniem,

g.uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych przedsiębiorców i przedsiębiorcę będącego organizatorem przetargu, warunków składania ofert, w szczególności zakresu prac lub cen.

Zakazu zawierania porozumień ograniczających konkurencję nie stosuje się do:

1. porozumień zawieranych między konkurentami, których łączny udział w rynku w roku kalendarzowym poprzedzającym zawarcie porozumienia nie przekracza 5 %,

2. porozumień zawieranych miedzy przedsiębiorcami, którzy nie są konkurentami, jeżeli udział w rynku posiadany przez któregokolwiek z nich w roku kalendarzowym poprzedzającym zawarcie porozumienia nie przekracza 10 %.

To porozumienie nie ma zastosowania w przypadku tzw. najcięższych ograniczeń konkurencji a więc porozumień cenowych, podziałowych, kontyngentowych i zmowy przetargowej.

Zakazu zawierania porozumień ograniczających konkurencję nie stosuje się do porozumień, które jednocześnie:

1. przyczyniają się do polepszenia produkcji, dystrybucji towarów lub do postępu technicznego lub gospodarczego,

2. zapewniają nabywcy lub użytkownikowi odpowiednią część wynikających z porozumień korzyści,

3. nie nakładają na zainteresowanych przedsiębiorców ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia tych celów,

4. nie stwarzają tym przedsiębiorcom możliwości wyeliminowania konkurencji na rynku właściwym w zakresie znacznej części określonych towarów.

Wykład 4., 09.03.11.

Porozumienia ograniczające konkurencję:

- są dopuszczalne, zakazane wtedy, gdy ograniczają konkurencję

- mogą to być porozumienia dotyczące badań

Uokik przewiduje zakaz zawierania porozumień antykonkurencyjnych (zwany także potocznie „zakazem karteli”) naruszenie go skutkuje nieważnością z mocy prawa danego porozumienia w całości lub w części.

Zakaz jest względny, istnieją wyłączenia spod tego zakazu przewidziane w art. 7 lub 8.

Art. 6 ust 1 składa się z 2 części:

• klauzuli generalnej - ustanawiającą zakaz zawierania porozumień antykonkurencyjnych

• katalog tego rodzaju porozumień, katalog ten nie jest zamknięty, wymienia jedynie typowe przypadki porozumień ograniczających konkurencję.

Zgodnie z Art. 6 ust. 1 - zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, polegające w szczególności na:

1. Ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów.

2. Ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu oraz postępu technicznego lub inwestycji

3. Stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji

4. Podziale rynków zbytu lub zakupu

Art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Porozumieniami są:

1. Umowy między przedsiębiorcami, między związkami przedsiębiorców, oraz między przedsiębiorcami i ich związkami albo niektóre postanowienia tych umów.

2. Uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez dwóch lub więcej przedsiębiorców lub ich związki.

3. Uchwały lub inne akty związków przedsiębiorców lub ich organów statutowych.

Porozumienia mogą mieć formę:

1. Horyzontalnych - zawierane między przedsiębiorcami działającymi na tym samym szczeblu obrotu towarowego, inaczej porozumienia poziome

2. Wertykalnych - zawierane między przedsiębiorcami działającymi na różnych szczeblach obrotu towarowego, np. przez porozumienia dystrybucyjne.

3. Nieznanych - pozostałe.

Porozumienia dystrybucyjne - to porozumienia zawierane między przedsiębiorcami działającymi na różnych szczeblach obrotu, których celem jest zakup towarów dokonywany z zamiarem ich dalszej odsprzedaży.

Porozumienie międzykonkurencyjne - jest porozumieniem, którego celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym.

Jako porozumienie należy traktować:

- umowy, uzgodnione praktyki przedsiębiorców lub ich związków, a także uchwały i inne akty związków przedsiębiorców lub ich organów statutowych

- status porozumienia antykonkurencyjnego może mieć także jedynie określone postanowienia - klauzula zawarta w umowie.

Jeżeli określone zachowanie przedsiębiorcy w ogóle nie będzie mogło zostać zakwalifikowane jako „porozumienie” wówczas jednocześnie nie będzie ono podlegało zakazowi przewidzianemu w art. 6 jako nie mające mieć statusu porozumienia).

Art. 6 , ust1. Wymienia trzy sposoby negatywnego wpływu, jaki na konkurencje może mieć porozumienie:

- wyeliminowanie

- ograniczenie

- czy też w inny sposób naruszenie (zafałszowanie) konkurencji

Dane porozumienie jest antykonkurencyjne, jeżeli oddziałuje na konkurencję choćby w jeden z tych sposób.

Zakaz funkcjonuje bez względu na sposób w jaki dana praktyka, oddziałuje na konkurencję. Intencją pracodawcy było jak najszersze skonstruowanie zakresu przedmiotowego zakazu przewidzianego w opisanych regulacjach.

Wyeliminowanie konkurencji:

1. Wyeliminowanie na rynku właściwym - to najdalej idący skutek antykonkurencyjnego porozumienia zachodzi w przypadku, gdy dotychczas samodzielni i rywalizujący ze sobą przedsiębiorcy całkowicie rezygnują z dalszego (ekonomicznego) współzawodnictwa. Przyjmuje się, iż aby uznać, że doszło do eliminacji konkurencji na rynku właściwym, koordynacja zachowań antykonkurencyjnych powinna być udziałem wszystkich uczestników tego rynku albo na tyle znaczącej jego części, że konkurencją ze strony pozostałych nie ma istotnego znaczenia. W praktyce tego typu skutek raczej rzadko będzie zachodzić.

2. „eliminacje konkurencji” należy utożsamiać z jej całkowitym wygaszeniem zarówno w aspekcie konkurencji aktualnej jak i potencjalnej (tym samym sytuacja taka jest najłatwiej identyfikowana).

Ograniczenie konkurencji:

1. Na rynku relewantnym - gdy dane porozumienie obejmuje tylko część przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą na rynku.

Skutek postaci ograniczenia konkurencji zachodzi też w przypadku, gdy wszyscy przedsiębiorcy działający na tym rynku są uczestnikami porozumienia. Natomiast jeżeli nawet są wszyscy to taki warunek następuje, gdy porozumienie pozostawia im pewną swobodę decyzyjną.

2. Ograniczenie konkurencji to stan zagrożenia mechanizmu konkurencji, który to stan następuje z tego powodu, że przedsiębiorca funkcjonuje na rynku zamiast zachować się w sposób prawidłowy, to koordynują swoje działania na ten temat.

Naruszenie konkurencji:

1. Na rynku właściwym stanowi najbardziej pojemne sformułowanie ze wszystkich form negatywnego oddziaływania na konkurencję przez dane porozumienie. Trudno jest określić znaczenie tej formy wpływu na konkurencję. Przyjmuje się iż jako takie zafałszowanie uznawać należy także środki, które wprawdzie nie skutkują bezpośrednim ograniczeniem swobody działań rynkowych przedsiębiorcy, bez prowadzenia do sztucznej zmiany warunków konkurencji, w sposób kolidujący z chronionym przez prawo systemem nie zakłóconej konkurencji na rynku.

2. Szersze znaczenie - każde sztuczne zakłócenie warunków konkurencji wynikające ze skoordynowanych działań stron porozumienia.

Negatywne skutki porozumień mogą ujawniać się:

1. W relacji między stronami - dotyczą głównie porozumień o charakterze horyzontalnym, kiedy to strony porozumienia w sposób w pełni świadomy zastępują konkurencję między sobą koordynacją swoich działań.

2. Pomiędzy stronami i osobami trzecimi - właściwe jest dla porozumień wertykalnych. Porozumienia te nie prowadzą bowiem do ograniczenia konkurencji między stronami, mogą one natomiast prowadzić do negatywnych skutków w zakresie konkurencji ze strony osób trzecich.

W celu ustalenia negatywnego wpływu porozumień na konkurencję należy zbadać zarówno:

1. Wpływ porozumienia na konkurencję między markową , tj. kształtowanie między sprzedawcami konkurencji marek produktów

2. Jak i na konkurencję wewnątrz markową, tj. konkurencja pomiędzy sprzedawcami tego samego produktu.

Porozumienie może wywierać negatywny wpływ:

- na konkurencję rzeczywistą (po prostu istnieje)

- a także konkurencję potencjalną - podlega ochronie, bo możliwość wejścia na rynek nowych graczy wywiera istotny wpływ na zachowanie podmiotów funkcjonujących już na tym rynku. Jeżeli zatem zastąpi ograniczenie potencjalnej konkurencji to ucierpi także na tym konkurencja rzeczywista, w tym sensie, że firmy już istniejące na rynku działać będą pod mniejszą presją.

Zakaz zawierania porozumień ograniczających konkurencję dotyczy:

1. Porozumienia, których skutkiem jest ograniczenie konkurencji

2. Dotyczy ten zakaz też tych osób, które mają cel antykonkurencyjny.

Ustawodawca posługuje się spójnikiem „lub” co oznacza, że przesłanki antykonkurencyjnego „celu” oraz antykonkurencyjne „skutki” mają charakter alternatywny. Rozróżnienie to jest istotne przy postępowaniu antymonopolowym i przy podejmowaniu pewnych czynności w ramach tego postępowania, także środków właściwych skierowanych wobec przedsiębiorcy naruszających ten zakaz.

Zakaz ten obowiązuje bez względu na to w jaki sposób zostało zawarte porozumienie. Nie jest wymagalne wykonanie istnienia jakichkolwiek ustnych lub pisemnych ustaleń między jego uczestnikami. Przedmiot bądź antymonopolowy nie jest sposób postępowania lecz ustalenie czy ten cel został osiągnięty czy też skutek został osiągnięty (art.6).

Jest to irrelewantna forma, czy też sposób zawarcia danego porozumienia.

Anty konkurencyjny cel:

1. Konieczne jest zbadanie treści porozumienia, na podstawie której będzie można ustalić jaki jest cel danego porozumienia

2. Nie musi oczywiście wynikać z wszelkich postanowień porozumienia wystarczające jest iż zawierać będzie tylko poszczególne klauzule zmierzające do ograniczenia lub eliminacji konkurencji (w praktyce porozumienie między przedsiębiorcami).

3. Wspomniany cel zasadniczo przypisywać należy porozumieniom zawierającym postanowienia wymienione w art. 6 ust1. Uokik czy też porozumienia skonstruowane na podobieństwo tych postanowień

4. Może jednak przyjąć tu pewną generalną zasadę, że za porozumienie mające antykonkurencyjny cel uznawać należy takie porozumienie, które jest sprzeczne z celami ustawy antymonopolowej.

5. W zakresie wykonania antykonkurencyjnego celu porozumienia, bez znaczenia jest jego forma, każde uzgodnienie skierowane przeciwko osobą trzecim (niebędącym stroną porozumienia) może prowadzić do ograniczenia konkurencji, jeżeli taki był jego cel.

6. Do ustalenia zaś, jaki był cel porozumienia wystarczy stwierdzenie, że jego uczestnicy ograniczają swoją swobodę w stosowaniu z osobami trzecimi na podstawie wspólnego uzgodnienia.

7. W razie uznania, że celem ocenianego porozumienia jest ograniczenie konkurencji, to nie ma potrzeby badania skutków funkcjonowania tego porozumienia, czyli jak działało w praktykach na rynku i nie ma potrzeby udowodnienia, że wywołało to skutki porozumienia negatywnego, skutki dla stron konkurencji na rynku. Ma to znaczenie praktyczne, bo wykazanie celu porozumienia zawęża zakres oceny, przez organ antymonopolowy, do tego że ocenia nie formalne elementy tego porozumienia (treść) i kontekst ekonomiczny zawarcia porozumienia.

8. Nie jest konieczne aby antykonkurencyjny cel został osiągnięty - bez znaczenia przyczyna osiągnięcia

9. Ustawa antymonopolowa reglamentuje, nawet sam zamiar wywołania przez przedsiębiorce - w następstwie uzgodnienie działań - negatywne dla konkurencji skutków zakazem objęty jest uzgodniony przez przedsiębiorcę zamiar zrezygnowania w całości lub w części ze swej suwerenności w zakresie podejmowania decyzji gospodarczych

10. Cel (zamiar) porozumienia powinien być ustalany na podstawie kryteriów obiektywnych oraz kontekstu ekonomicznego porozumienia, czyli okoliczności oraz powodów dla których porozumienie zostało zawarte, nie ma zatem potrzeby badania (subiektywnych) zamiarów stron.

11. Jeśli treść porozumienia zawiera najcięższe (oczywiste) ograniczenia konkurencji, nie jest konieczne badanie rzeczywiste zamiaru stron ani także kontekstu ekonomicznego.

12. Cel porozumienia powinien jednoznacznie wynikać z jego treści, a w przypadku nieformalnych uzgodnionych praktyk, z całokształtu zachowań na rynku określonych przedsiębiorstw lub ich związków.

W przypadku, gdy z treści porozumienia nie będzie wynikać, iż celem zawarcia tego porozumienia jest ograniczenie konkurencji to wtedy organ antymonopolowy, żeby stwierdzić istnienie porozumienia za zasadne trzeba wykazać, że kolejne stosowanie tego porozumienia miało antykonkurencyjne skutki na rynku.

Ustalenie treści porozumienia może nie rzadko być utrudnione lub wręcz niemożliwe. Tym samym ocenę dopuszczalności jego zawarcia, nie będzie mogła być dokonywana w oparciu o badanie subiektywne lub obiektywne celów porozumienia, lecz dopiero na podstawie analizy skutków jakie wywarło ono na rynku.

Wykład 5., 16.03.11.

Antykonkurencyjny skutek:

1. Zakazem objęte są takie porozumienia, których celem nie jest ograniczenie konkurencji, lecz które:

- faktycznie skutek taki wywołały lub

- mogą wywołać w niedalekiej przyszłości

2. bez znaczenia jest brak występowania po stronie przedsiębiorcy występowania po stronie przedsiębiorcy zamiaru ograniczenia konkurencji. Taki zamiar nie musi wynikać z treści porozumienia. Oznacza, to że przedsiębiorcy także nie świadomie mogą naruszać przepisy ustawy, wskutek współpracy gospodarczej, odbywającej się na podstawie danego porozumienia. Okoliczność, iż naruszenie przepisów ustawy nastąpiło w sposób niezamierzony przez przedsiębiorców, którzy nie mieli intencji wywoływania skutków antykonkurencyjnych, nie stanowi przesłanki legalizującej ich działania, ale powyższa okoliczność powinna być brana pod uwagę przy podejmowaniu przez prezesa uokik decyzji w zakresie nakładania kar pieniężnych za naruszenie przepisów ustawy.

3. antykonkurencyjny skutek porozumienia powinien być interpretowany szeroko, jako skutek rzeczywisty (faktyczne ograniczenie konkurencji), jak i skutek prawdopodobny, czyli taki, który może wystąpić w niedalekiej przyszłości.

4. badanie skutków danego porozumienia wymaga wyznaczenia rynku właściwego, przeprowadzenie jego analizy ekonomicznej oraz wskazania jak wyglądałaby konkurencja w razie gdyby oceniane porozumienie, nie zostało zawarte. Koniecznie jest także wykazanie związku między zmianą warunków konkurowania, a danym porozumieniem.

W zdecydowanej większości:

• W przypadku porozumień horyzontalnych rynkiem właściwym będzie przynajmmniej rynek, na którym działają strony porozumienia, na tym bowiem rynku ujawniają się z dużym prawdopodobieństwem skutki ich antykonkurencyjnej umowy.

• W przypadku porozumień wertykalnych rynkiem właściwym będzie z reguły rynek na niższym szczeblu obrotu towarowego, jeżeli przykładowo producent ustala sztywną cenę odsprzedaży produktu przez dystrybutorów, to rynkiem właściwym będzie właśnie rynek, na którym działają dystrybutorzy, na takim rynku ujawni się bowiem antykonkurencyjny skutek porozumienia.

Formy porozumień:

• Porozumienia cenowe:

- zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest ustalenie cen sprzedaży lub cen odsprzedaży towarów. Porozumienie tego typu (tzw. porozumienia cenowe) mogą być zawierane zarówno przez przedsiębiorców działających na tym samym szczeblu obrotu, jak i przez przedsiębiorców działających na różnych szczeblach obrotu (zarówno po stronie popytu i podaży).

Porozumienia te zaliczają się do najcięższych naruszeń przepisów prawa konkurencji, a tym samym prawie zawsze są one sprzeczne z prawem.

Szczególna szkodliwość porozumień cenowych wiąże się z tym, że:

1. W sposób bezpośredni pozbawiają one konsumentów możliwości zakupu towaru lub usługi po cenie niższej niż nielegalne ustalona.

Przedsiębiorca będący stronami porozumienia zyskują komfort działania niemożliwy w warunkach konkurencji, co w sprawia że nie muszą zabiegać o kontrahentów, np. wyższą jakością produktów czy poprzez obniżanie cen.

2. Dodatkowo zawarcie porozumień z reguły prowadzi do ustalenia cen na poziomie wyższym od rynkowej.

Nawet jeśli ceny w wyniku zawarcia porozumienia okresowo spadają, np. w celu eliminacji konkurentów - to po pewnym czasie kiedy cel zostanie osiągnięty, następuje ich wzrost na zrekompensowanie poniesionych strat i utrzymanie sztucznie zawyżonej rentowności.

Samo ustalenie cen, może mieć bardzo różne formy. Zakaz obejmuje ustalenie cen:

- „wprost” ( przy czym chodzić może zarówno o ceny sztywne - ustalone na określonym poziomie, jak i o ceny minimalne, czy o ustalenie pewnych wiążących uczestników rynku przedziałów cenowych.

Ustalenie cen oraz formuł cenowych:

- najprostszą formą zakazanego porozumienia cenowego jest porozumienie dotyczące ustalenia cen, jakie stosowane mają być przez uczestników porozumienia

- ten efekt może być osiągnięty poprzez ustalenie pewnych mechanizmów

Ceny minimalne:

- inną formą zakazanego porozumienia cenowego jest porozumienie dotyczące ustalenia cen minimalnych (a więc cen poniżej których żaden z uczestników porozumienia nie może sprzedawać swoich usług lub produktów).

- tym samym każdy z uczestników porozumienia zachowuje pewną niezależność polityki cenowej. W praktyce oznacza to również, iż ceny na rynku mają zróżnicowany charakter co może utrudniać wykrycie porozumienia.

- jednocześnie każda ze stron ma gwarancje, że ceny nie spadają poniżej pewnego poziomu, a tym samym gwarancje określonego poziomu rentowności, co nie byłoby możliwe w warunkach konkurencji.

Ustalenie cen docelowych (targetowych):

- uczestnicy porozumienia ustalają pewną cenę albo pewien przedział cenowy, do którego osiągnięcia będą dążyć w określonym czasie. Ustalenie to może dotyczyć zarówno pewnych rodzajów produktów (usług) jak i określonych klientów (bądź kategorii klientów).

Ceny rekomendowane:

- ustalenie tych cen jest sprzeczne z prawem, jeżeli ma miejsce między konkurentami. Tego typu ustalenia są szkodliwe dla konkurencji, bowiem eliminują w znacznym stopniu niepewność co do polityki cenowej innych graczy rynkowych (zjawisko koordynacji cenowej).

Porozumienia kontyngentowe:

- są formą nielegalnych porozumień

- są to porozumienia dotyczące ustalenia wielkości produkcji bądź zbytu, jak również porozumienia dotyczące inwestycji (np. w nowe linie produkcyjne)

- cel ich zawierania jest oparty na zależności między podażą, a cenami na rynku - kontrolowanie podaży umożliwia bądź znacząco ułatwia kontrolę cen.

Formy:

- kwoty produkcyjne lub sprzedażowe

- ograniczenie działalności marketingowej

- niekiedy porozumienia specjalistyczne - takie w których jedna ze stron dobrowolnie rezygnuje z produkcji określonego towaru bądź świadczenia usługi, „wynagrodzeniem” jest z reguły analogiczne zobowiązanie drugiej strony względem innego produktu lub usługi, co zbiór tego typu porozumień do podziału rynków)

- porozumienie odnośnie do dystrybucji towarów

- niedozwolona standaryzacja produktów lub metod produkcji

- podział terytoriów lub kanałów dystrybucji

Podział rynków:

• Terytorialny - kiedy strony umawiają się co do tego, że każda z nich działać będzie wyłącznie na pewnym obszarze, nie podejmując konkurencji na innych obszarach.

• Podmiotowy - kiedy strony porozumienia dzielą między siebie kontrahentów

• Asortymentowy - kiedy to strony dokonują podziału towarów lub usług (każda z nich rezerwuje sobie określony asortyment).

Formy:

- przydział udziałów w rynku

- respektowanie rynków macierzystych

- podział odbiorców

Porozumienie dyskryminacyjne:

- niejednolitość warunków stosowanych przez strony porozumienia wobec określonych podmiotów, nie oznacza, że warunki te będą takie same, jak ma to miejsce, np. w przypadku porozumień cenowych zakładających i istnienie ceny sztywnej. Praktyka zakazana na mocy art. 6, ust1, pkt.4 uokik ma miejsce już wówczas, gdy strony porozumienia stosują na jego mocy nowy warunek umów naruszające zasady równości kontraktowej.

Warunkiem zastosowania zakazu porozumień dyskryminujących jest istnienie „podobieństwa” umów zawieranych z osobami trzecimi. O warunkach tych obok prawnej kwalifikacji - decydować powinno „podobieństwo ekonomiczne”.

Wykład 6., 23.03.11.

Porozumienie wiązane:

- warunkiem uznania tej praktyki za zakazaną jest brak istnienia rzeczowego lub zwyczajowego związku dodatkowego świadczenia z przedmiotem umowy. O istnieniu takiego związku lub jego braku decydować powinno przekonanie podmiotów podejmujących decyzje o zakupie.

- Jeżeli z badań wynika że podmioty nie traktują nabywanych produktów lub usług jako towarów pozostających w rzeczowym lub zwyczajowym związku z samymi świadczeniami, wówczas przyjąć należy iż mamy do czynienia z umową wiązaną (uzależnia się zawarcia umowy pomiędzy stronami od przyjęcia przez osobę trzecią świadczenia które nie ma rzeczowego związku z przedmiotem umowy głównej, bez zawarcia tej umowy dodatkowej ta osoba główna nie zostanie zawarta.) Kto decyduje o tym ze ta umowa jest wiązana o tym nie decyduje organ tylko to jak podmioty które są nabywcami postrzegają tego typu umowę, robi się badania w tym zakresie i jeśli wynika z nich, ze nabywcy nie postrzegają tych umów jako pozostających w związku rzeczowym (musi być element konieczny) lub zwyczajowym.

- Istotą tej praktyki określonej jest wymuszenie na kontrahentach mniej korzystnych warunków uczestnictwa w obrocie gospodarczym. Bez przyjęcia dodatkowego świadczenia umowa główna nie zostałaby zawarta.

Antykonkurencyjny charakter takiej praktyki przejawia się:

• w postaci ograniczenia swobody decyzyjnej kontrahentów stron porozumienia (w postaci wymuszania na nich przyjęcia dodatkowych świadczeń) oraz

• w postaci ograniczenia a nawet wyłączenia mechanizmu konkurencji w obszarze świadczenia usług dodatkowych (narzuconych).

Świadczenie niezwiązane z głównym przedmiotem umowy nie musi być nieekwiwalentne, wystarczy, że jest ono narzucone, tj. przyjęte przez odbiorcę wbrew jego woli.

Porozumienia eliminacyjne (bojkot), może być horyzontalne lub wertykalne, polega na dążeniu do:

1. zachowania status quo w obrębie podmiotów działających na danym rynku, co prowadzi do powstania barier wejścia na ten rynek, skutkując utrudnieniem lub wyłączeniem możliwości rozwoju konkurencji na tym rynku,

2. zredukowania liczby przedsiębiorców działających na tym rynku, co zmierza do ograniczenia panującej na danym rynku konkurencji przez usunięcie z niego innych przedsiębiorców.

Praktyka ta może obejmować porozumienia:

- poziome (między konkurentami)

- pionowe (między uczestnikami różnych szczebli obrotu)

Zmowa przetargowa:

-przedmiotem uzgodnienia są warunki składanych ofert. Klasyczna zmowa przetargowa jest np. ustalenie z góry przez wszystkich przedsiębiorców; uczestników przetargu zwycięzcy przetargu wskutek złożenia przez pozostałych stron porozumienia takich ofert, które spowodują wybór oferty zwycięzcy przetargu "wewnętrznego",

Uznanie, że uzgodnione zachowanie przedsiębiorców (i lub organizatora przetargu) stanowiło „zmowę” zakazaną, skutkuje nieważnością (ex lege) samego porozumienia (zmowy przetargowej).

Nie prowadzi to natomiast do „automatycznej” utraty ważności umowy, zawartej w wyniku („uzgodnionego”) przetargu. Umowa ta jest prawnie skuteczna, lecz jej ważność może zostać zakwestionowana w trybie art. 70⁵ par 1 kc. Zgodnie z tym przepisem organizator albo uczestnik przetargu może żądać unieważnienia zawartej w wyniku przetargu umowy, jeżeli strona tej umowy, inny uczestnik albo osoba działająca w porozumieniu z nimi...

Wyłączenia spod zakazu:

Zakazu zawierania porozumień ograniczających konkurencje nie stosuje się do porozumień zawieranych między: (porozumienia bagatelne)

1.konkurentami, których łączny udział w rynku w roku kalendarzowym poprzedzającym zawarcie porozumienia nie przekracza 5 %. Uważa się je za groźniejsze

2.przedsiębiorcami, którzy nie są konkurentami, jeżeli udział w rynku posiadany przez któregokolwiek z nich w roku kalendarzowym poprzedzającym zawarcie porozumienia nie przekracza 10 %.

Wyłączenia tego nie stosuje się do porozumień których przedmiotem jest:

-ustalenie bezpośrednio lub pośrednio cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów; tzw. porozumienia cenowe,

-ograniczenie lub kontrolowanie produkcji lub zbytu oraz postępu technicznego lub inwestycji, tzw. porozumienia kontyngentowe,

-podział rynków zbytu lub zakupu, tzw. porozumienia podziałowe,

-zmowa przetargowa

Zakazu zawierania porozumień ograniczających konkurencje nie stosuje się do por które jednocześnie:

- przyczyniają się do polepszenia produkcji, dystrybucji towarów lub do postępu technicznego lub gospodarczego,

-zapewniają nabywcy lub użytkownikowi odpowiednią część wynikających z porozumień korzyści,

-nie nakładają na zainteresowanych przedsiębiorców ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia tych celów,

-nie stwarzaj tym przedsiębiorcom możliwości wyeliminowania konkurencji na rynku właściwym w zakresie znacznej części określonych towarów.

Ciężar udowodnienia tych okoliczności spoczywa na przedsiębiorcy.

Pierwsze dwie z tych przesłanek to przesłanki pozytywne, czyli

-przyczynianie się przez porozumienie do polepszenia produkcji, dystrybucji...

-zapewnienia nabywcy...

Dwie następne mają charakter negatywny, w tym sensie że określają stany rzeczy które nie mogą wystąpić, aby dane porozumienie zostało objęte zwolnieniem, chodzi tu o:

-nałożenie na zainteresowanych przedsiębiorców...

-stworzenie przedsiębiorcom możliwości wyeliminowania...

Spełnienie przesłanki negatywnej stanowi sytuacja, w której dany stan rzeczy nie wystąpił. Konieczne jest łączne jednoczesne spełnienie wszystkich czterech przesłanek o czym wprost przesądza art. 8.1 uokik. Brak spełnienia jednej z nich wyklucza możliwość wyłączenia.

Art. 8.3 daje podstawy do przyjęcia przez RM rozporządzeń wyłączających określone kategorie porozumienia spod zakazu. Rozporządzenia wydane przez RM mają na celu ułatwienie stosowania art. 8.1. Jeżeli bowiem dane porozumienie spełnia przesłanki określone w roz, to nie jest konieczne odrębne stosowanie do takiego porozumienia. art. 8.1.

-warunki jakie muszą być spełnione aby porozumienie mogło być uznane za wyłączone spod zakazu,

-klauzula, których występowanie w por stanowi naruszenie art. 6,

-okres obowiązywania wyłączenia

Obydwa rozwiązania zwolnienie indywidualne i grupowe nie różnią się zasadniczo od siebie, oparte są bowiem na tym samym mechanizmie zwalniającym (prokonkurencyjne skutki porozumienia przeważają nad jego skutkami negatywnymi. W obydwu przypadkach zwolnienie następuje z mocy prawa i zawsze ma ono zastosowanie...

Choć co do zasady art 8.1 i przepisy roz mogą mieć zastosowanie do każdego porozumienia sprzecznego z art 6, to należy podzielić pogląd, że porozumienia zawierające najcięższe ograniczenia konkurencji tylko w wyjątkowych przypadkach mogą zostać objęte zwolnieniem.

Analiza zgodności porozumienia z prawem przebiega w kilku podstawowych etapach:

-należy odpowiedzieć na pytanie, czy mamy do czynienia z antykonkurencyjnym porozumieniem w rozumieniu przepisów ustawy. Wymaga to zbadania zagadnień:

*czy zawarto porozumienie w rozumieniu przepisu art. 4 pkt 5 ustawy,

*czy cel lub skutek takiego porozumienia jest antykonkurencyjny, tzn. czy dochodzi lub dojść może do wyeliminowania, ograniczenia lub naruszenia w inny sposób konkurencji na rynku właściwym.

Pierwszy etap analizy przebiegać może w różny sposób w zależności od tego, czy porozumienie kwalifikowane jest do kategorii porozumień zakazanych ze względu na antykonkurencyjny cel ich zawarcia (por zawierające hard- core restraints), czy też mieści się w tej kategorii.

-porozumienia zakazane ze względu na ich cel, przedmiot stanowią najcięższe naruszenie przepisów prawa konkurencji, jako takie niemal automatycznie naruszają art. 6 uokik (zakaz per Se)

W przypadku porozumień niezaliczanych do kategorii najcięższych naruszeń przepisów prawa a porozumienie co do zasady jest sprzeczne z art. 6, to kolejnym krokiem musi być zbadanie czy może ono zostać spod zakazu wyłączania istnieje kilka podstaw do takiego wyłączenia:

*może być ograniczony de minimis negatywny wpływ porozumień na konkurencję. Konieczne jest zatem odwołanie się do art. 7 ustawy, który w sposób generalny wyłącza spod zakazu porozumienia zawierane przez przedsiębiorców niedysponujących siłą rynkową. Z uwagi na to, ze porozumienia takie nie mają wystarczającego potencjału do ograniczenia konkurencji,

Jeżeli brak jest podstaw do wyłączenia porozumień spod zakazu na podstawie art. 7, to konieczne jest zbadanie, czy porozumienie to bądź pewne klauzule w nim zawarte, nie zostało wyłączone spod zakazu przepisami jednego z rozporządzeń zawierających wyłączenia grupowe,

Gdy okaże się że przepisy rozporządzeń w sprawie wyłączeń blokowych nie znajdują zastosowania, zasadne jest podjecie próby wyłączenia porozumienia spod zakazu z uwagi na jego prokonkurencyjne skutki; w warunkach polskich umożliwia to art. 8.1, gdzie wskazane są przesłanki, których spełnienie powoduje uznanie, że porozumienie jest zgodne z prawem, pomimo swej formalnej sprzeczności z art. 6.

Polityka dochodzenia kar lemiens- uczestnicy por najczęściej działają w zmowie skrytej, ta kara jest dotkliwa, więc ten przedsiębiorca, który jako pierwszy powiadomił prezesa uokik o tym por i ze będzie z nim współdziałał, będzie mógł skorzystać z całkowitego darowania kary pieniężnej. Ta procedura ma zapewnić bezpieczeństwo i anonimowość temu przed. Zawsze jest ryzyko ze ktoś złoży zawiadomienie o tym por jako kolejny, nie może to być inicjator por, nie może nakłaniać, to wtedy ci kolejni mogą liczyć na obniżenie tej kary.

Zakazane jest zawieranie porozumień między przedsiębiorstwami, których celem lub skutkiem jest ograniczenie konkurencji, w post antymonopolowym badane jest czy był antykonkurencyjny skutek porozumienia, ten skutek jest traktowany obiektywnie, nawet jeśli przedsiębiorcy nie mieli na celu ograniczenia konkurencji. Przepisy- jest klauzula generalna, wskazane są przykładowe rodzaje praktyk uznawanych za porozumienia ograniczające konkurencję. Jeżeli dane porozumienie jest inne przedmiotowo niż te nazwane to też może zostać uznane za zakazane, samo zawieranie porozumień jest dopuszczalne. Zakaz zawierania porozumień ograniczających konkurencję nie jest zakazem bezwzględnym.

Wykład 7., 30.03.11.

Zakaz nadużycia pozycji dominującej przez przedsiębiorcę na rynku właściwym- klauzula generalna, oznacza to, że zakazane jest nadużycie pozycji dominującej przez przedsiębiorcę na rynku właściwym.

Oznacza to, że:

1. zakazane nie jest zajmowanie pozycji dominującej,

2. zakazane nie jest osiągnięcie pozycji dominującej w wyniku wzrostu potencjału ekonomicznego, (nie w drodze koncentracji), koncentracja to może być fuzja albo przejęcie,

3. zachowania rynkowe stanowiące przejawy nadużycia są co do zasady legalne w obrocie gospodarczym, to szczególna pozycja rynkowa przedsiębiorcy (pozycja dominująca) czyni je sprzecznymi z prawem.

Pozycja dominująca - to pozycja przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie mu możliwości działania niezależnie od innych uczestników rynku: konkurentów, kontrahentów, konsumentów.

Domniemywa się że przedsiębiorca zajmuje pozycję dominującą, jeżeli jego udział w rynku przekracza 40 %. To domniemanie może być obalone przez przedsiębiorcę, który może wykazać że istnieje skuteczna wobec niego konkurencja. Nie ma takiego domniemania w traktatach. Skutkiem tego domniemania jest to ze przekroczenie tego udziału powoduje, że przedsiębiorca automatycznie podlega rygorom ustawy. Przedsiębiorca musi wykazać że on tej pozycji nie zajmuje, że pozostali uczestnicy rynkowi konkurują z nim. Nieprzekroczenie tego progu nie powoduje automatycznie że przedsiębiorca pozycji dominującej nie zajmuje.

W świetle uokik istnieją dwa kryteria oceny tego, czy przedsiębiorca zajmuje na rynku pozycje dominująca:

-kryterium ilościowe- przekroczenie 40 % udziału w rynku,

-kryterium jakościowe- zdolność do zapobieganie skutecznej konkurencji.

Art. 9 uokik zawiera generalny zakaz nadużycia pozycji dominującej oraz wskazanie katalogu praktyk będących przejawem tego nadużycia. Użycie zwrotu w szczególności oznacza, że nie jest to katalog zamknięty. Inne praktyki, nie wymienione w ustawie mogą zostać uznane za nadużycie na podstawie klauzuli generalnej.

Brak legalnej definicji nadużycia, próby zdefiniowania nastąpiły w orzecznictwie, brak jest o tyle kłopotliwy, że działania stanowiące przejaw nadużycia są dopuszczalne w obrocie gospodarczym. Trudność polega na tym ze szczególna pozycja rynkowa przed czyni jego działania rynkowe sprzeczne z prawem. Mówi się na takim przedsiębiorcy ciąży szczególna odpowiedzialność, bo może on na tym rynku wyrządzić szkodę. Zakaz dotyczy przedsiębiorców zajmujących co najmniej pozycje dominującą, a wiec przedsiębiorców zajmujących pozycje silniejsza, czyli pozycja oligopolistyczna- jeżeli na danym rynku funkcjonuje kilku przedsiębiorców, np. 3 sieci komórkowe, zanim weszły jeszcze inne. Duopol- przedsiębiorca taki ma pozycje duopolistyczna- kiedy na rynku jest 2 przedsiębiorców. Jeżeli jest tylko jeden przedsiębiorca, ma on pozycje monopolistyczna, także, kiedy ma powyżej 95 % udziału w rynku.

Podział praktyk:

-wykluczające

-eksploatacyjne

Praktyki wykluczające:

Pozycja dominująca wiąże się z niezależnością od innych uczestników rynku. Z kolei niezależność związana jest z zakresem presji konkurencyjnej wywieranej przez dane przedsiębiorstwo. Pozycja dominująca wiąże się z tym, ze presja konkurencyjna nie jest wystarczająco skuteczna i w związku z tym dany przedsiębiorca posiada istotną nie trwałą władzę rynkową. Oznacza to że na decyzje podejmowane przez takiego przedsiębiorcę nie mają wpływu ani działania ani reakcje konkurentów, klientów ani konsumentów. Organ antymonopolowy może uznać, że nie istnieje skuteczna presja konkurencyjna, nawet jeżeli utrzymuje się pewna rzeczywista lub potencjalna konkurencja. Pozycja dominująca wynika z wielu czynników, które, jeżeli rozpatrywane są osobno, niekoniecznie mają charakter decydujący. Przedsiębiorca, który przez wystarczająco długi czas zachowuje zdolność do podwyższania cen powyżej poziomu konkurencyjnego nie stoi w obliczu skutecznej presji konkurencyjnej. Podwyższenie cen oznacza tu zdolność do utrzymania cen na poziomie wyższym od konkurencyjnego.

Ocenie tego, czy przedsiębiorca zajmuje pozycje dominującą uwzględnia się strukturę konkurencji na rynku, a w szczególności następujące czynniki:

-presja konkurencyjna, która wynika z obecnych dostaw produktów lub usług od aktualnych konkurentów oraz z pozycji jaką zajmują oni na tym rynku (pozycja przedsiębiorcy) zajmującego pozycje dominującą i jego konkurentów,

-presja konkurencyjna spowodowana realnym zagrożeniem przyszła ekspansja aktualnych konkurentów lub wejściem na rynek potencjalnych konkurentów (konkurencja potencjalna),

-presja konkurencyjna spowodowana siłą przetargową klientów przedsiębiorcy.

Kształtowanie się udziałów w rynku jest istotna informacja na temat struktury rynku i znaczenia działających na nim przedsiębiorców. Interpretacja poziomu udziału w rynku następuje w świetle całokształtu warunków panujących na rynku właściwym a w szczególności dynamiki rynku i stopnia zróżnicowania produktów. Niewielkie udziały w rynku na ogol świadczą o braku znaczącej siły rynkowej. Prawdopodobieństwo wystąpienia sytuacji zajmowania przez przedsiębiorcę pozycji dominującej jeżeli przedsiębiorca ten ma udział w rynku mniejszy niż 40 % jest nieduże. Jednakże mogą mieć miejsce szczególne przypadki przy progu niższym niż 40 %, w których konkurenci nie są w stanie wywierać skutecznej presji konkurencyjnej na działania przedsiębiorcy zajmującego pozycję dominującą. Można przyjąć ze im większy jest udział w rynku i im dłuższy czas posiadania tego udziału, tym większe prawdopodobieństwo zajmowania pozycji dominującej i ewentualnego nadużycia tej pozycji.

Pojęcie antykonkurencyjnego zamknięcia dostępu do rynku używane jest w odniesieniu do sytuacji, gdy efektywny dostęp aktualnych lub potencjalnych konkurentów do towarów, usług bądź rynków jest utrudniony lub uniemożliwiony wskutek działania przedsiębiorcy zajmującego pozycję dominującą, w związku z czym przedsiębiorca ten może być w stanie podwyższyć cenę ze szkodą dla konsumentów.

Czynniki brane pod uwagę czy domniemane nadużycie może doprowadzić do antykonkurencyjnego zamknięcia dostępu do rynku to:

1. pozycja dominująca przedsiębiorcy, można przyjąć że im silniejsza pozycja dominująca tym większe prawdopodobieństwo, że działanie mające na celu ochronę tej pozycji prowadzi do antykonkurencyjnego zamknięcia dostępu do rynku,

2. warunki panujące na rynku właściwym obejmują one warunki wejścia na rynek i ekspansji, jak np. istnienie korzyści skali, im większa skala produkcji, tym taniej można produkować jednostkę towaru,

3. pozycja konkurentów przedsiębiorcy zajmującego pozycję dominującą, ten czynnik uwzględnia znaczenie konkurentów dla utrzymania skutecznej konkurencji, konkurent może odgrywać ważną konkurencyjną rolę, nawet jeżeli posiada jedynie niewielki udział w rynku w porównaniu z udziałami innych konkurentów. Dzieje się tak dlatego, że może on być najbardziej bezpośrednim konkurentem przedsiębiorcy zajmującemu pozycję dominującą lub mieć opinie konkurenta, systematycznie obniżającego ceny bądź też wykazywać wysoki poziom innowacji,

4. pozycja odbiorców lub dostawców czynników produkcji, tu rozważany jest ewentualny selektywny charakter danego działania, czy przedsiębiorca zajmujący pozycję dominującą stosuje daną praktykę jedynie w stosunku do wybranych odbiorców lub dostawców czynników produkcji.

Wykład 8., 06.04.11.

5. zakres domniemanego nadużycia -im wyższy jest procent ogólnej sprzedaży na rynku właściwym, na który działanie ma wpływ, im dłużej ona trwa i im bardziej regularnie jest podejmowane, tym większe jest prawdopodobieństwo wystąpienia efektu zamknięcia dostępu do rynku,

6. możliwe dowody faktycznego zamknięcia dostępu do rynku, tzn. jeżeli działanie jest kontynuowane przez wystarczająco długi czas, to wyniki osiągane przez przedsiębiorcę zajmującego pozycję dominującą i jego konkurentów mogą być bezpośrednim dowodem antykonkurencyjnego zamknięcia dostępu do rynku,

7.bezpośrednie dowody stosowania strategii wyłączającej, obejmują one wewnętrzne dokumenty przedsiębiorców, plany zaangażowania się w działania zmierzające do wykluczenia konkurenta lub niedopuszczenia do wejścia na rynek, itp.

Przejawem nadużycia pozycji dominującej jest:

1. narzucanie nieuczciwych cen, w tym nadmiernie wygórowanych i rażąco niskich, odległych terminów płatności i innych warunków zakupu i sprzedaży towarów

2. ograniczenie produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub konsumentów,

3. stosowanie w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzając tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji,

4. uzależnienie zawarcia umowy od przejęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy, pojedynczy podmiot uzależnia zawarcia umowy od dodatkowego świadczenia, przy porozumieniu wiązanym takie umowy z osobami trzecimi, porozumienie jest zawierane miedzy co najmniej 2 przedsiębiorcami a nadużycie przez więcej,

5. przeciwdziałanie warunkom niezbędnym do powstania lub rozwoju konkurencji,

6. narzucanie uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, przynoszących nieuzasadnione korzyści,

7. podział rynku według kryteriów terytorialnych, asortymentowych lub podmiotowych.

Narzucanie nieuczciwych cen; przesłanki: (muszą być one spełnione łącznie)

-nieuczciwy, niesłuszny warunek umowy (cena) musi zostać narzucony drugiej stronie przez przedsiębiorcę zajmującego pozycję dominującą,

-cena musi być nadmiernie wygórowana,

-brak jest obiektywnego uzasadnienia stosowanej praktyki

Obiektywna praktyka zachodzi, jeżeli dane działanie przedsiębiorcy może być obiektywnie uzasadnione innymi przyczynami niż zamiar ograniczenia konkurencji, to przyjmuje się wtedy, że przedsiębiorca nie naruszył tych przepisów- jest to przesłanka orzecznicza. to usprawiedliwienie nawiązuje do wyłączeń z zakresu zakazu zawierania porozumień ograniczających konkurencję.

Praktyka ta ma charakter eksploatacyjny- innymi słowy stosowanie nadmiernie wygórowanej ceny to najbardziej oczywisty sposób wykorzystania swojej pozycji przez monopolistę. Jest to spowodowane wysokim poziomem skoncentrowania rynku- tym, ze monopolista jest bardzo silny, ma wyłączność na dany rodzaj towaru.

Drugą stroną umowy może być kontrahent lub konsument. Kontrahentem jest przedsiębiorca wchodzący w relacje umowne z przedsiębiorcą zajmującym pozycję dominującą. Można powiedzieć, że jest jego partnerem handlowym.

Praktyka narzucania nieuczciwych cen może mieć bezpośredni wpływ na konsumenta,

Narzucaniu nieuczciwych cen czy też niesłusznych warunków kontraktu cechuje się jednostronnością i przymusem towarzyszącym ich wdrożeniu. (wyrok SOKiK z 11.01.03, XVII Ama 12/2002, Dz. Urz. UOKiK 2004, nr 2, s 48).

Warunki nieuczciwe mogą mie^ć charakter cenowy lub pozacenowy. Dwie podstawowe kategorie cen nieuczciwych to: ceny nadmiernie wygórowane a także ceny rażąco niskiej zwane drapieżnymi.

Praktyka pobierania cen nadmiernie wygórowanych ma charakter eksploatacyjny, natomiast stosowanie cen rażąco niskich- charakter wykluczający. Pojęcia nieuczciwe i niesłuszne są pojęciami nieostrymi.

Istnieje kilka metod oceny tego, czy cena jest nadmiernie wygórowana:

-analiza kosztowa- bada się to jakie są koszty produkcji danego towaru i po jakiej cenie są one sprzedawane, by na tej podstawie ustalić marżę zysku, czasami ta analiza jest stosowana tez wobec innych przedsiębiorców,

-badanie relacji cen danego przedsiębiorcy stosowanych na rynku zdominowanym i na rynkach konkurencyjnych- jeżeli przed funkcjonuje na kilku rynkach w kilku krajach i na jednym z nich zajmuje pozycję dominującą, a na innych nie wtedy się sprawdza czy są różnice w cenach które on stosuje w poszczególnych krajach, czy ceny są wyższe i o ile,

-analiza porównawcza z cenami innych konkurentów- możliwa jest tylko jeżeli są konkurenci,

-analiza porównawcza polegająca na obserwacji poziomu stosowanych cen na rynkach, na których istnieje konkurencja,

-analiza porównawcza historyczna- dynamika wzrostu cen, bada się to w jaki sposób w wybranym okresie rosły albo spadały ceny, w jakim zakresie te zmiany w cenach następowały

-ustalenie, ze cena jest nadmierna, jeśli jest cena naruszająca zasadę ekwiwalentności świadczeń w rozumieniu prawa cywilnego,

-ustalenie, ze cena jest nadmierna, jeśli jest cena sprzeczna z dobrymi obyczajami kupieckimi.

W praktyce metoda kosztowa i jedna lub więcej metod analizy porównawczej stosowane były przez organy antymonopolowe najczęściej łącznie. Czyli w ocenie tego, czy pobierane ceny były nadmiernie wygórowane, analizowano koszty produkcji i pobieranych cen oraz ustalanej przez przedsiębiorcę marży zysku, a następnie porównywano ceny z cenami pobieranymi przez konkurentów lub przez danego przedsiębiorcę na innych rynkach.

W przypadku, gdy przedsiębiorca zajmujący pozycję dominującą osiągał zyski znacznie przekraczające uzyskiwane na innych rynkach lub przez konkurentów, a jednocześnie narzucał wyższe ceny, wówczas uznawano, że cena nie miała związku z wartością ekonomiczną produktu, więc była ceną nadmiernie wygórowaną. Natomiast, jeśli marża zysku była drastycznie wysoka, lecz cena danego towaru była porównywalna z cenami towarów podobnego rodzaju, wówczas nie musiała być ona uznana za nadmierną.

Cena nadmierna to cena rażąco nie ekwiwalentna i nie mająca racji bytu na rynku konkurencyjnym, zaś praktyka ograniczająca konkurencje jest pobieranie nie ekwiwalentnych cen za oferowane świadczenie.

Cena powinna odzwierciedlać stosunek popytu do podaży, pod warunkiem, za wielkość podaży nie jest rezultatem praktyki ograniczającej konkurencję, np. polegającej na ograniczeniu zbytu, zaś cena ta nie jest przejawem nadużycia władzy rynkowej.

Obiektywne uzasadnienie (usprawiedliwienie) danej praktyki, niezależnie od tego czy cenowej czy poza cenowej, powoduje że nie stwierdza się nadużycia pozycji dominującej. Silna dynamika wzrostu cen może być spowodowane np. przez racjonalnie uzasadnione i nieodzowne dla bytu przedsiębiorcy inwestycje. Konkretnym przykładem uzasadnionego wzrostu cen może być np. inwestycja gminy w budowę nowego wodociągu.

W przypadku stosowania wyższych cen w jednym państwie w porównaniu do innych państw, to do przedsiębiorcy zajmującego pozycję dominującą należy uzasadnienie różnic poziomów cen, poprzez odniesienie się do obiektywnych różnic między sytuacją w danym państwie i sytuacja przeważająca we wszystkich innych państwach.

Zakaz dyskryminacji partnerów handlowych:

- Ukierunkowanie na zapewnienie równości szans prowadzenia działalności gospodarczej, termin dyskryminacja nie jest wprost użyty ani w art. 102 lit. c TFUE ani w art. 9 ust. 2 pkt 3 uokik.

- Dyskryminacją jest odmienne traktowanie identycznych stanów faktycznych lub równe traktowanie różnych stanów faktycznych.

- Dyskryminacja to zróżnicowanie dotyczące warunków umów zawieranych z innymi uczestnikami rynku. Jednakże nie każde zróżnicowanie jest niezgodne z prawem.

Wykład 9., 13.04.11.

Istota tej praktyki polega na dyskryminowaniu niektórych kontrahentów. Oznacza to, że przedsiębiorca zajmujący pozycję dominującą poprzez swój sposób traktowania innego uczestnika rynku, pozostającego z nim w bezpośrednich relacjach rynkowych, stwarza im zróżnicowane warunki konkurowania, czyli prowadzenia działalności na rynku właściwym dla tego kontrahenta. Ten typ dyskryminacji jest określany jako naruszenie drugiej linii- przedsiębiorcami którzy konkurentami nie są. zarówno art 102 lit c TFUE, jak i art. 9 ust. 2 pkt 3 uokik, nie dotyczą dyskryminacji rywali przedsiębiorcy zajmującego pozycję dominującą, z którymi ten przedsiębiorca nie ma bezpośredniego związku natury handlowej, czyli nie dotyczy tzw. naruszeń pierwszej linii.

Ponadto zauważyć należy, że dyskryminacja partnerów handlowych, stanowiąca przejaw nadużycia pozycji dominującej przedsiębiorcy może przybrać dwie formy:

• cenową- kiedy przedsiębiorca stosuje różne ceny lub takie same ceny dla różnych przedsiębiorców, wobec różnej kategorii podmiotów znajdujących się w tej samej sytuacji rynkowej ceny i jeśli wobec różnych kategorii podmiotów przed stosuje takie same ceny, tyle że znajdują się oni w innej sytuacji rynkowej

• poza cenową - wszystkie warunki umowne poza ceną, mogą to być kwestie dotyczące gwarancji czy terminowości dostaw

Aby można było stwierdzić istnienie dyskryminacji partnerów handlowych muszą zaistnieć przesłanki:

-przedsiębiorca musi zajmować pozycję dominującą,

-podobieństwo porównywanych umów- równoważność transakcji;

-umowy zawierane są z osobami trzecimi,

-musi mieć miejsca zakazana dyskryminacja (zakazane zróżnicowanie cenowych warunków umownych),

-przedsiębiorcy dyskryminowani w drodze działań przedsiębiorcy zajmującego pozycję dom muszą mieć utrudnione warunki konkurowania,

-nie ma obiektywnego uzasadnienia dla zachowań przedsiębiorcy zajmującego pozycję dominującą

Wskazane powyżej przesłanki muszą być spełnione łącznie.

W zakresie oceny podobieństwa warunków umownych brane są pod uwagę następujące czynniki:

-podobieństwo między porównywanymi towarami,

-zbliżony kontekst handlowy porównywanych umów,

-ewentualne inne dodatkowe okoliczności związane z umowami,

-zbliżony czas ich zawarcia.

Za obiektywnie uzasadnione uznano okoliczności, takie jak:

-różne ceny uzasadnione różnymi kosztami poniesionymi przez przedsiębiorcę zajmującego pozycję dominującą

-rabaty za ilość,

-obniżka ceny w zamian za niektóre usługi świadczone przez kupującego, które wykazują pewien związek ze sprzedażą.

Praktyki wyłączające:

• Systemy wyłączności - Przedsiębiorca zajmujący pozycję dominującą może próbować zamknąć dostęp do rynku swoim konkurentom, utrudniając im sprzedaż. To utrudnianie może polegać na stosowaniu tzw. systemów wyłączności polegających m.in. na stosowaniu zobowiązań do wyłącznego zakupu lub udzielanie rabatów.

Przykład:

A.zobowiązanie do wyłącznego zakupu- nakłada na odbiorcę na danym rynku obowiązek dokonywania zakupów wyłącznie lub w znacznym zakresie od przedsiębiorcy zajmującego pozycję dominującą. Niektóre inne zobowiązania w praktyce mogą odnieść taki sam skutek. Przykładem tego typy zobowiązania jest wymóg utrzymania określonego poziomu zapasów w celu przekonania klientów do zaakceptowania zobowiązania do wyłącznego zakupu, przedsiębiorca zajmujący pozycję dominującą może mieć obowiązek zrekompensowania im strat wynikających z pogorszenia kompensacji spowodowanego wyłącznością. Jeżeli taka rekompensata jest przyznawana, to w interesie odbiorcy może być zawarcie porozumienia o zobowiązaniu do wyłącznego zakupu. Jeżeli jest wielu klientów a zobowiązania do wyłącznego zakupu są nakładane przez przedsiębiorcę zajmującego pozycję dominującą, to te dwie okoliczności traktowane łącznie skutkują niedopuszczeniem do wejścia na rynek lub ekspansji nowych konkurujących przedsiębiorców.

Zobowiązania do wyłącznego zakupu mogą powodować antykonkurencyjne zamknięcie dostępu do rynku, w szczególności wówczas, gdy przy braku takiego zobowiązania konkurencji albo przedsiębiorcy jeszcze nieobecni na rynku w czasie zawarcia zobowiązań stwarzają poważną presję konkurencyjną. Konkurenci mogą nie mieć możliwości konkurowania o popyt indywidualnego odbiorcy, ponieważ przedsiębiorca zajmujący pozycję dominującą jest nieuniknionym partnerem handlowym. Jeżeli konkurenci mogą konkurować o p0pyt na równorzędnych warunkach, to zobowiązania do wyłącznego zakupu w większości przypadków nie będą utrudniać skutecznej konkurencji, chyba że zmiana dostawcy przez odbiorcę jest trudna z uwagi na okres zobowiązania do wyłącznego zakupu.

Można przyjąć że im dłuższy jest okres ważności zobowiązania, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia efektu zamknięcia rynku.

B.rabaty warunkowe- udziela się ich odbiorcom, aby wynagrodzić ich za przejawianie określonych zachowań nabywczych. Najczęściej odbiorcy zostaje udzielony rabat warunkowy, jeśli wolumen dokonywanych zakupów w ustalonym okresie przekroczył pewien prog. Rabatów udziela się albo od wszystkich zakupów (rabaty z mocą wsteczną) albo tylko od ilości przekraczającej ilość wymaganą do osiągnięcia progu. Wtedy są to rabaty przyrostowe. Udzielanie rabatów warunkowych nie jest praktyką wyjątkową. Przedsiębiorcy mogą oferować je w celu zwiększenia popytu, jednakże jeżeli rabatu udziela przedsiębiorca zajmujący pozycję dominującą to taki rabat może mieć faktyczny lub potencjalny efekt zamknięcia rynku. Prawdopodobieństwo antykonkurencyjnego zamknięcia dostępu do rynku jest większe wówczas, gdy konkurenci nie są zdolni do konkurowania na równorzędnych warunkach o zaspokajanie potrzeb każdego klienta. Rabaty z mocą wsteczną mogą powodować zamknięcie dostępu do rynku, bowiem przejście do alternatywnego dostawcy w celu zaspokojenia niewielkich potrzeb zaopatrzeniowych może nie być opłacalne, gdyż może wiązać się z uprawa tego rabatu.

Sprzedaż wiązana i pakietowa- sprzedaż wiązana ma zwykle miejsce wtedy, gdy od odbiorców kupujących jeden produkt (produkt podstawowy) wymaga się również nabycia od przedsiębiorcy zajmującego pozycję dominującą również innego produktu ( produktu powiązanego). U podstaw sprzedaży wiązanej mogą leżeć aspekty techniczne lub warunki umowne.

Pojecie sprzedaży pakietowej na ogół odnosi się do sposobu oferowania i ustalania cen produktu przez przedsiębiorcę zajmującego pozycję dominującą. W przypadku tzw. czystej sprzedaży pakietowej produkty sprzedaje się tylko łącznie w ustalonych proporcjach.

Według tzw. mieszanej sprzedaży pakietowej zwanej rabatem wielo produktowym poszczególne produkty udostępnia się również odrębnie, lecz suma ich cen, jeżeli są sprzedawane odrębnie jest wyższa niż jeżeli są oferowane w pakiecie.

Przedsiębiorca zajmujący pozycję dominującą na rynku jednego lub większej liczby produktów objętego sprzedażą wiązaną lub pakietową zwanego rynkiem produktu podstawowego prowadzić sprzedaż wiązaną lub pakietową może wyrządzić szkodę konsumentom poprzez zamknięcie dostępu do rynku dla innych produktów, które są oferowane w sprzedaży wiązanej lub pakietowej zwanego rynku produktu powiązanego. Zamknięcie dostępu do rynku może nastąpić również na rynku produktu podstawowego.

Aby można było mówić o zakazanej sprzedaży wiązanej lub pakietowej muszą być spełnione następujące warunki:

-przedsiębiorca zajmuje pozycję dominującą na rynku produktu podstawowego, zajmowanie tej pozycji na rynku produktu powiązanego nie jest konieczne, w przypadku sprzedaży pakietowej przedsiębiorca musi zajmować pozycję dominującą na jednym z rynków produktów wchodzących w skład pakietu,

-produkty podstawowe i powiązane są odrębnymi produktami; odrębność produktów zależy od popytu przedsiębiorców. Dwa produkty uważa się za odrębne, jeżeli przy braku sprzedaży wiązanej lub pakietowej znaczna liczba odbiorców nabyłaby lub już nabyła jedynie produkt podstawowy, nie kupując również produktu powiązanego u tego samego dostawcy,

-praktyka sprzedaży wiązanej może doprowadzić do antykonkurencyjnego zamknięcia dostępu do rynku. Antykonkurencyjny wpływ tej praktyki może wystąpić na rynku produktu powiązanego, podstawowego lub na obu tych rynkach równocześnie.

Rabaty wieloproduktowe- stosowanie ich może mieć antykonkurencyjny wpływ na rynek produktu powiązanego lub podstawowego, jeżeli są one tak wysokie, że równie efektywny konkurent oferujący jedynie niektóre produkty składowe nie może konkurować z dostawcami sprzedającymi pakiet z rabatem. Jeśli konkurenci przedsiębiorcy zajmującego pozycję dominującą sprzedają identyczne pakiety lub w odpowiednim czasie mogą rozpocząć taką sprzedaż nie zrażając się ewentualnymi dodatkowymi kosztami, to taki pakiet należy traktować jako pakiet konkurencyjny względem pakietu pierwotnego.

Praktyki drapieżne:

Przedsiębiorca zajmujący pozycję dominującą może stosować praktyki drapieżne polegające na celowym ponoszeniu strat lub rezygnacji z zysków w krótkim okresie w celu zamknięcia lub ewentualnego zamknięcia dostępu do rynku co najmniej jednemu ze swoich aktualnych lub potencjalnych konkurentów i wzmocnienia lub utrzymania swojej władzy rynkowej i tym samym działa na szkodę konsumentów.

Wykład 10.,20.04.11.

Odmowa dostaw i zaniżanie marży:

- co do zasady można przyjąć, że każdy przedsiębiorca niezależnie od tego, czy zajmuje pozycję dominującą powinien mieć prawo dysponowania swoją własnością i swobody wybierania partnerów handlowych z którymi zawiera umowy, dlatego też interwencja organu antymonopolowego w tą swobodę wymaga wyrażenia w jakich sytuacjach można nałożyć obowiązek dostawy, na przedsiębiorcy zajmującego pozycje dominującą. Istnienie takiego obowiązku wypełnionego nawet za godziwym wynagrodzeniem, może zniechęcać przedsiębiorcę do podejmowania inwestycji i wprowadzania innowacji i tym samym wyrządzić szkodę konsumentom.

Najczęściej problemy rodzą sytuację, w których przedsiębiorca zajmujący pozycję dominującą konkuruje na rynku niższego szczebla z nabywcą, któremu odmawia dostępu.

Termin rynek niższego szczebla - jest stosowany w odniesieniu do rynku na którym potrzebne są czynniki produkcji będące przedmiotem odmowy w celu wytworzenia produktu lub świadczenia usług.

Pojęcie odmowy dostaw - obejmuje szeroki zakres praktyk takich jak odmowa dostawy produktu, obecnym lub nowym odbiorcom., odmowa udzielenia licencji na prawa własności intelektualnej lub odmowa przyznania dostępu do niezbędnych urządzeń bądź sieci.

Produkt …………………nie musi znajdować się w obrocie, wystarczy, że istnieje zapotrzebowanie potencjalnych nabywców i, że można zidentyfikować potencjalny rynek danych czynników produkcji. Nie musi mieć miejsce faktyczna odmowa ze strony przedsiębiorcy zajmującego pozycję dominującą, wystarczy odmowa konstruktywna.

Odmowa konstruktywna - może podlegać np. na nadmiernym opóźnianiu dostawy, obniżenia jakości dostarczonego produktu lub żądanie spełnienia bez zasadnych warunków, w zamian za dostawę.

Przesłanki istnienia tej praktyki i uznania jej za zakazane są następujące:

1. Odmowa dostawy dotyczy produktu lub usługi, obiektywnie niezbędnych do prowadzenia działalności i skutecznego konkurowania na rynku niższego szczebla.

2. Odmowa może prowadzić do wyeliminowania skutecznej konkurencji na rynku niższego szczebla.

3. Odmowa może przynieść szkodą konsumentom.

Nałożenie obowiązku realizacji dostaw nie może mieć negatywnego wpływu na motywacje właściciela czynników produkcji lub innych podmiotów, do podejmowania działań inwestycyjnych i innowacyjnych.

W postępowaniu antymonopolowym rozważane jest czy odmowa dostawy czynniku produkcji jest bądź nie jest obiektywnie konieczna do tego, aby podmioty mogły skutecznie konkurować na rynku.

Czynniki produkcji są niezbędne wówczas, gdy nie istnieje żaden faktyczny lub potencjalny substytut, które mogliby wykorzystać konkurenci na rynku niższego szczebla, by przeciw działać negatywnym skutkom odmowy.

Podczas badania przypuszczalnego wpływu odmowy dostaw na dobro konsumentów badane jest czy prawdopodobieństwo negatywnych konsekwencji odmowy dostaw na rynku właściwym przeważają w miarę upływu czasu nad negatywnymi konsekwencjami nałożenia obowiązku realizacji dostaw szkoda dla konsumentów może nastąpić wówczas, gdy konkurentom, którym przedsiębiorca zajmujący pozycję dominującą zamyka dostęp do rynku uniemożliwione zostaje w wyniku odmowy wprowadzenia na rynek innowacyjnych produktów i usług lub, gdy kontynuacja innowacyjnych działań może być utrudniona.

Kontrola koncentracji:

Pojęcie: jest kontrolą uprzednią

Koncentracja może polegać na:

1. Fuzji - w przypadku, gdy dwóch przedsiębiorców uprzednio niezależnych łączy się

2. Przejęciu - gdy jedno z przedsiębiorstw uzyskuje kontrolę (bezpośrednio lub pośrednio) nad działaniami drugiego. Przejęcie może nastąpić przez nabycie lub objęcie akcji, innych papierów wartościowych, udziałów lub w jakikolwiek inny sposób

3. Joint venture - utworzenie przez przedsiębiorstwo wspólnego przedsiębiorcy

4. Nabyciu przez przedsiębiorcę części innego przedsiębiorcy (całości lub części przedsiębiorstwa) jeśli obrót jest realizowany przez to mienie w klasyfikacji z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie przekroczył wartość 10 mln euro na terytorium RP.

Istnieją koncentracje:

1. Horyzontalne - mają miejsce w przypadku, gdy koncentracja obejmuje przedsiębiorców będących konkurentami, (ewentualnie, gdy konkurentami są inni uczestnicy grupy kapitałowej, w skład której wchodzą przedsiębiorcy biorący udział w koncentracji).

2. Wertykalne - dokonywane są między przedsiębiorcami działającymi na różnych szczeblach obrotu towarowego

3. Konglomeratowe - między przedsiębiorcami prowadzącymi działalność na różnych i nie powiązanych rynkach geograficznych i produktowych.

Zgodnie z art. 13, ust.1 uokik zamiar dokonania jest koncentracji podlega zgłoszeniu prezesowi uokik. Przedsiębiorca ma obowiązek zgłosić, że zamierza dokonać koncentracji.

To zgłoszenie następuje w dwóch przypadkach:

1. Przedsiębiorca uczestniczy w koncentracji, których łączy obrót na terytorium RP, w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 50 mln euro, mają obowiązek złożenia wniosku o wszczęcie postępowania antymonopolowego w sprawie zmian koncentracji.

2. Zamiar koncentracji istnieje, gdy łączy światowy obrót tych przedsiębiorców rok obrotu poprzedzający rok zgłoszenia przekracza równowartość 1 mld euro.

Kryterium rozróżnienia = kryterium terytorialne

Wyłączenia spod obowiązku zgłoszenia zamiaru koncentracji:

1. W przypadku, gdy obrót przedsiębiorcy nas, którym ma nastąpić przejęcie kontroli, nie przekroczył na terytorium RP, w żadnym z 2 lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie równowartości 10 mln euro.

2. W przypadku koncentracji, polega na czasowym nabyciu lub objęciu przez instytucje finansowe akcji albo udziałów celu ich odsprzedaży, jeżeli przedmiotem działalności gospodarczej tej instytucji, jest prowadzone na własny lub cudzy rachunek inwestowanie w akcje albo udziały innych przedsiębiorców pod warunkiem, że odsprzedaż ta nastąpi przed upływem roku od dnia nabycia oraz, że instytucja ta nie wykonuje praw z tych akcji albo udziałów, z wyjątkiem prawa do dywidendy lub jeżeli wykonuje te prawa to czyni to wyłącznie w celu przygotowania odsprzedaży.

3. W przypadku koncentracji polegającej na czasowym nabyciu przez przedsiębiorcę akcji lub udziałów w celu zabezpieczenia wierzytelności, pod warunkiem, że nie będzie on wykonywał praw tych akcji lub udziałów, z wyłączeniem prawa do ich sprzedaży.

4. W przypadku koncentracji następującej w toku postępowania upadłościowego, za wyjątkiem przypadków, gdy zamierzający przejąć kontrole jest konkurentem albo należy do grupy kapitałowej do której należą konkurenci przedsiębiorcy przejmowanego.

5. W przypadku koncentracji przedsiębiorcy należących do tej samej grupy kapitałowej.

Wyłączenie spod obowiązku wyłączenia dotyczącego sytuacji, gdy nie zostały przekroczone kryteria wysokości obrotu po przekroczeniu, których istnieje obowiązek zgłoszenia, tzw. progi bagatelności i koncentracji.

Wyjątek ten zwany jest regułą de mini mis. Nie ma obowiązku zgłoszenia zamiaru koncentracji w przypadkach wskazanych, w art. 14 uokik.

Zgłoszenie zamiaru koncentracji jest konieczne, gdy progi bagatelnej koncentracji zostały przekroczone i nie zaistniała sytuacja z art. 14 uokik.

Decyzje kończące postępowanie na wniosek.

1. Decyzje o bezwarunkowej zgodnie na dokonanie koncentracji

- prezes uokik wydaje to zgodę, jeżeli w jej wyniku konkurencje na rynku nie zostanie w sposób istotny ograniczone w szczególności poprzez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej na rynku właściwym, decyzja o wyrażeniu zgody na koncentrację jest wydawane na czas określony, wygasa jeżeli w terminie dwóch lat od dnia ich wydania koncentracja nie została dokonana.

29

---