POLITECHNIKA WARSZAWSKA
WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA
Sprawozdanie z laboratorium z przedmiotu:
GOSPODARKA ODPADAMI
Prowadząca:
mgr inż. Irena Roszczyńska
Wykonały:
Odziemczyk Małgorzata
Presnarowicz Monika
Sadowiak Katarzyna
Grupa IOŚ
Badana próbka:
Miejsce poboru próbki: Warszawa, Praga Północ
Data poboru próbki: 13.10.2005
Nr próbki: 12/B
Cel badań
Określenie właściwości technologicznych odpadów i wybór metody ich unieszkodliwiania.
Zakres badań
W celu wyboru metody unieszkodliwiania odpadów należy uprzednio przeprowadzić szereg badań stwierdzających ich przydatność do poszczególnych procesów unieszkodliwiania. Do najbardziej popularnych należy kompostowanie i spalanie odpadów.
Wskaźniki charakteryzujące właściwości nawozowe odpadów komunalnych:
Zawartość ogólnej substancji organicznej
Zawartość węgla organicznego
Zawartość azotu organicznego
Zawartość fosforu
Zawartość potasu
Wskaźniki charakteryzujące właściwości paliwowe odpadów:
Zawartość wilgoci
Zawartość składników palnych
Zawartość składników niepalnych
Zawartość składników lotnych
Ciepło spalania
Wartość opałowa robocza
Zawartość składników agresywnych
Skład elementarny (pierwiastkowy) części palnych
Wprowadzenie teoretyczne
Zawartość ogólnej substancji organicznej i zawartość węgla organicznego
- Zawartość ogólnej substancji organicznej obliczamy ze wzoru:
[% s.m.]
gdzie:
m1 - masa próbki przed prażeniem
m2 - masa próbki po prażeniu
- Zawartość węgla organicznego w badanej próbce w stosunku do suchej masy odpadów obliczamy ze wzoru:
[%Corg s.m.]
gdzie:
a - objętość roztworu 6-wodnego siarczanu żelaza(II) i amonu zużytego na miareczkowanie próbki zerowej [ml]
b - objętość roztworu 6-wodnego siarczanu żelaza(II) i amonu zużytego na miareczkowanie próbki odpadów [ml]
f - współczynnik korygujący miano roztworu 6-wodnego siarczanu żelaza(II) i amonu na roztwór o c = 0,2 mol/l (dla którego f=1)
m - masa próbki odpadów [g]
0,0006 - ilość węgla odpowiadająca 1 ml roztworu soli Mohra o c = 0,2 mol/l
Zawartość składników palnych, niepalnych i lotnych
Metoda polega na spopieleniu badanej próbki odpadów, a następnie wyprażeniu jej do stałej masy w piecu elektrycznym w temperaturze 800ºC i obliczeniu w procentach składników palnych i niepalnych. Można przyjąć, że zawartość składników palnych w wysuszonej próbce (straty prażenia w temp. 800ºC) jest o około 2-3 % większa, niż zawartość ogólnej substancji organicznej (po uwzględnieniu właśnie tych 2 % jako straty prażenia w temperaturze 800 ºC).
- Zawartość składników palnych obliczamy w stosunku do suchej masy odpadów ze wzoru:
%s. m. ????
Zawartość składników palnych stanowi wartość substancji organicznej powiększoną o 1-3%
- Zawartość składników niepalnych obliczamy w stosunku do suchej masy odpadów ze wzoru:
[%]
- Zawartość składników palnych i niepalnych w przeliczeniu na odpady w stanie surowym obliczamy ze wzoru:
[%]
[%]
gdzie:
Wc - zawartość wilgoci
- Zawartość części lotnych przyjęto jako 83% części palnych obliczono ze wzoru:
XL = X1 · 83 %
Ciepło spalania i wartość opałowa
- Ciepło spalania odpadów obliczamy ze wzoru wyjściowego:
[J/g s. m.]
gdzie:
K - stała kalorymetru [J/ºC]
Dt - ogólny przyrost temperatury okresu głównego [ºC]
k - poprawka na wymianę ciepła kalorymetru z otoczeniem [ºC]
(Dt - k) - przyrost temperatury w czasie spalania w bombie [ºC]
m - odważka odpadów
q1 - ciepło spalania drucika
m1 - masa drucika
6,0 - ciepło syntezy 0,0001 gramorównoważnika kwasu azotowego powstałego ze spalania azotu [J]
V1 - ilość roztworu kwasu solnego użytego do miareczkowania roztworu po spaleniu w bombie [ml]
15,0 - ciepło syntezy 0,0001 gramorównoważnika kwasu siarkowego powstałego SO3 [J]
V2 - ilość roztworu wodorotlenku baru użytego do miareczkowania roztworu po spaleniu w bombie [ml]
Ze względu na to, że próbka była wysuszona, ciepło spalania liczy się w [J/kg s.m.] a podaje w [kJ/kg s.m.]
Po uproszczeniu przybiera on postać:
[J/g s. m.]
[°C]
[°C]
gdzie:
k - poprawka na wymianę ciepła kalorymetru z otoczeniem [ºC]
dh - średni przyrost temperatury na 1 minutę w okresie początkowym [ºC/min]
dk - średni przyrost temperatury na 1 minutę w okresie końcowym [ºC/min]
n - czas trwania głównego okresu pomiarowego [min]
- Wartość opałowa odpadów wysuszonych obliczana jest ze wzoru:
[J/g s. m.]
gdzie:
W - wartość opałowa [J/g]
Qc - ciepło spalania odpadów [J/g]
Wc - wilgotność całkowita odpadów (w tym przypadku, przy wysuszonych odpadach Wc=0 %)
H - zawartość wodoru w związkach organicznych [%]
24,42 - ciepło parowania wody w temperaturze 25ºC, odpowiadające 1% wody zawartej w odpadach [J/g]
8,9 - współczynnik przeliczeniowy wodoru na wodę
- Wartość opałowa robocza odpadów surowych ze wzoru (o wilgotności w stanie surowym):
[J/g]
Analiza elementarna
Oznaczenie polega na całkowitym spaleniu odważki odpadów w strumieniu powietrza w obecności substancji i katalizatorów, a następnie:
Absorpcji powstałych w wyniku spalania CO2 i H2O w urządzeniach absorpcyjnych
Wagowym oznaczeniu powstałych produktów spalania
Obliczeniu na podstawie uzyskanych wyników zawartości węgla i wodoru w badanych odpadach przy zastosowaniu odpowiednich współczynników przeliczeniowych
- Zawartość węgla w badanej próbce (w procentach w stosunku do suchej masy odpadów) oblicza się stosując następujący wzór:
[% s. m.]
gdzie:
mC - przyrost masy U-rurki do absorpcji CO2
m - masa próbki odpadów
0,2727 - współczynnik przeliczeniowy masy molowej CO2 na węgiel
- Zawartość wodoru oblicza się z następującego wzoru (także próbce w procentach w stosunku do suchej masy odpadów):
[% s. m.]
gdzie:
mH - przyrost masy U-rurki do absorpcji H2O
m - masa próbki odpadów
0,1119 - współczynnik przeliczeniowy masy molowej H2O na wodór
- Zawartość substancji organicznej w badanej próbce:
[% s.m.]
gdzie:
m - masa próbki odpadów przed spaleniem [g]
m1 - masa próbki odpadów po spaleniu, obliczona na podstawie różnicy masy łódeczki z próbką odpadów po spaleniu i pustej łódeczki [g]
- Zawartość węgla w substancji organicznej:
[% cz.p.]
- Zawartość wodoru w substancji organicznej:
[% cz.p.]
Zawartość składników agresywnych
- Oznaczenie zawartości chlorków metodą Volharda:
Oznaczenie to polega na strąceniu jonów chlorkowych w środowisku kwaśnym w postaci osadu chlorku srebra za pomocą nadmiaru mianowanego roztworu azotanu srebra AgNO3. Niezwiązane jony Ag+ odmiareczkowuje się mianowanym roztworem rodanku potasu KSCN wobec jonów Fe3+ jako wskaźnika.
Zawartość składnika agresywnego w przeliczeniu na sucha masę odpadów oblicza się ze wzoru:
[mgHCl /kg s.m.]
gdzie:
n1 - normalność roztworu AgNO3
V1 - objętość roztworu AgNO3 [ml]
n2 - normalność roztworu KSCN
V2 - objętość roztworu KSCN zużyta na zmiareczkowanie próbki [ml]
36,457 - milirównoważnik HCl [mg]
V - objętość kolby miarowej zawierającej roztwór przygotowany do oznaczania składników agresywnych [ml]
Vp - objętość próbki pobranej do badania [ml]
m - masa pastylki
- Spektrofotometryczne oznaczenie azotanów (III) metodą Griessa
Podstawą spektrofotometrycznego oznaczania azotanów (III) jest barwnik azowy, który powstaje w wyniku reakcji sprzęgania soli diazoniowej (powstaje w wyniku reakcji azotanów (III) w środowisku kwaśnym z pierwszorzędowymi aminami) z odpowiednim związkiem aromatycznym.
Zawartość składnika agresywnego oznaczonego w postaci azotu azotanowego (III) w stosunku do suchej masy odpadu oblicza się ze wzoru:
[mgNO2 /kg s.m.]
gdzie:
m - masa pastylki [g]
V - objętość kolby miarowej zawierającej roztwór przygotowany do oznaczania składników agresywnych [ml]
Vp - objętość próbki pobranej do badania [ml]
mN - zawartość azotu azotynowego w próbce o objętości Vp [μg]
masa atomowa N = 14 g/mol, masa molowa NO2 = 46 g/mol
- Spektrofotometryczne oznaczenie azotanów(V) metodą fenolodisulfonową
Podstawą spektrofotometrycznego oznaczania azotanów (V) jest zjonizowana forma kwasu nitrofenolodisulfonowego (zjonizowana forma powstaje po zalkalizowaniu roztworu zawierającego kwas nitrofenolodisulfonowy) o intensywnie żółtym zabarwieniu.
Zawartość składnika agresywnego oznaczonego w postaci azotu azotanowego (V) w stosunku do suchej masy odpadu oblicza się ze wzoru:
[mgNO2 /kg s.m.]
gdzie:
m - masa pastylki [g]
V - objętość kolby miarowej zawierającej roztwór przygotowany do oznaczania składników agresywnych [ml]
Vp - objętość próbki pobranej do badania [ml]
mN - zawartość azotu azotanowego (V) w próbce o objętości Vp [μg]
masa atomowa N = 14 g/mol, masa molowa NO2 = 46 g/mol
Ogólna zawartość składnika agresywnego w postaci NO2 w [mgNO2/kg] badanych odpadów obliczamy według wzoru:
[mgNO2 /kg s.m.]
- Oznaczenie siarczanów metoda bezpośredniego miareczkowania wobec arsenazo (III)
Oznaczenie to polega na miareczkowaniu badanej próbki w środowisku wodnoorganicznym mianowanym roztworem octanu baru próbki wobec arsenazo III jako wskaźnika jonów Ba2+
Zawartość składnika agresywnego oznaczonego w postaci siarczanów w stosunku do suchej masy odpadu oblicza się ze wzoru:
[mgSO2 /kg s.m.]
gdzie:
m - masa pastylki [g]
V - objętość kolby miarowej zawierającej roztwór przygotowany do oznaczania składników agresywnych [ml]
Vp - objętość próbki pobranej do badania [ml]
n - normalność Ba(CH3COO)2
v - objętość Ba(CH3COO)2 zużyta na miareczkowanie próbki badanej o objętości Vp [ml]
32 - miligramorównoważnik SO2 [mg]
f - empiryczny współczynnik przeliczeniowy
Skład elementarny części palnych
Znając zawartość składników agresywnych oraz straty prażenia w temperaturze 800ºC, można oszacować udział chloru, azotu i siarki w częściach palnych.
- Chlor
Zawartość chloru w częściach palnych obliczono ze wzoru:
[% cz.p.]
gdzie:
XHCl - zawartość składnika agresywnego w postaci HCl [mg HCl/kg s.m.]
0,97 - współczynnik przeliczeniowy mas molowych HCl na Cl
X1 - straty prażenia w temperaturze 800 ºC (zawartość części palnych wysuszonych odpadów) [%]
- Azot
Zawartość azotu w częściach palnych obliczono ze wzoru:
[% cz.p.]
gdzie:
XNO2 - zawartość składnika agresywnego w postaci mg NO2 / kg s.m.
0,3 - współczynnik przeliczeniowy mas molowych NO2 na N
X1 - straty prażenia w temperaturze 800 ºC (zawartość części palnych wysuszonych odpadów) [%]
- Siarka
Zawartość siarki w częściach palnych obliczono ze wzoru:
[% cz.p.]
gdzie:
XSO2 - zawartość składnika agresywnego w postaci mg S/g s.m.
0,5 - współczynnik przeliczeniowy mas molowych SO2 na S
X1 - straty prażenia w temperaturze 800 ºC (zawartość części palnych wysuszonych odpadów) [%]
- Tlen
Zawartość tlenu w częściach palnych obliczono ze wzoru:
100%-(Ho+Co+Scz.p.+Ncz.p.+Clcz.p.)
gdzie:
Ho - zawartość wodoru w substancji organicznej (w cz.p.)
Co - zawartość węgla w substancji organicznej (w cz.p.)
Scz.p.- Zawartość siarki w częściach palnych
Ncz.p.- Zawartość azotu w częściach palnych
Clcz.p- Zawartość chloru w częściach palnych
Wyniki i obliczenia
Zawartość ogólnej substancji organicznej i zawartość węgla organicznego
- Zawartość ogólnej substancji organicznej
m1 = 21,2690g - 20,2673g = 1,0017g
m2 = 20,6344g - 20,2673g = 0,3671g
- Zawartość węgla organicznego w badanej próbce w stosunku do suchej masy odpadów
a = 52,8 ml
b = 24,6 ml
f = 1
m = 10,2402 - 10,1902 = 0,05g
Zawartość składników palnych, niepalnych i lotnych
- Zawartość składników palnych obliczamy w stosunku do suchej masy odpadów
m1 = 21,2690g - 20,2673g = 1,0017g
m2 = 20,6344g - 20,2673g = 0,3671g
- Zawartość składników niepalnych obliczamy w stosunku do suchej masy odpadów
- Zawartość składników palnych i niepalnych w przeliczeniu na odpady w stanie surowym
Wc = 46,2
- Zawartość części lotnych przyjęto jako 83% części palnych obliczono ze wzoru:
XL = X1 · 83 % = 64,6 · 83 % = 51,7 [%]
=
Ciepło spalania i wartość opałowa
Okres pomiaru |
Odczytana temperatura |
Przyrost temperatury w okresie |
Średni przyrost temperatury na minutę |
Początkowy |
23,64 |
dh = 23,64- 23,64 = 0,0 |
|
|
23,64 |
|
|
|
23,64 |
|
|
|
23,64 |
|
|
|
23,64 |
|
|
Główny |
23,68 |
Dt = 24,01 - 23,68 = 0,32 |
|
|
23,83 |
|
|
|
23,88 |
|
|
|
24,00 |
|
|
|
24,01 |
|
|
Końcowy |
24,03 |
dk =24,03 - 24,03 = 0,0 |
|
|
24,03 |
|
|
|
24,03 |
|
|
|
24,03 |
|
|
|
24,03 |
|
|
[°C]
Masa pastylki: 8,20835 - 7,81465 = 0,3937 [g]
K = 3177 cal/ºC = 13302 J/ºC
Wartość opałowa odpadów wysuszonych
Qc = 10812J/g s.m.
Wc = 0 %
H = 9,79%
Wartość opałowa robocza odpadów surowych ze wzoru (o wilgotności w stanie surowym):
Wc = 46,2%
Analiza elementarna
Przed spaleniem:
Masa łódeczki: 2,5221 g
Masa łódeczki z próbką odpadów: 2,5781 g
Po spaleniu:
Masa łódeczki: 2,5222 g
Masa łódeczki z próbką odpadów po spaleniu: 2,54215 g
Masa U-rurek przed pochłonięciem:
H2O - 41,4113 g
CO2 - 41,9581 g
Masa U-rurek po pochłonięciu:
H2O - 41,3798g
CO2 - 41,8676 g
- Zawartość węgla w badanej próbce (w procentach w stosunku do suchej masy odpadów)
mC = 41,9581 - 41,8676 = 0,0905 g
m = 2,5781 - 2,5221 = 0,056 g
- Zawartość wodoru w próbce w procentach w stosunku do suchej masy odpadów
mH = 41,4113 - 41,3798 = 0,0315g
m = 2,5781 - 2,5221 = 0,056 g
- Zawartość substancji organicznej w badanej próbce
m = 2,5781 - 2,5221 = 0,056 g
m1 = 2,54215 - 2,5222 =0,01995 g
- Zawartość węgla w substancji organicznej
- Zawartość wodoru w substancji organicznej:
Zawartość składników agresywnych
Oznaczenie zawartości chlorków metodą Volharda
- Zawartość składnika agresywnego w przeliczeniu na sucha masę odpadów
n1 = 0,01
n2 = 0,01
V1 = 25 ml
V2 = 18,5 ml
V = 250 ml
Vp = 100 ml
m = 8,2724 - 7,8251 = 0,4473 g
Spektrofotometryczne oznaczenie azotanów (III) metodą Griessa
- Zawartość składnika agresywnego oznaczonego w postaci azotu azotanowego (III) w stosunku do suchej masy odpadu
m = 8,2724 - 7,8251 = 0,4473 g
mN = 4,828 µg/25 ml
V = 250 ml
Vp = 25 ml
Spektrofotometryczne oznaczenie azotanów metodą fenolodisulfonową
- Zawartość składnika agresywnego oznaczonego w postaci azotu azotanowego (V) w stosunku do suchej masy odpadu
mN = 26,89 µg/10ml
m = 8,2724 - 7,8251 = 0,4473 g
V = 250 ml
Vp = 10 ml
- Ogólna zawartość składnika agresywnego w postaci NO2 w [mgNO2/kg] badanych odpadów
239,96 + 4938,12 = 5178
Oznaczenie siarczanów metoda bezpośredniego miareczkowania wobec arsenazo III
- Zawartość składnika agresywnego oznaczonego w postaci siarczanów w stosunku do suchej masy odpadu
m = 8,2724 - 7,8251 = 0,4473 g
V = 250 ml
Vp = 5 ml
n = 0,01
v = 0,26 - 0,07 = 0,19 ml
f = 1
Skład elementarny części palnych
- Chlor
XHCl = 13957,66 mgHCl/kg s.m.
X1 = 63,35%
- Azot
XNO2 = 239,96 mgNO2/kg s.m.
X1 = 63,35%
- Siarka
XSO2 = 6796,33 mgSO2/kg s.m.
X1 = 63,35%
- Tlen
100% - (Ho+Co+Scz.p.+Ncz.p.+Clcz.p.)
Ho = 9,79%
Co = 68,50%
Scz.p = 0,54%
Ncz.p.= 0,01%
Clcz.p = 2,14%
100 - (9,79+68,5+0,54+0,01+2,14) =19,02 [% cz.p.]
Wyniki oznaczeń właściwości nawozowych i paliwowych próbki odpadów komunalnych
Lp |
Wskaźnik |
Jednostka |
Wartość |
Dane normowe |
Właściwości nawozowe: |
||||
1 |
Ogólne substancje organiczne |
% s. m. |
63,35 |
>20 % s. m. |
2 |
Węgiel organiczny |
% s. m. |
33,84 |
>10 % s. m. |
3 |
Azot organiczny |
% s. m. |
0,87 |
>0,3 % s. m. |
4 |
P2O5 |
% s. m. |
0,77 |
>0,3 % s. m. |
5 |
K2O |
% s. m. |
0,11 |
.>0,1 % s. m. |
Właściwości paliwowe: |
||||
1 |
Zawartość wilgoci |
% |
46,2 |
<50 % |
2 |
Zawartość części palnych |
% |
34,7 |
>25 % |
3 |
Zawartość części niepalnych |
% |
19,0 |
<60 % |
4 |
Zawartość części lotnych |
% cz. p. |
80 |
|
5 |
Ciepło spalania |
kJ/kg s. m. |
10812 |
|
6 |
Wartość opałowa robocza |
kJ/kg |
2561 |
>6000 kJ/kg |
Składniki agresywne: |
||||
1 |
SO2 |
mg/kg s. m. |
6796 |
|
2 |
HCl |
mg/kg s. m. |
13958 |
|
3 |
NO2 |
mg/kg s. m. |
5178 |
|
Skład elementarny części palnych: |
||||
1 |
C |
% cz. p |
68,50 |
|
2 |
H |
% cz. p |
9,79 |
|
3 |
S |
% cz. p |
0,54 |
|
4 |
Cl |
% cz. p |
2,14 |
|
5 |
N |
% cz. p |
0,01 |
|
6 |
O |
% cz. p |
19,02 |
|
Wnioski
Badana na ćwiczeniach laboratoryjnych próbka odpadów komunalnych z Pragi Północ wykazuje się dobrymi właściwościami nawozowymi. Możemy z tego wywnioskować, że badane odpady będą nadawały się do unieszkodliwiania metodą kompostowania.
Kompostowanie jest jedną z najkorzystniejszych form usuwania odpadów organicznych. Każda z otrzymanych przez nas wartości spełnia warunki normowe zawarte w powyższej tabeli.
Próbka natomiast nie nadaje się do spalenia, ponieważ jej właściwości paliwowe nie są w pełni zgodne z wartościami dopuszczalnymi z normy. Biorąc je pod uwagę, można zauważyć, że wartość opałowa robocza naszych odpadów jest dużo mniejsza od żądanej. Wynika stąd, że podczas spalania odpadów niezbędne będzie korzystanie z paliwa dodatkowego. Pozostałe wartości są zgodne z wymogami określonymi w tabeli.
Łatwo da się zauważyć, że unieszkodliwienie odpadów metodą spalania nie znajduje w przypadku naszej próbki większego zastosowania. Wadą tej metody jest również koszt jej zastosowania i wpływ na środowisko. Dużo lepszym sposobem unieszkodliwienia naszych odpadów jest kompostowanie. Niewątpliwą zaletą tej metody jest fakt iż jest ona bardziej przyjazna dla środowiska i zdrowsza dla człowieka. Zapewnia ona unieszkodliwianie mikroorganizmów chorobotwórczych przy wzroście temperatury związanym z mineralizacją. Kompostowanie jest kontrolowanym rozkładem materii organicznej, czyli wykorzystujemy tu procesy zachodzące naturalnie w przyrodzie.
17