Rolnictwo ekologiczne Rolnictwo ekologiczne - (organiczne, biologiczne) - system gospodarowania, w którym wyklucza się stosowanie syntetycznych nawozów mineralnych, pestycydów, regulatorów wzrostu i syntetycznych dodatków paszowych. Rolnictwo to charakteryzuje się produkcja w cyklu zamkniętym gleba - roślina - zwierzę, przy zachowaniu dużej samowystarczalności. Traktowane jest jako sposób życia w symbiozie z przyrodą, aniżeli system produkcji. Cele ekologiczne dominują nad ekonomicznymi.  Uprawa roślin Właściwy płodozmian uwzględniający rośliny strukturotwórcze i zwiększające zawartość materii organicznej w glebie (np. rośliny motylkowe), Przykrycie powierzchni gleby roślinnością przez jak najdłuższy okres w roku (stosowanie wsiewek, międzyplonów i poplonów), Nawożenie organiczne nawozami wytworzonymi w gospodarstwie (kompost, obornik, nawozy zielone) pozwalające utrzymać żyzność gleby, Nawożenie mineralne ograniczone do mączek skalnych (uwzględnionych w Rozporządzeniu Rady 2092/91 EWG) Odchwaszczanie mechaniczne ( bez chemicznych środków ochrony roślin), Wykorzystanie agrotechnicznych metod walki z chorobami, szkodnikami (odpowiednie następstwo i sąsiedztwo roślin) Stosowanie preparatów biologicznych i wyciągów roślinnych, Stosowanie ekologicznego materiału siewnego i sadzeniowego. Chów zwierząt Zachowanie dobrostanu zwierząt, Sposób utrzymania - odpowiednia powierzchnia pomieszczeń, zapewniony dostęp do wybiegów i chowu pastwiskowego, Nie należy przekraczać maksymalnej obsady 1,5 DJP/ha, Żywienie zwierząt oparte na wykorzystaniu pasz wytworzonych metodami ekologicznymi, Zabronione jest profilaktyczne stosowanie alopatycznych weterynaryjnych produktów leczniczych i antybiotyków. W szczególnych przypadkach za zgodą jednostki certyfikującej dopuszczalne jest leczenie zwierząt przy zastosowaniu powyższych środków  na odpowiedzialność lekarza weterynarii. Wolno stosować Środki ochrony roślin zakwalifikowane do stosowania w rolnictwie ekologicznym Nawozy  i środki poprawiające właściwości gleby zakwalifikowane do stosowania w rolnictwie ekologicznym Nasiona, materiał siewny i wegetatywny materiał rozmnożeniowy wyprodukowany metodami ekologicznymi Wykaz dostawców ekologicznego materiału siewnego Nie wolno stosować Syntetycznych środków ochrony roślin i nawozów sztucznych, Zapraw nasiennych, Sztucznych koncentratów, Organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO), Pasz przemysłowych, Promieni jonizujących. Przetwórstwo Można wykorzystywać tylko certyfikowane surowce pochodzące z gospodarstw ekologicznych. Jak zostać rolnikiem ekologicznym? Producent chcący przestawić swoją produkcję na metody ekologiczne zobowiązany jest zgłosić taka działalność Jednostce Certyfikującej upoważnionej przez Ministra Rolnictwa oraz Wojewódzkiemu Inspektorowi Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS) właściwemu dla miejsca zamieszkania. Złożenie zgłoszenia, oznacza że od tego momentu rozpoczęli Państwo przestawianie produkcji na ekologiczne metody gospodarowania (zgodnie z ustawą O rolnictwie ekologicznym z 20 kwietnia 2004r. i Rozporządzeniem Rady 2092/91/EWG z dnia 24 czerwca 1991r. w sprawie produkcji ekologicznej produktów rolnych oraz znakowania produktów rolnych i środków spożywczych, Dz.U.L.198,22.7.1991.s.1 z późniejszymi zmianami) i udostępniają Państwo swoje gospodarstwo do kontroli. Okres przestawiania trwa przynajmniej 2 lata, a w przypadku upraw wieloletnich tj. sadów oraz plantacji jagodowych 3 lata. W wyżej wymienionych okresach gospodarstwo rolne podlega co najmniej raz w roku, w terminie uzgodnionym z posiadaczem gospodarstwa kontroli przeprowadzonej pod kontem realizacji programu przestawiania gospodarstwa na prowadzenie produkcji metodami ekologicznymi. Kontrolą objęte są gospodarstwa zarówno w okresie przestawiania jak i gospodarstwa posiadające już certyfikat (należy wyeliminować mylne poglądy, że certyfikat przyznawany jest dożywotnio). Biuro Certyfikacji COBICO w okresie przestawiania jak i posiadania certyfikatu może zlecić przeprowadzenie doraźnych, nieodpłatnych kontroli w wyżej wspomnianym zakresie, bez uprzedniego powiadomienia posiadacza gospodarstwa rolnego. Aby uzyskać certyfikat rolnictwa ekologicznego należy: Zgłosić gospodarstwo rolnicze (jednostkę produkcyjną) do systemu rolnictwa ekologicznego. Złożyć wniosek o certyfikację ekologicznego gospodarstwa rolniczego , ksero wypisu z ewidencji gruntów i budynków, ksero mapy ewidencyjnej oraz ksero umowy dzierżawy - jeżeli dotyczy. Wypełniony formularz FZ-01/04 “ Zgłoszenie działalności w rolnictwie ekologicznym” , a następnie odesłanie po jednym egzemplarzu na adres Jednostki Certyfikującej oraz Inspekcji Jakości Handlowej Artykułow Rolno-Spożywczych właściwej dla miejsca zamieszkania. Formularz wniosku, opis jednostki produkcyjnej oraz Zgłoszenie działalności w rolnictwie ekologicznym są do pobrania w Jednostce Certyfikującej, Ośrodkach Doradztwa Rolniczego oraz na stronie internetowej jednostki. Na podstawie kompletu dokumentów złożonych w Jednostce Certyfikującej i dokonaniu opłaty za przeprowadzenie kontroli odbywa się rejestracja gospodarstwa w systemie rolnictwa ekologicznego i wystawienie zaświadczenia niezbędnego do Programu Rolno-Środowiskowego. Rolnik w momencie złożenia wniosku do Biura Certyfikacji wpłaca opłatę wstępną w wysokości 100,00 zł. Drugą część opłaty rolnik wpłaca przed przeprowadzeniem przez inspektora kontroli w gospodarstwie. Wysokość opłaty uzależniona jest od wielkości kontrolowanego gospodarstwa. Koszty poniesione przez rolnika w przypadku pozytywnej kontroli, są częściowo dotowane przez Stację Chemiczno-Rolniczą. Wysokość opłat regulowana jest zasadami określonymi w cenniku - rolnictwo ekologiczne. Obowiązki rolnika ekologicznego: Poddanie gospodarstwa corocznej kontroli przez jednostkę certyfikującą, Gospodarowanie zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego. Zyski wynikające z założenia gospodarstwa ekologicznego. Uzyskanie znaku towarowego “produkt rolnictwa ekologicznego”. Prawo do sprzedaży produktów rolnictwa ekologicznego po wyższych cenach ze względu na ich jakość. Dodatkowe dopłaty do użytków rolnych. Dopłaty w rolnictwie ekologicznym - program rolnośrodowiskowy. Warunki udziału w programach rolnośrodowiskowych: Minimalna powierzchnia gospodarstwa 1 hektar użytków rolnych. Jeżeli do programu włączane są grunty dzierżawione to okres umowy musi obejmować cały okres wdrażania planu rolnośrodowiskowego, a właściciel musi wyrazić zgodę na przystąpienie do programu. Kopia części mapy ewidencyjnej w skali 1:5000. Mapa ma obejmować również grunty dzierżawione. Umowa dzierżawy gruntów zawarta na okres 5 lat. Należy ja uwierzytelnić przynajmniej przez urząd Gminy. Certyfikat zgodności gospodarstwa ekologicznego lub zaświadczenie, że gospodarstwo jest w okresie przestawiania na metody ekologiczne albo zaświadczenie o objęciu gospodarstwa planem kontroli, wydane przez Jednostkę Certyfikacyjną (pakiet rolnictwo ekologiczne). Warunkiem korzystania z dopłat rolnośrodowiskowych jest opracowanie 5-letniego planu rolnośrodowiskowego przy udziale doradcy oraz stosowanie zasad Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej na terenie gospodarstwa w czasie trwania programu. Zadania realizowane w ramach pakietu - rolnictwo ekologiczne. Prowadzenie produkcji rolnej zgodnie z zasadami określonymi w przepisach o rolnictwie ekologicznym. Zachowanie na terenie gospodarstwa powierzchni trwałych użytków zielonych i wszystkich elementów krajobrazu tworzących ostoje dzikiej przyrody (naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, bagna, kępy drzew i krzewów, miedze, torfowiska itp.), w uzasadnionych przypadkach zmniejszenie powierzchni ostoi jest dopuszczalne przy zachowaniu co najmniej 3% ich powierzchni w gospodarstwie rolnym. Uzyskanie dopłat do gospodarstwa ekologicznego: Aby skorzystać z tych dopłat rolnik oprócz poddania gospodarstwa kontroli przez jednostkę certyfikującą musi wystąpić do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z wnioskiem o przystąpienie do programów rolnośrodowiskowych i realizować pakiet rolnictwo ekologiczne, który jest jednym z tych programów. Aby uczestniczyć w programach rolnośrodowiskowych należy: Złożyć wniosek w biurze ARiMR i podpisać umowę na okres 5 lat, Termin składania wniosków jest dowolny, rozpatrywane są natomiast w dwóch terminach: 15 stycznia i 15 czerwca, Przygotować wraz z doradcą rolnośrodowiskowym z ODR, plan rolnośrodowiskowy obejmujący 5 lat udziału w programie, Przez okres trwania umowy gospodarować zgodnie z planem rolnośrodowiskowym Dopłaty w programie rolnośrodowiskowym - pakiet rolnictwo ekologiczne (SO2) Uprawy rolnicze ( w okresie przestawiania) Uprawy rolnicze ( z certyfikatem) Trwałe użytki zielone ( w okresie przestawiania) Trwałe użytki zielone ( z certyfikatem) Uprawy warzywnicze ( w okresie przestawiania) Uprawy warzywnicze (z certyfikatem) Uprawy sadownicze i jagodowe ( w okresie przestawiania) Uprawy sadownicze i jagodowe ( z certyfikatem) - 680 PLN/ha - 600 PLN/ha - 330 PLN/ha - 260 PLN/ha - 980 PLN/ha - 940 PLN/ha - 1800 PLN/ha - 1540 PLN/ha Terminy dla rolników w Biurze Certyfikacji COBICO do 30 kwietnia - każdego roku przyjmowanie wniosków o certyfikację ekologicznego gospodarstwa rolnego, dla rolników którzy są w okresie przestawiania gospodarstwa na ekologiczne metody produkcji lub posiadają certyfikat, do 31 sierpnia - przyjmowanie wniosku o certyfikację ekologicznego gospodarstwa rolnego, dla rolników którzy po raz pierwszy starają się o przystąpienie do programu rolnictwo ekologiczne, a chcą być objęci kontrolą w bieżącym roku. Wnioski o certyfikację ekologicznego gospodarstwa rolnego dla rolników którzy po raz pierwszy chcą przystąpić do ekologicznych metod gospodarowania przyjmowane są w Biurze Certyfikacji COBICO przez cały rok, z tym że złożenie wniosku po 31 maja wiąże się z objęciem gospodarstwa kontrolą w roku następnym. Kalendarium rolnictwa ekologicznego Terminy dla rolników biorących udział w programie ronlnośrodowiskowym. W 2008 roku (projekt PROW) Termin składania wniosków o przystąpienie po raz pierwszy do programów rolnośrodowiskowych i płatności za rok 2009, opracowanie planu rolnośrodowiskowego. Od 1 marca 2007 roku Realizacja planu rolnośrodowiskowego, wypłata nastąpi w terminie 12 miesięcy od daty realizacji programu od 1 marca do 30 kwietnia Termin składania wniosku o płatność rolnośrodowiskową za drugi rok i kolejny rok dla rolników, którzy przystąpili do programów w poprzednich latach, wypłata nastąpi w terminie 12 miesięcy od poprzedniej płatności

Aby rozpocząć prowadzenie gospodarstwa metodami ekologicznymi należy zapoznać się z zasadami dotyczącymi tej metody produkcji żywności. W tym celu producent powinien wziąć udział w kursach podstawowych rolnictwa ekologicznego organizowanych przez Ośrodki Doradztwa Rolniczego oraz zapoznać się z przepisami obowiązującymi w zakresie rolnictwa ekologicznego. Następnie rolnik powinien wypełnić formularz zgłoszeniowy (tzw. Zgłoszenie działalności w rolnictwie ekologicznym) i przesłać do wybranej upoważnionej jednostki certyfikującej i właściwego wojewódzkiego inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.

Obowiązek zgłoszenia działalności w rolnictwie ekologicznym dotyczy podmiotów gospodarczych, które prowadzą lub zamierzają prowadzić działalność w rolnictwie ekologicznym w jednej lub więcej spośród następujących kategorii:  - produkcja roślinna;  - produkcja zwierzęca;  - przetwórstwo artykułów rolno-spożywczych; - przetwórstwo pasz;  - import;  - obrót.
Obowiązek zgłoszenia dotyczy również rolników, którzy zamierzają przystąpić do programów rolnośrodowiskowych (pakiet - rolnictwo ekologiczne).

System kontroli i certyfikacji w rolnictwie ekologicznym stanowią:

1. minister właściwy do spraw rolnictwa, jako organ upoważniający jednostki certyfikujące do prowadzenia kontroli i wydawania certyfikatów,

2. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych sprawująca nadzór nad upoważnionymi jednostkami certyfikującymi rolnictwo ekologiczne,

3. upoważnione jednostki certyfikujące akredytowane w zakresie rolnictwa ekologicznego, zgodnie z Normą PN-EN 45011 „Wymagania ogólne dotyczące działania jednostek prowadzących systemy certyfikacji wyrobów”.

Funkcjonowanie systemu kontroli i certyfikacji w rolnictwie ekologicznym jest podstawowym gwarantem dla konsumenta, że środki spożywcze znajdujące się na rynku wyprodukowane zostały zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi rolnictwa ekologicznego i są wolne od zanieczyszczeń, takich jak: pozostałości środków ochrony roślin i hormonów, a podczas ich produkcji nie stosowano nawozów sztucznych i organizmów zmodyfikowanych genetycznie.

Na podstawie ustawy o rolnictwie ekologicznym Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych posiada następujące uprawnienia:

• przyjmuje zgłoszenia producentów podejmujących działalność w rolnictwie ekologicznym;

• upoważnia producentów do przywozu produktów rolnictwa ekologicznego z państw trzecich nie wymienionych we wspomnianym rozporządzeniu Komisji 94/92/EWG;

• dokonuje kontroli produktów rolnictwa ekologicznego pochodzących z krajów trzecich, w tym kontroli granicznej;

• gromadzi i przechowuje informacje o producentach;

• dokonuje sprawdzenia u producentów prawidłowości kontroli wykonanych przez upoważnione jednostki certyfikujące.

W ramach nadzoru nad upoważnionymi jednostkami certyfikującymi Główny Inspektor:

• przeprowadza analizy danych dostarczanych przez upoważnione jednostki certyfikujące;

• dokonuje kontroli upoważnionych jednostek certyfikujących w zakresie stosowania przez nie procedur kontrolnych,

• może żądać od upoważnionych jednostek certyfikujących wszelkich dodatkowych informacji i danych związanych z wykonywanym nadzorem.

W myśl przepisów ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno - spożywczych (Dz. U. z 2001 r. Nr 5, poz. 44) wprowadzane do obrotu artykuły rolno-spożywcze powinny spełniać wymagania w zakresie jakości handlowej określone w przepisach o jakości handlowej oraz deklarowane przez producenta lub wprowadzającego do obrotu.

W 2004 roku na podstawie wyników kontroli przeprowadzonych przez 6 upoważnionych jednostek certyfikujących rolnictwo ekologiczne, opracowano informację: „Rolnictwo ekologiczne w Polsce w 2003 roku".

---