Kultur popularna i audiowizualna dr Katarzyna Skowronek

Kultura masowa - ogólnie

1. Kultura masowa - problemy teoretyczne

1. Charakter kultury masowej

2. Czym jest „masa”, „masowość”?

3. Kultura masowa/kultura popularna?

4. Technologia komunikacyjna a doświadczenie kulturowe jednostek?

5. Utowarowienie kultury?

6. Debata nad kulturą masową - od lat 20, 30 XX wieku (gwałtowny rozwój mediów)

1. Kino, radio, wielkonakładowa prasa

2. Masowa produkcja i konsumpcja kultury

3. Narodziny faszyzmu

4. Narodziny liberalnych demokracji

2. Ujęcie historyczne

1. Fenomen lokalizowany w kulturze nowożytnej ostatnich dwóch stuleci w zindustrializowanych i zurbanizowanych społeczeństwach (przemysł, wielkomiejskość)

2. Łączy się z ideą społeczeństwa masowego, koncepcjami komunikowania masowego i komercjalizacji kultury, określeniem masowe środku przekazu

3. Teorie kultury masowej

1. Nurt ideologiczny (koncepcja masy i społeczeństwa masowego)

2. Nurt technologiczny (cywilizacyjne przemiany związane z masowymi mediami)

4. Krytyka popkultury - najwcześniejsze próby

1. Purytanie kontra teatr elżbietański

2. Kaznodzieja J. Northbrooke - „Traktat, w którym gry, tańce, próżne sztuki i widowiska wraz z innymi rozrywkami etc. są potępione z autorytetu Słowa Boga i starożytnych autorów”

3. Wszystko, co odciąga od zbawienia jest z natury złe (teatr, gry w kości)

4. 1646-1660 - zakaz działalności teatru Globe w całym kraju

5. Alexis de Tocqueville - francuski myśliciel i polityk „O demokracji amerykańskiej”

1. Arystokratyczne korzenie kultury francuskiej - doskonałość dzieła sztuki dostrzegają tylko niektórzy

2. W amerykańskim społeczeństwie demokratycznym liczy się satysfakcja jak najliczniejszej grupy

3. Tryumf demokracji to koniec, porażka pewnej formy kultury

6. Jose Ortega y Gasset - hiszpański filozof „Bunt mas” (1930r.)

1. Mniejszości - grupy ludzi o pewnych szczególnych własnościach

2. Masa - grupa ludzi bez jakichkolwiek własności

3. Nieuchronny upadek kultury

4. Tryumf demokracji to jej klęska - tyrania mas

5. Wybuch wojny domowej - jako empiryczny dowód słuszności jego tez

5. Komunikowanie masowe - XX wiek

1. Środki masowego przekazu rozwijały się oraz stawały się coraz bardziej powszechne, władza mediów (magnaci prasowi, finansowanie dzięki reklamom, pogoń za sensacją)

2. Media w służbie propagandy (Rosja Sowiecka, faszystowskie Niemcy)

3. Kultura zaczęła się komercjalizować

4. Rozpowszechnia się edukacja

5. Pogląd o „silnym wpływie mediów” („grzechy mediów” - chaos społeczny i moralny, wzrost przestępczości, gwałtowne protesty polityczne, ksenofobia, upadek demokracji, wzrost politycznej apatii, depresja, otyłość i brak pewności siebie, bierność)

6. Poglądy akademików dotyczące owej kultury, od momentu jej powstania w latach 20 i 30 nie były przychylne. Debata wokół kultury masowej skłaniała się do negatywnych jej ocen, co przekładało się na równie negatywne oceny dotyczące odbiorców

7. Media masowe = masowa propaganda = masowe represje

6. Szkoła frankfurcka - krytyka kultury masowej

1. Max Horkheimer (1895-1973), Theodor Adorno (1903-1970), Herbert Marcuse (1898-1978)

2. Niemieccy lewicujący myśliciele żydowskiego pochodzenia, którzy wywodzili się ze średnich klas społeczeństwa, zmuszeni byli do uchodźctwa z Niemiec w wyniku dojścia do władzy nazistów

3. Promarksistowski ruch niemiecki, Instytut Badań Społecznych, Frankfurt nad Menem 1923r. (pod dojściu faszystów do władzy: Genewa, Paryż, Nowy York, powrót do Niemiec w 1950 roku)

4. Herbert Mercuse

1. Wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie stanął na czele myślicieli krytykujących konsumencki kapitalizm oraz zorganizowanie współczesnego społeczeństwa, co automatycznie usytuowało go, jako guru wielu młodych buntowników występujących pod sztandarami nowej lewicy amerykańskiej czy rewolucji hippisowskiej

2. Koncepcja fałszywych potrzeb (tworzonych przez wszechwładny przemysł kulturowy)

1. Ludzie mają prawdziwe, rzeczywiste potrzeby bycia twórczym i niezależnym, autonomicznie kontrolującymi swoje życie jednostkami, nie mogą one być jednak zaspokajane wskutek nakładania się na nie potrzeb fałszywych, tworzonych przez kapitalizm

2. Potrzeby utożsamiane są z pragnieniami, które domagają się ciągłego zaspokajania poprzez nieustanne kupowanie oraz wymianę rzeczy. Fałszywe potrzeby kultywowane są przez przemysł kulturalny, który wpaja je masom, opiera się natomiast na zasadzie fetyszyzmu towarowego zaś czerpie z pasywności, infantylności oraz zdziecinnienia konsumentów uczestniczących w kołowrocie konsumpcji

3. Fetyszyzm towarowy - przypisywanie towarom, które nabyliśmy zbyt wielkiej wartości - przestajemy myśleć, jesteśmy zmanipulowani, pozbawieni własnej myśli

4. Dla przykładu: potrzebą prawdziwą jest potrzeba wolności - we współczesnym kapitalistycznym społeczeństwie jest ona zastępowana fałszywą potrzebą wolności wyboru konsumowanych dóbr

3. Dyktatu fałszywych potrzeb nie da się pokonać, gdyż manipulowane przez nie jednostki nie zauważają korzyści, jakie przyniosłoby wyzwolenie się z ich kieratu. Sam system kapitalistyczny podpierany przez przemysł kulturalny jest wieczny - w okresie kryzysów ekonomicznych wspierany jest przez interwencje państwa

5. Theodor Adorno - teoria fetyszyzmu towarowego (dzieło sztuki ma dla nas tylko taką wartość, jaką cenę za nie zapłaciliśmy)

1. Wcześniej sztuka cieszyła się autonomią (artyści - niezależność)

2. Oszukiwanie mas, krępowanie świadomości - tworzy w konsumentach wrażenie, że mają do czynienia z prawdziwą sztuką

3. Powstają nieunikatowe dzieła, ale twory stereotypowe, pseudorealistyczne

4. Adorno o muzyce popularnej: rozrywka dla infantylnych i zdziecinniałych tj. regresywnych odbiorców

5. Opiera się na powtarzalnych schematach oraz tylko pozornej indywidualizacji. Każda piosenka zdaje się być inna, ale tak naprawdę jest niezwykle przewidywalna. Popowi przeciwstawiał muzykę poważną, oryginalną, nieprzewidywalną, prawdziwą sztukę dla elit

6. Współczesna kultura promuje rozbuchaną do granic absurdu konsumpcję

7. Manipuluje ludźmi tak, aby posuwali się do coraz bardziej skrajnych aktów z nią związanych

8. Za marksistami: koncepcja fetyszyzmu towarowego opierająca się na odróżnieniu „wartości wymiennej” towarów i dóbr oraz ich „wartości użytkowej”. Pierwsza odnosi się do pieniędzy, do ceny, po jakiej obiekty są nabywane, druga dotyczy pożytku z dóbr dla konsumenta, jego praktycznej wartości oraz użyteczności

9. We współczesnym społeczeństwie kapitalistycznym wartość wymienna będzie zawsze dominować nad wartością użytkową pieniądz jest najważniejszy - określa on i przenika stosunki społeczne współczesnej kultury konsumpcjonizmu

10. Adorno wykazał, że bardzo często wartość wymienna oraz wartość użytkowa stają się jednym, „zlewają się” ze sobą, tak, że trudno je rozróżnić

11. Obiekty ocenia się tylko przez pryzmat ich ceny, od razu przydając tym, które są warte więcej pieniędzy większą wartość użytkową

12. Krytyka „przemysłu kulturalnego” - utowarowienie form kultury spowodowane rozwojem przemysłu rozrywkowego - koniec XIX wieku/początek XX.

13. Charakter antykapitalistyczny i antyamerykański

14. Krytyka kultury masowej (Adorno): jednorodna anonimowość, manipulacyjna siła mediów, „przemysł kulturowy” - standaryzacja, uniformizacja rzeczy i ich rozpowszechniania, liczy się zysk i efekt

15. Krytyka cywilizacji technicznej (Horkheimer): ograniczenie wolności jednostki, proces dehumanizacji

16. Krytyka cywilizacji, która wytwarza sztuczne potrzeby ludzkie i poczucie stałego niedostatku (Marcuse), represywna tolerancja - tolerancja różnych idei i neutralizacja najbardziej „szkodliwych”, społeczeństwo jednowymiarowe (bezkrytyczne), „nadmiaru” - pozorny pluralizm, społecznie pożyteczna agresywność, zniewolenie świadomości

17. Walter Benjamin - przez jakiś czas działał w obrębie szkoły frankfurckiej

1. „Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej”

2. Rozwój litografii, fotografii, powstanie filmu oraz rozwój innych technik masowej reprodukcji powoduje, że dzieła sztuki tracą charakterystyczną „aurę” oraz autentyczność - stają sie niczym więcej jak tylko towarem

3. „Aura”, „magiczna moc”, która zawarta jest tylko w oryginalnych produktach

4. Tylko przedmioty przynależące do sztuki wysokiej posiadają ową „aurę”, pozbawione jej są rzeczy produkowane na skalę masową

5. Nieco „optymizmu” - mimo to niezależny artysta powinien wykorzystać przemysł kulturalny do własnych celów

7. Znaczenie szkoły frankfurckiej

1. Tezy przebrzmiałe (choć nadal wywierają wpływ na postrzeganie i analizowanie życia społecznego)

2. Nieścisłe są poglądy o standaryzacji produktów kulturowych

3. Standaryzacja może być nie tylko regresywnością, ale i źródłem przyjemności

4. Frankfurtczycy sytuowali siebie, jako elitę, stojącą wyżej od przeciętnych odbiorców, uważali siebie za tych, którzy zdają sobie sprawę z istnienia potrzeb fałszywych i prawdziwych

5. Co to jest fałszywa potrzeba? Jak ją odróżnić od prawdziwej?

6. W rzeczywistości odbiorcy mediów są zdecydowanie bardziej wybredni i krytyczni

7. Brak wiary w zmianę społeczną (kapitalizm, jako trwały system)

8. Kontekst historyczny: zagłada Niemiec wskutek przejęcia władzy przez hitlerowców; w Ameryce - opresyjne, imperialistyczne państwo prowadzące nieustanną wojnę z komunistycznych zagrożeniem; stąd radykalna krytyka społeczeństwa i jego kultury

8. Kultura masowa - nurt ideologiczny (D. McDonald, C. Greenberg, E. van de Haag)

1. Bezdenna otchłań pustki na twarzach publiczności

2. „kultura niska, trywialna”

3. „Masy deprawowane tego rodzaju rzeczami domagają się tego, co wygodne”

4. „Rozprzestrzeniający się szlam kultury masowej”

1. Dwight McDonald: kultura masowa to „pasożytnicza, rakowata narośl na wyższej kulturze (…) skażona formą wyższej kultury, jej zwulgaryzowane odbicie”

2. Clement Greenberg: kultura masowa pochłania kulturę wyższą oraz niszczy doszczętnie kulturę ludową, „zapewnia namiastkowe doznania i podrabiane wrażenia”, jest mechaniczna i fałszywa

3. Ernest van de Haag: kultura masowa to „zastępcze zaspokojenie”, falsyfikat odrywający od prawdziwego życia i grożący masowym ujednoliceniem osobowości

4. Mein Tumin: kultura masowa niszczy indywidualności i łudzi wykrzywionym obrazem rzeczywistości

9. Pojęcie „MASY”, społeczeństwa masowego - duża zbiorowość, w której traci się indywidualność (w opozycji do wspólnot stanowych i terytorialnych połączonych różnymi rodzajami więzi)

1. Społeczeństwo masowe - urbanizacyjne procesy, stosunki rynkowe, nowe technologie produkcji - erozja wcześniejszych struktur społecznych

2. Sekularyzacja, pośrednie, zbiurokratyzowane relacje, instytucjonalny nadzór, zdepersonalizowane, ulotne, powierzchniowe kontakty, relatywnie mała integracja moralna, atomizacja

3. Anonimowa, amorficzna „zbieranina” jednostek bez indywidualności

4. Liczne, na pozór niezróżnicowane audytorium

5. Brak porządku i organizacji

6. Duże rozproszenie

7. Obiekt zarządzania, sterowania, kontroli i manipulacji

8. Kultura masowa tworzy łagodne i standardowe formuły mogące apelować do każdego, nie ma możliwości prowokowania publiczności, szerzenia zadumy nad kondycją współczesnego człowieka czy skłaniania ku zmianie społecznej

9. Kultura masowa - podatna na deprecjację i trywializację - zarówno z powodu jej rynkowego charakteru jak i powszechnego bezguścia jej odbiorców

10. Narzędzie w rękach elity mediów w celu przypodobania się, perswadowania, manipulowania i eksploatowania ludzi tak, aby stawali się oni niewolnikami komercyjnego kapitalizmu oraz demokratycznego ustroju państwowego

11. Odbiorcy kultury masowej to zdziecinniałe marionetki, którym podoba się brak intelektualnych wyzwań i stymulacji. Preferują oni wygodę fantazji oraz eskapizmu, zaprzeczającą wysiłkowi myślenia

12. Poddanie się zestandaryzowanym, zaprzeczającym wysiłkowi myślenia oraz wywołującym emocjonalne i sentymentalne reakcje tekstom kultury popularnej

13. Negatywne zjawiska: „samotny tłum”, apatia, bierność, nastawienie konsumpcyjne, zanik wyższych potrzeb, eskapizm

14. Publiczność - niezróżnicowana i bierna, brak reakcji zwrotnej, powszechność kopii i substytutów, kierująca się niskimi pobudkami, dążąca do zaspokojenia niskich instynktów, myślą tylko i wyłącznie o taniej, szybkiej i niewymagającej myślenia rozrywce i przyjemności, funkcje kompensacyjne

15. Negatywny stereotyp kultury masowej - wulgaryzacja, jakość w ilość, dzieło w towar (B. Rosenberg, D. White „Mass Culture” 1958r.)

10. Opozycje kultura masowa (niska) a kultura wysoka

1. Masowa

1. Nietradycyjna, nieelitarna, produkowana masowo, komercyjna, zhomogenizowana („rozbełtana jak śmietanka”), łatwa w recepcji, podporządkowana prawom popytu

2. Namiastkowa, uproszczona, imitacyjna wersja kultury ludowej

3. Należy do strefy czasu wolnego i rozrywki

4. Nie wymaga wyrobienia

5. Celem - rozrywka

6. Brak wysiłku; szeroka recepcja; czerpie z kultury wysokiej i ludowej; konwencjonalizm; akcent na odbiór

2. Wysoka

1. Tworzy ją elita działająca w ramach pewnej tradycji estetycznej, literackiej, naukowej

2. Stosują się do niej standardy krytyki niezależne od konsumentów

3. Wymaga wyrobienia

4. Celem - przeżycia estetyczne

5. Odczytanie treści wymaga wysiłku w odbiorze; elitarny krąg odbiorców i nadawców; sama tworzy wzorce; awangarda; akcent na moment powstania

3. Masowa

1. Globalna; hybrydyczna; moda wyznacza; czas trwania; celem - zysk; matryca - kopia; wytwór przemysłowy; raczej obrazkowa

4. Ludowa

1. Lokalna; monolityczna; tradycja; rytualizm; celem - ekspresja; rękodzieło, „opowieść”; wytwór „ludu”; raczej oralna

11. Kultura popularna. Kultura masowa a pop-kultura - problemy definicyjne

1. Zjawisko stosunkowo nowe

2. Wszechobecne, zmienne; dynamiczne

3. Brak ostrych granic wobec innych tekstów kultury; oceny a nie analizy

4. Kultura popularna: trudności w dyskusji na jej temat - sądy wartościujące (degradujące kwalifikacje)

1. Termin kultura popularna bardziej neutralny niż masowa - łac. Popularis - rozpowszechniony, dostępny, ale populus - lud, pospólstwo

2. Próba utworzenia neutralnej koncepcji

12. Rozwój refleksji teoretycznej na temat kultury masowej

1. Od lat 70; coraz więcej zwolenników, mniej negatywnego na nie spoglądania

2. „Dialogowe podejście”

3. W ostatnich trzech dekadach w naukach społecznych pojawia się coraz więcej literatury podkreślającej możliwość przeciwstawienia się i oporu publiczności medialnej poddanej wpływom kultury masowej

4. Ien Ang - pokazała jak amerykańskie opery mydlane w rodzaju Dallas otwarte są na różnorakie interpretacje publiczności - Anglia 1989

5. Z modelem i pojęciem publiczności, jako pasywnych konsumentów kultury masowej zrywali przedstawiciele Centre for Contemporary Cultural Studies działającego przy Uniwersytecie w Birmingham

13. Cultural Studies - szkoła z Birmingham (S. Hall, R. Williams, R. Hoggart)

1. Znaczenie kultury popularnej/masowej w społeczeństwie

2. Teoria przeciwstawnego dekodowania; zerwanie z koncepcją biernego odbiorcy

3. Uczestnicy kultury mediów nie są „kulturowymi frajerami”

4. Następcy: sposobów interpretacji jest tyle, ile odbiorców

5. Koncepcja populizmu kulturowego

6. S. Hall: odkodowywanie dominujące (preferowane), (wy)negocjowane, opozycyjne (alternatywy). Koncepcja:

1. Nowe słownictwo analityczne i nowa teoria produkcji kultury i jej odbioru

2. „Kodowanie i dekodowanie”

3. Teoria przeciwstawnego dekodowania

4. Trzy hipotetyczne sposoby interpretacji przekazu, warunkowane - jego zdaniem - poglądami politycznymi i miejscem interpretatora na drabinie społecznej

5. Sposoby interpretacji przekazu

1. Dominująco-hegemonistyczny tj. wyraża aprobatę wobec dominującej struktury ideologicznej

2. Negocjacyjny - odbiorca tylko częściowo zgadza się z dominująca strukturą ideologiczną

3. Opozycyjny - buntuje się przeciwko niej

7. John Fiske - paradygmat oporu

1. Understanding Popular Culture, Television Culture

2. Kultura popularna nie składa się ze znaczeń, które nadają jej producenci, ale z tych, które nadają jej odbiorcy. A te mogą być inne

3. „W społeczeństwach kapitalistycznych nie istnieje żadna tak zwana kultura autentyczna, kultura ludowa, wobec której można by mierzyć <<nieautentyczność>> kultury masowej, dlatego opłakiwanie utraty autentyczności jest jedynie bezowocnym przejawem romantycznej nostalgii”

4. Koncepcja „kłusownictwa” - publiczność dopasowuje odbierany tekst do siebie, jest aktywna, tworzy wręcz własną kulturę z elementów upolowanych i przetworzonych z oficjalnych przekazów medialnych. Odbiorcy kultury popularnej interpretują, zatem teksty niezgodne z ich oficjalną wykładnią, rozbijając ją na części i dowolnie wykorzystując pewne fragmenty tak, aby tworzyć nowe znaczenia w zależności od swoich potrzeb

8. Populizm kulturowy

1. Publiczność jest świadoma, korzysta z mediów dla własnych celów, stawia opór lub interpretuje przekazy rozpowszechniane przez producentów kulturalnych

2. Kultura popularna nie może być rozumiana, jako kultura narzucana myślom i działaniom ludzi

14. Kultura masowa a kultura popularna

1. Kultura masowa to kultura popularna upowszechniana za pomocą mediów

2. W tym ujęciu tylko środek rozpowszechniania wyróżnia kulturę masową od kultury popularnej, pozostałe elementy i wyróżniki obu są zbliżone, ale…

3. Czy można utożsamiać kulturę masową z popularną?

4. Współcześnie niemal wszystkie przejawy kultury ulegają mediatyzacji - określenia synonimiczne?

5. Kultura popularna powstała wcześniej niż masowa, narodziła się we Francji i w Anglii, a w USA uległa umasowieniu - kultura masowa, jako etap rozwoju kultury popularnej?

6. Nie każdy rodzaj kultury popularnej jest „transmitowany” medialnie np. cyrk, festyn, koncert itp. - kultura masowa i kultura popularna, jako dwa zbiory posiadające wspólną część, ale nie tożsame, współistniejące w czasie, ale…?

15. Neutralna definicja kultury popularnej

1. Zespół czynności kulturowych, dzięki którym sztuka przenika do obyczajów i warunków codziennego życia

2. Udział w kulturze popularnej - zróżnicowany: różne kulturowe reprezentacje; różne konsumenckie wybory

3. Jako forma praxis - całość działań indywidualnych i grupowych, które tworzą społeczną egzystencję człowieka; każde działanie praktyczne, które przekształca przedmiot, ale także tworzy sens

4. Nie musi być zapośredniczona przez media

5. Indywidualna wyobraźnia kształtowana przez media

6. Emotywne chwilowe społeczności tworzące się przy okazji partycypowania we wspólnie przeżywanych wydarzeniach (artystycznych, turystycznych)

7. Przestrzeń dyskusji i wielości spojrzeń, a nie monolit

Kultura popularna

1. Kultura popularna

1. Przeznaczona dla wszystkich i dla każdego

2. Dostępność inicjacyjna; otwarta i uniwersalna

3. „Potęga” kultury popularnej - bogata i zróżnicowana oferta - każdy znajdzie w niej swoje miejsce

4. Znaczenia kultury popularnej wynikają z tego, kto, w jakiej sytuacji i z jakiej perspektywy ją ocenia

2. Czy istnieje jedna kultura popularna?

1. „Różne warstwy społeczeństwa tworzą i zadowalają się własnymi kulturami popularnymi” (J. Fiske)

2. Tożsamość jednostki - relacyjna i kontekstualna

3. Pluralizm popkultury jest jej immanentną cechą

4. Globalizm i lokalizm

3. Co wchodzi w zakres kultury popularnej?

1. Tradycyjne dziedziny: literatura, filmy, widowiska, podróże, ceremonie

2. Całokształt praktyk życiowych i zachowań publicznych, sytuacji potocznych

3. Przestrzeń okazjonalna (ruch uliczny, pochody, karnawały)

4. Ikonosfera i grafemika (plakaty, reklamy, napisy, flagi)

5. Dźwięki, zapachy i smaki

4. Kultura popularna

1. Autonomizacja względem struktury społecznej i ekonomicznej

2. Źródło tożsamości indywidualnej

3. Główne kategorie analityczne kultury popularnej

1. Przyjemność

2. Poczucie kontroli nad własnym losem (wybór)

5. Shrek w epoce telewizji

1. Baudrillardowski fenomen symulakrów

2. Telewizja (kino) - maszyna znakotwórcza, która przekształca granice pomiędzy historią a fikcją

6. Shrek w epoce telewizji i komputera

1. Film Jeffreya Katzenberga jest adaptacją książki W. Steiga (wytwórnia Dream Works)

2. O potrzebie akceptacji samego siebie („cebula ma warstwy i ogry mają warstwy…”)

3. Technika animacji komputerowej - stworzono postaci podobne do prawdziwych (np. czaszka postaci wygenerowana przez program komputerowy i pokryta odpowiednikami mięśni twarzy a następnie skórą; realistyczne odkształcenia skóry i ubrania)

7. Shrek w epoce komputera

1. Specjalne programy: dla animacji skóry Fiony, jej włosów, futra osła, brwi, brody i tuniki Shreka, wody i ognia

2. Animowani statyści - 450 możliwych postaci i 93 cykle ruchowe - 10.000 statystów

3. 28 tysięcy drzew i 300 milionów cyfrowych liści

8. Shrek w epoce telewizji

1. Opowieść „prawdziwa” - nawiązująca do powszechnych doświadczeń kulturowych (tekstów kultury - reklam - „nigdzie nie jedziemy a zupa była za słona”, programów telewizyjnych), praktyk codzienności, kultury konsumeryzmu, specyficznych stylów życia (syn wróżki, Zasiedmiogórogród - Hollywood)

2. Poetyka dystansu (do obrazów, wątków, norm, stereotypów)

9. Shrek w kulturze popularnej

1. Amalgamat różnych rzeczywistości dyskursywnych

2. Konteksty kulturowe

1. Baśnie: czerwony kapturek, Robin Hood, Pinokio, trzy świnki i inne

2. Postać Fiony: kopciuszek, śpiąca królewna, księżniczka zamieniona w żabę

3. Historia Ogra i Fiony: trędowata, piękna i bestia

3. Tradycje filmowe (filmy animowane Walta Disneya, przygodowe, sensacyjne - motyw specjalisty od mokrej roboty - musical, komedia romantyczna)

4. Poetyka telewizyjna (reality show, teleturniej, teledysk, realia programu telewizyjnego „to jest ta scena, w której dajecie nogę”. „Idol”, koło fortuny, randka w ciemno)

10. Shrek a dominujące dyskursy kulturowe

1. Shrek - figura Innego

2. Odmieniec - dyskurs opozycyjny, na marginesie społeczeństwa, opozycja wobec klasycznej baśni

3. Prześladowany przez ludzi (stygmatyzacja)

4. Zakwestionowanie wielkich narracji o wybawcach i dzielnych rycerzach

11. Shrek a narracje codzienności

1. Język środowiskowy, nieoficjalny („wiem, za co cię lubię - że masz spoko podejście do życia”, „co to za szajs”, „no dobra wypad mi stąd, paszli”, „ty nie bądź taki drewniak”)

2. Konwencje społeczne (ceremonia ślubna, zaręczyny); atrybuty „nowoczesnych kobiet”

3. Elementy rzeczywistości pozamedialnej: fałszywa kontrola sanepidu, bar szybkiej obsługi dla zmotoryzowanych

4. Scenariusze znane z rzeczywistości: kłótnie z teściami, nadopiekuńcza matka i syn

12. Shrek a postmodernizm

1. Tekst filmowy - osadza różne tradycje i teksty we własnej fikcji

2. Używanie różnych konwencji

3. Wielki metatekst, parodystyczna intertekstualność, interdyskursywność, intermedialność

4. Dekonstrukcja opowiadania filmowego

5. Widz powinien znać architeksty - przyjemność z ich odkrywania (np. „Czy jest suchy chleb dla konia?”)

6. Zjawisko podwójnego kodowania - dla dorosłych i dzieci

13. „Radość popkulturowa”; nurt oporu - mało rzeczy daje tyle uciechy, co dobrze użyty język. Przekląć smacznie, zachować z przekleństwa to, co najlepsze - mało, kto potrafi. (Jerzy Bralczyk, językoznawca)

14. Włatcy móch - przyjemność poprzez łamanie tabu językowego

1. Ty rowie, kompoście, pustaku, gazobetonie, czopie, frędzlu, druciany waflu

2. Co za dekiel, ale mosiądz, Ty moczowodzie, mięsny zgniłku, polipie, mysi bobku

3. Na pampuchy mojej starej, na prostatę Dmowskiego, na sanackie badyle, na polucje Witosa

15. Powtórzenie

1. Od definicji kultury masowej do definicji kultury popularnej - kultura masowa, jako pojęcie w dużej mierze anachroniczne czy historyczne, odnoszące się do innych warunków społeczno-komunikatywnych

2. Od paradygmatu bierności do paradygmatu oporu

3. Kultura masowa, jako etap rozwoju kultury popularnej (widzenie diachroniczne)

4. Kultura masowa, jako zapośredniczona przez media część kultury popularnej (widzenie synchroniczne)

5. Określenia całkowicie synonimiczne - gra etykietkami?

6. Nieadekwatność podziału na kulturę popularną i „wysoką” - tylko kultura ponowoczesna

7. Kultura popularna

1. Opór wobec znaczeń dominujących

2. Jednostkowe wybory (tożsamość)

3. Wspólnota emocji -

4. PRZYJEMNOŚĆ

16. Wprowadzenie do „kiczologii”

1. Perspektywa aksjologiczna: dzieło sztuki - kicz (albo-albo)

2. Perspektywa semiotyczna - kicz, jako tekst kultury należący do określonego systemu kulturowego i w nim czytany

3. Perspektywa estetyczna - niezbędny element sztuki, jako systemu artystycznego; sztuka i kicz - elementy dialektycznie powiązane, stała tendencja wewnątrz sztuki

4. M. Kundera: „choćbyśmy nim nie wiem jak pogardzali, kicz należy do ludzkiego losu”

17. Teoretycy kiczu

1. Werner Hofmann, niemiecki historyk sztuki, autor pracy Kicz i sztuka trywialna, jako sztuki użytkowe

2. Abraham Moles, teoretyk sztuki, a zarazem kolekcjoner kiczu, opublikował w 1971 roku książkę „Psychologia kiczu”, w której nazwał kicz sztuką szczęścia

3. Produkcja kiczu jest upartym zaprzeczeniem trudów i dramatów egzystencji, próbą stworzenia otoczenia psychicznego, które byłoby bezpieczne, wygodne i zabawne

4. Wnikliwa analiza potrzeb ludzkich, które kicz zaspokaja

5. „Nikt nie potrafi, chyba, że z przerwami, żyć na wyżynach - stąd totalitaryzm kiczu”

6. Na ten rodzaj totalitaryzmu godzą się ci, których powołaniem była dotychczas ucieczka od przeciętności, dążenie do wolności, intelektualiści czy artyści. Oddają się oni dziś na usługi „mechanizmów manipulacji masowej”. Innymi słowy - na usługi tych, którzy masami manipulują, by prowadzić je do supermarketów, urn wyborczych czy na odpusty

7. Polscy teoretycy kiczu: Andrzej Banach (O kiczu), Paweł Beylin (Autentyczność i kicze)

18. Podstawy „kiczologii”, definicja kiczu

1. Perspektywa semiotyczna: funkcja estetyczna - reprodukcja znaków sztuki, zakrzepły, spetryfikowany sposób ich używania

19. Inne definicje kiczu

1. Pragmatyczna geneza kiczu: produkt rynkowy, który służy zaspokojeniu gustów szerokiej publiczności i ich zadowoleniu

2. Antyfunkcjonalność kiczu

3. Eklektyczność kiczu

20. Inna propozycja definicji kiczu

1. Nieprzystawalność tekstu do kontekstu (antyczny posąg w willi); istotne jest funkcjonowanie w otoczeniu, nie sama wartość tekstu

2. Odchylenie w stosunku do funkcji, którą tekst powinien spełniać

21. Inna definicja kiczu

1. Nie istnieją żadne obiektywizujące kategorie kiczu

2. Wrażliwość na świat

3. Kategorie: kicz-dzieło sztuki wtórne wobec tego

4. „Kicz to dzieło kobiet i dlatego jest wieczny”

5. Np. krótki kicz. Cierpienia młodego Wertera. Łka serce me Wieczorem zabiję się.

Czemu służy kicz? Zmusza sztukę do nieustannego produkowania „przeciwciał”

22. Kicz, jako zjawisko odwieczne

1. Diachroniczna perspektywa: kicz w dziejach malarstwa, architektury, poezji, filmu

2. Czy kicz może być szkodliwy? Niebezpieczny?

23. Kicz

1. Estetyka pop-artu szukała inspiracji w kulturze masowej i w kiczu

2. Eduardo Paolozzi „Spotkanie Pieta Mondriana z Kaczorem Donaldem” (1965r.)

24. Świadome wykorzystanie kiczu w sztuce - przypadek Jeffa Koonsa

1. „to, co było złe i bezwartościowe, teraz staje się dobre i wartościowe…”

2. Masowość: łatwa dostępność formy, dominująca strona wizualna

3. Afektacja

4. „Specyficzne wartości artystyczne”

5. Pretensjonalność w wyrażaniu uczuć

6. Kumulacja form i treści

7. Przepych

8. Eklektyzm, jako wewnętrzna niespójność

9. Brak oryginalności, wtórność

25. Kicz ≠ Kamp (samoświadomość, ironia, dystans), Kamp to świadomy kicz, stylizacja na kicz

1. „Notatki o kampie” Susan Sontag (1964r. Pol. Tłum. 1979r.)

2. Se camper - pozować, zachowywać się nienaturalnie

3. Dandyzm - prekursorem campu (G. Brummell, O. Wilde)

4. Istotą kampu, jako pewnej formy estetyzmu, jest umiłowanie tego, co nienaturalne - sztuczności i przesady

5. Wrażliwość kampowa, ale i „kampowe” ubrania, filmy, powieści, piosenki

6. Sztuka kampu, jako sztuka dekoracyjna

26. Elementy „kiczologii”

1. Wystawa „Kicz - między wstydem a zachwytem” 2005r., 700 eksponatów

27. Kicz w sferze religijnej

1. Miesięcznik „Znak”, 1984r.

2. Jan Józef Lipski, autor tekstu „O de kanonizację świętej szmiry”

3. Pamflet na dominującą w Kościele katolickim estetykę kiczu

4. „Ksiądz ofiarowujący dziecku bądź dorosłemu obrazek kicz <<ozdabiający>> kościół banalną i prostacką figurą, cukierkowo-głuptaskowatym obrazem” czyni ludziom krzywdę, zamyka jakąś drogę do poznania wartości najwyższych

5. „Jeżeli jest Bóg, to kicz jest przeciwko Niemu”

6. Kicz to sacrum skarlałe

7. Ks. Pasierb odpowiedział „Nie tylko sztuka jest zwierciadłem życia, Kicz jest nim także”

Obrona kiczu religijnego? Kicz - forma wyrażenia tego, co absolutne, niewidzialne w tym, co widzialne i na „naszą miarę”

28. Kicz w sferze religijnej (geneza, czynniki sprawcze)

1. Sobór Trydencki (1545-1563) - kult świętych, przewrót w estetyce katolickiej

2. Myślenie potoczne - koegzystencja elementów z różnych dyskursów

3. Religijność ludowa - ogół przeżywanych gestów wiary, w takich konkretnych formach i wyborze, jakie odpowiadają wewnętrznym możliwościom ogółu wiernych w określonej sytuacji Kościoła (region geograficzny, naród, moment historyczny, warstwa społeczna)

4. Cechy pozytywne: szansa wspólnotowego przeżywania wartości religijnych, głębokie odczucie transcendencji i zamiłowanie do konkretu

5. Negatywy: mityczne rozumienie świata i Opatrzności, tendencje do konkretyzacji sacrum, przesadny rytualizm, zdeformowany obraz Boga

29. Kicz w religii

1. Kicz jest szczególnym zwierciadłem życia - takim, które deformuje świat: upraszcza, lakieruje, czyni ponętnym

2. Twórcy kiczu chcą swój towar sprzedać w jak największej ilości. Do wszystkiego, co ślą na rynek dodają - mówiąc umownie - różu na policzkach, złotka, kwiatków i frędzelków

3. Kicz religijny nie ma w istocie nic wspólnego z trudnym przesłaniem Ewangelii, stanowi raczej wierny obraz trywializacji wiary

4. Kicz religijny chętnie łączy się ze stereotypami i narodowymi mitami

5. Polska - Chrystusem narodów i inne mity romantyczne

6. Np. Polsko byłaś przez wieki Przedmurzem chrześcijaństwa A stałaś się polem działania Liberalnego draństwa. Polsko obudź się! Nie pozwalaj zakładać na siebie Jarzma niewoli Przecież masz wiele szlachetnych Synów i Córek, których o los twój Serce boli…

30. Kicz w religijności - przypadek anioła

1. P. Berger Rumour of Angels - zanik sacrum

2. Anioły znikające - koniec średniowiecza, radykalne nurty protestanckie

3. Kryzys wyobraźni religijnej od oświecenia

4. Katolicyzm: infantylizacja postaci anioła

5. Fala powrotu aniołów do kultury popularnej

6. Teksty piosenek - kontekst poza religijny

1. You are my Angel come and save me tonight

2. Gdyby ból, co czuję uskrzydlać mógł, byłabym w oknie twym cieniem Anioła Stróża

3. Co czwartek mój Anioł Stróż pukał do losu drzwi

31. Anioły w masowej wyobraźni

1. Infantylizacja, naiwność, banał

2. Pozbawienie funkcji sakralnych

3. Popularna wizualizacja aniołów

32. Kicz religijny - przypadek Lichenia

1. Quasi-rytualność - dosłowność

2. Sacrum-profanum

3. Magiczność

4. Praktyczność działań

5. Kategorie codzienności

6. Cudowna woda butelkowana

33. Kicz religijny - obrazek dewocyjny

1. Grafika dewocyjna - od 1450r. (początkowo technika drzeworytu)

2. Element rynku dewocjonaliów

3. „W okresie komunijnym schodzą lalki Barbie w biszkoptowych sukniach i święte obrazki z marcepanu”

4. Karty różańcowe. Różaniec XXI wieku - tak ludzie nazwali produkowane i opatentowane Różańcowe Karty

34. Estetyka kampu czy kiczu?

1. Czułostkowość, sentymentalność

2. Manieryczność; teatralność; typ dekoracyjności; zintensyfikowanie środków wyrazu

3. Kwestia przynależności dokonuje się w ramach aparatu interpretacyjnego odbiorcy

Religia a popkultura.

Religia kontra popkultura. Religia w „sojuszu” z popkulturą. Czy kultura popularna może stworzyć nową religię? Studium przykładu.

Wątki religijne w dziejach popkultury. Pomiędzy religijnością a duchowością. Modele duchowości współczesnego człowieka i jego przejawy w popkulturze. New Age a popkultura. Religie a Internet. Studium przykładu.

1. Religia a popkultura

1. Ścisłe powiązania obu sfer

2. Uniwersalne mity i symbole charakterystyczne dla wielu różnych kultur świata

3. Dychotomia dobro-zło, cnota-grzech, motyw iluzji i pustki świata oraz życia pozagrobowego

2. Współczesna religia a popkultura - dwie „konkurentki”

1. Walka o rząd dusz?

2. Granice między tymi sferami?

3. Trzy rodzaje związków:

1. Popkultura staje się religią

2. Religia nawiązuje z popkulturą dialog (popkultura wykorzystywana jest przez religię, religia przez popkulturę), naśladowanie wzajemne pewnych mechanizmów działania

3. Religia jest z popkulturą skłócona

3. „Ataki” religii na popkulturę

1. Kultura popularna a instytucjonalne oblicze religii

2. Kościół katolicki potępia niektóre niedzielne praktyki wiernych

3. Zarzut niemoralności, antyspołeczności, antyreligijności filmów, książek czy stylów muzycznych

4. Kampanie mające na celu cenzorowanie czy odrzucanie popkulturowych produktów

5. Przykłady…

4. „Kontratak” popkultury

1. „Uduchowieni”, religijni muzycy, twórcy, aktorzy, sportowcy

2. Publiczne wizerunki gwiazd popkultury są często utkane z elementów religijnych

3. Casus Madonny, Toma Cruise'a i Johna Travolty, Shirley MacLaine i Dana Aykroyda, Freddiego Mercurego

4. Kultura popularna promuje selektywne podejście do religii

5. Idole i gwiazdy wypowiadają się na temat swoich poglądów religijnych, lansując takie właśnie selektywne podejście (lider zespołu Creed)

1. Kościół - nie, duchowość i poszukiwania w sferze religii - tak

5. Kto „zwycięża”?

1. Jeszcze silniejszy atak czy zawieszenie broni?

2. Dialog?

3. Możliwość wykorzystania popkultury przez religię?

1. Adaptacja popkulturowego materializmu (np. targi produktów religijnych, „papieskie” kremówki)

2. Adaptacja audiowizualności popkultury (religijne programy i media)

3. Adaptacja stylów muzycznych (np. chrześcijański rock itp.)

4. Reklamy…

6. Religia a popkultura - wykorzystanie mechanizmów działania

1. Komputery, faksy, kopiarki. One potrzebują energii by działać. A co z Tobą? Gdzie znajdziesz siły by działać? Nadszedł czas, by podłączyć się do niewyczerpalnych zasobów. Jezus rzekł: otrzymasz siłę, po tym, gdy Święty Duch zstąpi na Ciebie.

2. USA Today, 1997

3. „Lubię wesela - zaproś mnie na swój ślub. Bóg”

4. E-mail: „Chcesz pasjonującej pracy w odosobnieniu? Wstąp do zakonu klauzurowego!

5. Telewizyjni amerykańscy kaznodzieje

7. Reklama dźwignią wiary

1. Firma Oglivy w Singapurze „zajęła się wizerunkiem Boga”

1. Koszulki „Nietzsche umarł. Bóg.”

2. Rozdawane za darmo jabłka z „adnotacją Boga”: „Wyhodowałem je specjalnie dla Ciebie”

3. Autobusy z widniejącym hasłem: „Gdy pijesz, nie prowadź, nie jesteś jeszcze całkiem gotowy na spotkanie ze mną. Bóg”

4. Codzienne sms-y: wśród 40 bilionów wysyłanych były informujące: „Miłego dnia stworzyłem go specjalnie dla Ciebie. Bóg”, „Dzięki mnie już piątek. Bóg”, ale i zachęcające w stylu: „Nawet Ja odpoczywałem siódmego dnia” czy “Odwiedzisz mnie jutro? Bóg”

5. Kampania na nowo przyciągnęła ludzi do Kościoła, ale czy wzmocniła wiarę?

2. Religia w reklamie

1. Kurczak. Kampanię reklamową z „ukrzyżowanym” kurczakiem zorganizowała w 2007 roku PETA (People for the Ethical Treatment of Animals), organizacja broniąca praw zwierząt i promująca wegetarianizm. Pod spodem, na czerwonym tle, znajduje się napis: „Zanim skonał, był bity, poniżany, przypalany, maltretowany i cierpiał godzinami. Możemy zmienić historię, jeśli zareagujemy na czas. Pomyśl, nim zjesz kurczaka”

2. Piwo. Na litewskim plakacie reklamującym piwo Kalnapilis znalazła się figurka Chrystusa Frasobliwego w słuchawkach. Miała promować konkurs, w którym można było wygrać płyty CD.

3. Wieczerza hazardowa… Reklama irlandzkiego portalu bukmacherskiego PaddyPower.com przedstawia Jezusa i uczniów oddającym się przy Ostatniej Wieczerzy hazardowi. Scenie zaaranżowanej, jako obraz Leonarda towarzyszy hasło: „Jest miejsce na zabawę i grę”

4. … i odzieżowa. Reklama francuskiej firmy odzieżowej Marithe & Francois Girbaud została w 2005 roku zakazana przez sąd po skardze francuskiego Kościoła. Modelki odgrywają scenę Ostatniej Wieczerzy, pojawia się gołąbek i kubek (nawiązanie do kielicha?), jedna z kobiet obejmuje odwróconego tyłem, nagiego do pasa mężczyznę w dżinsach.

5. Doradcy. Agencja reklamowa McCann Erickson prezentowała w 2004 roku w Belgii swoją reklamę przedstawiającą Jezusa w otoczeniu specjalistów ds. marki, którzy przekonują, że to krzyż jest najodpowiedniejszym logo. Hasło brzmi: „Nie pożałujesz, że nas posłuchałeś”

6. Post-hippis. Emitowana w głównym programie belgijskiej telewizji publicznej jesienią 2007 roku reklama kanału Plug TV przedstawiała Jezusa, jako grubasa podrywającego w nocnym klubie skąpo ubrane dziewczyny.

3. Prowokacje artystyczne w popkulturze (dzieło i ubiór). Np. Dorota nieznalska

4. Przypadek Lichenia

1. Upodabnianie świątyń do hipermarketów oraz centrów rozrywki? Czy odwrotnie?

8. Religia a popkultura

1. Duchowni różnych wyznań - ikonami popkultury (np. Dalaj Lama)

2. Jan Paweł II - ekspozycja wątków innych niż religijna misja

9. Religie a Internet

1. Religie zaczynają wykorzystywać elektroniczną sieć

2. Serwisy religijne, rytuały online, pielgrzymki wirtualne, modlitwy

3. Internet, jako narzędzie informowania, rekrutowania i popularyzowania danego wyznania

4. Wykorzystanie Internetu w przedsięwzięciach mających zachęcić do działalności religijnej w „realu”

5. Opoka, Adonai, wiara.pl, ekai.pl, Mateusz, oaza.pl - najpopularniejsze serwisy religijne w polskim Internecie

10. Czy kultura popularna jest w stanie stworzyć nową religię?

1. Australia 2002r. - 70 tys. Zadeklarowało się jako wyznawcy religii Jedi (1/270, około 4% populacji)

2. UK 2001r. - oficjalna rejestracja religii Jedi - 390.000 osób deklarujących się jako wyznawcy Jedi (0,7% populacji uwzględnionej w badaniu)

3. „Moc tworzy życie, sprawia, że wzrasta. To energia otaczająca nas i łącząca nas. My również jesteśmy jej częścią. Jedi musi ją odnaleźć. Wiara w moc zapewnia sukces”

4. Krzysztof Pędziszewski, Rycerze Jedi i Spis Powszechny, „Kultura popularna” 2005r.

5. The Jediisim Way, Temple of The Jedi Order, Jedi Praxeum, Church of Jediism, Jedi Church

6. Biblioteka świętych tekstów, kodeks etyczny religii Jedi, jej filozofię

11. Popkultura tworzy religię

1. Religijna cześć wobec cele brytów, gwiazd współczesnej popkultury, filmowi, serialowi, sportowi czy muzyczni

2. Elvis Presley…

1. Prorocy (sobowtóry króla), święte teksty (muzyka), uczniowie (fani Elvisa), relikwie (gadżety i pamiątki), pielgrzymki (do Tupelo lub Graceland), świątynie (grób króla, Twenty-four-Hour Church of Elvis w Portland), święta (Elvis Week), odprawiają rytuały (czuwanie nad grobem oraz składanie na nim prezentów)

3. Przykłady prywatyzacji religii

12. Koncerny jak religie?

1. Coca-cola, McDonalds czy Disney

1. „Uświęcone” przedmioty (napój gazowany, frytki)

2. Symbolika (znak Coke, łuki McDonalda, Myszka Miki)

3. Wywoływanie emocji, składanie obietnic silnie oddziałujących na wyobraźnię

4. Tworzenie mitów

5. Własne „świątynie” (muzeum Coca-Coli w Atlancie, parki tematyczne Disneya)

6. Niezwykle skutecznie w wywoływaniu emocji i odczuć z pogranicza religii

13. Internet…

1. Idealne środowisko dla sakralizacji kultury popularnej

2. Idealne środowisko dla podważania autorytetu oficjalnych, tradycyjnych religii

3. Kalwin „sieciowy” i „popkulturowy”; główne pytania

1. W jaki sposób postać Jana Kalwina występuje obecnie w tekstach i obrazach internetowych i w kulturze popularnej?

2. W jakich kontekstach pozaprotestanckich i pozareligijnych się pojawia?

3. Jakie znaczenia są mu przypisywane?

4. Jakie „nowe twarze” ma dziś po pięciuset latach Jan Kalwin?

5. Innymi słowy czy:

1. Jest zgodny z „duchem” postaci?

2. Negocjujący pewne znaczenia?

3. Wyrażający opór i sprzeciw?

6. Cel dwojaki: różne „wyjścia” poza kontekst protestancki i religijny, stopień odejścia od znaczeń pierwotnych, konfesyjnych; funkcje takich przekształceń; przykłady…

14. Jan Kalwin fr. Jean Cauvin albo również Jean Calvin (ur. 10 lipca 1509 roku w Noyon, zm. 27 maja 1564 roku w Genewie)

1. Jeden z reformatorów chrześcijaństwa, nazywanym czasem „drugim patriarchą reformacji”

2. Twórca doktryny religijnej kalwinizmu, przyjętej przez kościoły ewangelicko-reformowane, opierającej się na predestynacji, symbolicznej obecności Jezusa Chrystusa w Eucharystii i surowych regułach życia. Utworzył w Genewie konsystorz, na czele, którego sam stał od 1555 roku i rozpoczął rządy. Osławionym dowodem kalwinistycznego despotyzmu jest spalenie Hiszpana Miguela Serveta w 1553 roku z powodu heterodoksyjnego poglądu na Trójcę Świętą

3. W 1559 roku założył w Genewie akademię teologiczną dla szerzenia nauki reformowanej

4. Brał udział w licznych dysputach religijnych, napisał szereg pism religijnych, komentarzy do Biblii i prowadził ożywioną korespondencję

5. Naukę swą oparł Kalwin na Piśmie Św. Jako na jedynym źródle prawdy chrześcijańskiej. Uczył o podwójnej predestynacji tj. o bezwzględnym przeznaczeniu wiernych do nieba, a niewiernych na potępienie

6. Zasada Ecclesia reformata semper reformanda

15. Kultura popularna, jako gra o znaczenie, jako przyjemność „oporowania”

16. Uwspółcześnienie postaci poprzez gadżety

17. Jan Kalwin a gadżety popkultury

1. Koegzystencja elementów z różnych dyskursów

2. Kategoria codzienności, materialności i konsumpcyjności spleciona zostaje z kategorią religijną

3. Swoisty typ dekoracyjności, który jest znakiem rozpoznawczym dla ludzi należących do określonej wspólnoty „przezywania” czy “myślenia religijnego”

4. Wspólnotowe przeżywanie wartości religijnych

5. Posiadanie takich przedmiotów identyfikuje osobę na zasadzie przynależności i ekskluzji

6. Nonsensopedia. Polska encyklopedia humoru

1. Sobór Mydlencki (1545-1563) - jeden z ważniejszych soborów. […] stwierdzono, że on [Luter], Kalwin i ich wyznawcy powinni zostać wyrzuceni z Kościoła. Podjęto również zadanie […], znane pod kryptonimem „Ostateczne rozwiązanie kwestii heretyckiej”. Pod broń powołano znowu Święta Inkwizycję

7. Uncyclopedia (coś podobnego do naszej)

1. Jan Kalwin jest reformatorem kościelnym i detektywem psychiki, który potrafi wejrzeć w przyszłość, ponieważ wszystko jest predestynowane przez Boga. On próbuje rozwiązać tajemnice, ale zwykle kończy w pułapce, walcząc z katolikami lub arianami. Jego silne przywiązanie do idei predestynacji oznacza, że poddaje się łatwo we wszystkim, co robi i po prostu twierdzi, że Bóg predestynował go do poddania się i jest to zupełnie poza jego wolą (kontrolą). Jak typowy chrześcijanin, Kalwin, kiedy jest zły, od czasu do czasu grozi Bogu, że zostanie ateistą. Bóg zwykle nie komentuje.

8. Calvin i Hobbes.

1. To bohaterowie serii komiksów pod tym samym tytułem, ukazujących się pierwotnie w postaci pasków w wielu gazetach na całym świecie od 1985 do 1995 roku. Twórcą serii jest Bill Watterson. Calvin to sześcioletni chłopiec, którego najlepszym przyjacielem jest pluszowy tygrys Hobbes. We dwóch przezywają przygody, w których wielką rolę odgrywa swoiste pojmowanie przez Calvina praw rządzących światem dorosłych. Tygrys ożywa w wyobraźni chłopca, dla pozostałych bohaterów komiksu jest pluszową zabawką.

9. Jan Kalvin i Tomasz Hobbes wg Billego Wattersona (chłopiec i tygrys) i wg Niny Matsumoto (normalnie)

1. Kalvin i Hobbes w komiksach wzorowanych na komiksie B. Wattersona

10. „Droga” Jana Kalwina we współczesnej kulturze popularnej, „recycling” znaków i idei

1. Od nazwiska (John Calvin) poprzez komiksowego chłopca Calvina do postaci komiksowej wzorowanej na postaci chłopca (John Calvin)

18. Badania

1. Perspektywa kulturoznawcza - badanie najważniejszych obszarów współczesnej popkultury, w których obecność wątków religijnych/duchowych jest szczególnie wyrazista

1. Religia w filmie popularnym

2. John Irvin (1999) „film przygodowy”

3. Jerry Zucker (1990)

4. Brad Silberling (1998)

5. Jeff Lowell (2008)

6. John Masius, Jon Anderson (1994-2003)

7. William Claxton, Victor French

8. Uwierz w ducha, Miasto aniołów, Arka Noego, Dotyk Anioła, Autostrada do Nieba, NawiedzOna narzeczOna

2. Perspektywa religioznawcza - badanie „przepływu” pewnych wątków, idei czy nurtów religijnych w sferę popkultury

1. Idee religijne Dalekiego Wschodu w popkulturze (Mały Budda, Kundun, Tao Kubusia Puchatka, Kill Bill, joga)

2. Kariera słowa ZEN. Westernizacja kultury materialnej, orientalizacja kultury duchowej

1. Lancome - Hydra Zen Neurocalm - krem relaksujący na dzień

2. Css Zen Garden. Droga do Oświecenia

3. Nurty ezoteryczno okultystyczne (Anioły i Demony - rzeczywistość czy fikcja?, Horoskopy…)

4. Medycyna niekonwencjonalna

19. Idea pluralizacji religii P. Bergera

1. Sekularyzacja - współczesny proces, poprzez który grupy społeczne i różne formy kultury uwolniły się od panowania religijnych instytucji i symboli

2. „Religijne oferty” zmuszone są intensywnie rywalizować i konkurować nie tylko ze sobą, ale i z alternatywnymi propozycjami ideologii świeckich. Religijne grupy zmuszone są wychodzić naprzeciw życzeniom „klientów” - stopniowa erozja treści, dla jednostek - uciążliwość wyboru wśród bogactwa ofert

20. Współczesny homo religiosus

1. „W dzisiejszych czasach wszystko zaczyna krążyć na globalnym wolnym rynku, nie tylko pieniądze i ceny, ale także znaczenia lingwistyczne, prawdy religijne oraz wartości moralne i estetyczne”

2. „Współczesna zdominowana przez media kultura zwróciła nas z powrotem do średniowiecza, kiedy Kościół dostarczał każdemu wyobrażeń o świętości, teraz robią to media a nową formą świętości jest popularność”

21. Przyczyny zjawiska?

1. Stopniowy spadek popularności wielkich religii monoteistycznych w zachodnim świecie

2. Przeniesienie akcentu na zindywidualizowane poszukiwanie i przeżywanie sacrum

3. Postulaty zwrotu ku pierwotnemu, naturalistycznemu i animistycznemu rozumieniu religijności (podobnie jak we współczesnych kultach religii przedchrześcijańskich, które stawiają sobie za cel między innymi odbudowę więzi człowieka z naturą oraz dotarcie do jej mistycznego wymiaru)

22. Potrzeby religijne, duchowe, mistyczne współczesnego człowieka

1. Kultura pop - demokracja semiotyczna - dowolna interpretacja różnych treści kultury

2. Dominacja masowości, komercjalizacji i globalizacji, technicyzacja

3. Kreowanie wzorców przez mass media

4. Duchowość jest „trendy”

5. Nowe prądy (New Age, pogłębiona ekologia, nowa duchowość)

6. Odrzucenie kartezjańskich wizji świata

7. Holistyczne, uniwersalistyczne wizje świata i człowieka

23. Religia a popkultura

1. Spiritual-seekers - 60% (dane dla USA)

2. Wiara w Boga (bardziej Uniwersalna siła niż Stworzyciel)

3. Duchowość refleksyjna, „podatna” na nowości

4. Supermarketyzacja religii

5. Kościoły, jako „przedsiębiorstwa”

6. Czasopisma, imprezy modlitewne i charytatywne, koncerty, pielgrzymki

7. Religijność, jako prywatna postawa

24. Religia, jako „towar”

1. „Targowisko”, na którym można sprzedać doktryny, idee, kulty…

25. Duchowość puzzli

1. Buddysta […] uprawia jogę, interesuje się medycyną naturalną, podczas warsztatów stosuje techniki eklektyczne: Gestalt, pracę z bajkami, malowanie mandal. Co wieczór medytuje. Rano robi ćwiczenia tybetańskie. Regularnie raz w tygodniu chodzi na masaż połączony z oczyszczaniem aury. Sam potrafi sobie zrobić masaż siatsu. Uważa, że eneagram to najlepsza z typologii psychologicznych…

26. Indywidualizm nowej duchowości a uniwersalność popkultury

1. A jednak uważam się za człowieka wierzącego. Wierzącego w Boga, Buddę, wyższą siłę, cokolwiek - to nie musi mieć imienia. Nie musi mieć też formy. Ani dni, w które na jego cześć nie wolno jeść mięsa. Ani modlitw, po których odpuści nasze grzechy. Cokolwiek to jest, wystarczy, że ISTNIEJE. I dopóki w to wierzę, nie muszę twierdzić, że jest inaczej. Bo z wiarą jest tak jak z miłością - nie próbujesz jej racjonalnie wyjaśnić, po prostu wiesz, że jest. Religia natomiast… jest mi do tego zupełnie nie potrzebna.

2. A wszystkiemu winna popkultura, srebrny ekran, systemy kina domowego i dolby surround - cały ten obślizły i odrażający Babilon. A jednak dzięki niemu współcześni kaznodzieje tacy jak George Carlin czy Bill Hicks potrafią pokazać, że tak naprawdę nie potrzebujesz krzyża powieszonego nad łóżkiem ani figurki Buddy w przedpokoju, żeby poczuć się wartościowym człowiekiem

3. Oby więcej takich jak oni sprawiało, że zaczniemy zadawać pytania. Każdy z osobna, aż w końcu wszyscy razem.

27. Wątki religijne we współczesnym kontekście technologicznym

1. „Matrix przedstawia współczesną wersję mitu gnostyckiego, ale z tą niezwykle ważną różnicą, że jawi się w epoce naukowo-technicznej, materialistycznej, w jej (przedostatniej czy ostatniej?) fazie „postmodernistycznej” tj. apokaliptycznej. Różnicę tę widać przede wszystkim w odpowiednio zmienionej wizji świata w ogóle, a także w języku, w jakim prezentowana jest ta nowa wersja mitu gnostyckiego”

2. J. Prokopiuk

28. Pytania

1. Poszerzona definicja duchowości (tzw. nowej duchowości)

2. Główny model ludzkich zachowań, jaki powstał pod wpływem nowej duchowości a który oddziałuje na świadomość społeczną poprzez popkulturę

3. Splot duchowości/religii, nauki i popkultury

4. Funkcje popkultury w przekazie treści religijnych

29. Religijność, duchowość, nowa duchowość - problemy definicyjne

1. Funkcjonalna definicja J. Waardenburga: religia jest systemem orientacyjnym, który udziela człowiekowi odpowiedzi na tzw. pytania „ostatecznej troski”; od ideologii odróżnia ją fakt, iż owe punkty orientacyjne umieszczane są poza doczesnością, poza „tym światem”

2. Duchowość (chrześcijańska) - życie `wewnętrzne' człowieka, zwłaszcza jego pogłębione formy (życie monastyczne)

3. Nowa duchowość - przeświadczenie o istnieniu wartościowych i atrakcyjnych dla niego treści w wielu tradycjach religijnych, a w konsekwencji - wezwanie do dokonywania wyboru tych sensów i znaczeń, które są dobre, przydatne, cenne dla jednostki

30. Duchowość oparta na subiektywnym wyborze

1. Nie oznacza zaniku religii ani instytucji religijnych

2. Autorytet zewnętrzny traci swoją rangę na rzecz autorytetu wewnętrznego

31. Duchowość - nauka - popkultura

1. Historia dążeń do uzgodnienia wiedzy „rozumowej” z wiarą religijną (XVII wiek - socynianie, XVIII wiek - masoni, XIX wiek - pozytywistyczne wersje mesmeryzmu czy spirytyzmu; Mary Baker Eddy [1821-1910] zakłada Kościół Chrystusa Naukowca)

2. Gwałtowny proces techno logizacji współczesnego świata

3. Nauka w sferze popkultury

32. Formy parareligijne

1. Medycyna naturalna, psychotronika i parapsychologia, hipnoza, holistyka, NLP, akademia Wiedzy Praktycznej

33. Ku podsumowaniu

1. Kultura popularna a religijność i nowa duchowość - skomplikowane relacje

2. J. Fiske: „kultura popularna to aktywny proces tworzenia i krążenia znaczeń i przyjemności w systemie społecznym”

3. Dekonstrukcja wielkich narracji religijnych

4. Nowy kontekst, nowe znaczenie - rekontekstualizacja

5. Element przyjemności

34. Religie w sieci - religie sieciowe

1. W Internecie obecna jest zinstytucjonalizowana, bardziej formalna strona religii - oficjalne serwisy Kościołów, parafii itp.

2. Internet - miejsce zaistnienia mniej zinstytucjonalizowanych i mniej sformalizowanych wspólnot religijnych, które opierają się partycypacji członków

3. „Przenoszenie” realnych granic i zjawisk religijnych - dwa wymiary - sieciowa religia oraz religia w sieci

1. Religia w sieci - formalne i zinstytucjonalizowane oblicze religii, czyli wszelkie serwisy, które informują, przedstawiają jednostki, grupy, tradycje religijne

2. Sieciowa religia - miejsca, które oferują użytkownikom interakcje oraz partycypację, a więc wszystkie społeczności wirtualne, miejsca pozwalające na praktykowanie danej religii, wchodzenie w kontakt z innymi wyznawcami, odprawianie rytuałów, modlitw itp.

35. Indywidualizacja i prywatyzacja religii

1. Internet - idealne miejsce dla ludzi, którzy chcą być „religijni na własną rękę”

2. Tysiące religijnych miejsc, w których każdy znaleźć może oraz „dopasować do siebie” to, co chce i to co jest mu potrzebne

3. Zaistnienie religii w Internecie - „sprzężenie zwrotne” - pogłębiające i przyśpieszające religiją zmianę

36. Religie, internet, popkultura

1. Mieszanie się różnych tradycji religijnych, naukowych, paranaukowych, popkulturowych

1. Synkretyzm religijny

2. Religia w internecie - zbliżona do popkultury

3. Postacie religijne - ikony kultury popularnej

4. Internet zacieśnia związki między religią a popkulturą

37. Sieciowa religia

1. Wirtualne rytuały, modlitwy, pielgrzymki

2. Przejaw odwzorowania granic ukształtowanych w realu

3. To samo co w przestrzeni offline nie oznacza tak samo…

4. Aktywności religijne zapośredniczone - nowość i innowacyjność

5. www.pomodlsie.pl

38. Internet a religie - wzajemne relacje

1. Granice ukztałtowane w realu przenoszą się do cyberprzestrzeni

2. Religia sieciowa oddziałuje na religię w realu - wzmacnia przemiany już zachodzące

3. Religia w internecie wzmacnia indywidualizację, prywatyzację, utowarowienie religii, erozję autorytetów religijnych

4. Internet wzmacnia również wystepujace w realu podziały między rozmaitymi tradycjami religijnymi

Nauka w popkulturze.

Społeczne reprezentacje nauki i wiedzy w popkulturze. Nauka w paleotelewizji. Nauka jako towar medialny w neotelewizji. Edutainment. Gatunki medialne w przekazie nauk i wiedzy. Naukowiec w popkulturze. Medykalizacja życia społecznego a popkultura.

1. Społeczne reprezentacje nauki i wiedzy w popkulturze

1. Czy nauka może stać się towarem?

2. Edutainment - nauko jako przyjemność i rozrywka

3. Popularyzacja wiedzy (teleturniej, trawelog)

4. Sylwetka naukowca dawniej i dziś

5. Sylwetka detektywa dawniej i dziś

6. Nauka ma swoje jony i kationy a sztuka - atrakcjony…

2. Nauka jako poznawanie i dowodzenie prawdy

1. Przemiany tych dwóch wizerunków

2. Ewolucja postaci detektywa i policjanta

1. Intelekt, wiedza, kompetencje społeczne, psychologia i intuicja; cel: zdemaskowanie przestępcy (detektyw Puaro, Holmes, Columbo)

2. Siła, sprawność, broń; inne pojęcie sprawiedliwości (Kojak, Borewicz)

3. Kryminalne zagadki … CSI

1. Srebrna walizka, kamizelki, maski, lateksowe rękawiczki, pęseta, mikroskop

2. Spektroskopia, sekwencjonowanie genomu

3. „Geeks are coming”

4. Policjant - naukowiec

5. Zbiorowe działania - istotna jest wspólnota myśli

6. Nauka i wyniki jej zastosowania

7. Dezaksjologiczna

3. Naukowiec - policjant w popkulturze

1. Sceneria, laboratorium; sprzęt komputerowy; skomplikowane urządzenia i sprzęt laboratoryjny; wizualizacje komputerowe

4. Ideologia współczesnej nauki

1. „Nauka przejmuje funkcję religii i jest drogą do absolutnej wiedzy”

2. Ekipa naukowców detektywów: Kości, Wzór itd.

3. Programy edukacyjne

1. „Wersja tradycyjna”

4. Nauka i wiedza w paleotelewizji

1. Naukowiec - popularyzator wiedzy, pokazujący społeczne zastosowania wiedzy

2. Z. Kamiński i A. Kurek

1. Program popularno naukowy SONDA był nadawany w latach 1977-1989. W 1990 roku emitowano programy zmontowane z materiałów pozostawionych przez autorów

2. Przez 12 lat zostało wyemitowanych około 560 programów (łącznie z powtórkami we wszystkich pasmach). W kategorii programów popularnonaukowych to swoisty rekord polskiej telewizji

3. Wiedza i proces nauczania - nieatrakcyjne?

4. Najdłużej istniejący polski teleturniej przeszedł do historii. Po czterdziestu czterech latach program został usunięty z anteny

5. „Wielka Gra” po raz pierwszy pojawiła się na ekranach w 1962 roku. Stanisława Ryster wpisała się na stałe do historii programu. Pełniła obowiązki gospodarza przez ponad trzydzieści lat

6. Współcześnie: Jeden z dziesięciu, Jaka to melodia, Milionerzy, Najsłabsze ogniwo, Brainiac

5. Nauka i wiedza na początku XXI wieku

1. Naukowiec - kaskader, odkrywca, bohater

2. Techniki komputerowe

3. Hiperaktywny, charyzmatyczny, widowiskowy

6. Naukowiec w popkulturze

1. Australijski przyrodnik „łowca krokodyli” zmarł w 2006 roku

2. Nauka (fakty) jako fikcja… (beletryzacja nauki)

3. Nauka jako story, narracja

4. Trawelogi (ang. Trvelogue - filmy będące opisami egzotycznych podróży)

5. Nigel Marven - ikona naukowca w popkulturze

1. Powrót dinozaurów. Wędrówki Nigela Marvena.

2. Rzeczywistość generowana komputerowo

3. Zmiana statusu ontologiczno-epistemicznego

4. Wizje gadów jako wcielenie idei symulakrów

5. Zanik indeksalnego związku filmu z rzeczywistością

6. Pozorowanie rzeczywistych światów („to ich pierwszy kontakt z człowiekiem”)

7. Dla widza - znajomość faktów a nie gruntowna wiedz

8. Upozorowana czasoprzestrzeń

9. Ideologia bezpośredniej transmisji, quasi-transmisja

10. Udramatyzowanie, unaocznienie, aktualizacja pokazywanych wydarzeń (Zobaczyłem potwora. Ruszył na mnie)

11. Przyroda groźna i pełna niebezpieczeństw

12. Nigel Marven wyruszył do prehistorii, gdzie czekają na niego najstraszliwsze potwory, jakie kiedykolwiek niosła Ziemia - rama mitycznej opowieści, literacka narracja fantasy

13. Ramy fabularnych dzieł przygodowych: główny konflikt, perypetie, wzrost napięcia aż do najwyższego spiętrzenia i rozładowania

14. Intensyfikacja emocji, spektakl coś pomiędzy bajką a thrillerem

15. Gatunek zmącony

7. Mock - documentary

1. Telewizyjny paradygmat rozrywki

2. Digitalizacja, udramatyzowana fabuła

3. Komercyjna strategia przedstawienia

4. Czy telewizja nadaje się do popularyzowania wiedzy?

8. Sylwetka naukowca we współczesnej kulturze

1. Noc naukowców w 2008 roku w Krakowie

2. Można zapoznać się z tym co robią naukowcy - bardzo przyciąga

9. Humanities?

1. Celebrytyzacja humanistów

10. Antymit szalonego naukowca

11. Edurozrywka

1. Tematem jest nauka, wiedza, edukacja

2. Dobór treści, rozwiązania formalne - zabawa, gra, wyczyn, atrakcja, sensacja

3. „Uczyć bawiąc”?

4. Cel - przyjemność i stymulacja emocjonalna; na drugim planie podnieta intelektualna

5. Forma konkursu, melodramatu, kryminału, filmu katastroficznego i przygodowego, komedii

6. Teleturnieje, quizy, konkursy

7. Non-fiction entertainment - programy dokumentalne

8. Wydawnictwa (Focus), kompendia, leksykony

9. Bryki, streszczenia, ściągi

10. Działania dostosowawcze: szkoły, uczelnie, muzea, instytucje kulturalne

11. Edutainment (edurozrywka)

1. Csi - wiedza naukowa jako temat, treść i element programu z założenia rozrywkowego

2. Jak to jest zrobione, łowca krokodyli, na moment przed tragedią - rozrywka w postaci atrakcyjnie opakowanej wiedzy naukowej

3. Ambiwalentna obecność nauki w kulturze popularnej

12. Komercyjna kultura konsumpcyjna a reprezentacje wiedzy

1. Zależność mediów masowych od reklamy - uatrakcyjnianie oferty

2. Ambiwalencja na temat roli nauki i naukowca

3. Rozpad wiedzy na wiedzę legitymizowaną (oparta na badaniach i autorytecie eksperta/naukowca) i wiedzę popularną (sprawy związane z praktycznymi umiejętnościami)

4. W społeczeństwie nowoczesnym - oba rodzaje wiedzy

13. Clever - widzisz i wiesz

1. Niewiarygodne eksperymenty, gwiazdy i dobra zabawa.

2. Istotą prezentowanych w programie doświadczeń, które stanowią integralną część show, jest wyjaśnienie najbardziej nietypowych prawy fizyki, natury i zbadanie granic możliwości ludzkiego ciała

3. To show telewizyjne realizujące nieśmiertelną ideę Ignacego Krasickiego „bawiąc uczyć”

4. Hybrydyczność

5. Edukacja legitymizuje rozrywkę

6. Popularyzacja gości (celebrytów)

14. Dwa ucieleśnienia wiedzy w popkulturze

1. Popularyzacja wiedzy naukowej

2. Legitymizowanie wiedzy popularnej

15. TEAD czyli tetraacetyloetylenodiamina (paskudne brzmienie zwykłych witamin ). Wykorzystuje się też status eksperta.

16. Legitymizacja wiedzy popularnej

1. „Damy radę” - magazyn dla kobiet, doradza co jak zrobić, jak kupić buty przez Internet etc.

2. How clean is your house? - przywołuje do porządku i stawia do pionu. Masa dobrych, łatwych i przystępnych rad.

17. Czy zwycięstwo wiedzy popularnej?

1. Rozrywkowe teksty naukowe i naukowe teksty rozrywkowe - cel?

1. Wykorzystanie w reklamie i polityce

2. Utowarowienie wiedzy

3. Zip culture

2. Przedefiniowanie wizerunku naukowca - w kierunku bohaterów kina akcji

3. Wybór elementów najatrakcyjniejszych - ciekawostki, skandale, rankingi, plotki

4. Uproszczenie i emocjonalizacja języka

5. Atrakcyjne ciągi skojarzeniowe zamiast analizy

6. Popularna wiedza quasi-naukowa

7. Wiedza łączy się z prestiżem, władzą, powodzeniem materialnym, zyskiem (nie ma celu czysto poznawczego) - liberalne społeczeństwo konsumpcyjne

8. Czy z mediów można się uczyć?

„Twój głos w Twoim domu”. Tabloidy i tabloidyzacja.

1. Geneza słowa tabloid

1. Tablette - skondensowane w postaci tabletki lekarstwo lub inna substancja chemiczna

2. Od około XIX wieku - płaski kawałek czegoś

3. 1900-1910 - format gazety - nazwa typu prasy drukowanej w formacie stronicy o połowę mniejszym niż boradsheet

4. 1910 - funkcja przymiotnika - to co zostało wydrukowane (dziennikarstwo tabloidowe)

5. Od 1918 roku - znaczenie rzeczownika i przymiotnika stapia się w całość

6. Tablet - od XIV wieku - płaszyczna do zapisywania czegoś(tablica)

7. Tableau - graficzne przedstawienie czegoś (tableau viviant - nieruchome inscenizacje w XIX wieku)

8. Table (t) + oid

2. A paparazzi…

1. Włoski dialektyzm „natrętne, brzęczące owady”

2. Film Felinniego

3. Paperazzi, snaperazzi, rumorazzi

3. Geneza tabloidu

1. XVI wiek Europa - ludowe ballady, później opowieści podróżników

2. Plotki, opowiadania, opowieści ludowe (szczególnie Urban Tales)

3. Stałe wątki, tematy, konstrukcje: elita, zaginione osoby, skrzywdzona niewinność, przestępczość, niebezpieczeństwa (cautionary tales)

4. Tabloid - 1900 rok - wydanie noworoczne gazety New York World

1. „Żółta prasa” - żółty pasek komiksowy w NY World

5. Europa - lata 60 i 70 XIX wieku; Polska - dwudziestolecie międzywojenne

4. Tabloidy około XIX/XX wieku

1. Schlebianie gustom

2. Odwoływanie się do uprzedzeń i stereotypów

3. Koncentracja na wiadomościach budzących emocje lub podawanie informacji w sposób budzący emocje

4. Działanie przez szok etc.

5. Działa jak tabletka - koncentracja informacji, nasycenie obrazami, specjalny dobór tematów

5. Prasa tabloidowa a prasa „poważna”

1. Format broadsheet i spokojna forma graficzna

2. Konflikt między prasą popularną a wielkoformatowa - około XIX wieku

3. Standardy dziennikarskie, model „dziennikarstwa odpowiedzialnego”

1. Obiektywizm, rzetelność, niezależność, odpowiedzialność społeczna, prawda

6. Prasa „żółta” w dziejach mediów

1. Uświadomiła towarowy charakter informacji

2. Profesjonalizacja zawodu dziennikarza

3. Wywołanie poważnej debaty o społecznej roli dziennikarza

4. Powstanie normatywnej teorii mediów

7. Współczesny tabloid

1. Pierwotnie niewartościująca nazwa produktu medialnego skierowanego do licznego odbiorcy

2. Skonceptualizowana, świadoma opozycja wobec mediów akcentujących swoją „wyższość”

3. Elementarne podziały

1. My - oni, inni; obywatel - władza; biedni - bogaci

4. Strategia umacniania i kultywowania przekonań i nastawień

5. Aprioryczna nieufność wobec instytucji publicznych, przestawianie wszelkich nowości jako zagrożenia

6. Specjalny język „prostego człowieka”

7. Odwoływanie się do mądrości zbiorowej i doświadczenia potocznego (naukowe teorie są w posiadaniu elity i władz)

8. Koncentracja na szczegółach

8. Inni w tabloidach

1. Stygmatyzowani społecznie (chorzy psychicznie, nosiciele HIV, narkomani, ofiary gwałtów i ich sprawcy)

2. Medykalizacja

3. Odstępstwo od „zdrowego społeczeństwa”

4. „Upadki” gwiazd

5. Wrogowie: imigranci, bankierzy, spiskowcy, terroryści

6. Normalność - to, co uznaje większość za oczywiste

9. „Filozofia” tabloidowa

1. Prosta aksjologia: dobro - zło (spersonifikowane)

2. Uniwersalne, proste prawa moralne

3. Czytelnicy a elity (politycy, celebrities) - dziennikarze jako narratorzy historii

10. Filozofia świata i człowieka

1. „Human interests” - zainteresowanie ludzkimi sprawami, losami, biografiami

2. Własny wizerunek jako „obrońcy prostego człowieka”

3. „Obawa przed złym światem” - wydarzenia dramatyczne, przerażające, budzące wstręt

4. Voyueryzm

5. Misja: ujawnienie i demaskowanie tego co zakryte przed obywatelami

6. Dlatego: eksponowanie zbrodni, przestępstw, ekscesów

7. To co intencjonalnie zakryte jest prawdziwe

8. Każdy człowiek ma dwie twarze: ta skrywana jest prawdziwa

9. Aprioryczna nieufność; podatność na lęk; skłonność do ulegania „moral Panic” wzniecanej niekiedy z błahych powodów

10. To jedynie sensowny stosunek do rzeczywistości (która jest nieprzewidywalna, niepewna, celowo komplikowana)

11. Język tabloidów

1. „Nie stawiać barier poznawczych”, nie nudzić

2. Najbliższy mowie potocznej; zdania krótkie proste, nierozwinięte składniowo

3. Brak trudnych słów i terminów specjalistycznych; język związany z codziennością i kulturą popularną

4. Zasada puzzli

1. Potoczne związki frazeologiczne, cytaty, powiedzonka, przysłowia, wierszyki, piosenki, tytuły filmów, programów TV, slogany reklamowe, żargon polityczny, więzienny etc.

2. Jak anonimowe donosy czy listy z żądaniem okupu

5. Orientacja melodoksyjna: połączenie stylistyk i poetyki melodramatu i reklamowego sloganu: wartka narracja, wyraziste postaci, jasny morał, zemocjonalizowany język

12. Przewaga obrazów nad słowami

1. Kolejność: ilustracje - tytuły - tekst („nigdy żaden czytelnik się nie skarżył, że tekst jest za długi”)

2. Obraz - zasadniczy element; komputerowa obróbka, kolaże, fotomontaże, infografika

3. Funkcje: uproszczenie odbioru treści, emocjonalizacja, tautologiczne podpisy; wyraziste znaki graficzne: żółć i czerwień

13. Odrzucenie paktu faktograficznego

1. Nie zakłada się podawania informacji sprawdzonych

2. Budowanie informacji z domysłów, plotek, spekulacji, sprowokowanych wypowiedzi

3. Nie oddziela się informacji od opinii; nagroda: hiena roku

14. Gatunki tabloidowe

1. Koloryzowanie, przesada, spekulacje, domysły, kłamstwa

2. Fikcyjny reportaż, fotostory, inscenizowany fotoreportaż - gatunki popkulturowe, nie dziennikarskie

15. Odmiany tabloidów

1. Odmiana amerykańska (supermarket tabloids) - znaczna część materiału jest całkowicie fikcyjna

2. Odmiana brytyjska (newstand tabloid Press) - „prasa tęczowa”, plotkarska - doniesienie, plotki z życia osób sławnych, polityka i życie społeczne - akcent na dziennikarki charakter

16. Strategie tabloidowe

1. Sukces finansowy; publiczność liczna i wierna

2. Zaufanie (gazety „elitarne” postrzegane są jako narzędzia manipulacji)

3. Familiaryzacja przekazu; medium działa w jego imieniu a nie przeciw niemu

4. Cechy przekazu: upodobnienie do komunikacji ustnej, niemediatyzowanej

17. Działania tabloidów

1. Tematyka: przestępstwa, zbrodnie, seks, przekraczanie społecznego typu, „odmienności”, katastrofy i wypadki, nieszczęścia, życie prywatne osób znanych, sprawy „z życia wzięte” i lokalne

2. Instrumentacja form podawczych - narracja i wywiad

18. Polskie tabloidy - Super Ekspress (1991r.) i Fakt (2003r.)

1. Wysokie czytelnictwo; równo rozłożony profil wiekowy

2. 45-50% - wykształcenie podstawowe lub zawodowe, 35% - średnie

3. Wysoki współczynnik współczytelnictwa (40% SE czyta F); 60% czytelników F nigdy przedtem nie czytało żadnego dziennika; agresywna sprzedaż - lokalni czytelnicy; kilka funkcji

19. Co to jest tabloidyzacja?

1. „Wzorzec tabloidowy” i jego wpływ

2. Tabloidowość - upodobnienie się do tabloidów (pod względem cech zewnętrznych i upowszechnianego światopoglądu); zmiana tonu, języka, sposobu opisu świata

3. „Fakt medialny”: wydarzenia, które media same wywołują, a potem opisują jako skandaliczne/sensacyjne

4. Ocena „rozrostu kultury tabloidów”; „tabloidyzacja” sama jest terminem tabloidalnym

20. Strategie tabloidowe poza tabloidami

1. Ten sposób prezentacji świata przenosi się do mediów głównego nurtu - naśladowanie tonu

1. Agresywny sposób prowadzenia rozmów; zatarcie informacji od opinii

2. Zainteresowanie życiem prywatnym; inscenizowanie i prowokowanie wydarzeń

3. Mechanizmy interaktywności; dziennikarstwo analityczne - niszowe

21. Strategie mediów mainstreamowych

1. Wizja sfery publicznej jako sceny widowiskowej

2. Życie społeczne: polityka, ekonomia, sport, kultura - spektakl tworzony przez media, dla mediów i przez nie relacjonowany

3. Politainment - depolitainment (zniechęcenie do sfery publicznej, dystans, eksponowanie niepewności i zagrożeń, „kultura strachu”)

22. Tabloidalność prasowa i tabloidalność telewizyjna (tabloid TV)

1. Format; układ graficzny; agresywna fotografia

2. Praca kamery; montaż; scenografia studia; usytuowanie uczestników programu; światło i muzyka

3. Liternictwo czołówek i tytułów; konstrukcja teaserów

4. Te właśnie środki najsilniej wpływają na konstrukcje percepcji - rama emocjonalna

23. Co to jest foksyfikacja?

1. FOX TV; synonim trywialności, banalności, natarczywości, agresywnej strategii na rynku medialnym

24. Co świadczy o tabloidyzacji?

1. Dobór tematów? Sposób eksponowania tematów? Dobór słownictwa?

2. Kategoria emocjonalności

3. Funkcja fatyczna; funkcja impresywna; nastawienie na wywołanie wrażenia, podtrzymanie kontaktu

4. Rama emocjonalności - atrybuty prezentacji i atrybuty przedmiotów

25. Funkcja tabloidów

1. Czy tylko odbiorca dobrze poinformowany i racjonalny bierze udział w polityce?

2. Rola „narracji tożsamościowej”; wspólnotowa funkcja; alternatywna sfera publiczna

3. Prywatność, humor, dosadność czy sensacja, brutalność i uproszczenia?; problem z tabloidami?

4. Wymiar eskapistyczny; wentylowanie frustracji; „stare prawdy o ludzkim życiu”

5. Moralna satysfakcja; bunt przeciw porządkowi społecznemu, odgórnym dyskursom, drwina, ośmieszenie - akt o znaczeniu politycznym

6. Funkcja terapeutyczna; źródło rozrywki; dowartościowywanie odbiorcy, czytelnika

7. Przyjemność i pożytek z odbioru medialnego melodramatu

Społeczeństwo ekranu - antropologia ekranów.

Studium przypadku. Cechy telewizji. Paleo- i neotelewizja, internetyzacja telewizji (czy koniec telewizji?). Prawda a kłamstwo telewizji. Voyeuryzm i ekshibicjonizm telewizyjny.

1. Społeczeństwo ekranu

1. Ekran

1. Płaszczyzna na którą rzutuje się obrazy świetlne

2. Składowa telewizyjnego kineskopu

3. Przesłona zabezpieczająca przed niekorzystnym promieniowaniem

4. Ekranolatki - screeager

2. Ekran w znaczeniu kategorii kulturowej

1. Płaszczyzna dzięki której możliwe są wszelkie formy podglądania, monitorowania, oglądania (każda płaszczyzna ograniczona ramą - okno wystawowe, obraz, fotografia)

2. Wydzielony fragment przestrzeni o zagęszczonej zawartości informacyjnej

2. Ekrany

1. Nadreprezentacja ekranów: bankomaty, komórki, kamery w sklepach i na parkingach, pulpity kontrolne, ultrasonografy i inne urządzenia techniczne

2. Ekran jako „okno”

1. Na rzeczywistość społeczną (TV)

2. Na iluzję rzeczywistości (film i kino)

3. Na alternatywne formy egzystencji (komputer)

3. Rama ekranu - dwie przestrzenie - patrzącego i własna

1. Każdy ekran według Lva Manovicha - wyznacza granicę między fizyczną rzeczywistością użytkownika a przestrzenią reprezentacji; Patrzący funkcjonuje w dwóch przestrzeniach

4. Ekran - rola przejścia i bariery

5. Ekrany zwiększają przekaz informacji ale izolują i separują

6. Rodzaje ekranów (Lev Manovich)

1. Ekran klasyczny - płaska prostokątna powierzchnia oglądana z przodu

2. Ekran dynamiczny - zdolność pokazywania obrazów w czasie - ekran kina, TV, wideo

3. Ekran znikający - doświadczanie rzeczywistości wirtualnej, oglądanie a immersja

4. Ekran cyberprzestrzeni - implant wszczepiony w tęczówce oka

5. Ekran pamięci - balsamuje rzeczywistość i czas (fotografia i film)

6. Ekran czasu rzeczywistego - radar, wideo na żywo (kamera dozorowa, ekran komputera)

7. Ekrany projekcji - aspekt technologiczny

8. Ekrany reprezentacji - uobecnienie tego co już istnieje

9. Dla patrzącego istnieje przede wszystkim ekran reprezentacji dopóki… np. nie będzie usterki

3. Ekrany i reżimy odbioru

1. Widz w kinie - magia rzeczywistości wykreowanej w kinie

2. Telewidz - medium jako „tapeta” towarzysząca domowym czynnościom - brama do innej rzeczywistości - zapowiedź atrkcji - złudzenie „bycia na bieżąco”

4. Ikonografia okienek

1. Główny przekaz - dodatkowe informacje (paski)

2. Wrażenie „gęstości informacyjnej”

3. „Rywalizacja” o spojrzenie widza

4. Konieczność przeskakiwania między jego elementami

5. Ekrany a status społeczny

1. Ekran nadaje status społeczny - powołuje z „niebytu”

2. Pole nobilitacji - pole społecznego „niebytu”

3. Przestrzeń tworzenia tożsamości politków, aktorów, sportowców, „gwiazd”

6. Antropologia medium

1. Każde medium jest złożonym i wieloaspektowym systemem semiotycznym

2. Różne, wzajemnie się warunkujące czynniki technologiczne, komunikacyjne, tekstowe, społeczne, antropologiczne, oraz nadawczo-odbiorcze

3. Wraz z pojawieniem się nowych produktów medialnych generowane są nowe znaczenia

4. Media - wraz ze swoimi użytkownikami - współtworzą wtedy środowisko społeczne i kulturowe

7. Ekran plazmowy

1. Jako tekst kultury

2. Sprzężenie rozmaitych dyskursów

3. Kategoria graniczna między „starymi” a „nowymi” mediami

4. Sytuuje się na przecięciu różnych zjawisk i kategorii - medialnych i kulturowych

8. Technologia ekranu plazmowego

1. W 1992 roku koncern Fujitsu przedstawił pierwszy panel ,który wyświetlał pełnię kolorów

2. Komercyjną sprzedaż ekranów plazmowych zaczęła w 1997 roku firma Pioneer

3. 2004 rok - pojawiły się duże, dobrej jakości ekrany ciekłokrystaliczne LCD

4. Antropologia ekranu plazmowego

1. Tradycyjne odbiorniki kineskopowe - stygmatyzowane jako medium „stare”

2. W roku 2006 kineskopy lampowe (CRT) stanowiły już tylko 30% odbiorników na rynku

9. Technologia ekranu plazmowego

1. Obraz w panelu plazmowym powstaje w wyniki eksplozji mieszanki gazów szlachetnych (głównie ksenonu i neonu) w mini komórkach, których ścianki wyłożone są fosforem w jednym z trzech podstawowych kolorów (czerowny, zielony i niebieski). Trzy komórki budują jeden piksel. Komórki te zamknięte między dwoma płytami szkła, tworzą matrycę. Gzy po pobudzeniu prądem elektrycznym generują niewidzialne światło UV (ultrafioletowe), które uderzają w kolorowe luminofory umieszczone na tylnej szybie, tworząc tym samym światło widzialne.

10. Ekran plazmowy

1. Bardzo dobra jakość obrazu; wysoki kontrast

2. Doskonałe odwzorowanie i nasycenie kolorów

3. Możność odtwarzania bardzo dynamicznych scen bez zakłóceń

4. Równomierna jasność całej powierzchni wyświetlanego obrazu

5. Oglądanie telewizji pod bardzo szerokim kątem (często przekraczają 50 cali przekątnej)

11. „Podwójny status”

1. Jako tradycyjny odbiornik analogowego sygnału telewizyjnego - indeks „nowoczesności”: znak nadążania za nowymi technikami

2. Dodatkowe kody adresowane są do wymagających odbiorców, którzy umieją je odpowiednio zinterpretować - oczekują od paneli plazmowych spełniania precyzyjnie określonych funkcji i cech

3. Nadwyżka właściwości semiotycznych - nadwyżka znaczących

12. Zjawisko „interpasywności”

1. Interpasywność - możliwa potencjalność działań, nie ich natychmiastowość

2. Walory techniczne tych urządzeń są tak wysokie, potencjalnych ustawień oraz zastosowań tak wiele, możliwości przyłączenia peryferyjnego sprzętu tak dużo, że wielokrotnie oferta owa wykracza poza pragmatykę codziennego, przeciętngo użytkowania

3. Przekonanie, iż takie media, jak ekran plazmowy, oferują swoim użytkownikom prawie nieograniczone możliwości działań

13. Specyfika techniczna ekranu

1. Liczba wejść HDMI; wysokość kontrastu; naturalna rozdzielczość; liczba tunerów

2. Posiadanie lub nie posiadanie twardego dysku (wyznacznik jego funkcjonalności, nowoczesności, esencji)

3. Dotychczas jedynie komputery (jako pewien tekst kultury) były definiowane poprzez charakteryzujące je parametry techniczne

4. Stonowane wzornictwo - estetyczne wyrafinowania, profesjonalizm oraz techniczna fachowość

5. Komponent estetyczny wskazuje na zakładaną przez producentów grupę odbiorców tego typu urządzeń

14. „Społeczeństwo ekranów”, „nadreprezentacja ekranów”

1. Dzięki ekranom plazmowym oraz ich obrazom wysokiej rozdzielczości - pełne i właściwe znaczenie

2. Postępująca mediatyzacja realności - przenikanie rzeczywistości medialnej w obszar tego, co realne

3. Nie tylko tworzenie obrazów świata, lecz „obrazów-na-miejsce-świata”

15. „Imagologia” - uwodzenie obrazem

1. „Efekt obecności” - zmiana w porównaniu z tradycyjną telewizją psychofizycznych warunków odbioru

2. Zmienia się status widza i jego stosunek poznawczy nie tylko wobec percypowanych obrazów, ale także do własnej pozycji

3. „Wpisanie” widza w obraz - zawłaszczenie jego percepcji

4. Możliwe zjawisko inkluzji ekranowej

16. Relacje między obrazami rzeczywistości a rzeczywistością obrazów

1. Obraz cyfrowy uwyraźnia nieprzezwyciężalne napięcie, z którym mamy do czynienia w akcie percepcji medialnych wizerunków

2. Napięcie między widzeniem a jego dostatecznością i ostatecznością; między poczuciem prawdy obrazu a zwątpieniem w nią

17. Redefinicja kategorii ekranu

1. Każdy ekran wyznacza granicę między fizyczną rzeczywistością użytkownika a przestrzenią reprezentacji (L. Manovich)

2. Panel plazmowy spaja wszystkie trzy główne kategorie ekranu („3w1”)

3. Jest podtypem klasycznego „ekranu dynamicznego” charakterystycznego dla telewizji, pokazującego ruchomy obraz

4. Stanowi odmianę „ekranu czasu rzeczywistego” (plazma po podłączeniu do komputera, sieci, Internetu lub konsoli do gier staje się wtedy monitorem)

5. Swoisty rodzaj „ekranu klasyczego” (panel bardzo często wisi na ścianie jak tradycyjny obraz sztalugowy)

18. Estetyka ekranu - formuła ekranu kinowego

1. Ekran plazmowy na ścianie - element wnętrza mieszkania

2. Prezentowanie filmów w systemie kina domowego

3. Na nowo interpretuje dwa główne dyspozytywny: kinowy i telewizyjny

4. „Udomowienie” filmu kinowego: swoboda zachowań odbiorczych, poczucie kontroli nad czasem i przestrzenią recepcji oraz aktywne użytkowanie tekstu filmowego

5. Doskonała jakość obrazu i dźwięku, unieruchomienie ogromnego panelu na ścianie i usytuowanie przed nim oglądającego - zbliża do modelu recepcji kinowej

6. Model kina domowego sytuuje się na przecięciu tych dwóch reżimów percepcji

19. Plazmowy „mur”?

1. Dostęp do danej technologii a umiejętności pełnego korzystania z jej oferty

2. Każdy ekran separuje, ale równocześnie też spaja - samą rzeczywistość, obraz tej rzeczywistości oraz ich odbiorców

3. Odpowiednio rozbudowane protokoły uczestnictwa, odpowiednie umiejętności korzystania z nowych technologii

4. Świadome, celowe i tym samym krytyczne funkcjonowanie w świecie nowych mediów

5. Alienują czy socjalizują i wytearzają społeczne sensy?

6. Wpisują się w indywidualne dyskursy i budują międzyludzkie interakcje

20. Idee „kultury konwergencji”

1. Przenosi akcent z urządzenia technicznego na społeczności jego użytkownikow oraz ich semiotyczne działania

2. Uwyraźnia relacje między technologią, przemysłem i grupami konsumentów

3. Henry Jenkins: „człowiek z jedną maszyną (telewizorem) jest skazany na izolację, ale człowiek z dwiema (telewizorem i komputerem) może należeć do społeczności”

4. Specjalistyczne grupy dyskusyjne Internecie (www.hdtv.com.pl)

5. Fora poświęcone nowych technikom audiowizualnym, profesjonalne wydawnictwa

21. Voyeuryzm telewizyjny, oglądactwo

1. Termin przejęty z psychoanalizy Freuda - niestandardowe formy zaspokajania potrzeb seksualnych

2. Źródłem podniecenia jest osoba nie wyrażająca zgody na kontakt seksualny i niebędąca świadoma aktu podglądania; niezdolność do uzyskania satysfakcji w wyniku bezpośredniego kontaktu seksualnego

3. Specyficzna forma produkcyjno-odbiorczych praktyk

1. Producent współczesnej formacji społeczno-kulturowej: technologiczne możliwości i społeczne przyzwolenie

2. Nowa „kultura widzenia”

22. Voyeuryzm telewizyjny - kilka ważnych metafor

1. Telewizja jako „maszyna widzenia”

2. Telewizja w perspektywie teorii Foucaulta: władza a kontrola nad spojrzeniem - ciągłe monitorowanie przestrzeni społecznej

3. Telewizja w kategorii spektaklu (społeczeństwa spektaklu) - potrzeba ekspozycji, wystawiania na pokaz, atrakcji

4. Telewizja inwigilująca - spektakl nadzorowany

23. Voyeuryzm telewizyjny

1. Telewizyjna maszyna widzenia - „podglądactwo” w przestrzeni własnego domu

2. Zagarnianie nowych przestrzeni społecznych (sklep, bank)

3. Restrykcje temporalne telewizji: nieustająca i bezpośrednia możliwość „monitorowania” rzeczywistości

24. Voyeuryzm telewizyjny - kilka ważnych teorii

1. „Maszyna widzenia”

2. Kamera skierowana przez komputer, który posiada zdolność analizy danych i ich interpretacji; człowiek wykluczony z procesu nadzoru rzeczywistości

3. Złudzenie, że „poglądamy świat”, sami stanowiąc obiekt nadzoru

4. P. Virilio: nowa dyscyplina techniczna - wizjonika

5. Koncepcja symulakrów J. Baudrillarda

1. Zanik referencyjności

2. W miejsce rzeczywistości - znak rzeczywistości

3. Obecnie: kryzys reprezentacji i podważenie kategorii prawdy-fałszu

4. Czy istnieje różnica między rzeczywistością a wyobraźnią?

5. Symulakrum - znak, który nie oznacza, kopia bez oryginału

6. Znak, który uwolnił się od swojego odniesienia; „wolny znak” oddający się grze z innymi znakami

25. Voyeuryzm telewizyjny

1. Idea kontroli przez podglądanie

1. „1984” G. Orwella; „Truman Show” P. Weira; “Big Brother”

2. Mniej face to face i aury bezpośredniego spotkania - więcej kolektywnych form percepcji, zmediatyzowanych, anonimowych

3. Symulacja bezpośredniego spotkania

4. Sytuacja podglądania, rodzaj dewiacji seksualnej, napiętnowana społecznie - w TV - forma aktywności kulturowej sankcjonowana i społecznie akceptowana

5. Z „dewianta” - kinoman lub fan TV, miłośnik kultury popularnej

6. Zacieranie się granic między sferą publiczną a prywatną, między zewnętrzem a wnętrzem człowieka - transplantologia, genetyka, chirurgia plastyczna, praktyki artystyczne (Orlan, Sterlac, Lynn Hershmann) - zmiena sposób myślenia człowieka o świecie

7. „Prywatność przezroczysta”

26. Voyeuryzm telewizyjny - ekshibicjonizm telewizyjny

1. Potrzeba wyeksponowania siebie i własnej intymności

2. TV przejmuje rolę rodziny, szkoły, Kościoła, ośrodka terapeutycznego

3. Psycholog, lekarz zaproszony do TV - kontekst medialny - specyficzne zachowania - złamanie podstawowych praw istniejących w obrębie zawodów społecznego zaufania

27. Telewizja inwigilująca - „telewizja prawdziwa” - „żywa telewizja”

1. Wrażenie bezpośredniości, naoczności

2. Widz-świadek; program „na żywo”

3. Czas odbioru = czas relacjonowanych wydarzeń; ekwiwalencja czasowa

4. „Fikcja niefikcjonalna”: reality show, talk show, teleturniej, telenowela dokumentalna, programy informacyjne

5. „Reality TV - nowa forma „autentycznej fikcji” (separacja ludzi, wystawienie na widok publiczny, symulacja rzeczywistości obiektywnej)

28. „Telewizja prawdziwa”

1. Kategoria prawdy i symulacji (nie-fałszu)

2. Prawda - referencyjność względem obrazu zewnętrznego, ale ważniejszy jest sąd telewizja, że to co widzi „jest prawdziwe”

3. Tworzenie wrażenia realności, złudzenie obcowania ze światem realnym - relacja telewidza wobec tego co widzi na ekranie

4. Realizm telewizyjny - relacja tekstu telewizyjnego do rzeczywistości pozatekstowej

29. Telewizja inwigilująca

1. Wrażenie realizmu - coraz doskonalsze (ale kryzys reprezentacji)

2. Rozwój telewizji inwigilującej: podniesienie codzienności do rangi ważnego tematu, medium wszechobecne, nie ma już centrum i peryferii, mobilność kamery

30. Inne fenomeny kulturowe nacechowane voyeurystycznie

1. Pamiętniki wideo; blogi; webcam; kamery w przestrzeniach użyteczności publicznej; telewizja dozorowa

31. Telewizja „prawdziwa”, inwigilująca

1. Prawie całkowity zanik sfery prywatności

2. Powstanie „wtórnej prywatności” - upublicznienie prywatności poprzez popularyzację codzienności i jej estetyzację

Telewizja Cd. Semiotyzacja rzeczywistości.

1. Semiotyzacja rzeczywistości a telewizja

1. Zacieranie granic między sztuką a rzeczywistością (ontologizacja sztuki - estetyzacja rzeczywistości)

2. Zacieranie granic między rzeczywistością a jej kopią (teoria J. Baudrillarda)

3. Efekty psychologiczne i ontologiczne

1. Media jako podstawowe źródła informacji o świecie

2. Informacje medialne są traktowane jako obiektywne relacje

3. Obrazy medialne rzeczywistości stają się naszymi obrazami - powołujemy się na nie

4. Ulegają „obiektywizacji” wchodzą w społeczny obieg i stają się jedyną prawdą

5. TV porządkuje i uspójnia rzeczywistość; podaje gotowe interpretacje, aksjologię; akceptacja i promowanie określonych stylów zycia

4. Telewizja to my

1. TV nas czyta (a raczej ogląda), nie my czytamy (oglądamy) telewizję a potem następuje proces obiektywizacji tego

2. TV jako „okna na konsumenta”

3. TV to towar, który sam wytwarza „towar” - publiczność sprzedawana reklamodawcom

2. W telewizji informacja jest zawsze w jakimś sensie dezinformacją

1. Obraz TV jest zawsze jakąś konstrukcją, kreacją!

2. Prawda obrazu jest samym obrazem - zawsze interpretacja - nie odzwierciedlenie!

3. TV wytwarza życie pomiędzy paniką i niepokojem a nadzieją i optymizmem

4. Telewizor plazmowy

1. Technologia wysokiej rozdzielczości HDTV (High Definition Television)

2. Obraz cyfrowy uwyraźnia nieprzezwyciężalne napięcie, z którym mamy do czynienia w akcie percepcji medialnych wizerunków

3. Napięcie między poczuciem prawdy obrazu a zwątpieniem w nią

4. Postępująca mediatyzacja realności - przenikanie rzeczywistości medialnej w obszar tego, co realne

5. Nie tyle tworzenie obrazów świata, lecz „obrazów-na-miejsce-świata”

3. Trochę telewizja, trochę kino

1. „Udomowienie” filmu kinowego: swoboda zachowań odbiorczych, poczucie kontroli nad czasem i przestrzenią recepcji orz aktywne użytkowanie tekstu filmowego

2. Doskonała jakość obrazu i dźwięku, unieruchomienie ogromnego panelu na ścianie i usytuowanie przed nim oglądającego - zbliża do modelu recepcji kinowej

4. Atrakcje TV „prawdziwej”

1. Sugerowany widzom stopień świadomości uczestników show, że są „podglądani” przez kamerę

2. Programy z ukrytą kamerą (Mamy Cię, Usterka)

3. Tematyczne zakotwiczenie

1. Problematyka odstępstw od „normy” obyczajowej, społecznej, kulturowej, zdrowotnej

4. Rozpięcie między grozą, żądzą, niezwykłymi zdarzeniami a strukturami narracyjnymi, które je sprowadzają do banałów i truizmów

5. Sensacja i narracja

5. Ważniejsze gatunki „telewizji prawdziwej”

1. Reality show; talk show; telenowela dokumentalna; teleturniej; gatunki związane ze sferą rozrywki

2. Voyeuryzm wpisany także w programy informacyjne

6. Podsumowanie problemu voyeuryzmu telewizyjnego

1. Nieustająca fascynacja człowieka samym sobą i swoimi zachowaniami

2. Voyeuryzm: zjawisko psychologiczno-kulturowe, które zmienia jedynie formy własnej ekspresji

3. Zakotwiczenie w strukturze popędowej człowieka

4. Ładunek emocjonalny i pragnienie inwigilacji

5. Źródło wiedzy, kontroli, przyjemności i wiedzy

6. Wieli eksperyment społeczny - kamera skierowana na niektóre fragmenty życia społecznego

7. „Gry prawdy” - złudzenie posiadania wiedzy momentalnej, o ograniczonym statusie obowiązywalności

7. Telewizja jako strumień obrazów

1. Flow - strumień obrazów

2. Odbiór przekazu telewizyjnego - otwarty, „niedomknięty”

3. Widzowie włączają się w strumień przekazów i dowolnie go kształtują

4. Model odbioru paleotelwizyjnego - oglądanie programów jako całości we względnym skupieniu, celowo

5. Model odbioru neotelewizyjnego - odbiór strumieniowy, amorficzny treściowo i hybrydyczny

8. „Kultura patrzenia”

1. Zapping - praktyka „skakania po kanałach”, nawigacja w strumieni obrazów, dźwięków, słów

2. Nie dotyczy tylko telewizji ale także innych mediów

3. Praktyka zappingu

1. Konieczna jest „intuicyjna” świadomośc genealogiczna

2. Zappujący odbiorca: widz nieuważny, ale wolny w swoich wyborach

9. Gatunek medialny (telewizyjny) jako kod

1. Grupa charakterystycznych tekstów zbudowanych wg wspólnych założeń formalnych i treściowych

2. Także: swoiste systemy reguł, oczekiwań i założeń widzów

3. Konkretny tekst w mediach zaliczymy do pewnego gatunku gdy

1. Tematyka, zestaw wartości, ideologia, elementy formalne (struktura, styl) umożliwiają zaliczenie go do pewnego paradygmatu gatunkowego

4. Z perspektywy odbiorcy najważniejszy jest sposób użytkowania

5. Wspólnota doświadczeń i interpretacji ludzi związanych z różnymi gatunkami

10. Powstanie gatunków medialnych (TV)

1. Klonowanie - ścisłe naśladowanie oryginału (tzw. format)

2. Rozwijanie - wzór jest pierwowzorem dla nowego programu

3. Kolażowanie - hybrydy - połączenie różnych elementów gatunkowych

11. Spin-off

1. „Przedłużenie życia” pewnych tekstów medialnych

2. Np. sukces serialu telewizyjnego powoduje

1. Sprzedaż jako formatu, film kinowy, programy rozrywkowe, musicale, filmy dokumentalne, kampanie reklamowe, happeningi, wydarzenie plenerowe, periodyki ilustrowane, strony internetowe, komiksy, powieści, blogi, strony internetowe, fanziny, fora internetowe, gry komputerowe

3. Merchandising: figurki, zabawki, plakaty, kalendarze, płyty etc.

4. Quizy, konkursy; zjazdy fanowskie

5. Tworzenie reklam na bazie danego tekstu medialnego

6. Trans medialność - szeroki przepływ tekstów, obrazów, narracji, idei, pomiędzy mediami

7. Kultura uczestnictwa: sposób w jaki odbiorcy/konsumenci stają się ich współtwórcami, realnie lub pozornie kształtując treść i formę przekazów medialnych

12. Telewizyjny serwis informacyjny

1. Powstał jako gatunek w latach 50-60 XX w.

2. Wyznaczniki

1. Zbiór wiadomości (prawdziwych)

2. Język konkretny, rzeczowy, zwięzły; Odczytywanych przez prezenterów; w studiu TV

3. Informacje odczytywane - informacje wizualne; pogrupowane tematycznie i przedstawiane w porządku od najważniejszych do mniej istotnych

13. Serwisy informacyjne a pakt faktograficzny

1. Milczące założenie, wspólne dla nadawców i odbiorców, że to, co jest pokazywane i opisywane, jest prawdziwe i uczciwe

2. Podkreślenie „prawdziwości”; czytanie (z kartki, z telepromptera); filmy z „terenu”; specjaliści i eksperci; dobór prezenterów; zachowanie dziennikarzy na wizji; cenografia

14. Programy informacyjne - telewizja „na żywo”

1. Efekt aktualności; czas rzeczywisty; informacje „z ostatniej chwili”

2. Niekiedy ważne wydarzenie „z ostatniej chwili” zdominuje całość - „dowód” na autentyczność transmisji

3. Atmosfera prywatnej rozmowy, nieoficjalnego dyskursu

4. Wrażenie „marginesu swobody”, poza „scenariuszem”

15. Programy informacyjne

1. Wiarygodni prezenterzy i reporterzy, zobiektywizowane style przekazu

1. Kamil Durczok, Maciej Orłoś, Andrzej Turski, Justyna Pochanke, Dorota Gawryluk…

2. Priorytet dla wiadomości żywotnych z punktu widzenia narodu/państwa - znaturalizowana kolejność newsów ze względu na temat (polityczne, ekonomiczne, społeczne, kulturalne, sportowe)

3. „Dobrze poinformowane społeczeństwo obywatelskie”

16. Program informacyjne różnych stacji

1. Pluralizacja mediów - czy także dywersyfikacja informacji?

2. Unifikacja, która prowadzi do zaniku cech indywidualnych

3. Wzajemne wpływy, naśladownictwo i wtórność pomysłów

4. Wbór informacji i ich hierarchia - zbliżone

5. Rozpoczął się wyścig w urzadzaniu supernowoczesnych studiów z obrotowymi stołami, efektami komputerowymi i dużą liczbą kamer latających na wysięgnikach. Powstał nowy gatunek telewizyjny - news-show

17. Programy informacyjne jako infotainment

1. Występ prowadzącego - odpowiedzialność za tworzenie wrażenia bezpośredniej relacji (rozmowy, prośby o komentarz) - formuła talk show typu topic centered

2. Temat jako źródło „atrakcji”; dziennikarz jako showman; dramatyczne struktury kodowania informacji

3. Struktura tych programów podobna do programów rozrywkowych

18. Infotainment

1. Dramatyczne, sensacyjne, obrazowe, oddziałujące na emocje

2. Inscenizacyjny charakter; szereg narracji o sensacyjnym charakterze

3. Materiał rzeczywisty - źródło atrakcji i podatność na procesy stylizacyjne

19. Cechy serwisu - „opera mydlana dla mężczyzn”

1. Serialowość; otwarta narracja; niemożność doświadczania całości dzieła; luki tekstualne (pomiędzy zapowiedzią newsa a newsem); emocje; zamiast wyłącznych form monologowych - częste dialogi

Genologia TV. Media a gender.

1. Powtórzenie ostatniego wykładu

1. Model telewizji “prawdziwej” i “inwigilującej” (złudzenie prawdy, bezpośredniości, „fikcja niefikcjonalna”, prywatność „przezroczysta”)

2. Telewizja jako strumień obrazów

3. Model odbioru paleo- i neotelewizyjnego

4. Kulturowa praktyka zappingu

5. Gatunek telewizyjny

6. Perspektywa odbiorcza - oczekiwania widzów

7. Gatunki charakterystyczne dla neotelewizji: programy informacyjne, reality show, talk show, telenowela dokumentalna, teleturniej

2. Społeczeństwo nadzoru - metafora synopticonu (Z. Bauman)

1. Synopticon - wielu podgląda nielicznych (reality show, talk show, telenowela dokumentalna); widzowie przed ekranami telewizorów oglądają uczestników programu zamkniętych w określonej przestrzeni

2. Władza większości nad mniejszością

3. Wyznaczniki gatunkowe talk show

1. Wywodzi się z radia

2. W TV: 1950, Broadway Open House

3. „Ojciec” amerykańskiego ts - Phil Donahue

4. Pierwszy w Polsce ts: Na każdy temat (Polsat)

5. Cechy: rozmowa, odbywana publicznie, gospodarz, publiczność, studio

4. Źródła społeczne ts

1. „Dziecko” kultury publicznej dyskusji (debata nad sprawami politycznymi) i publicznej spowiedzi (etyka protestancka)

2. Prywatne staje się polityczne - polityczne jest sprawą każdego członka zbiorowości

5. TS - odmiany

1. Topic-centered i host centered

2. Celebrity ts i confession ts

3. Różne pododmiany ze względu na: charakter relacji między prowadzącym, gościem a publicznością; tematykę; stopień „szczerości”

4. Ogromna oglądalność

6. Talk show

1. Elitarne, ekskluzywne (mała liczba gości, publiczność - raczej bierna) - strategia normalności

2. Egalitarne (większa liczba gości, publiczność współkreuje przedstawienie) - strategia „odstępstwa od normy”

3. Live? - iluzja czasu rzeczywistego; gotowość autoprezentacji i wyznania; fabularyzacja wyznań

7. Ekshibicjonizm - voyeuryzm

1. Splot prywatności z kontekstem zbiorowym

2. „Wyrażanie” pewnych ważnych społecznie prawd na kanwie dramatycznej, osobistej historii

8. Publiczność w studiu

1. Żywe reakcje; „zwykli ludzie”; „spontaniczne reakcje”; warm-upper; „zastępstwo” publiczności telewizyjnej; iluzja bezpośredniości, natychmiastowości uczestnictwa telewidza; telewidz jako ostateczna instancja (audiotele, telefony, chaty)

9. Eksperci i gospodarze programu

1. Eksperci - mediatorzy pomiędzy publicznością a gości - wiedza naukowa i autorytet moralny

2. Szczególna rola prowadzącego (wielostronna mediacja)

3. Element aktorstwa: empatyczny; spowiednik; arbiter; prowokator

10. Tematyka ts

1. Talk zamienia się w show…

2. Mówienie - dialog; konfrontacja, konflikt; tabu, przekraczanie norm, łamanie reguł; emocje społeczne; poetyka zwierzenia

11. Trash talk show

1. Confrontainment talk show, combat talk show - agresja słowna i fizyczna

2. TS “drugiej generacji”, seks i relacje erotyczne, przemoc, zachowania społecznie nieakceptowane

3. Gwałtowne reakcje gości

12. Talk show

1. „Testowanie” norm społecznych; dokumentowanie rzeczywistości?; efekt demokratyzacji mediów?; Democratainment -zmiana reguł demokracji na spektakl

13. Telenowela dokumentalna - docu soap

1. Prekursorem gatunku było BBC (Great Ormond Street)

2. Bardzo wysoka „oglądalność” zaskoczyła nawet samych autorów

3. Antyfikcjonalizm (film dokumentalny i reportaż); seryjny charakter; konkretne środowisko społeczne, jedna grupa społeczna, środowiska społeczne niekiedy marginalizowane w przekazach (więźniowie, bezdomni)

4. Fragmentaryzowana codzienność; efekt improwizacji - dialogi bohaterów pozornie nie dostrzegających kamery; lektor z off-u - narrator wszechwiedzący

14. Teleturniej

1. Z radiowych konkursów - przed 1939r.

2. Zabawa i rytuał; kontakt z widzami; prezentacje elementu wiedzy/umiejętności; nagrody

15. Teleturniej jako formuła mityczna

1. „Spektakl przedtawiający ludzi postawionych przed koniecznością decyzji zmieniających ich życie”

2. Stara formuła mityczna - jednostka postawiona przed przeszkodami, musi je pokonać aby zdobyć nagrodę/zmienić życie

3. Uniwersalna atrakcyjna formuła; dramaturgia niepewności; obserwacja jednostek pod presją

16. Teleturniej jako rytuał komunikacyjny

1. Rozmowa; rytuał powitania i prezentacji - efekt familiarności; elementy stałe - konwencja stała i osoba prowadzącego

17. Kryteria różnicujące: liczba i status uczestników; typ sprawdzania umiejętności; sposób wyłaniania uczestników programu

18. Teleturnieje - typologia

1. Teleturnieje sprawnościowe (Życiowa szansa)

2. Teleturnieje weryfikujące wiedzę (Jeden z dziesięciu)

3. Teleturnieje elitarne (Ananasy z naszej klasy); nieznani zawodnicy (Jaka to melodia?)

4. Zespołowe (Familiada), indywidualne (Najsłabsze ogniwo)

5. Publiczność (obecna ale niewidoczna dla widza, obecna i widoczna) - “prawdziwość emocji”

6. Telewidz doświadcza emocji, ale i satysfakcji z własnej kompetencji i komfortu własnej pozycji

7. Biorąc udział e teleturnieju każdy ma przynajmniej dwie możliwości - wygrać coś albo zrobić z siebie idiotę

19. Nowe programy publicystyczne - „Szkło kontaktowe”

1. Jak formuła tego programu rozsadza tradycyjny paradygmat telewizji - pojmowanej jako narzędzie perswazji politycznej, oparte na jednokierunkowej transmisji danych, ze zdecydowaną przewagą w komunikacji grup dominujących

2. Nowa formuła medialnego przekazu, w której ścierają się dyskursy dominujące z opozycyjnymi

20. Medialny dyskurs dominujący

1. Przekonanie, iż zasadniczą funkcją mediów - zwłaszcza telewizji - jest sprawowanie władzy symbolicznej nad publicznością przez produkcję i dystrybucję odpowiednio spreparowanych treści

2. Media jeśli nawet nie narzucają, to przynajmniej sugerują określony ogląd świata

3. Telewizja, wprowadzając w obieg społeczny tworzone przez siebie obrazy rzeczywistości, dokonuje ich obiektywizacji, tym samym w świadomości społecznej stają się one jedyną dostępną rzeczywistością - różnica między światem realnym a medialnym nie jest zaś przez odbiorców rozpoznawana

21. „Szkło kontaktowe”

1. Przykład dyskursu opozycyjnego; dowód semiotycznej aktywności widzów - użytkowników mediów

2. Emitowany od 2005 roku przez stację TVN 24

3. Formuła programu: widzowie - smsy, telefony, wypowiedzi na forum

22. Szkło kontaktowe nako nowa formuła gatunkowa TV

1. Odejście od tradycyjnego modelu komunikowania opartego na jednokierunkowej (monologowej) transmisji znaczeń na rzecz komunikacji wielokanałowej

2. Zjawisko „konwergencji mediów” - zamiast jednego dominującego medium - technologiczne łączenie się (konwergencja) różnorodnych form medialnych (telewizji, sms-ów, maili, forum internetowego, telefonu)

3. Bezpośrednia łączność z telewidzami oraz sprzężenie zwrotne (feedback)

23. Szkło kontaktowe jako element kultury nowomedialnej

1. Model telewizji kontaktu; funkcja fatyczna; aktywność znaczeniotwórcza widzów

2. Widzowie nie tylko wymieniają opinie, ale tworzą również własne, najczęściej opozycyjne odczytania lub negocjują znaczenia komunikatu

3. Przesunięcie akcentów z biernego patrzenia na aktywne działanie

4. Cecha charakterystyczna całej kultury nowomedialnej

24. Szkło kontaktowe a teksty „trzecie”

1. Generowane znaczenia są w zdecydowanej większości opozycyjne wobec dominujących ideologii

2. Główne źródło przyjemności: sprawowanie semiotycznej kontroli nad przekazem

25. Szkło kontaktowe - dekonstrukcja dyskursu polityki

1. Przejaw krytycznej refleksji; akt „wolnomyścielstwa”; „de-neutralizacja” oficjalnego dyskursu polityki; dekonstrukcja wizerunku polityka

26. W stronę „internetyzacji telewizji”

1. Podobieństwo do komunikacji językowej typowej dla Internetu

2. Pozory „równości” komunikacyjnej

1. Niezobowiązujący charakter rozmowy

2. Dyskurs familiarno-towarzyski (typowy dla społeczności internetowych)

3. Rezygnacja z typowych dla kabaretu dosłowności, wygłupu

4. Rezygnacja z mentorstwa, eksperckiego pouczania

5. Prowadzący sytuują się wyraźnie po stronie widza

6. Dyskurs bliski rozmowie prywatnej, przeniesiony jednak w przestrzeń publiczną - tak, jak ma to miejsce w Internecie

27. Szkło kontaktowe - forma gatunkowa

1. Forma pośrednia pomiędzy infotainment (publicystyką) a entertainment (rozrywką)

2. Osoby prowadzące: dziennikarz-satyryk

3. Pomiędzy oficjalnym językiem dyskursu obywatelskiego (typowym dla telewizji) a społecznościowym modelem swobodnej oraz ironicznej konwersacji o polityce (typowym dla Internetu drugiej generacji)

28. Szkło kontaktowe - ku społeczeństwu demokracji komunikacyjnej

1. Etap w procesie konwergencji

2. Forma pośrednia pomiędzy „starym” medium telewizji a „nowym” medium, jakim jest sieć Internetu

3. Internet drugiej generacji, Web 2.0 zrewidował funkcje społeczne i cechy dystynktywne telewizji

1. Coraz mniejsze znaczenie pełni tradycyjna telewizja, narzucanie określonych wzorów odbioru

29. Szkło kontaktowe a kultura uczestnictwa

1. „Nie jestem entuzjastą tego, żeby sobie młody człowiek siedział przed komputerem, oglądał filmiki, pornografię, pociągał z butelki z piwem i zagłosował, gdy mu przyjdzie na to ochota. Wiadomo kto ma przewagę w Internecie i kto się nim posługuje. Tą grupą najłatwiej manipulować i sugerować, na kogo ma zagłosować”

2. Istota konwergencji kultury 2.0 polega na możliwościach wyrażania siebie, aktywnym zaangażowaniu, przekształceniach tekstów kulturowych, na czerpaniu przyjemności ze sprzeciwu wobec znaczeń dominujących

3. Jenkins: „Siła uczestnictwa pochodzi nie z niszczenia kultury [oficjalnej], ale z nadpisywania jej, modyfikowania, poprawiania, rozszerzania, dodawania większej różnorodności rozwiązań i późniejszego wprowadzania ich w obieg”

1

---