Hubert Świętek
XI. Zagadnienie odpowiedzialności prawnomiędzynarodowej osób fizycznych
I Tzw. prawo norymberskie i jego zasady.
1) Uwagi ogólne
a) z zasady jednostka działająca jako organ państwa nie ponosi odpowiedzialności osobistej, jeśli swoim działaniem narusza PM. Odpowiedzialność ponosi państwo. Pewna zmiana dopiero po II W Św- ale nadal obok odpowiedzialności indywidualnej jest tez odpowiedzialność państwa.
b) prawo norymberskie- prawo zastosowane wobec głównych zbrodniarzy wojennych
c) zasada jurysdykcji uniwersalnej- w wyjątkowych sytuacjach jednostka ponosi odpowiedzialność z tytułu naruszenia PM;
*zbrodnie przeciw prawu narodów, czyli zbrodnie międzynarodowe- jurysdykcja uniwersalna
* przestępstwa konwencyjne- regulacje w celu lepszego ścigania przestępstw wewnętrznych, nie ma jurysdykcji uniwersalnej; współpraca państw, wzajemna pomoc.
Do przestępstw regulowanych przez konwencje międzynarodowe nalezą m.in.:
- Piractwo, (np. kongres paryski 1856- potępił; obecnie- konwencje morskie 58 i 82)
- łamanie prawa wojennego, (ciezkie naruszenia czyli zbrodnie wojenne- jurysdykcja uniwersalna)
- zbrodnie przeciw pokojowi,
- zbrodnie przeciwko ludzkości,
- ludobójstwo,
- handel ludźmi i niewolnictwo
- (eksploatacja prostytucji)
- terroryzm,
- (fałszowanie pieniędzy)
- (handel materiałami nuklearnymi)
- apartheid, (od konwencji z 68 roku)
- (handel narkotykami)
- niszczenie dóbr kultury
============= patrz I 3 b
** obecnie do zbrodni przeciwko ludzkości zalicza się też ludobójstwo, apartheid, kolonializm, poważne szkody w środowisku naturalnym, niewolnictwo (na morzu pełnym), wypędzenia ludności z terytorium państwa oraz handel narkotykami (na morzu pełnym), terroryzm (gdy brak ekstradycji),
** dodatkowo do „przestępstw przeciwko prawu narodów” zalicza się- piractwo (zasada jurysdykcji wszechświatowej- ukarać może każde państwo na morzu pełnym), handel niewolnikami, , tortury, terroryzm (np. Konwencja tokijska 63 o przestępstwach w samolotach),
(jurysdykcja terytorialna- wyk przez państwo, gdzie doszło do przestępstwa; personalna- państwo sprawcy;- podstawą jest prawo krajowe; uniwersalna- karanie sprawców bez względu na ich obywatelstwo czy miejsce popełnienia przestępstwa; postępowanie przeciw takim osobom może być prowadzone przez sądy krajowe różnych państw albo przez trybunały międzynarodowe)
** prawo polskie dopuszcza możliwość poniesienia odpowiedzialności bezpośrednio na podstawie PM- art. 42 Konstytucji
d) Typologia międzynarodowych trybunałów karnych:
- trybunały typu norymberskiego:
* MTW dla osądzenia zbrodniarzy wojennych
*MTW dla Dalekiego Wschodu
*planowany specjalny trybunał dla osądzenia Wilhelma II
- trybunał ad hoc:
* MTK dla b. Jugosławii
*MTK dla Ruandy
- trybunał z elementami międzynarodowymi- „mieszany”:
* Kosowo
*Sierra Leone
* Timor Wsch
*Kambodża
- stały trybunał:
*MTK
2) Po I wojnie światowej
a) konferencja paryska powołała specjalną komisję w celu przedstawienia katalogu zbrodni wojennych, stanowiących pogwałcenia norm prawa wojennego.
- jej raport wymienia 32 rodzaje przestępstw wojennych oraz wskazuje na okrucieństwa państw centralnych wobec własnych obywateli nazywając je przestępstwami przeciwko „prawu ludzkości”- Turcja, Austria
+ komisja proponowała utworzenie specjalnego trybunału dla osób odpowiedzialnych za cięższe przestępstwa, a innych miałyby karać sądy poszczególnych krajów.
c) W TW- tylko cześć postulatów komisji została spełniona:[art. 227-230]
- art. 227- Wilhelm II postawiony w stan oskarżenia „ o najwyższą obrazę moralności międzynarodowej i świętej powagi traktatów”; miał być sądzony przez specjalny trybunał międzynarodowy.
- art. 229, 229- prawo mocarstw do pociągania przed swoimi sądami wojskowymi niemieckich przestępców wojennych i zobowiązanie do ich ekstradycji ok. 900 zbrodniarzy
=> nie wykonane, bo Holandia odmówiła ekstradycji Wilhelma II a mocarstwa nie były zdeterminowane by faktycznie karać innych.
d) 1920- mocarstwa zgodziły się, by przestępcy niemieccy byli sądzenie przez niemiecki Sąd Najwyższy w Lipsku; skazał tylko 13 osób z 901 z listy alianckiej, na kary od pół roku do 4 lat, a część jeszcze zbiegła.
e) Pakt Brianda- Kelloga- delegalizuje wojnę- ale nie ma prawnych możliwości egzekwowania tego.
3) a)13 I 1942- deklaracja londyńska 9 państw okupowanych- za włączeniem ukarania zbrodniarzy do celów wojny
b) 30 X 1943- deklaracja moskiewska- ZSRR, USA i GBR w imieniu 33 NZ zapowiedziały, że przestępcy będą wydawani państwom, w których popełnili swe zbrodnie, zaś główni zbrodniarze, których czyny nie są związane z jakimś obszarem geograficznym, będą ukarani na podstawie wspólnej decyzji rządów sojuszniczych- co do wymiaru kary.
X 43- powołano komisje N.Zj.do badania zbrodni wojennych
2 VIII 1945- układ poczdamski- potwierdza zasady moskiewskie i zobowiązuje sygnatariuszy do ogłoszenia przed 1 IX 1945 pierwszej listy oskarżonych
3) Porozumienia londyńskie 8 sierpnia 1945: Porozumienie w przedmiocie ścigania i karania głównych przestępców wojennych Osi Europejskiej.
a) Związek Radziecki ,USA, Wlk.Brytania i Francja utworzyły Międzynarodowy Trybunał Wojskowy do sądzenia głównych zbrodniarzy wojennych w Europie, których przestępstwa nie są związane z określonym obszarem geograficznym, niezależnie od tego, czy będą oni oskarżeni indywidualnie, czy jako członkowie organizacji i grup, albo w jednym i drugim charakterze. (potem podpisały to inne państwa)
- Składał się z 4 sędziów i 4 z-ców, wyznaczonych przez mocarstwa; decyzja zapada 3 głosami w sprawach winy i kary.
- powołano też komitet główny oskarżycieli złożony z 4 osób.
b)Kartę (statut) Międzyn. Trybunału Wojskowego (załącznik do porozumienia) wyodrębnia trzy kategorie przestępstw, za które ponoszą odpowiedzialność główni przestępcy wojenni krajów europejskich:
*zbrodnie przeciwko pokojowi (planowane, przygotowanie, rozpoczynanie lub prowadzenie wojny napastniczej albo wojny będącej pogwałceniem traktatów, porozumień lub gwarancji międzynarodowych lub współudział w zmowie w celu dokonania tych czynów),
*zbrodnie wojenne (pogwałcenie praw i zwyczajów wojennych, obejmuje m.in. morderstwa, znęcanie, deportacje na roboty przymusowe lub w innym celu ludności cywilnej obszaru okupowanego, zabijanie i znęcanie się nad jeńcami wojennymi lub osobami na morzu, zabijanie zakładników, rabunek własności publicznej lub prywatnej, bezmyślne burzenie miast i wsi, spustoszenia nieusprawiedliwione koniecznością wojenną),
*zbrodnie przeciwko ludzkości- morderstwa, wytępianie, obracanie ludzi w niewolników, deportacje (szczególnie to ważne, bo inne kategorie tego nie obejmują) i inne czyny nieludzkie (=>katalog otwarty) ,których dopuszczono się przeciwko ludności cywilnej przed wojną lub podczas niej, albo prześladowania ze względów politycznych, rasowych lub religijnych, przy popełnianiu jakiejkolwiek zbrodni podlegającej jurysdykcji Trybunału lub w związku z nią, niezależnie od tego, czy naruszało to prawo wewnętrzne.
** obecnie do zbrodni przeciwko ludzkości zalicza się też ludobójstwo, gwałty (po raz w JUG ścigane), apartheid, kolonializm, poważne szkody w środowisku naturalnym, niewolnictwo (na morzu pełnym), wypędzenia ludności z terytorium państwa oraz handel narkotykami (na morzu pełnym), terroryzm (gdy brak ekstradycji),
=> ludobójstwo robi się w celu fizycznej likwidacji jakiejś grupy, a zbrodnie przeciwko ludzkości sąterminem ogólniejszym, obejmującym różne mordy, tortury, gwałty itd.
** np. zabójstwa- ludobójstwo- w celu eliminacji grupy jako takiej; zbrodnie przeciwko ludzkości- np. czystka etniczna na danym terenie; zbrodnie wojenne- mordy, nawet masowe, ale nie w celu czyszczenia czy eliminacji.
c) Zasada, że przywódcy, organizatorzy, podżegacze i pomocnicy, uczestniczący w układaniu lub wykonaniu wspólnego planu albo zmowy w celu popełnienia jednej z ww zbrodni, odpowiadają za wszelkie czyny, których dopuścił się ktokolwiek związku z wykonaniem takiego planu.
d) stanowisko urzędowe nie zwalnia z odpowiedzialności
e) W trakcie procesu osoby- członka jakiejkolwiek grupy lub organizacji Trybunał może orzec, że ta grupa lub organizacja, której ta osoba była członkiem, była organizacją zbrodniczą. W takim przypadku władze poszczególnych państw mogą skazać za udział w tej grupie lub organizacji.
=> odpowiedzialność za czyny indywidualne i udział w grupie przestępczej
f) ustalono, że działanie z rozkazu rządu lub zwierzchnika nie zwalnia od odpowiedzialności za popełnione przestępstwa wojenne, może jedynie spowodować złagodzenie kary ze względów sprawiedliwości.
g) odpowiedzialność nawet, gdy nie przewiduje tego PW
4) Dla osądzenia japońskich przestępców stworzono Międzynarodowy Trybunał w Tokio
- na podstawie decyzji Naczelnego Dowódcy Sił Sprzymierzonych na Dalekim Wschodzie działającego z upoważnienia państw sprzymierzonych- na podstawie porozumienia międzynarodowego CHI, FRA, HOL, KAN, NZE, USA, GBR, AUS, ZSRR
5) Międzyn. Trybunał Wojskowy na sesji w Norymberdze w 20 XI 45- 1 X 1946 osądził 22 przestępców hitlerowskich (12 kar śmierci, 7 więzienia, 3 uniewinnionych) a Tokijski w 30 IV 46- 12 XI 1948- 28 przestępców wojennych japońskich (7 kar śmierci, 16 więzienia, 3 uniewinnione); inni- przez poszczególne państwa.
6) Wątpliwości:
a) sprzeczność zasad Karty Trybunału Norymberskiego z zasadą nullum crimen sine lege i lex retro non agit.
b) zarzut, że trybunał to instrument zemsty zwycięzców a nie organ egzekwowania prawa.
c) tylko GER, a ZSRR czy Alianci- nie.
d) sędziowie tylko z mocarstw zwycięskich
7) zasady norymberskie-
a) 11 XII 1946- uchwała ZO, potwierdzająca zasady Statutu Trybunału Norymberskiego i jego wyroków i zlecająca komisji PM sformułowanie tych zasad.
b) 1950- sprawozdanie Komisji, wymieniające 6 zasad:
I- „każdy kto dopuści się czynu ,który wg. prawa międzyn. stanowi przestępstwo, jest odpowiedzialny za ten czyn i podlega ukaraniu”- w komentarzu KPM wyjaśniono, że zasada ta opiera się na ogólnej regule, wg której PM może nakładać na jednostki obowiązki wprost, beż pośrednictwa PW. Można zatem karać na podstawie PM.
=> zasada jurysdykcji uniwersalnej- w wyjątkowych sytuacjach jednostka ponosi odpowiedzialność z tytułu naruszenia PM
II-okoliczność, że PW .nie przewiduje kary za czyn, który wg PM stanowi przestępstwo, nie uwalnia osoby, która dopuściła się tego czynu, od odpowiedzialności, zgodnie z PM nie uwalnia to danej osoby od odpowiedzialności,
III- nie zwalnia od odpowiedzialności okoliczność, że czynu dopuścił się szef państwa lub odpowiedzialny funkcjonariusz rządowy
IV- nie zwalnia od odpowiedzialności okoliczność, że przestępstwo popełniono na rozkaz rządu lub zwierzchnika, ale może być to okoliczność łagodząca
V- oskarżony, który popełnił zbrodnię międzynarodową, ma prawo do bezstronnego i rzetelnego procesu
VI- zbrodniami międzynarodowymi są: zbrodnie przeciwko pokojowi, zbrodnie przeciwko ludzkości i zbrodnie wojenne, zdefiniowane w Karcie MTW
VII- zbrodnię międzynarodową stanowi uczestnictwo w każdej z wymienionych w punkcie 6 zbrodni.
8) Rozwinięcie zasad norymberskich:
a) Konwencja z 9 XII 48 w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa [patrz punkt II 2]
b) I- IV Konwencje genewska z 12 VIII 49 o ochronie ofiar wojny:=> rozszerzenie pojęcia zbrodni wojennych
=> prawo humanitarne, odnoszące się do konfliktów zbrojnych międzynarodowych!
- odnosi się do :
*rannych, chorzy i rozbitkowie sił zbrojnych
*jeńcy wojenni
* ludność cywilna
* personel i sprzęt medyczny
- zobowiązanie stron do wydania odpowiednich przepisów wew niezbędnych do ścigania i pociągania do odpowiedzialności osób odpowiedzialnych za łamanie konwencji [jurysdykcja uniwersalna dla tych czynów- są to najcięższe naruszenia prawa wojennego]:
*umyślnego zabójstwa
* tortur lub nieludzkiego traktowania, włączając w to doświadczenia biologiczne
* umyślne sprawianie wielkich cierpień lub ciężkie zamachy na nietykalność cielesną albo zdrowie
* niszczenie i przywłaszczanie sobie rzezy nieusprawiedliwione koniecznościami wojskowymi i dokonywane w szerokich rozmiarach bezprawnie i samowolnie
* 3 konwencja- zmuszanie jeńca do służby wojskowej w siłach nieprzyjaciela, pozbawianie go prawa do sądu,
* 4 konwencja- bezprawna deportacja lub przenoszenie ludności cywilnej i branie zakładników
- upoważnia państwo wojujące do karania członków sil zbrojnych obcego państwa, którzy naruszyli Konwencję, a także wymaga takiego samego traktowania przez państwo swoich członków sił zbrojnych
- zobowiązanie do osądzenia lub ekstradycji podejrzanych zbrodni wojennych, przeciw pokojowi, przeciw ludzkości.
=> jurysdykcja uniwersalna- każdy może ukarać lub wydać
*** 1966- Miedzynar Pakt Praw Obyw i Polit- wyłączenie niedziałania prawa wstecz w przypadku przestępstw w myśl ogólnych zasad prawnych uznawanych przez społeczność narodów.
c) Konwencja z 26 XI 68 o niestosowaniu przedawnienia wobec zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości [ patrz II 3]
d) Konwencja o zwalczaniu i karaniu zbrodni apartheidu z 1973 roku- analogiczna do tej z 48 roku o ludobójstwie
- sądzeni- przez sądy jakiegokolwiek kraju lub MTK
e) I Protokół Dodatkowy z 1977 roku do Konwencji Genewskiej z 1949 roku, dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych- rozszerzenie definicji zbrodni wojennych i tym samym czynów objętych jurysdykcją uniwersalną- okaleczenia fizyczne, doświadczenia medyczne i naukowe, pobieranie organów, czynienie ludności cywilnej celem ataku zbrojnego, atak na budynki stwarzające zagrożenie dla środowiska, atak na miejscowości niebronione i strefy zdemilitaryzowane, wiarołomne używanie czerwonego krzyża, apartheid, niszczenie dóbr kultury itd.
+ odpowiedzialność przełożonych za czyny podwładnych, jeśli nie starali się wszelkim sposobem zapobiec naruszeniom o których posiadali wystarczającą wiedzę
+ utworzenie Międzynarodowej Komisji do Ustalania Faktów- w celu badania faktów, które mogą stanowić poważne naruszenie prawa humanitarnego + mediacje
f) II Protokół Dodatkowy z 1977 roku do KG 49, dotyczący ochrony ofiar nie międzynarodowych konfliktów zbrojnych.
- po raz I stworzył definicję wewnętrznego konfliktu zbrojnego.
- do tego momentu zaniechane ukarania naruszeń nie powodował naruszenia norm PM (prawa wojennego- bo zbrodnie przeciwko ludzkości na podstawie konwencji `48); były jednak karane na podstawie prawa karnego krajowego- np. zakazu zabójstwa; ale pojawiała się wątpliwość, czy inni mogą karać, czy jest jurysdykcja uniwersalna- Nowakowska uważa, że tak, gdy ma miejsce łamanie fundamentalnych PC-
=> do konfliktów o char. Wew stosują się normy regulujące problematykę PC- ale nie prawo humanitarne; nie ma odpowiedzialności indywidualnej; zmienił to dopiero II protokół, ale jego stronami jest tylko148 państw
g) Prace nad kodeksem zbrodni przeciwko pokojowi i bezpieczeństwu ludzkości
- 1947- ZO wzywa KPM do prac
- 1949- KPM ONZ rozpoczyna prace nad kodeksem, ale później zawieszone, ze względu na brak powszechnej definicji agresji
- 1951- I wersja projektu, potem wielokrotnie zmieniany
- 1974- ZO przyjmuje definicję agresji
- 1982- KPM wznawia prace nad kodeksem
- wstępny projekt Komisji sprawozdawcy D. Thiama 1996:
* znaczne rozszerzenie terminów będących przedmiotem projektu- zbrodnie przeciwko suwerenności i integralności państwa, zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości,
* za zbrodnie przeciw pokojowi uznaje też presję ekonomiczną- agresję ekonomiczną, naruszenie traktatów rozbrojeniowych, utrzymywanie siłą panowania kolonialnego oraz nabór i wyposażanie najemników, terroryzm, interwencja
* za zbrodnie przeciwko ludzkości uznaje m. in. Ciężkie naruszenie zobowiązania międzynarodowego dotyczącego ochrony i zachowania środowiska
* zbrodnie wojenne- klasycznie, zebrane wszystkie konwencje w tej sprawie
- po utworzeniu MTK- prace zarzucono.
II Zapobieganie i karanie zbrodni ludobójstwa
=> szczególny przypadek zbrodni przeciwko ludzkości albo odrębny rodzaj zbrodni międzynarodowej.
=> może być popełniony zarówno w czasie pokoju, jak i wojny.
1) XII 46- rezol ZO, potwierdzająca zasady norymberskie itd. + po raz 1 sformułowano w oficjalnym dokumencie termin ludobójstwo:
- ludobójstwo stanowi zaprzeczenie prawa do istnienia całych grup ludzkich
- stanowi zbrodnię w rozumieniu PM, którą potępia świat cywilizowany i której sprawcy i wspólnicy podlegają karze, bez względu na motywy- religijne, rasowe, polityczne czy inne;
2) 9 XII 48- Konwencja w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa
a) potwierdza rezolucję z XII 46- uznanie ludobójstwa za zbrodnię PM
b) Definicja ludobójstwa (3 elementy): jakiekolwiek z następujących czynów dokonanych *w zamiarze zniszczenia w całości lub części *grup narodowych, etnicznych, rasowych lub religijnych jako takich:
- zabójstwo członków grupy
- spowodowanie poważnego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia psychicznego członków grupy.
- rozmyślne stworzenie dla członków grupy warunków życia obliczonych na spowodowanie ich całkowitego lub częściowego zniszczenia fizycznego.
- stosowanie środków, które mają na celu wstrzymanie urodzin w obrębie grupy.
- przymusowe przekazywanie dzieci członków jednej grupy do innej grupy.
c) karze podlega zarówno ludobójstwo, jak i zmowa w celu jego popełnienia, bezpośrednie i publiczne podżeganie, usiłowanie i współudział.
d) sądzenie przez właściwe sądy krajowe, na terenie których został popełniony czyn, bądź przez specjalny trybunał międzynarodowy (nie powstał, dopiero MTK).
e) jest ścigana niezależnie od tego, czy popełniono ją w czasie wojny czy pokoju i niezależnie kto jest winny- funkcjonariusze państwowi też.
f) nie mogą być uznane za przestępstwa polityczne, nie ma azylu
g) spory co do wykładni, stosowania lub wykonywania konwencji oraz spory dotyczące odpowiedzialności państwa za ludobójstwo - MTS
** 1951- opinia doradcza MTS zasady Konwencji powinny być przestrzegane także przez te państwa, które nie są jej stronami.
** 1993- I sprawa przez MTS o ludobójstwo- BiH vs. JUG
h) na żądanie jakiejkolwiek strony działanie odpowiednich organów ONZ i przedsięwzięcie przez nie środków w celu zapobieżenia i stłumienia aktów ludobójstwa.
3) Konwencja o niestosowaniu przedawnienia wobec zbrodni wojennych i zbrodni przeciw ludzkości 1968:
a) inicjatywa Polski, by zapobiec uznaniu przez RFN za przedawnione wojennych zbrodni hitlerowskich popełnionych w okresie II wojny; objęcie nią też zbrodni przeciw ludzkości zaproponowała FRA.
b) obejmuje:
- zbrodnie wojenne określone w statucie Trybunału Norymberskiego oraz „ciężkie naruszenia konwencji” genewskich z 1949
- zbrodnie przeciwko ludzkości, popełnione zarówno w czasie pokoju, jak i w czasie wojny,
- zbrodnie apartheidu i ludobójstwa
c) do zbrodni tych nie stosuje się prawo azylu, a ekstradycja jest obowiązkowa
d) wprowadziła do kategorii zbrodni przeciw ludzkości- apartheid
4) postanowienia o ściganiu i karaniu ludobójstwa- w statutach trybunałów dla JUG i RWA.
III Trybunał ad hoc dla byłej Jugosławii.
1) Powstanie:
6X 92- RB zwraca się do SG o powołanie Komisji Ekspertów, której zadaniem było zbadanie i dposarczenie dowodów naruszeń KG 49 i innych aktów łamania prawa humanitarnego; miała zbierać dowody i informacje, prowadzić dochodzenia, korzystać z dochodzeń samych państw b. Jugosławii
16 XII 92-genewska konferencja pokojowa zaakceptowała konieczność ukarania winnych zbrodni wojennych popełnionych na terenie byłej Jugosławii
a) 22 II 1993 RB, rezolucją 808, wyraża konieczność utworzenia Międzynarodowego Trybunału Karnego do osądzenia osób, które dopuściły się ciężkich pogwałceń prawa humanitarnego i ludobójstwa w byłej Jugosławii i zleca SG przedłożenie raportu z propozycjami projektu Statutu
b) na podstawie rozdziału VII Karty (zagrożenie pokoju i bezpieczeństwa), 25 V 93 RB przyjęła statut i powołała Trybunał (rezol 827)
2) Struktura: (niemal identyczna dla obu Trybunałów, omówiona wspólnie z zaznaczeniem różnic)
a) statut- przygotowany przez Sek Gen NZ
b) siedziba- Haga/ Arusza; siedziba prokuratora- Kigali
c) Organy:
* prezes, wybierany przez stałych sedziów, przewodniczy Izbie Apelacyjnej, decyduje o przydziale sędziów do konkretnych Izb.
*4 Izby (wspólna izba apelacyjna i prezes; wspólnyy regulamin)
*Prokurator (wspólny) z biurem (oddzielnym)
*Sekretariat (osobny, sprawy administracyjne i obsługa)
d) 16 sędziów stałych, (bo 2 sędziów z trybunału rwandyjskiego; ZO wybiera zatem do JUG 14) wybieranych przez ZO z listy przedstawionej przez RB , kadencja 4 lata z możliwością reelekcji, oraz jednocześnie najwyżej 9 (RWA- 4) sędziów ad litem (a w sumie 27 na liście z której wybiera się ich do konkretnej sprawy, na 4 lata, wybierai przez ZO z list RB, które z kolei powstają z propozycji państw), powołanych tylko dla oznaczonego procesu przez SG na wniosek Prezesa Trybunału, ; Muszą być reprezentowane wszystkie podstawowe systemy prawne świata, a propozycje RB opierają się na propozycjach państw- członków i pozaczłonkowskich.
- I przewodniczący w JUG- A. Cassae (ITA), obecnie Amerykanka Kirk Mc Donald
*RWA: 6 sędziów, ZO, 98- 14 sędziów
*Kryteria bycia sędzią- osoba o wysokiej reputacji moralnej, bezstronna i prawa, która ma kwalifikacje sędziowskie w swoim kraju, mająca wiedzę i doświadczenie z zakresu prawa karnego, PM, włącznie z międzynarodowym prawem humanitarnym i PC.
* status sędziów jest równy z sędziami MTS
* sedziowie wybierają Prezesa (wspólnego dla obu Trybunałów), który jednocześnie jest członkiem Izby Apelacyjnej i jej przewodniczy, poza tym przedstawia RB i ZO raporty z działalności.
* Trybunał JUG przyjął 11 II 94 Regulamin, wspólny dla obu Trybunałów
e) prokuratora wybiera RB na wniosek SG, kadencja 4 lata z możliwością reelekcji+ biuro prokuratora prowadzące dochodzenie; wspólny dla obu Trybunałów
* odpowiedzialny za śledztwo i ściganie, ale akt oskarżenia składa na jego wniosek sędzia Izby Orzekającej.
* ma do pomocy Urząd Oskarżyciela, oddzielny dla obu trybunałów.
f) 800- osobowy personel pomocniczy
g) system 2 instancyjny- działa w trzech 3- osobowych izbach (plus max 6 sędziów ad litem w każdej- a w RWA 4) Orzekających i 5- osobowej izbie apelacyjnej (wspólna z trybunałem RWA) (w apelacyjnej jest 7 sędziów, ale 5 na każdym posiedzeniu; bez sędziów ad litem)
RWA: 2 izby Orzekające, a od 99 3 izby- po 3 w 3 izbach i 5 w izbie apelacyjnej (wspólna z Trybunałem JUG)
h) 2 listy oskarżonych- tajna i jawna; może formułować oskarżenia zaoczne.
i) wyrok zapada większością głosów; nie ma kary śmierci, tylko więzienie i zwrot własności.
j) w przypadku ujawnienia nowych, zasadniczych faktów, dopuszcza się ponowne rozpatrzenie sprawy.
k) Trybunały są z założenia niezależne od RB, choć są jej organami pomocniczymi
l) językiem w JUG jest angielski i francuski
ł) prezes przedkłada sprawozdania roczne RB i ZO.
3) jurysdykcja:
** odpowiedzialność za poważne naruszenia prawa humanitarnego
a) odpowiedzialności karnej podlegają osoby fizyczne (indywidualna odpowiedzialność), które po 1 I 91 (data końcowa zostanie podana przez RB po przywróceniu pokoju i bezpieczeństwa w regionie), działając na obszarze b. Jugosławii (brak odniesienia do obywatelstwa), planowały dokonanie przestępstw, podżegały do nich, wydawały związane z tym rozkazy lub w inny sposób uczestniczyły w popełnieniu lub przygotowywaniu przestępstw naruszających: (rezolucja: dla JUG- prawo konwencyjne i zwyczajowe- zasada, że tylko te traktaty, które są tez prawme zwyczajowym, by nie było wątpliwości, bo nowe państwa nie od razu stawały się stronami konwencji; dla RWA nie ma takiego ograniczenia, wystarczy, ze była stroną konwencji lub coś jest zwyczajem)
- ciężkie naruszenia KG 49 o ochronie ofiar wojny (ale KG 49 to element prawa zwyczajowego też)
- naruszenia praw lub zwyczajów wojennych ( obok KG 49 i prawa zwyczajowego, także Konwencja Haska 07- np. używanie gazów trujących)
- Ludobójstwo
- zbrodnie przeciwko ludzkości (w tym gwałty i tortury, I raz w historii ścigane jako zbrodnia przeciwko ludzkości)- popełnione podczas konfliktu zbrojnego (w RWA- nie ma tej klauzuli)
- (I protokół dodatkowy 79- wątpliwości, bo JUG była stroną, ale nie jest to powszechne prawo zwyczajowe; w Statucie tego nie ma, ale interpretacja Albright, że JUG to strona)
niezależnie od sprawowanych funkcji i Pd tego, czy działały samodzielnie, czy wykonywały cudze rozkazy. (działanie na rozkaz może tylko zmniejszyć karę).
=> wg Statutu, jurysdykcja materialna obejmuje KG- zatem kwalifikuje konflikty w JUG jako międzypaństwowe, choć miały w rzeczywistości charakter mieszany i nie były określane jako międzynarodowe (bo to oznaczałoby uznanie Serbów bośniackich); po prostu zastosowano przepisy właściwe dla konfliktów międzynarodowych.
=> osoby, które wydawały rozkaz zbrodni lub uczestniczyły w jej przygotowaniu, osoby, które osobiście popełniuły zbrodnię, przełożeni, którzy nie reagowali.
b)Zbieg jurysdykcji:
- jurysdykcja trybunału ma pierwszeństwo przed sądami krajowymi, ale jej nie wyklucza;
- Trybunał może żądać przekazania jej sprawy na każdym jej etapie.
- Oskarżyciel może domagac się informacji od panstwa, przed którego sądem toczy się postępowanie w sprawie należącej również do właściwości Trybunału.
- regulamin precyzuje, że podstawą żądania przekazania sprawy może być:
* zakwalifikowanie aktu jako zbrodni pospolitej
*brak bezstronności i niezawisłości lub niestaranność
*to, co jest przedmiotem sprawy, jest ściśle związane lub w inny sposób wpływa na doniosłe faktyczne i prawne kwestie, które mogą mieć znaczenie dla postępowania przed Trybunałem
I=> sądzenie 2 razy za to samo
* nie może być sądzona przes sąd krajowy osoba osądzona przez Trybunał
*może być sądzona przez Trybunał osoba osądzona już przez sąd krajowy, jeśli:
- czyn, za który była sądzona, został określony jako zbrodnia pospolita, lub
- postępowanie przed sądem krajowym nie było bezstronne lub niezależne, miało na celu uchronienie oskarżonego przed międzynarodową odpowiedzialnością karną albo sprawa nie była należycie rzetelnie prowadzona
=> orzeczenia sądów krajowych nie są wiążące dla Trybunału, ale przy orzekaniu kary bierze pod uwagę to, ile zostało w karaju orzeczone i ile już siedzi za ten sam czy.
c) nie może orzekać kary śmierci
d) odpowiedzialność za planowanie, podżeganie, zlecanie, popełnianie lub branie udział w planowaniu, przygotowywaniu lub dokonaniu zbrodni
e) stanowisko urzędowe…
f) odpowiedzialność zwierzchnika za czyny podwładnego, jeśli wiedział lub powinien wiedzieć i nie podjął niezbędnych i rozsądnych kroków w celu zapobieżenia takim czynom lub w celu ukarania sprawców.
g) działanie na rozkaz nie zwalnia z odpowiedzialności, może tylko złagodzić karę.
h) jurysdykcja terytorialna i czasowa- b. Jugosławia od 1 I 91
4) działalność:
a) w praktyce postawienie głównych oskarżonych było problematyczne, ale wydał pierwsze wyroki skazujące
b) I rozprawa- 7 V 96, przeciw Tadiciowi, Serbowi; 20 lat więzienia
- I wyrok- 29 XI 96- na Chorwata D. Erdemovicia- 10 lat
-2001- Milosević- 1 szef państwa oskarżony o zbrodnie wojenne (a Doenitz?)
c) w ciągu 6 lat- 13 wyroków, w tym 1 uniewinniający
- 61 oskarżonych, 31 zatrzymanych
d) istotnym osiągnięciem jest objęcie kategorią zbrodni wojennych konfliktu wewnętrznego.
5) Obowiązki państw:
a) obowiązek współpracy: państwa współpracują z MT w zakresie ścigania i sądzenia osób oskarżonych o popełnienie poważnych naruszeń międzynarodowego prawa humanitarnego
b) obowiązek pomocy na prośbę: państwa podporządkowują się bez zbędnej zwłoki każdemu żądaniu udzielenia pomocy lub zarządzeniu wydanemu przez Izbę Orzekającą, obejmującemu m. in:
- zbieranie dowodów
- ustalenie tożsamości i miejsca pobytu osób;
- przesłuchanie świadków, podejrzanych i biegłych;
- sporządzanie i doręczenie dokumentów;
- aresztowanie lub zatrzymanie osób i dostarczenie lub przekazanie osób oskarżonych MT.
c) wykonywanie kary w państwie, które się do tego zaoferowało.
*** szczególne obowiązki stron konfliktu w b. Jugosławii- na podstawie porozumień z Dayton 1995:
- dodatkowe zobowiązanie do współpracy z Trybunałem
- podkreślenie obowiązku stosowania się do decyzji Trybunału w związku z aresztowaniem, zatrzymaniem i przekazaniem osób oskarżonych
- zapewnienie Trybunałowi nieograniczonego dostępu na swoje terytoria
- zakaz piastowania funkcji publicznych przez osoby oskarżone, które odmówiły stawienia się przed Trybunałem.
- działalność IFOR- mogą aresztować, ale nie mają obowiązku poszukiwać., choć mają teki prawo. Jednak obowiązek ścigania leży na wszystkich państwach ze względu na statut + ze względu na normę prawa mówiącą o jurysdykcji uniwersalnej wobec poważnych naruszeń prawa humanitarnego
- zniesienie sankcji ekonomicznych RB uzależniła od implementacji porozumień
IV Międzynarodowy trybunał dla Ruandy:
1) powstanie:
a) 6 IV 94- misja UNAMIR (obserwacyjna)- jeszcze przed masakrami
b) 11 VI 94- RB zgadza się na wysłanie do Rwandy 5500 żołnierzy- fiasko w sierpniu.
c) 1 VII 94- RB powołuje Komisję Ekspertów, analogiczna do tej z JUG; Komisja proponowała rozciągnięcie jurysdykcji Trybunału JUG na RWA, ale RB bała się przekształcenia go w stałą instytucję. Jednak są elementy wspólne obu trybunałów- izba apelacyjna i prokurator.
IX 94- inicjatywa RWA utworzenia trybunału (bo fatalny stan wymiaru sprawiedliwości w RWA+ bo łatwiej będzie dopaść tych, co uciekli za granicę)
d) 8 XI 94- rezolucja RB, na wniosek SG i w oparciu o rozdział VII, powołała Międzynarodowy Trybunał w celu osądzenia winnych ludobójstwa i pogwałcenia międzynarodowego prawa humanitarnego (RWA przeciw- bo za którka jurysdykcja czasowa, chcieli od 1 X 90, kiedy to zaczął się konflikt)
2) Struktura:[omówiona z JUG]
3) Jurysdykcja:[ większość się powtarza, reszta omówiona tu]
a) osoby fizyczne (indywidualna odpowiedzialność) winne poważnych naruszeń prawa humanitarnego (rodzaje- patrz niżej) popełnionych na terytorium Rwandy i przez jej obywateli w krajach sąsiednich między 1 I 94 a 31 XII 94.
b) Właściwość rzeczowa zbliżona, ale Statut MTKR wyraźnie rozstrzyga o niemiędzynarodowym charakterze konfliktu
c) rodzaje zbrodni: (bez ciężkich naruszeń KG 49 oraz praw i zwyczajów wojny- bo to wojna domowa)
- Zbrodnia ludobójstwa (analogicznie)
- Zbrodnie przeciwko ludzkości (analogicznie, ale bez mowy o tym, że podczas konfliktu zbrojnego; rozszerzone wobec Norymbergi o uwięzienie, tortury i gwałt)
- pogwałcenia art.. 3 wspólnego dla Konwencji Genewskich z 49 roku oraz postanowień II Protokołu Dodatkowego z 1977 roku do tych Konwencji (pogwałcenie prawa wojennego niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych)
* bezpośrednie odwołanie do aktu międzynarodowego- w JUG nacisk na prawo zwyczajowe, a II Protokół nie jest jego elementem jeszcze.
4) działalność:
a) osadzono w więzieniu tysiące podejrzanych, często bez formalnego oskarżenia
b) I sesja- w Hadze w VI 95
c) podejrzanych jest 400 o udział w ludobójstwie itd., wśród nich przywódcy państwowi, szefowie instytucji państwowych, bojówek itd.
d) do 99- oskarżono 36 osób, 34 aresztowano.
c) I wyroki skazujące na dożywocie lub więzienie dopiero w 1998 roku (premier Ruandy); do 2004- 17 wyroków skazujących
d) problem- trudności finansowe
e) poza tym działają sądy ruandyjskie- 116 wyroków śmierci; oczekuje na proces 120 tys ludzi.
** co łączy oba trybunały?
- te same cele
- wspólna Prokuratura i Izba apelacyjna
- powołane w ten sam sposób- rozdział VII
- ten sam status organów pomocniczych RB
- charakter ad hoc- działają do czasu przywrócenia oraz utrzymania pokoju i bezpieczeństwa w regionach, o czym decyduje RB.
- czasowo i terytorialnie ograniczona jurysdykcja
- częściowy zbieg jurysdykcji materialnej- zbrodnie przeciwko lidzkości, zbrodnia ludobójstwa
- taki sam zbieg jurysdykcji sądów krajowych i Trybunału
- podobne zasady postępowania i regulaminy przed Trybunałami
** różnice:
- trybunał JUG przygotowany bez udziału państw b. Jug, a RWA- na wniosek RWA.
- trybunał JUG powołany 2- etapowo (zlecenie statutu, utworzenie), a RWA- wszystko razem.
- jurysdykcja czasowa- w JUG od 1 I 91, bez daty końcowej; w RWA- od 1 I do 31 XII 94
- właściwość miejscowa- tylko b. JUG vs państwa sąsiednie RWA wobec jej obywateli
- właściwość materialna- JUG stosuje tylk normy które mają charakter zwyczajowy, a RWA- może stosować też te, które nie mają charkteru zwyczajowego, wystarczy, że jest stroną lub jest to zwyczaj.
- różnice materialne- rodzaje naruszeń
- MTKJ odnosi się do konfliktów międzynar i niemiedzynar, a RWA tylko do wew.
V Trybunały z elementem zagranicznym na przykładzie Sierra Leone
1) Uwagi ogólne:
a) nowe rozwiązanie prawne (lata 90), wychodzące naprzeciw wadom trybunałów typu norymberskiego, jak i ad hoc;
*zalety trybunałów w ogóle:
- zaspokajają potrzebę sprawiedliwości po wielkich wstrząsach
- często załamany jest wymiar sprawiedliwości w tych krajach
- ze względu na wpływy oskarżonych lub osobistą traumę- sądy krajowe nie są w stanie wydać rzetelnego wyroku.
*zalety mieszanych wobec międzynarodowych:
- podział kosztów- na międzynarodowe często nie chce świat dawać kasy.
- łagodzi nastroje nacjonalistyczne, niechętne do oddania wymiaru sprawiedliwości w obce ręce
- włącza w proces wymierzania sprawiedliwości lokalne środowisko
- proces na miejscu, co sprzyja poczuciu sprawiedliwości
- połączenie elementów krajowych u zagranicznych może usprawnić postępowanie, co jest główną słabością trybunałów międzynarodowych.
- podwyższa poziom wiedzy lokalnych prawników
*trudności mieszanych:
- trudności we współpracy prokuratorskiej z miejscowymi- nadgorliwi lub nie chcą ścigać
- trudności kulturowe współpracy sędziów
- źródło finansowania i zapewnienie bezpieczeństwa- ONZ i lokalni cierpią na brak funduszy
b) połączenie mechanizmów krajowych z międzynarodowymi w postaci organów, które wprawdzie znajdują zakorzenienie i lokalizację na terenie danego kraju, ale równocześnie zawierają różnego rodzaju elementy zagraniczne, głównie mieszany skład sędziowski
c) formalnoprawną podstawą jest w tym typie traktat międzynarodowy między krajem a ONZ
d) w celu rzetelnego procesu konieczny jest udział bezstronnego arbitra- a to właśnie zapewnia taki typ trybunału
e) trybunał w Sierra Leone, w przeciwieństwie do np. Kosowa, nei wchodzi w zakres krajowego systemu wymiaru sprawiedliwości.
2) Powstanie
a) w celu osądzenia osób odpowiedzialnych za powazne zbrodnie popełnione w trakcie wojny domowej 91-99
b) 14 VII 2000- rezolucja RB- zwraca się do SG o podjecie rokowań z rządem Sierra Leone w sprawie powołania niezależnego, specjalnego trybunału, określając zasadnicze sprawy jego funkcjonowani
16 I 2002- porozumienie w sprawie powołania Specjalnego trybunału dla Sierra Leone i Statutu
XII 2002- rozpoczął działalność, pierwsze zarzuty
3) Struktura:
a) 2 Izby Orzekające, Izba Apelacyjna, Prokurator, Sekretariat
b) Izba Orzekająca składa się z 3 sędziów- 1 powołany przez rząd SL, 2 przez SG. W Izbie Apelacyjnej- 5-2-3
- Prokuratora powołuje SG po zasięgnięciu opinii rzadu SL.
c) utrzymanie- z dobrowolnych dotacji społeczności międzynarodowej.
4) Jurysdykcja:
a) prymat jurysdykcji wobec sądów SL, które muszą odstąpić wszelkie sprawy na wniosek Trybunału
- tylko przestępstwa wszelkich sił pokojowych- po pierwsze jurysdykcja państwa wysyłającego. ; jak nie chce lub nie może- to Trybunał za upoważnieniem RB.
b) tylko dla osądzenia osób ponoszących największą i główną odpowiedzialność za poważne naruszania PM humanitarnego i prawa wewnętrznego SL (bo specyfika kraju+ bo PM nie reguluje tych aspektów):
- zbrodnie przeciwko ludzkości
- zbrodnie wojenne w konflikcie wewnętrznym (ary 3 wspólny dla KG oraz rot II do KG)
- inne poważne naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego
- łamanie prawa wew: złośliwe niszczenie mienia; wykorzystywanie seksualne dzieci poniżej 14 roku życia
c) nie wchodzą w jego jurysdykcję czyny sił międzynarodowych ONZ i org regionalnych; normalnie sądzi w takich przypadkach państwo wysyłające, ale gdy nie chce lub nie może osądzić, to RB może upoważnić Trybunał.
d) wyłączenie dzieci poniżej 15 lat (w chwili przestępstwa) z karania- zamiast tego reedukacja, opieka itp. + łagodniejsze traktowanie 15- 18 latków.
e) zawężenie temporalne- do 30 XI 1996 roku, czyli I porozumienia pokojowego=> kontrowersje
- łącznie z przywódcami
VI Główne postanowienia statutu MTK
1) antecedencje:
a) utworzenie przewiduje:
- Konwencja w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z 1948 roku
- Międzynarodowa konwencja o zwalczaniu i karaniu zbrodni apartheidu z 1973 roku
b) dopiero koniec zimnej wojny i zbrodnie w JUG i RUA zaktywizowały sprawę tworzenia trybunału- najpierw ad hoc, potem MTK;
-bo kontrowersje wokół legalności powołania Trybunałów ad hoc przez RB
- bo bezprecedensowy wzrost ciężkich naruszeń prawa humanitarnego
- wcześniej problemy, bo państwa obawiają się o własną suwerenność
- słaba skuteczność konwencji bez środka egzekwowania
- chęć zapewnienia trwałego pokoju
- bo problem z wymierzaniem sprawiedliwości po wojnie w zniszczonych państwach.
=> potrzeba utworzenia trybunału, w którego kompetencji znalazłoby się wszystkie zbrodnie międzynarodowe: ludobójstwo, agresja, ciężkie naruszenie praw i zwyczajów wojennych i wew, zbrodnie przeciwko ludzkości
2) Utworzenie:
a) 1944- pojawia się propozycja, jako alternatywy dla MTW w Norymberdze, SMTK
- 1948- ZO wyraża potrzebę utworzenia; Trybunał przewidują konwencje z 1948 i 73 roku.
- lata 50- 2 komitety dla przygotowania statutu MTK (projekty 51 i 53), ale potem na wiele lat prace zawieszono
-1989-wniosek Trynidadu i Tobago utworzenia międzynarodowego trybunału karnego dl zwalczania handlu narkotykami
- 1992- ZO zleciło KPM opracowanie projektu Statutu
- 1994- KPM przyjęła projekt Statutu ; ZO powołało komitet ad hoc, który przedstawił w 1995 swój raport
- 1996- ZO podjęło decyzję o utworzeniu komitetu przygotowawczego dla opracowania umowy
1998- konferencja dyplomatyczna w Rzymie
b)17 VII 1998- Statut Rzymski MTK, 147 państw zdecydowało o utworzeniu MTK; statut poparło 120 państw, 7 było przeciw, 20 wstrzymało się od głosu; podpisało 139 państw (był otwarty do podpisu do 21 XII 2000); weszła w życie po 60 ratyfikacjach
1 VII 2002- wejście w życie 1 dnia miesiąca po 60 dniach po 60 ratyfikacji (11 IV 2002).
c) 11 III 2003- rozpoczął działalność
- 2007- 104 państwa
3) Istota:
a) stałość
b) jego podstawą prawną jest Statut mający charakter traktatu międzynarodowego (nie rezolucja RB)
c) jurysdykcja obejmuje ściganie i orzekanie tylko w sprawach najpoważniejszych pominięciem przestępstw pospolitych
d) odpowiedzialności podlegają tylko osoby fizyczne- nie prawne i nie państwa
e) jego jurysdykcja ma charakter komplementarny
f) jest niezależny od ONZ- wzajemne stosunki określa porozumienie
g) posiada międzynarodową osobowość prawną w zakresie koniecznym dla wykonywania swoich funkcji i realizowania swoich celów.
4) Siedziba- Haga, ale może ustanowić swoją siedzibę też gdzie indziej, jeśli uzna to za stosowne.
5) Reguły procesowe- co się stosuje (kolejność)
a) Statut, Elementy Definicji Zbrodni, Reguły Procesowe
b) odpowiednie traktaty oraz zasady i reguły PM, łącznie z uznanymi zasadami prawa konfliktów zbrojnych
c) ogólne zasady prawa wyinterpretowane z systemów prawnych państw
d) w wyjątkowych przypadkach- na podstawie prawa krajowego danego państwa, o ile nie jest nie zgodne z ww.
6) Sędziowie:
- 18 sędziów, wybieranych na 9 letnie kadencje (ale musi dokończyć sprawę), przez zgromadzenie państw- stron konwencji (18 z największą liczbą głosów)
- co 3 lata- 1/3
- brak możliwości reelekcji- chyba, że wybór na wakujące stanowisko, ale max 3 lata.
- każdy z innego państwa
- ich wybór powinien spełniać wymóg reprezentatywności sędziów w zakresie podziału geograficznego, reprezentacji płci i głównych systemów prawnych świata+ co najmniej 9:5- praktycy prawa karnego vs specjaliści od prawa międzynarodowego+ specjaliści od różnych dziedzin prawa.
- Statut przewiduje specjalny tryb zwiększania pierwotnej liczby sędziów (wybierani normalnie, na 9 lat), uzasadniony obciążeniem pracą (zgoda 2/3 państw, na wniosek Prezydium) a także następczy tryb redukcji liczby sędziów do pierwotnego składu (stopniowe zmniejszanie liczby poprzez nie wybieranie nowych po upływie kadencji.
- sędziowie w pełni zawodowi- zakaz wykonywania wszelkich zajęć zawodowych- np. wykładów na uczelniach.
- mają immunitety i przywileje, ale immunitet może być uchylony bezwzględną większością głosów innych sędziów.
- złożenie z urzędu- decyzja Zgromadzenia większością 2/3 głosów na podstawie wniosku zgłoszonego przez 2/3 sędziów. (za poważne uchybienia lub naruszenia lub bo niezdolność do pełnienia funkcji)
7) Organy Trybunału:
a) Prezydium
- Prezes (P. Kirsch z KAN) + 2 wiceprezesów, wybierani przez zgromadzenie sędziów, na 3 lata, z możliwością jednej reelekcji
- I i II wiceprezes działają odpowiednio zamiast Prezesa, gry jest nieobecny lub wyłączony
- są odpowiedzialni za:
* prawidłowe administrowanie Trybunałem, z wyjątkiem urzędu Prokuratora
*inicjatywa w sprawie zwiększenia liczby sędziów Trybunału.
* czasowe delegowanie sędziów między wydziałem Orzekającym a Przygotowawczym
b) Wydział Przygotowawczy, Wydział Orzekający i Wydział Odwoławczy
- wszyscy sędzowie są podzieleni na 3 wydziały.
- Przygotowawczy- nie mniej niż 6 sędziów; Orzekający- tak samo; Odwoławczy- 5 sędziów.
- przygotowawczy- głównie czuwa nad współpracą między obiema izbami a urzędem prokuratora + szeroko kontroluje poczynania prokuratora
- sędziowie sprawują swoje funkcje w ramach 1 wydziału przez 3 lata, a dłużej tylko do czasu zakończenia prowadzonej sprawy
=> ale przydzieleni do Odwoławczego- aż do zakończenia kadencji.
- Prezydium może czasowo przesuwać sędziów między Przygotowawczym a Orzekającym, jeśli jest taka potrzeba (ale ten co był w danej sprawie w izbie przygotowawczej nie może być w orzekającej).
- w ramach wydziałów funkcjonują Izby, wyodrębnione jako organy sprawujące funkcję orzeczniczą Trybunału.
* funkcję Izby przygotowawczej pełni 3 sędziów tego wydziału, ale możliwe jest też działanie jednoosobowe
* Izba orzekająca- 3 sędziów
* Izba Odwoławcza- wszystkich 5 sędziów.
c) Urząd prokuratora
- Prokurator ( L. Moreno Ocampo z ARG), pełniący funkcję organu ścigania oraz oskarżyciela; ograniczona rola prokuratora wobec sądu
- wybierany przez Zgromadzenie na 9 lat, bezwzględną większością, bez prawa reelekcji.
- wiceprokuratorzy- wybierani przez Zgromadzenie z listy danej przez Prokuratora, na 9 lat, z innego kraju
- zadania-
*przyjmowanie i badanie wiadomości o zbrodniach należących do kompetencji trybunału
* prowadzenie postępowania przygotowawczego
* prowadzenie funkcji administracyjnych urzędu
- w zakresie funkcji adm Urzędu jest w pełni niezależny
- Urząd- funkcje pomocnicze wobec Prokuratora oraz adm- techn.
- immunitet może być uchylony bezwzględną większością głosów sędziów
- może być usunięty ze stanowiska- bezwzględną większością Zgromadzenia, na wniosek własny Zgromadzenia lub sędziów. ( za poważne uchybienia lub naruszenia obowiązków lub za niezdolność do pełnienia obowiązków)
d) Sekretariat
- funkcje adm- techn dla Trybunału+ utworzenie w ramach S. Biura ds. Pokrzywdzonych i Świadków, które ma udzielać ochrony, pomocy i doradztwa osobom składającym zeznania oraz innym zagrożonym z powodu zeznań.
- na czele- Sekretarz, podlegający bezpośrednio Prezesowi, wybierany przez zgromadzenie sędziów na 5 lat z prawem reelekcji.
e) Zgromadzenie Państw- Stron.
* posiedzenia raz do roku lub nadzwyczajne (na wniosek Biura lub 1/3 państw)
*decyzje- konsensus, a jak się nie da, to w kwestiach merytorycznych 2/3 głosujących (proceduralne- zwykła)
* jak 2 letnie zaległości ze składką- to nie ma prawa głosu, chyba, że Zgromadzenie się na to zgodzi
*funkcje:
- sprawuje nadzór nad organami w zakresie administracji Trybunału
- rozpatruje sprawozdania z działalności Biura (patrz niżej)
- uchwala budżet
- decyduje o zmianie liczby sędziów
- rozpatruje kwestie dotyczące braku współpracy
f) Biuro Zgromadzenia państw- stron:
- Prezes+ 2 wiceprezesów+ 18 członków wybieranych przez Zgromadzenie na 3 lata
- odbywa posiedzenia tak często, jak to konieczne
- wspomaga Zgromadzenie w wykonywaniu jego obowiązków.
8) sprawy finansowe:
- składki dzielone analogicznie do ONZ
- fundusze przydzielone przez ONZ, szczególnie przy sprawach na zlecenie RB
- dobrowolne dotacje
9) Rozstrzyganie sporów:
a) spory dotyczące funkcji sądowych Trybunału rozstrzyga sam Trybunał
b) inne spory dotyczące interpretacji lub stosowania Statutu:
- 3 miesiące negocjacji między państwami będącymi w sporze
- jak brak wyniku- sprawa do Zgromadzenia, które stara się polubownie rozstrzygnąć spór lub zalecić skierowanie go dalej, np. do MTS
10) Poprawki, zmiany, zastrzeżenia
a) nie wolno składać zastrzeżeń
- ale przystępując do Statutu państwo może oświadczyć, że przez 7 lat od wejścia w życiew stosunku do tego państwa nie działa jurysdykcja co do zbrodni wojennych
b) Poprawki merytoryczne:
- po upływie 7 lat od wejścia w życie
- państwo proponuje, a Zgromadzenie lub zwołana przez nie Komisja Rewizyjna decydują większością 2/3.
- wchodzi w życie po ratyfikacji przez 7/8 państw
- obowiązują wszystkich (można wypowiedzieć Statut w ciągu roku od wejścia w życie), poza poprawkami art. 5,6,7 i 8- czyli określających jurysdykcję Trybunału; te poprawki obowiązują tylko tych, co je przyjęli.
c) poprawki instytucjonalne:
- mogą być zgłaszane tez przez upływem 7 lat
- przymuje je Zgromadzenie lub zwołana Komisja Rewizyjna, większością 2/3
- wchodzą w życie pół roku po ich przyjęciu, bez konieczności ratyfikacji
d) rewizja:
- po 7 latach SG ONZ zwołujje Konferencję Rewizyjną w celu rozważenia poprawek, szczególnie w celu rozważenia listy zbrodniu
- następna- zwołana- za zgodą większości państw stron
- poprawki wchodzą w życie trybem jak wyżej
e) wypowiedzenie:
- gdy z powodu odrzucenia poprawek- wchodzi w życie natychmiast
- normalnie- po roku.
11) języki urzędowe- ang, fra, rus, chi, hiszp., arab (dokumenty); języki robocze- ang, fra + w uzasadnionych przypadkach inne.
12) Jurysdykcja- zakres przedmiotowy::
=> obejmuje ściganie i rozpatrywanie spraw o najcięższe zbrodnie międzynarodowe (statut dokładnie wymienia czyny każdej z kategorii):
** dokument Elementy Definicji Zbrodni- przyjęty na Zgromadzeniu w 2002 roku, ma pełnić rokę pomocniczą w procesie definiowania indywidualnej odpowiedzialności karnej w konkretnym przypadku oskarżenia o popełnienie zbrodni; zespół wskazówek interpretacyjnych.
a) ludobójstwo
- przyjęto definicję z konwencji z 48 roku o zapobieganiu i karaniu zbrodni ludobójstwa- 3 elementowa.
b) zbrodnie przeciwko ludzkości
* katalog otwarty- bo inne nieludzkie czyny też;
* rozszerzenie pojęcia wobec tradycyjnego
- Którykolwiek z następujących czynów, popełniony w ramach rozległego lub systematycznego, świadomego aktu skierowanego przeciwko ludności cywilnej (zbrodnie wojenne- dotyczą tylko ludności strony przeciwnej):
* zabójstwo
* eksterminacja
*niewolnictwo
* deportacja lub przymusowe przesiedlenia
* uwięzienie lub inne dotkliwe pozbawienie wolności fizycznej z naruszeniem podstawowych regułom
*tortury
* zgwałcenie, niewolnictwo seksualne, przymusowa prostytucja, wymuszona ciąża, przymusowa sterylizacja lub jakiekolwiek inne przestępstwa seksualne porównywalnej wagi
* prześladowanie jakiejkolwiek możliwej do zidentyfikowania grupy lub zbiorowości
* wymuszone zaginięcia osób
*apartheid
* inne nieludzkie czyny o podobnym charakterze celowo powodujące cierpienie lub poważne uszkodzenie ciała albo zdrowia psychicznego lub fizycznego
c) zbrodnie wojenne (ale państwo może złożyć oświadczenie o wyłączeniu przez 7 lat od wejścia w Zycie Statutu)
=> także w wewnętrznych konfliktach zbrojnych
=> tylko w czasie zbrojnego konfliktu- nie np. bezprawnego użycia sił zbrojnych poza terytorium pozostającym w stanie konfliktu zbrojnego
4 kategorie:
- poważnie naruszające konwencje genewskie z 1949 roku (m.in. zamierzone zabójstwo, tortury, eksperymenty biologiczne, branie zakładników, wcielanie jeńców do własnych sił zbrojnych)
- inne poważne naruszenia praw i zwyczajów PM dotyczącego międzynarodowych konfliktów zbrojnych (m.in. zamierzone ataki na ludność cywilną, obiekty cywilne, personel i instalacje pomocy humanitarneh, bombardowanie bezbronnych miast i wsi, używanie zatrutej broni, gazów duszących i innych)
- czyny popełnione w warunkach konfliktu mniemającego charakteru międzynarodowego, stanowiące poważne naruszenie art. 3 KG (dotyczy osób niebieorących bezpośredniego udziału w walkach,w tym żołnierzy którzy złożyli broń- np. okaleczenia i tortury, wykonywanie egzekucji bez wyroku, branie zakładników)
- inne poważne naruszenia praw i zwyczajów międzynarodowych w warunkach konfliktu mniemającego charakteru międzynarodowego, (np. ataki na ludnośc cywilną, wydawanie na łup miast lub miejsc zdobytych, werbowanie dzieci poniżej lat 15, zgwałcenia, przemoc seksualna i niewolnictwo seksualne)
=> szerokie rozszerzenie zbrodni w czasie konfliktu niemiędzynarodowego
=> I raz atakowanie pojazdów misji pokojowych i humanitarnych uznane za zbrodnię wojenną.
d) zbrodnie agresji
- dopiero po uchwaleniu definicji i zasad sprawowania jurysdykcji (możliwe dopiero na Komisji Rewizyjnej- a ta możliwa dopiero po 7 latach).
13) jurysdykcja temporalna:
- zbrodnie popełnione po wejściu w życie, czyli po 1 VII 2002, a w przypadku tych, co do których Statut wszedł w życie później- po wejściu w życie.
* ale - państwo nie będące stroną Statutu może uznać jurysdykcję Trybunału w odniesieniu do konkretnej sytuacji.
=>zbrodnie te nie przedawniają się
14) jurysdykcja podmiotowa
- tylko dorosłe (18 lat- w chwili popełnienia) osoby fizyczne, nie państwa czy osoby prawne;
- immunitety nie stanowią przeszkody w pociągnięciu do odpowiedzialności
- także obywatele państw trzecich, jeśli popełnili zbrodnie na terytorium państwa- strony lub jeśli taka jest decyzja RB (wtedy nie ma żadnych ograniczeń, mogło chodzić o zbrodnię obywatela państwa trzeciego na terytorium państwa trzeciego)
15) jurysdykcja terytorialna:
- terytorium państw- stron+ ewentualna deklaracja o uznaniu w danej sytuacji kompetencji trybunału przez państwo nie- stronę.
16) Przesłanki wykonania jurysdykcji:
a) Zasada komplementarności- jurysdykcja ma charakter komplementarny w stosunku do władztwa jurysdykcyjnego poszczególnych państw w sferze karnoprawnej:
- jurysdykcja gdy państwo terytorialne lub obywatelstwa nie chce lub nie może wykonywać swojej
- ale: może być zainicjowana tylko, jeśli zaakceptuje ją kracj obywatelstwa srawcy lub kraj w którym zbrodnia została popełniona.
* warunek ten nie musi być spełniony gdy inicjuje sprawę RB
b) 3 podstawowe sposoby wykonania jurysdykcji przez Trybunał (konieczny impuls)
- państwo przedstawi prokuratorowi sytuację, wskazującą na popełnienie zbrodni
- sytuację taką wskaże Prokuratorowi RB na podstawie rozdziału VII
- prokurator z własnej inicjatywy może rozpoczać wstępne postępowanie sprawdzające (ale nie dochodzenie- na to konieczna zgoda trybunału) po uzyskaniu informacji od organizacji pozarządowych, ofiar przestępstw i ich rodzin czy innych źródeł, jeśli uzna to za stosowne
c) Trybunał może, po takiej inicjatywie, wykonać swą jurysdykcję, jeśli co najmniej jedno z tych warunków:
- państwo, którego obywatelem jest osoba oskarżona jest stroną Statutu lub uznało jurysdykcję w danej sprawie
- państwo, na którego terytorium popełniono czyn…
- państwo rejestracji statku lub samolotu- jeśli na nich popełniono zbrodnię…
** nie jest to konieczne gdy MTK działa na wniosek RB
17) Przesłanki dopuszczalności postępowania:
a) postępowanie jest niedopuszczalne (w razie wątpliwości- decyzja Izby Przygotowawczej) gdy:
- sprawa była przedmiotem postępowania przygotowawczego w państwie i to państwo p ostanowiło zaniechać oskarżenia
* chyba, że decyzja taka została spowodowana brakiem woli lub niezdolnością państwa do rzeczywistego ścigania
- sprawa jest przedmiotem postępowania w państwie, do którego należy jurysdykcja w sprawie
* chyba, że państwo nie wyraża woli lub jest niezdolne do rzeczywistego przeprowadzenia tego postępowania
- osoba podejrzana została już osądzona i rozprawa przed Trybunałem jest niedopuszczalna na zasadach Ne bis in idem
- waga sprawy nie usprawiedliwia dalszego działania Trybunału
c) wstepne orzeczenie o dopuszczalności jurysdykcji:
- wydaje je prokurator, z własnej inicjatywy lub z powodu zawiadomienia państwa
- jeśli jakieś państwo zawiadomi o własnym postępowaniu- prokurator mu je odstępuje, ale jak państwo prowadzi postępowanie nierzetelnie to odbiera
d) orzeczenie o dopuszczalności lub jurysdykcji:
- z własnej inicjatywy
- na wniosek prokuratora (by wykluczyć wnioski o brak dopuszczalności)
- rozpatruje sprzeciw
e) sprzeciw wobec jurysdykcji Trybunału lub dopuszczalności sprawy:
- mogą go wnieść:
* oskarżony lub osoba, wobec której wydano nakaz aresztowania czy stawiennictwa
* państwo, które ma jurysdykcję w danej sprawie z uwagi na to, że prowadzi lub prowadziło postępowanie w danej sprawie.
* państwo, od którego wymagane jest uznanie jurysdykcji w trybie art. 12 (jednorazowe uznanie jurysdykcji)
- może być wniesione tylko raz w czasie całego postępowania i tylko przed rozpoczęciem. (ale wyjątkowo można to przekroczyć)
- rozpatruje je Izba Przygotowawcza (jeśli sprzeciw wniesiono przed zatwierdzeniem zarzutów oskarżenia) bądź Izba Orzekająca- jeśli środek wniesiono po dokonaniu tej czynności.
- postepowanie w sprawie sprzeciwu jest 2- instancyjne, odwołania do Izby Odwoławczej
18) Zasady odpowiedzialności karnej:
a) zasada Ne bis in idem
- nikt nie może być sądzony przez MTK za czyn będący zbrodnią, w związku z którą osoba ta została już wcześneij skazana lub uniewinniona przez MTK lub sąd krajowy
- zasada ta nie obowiązuje, jeśli proces krajowy był nierzetelny.
b) nullum crimen sine lege
- nikt nie może być pociągnięty do odpowiedzialności przed MTK, jeśli jego czyn w chwili popełnienia nie stanowił zbrodni podlegającej jurysdykcji MTK.
c) Nulla poena sine lege
- kara może być wymierzona jedynie zgodnie ze Statutem.
d) zasada nieretroaktywności .
- nie można być sądzonym za czyn sprzed wejścia w Zycie Statutu.
- ale jak na korzyść- to ok.
e) zasada indywidualnej odpowiedzialności
- dotyczy osób fizycznych
f) zasada wyłączenia jurysdykcji wobec osób poniżej 18 roku zycia
g) zasada odpowiedzialności za współudział, kierownictwo, zlecenie, usiłowanie, a w przypadku ludobójstwa- podżeganie.
h) zasada irrelewantności pełnionej funkcji publicznej
ale: art. 98:
1. Trybunał nie może wystąpić o dostarczenie lub pomoc, jeśli wymagałobyto od Państwa wezwanego działania niezgodnego z jego zobowiązaniami wynikającymi z PM w odniesieniu do immunitetu Państwa, immunitetu dyplomatycznego osoby lub majątku Państwa trzeciego, chyba że Trybunał wczesniej uzyska zgodę Państwa trzeciego na uchylenie immunitetu
2. trybunał nie może wysąpić z wnioskiem o dostarczenie, który wymagałby od Państwa wezwanego działania niezgodnego z jego zobowiązaniami wynikającymi z umów międzynarodowych, zgodnei z którymi wymagana jest zgoda Państwa wysyłającego na dostarczenie trybunałowi jakiejkolwiek osoby, chyba że trybunał wcześniej podjął współpracę z Państwem wysyłającym celem uzyskania zgody na dostarczenie.
i) zasdada odpowiedzialności dowódców i przełożonych za czyny podwładnych- gdy brak należytej kontroli i działań zapobiegawczych
j) zasada nieprzedawniania zbrodni określonych w Statucie
k) zasada umyślności
l) wyłączenie odpowiedzialności karnej ze względu na:
- chorobę psychiczną
- odurzenie (chyba że odurzenie świadome + dopuszczanie, że prawdopodobnie popełni czyn stanowiący zbrodnię podlegającą jurysdykcji trybunału)
- obrona własna
- stan wyższej konieczności
- błąd co do faktu- tylko, gdy wyłącza umyślność
- błąd co do prawa- ale tylko, jeśli wyłącza umyślność lub polecenia przełożonego (patrz niżej)
- działanie na rozkaz- patrz niżej
- inne, jeśli są uzna, że da się je wyprowadzić z prawa mającego zastosowanie w danej sprawie
ł) zasad odpowiedzialności za czyny będące wyknaniem polecenia rządu albo przełożonego wojskowego, chyba że (wszystko naraz):
- na sprawcy ciążył prawny obowiązek wykonania polecenia
+ sprawca nei wiedział, że polecenie było bezprawne
+ jeśli polecenie nie było oczywiście bezprawne (ale zbrodnie przeciwko ludzkości i ludobójstwo są oczywiście bezprawne wg Statutu)_
19) Sankcje karne:
a) Możliwe kary:
- kara pozbawienia wolności na czas oznaczony, nie więcej niż na 30 lat
-kara dożywotniego więzienia- ale tylko jeśli przemawia za tymwyjatkowy ciężar popeninej zbrodni i właściwości osobiste skazanego
b) obok kary pozbawienia wolności Trybunał może orzec:
- grzywnę (max 75 % aktywów i majątku osoby skazanej przy pozostawieniu części koniecznej do zaspokojenia potrzeb osoby skazanej i jej rodziny)
- przepadek korzyści, majątku i aktywów pochodzących bezpośrednio lub pośrednio z przesteostwa, bez naruszania nabytych w dobrej wierze praw osób trzecich
c) możliwość zmniejszenia wymiaru kary:
- może to uczynić MTK po wysłuchaniu skazanego
- procedura jest wszczynana obligatoryjnie (i tylko wtedy) po odbyciu 2/3 kary lub po 25 latach przy dożywociu.
d) zasady wymierzania kary:
- uwzględnia się ciężar zbrodni i właściwości osobiste skazanego
- w poczet kary zalicza się okres aresztowania
- kary wymierza się łącznie
e) tworzy się Fundusz Powierniczy:
- na rzecz ofiar zbrodni
- sąd może zarządzić przekazywanie na fundusz grzywien i kar majątkowych.
20) Postępowanie przed MTK:
A) Wstępne rozpoznanie:
a) wniesienie sprawy do Prokuratora- decyduje on, czy rozpocząć wstępne rozpoznanie
- może w tym celu żądać dodatkowych informacji od państw, ONZ, OM, innych źródeł, zapoznawać się z zeznaniami pisemnymi lub ustnymi w siedzibie MTK=> czyli w sposób bierny zbiera materialy.
b) odmawia wszczęcia postepowania przygotowawczego, jeśli:
- uzna zgromadzone informacje za nienadające rozsądnych podstaw do prowadzenia postepowania
- uzna niedopuszczalność sprawy na gruncie zasady Ne bis in idem
- jeśli mimo wago zbrodni i uwzględnienia interesów pokrzywdzonych stwierdzi, że postępowanie przygotowawcze nei służyłoby interesom wymiaru sprawiedliwości
c) jeśli odmówi wszczecia, to:
- państwo zawiadamiające lub RB może złożyć zaskarżenie do Izby Przygotowawczej
- jeśli podstawa trzecia- to trybunał może z własnej inicjatywy zbadać zasadność tej decyzji
d) prokurator może w każdej chwili zmienić swą decyzję o odmowie.
B) Postępowanie przygotowawcze:
a) jeśli Prokurator uzna zasadność wniosku, składa wniosek do Izby Przygotowawczej o upoważnienie do wszczęcia postępowania przygotowawczego
- informuje o tym opinię publiczną, chyba, że byłoby to groźne dla ofiar
b) ofiary mogą składać oświadczenia do Izby przygotowawczej
c) Izba udziela upoważnienia, jeśli na podstawie przedstawionych materiałów uzna zasadność wniosku
- może zezwolić też tylko na część
- orzeczenie nei podlega zaskarżeniu
- nowy wniosek tylko, gdy nowe fakty się pojawią.
d) RB przysługuje prawo zawieszenia na 12 miesięcy toczącego się przed MTK postępowania (a tylko FRA i GBR są stronami)
e) Odstąpienie od postepowania przygotowawczego:
w ciągu miesiąca od wszczęcia postępowania przygotowawczego państwo może zawiadomić MTK o prowadzonym na jego terytorium postępowaniu w tej samej sprawie i wystąpić o odstąpienie mu postępowania
- prokurator musi wówczas odstąpić, chyba że Izba Przygotowawcza na jego wniosek upoważni go do kontynuowania postępowania. W tej sytuacji prawo odwołania obu stron do Izny Odwoławczej.
- po 6 miesiącach lub w razie zasadniczje zmiany okoliczności prokurator bada zasadność decyzji; jeśli uzna że psoytępowanie jest prowadzone nierzetelnie- może złożyć wniosek do Izby przygotowawczej o upoważnienie do prowadzenia postępowania.
f) czynności postępowania przygotowawczego, podejmowane przez prokuratora- prawo do:
- gromadzenia dowodów
- Żądanie stawiennictwa- wzywanie i przesłuchiwanie podejrzanych, świadków i pokrzywdzonych-
- współpraca z państwami stronami i OM w ramach tego postępowania- prawo z każdym; może w ramach takiej współpracy zawierać z nimi odpowiednie umowy
- składani wniosków w przedmiocie nakazów aresztowania
- wnoszenia oskarżenia bądź też odmowa jego wniesienia
- współpraca z Izbą Przygotowawczą i wykonywanie czynności przez nią zleconych
- może postanowić o nieujawnianiu dokumentów lub informacji, jeśli otrzymuje je z zastrzeżeniem poufności.
- może prowadzić postępowanie przygotowawcze na terytorium poaństwa- w trybie obowiązkowej współpracy lub, jeśli państwo jest do niej niezdolne (państwa upadłe), na podstawie zezwolenia IP w zakresie ściśle określonym, bez zgody państwa
=> ogólnie- wyjaśnianie sprawy, musi być obiektywny i bezstronny.
g) rola Izby Przygotowawczej:
- upowaznia Prokuratora do prowadzenia postepowania
- wydaje Nawego wniosek zarządzenia i nakazy niezbędne do prowadzenia postępowania, w tym nakazy aresztowania i wezwania
- w uzasadnionych przypadkach upoważnia Prokuratora do podejmowania określonych czynności śledczych na terenie państwa- strony; w razie upadku państwa.
- rozpatruje sprzeciw wobec dopuszczalności sprawy lub jurysdykcji MTK
h) aresztowanie i wezwanie do stawiennictwa:
- nakaz wydaje Izba Przygotowawcza na wniosek Prokuratora po wszczęciu postepowania przyg
- może być to nakaz tymczasowego aresztowania (przez państwo) lub aresztowania i dostarczenia osoby do Trybunału lub wezwania do stawiennictwa (jeśli to wystarcza; pod rygorem ograniczenia wolności innego niż aresztowanie)
- panstwo wezwane ma obowiązek zatrzemać osobę i postawić ją przed swoim sądem, który ustala, czy dotyczy on tej osoby i czy aresztowano ją bez naruszenia prawa, ale nie bada zasadności aresztowania; może też postanowić o jej tymczasowym zwolnieniu, wysłuchawszy rady MTK
- możliwe jest zwolnienie warunkowe, jeśli nie jest konieczne trzymanie w areszcie.
i) Zakończenie postepowania przygotowawczego
- jeśli Prokurator uzna że nie istnieje podstawa do wniesienia oskarżenia (brak podstaw, niedopuszczalność formalna, oskarżenie nie leży w interesie wymiaru sprawiedliwości) zawiadamia Izbę przyg i podmiot zawiadamiający (państw lub RB)
* od decyzji o odmowie- prawo odwołania przez podmioty wnoszące do IP ; IP po rozpatrzeniu może zwrócić się do Pr o zbadanie swej decyzji (ale nie musi jednak złożyć); musi natomiast, jeśli IP z własnej woli zbada decyzję o podstawie interesu wymiaru sprawiedliwości.
*Prokurator może w każdej chwili zmienić swą decyzję w oparniu o nowe fakty.
- jeśli zabrany materiał wystarcza+ osoba oskarżona stawiła się lub została dostarczona, Prokurator zwraca się do IP o zatwierdzenie zarzutów oskarżenia
- w wyjątkowych przypadkach decyzja IP może zapadać bez udziału oskarżonego- jeśli zbiegł lub zrzekł się prawa udziału w posiedzeniu.
- IP zatwierdza lub odrzuca, całość lub część; w razie odrzucenia ponowny wniosek może być wniesiony tylko w razie nowych dowodów.
- sprawa trafia do Izby Orzekającej.
C) Rozprawa:
a) w siedzibie lub poza nią, z waznych powodów
b) przebieg jawny, ale niektóre czynności mogą być z wyłączeniem jawności, dla dobra świadków oraz tajemnic..
c) konieczność udziału oskarżonego poza:
- usunięciem go z Sali rozpraw na pewien czas
d) procedura szczególna w przypadku przyznania się oskarżonego:
- jeśli jest *świadome, *dobrowolne i *znajdujące oparcie w okolicznościach sprawy, IO uznaje je wraz z dowodami za wystarczające dla udowodnienia wszelkich faktów i może- odstępując do dalszych czynności- skazać oskarżonego
- może jednak, ze względu na interes wymiaru sprawiedliwości koniczene jest dalsze prowadzenie rozprawy
e) postępowanie dowodowe i mowy końcowe oraz ostatni głos oskarżonego.
f) wyrok- decyzja sędziów- jednomyślność, a gdy jej brak- większością głosów.
- wraz z wyrokiem można zarządzić odszkodowanie na rzecz pokorzywdoznego.
21) Uczestnicy postępowania:
a) prokurator
b) oskarżony
c) obrońca
d) pokrzywdzeni, świadkowie
- szczególna ochrona
- prawo pokrzywdzonych do formułowania własnych opinii w czasie procesu- w razie zagrożenia ich praw.
- świadkowie nie muszą się stawiać, ale jak już się stawią to mogą odmawiać zeznań tylko ich samych obciążających.
e) biegli i inni uczestnicy.
22) Postępowanie odwoławcze:
a) podstawa:
- błędy proceduralne
- błędy w ustaleniu stanu faktycznego
- złamanie praw.
- niewspółmierność kary do zbrodni
- inne okoliczności, naruszające rzetelność i wiarygodność postepowania.
b) Izba Odwoławcza może uchylić lub zmienić oprzeczenie czy karę oraz przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Izbie Orzekającej.
c) dodatkowo Izba Odwoławcza rozpatruje zażalenia od decyzji o:
- dopuszczalności lub jurysdykcji
- w sprawie tymczasowego aresztowania
- w sprawie ścigania
- wszelkie inne kwestie, wywierające wpływ na rzetelny proces.
23) Możliwość wznowienia postępowania- gdy nowe fakty na korzyść skazanego.
- na wniosek Prokuratora lub skazanego lub jego rodziny
- decyzja IOdwoł.
24) Wykonywanie wyroków- w państwach co to zadeklarowały, decyzja Trybunału gdzie. Państwo jest pytane, czy akceptuje w danej sprawie, by u niego.
- MTK zawsze może przenieść.
- wykonywanie kar grzywny i przepadku przedmiotów wykonują państwa- strony u siebie.
- przedterminowe zwonienie- decyzja trybunału.
25) odszkodowanie za niesłuszne zatrzymanie lub skazanie.
26) przestępstwa przeciwko MTK:
- MTK jest właściwy w tych sprawach
- są to wszelkiego rodzaju matactwa- fałszywe zeznania, fałszywe dodowdy itd.
- max 5 lat więzienia+ grzywna.
27) pomoc prawna i współpraca państw- stron z MTK:
a) zobowiązanie do współpracy
m.in. obowiązek wydania (nie ekstradycji- ekstradycja to akt między państwami- by rozluźnić wymogi formalne, np. zakaz ekstradycji własnych obywateli).
- wszelka pomoc prawna. (ale może odmówić)
11) USA:
a) wizja USA- by RB podejmowała kluczowe decyzje co do zajęcia się przez MTK daną sprawą oraz oskarżania konkretnych osób- odrzucona w Rzymie
b)31 XII 2000- podpisane
6 V 2002- wycofany podpis- by móc podejmować działania jawnie wrogie wobec MTK (bo gdy podpis to nie można zgodnie z KW)
- chcą całkowicie wyłączyć obywateli USA spod jurysdykcji MTK
c) strategia działania -2 tory:
d) dział na rzecz wyłączenia jurysdykcji MtK wobec członków międzynarodowych misji pokojowych pod auspicjami ONZ:
- doprowadziły do rezolucji RB że MTK nie może w ciągu roku prowadzić spraw będących w związku z operacjami pokojowymi pod auspicjami RB (przedłużane co roku)
=> sprzeczne ze Statutem, który zabrania takich decyzji RB in blanco- każdą sprawę RB powinna badać indywidualnie.
e) 2- stronne porozumienia o niewydawaniu Trybunałowi obywateli USA (37)
- podejmowane na podstawie art. 98 Statutu- „Trybunał nie może może wystąpić z wnioskiem o wydanie osoby lub pomoc, który wymagałby od państwa wezwanego działania niezgodnego z jego zobowiązaniami wynikającymi z umów , zgodnie z którymu wymagana jest zgoda państwa wysyłającego na wydanie osoby przez to państwo Trybunałowi, chyba że Trybunał podjął wcześniej współpracę z państwem wysyłającym w celu uzyskania zgody na dostarczenie”.
=>ale nadużywane, bo artykuł ten dotyczy już istniejących porozumień o czasowym stacjonowaniu wojsk obcych na terytorium (SOFA), na co wskazuje użycie terminu „państwo wysyłające”; Dotyczy tylko tego typu układów, a USA zastosowały bezprawnie interpretację rozszerzającą, obejmując wyłączeniami umowy z państwami w których nie mają baz+ obejmując np. cywili nie związanyc z bazami, a współpracującymi kiedykolwiek z rządem USA.
-> chodzi o immunitet wojsk stacjonujących w danym państwie.
- poza tym umowy te są sprzeczne z ius cogens o jurysdykcji uniwersalnej wobec najcięższych zbrodni międzynarodowych - USA obiecują w tych porozumieniach że same będą sądzić takich przestępców- ale ich kk nie zna niektórych przestępstw popełnionych za granicą.
- jeśli państwo jest stroną Statutu MTK- to zgodnei z KW nie wolno mu podejmować działań sprzecznych z celem i przedmiotem wiążącej umowy.
f) 2002- Ustawa o ochronie członków amerykańskich sił zbrojnych:
- zakaz jakiejkolwiek współpracy z MTK (ale prezydent USA może tu stosować wyjątki
- upoważnienie dla Prezydenta do podjęcia wszelkich działań w celu uwolnienia obywateli USA w razie pozbawienia ich wolności w imieniu lub na wniosek MTK (inwazja na Hagę)
- USA są zobowiązane do zaprzestania udzielania pomocy wojskowej państwom- stronom statutu, z wyjątkiem członków NATO i najbliższych sojuszników + państwa które podisały umowę 2- stronną + prezydent może stosować wyjątki
1