I ZAGADNIENIA OGÓLNE

1. Pojęcie administracji publicznej.

Administracja publiczna - "służba społeczeństwu" łac. "administrare" - kierować, zarządzać, służyć
łac. "publicus" - zbiorowy, społeczny, służący ogółowi (nie ma charakteru prywatnego)

Administracja publiczna jest to przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających ze współżycia ludzi w społecznościach. Stanowi całokształt struktur organizacyjnych w państwie oraz ludzi zatrudnionych w tych strukturach spełniających zadania publiczne, zbiorowe i indywidualne, reglamentacyjne i świadczące oraz organizatorskie podmiotów kierowniczych i decydenckich.

2. Definicje prawa administracyjnego.

"Prawo administracyjne to zespół norm, które regulują administracyjną działalność państwa".

"Prawo administracyjne stanowi gałąź prawa, które reguluje działalność organizacyjną państwa podejmowaną w celu wykonania ustalonych prawem zadań organizacyjnych w wypełnionych swoistych formach działania"

3. Działy prawa administracyjnego

• prawo materialne- normy prawa materialnego to normy zawarte w przepisach prawa administracyjnego powszechnie obowiązującego, które określają treść praw i obowiązków ich adresatów (postanowienia ustawy zasadniczej, ustawy zwykłe, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego)

• prawo procesowe — zespół norm prawnych regulujących postępowanie przed organami wymiaru sprawiedliwości i administracji publicznej. Prawo procesowe urzeczywistnia normy prawa materialnego i pozwala na ich egzekwowanie. Dotyczy ono m.in. właściwości tych organów (rzeczowej, miejscowej, funkcjonalnej), wszczynania postępowania, pism procesowych, wniosków stron, dowodów, środków odwoławczych oraz innych instytucji procesowych.

• prawo ustrojowe- reguluje problematykę struktur spełniających funkcję administracji publicznej z uwagi na wypełnianie celów publicznych, dużą rolę odgrywają normy prawa wewnętrznego.

Źródła prawa ustrojowego:

• Konstytucja RP z 1997 r.

• Ustawa o radzie ministrów z 1996 r.

• ustawa o działach administracji rządowej z 1997 r.

• Ustawa o wprowadzeniu trójstopniowego zasadniczego podziału terytorialnego państwa z 1998 r.

• ustawa o wojewodzie i administracji rządowej w województwie z 2000 r.

+ 3 akty prawa:

• Ustawa o samorządzie gminnym (terytorialnym) z 1990 r.

• Ustawa o samorządzie powiatowym z 1998 r.

• Ustawa o samorządzie wojewódzkim z 1998 r.

4. Pojęcie stosunku administracyjnoprawnego i jego elementy:

Stosunek administracyjnoprawny - stosunek prawny regulowany przez normy prawa administracyjnego. Powstaje wskutek zaistnienia przesłanek faktycznych lub określonych faktów prawnych. Ustaje z chwilą wydania przez organ administracji publicznej, wiążącego rozstrzygnięcia (pogląd dyskusyjny - zdaniem niektórych badaczy, to właśnie decyzja administracyjna kształtuje stosunek administracyjnoprawny).

Elementy stosunku administracyjnoprawnego:

• Przedmiot stosunku administracyjnoprawnego - musi dotyczyć sfery publicznej i być normowany przez kompetentne organy administracji publicznej, w drodze wydawanych na podstawie prawa aktów administracyjnych;

• Podmiot stosunku administracyjnoprawnego - obligatoryjnym uczestnikiem stosunku administracyjnoprawnego jest organ administracji publicznej lub podmiot wykonujący jego funkcje. Podmiotami mogą być również, o ile posiadają osobowość prawa administracyjnego, osoby fizyczne lub grupy, osoby prawne, jednostki organizacyjne itp.;

• Relacje pomiędzy uczestnikami stosunku administracyjnoprawnego - w przeciwieństwie do stosunku cywilnoprawnego, w którym istnieje domniemanie równości stron, stosunek administracyjnoprawny charakteryzuje się nierównorzędnością jego podmiotów. Oznacza to, że organ administracji publicznej jednostronnie rozstrzyga o prawach lub obowiązkach podmiotów stosunku.

Główne rodzaje stosunku administracyjnoprawnego:

• Stosunek materialny - powstaje na skutek zaistnienia stanu faktycznego lub faktu prawnego, wyczerpującego zakres zastosowania norm prawa administracyjnego materialnego. Nawiązanie stosunku materialnego jest związane z nałożeniem na adresatów norm prawa materialnego, określonych w nim praw i obowiązków;

• Stosunek procesowy - powstaje w wyniku zaistnienia stosunku materialnego, w momencie wszczęcia postępowania administracyjnego. Z mocy stosunku procesowego stronom przysługują, na podstawie prawa administracyjnego procesowego, prawa i obowiązki formalne;

• Stosunek egzekucyjny - jest pochodną stosunku procesowego. Jego istota polega na konieczności bezwzględnego podporządkowania się decyzji egzekucyjnej, organu administracji publicznej wydanej w celu wykonania prawa; łączy się z mniejszą lub większą dolegliwością.

5. Rodzaje stosunków administracyjnoprawnych/nawiązanie/wygaśnięcie.

stosunek administracyjnoprawny - stosunki między państwem i działającymi w jego imieniu podmiotami administracji publicznej a obywatelami i innymi podmiotami. Oparte są na normach prawa administracyjnego (podmiot administracji występuje wobec innego podmiotu np. wobec obywatela, gdy żąda od niego jakiegoś świadczenia lub nakłada na niego jakiś obowiązek lub mu na coś zezwala ).

Przedmiot stosunku leży zawsze w sferze prawem określonych zadań administracji publicznej, Jest objęty kompetencją jednego z podmiotów adm. Podmiotami stosunku są; zawsze organ administracji upoważniony do żądania określonego zachowania się, podmiot (osoba fizyczna lub prawna , jednostka organizacyjna ) do którego skierowany jest nakaz lub zakaz albo który żąda określonego zachowania się od organu administracyjnego.

W stosunku administracyjnoprawnym jeden z podmiotów reprezentuje władztwo państwowe. Obowiązki i uprawnienia wynikające ze stosunków administracyjnoprawnych mają charakter osobisty nie mogą być przenoszone na inne osoby, wygasają z chwilą śmierci osoby obowiązanej lub po upływie czasu np. pozwolenie na alkohol wydaje się na okres 3 lat

Stosunek administracyjnoprawny może być nawiązany:

• z mocy ustawy -powstają prawa i obowiązki w sferze podatkowej, obowiązku szkolnego, uczestników ruchu drogowego, użytkowników urządzeń publicznych,

• w drodze aktu adm. - konkretyzacja uprawnień i obowiązków

• w drodze decyzji - np. akt mianowania urzędnika służby cywilnej,

• w drodze umowy administracyjnej,

• w wyniku działań faktycznych- np. przez sam fakt korzystania z gminnego urządzenia publicznego powstaje stosunek prawny z uprawnieniami i obowiązkami gminy oraz osoby korzystającej,

• przez zgłoszenie przez obywatela (lub jednostkę prawna) pod adresem organu roszczenia o określone zachowanie się.

Rodzaje stosunków administracyjnoprawnych:

• stosunki proceduralne- maja charakter stosunków czasowych , przejściowych ,podstawą prawną są normy proceduralne ( przepisy o postępowaniu adm.) nawiązane zostają z chwilą wszczęcia postępowania , a wygasają z momentem wydania ostatecznej decyzji administracji. Np. złożenie podania - od momentu złożenia podania do wydania decyzji ostatecznej. Łączy on organ prowadzący postępowanie, stronę oraz pozostałych uczestników tego postępowania określając ich wzajemne prawa i obowiązki.

• stosunki proceduralne sporno administracyjne- podstawa prawną są przepisy dopuszczające zaskarżenie aktów administracyjnych do sądu. Stosunek proceduralny sporno administracyjny trwa od chwili zaskarżenia aktu administracyjnego do czasu wydania orzeczenia przez sąd. Charakterystyczne jest dla tego stosunku zrównanie pozycji podmiotów stosunku administracyjnoprawnego.

• stosunki ad hoc- odnoszą się do konkretnego jednorazowego działania np. okazania dokumentu, dopuszczenie do kontroli obiektu budowlanego czy zakładu pracy.

• stosunki trwałe- mogą być związane z prawami osobistymi (obowiązek szkolny, obowiązek zasadniczej służby wojskowej), z prawami majątkowymi ( obowiązek podatkowy), z korzystaniem z zakładów użyteczności publicznej (środki komunikacji publicznej, wodociągi komunalne),

• stosunki ustrojowe- są regulowane nie tylko przepisami ustawowymi lecz także przepisami mającymi charakter wewnętrzny .W stosunkach tych wszystkie podmioty są organami administracji państwowej, względnie innymi jednostkami organizacyjnymi lub podmiotami, które wykonują zadania zlecone z zakresu administracji publicznej.

• stosunki nadzoru - występują między organem nadzoru a podmiotem nadzorowanym.

• stosunki egzekucyjne- powstają w toku wykonywania obowiązków administracyjnoprawnych między organem egzekucyjnym a zobowiązanym i wierzycielem.

Wygaśnięcie:

Stosunek istnieje tak długo, dopóki jeden z podmiotów ma ustanowione przez normę prawną uprawnienie bądź obowiązek prawny zachowania się w sposób pożądany dla drugiego podmiotu. Z chwilą wygaśnięcia uprawnienia bądź obowiązku dochodzi też do ustania stosunku prawnego. Można zatem uznać, że stosunki prawne są stosunkami czasowymi.

II PRAWO USTROJOWE

6. Pojęcie ustrojowego prawa administracyjnego.

Ustrojowe Prawo Administracyjne - które kształtuje system organów administracji publicznej, wskazuje organ właściwy do załatwienia sprawy.

Ustrojowe prawo administracyjne obejmuje problematykę struktur aparatu administracyjnego. Przez aparat administracji państwowej będziemy rozumieć różne jednostki organizacyjne, które są powołane do wykonywania funkcji administracji publicznej. W prawie ustrojowym chodzi o odpowiedź na pytanie: jakie jednostki organizacyjne zostały powołane do wykonywania funkcji administracji i jakie są ich kompetencje, na jakich zasadach organizacyjnych oparto ich strukturę i funkcjonowanie oraz wzajemną zależność tych struktur, na zapewnieniu prawidłowości działania aparatu administracji(problem kontroli tego aparatu).

7. Organy kolegialne i monokratyczne w administracji publicznej.

Kryterium tego podziału stanowi liczba osób tworzących organ i podejmują­cych decyzję.

Organy kolegialne - dwa znaczenia kolegialności: metoda działania - konieczna jest współpraca wielu osób, ale sam organ działający wg tej metody nie musi być wieloosobowy; cecha strukturalna organu - jest wiele osób powołanych do wspólnego podejmowania decyzji lub innych czynności (to znaczenie obejmuje ten tematu). Kolegialność organu powo­duje, że jego wolę wyraża uchwała wielu osób. Regulamin obrad organu kolegialnego określa quorum czyli liczbę osób potrzebną do podjęcia uchwały oraz do ważności posiedzenia. Organ kolegialny działa na posiedzeniach lub sesjach, może mieć swojego przewodniczącego. Zalety organów kolegial­nych: liczba osób podejmujących decyzję realizuje postulat demokra­tyzmu; rozstrzygnięcia są bardziej pomyślane, trafne, obiek­tywne. Wady organów kolegialnych: bardziej powolny niż organ monokratyczny; bardzo kosztowny; nie można nikomu przypisać odpowiedzialności za decyzje. Organy kolegialne stosuje się: dla podejmowania decyzji ważnych z punktu widzenia państwowego; jest bardzo efektywny gdy nie jest zbyt liczby (liczny powoduje, że organ może tylko przyjąć lub odrzucić czyjś projekt) i obcią­żony; stosuje się w budowie tzw. „sztabów w administracji” - organ do rozpatrzenia sprawy przez fachowców, różnych specjalistów; stosuje się do celów koordynacji działań np. Rada Ministrów.

Organy monokratyczne - jednoosobowe, tylko 1 osoba upoważniona jest do wydawania decyzji. Może ona mieć swój aparat pomocniczy, ale nie może on podejmować rozstrzygnięć bez upoważnienia organu monokratycznego. Zalety organów monokratycznych: szybkość działania w określonym zakresie spraw; fachowa wiedza (powinna być!); jasno określona odpowie­dzialność. Wadami organów monokratycznych jest brak zalet, które posiada organ kolegialny. Stosunek organów kolegialnych do organów monokratycz­nych jest różnorodny - czasem organ kolegialny jest nadrzędny do monokratycznego a czasem jest odwrotnie. Organ kolegialny może decydować (Rada Gminy), inicjować, kontrolować, wydawać opinie lub jedno i drugie. Czasem organ monokratyczny musi mieć zgodę organu kolegial­nego lub odwrotnie.

8. Zasady:

1. centralizacji- polega na tym, że system organów ad­ministracji jest tak zorganizowany, że podejmowanie decyzji należy do organów wyższych, a organy niższe przygotowują tylko rozstrzygnięcia. Inną odmianą systemu centralistycznego jest sytuacja gdzie organy niższe podejmują rozstrzygnię­cia, ale są w tym podporządkowane zaleceniom organów wyższych. Historycznie centralizacja dominowała w państwach absolut­nych. W miarę rozwoju demokracji pojawia się decentralizacja. Zalety centralizacji: zapewnia spójność aparatu administracji państwowej; wspomaga jednolitość działań administracji; jest korzystny dla administracji wojskowej i podobnych; sprawdza się w okresie wojen, odbudowy zniszczeń itd., bo pozwala na efektywne i równomierne do potrzeb rozprowadzenie środków ekonomicz­nych w kraju. Wady centralizacji: prowadzi do zaniku gospodarności i samodzielności ośrodków lokalnych; organy wyższe nie znają często potrzeb lokalnych, stąd ich polityka jest niewłaściwa. Zasada centralizacji wiąże się z zasadą Hierar­chicznego Podporządkowania - pełne podporząd­kowanie organów niższych szczebli jednostkom wyższym. Hierarchiczne podporządkowanie przejawia się w podwójnej zależności: zależność służbowa - nie ma prawnego ograniczenia w wydawaniu poleceń służbowych org. niższego przez org. wyższy; zależność osobowa - org. wyższy ma prawo do obsadzenia, awansu, zwolnień, nagradzanie, pociąga­nie do odpowiedzialności organów niższych. Organ wyższy zgodnie z zasadą hierarchicznego podporządkowania może żądać od organu niższego wypełnienia swoich zarządzeń, ma też prawo kontroli i prawo do informacji przez otrzymanie sprawozdań. Hierarchiczne podporządkowanie może wystąpić między organami oraz w strukturze wewnętrznej organów np. minister - dyrektorzy departamentów. Zalety hierarchicznego podporząd­ko­wania: jednolitość działania całej struktury; łatwe ustalenie, uzasadnienie i egzekwowanie odpowiedzialności; brak sporów kompetencyjnych, bo są one jasne.

• nadzór przybiera postać nadzoru dyrektywalnego

• organ nadzoru może nakazać zachowanie się w określony sposób-wydać dyrektywę wiążącą

• istotna część kompetencji jest przypisana centrum, które się nie dzielą

• trzon decyzji jest skupiony w jednym ręku (struktury wojskowe)

• wada- zanik gospodarności, przedsiębiorczości

• obecna konstytucja

• preferuje zasadę centralizacji

2. decentralizacji- to system, w którym podmioty administrujące mają prawnie zagwarantowaną samodzielność, nie są hierarchicznie podporządkowane organowi wyższemu. Konstytucja z 1997r. preferuje zasadę dekoncentracji, czego wyrazem jest wprowa­dzenie samorządu terytorialnych czy zawodowych. Decentrali­zacja może mieć zalety: bliskość podmiotów decydujących do załatwionych spraw, co wpływa na szybsze i lepsze poznanie źródeł ewentualnych wad decyzyjnych; zwiększenie odpowie­dzialności i gotowości jej ponoszenia przez zbliżenie do wydawa­nych decyzji; udział zainteresowanego czynnika społecznego we władzy (w samorządach). Administracja zdecentralizowana wiąże się z samodzielno­ścią w zakresie wykonywania prawa (tylko!). Musi działać ona zgodnie z prawem państwowym (zasada praworządności), dlatego organy administra­cji zdecentralizowanej poddane są nadzorowi.

3. koncentracji- formalne lub nieformalne skupienie kompetencji władczych na danym szczeblu organizacji politycznej bądź państwowej przez jeden organ. Pod pojęciem koncentracji rozumie się również skupienie procesu decyzyjnego w ręku organów centralnych; przy koncentracji zmniejsza się liczba pośrednich szczebli decyzji (podejmowanie decyzji przesuwa się w górę) i zmniejsza się liczba osób podejmujących decyzje. Koncentracja łączy się z centralizacją i dotyczy relacji między organami administracji. Nadmierna koncentracja utrudnia zdobywanie informacji o sytuacji w terenie, pozbawia samodzielności i odpowiedzialności niższe instytucje, co w sytuacjach nagłych przy utrudnionej komunikacji powoduje paraliż decyzyjny. Przy nadmiernej koncentracji, nadrzędna pozycja jednego organu władzy centralnej jeśli nie jest równoważona przez inne podmioty władzy i nie podlega ich kontroli, zaburza zasadę równowagi systemu politycznego i jest sprzeczna z demokratyczną zasadą podziału władzy politycznej i państwowej. Koncentracja władzy może być również cechą sposobu zarządzania przedsiębiorstwem lub organizacją.

4. dekoncentracji- to formalny lub nieformalny podział kompetencji władczych pomiędzy kilka instytucji, ośrodków decyzyjnych, które funkcjonują na różnych szczeblach organizacji (centralnym, regionalnym, lokalnym).

Pojęcie:

1. kontroli- jest to badanie zgodności stanu istniejącego z postulowanym. Przy badaniu stanu istniejącego z postulowa­nym stosuje się mierniki oceny poprawności działania podmiotu kontrolowanego i te mierniki noszą nazwę kryteriów kontroli. Kryteria kontroli : legalność, rzetelność, gospodarność, celowość, zgodność z polityką rządu, uwzględnienie interesu indywidualnego, publicznego, skuteczność w realizacji zadań publicznych. Najważniejsze kryterium to kryterium legalności, jemu podporządkowana jest cała reszta. 2. Rodzaje kontroli: a) z punktu widzenia zasięgu zależności organizacyjnych: zewnętrzna - podmiot kontrolujący znajduje się poza strukturą organizacyjną podmiotu kontrolowanego; wewnętrzna - podmiot kontrolujący znajduje się w strukturze podmiotu kontrolowanego b) ze względu na sposób przeprowadzania kontroli: inspekcja - dokonuje się jej w drodze bezpośredniej obserwacji działania jednostki kontrolowanej i przez porównanie tych działań i zachowań ze wzorcami działań i zachowań poprawnych; lustracja - jest kontrolą skierowaną nie na zachowanie się podmiotu, lecz zwykle na określony podmiot, na jego rzeczywisty stan, jego cechy w porównaniu z odpowied­nimi wzorcami określającymi stan pożądany; rewizja - ma z reguły charakter kontroli finansowej. Polega na porównaniu rzeczywistego stanu środków finansowych i innych składników majątkowych z odpowiednią dokumentacją; wizytacja - zmierza do oceny poprzez bezpośredni wgląd w całokształt działalności jednostki kontrolowanej c) z punktu widzenia stosunku w czasie czynności kontrolowanej do czynności kontrolującej: kontrola wstępna - to wkraczanie w czynność jednostki kontrolowanej zanim ta podejmie działanie na zewnątrz. Jest to kontrola zamierzeń podjęcia określonego działania przez organ kontrolowany. Występuje najrzadziej; kontrola faktyczna - to wkraczanie w czynność jednostki kontrolowanej w toku samego działania. Ta kontrola towarzyszy procesowi działania; kontrola następna - to kontrola po dokonanej czynności. Ten rodzaj kontroli koncentruje się na etapach działania które zostały już dokonane. Jest to najczęściej spotykana i najbardziej efektywna forma kontroli. d): z urzędu - z reguły ma na celu ochronę interesu publicznego; na wniosek - ma na celu ochronę interesu indywidualnego. e) ze względu na zakres kontroli: zupełna (nieograniczona) - obejmuje całość działania kontrolowanej jednostki. W zasadzie niemożliwa ze względu na ograniczone środki którymi dysponują instytucji kontrolne oraz konieczność obradzania pracowników adm pewną dozą zaufania; ograni­czona - dotyczy fragmentu wskazanego przez obywatela bądź wybranego przez aparat kontrolny.

Cechy kontroli

a)bezstronna: ma być obiektywna; bezstronność jest zapew­niona wtedy gdy organ kontrolujący nie jest powiązany z jednostką kontrolowaną stosunek nadzoru, gdy nie ponosi za jej działalność odpowiedzialności; uniezależnienie jednostek kontrolujących od administracji (NIK, RPO, kontrola sądowa, społeczna, parlamentarna).

b)fachowa: kontroler powinien być wybitnym znawcą badanej działalności adm; zakresem wiedzy i doświadczenia powinien przewyższać tych których działalność ma kontrolować.

c)efektywna: wykorzystanie wyników kontroli dla poprawy działalności jednostki kontrolowanej; zależne jest to także od tego czy organ nadzorczy podejmie stosowne kroki korygujące czy też nie; stosunek miedzy nakładami a wynikami kontroli można określić jako efektywność kontroli.

Podmioty podlegające kontroli: obywatele; organy adm państwowej, rządowej, samorządowej; gospodarcze podmioty państwowe i samorządowe; gospodarcze podmioty prywatne; niektóre podmioty społeczne (partie polityczne)

2. nadzoru

Definicja: jest to pewien zespół realizowanych kompetencji mających na celu usunięcie nieprawidłowości i zapobiegnięcie im na przyszłość. Pojęcie nadzoru jest pojęciem szerszym od kontroli, obejmuje pojęcie kontroli (nadzór obejmuje zawsze kontrolę, natomiast wykonywanie kontroli nie musi się łączyć z prawem wykonywania środków nadzorczych. O nadzorze mówi się wówczas gdy w grę wchodzi prawo wydawania poleceń, wiążących dyrektyw co do zmiany kierunków działania. Nadzór nie ogranicza się zatem do obserwacji i ustaleń stanu faktycz­nego, ale łączy się z możliwością stosowania środków nadzoru. Kontrola to pierwszy etap nadzoru.

3. kierownictwa

Kierownictwo jest to działanie organu administracji publicznej organizacyjne, inicjatywne, koordynacyjne, sprawdzające, kadrowe, nadzorcze, kontrolne.

9. Podmioty wykonujące administrację publiczną.

W ujęciu podmiotowym administrację publiczną tworzy współcześnie system administracji rządowej i samorządowej oraz szereg innych podmiotów podlegających regulacjom prawnym, tworzonych dla wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej. Wykonywanie administracji publicznej wymaga istnienia rozbudowanego aparatu administracyjnego, na który składają się różne jednostki organizacyjne, wykonujące funkcje administracji publicznej, takie jak organy administracji rządowej i samorządowej, zakłady publiczne i zakłady użyteczności publicznej, a także niektóre przedsiębiorstwa państwowe, organizacje społeczne, spółki prawa handlowego, fundacje i in., które wykonują funkcje administracji publicznej w oparciu o specjalne upoważnienia. Zasadniczym elementem układu podmiotowego administracji publicznej jest organ administracji publicznej. Organem administracji publicznej jest osoba lub grupa osób w przypadku organu kolegialnego wyodrębniona w strukturze organizacyjnej państwa i aparatu administracji publicznej, realizująca przypisanej jej prawem kompetencje (prawa i obowiązki), polegające na działalności wykonawczo-zarządzającej w zakresie stanowienia i stosowania prawa oraz działająca w imieniu i na rachunek państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, uprawniona do posługiwania się środkami władczymi. Pomimo iż organ jest organizacyjnie wyodrębniony, to jednocześnie wchodzi w skład aparatu administracji publicznej w państwie, tworząc jeden z elementów jego struktury i będąc z nim organizacyjnie i funkcjonalnie powiązanym. Organ administracji publicznej dla realizowania swoich kompetencji jest wyposażony w urząd. Urząd organu administracji publicznej to zorganizowany zespół osób i środków materialnych przydanych organowi do wykonywania jego funkcji. Takimi urzędami są np. urząd gminy, starostwo, urząd marszałkowski, urząd wojewódzki, stacja sanitarno-epidemiologiczna, ministerstwo. Urząd zasadniczo różni się od organu tym, że nie posiada żadnych kompetencji.

10. Pojęcie i typologia organów administracji publicznej.

Organ administracji publicznej - zasadnicza jednostka składowa administracji w sensie podmiotowym.
Organ administracji publicznej- osoba lub grupa osób znajdująca się w strukturze organizacyjnej władzy publicznej powołana do realizacji norm prawa administracyjnego w granicach przyznanych przez prawo kompetencji, wyposażona w odpowiednie środki materialne i ludzkie.
Kodeks postępowania administracyjnego (KPA) przez pojecie organu administracji publicznej rozumie: Premiera, ministrów, szefów centralnych organów administracji rządowej oraz wojewodów, a także działające w ich imieniu lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonych i niezespolonych), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz podmioty powołane z mocy prawa do załatwiania indywidualnych spraw w drodze decyzji administracyjnych.

Rodzaje administracji publicznej(typologia)

1. W sensie podmiotowym:

• rządowa - wykonywana bezpośrednio przez org państwa w imieniu i na rzecz państwa

• samorządowa- adm publiczna wykonywana przez korporacje, wykonywana z umocowania państwa, nie musi być zorganizowana na zasadzie hierarchii. Działają w ramach struktur zdecentralizowanych(np. powiat nie jest organem II instancji w stosunku do gminy). Samorządowe Kolegia Odwoławcze(SKO) działają w strukturze samorządu, ale nie są jednostkami samorządu.

2) a) specjalna: powołana do wykonywania zadań o zasięgu krajowym

b)terenowa: powołana do działania na określonym terytorium

3) adm zespolona

a)niezespolona - względna samorządność w terenie, podporządkowana tylko wyższym jednostkom o b)wyspecjalizowanym charakterze.

Administracja rządowa ma charakter korporacyjny(każdy samorząd jest korporacja, ale nie każda korporacja jest samorządem). Przynależność do samorządu jest przymusowa, niedobrowolna.

Samorząd może być: terytorialny, zawodowy, wyznaniowy(wyznaniowy u nas nie funkcjonuje).

Samorząd gospodarczy, przynależność do tego samorządu nie jest przymusowa, dlatego u Ziemskiego o samorządzie gospodarczym nawet nie wspominamy, bo nie jest to samorząd w rozumieniu nauki prawa administracyjnego.

4)ze względu na działalność adm publicznej

a)o charakterze władczym: władczość pojmowana jako jednostronność działania administracji publicznej, co oznacza ze administracja może kształtować sytuacje innych podmiotów niezależnie od woli tych podmiotów. Przeciwwaga dla tych czynności jest dwustronność, konsensualnosc.

b)o charakterze niewładczym: charakter konsensualny, administracja może cos zrobić, jeśli jest wola obu stron.

5) a)wkraczająca: może ingerować w sferę czyichś praw i obowiązków , np. nakazuje zdobycie koncesji na sprzedaż alkoholu, jeśli chcemy go sprzedawać, musimy mieć koncesje.

b)świadcząca: adm dokonuje czegoś na nasza rzecz, np. umożliwia zdobycie koncesji na sprzedaż alkoholu

6) Administracja podział przedmiotowy:

1. budowlana

2. wodna

3. górnicza

4. morska

5. drogowa

6. skarbowa

11. Istota samorządu i typologia jego form.

Samorząd terytorialny stanowi wyodrębniony w strukturze państwa. powstały z mocy prawa związek lokalnego społeczeństwa (korporacja,), powołany do samodzielnego wykonywania administracji publicznej, wyposażony w materialne środki umożliwiające realizację nałożonych na nie zadań. Jest to forma zdecentralizowanej władzy publicznej. Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządowa. Istota samorządu jest to. że zarządza sprawami publicznymi przez samych zainteresowanych.

Istotą samorządu jest samodzielne wykonywanie zadań administracji publicznej przez związki (korporacje) publiczno-prawne niezależne od administracji rządowej, ale podobne nadzorowi. Samorząd działa na podstawie ustaw. Ma odrębną osobę prawną (działa w swoim imieniu). Organy samorządu nie są organami państwa, lecz osobnych związków.

Istotne cechy samorządu wg. Z . Leońskiego:

• przepisy powinny zagwarantować prawo do zarządzania swoimi sprawami wyłonionym grupom społecznym i ich organom (korporacyjny charakter samorządu)

• członkiem samorządu jest się obligatoryjnie z mocy ustawy

• samorządy wykonują zadania administracji publicznej

• zarządzanie sprawami samorządu odbywa się na zasadzie samodzielności (decentralizacji), nadzór jest tylko w przypadkach przewidzianych ustawą

Obecnie w RP samorządy działają z woli państwa- ustawa przesądza o ich powstaniu, organizacji i zakresie działania

Rozróżnia się różne typy samorządów, ze względu na to co łączy grupy ludzi(typologia):

• terytorialny- zamieszkiwanie wspólnego terytorium (inaczej zwany komunalnym i powszechnym)

• specjalny- w jego skład wchodzą:

• gospodarczy- członków łączą wspólne interesy gospodarcze

• zawodowy- podstawą wyodrębnienia grupy jest wykonywanie danego zawodu

• wyznaniowy

• narodowościowy

Przynależność do samorządu jest przymusowa, wyjątkiem są: Izba Gospodarcza i samorząd rzemieślniczy, bo członkowstwo w nich jest dobrowolne (to nie jest samorząd w ścisłym znaczeniu).

12. Zakłady prawa administracyjnego.

Przez termin „zakład” rozumie się różne instytucje.

W nauce prawa administracyjnego terminem tym obejmuje się te organizacyjne jednostki państwa lub ogół prawa publicznego, które nie są ani organami państwa, ani przedsiębiorstwami. Są to zakłady różnych typów: zakłady podejmujące działalność naukową, oświatową, wychowawczą, zakłady służby zdrowia i opieki społecznej, zakłady w dziedzinie kultury, itd. Są to tzw. budżetowe jednostki powołane do zaspokajania potrzeb socjalno- kulturalnych potrzeb społeczeństwa.

E. Ochendowski: ”zakładem publicznym jest jednostka organizacyjna, nie będąca organem państwa (urzędem) ani organem samorządu, która została powołana do wykonywania zadań publicznych i jest uprawniona do nawiązywania stosunków administracyjnoprawnych. Jest to jednostka organizacyjna wyposażona w zespół środków osobowych (personel) i rzeczowych, realizująca zadania publiczne i korzystająca z władztwa zakładowego.”

13. Zlecanie funkcji administracji publicznej i prywatyzacja zadań publicznych.

Funkcje administracji publicznej mogą być zlecane:

• organizacjom społecznym (wg KPA to „organy zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organy społeczne”);

• organom państwowym;

• komunalnym jednostkom organizacyj­nym.

Zlecenie funkcji administracji publicznej to instytucja polegająca na tym, że przepisy powierzają lub pozwalają na powierzenie danemu podmiotowi, który nie jest organem administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, wykonywania zadań administracji publicznej. Także organiza­cja społeczna może mieć też kompetencje do wydawania decyzji admini­stracyjnych. Zlecanie funkcji administracji publicznej organizacjom społecznym może nastąpić w drodze ustawowej. Zlecenie nie zmienia charakteru organizacji - w zakresie wykonywania zadań zleconych działa jako organ administracji, w zadaniach własnych zachowuje swoje pierwotne kompeten­cje.

Organizacje wykonu­jące zadania zlecone administracji publicznej:

• ochotnicze straże pożarne i związki OSP (działa w oparciu o Prawo o stowarzyszeniach, a w zakresie ochrony przeciwpożarowej wg ustawy o ochronie przecipożarowej);

• PCK;

• Polski Związek Łowiecki itd.

Obecnie widoczna jest tendencja w ramach prywatyzacji zadań administracji publicznej do przekazywania zadań publicznych podmiotom prywatnym. Celem tego jest zapobieżenie przecią­żeniu i rozrostowi aparatu administracji publicznej.

14. Rola fundacji w wykonaniu funkcji administracji publicznej.

Fundacja jest instytucją opartą na majątku przeznaczonym przez fundatora na cele społeczne lub gospodarczo użyteczne, szczególnie na:

• ochronę zdrowia;

• rozwój gospodarki;

• naukę i oświatę;

• wycho­wanie;

• kulturę i sztukę;

• pomoc społeczną;

• ochronę środowiska i zabytków.

Fundacje nie są podmiotami prawa publicznego, wspomagają działania organów administra­cji publicznej. Fundacja ma osobowość prawną.

Fundatorem mogą być: osoby fizyczne niezależnie od obywatelstwa i miejsca zamiesz­kania; osoby prawne z siedzibą w RP lub za granicą. Fundacja działa na podstawie ustaw i statutu.

Statut określa: nazwę, siedzibę, majątek, cele, zasady, formy i zakres działań, skład i organizację zarządu, sposób jego powołania, obowiązki i uprawnienia oraz inne postanowienia. Fundacja uzyskuje osobowość prawną przez wpis do rejestru Sądu Rejonowego dla Miasta Stołecznego Warszawy (sąd sprawdza podstawę prawną i zgodność celu i statutu z przepisami prawa). O wpisie do rejestru sąd zawiadamia ministra właściwego ze względu na cele fundacji i zakres jej działania, oraz woje­wodę właściwego ze względu na siedzibę fundacji, jeżeli terenem jej działania jest dane województwo. Fundacja składa właściwemu ministrowi sprawozdanie z działalności. Wojewoda lub minister mogą wystąpić do sądu o uchylenie uchwały fundacji w razie rażącej sprzeczności z jej celami, statutem lub ustawami. Wojewoda lub minister w razie uchybień zarządu mogą wyznaczyć mu termin likwidacji tych uchybień. Po bezskutecznym upływie tego terminu wojewoda lub minister mogą wystąpić do sądu o zawieszenie zarządu lub wyznaczenie przymusowego zarządcy. Fundacja ulega likwidacji: w razie osiągnięcia celu; wyczerpania środków finansowych lub majątku; w sposób przewidziany w statucie; w razie braku postanowień statuto­wych, dokonuje tego wojewoda lub minister zwracając się o likwidację do sądu. Fundacje zagraniczne mogą w RP tworzyć swoje przedstawiciel­stwa za zezwoleniem właściwego ministra i w zakresie określonym w tym zezwoleniu. Fundacja prawa publicznego uzyskuje od państwa kapitał i inne środki mająt­kowe w celu wykonania zadań publicznych i jest wyposażona we władztwo państwowe.

15. Prezydent RP jako organ władzy wykonawczej.

Prezydent RP - jest najwyższym przedstawicielem RP i gwarantem ciągłości władzy państwowej. Czuwa nad prze­strzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodle­głości jego terytorium. Jako reprezentant państwa w jego stosunkach zewnętrznych ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli RP w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych, przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych. Jest najwyższym zwierzch­nikiem Sił Zbrojnych. Nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego, nadaje ordery i odznaczenia, stosuje prawo łaski, powołuje sędziów. Powołuje: Pierwszego Prezesa i prezesów Sądu Najwyższego, Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego, Prezesa i wicepreze­sów NSA, członków Rady Polityki Pieniężnej, członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego i członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. W zakresie legislacji Prezydent korzysta z inicjatywy ustawodaw­czej, podpisuje lub odmawia podpisania ustaw, zarządza ogłoszenie ustawy oraz umowy międzynaro­dowej w Dzienniku Ustaw RP, wydaje rozporządze­nia, zarządzenia, nadaje statut Kancelarii Prezydenta RP. Akty urzędowe Prezydenta wymagają dla swej ważności podpisu Prezesa RM; nie dotyczy to aktów Prezydenta wyliczonych w art.144 ust.3 Konstytucji. Funkcją Prezydenta jest stanowienie aktów normatywnych. Są nimi: rozporządzenia wykonawcze wydawane na podstawie delegacji ust. Mają charakter powszechnie obowiązujący (art. 142u1 i 92-93 Konstytucji); zarządzenia wydawane na podstawie delegacji ustawowej lub norm kompetencyjnych zawartych w ustawie; mają charakter aktów wewnętrznych; szczególne akty normatywne czyli zarządzenia częściowej lub powszechnej mobilizacji i użycie Sił Zbrojnych (art. 136), akty w stanach zagrożenia, wprowadzenie stanu wojennego i wyjątkowego przez rozporządzenie i na wniosek Rady Ministrów (art. 229-230); w czasie stanu wojennego Prezydent wydaje rozporządzenia z mocą ustawy (art.234); Prezydent nadaje statut kancelarii Prezydenta RP (145u3 pkt.28). Funkcja wykonawcza Prezydenta przejawia się w prowadzeniu polityki państwa i wykonywaniu ustaw.

16. Status prawny Rady Ministrów i Prezesa RM.

Rada Ministrów (skład). O RM, jej składzie i kompetencjach stanowi Konstytucja, a zwłaszcza jej rozdział „Rada Ministrów i administracja Rządowa” oraz ustawy zwykłe. Organizację i tryb pracy RM oraz zakres działania ministrów reguluje ustawa z 8 sierpnia 1996r. o organizacji i trybie pracy RM oraz zakresie działania ministrów. W skład RM wchodzą: Prezes RM, wiceprezesi RM, ministrowie, przewodniczący określonych w ustawach komitetów. Powołanie wiceprezesa RM nie jest obligatoryjne. Konstytucja pozwala, aby Prezes RM, obok funkcji szefa Rządu, sprawował funkcje kierownika działu administracji rządowej. Również wiceprezes RM może łączyć swoją funkcje z funkcją ministra. Obecnie w skład RM, poza Prezesem RM, wiceprezesami RM oraz ministrami, wchodzi- na podstawie art.4 ust.2 ustawy z 8 sierpnia 1996r. o Komitecie Integracji Europejskiej- przewodniczący tego Komitetu. Według art.4 ust.2 ustawy z 8 sierpnia 1996r. o Rządowym Centrum Studiów Strategicznych Prezes tego Centrum wchodzi w skład RM. Według art149. ust.1 Konstytucji ministrów można podzielić na: - ministrów kierujących określonymi działami administracji rządowej, - ministrów wypełniających zadania wyznaczone im przez Prezesa RM. Rada Ministrów (powoływa­nie). Powołanie RM wymaga współdziałania najwyższych organów państwowych, Prezydenta i Sejmu. Art.154 i 155 Konstytucji określają sposoby powoływania rządu. Typowy sposób powoły­wania rządu: Prezydent desygnuje Prezesa RM, a na jego wniosek powołuje RM w składzie zaproponowanym przez Prezesa RM, w ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji RM. Samo powołanie Prezesa RM przez Prezydenta następuje wraz z powołaniem RM. Prezes RM najpóźniej w ciągu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta, przedstawia Sejmowi program działania RM wraz z wnioskiem o udzielenie wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów. Rada Ministrów (odwoływanie). Prezes RM składa dymisję RM na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu. Ponadto Prezes RM składa dymisję RM w razie: nieuchwalenia przez Sejm wotum zaufania dla RM, wyrażenia RM wotum nieufności, rezygnacji Prezesa RM. Przyjmując dymisję RM Prezydent powierza jej dalsze sprawowanie obowiązków do czasu powołania nowej RM. Sejm może wyrazić wotum nieufności RM bądź poszcze­gólnemu ministrowi. Prezydent odwołuje ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności.

17. Status prawny ministra oraz kierownika tzw. urzędu centralnego.

Minister - urzędnik, który jest członkiem rządu (Rady Ministrów) i kieruje ministerstwem. Słowo minister pochodzi od łac. minister - sługa, pomocnik. Minister jest naczelnym organem administracji państwowej. Kieruje wyodrębnionym działem lub działami administracji rządowej (dawniej mówiono o tzw. resorcie) lub jest tzw. ministrem bez teki. Wykonuje swoje zadania przy pomocy sekretarzy stanu i podsekretarzy stanu (zwyczajowo nazywanych wiceministrami) oraz specjalnego urzędu: ministerstwa. Wchodzi też w skład Rady Ministrów. Minister jest powoływany na stanowisko i odwoływany z niego postanowieniem Prezydenta RP na wniosek Prezesa Rady Ministrów. Minister obejmuje urząd dopiero po złożeniu przysięgi wobec Prezydenta RP, której treść określona jest art. 151 Konstytucji RP.

1. Ministrowie kierują określonymi działami administracji rządowej lub wypełniają zadania wyznaczone im przez Prezesa Rady Ministrów. Zakres działania ministra kierującego działem administracji rządowej określają ustawy.

2. Minister kierujący działem administracji rządowej wydaje rozporządzenia. Rada Ministrów, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może uchylić rozporządzenie lub zarządzenie ministra.

3. Do przewodniczącego komitetu, o którym mowa w art. 147 ust. 4, stosuje się odpowiednio przepisy odnoszące się do ministra kierującego działem administracji rządowej.

Art.140. 1. Ministrowie kierują określonymi działami administracji rządowej lub wypełniają zadania wyznaczone im przez Prezesa Rady Ministrów. Zakres działania ministra kierującego działem administracji rządowej określają ustawy.

2. Minister kierujący działem administracji rządowej wydaje rozporządzenia. Rada Ministrów, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może uchylić rozporządzenie lub zarządzenie ministra.

3. Do przewodniczącego komitetu, o którym mowa w art. 147 ust. 4, stosuje się odpowiednio przepisy odnoszące się do ministra kierującego działem administracji rządowej.

Art. 150. Członek Rady Ministrów nie może prowadzić działalności sprzecznej z jego obowiązkami publicznymi.

Urząd centralny - termin używany na oznaczenie kierownika organu, urzędu lub jednostki o innej nazwie, podlegającego Radzie Ministrów, Prezesowi Rady Ministrów czy ministrowi i utworzonego na podstawie szczególnej ustawy. Podstawowym kryterium odróżniającym urzędy centralne od organów naczelnych jest to, że kierownicy (szefowie) tych urzędów centralnych nie wchodzą w skład Rady Ministrów (mimo że ich zakres zadań i kompetencji rozciąga się na terytorium całego państwa), z czego wynika, iż nie posiadają oni niektórych kompetencji przypisywanych przez Konstytucję ministrom (np.: do wydawania rozporządzeń).

18. Reformy w podziałach terytorialnych w latach 72-75 i 98-99.

Lata 72-75

Ustawą z dnia 28 maja 1975 r. wprowadzono w Polsce dwustopniowy podział administracyjny. Reforma była końcowym etapem kolejnych przemian administracyjnych trwających od momentu likwidacji gmin, a w ich miejsce wprowadzenia gromad pod koniec 1954 roku. Stopniowe likwidowanie słabych ludnościowo, ekonomicznie, infrastrukturalnie i rozwojowo gromad rozpoczęto pod koniec lat 50. i kontynuowano etapowo przez lata 60.. Na początku lat 70. dużo większe i o znacznie zmniejszonej ilości gromady coraz bardziej przypominały gminy, które w końcu reaktywowano z dniem 1 stycznia 1973 r. (jednocześnie likwidując gromady a także osiedla). Manipulacje na szczeblu powiatowym rozpoczęto powołaniem pod koniec 1972 r. największego powiatu w Polsce - bieszczadzkiego, utworzonego z trzech skomasowanych powiatów. W kolejnych latach (1973 i 1975) przeprowadzono wielką akcję przyłączania (bądź łączenia) jednostek administracyjnych (zarówno miast jak i gmin) do większych sąsiednich ośrodków miejskich. Spowodowało to znaczne zredukowanie niektórych powiatów pod względem administracyjnym (najbardziej drastycznym przykładem był powiat tyski o 16 jednostkach, który w przeddzień reformy składał się już tylko z trzech enklaw miejskich).

Z dniem 1 czerwca 1975 r. zlikwidowano 314 powiatów, a w miejsce 17 województw i 5 miast wydzielonych (Warszawa, Łódź, Kraków, Wrocław i Poznań) wprowadzono nowy podział na 49 województw. Poza województwami, jednostkami administracyjnymi stopnia wojewódzkiego były także miasto stołeczne Warszawa oraz miasta Kraków, Łódź i Wrocław, co wpłynęło na oficjalne określenie województwa warszawskiego jako stołeczne a krakowskiego i łódzkiego jako miejskie (województwo wrocławskie i Wrocław posiadało wspólną Radę Narodową). Obok gmin, jako jednostek stopnia podstawowego, w większych miastach działały także dzielnice. Charakterystyczne dla postreformalnego podziału było to, iż tylko nieliczne województwa miały więcej niż 1 milion mieszkańców oraz fakt, że stolicami nowych województw zostały w wielu przypadkach średnie bądź małe prowincjonalne miasta, w których właśnie dzięki awansowi do rangi miasta wojewódzkiego nastąpił rozwój gospodarczy. Pociągnęło to za sobą znaczne wydatki związane z budową m.in. nowych Komitetów Wojewódzkich PZPR, urzędów wojewódzkich, sądów, prokuratur i komend wojewódzkich MO.

Oficjalnym celem reformy było dostosowanie podziału administracyjnego do potrzeb przyspieszonego rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, lepsze zaspokajanie rosnących potrzeb społeczeństwa oraz usprawnienie zarządzania gospodarką narodową oraz funkcjonowania organów władzy i administracji państwowej. Rzeczywistym powodem mogła jednak być obawa władz centralnych w Warszawie przed rosnącymi w siłę ekonomiczną i administracyjną dotychczasowymi województwami, co z kolei mogłoby mieć wpływ na ich usamodzielnianie się względem centrali. Zwłaszcza obawa przed potęgą największych, gęsto zaludnionych i silnie uprzemysłowionych województw (warszawskiego, łódzkiego, krakowskiego) spowodowało pozornie nielogiczne utworzenie najmniejszych województw wokół największych miast.

Lata 98-99

Reforma administracyjna Polski weszła w życie 1 stycznia 1999 i wprowadziła 3-stopniową strukturę podziału terytorialnego. Oprócz województw rządowo-samorządowych i istniejących od 1990 roku gmin przywrócono także zlikwidowane w 1975 powiaty. Reforma miała na celu budowę samorządności, usprawnienie działań władz w terenie i przybliżenie ich do obywatela. Zmniejszono liczbę województw z 49 do 16. Większość miast, które straciły prawa miast wojewódzkich, weszły do grupy powiatów grodzkich, czyli miast na prawach powiatu.

W ramach przygotowania do przywrócenia samorządowych powiatów wdrożono Miejski Program Pilotażowy Reformy Administracji Publicznej.

Efektem zmian było zmniejszenie roli wojewody na rzecz marszałka województwa i samorządu wojewódzkiego. Część obiektów dotąd będąca w gestii wojewody przeszła pod zarząd poszczególnych szczebli samorządowych. Wraz z ich przekazaniem, stopniowo przekazywano także narzędzia ich finansowania, w postaci: udziału w podatku dochodowym, udziału w podatku od osób prawnych, dotacji i subwencji.

19. Czynniki kształtujące podział terytorialny.

-    przesłanki natury politycznej (decentralizacja, centralizacja),
-    ukształtowanie terenu,
-    rozmieszczenie ludności,
-    rozmieszczenie gospodarki,
-    układ sieci komunikacyjnej,
-    naturalne ciążenie ludności do ośrodków zurbanizowanych i kulturalnych oraz zaspokajania potrzeb duchowych,
-    przesłanki historyczno-urbanistyczne.

20. Aktualny podział terytorialny.

• I stopnia - 16 województw.

• II stopnia - 379 powiatów.

• 65 grodzkich (miasto na prawach powiatu) - gmina o statucie miasta, wykonująca zadania powiatu.

• 314 ziemskich - skupiające od kilku do kilkunastu sąsiadujących ze sobą gmin.

• III stopnia - 2479 gmin

• 306 miejskich - gmina, która zawiera się w administracyjnych granicach miasta.

• 597 miejsko-wiejskich - gmina, w skład której wchodzi miasto oraz kilka wsi.

• 1576 wiejskich - gmina, która na swoim terytorium nie zawiera miasta.

21. Terytorialne podziały specjalne i podziały pomocnicze.

PODZIAŁY TERYTORIALNE SPECJALNE
Specyfika administracji niezespolonej uzasadnia niejednokrotnie przyjęcie rozwiązań organizacyjnych, dla których zasadniczy podział terytorialny okazuje się nieprzydatny. Dla potrzeb tej kategorii organów, a także innych podmiotów (np. organów wymiaru sprawiedliwości, samorządów zawodowych) tworzy się podziały terytorialne specjalne. Problematyka podziałów terytorialnych specjalnych była i jest nadal rozproszona w licznych ustawach szczególnych.
Zawarte w ustawie z dnia 22 marca 1990 roku o terenowych organach administracji rządowej ogólnej definicje i postanowienia dotyczące podziałów specjalnych precyzują podstawy i normy prawne dla powoływania i znoszenia tych podziałów.
Zgodnie z ustawą podziały terytorialne specjalne to przewidziane ustawami szczególnymi podziały na potrzeby określonych dziedzin administracji, albo podziały przeprowadzone w innych społecznie uzasadnionych celach.
Podziały terytorialne specjalne powinny być tworzone tylko na podstawie ustawy -potwierdza to względną trwałość tych podziałów. Wprowadzono nakaz synchronizacji tych podziałów z podziałem zasadniczym: podziały specjalne nie powinny naruszać granic jednostek podziału zasadniczego, a utworzenie terytorialnego podziału specjalnego oraz zmiany w tym podziale wymagają porozumienia z ministrem właściwym do spraw administracji.
Postanowienia ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o administracji rządowej w województwie dotyczące tworzenia organów administracji niezespolonej wyłącznie w drodze ustawy i szczególnych sytuacjach: gdy jest to zdeterminowane ogólnopaństwowym charakterem wykonywanych zadań, > lub terytorialnym zasięgiem przekraczającym obszar jednego województwa.
PRZYKŁADY PODZIAŁÓW DLA CELÓW SPECJALNYCH
PROKURATURA DZIAŁA W TERENIE NA TRZECH SZCZEBLACH:

- 10 prokuratur apelacyjnych,
-42 prokuratury okręgowe,
-347 prokuratur rejonowych.

22. Status prawny wojewody.

Wojewoda jest:

1) przedstawicielem Rady Ministrów w województwie;

2) zwierzchnikiem rządowej administracji zespolonej w województwie;

3) organem rządowej administracji zespolonej w województwie;

4) organem nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego i ich związków pod względem legalności, z zastrzeżeniem ust. 2;

5) organem administracji rządowej w województwie, do którego właściwości należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie niezastrzeżone w odrębnych ustawach do właściwości innych organów tej administracji;

6) reprezentantem Skarbu Państwa, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach;

7) organem wyższego stopnia

Wojewodę powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej.

2. Na stanowisko wojewody może być powołana osoba, która:

1) posiada obywatelstwo polskie;

2) posiada tytuł zawodowy magistra lub tytuł równorzędny;

3) posiada 3-letni staż pracy w zakresie kierowania zespołami ludzkimi;

4) nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe;

5) korzysta z pełni praw publicznych;

6) cieszy się nieposzlakowaną opinią.

Prezes Rady Ministrów kieruje działalnością wojewody, w szczególności wydając w tym zakresie wytyczne i polecenia, żądając przekazania sprawozdań z działalności wojewody oraz dokonując okresowej oceny jego pracy.

Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad działalnością wojewody na podstawie kryterium zgodności jego działania z polityką Rady Ministrów.

Minister właściwy do spraw administracji publicznej sprawuje nadzór nad działalnością wojewody na podstawie kryterium zgodności jego działania z powszechnie obowiązującym prawem, a także pod względem rzetelności i gospodarności.

Art. 15. 1. Wojewoda nadaje urzędowi wojewódzkiemu statut podlegający zatwierdzeniu przez Prezesa Rady Ministrów, z zastrzeżeniem ust. 5. Statut jest ogłaszany w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

2. W skład urzędu wojewódzkiego wchodzą komórki organizacyjne:

1) wydziały — do realizacji merytorycznych zadań urzędu;

2) biura — do realizacji zadań w zakresie obsługi urzędu;

3) oddziały jako komórki organizacyjne wewnątrz komórek wymienionych w pkt 1 i 2.

3. Statut urzędu wojewódzkiego określa w szczególności:

1) nazwę i siedzibę urzędu;

2) nazwy stanowisk dyrektorów wydziałów;

3) nazwy wydziałów oraz innych komórek organizacyjnych urzędu;

4) zakresy działania wydziałów i innych komórek organizacyjnych urzędu oraz, jeżeli odrębne ustawy tak stanowią, zakres kompetencji przypisanych określonym w ustawach stanowiskom lub funkcjom urzędowym;

5) nazwy, siedziby i zakresy działania delegatur, o których mowa w art. 14;

6) inne sprawy istotne dla organizacji i funkcjonowania urzędu.

4. Wykaz jednostek organizacyjnych podporządkowanych wojewodzie lub przez niego nadzorowanych stanowi załącznik do statutu urzędu wojewódzkiego:

• jednostki budżetowe

• zakłady budżetowe

• Gospodarstwa pomocnicze

• państwowe jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną

Wojewoda, w celu realizacji powierzonych mu zadań wydaje zarządzenia. Wojewoda może upoważnić na piśmie pracowników urzędu wojewódzkiego. Wojewoda może w drodze decyzji administracyjnej wstrzymać egzekucję administracyjną.

23. Wojewoda a samorząd terytorialny.

Wojewoda może powierzyć prowadzenie, w jego imieniu, niektórych spraw z zakresu swojej działalności jednostkom samorządu terytorialnego lub organom innych samorządów działających na obszarze województwa, kierownikom państwowych i samorządowych osób prawnych oraz innych państwowych jednostek organizacyjnych funkcjonujących w województwie.

24. Urząd wojewódzki.

Art. 22. Wojewoda odpowiada za wykonywanie polityki Rady Ministrów w województwie, a w szczególności:

1) dostosowuje do miejscowych warunków cele polityki Rady Ministrów oraz, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach, koordynuje i kontroluje wykonanie wynikających stąd zadań;

2) zapewnia współdziałanie wszystkich organów administracji rządowej i samorządowej działających w województwie i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków, na zasadach określonych w odrębnych ustawach;

3) dokonuje oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego województwa, opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy;

4) wykonuje i koordynuje zadania w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa oraz zarządzania kryzysowego, wynikające z odrębnych ustaw

Art. 23. 1. Wojewoda:

1) reprezentuje Radę Ministrów na uroczystościach państwowych i w czasie oficjalnych wizyt składanych w województwie przez przedstawicieli państw obcych;

2) współdziała z właściwymi organami innych państw oraz międzynarodowych organizacji rządowych i pozarządowych, na zasadach określonych przez ministra właściwego do spraw zagranicznych.

2. Wojewoda jest informowany o służbowym pobycie członków Rady Ministrów w województwie.

Art. 24. Wojewoda reprezentuje w swoich wystąpieniach stanowisko zgodne z ustaleniami przyjętymi przez Radę Ministrów.

Art. 25. 1. Wojewoda może wydawać polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej działające w województwie, a w sytuacjach nadzwyczajnych, o których mowa w art. 22 pkt 2, obowiązujące również organy samorządu terytorialnego.

Art. 26. 1. Wojewoda w zakresie zadań administracji rządowej realizowanych w województwie ma prawo żądania od organów administracji rządowej działających w województwie bieżących informacji i wyjaśnień o ich działalności

25. Formy kierownictwa i nadzoru nad wojewodami.

Nadzór nad działalnością wojewody sprawuje Prezes Rady Ministrów i ministrowie.

26. Terenowe organy rządowej administracji specjalnej.

Terenowymi organami administracji specjalnej są organy terenowe podporządkowane bezpośrednio ministrom. Organami administracji specjalnej są na przykład izby skarbowe i urzędy skarbowe, do których należy zarządzanie finansami państwa.

27. Pojęcie samorządu terytorialnego, istotne elementy tej instytucji.

Samorząd terytorialny - organizacja społeczności lokalnej (gmina, powiat) lub regionalnej (województwo samorządowe) i jednocześnie forma administracji publicznej, w której mieszkańcy tworzą z mocy prawa wspólnotę i względnie samodzielnie decydują o realizacji zadań administracyjnych, wynikających z potrzeb tej wspólnoty na danym terytorium i dozwolonych samorządowi przez ustawy, pod określonym ustawowo nadzorem administracji rządowej.

W Polsce (na wzór innych krajów kontynentu europejskiego) tylko część zadań lokalnych i regionalnych jest realizowana przez agendy administracji rządowej, które bezpośrednio (hierarchicznie) podlegają Radzie Ministrów, Premierowi bądź poszczególnym ministrom. Zasadnicza część zadań administracyjnych, nie mająca znaczenia ogólnokrajowego, jest realizowana przez samorząd terytorialny. Czynią to organy samorządowe, które są podporządkowane odpowiedniej wspólnocie lokalnej (gminnej, powiatowej) bądź regionalnej (wojewódzkiej) i które reprezentują jej interesy.

28. Osobowość publicznoprawna i cywilnoprawna jednostki samorządu terytorialnego.

Osobowość publicznoprawna i cywilnoprawna jednostki samorządu terytorialnego.

Niezmiernie istotnym elementem składającym się na pojęcie podmiotu samorządu jest przyznawana terytorialnym związkom samorządowym przez prawo osobowość prawna. Pomijając teorie filozoficzne oraz historyczny rozwój tej instytucji13, należy stwierdzić, że obecnie zarówno w literaturze, jak i ustawodawstwie samorządowym powszechnie uznawane jest znaczenie tej osobowości. Przy czym osobowość tę dzieli się na publiczną i prywatną (cywilnoprawną).

Osobowość publicznoprawna daje jednostkom samorządowym możliwość nawiązywania stosunków prawnych z organami państwa.

Skoro gmina wykonuje zadania publiczne, to poza sporem pozostaje, że mogą one korzystać ze środków prawnych właściwych władzy państwowej, a w tym ze środków prawnych o charakterze władczym. Możliwość stosowania władztwa administracyjnego należy do istoty samorządu i określa jego podmiotowość publicznoprawną.

Podmiotowość prawna samorządu to nie tylko sprawa kompetencji administracyjnych, ale również majątkowych, cywilnoprawnych. Przyznanie takich kompetencji pociąga za sobą konieczność uzyskania przez samorząd swobody dysponowaniu mieniem we własnym imieniu. Temu celowi ma służyć nadanie jednostkom samorządu terytorialnego osobowości cywilnoprawnej.

Mogą one być zatem takimi samymi uczestnikami obrotu gospodarczego jak inne podmioty gospodarcze. Mogą posiadać własny majątek, samodzielnie nim zarządzać, zaciągać zobowiązania. Osobowość prawna jest rękojmią ich samorządności. Gminy mogą wchodzić z organami państwa w stosunki prawne charakterystyczne dla dwóch równorzędnych podmiotów. Choć podlegają nadzorowi organów państwowych, to mogą wieść z nimi spór.

Podsumowując powyższe rozważania nad określeniem podmiotu samorządu terytorialnego można przyjąć, iż jest nim jednostka o charakterze korporacyjnym wyposażona w osobowość prawną o charakterze publicznym i prywatnym, wypełniająca poprzez wyłonione w drodze wyborów organy zadania administracji publicznej na zasadach niezależności określonej prawnie i podlegająca przy tym nadzorowi państwowemu.

29. Organy stanowiące i kontrolne na poszczególnych szczeblach samorządu terytorialnego.

Gmina:

• organ stanowiący i kontrolny - rada gminy

Powiat :

• organ stanowiący i kontrolny-rada powiatu

Województwo:

• organ stanowiący i kontrolny - sejmik województwa

30. Organy wykonawcze na poszczególnych szczeblach samorządu terytorialnego.

Gmina:

• organ wykonawczy-wójt, burmistrz lub prezydent

Powiat:

• organ wykonawczy- zarząd powiatu, a nie stojący na jego czele Starosta. Starosta nie jest organem powiatu, jest organem wewnętrznym rady powiatu.

Województwo:

• organ wykonawczy - zarząd województwa, analogicznie nie będzie organem województwa Marszałek województwa, będący przewodniczącym zarządu województwa.

31. Referendum lokalne/samorządowe.

Normuje ust. Z 15 września 2000 r. Do jej wprowadzenia obowiązywały przepisy 3 ust. Samorządowych oraz ust. z 11 października 1991r. o referendum gminnym. Wg. art. 170 Konstytucji członkowie wspólnoty samorządowej mogą decydować, w drodze r., o sprawach dotyczących tej wspólnoty, w tym o odwołaniu pochodzącego z wyborów bezpośrednich organu samorządu teryt., a zasady i tryb przeprowadzenia r. Lokalnego ma określać ustawa. Treść r. lok. dobrze oddaje art. 2 ustawy - w r. l. Mieszkańcy jednostki s. t. Jako członkowie wspólnoty samorządowej wyrażają w drodze głosowania swoją wolę co do sposobu rozstrzygania sprawy dotyczącej tej wspólnoty, mieszczącej się w zakresie zadań i kompetencji organów danej jednostki lub w spr. odwołania organu stano­wiącego tej jednostki, a w przypadku gminy także wójta ( burmistrza, prezydenta miasta) Referendum polega na udzieleniu na urzędowej karcie do głosowania pozyt. Lub negat. Odpowiedzi na postawione pytanie lub pytania lub na dokonaniu wyboru pomiędzy zaproponowanymi wariantami . Przedmiotem r. l. mogą być spr. dotycz. gminy ,powiatu, województwa. Przedmiotem r. gminnego może być też samoopodatkowanie się mieszkańców na cele publiczne mieszczące się w zakresie zadań i kompetencji organów gminy. W r. maja prawo brać udział osoby : stale zamieszkujące na obszarze danej jednostki s. t. ,posiadające czynne prawo wyborcze do organu stanowiącego tej jednostki. Referendum przeprowadza się: z inicjatywy organu stanowiącego danej jednostki; na wniosek uprawnionych do głosowania mieszkań­ców danej jednostki s. t. W spr. odwołania organu stanowiącego jednostki s. t. przed upływem kadencji rozstrzyga się wyłącznie w drodze referendum przeprowadzonego na wniosek miesz­kańców. R. w spr. odwołania wójta (burmistrza, prezydenta miasta) może być przeprowadzone także z inicjatywy rady gminy. Wniosek o przeprowadzenie r. l. może zgłosić co najmniej: 10 % uprawn. do głosowania mieszkańców gminy lub powiatu; 5 % uprawn. do głosowania mieszkańców wojewódz­twa. REFERENDUM Z INICJATYWY ORGANU STANO­WIACEGO JEDNOSTKI SAM. TERYTORIALNEGO Rada gminy, rada powiatu lub sejmik województwa podejmuje uchwałę w spr. przeprowadzenia ref. z własnej inicjatywy bezwzględną większością głosów swojego ustawowego składu.

Jedynie uchwała rady gminy w spr. odwołania wójta (burmistrza , prezydenta miasta)podejmowana jest w trybie określonym w art. 28a ( w przypadku nieudzielenia wójtowi absolutorium)albo w art.28 b ( z innej przyczyny) ustawy samorządowej. W przypadku gdy przedmiotem ref. gminnego jest samoopodatko­wanie się mieszkańców na cele publiczne, uchwała rady gminy wskazuje też cel i zasady opodatkowania.

Uchwała podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Ref. przeprowadza się w dzień wolny od pracy, najpóźniej w 50 dniu od dnia opublikowania uchwały w woj. dz. urzędowym. REFERENDUM PRZEPROWADZANE NA WNIOSEK MIESZKAŃCÓW. Z inicjatywą wystąpić może : grupa min. 15 obywateli, kt. przysługuje prawo wybierania do organu stanowiącego danej jednostki s. t. , a w przypadku r. gminnego - także 5 obywateli, kt. przysługuje prawo wybierania do rady gminy; statutowa struktura terenowa partii politycznej działająca w danej jednostce s. t.; organizacja społ. Posiada­jąca osobowość prawną , której statutowym terenem działania jest co najmniej obszar danej jednostki sam. ter. Podmioty te to tzw. INICJATORZY REFERENDUM. Inicjator ref. na swój koszt podaje do wiadomości mieszkańców danej jednostki sam. t. przedmiot zamierzonego ref. :w gminie -w zwyczajowo dla niej przyjęty sposób; w powiecie i w województwie - przez ogłoszenie w prasie codziennej. Inicjator ref. składa pisemny wniosek o przeprowadzenie ref. Przewodniczący zarządu jednostki sam. teryt. a w gminie wójt ( burmistrz. Prezydent miasta) ten sam wniosek. Przewodniczący organu stanowią­cego tej jednostki(powołuje on ze swojego składu komisję do sprawdzenia , czy wniosek mieszkańców odpowiada przepisom ustawy. Jeśli tak podejmuje uchwałę w spr. przeprowadzenia ref. W przeciwnym razie podejmuje się uchwałę odrzucającą wniosek na którą inicjatorowi ref. przysługuje skarga do NSA w terminie 14 dni od doręczenia uchwały lub upływu terminu do jej podjęcia. Wyrok uwzględniający skargę inicjatora zastępuje uchwałę organu. Ref. przeprowadza się w dzień wolny od pracy najpóźniej w 50 dni od ogłoszenia wyroku.) REFERENDUM W SPRAWIE ODWOŁANIA ORGANU JEDNOSTKI SAMORZADU TERYTORIALNEGO. Referendum takie nie może być przeprowadzone w każdym czasie. Nie przeprowadza się go :

przed upływem12 miesięcy od dnia wyborów albo od dnia ostatniego refer. w tej sprawie. Jeżeli data wyborów przedter­minowych, przeprowadzonych w wyniku referendum, miałaby przypaść w okresie 6 miesięcy przed zakończeniem kadencji organu. Inicjator takiego ref. wniosek mieszkańców wraz z inf. o spełnieniu obowiązków określonych ustawą. Komisarz wyborczy (wydaje postanowienie o przeprowadzeniu ref. lub odrzuca wniosek. Ma na to 30 dni od dnia złożenia wniosku. Na tę decyzję przysługuje skarga do NSA na takich zasadach j. w.). Przewodniczący rady gminy. Uchwała rady gminy o przeprowa­dzeniu ref. w spr. odwołania wójta (burmistrza, prezydenta miasta) . Komisarz wyborczy (wydaje postanowienie o przeprow. Ref. w ciągu 14 dni po upływie terminu do stwierdze­nia nieważności uchwały przez wojewodę w trybie ust o sam. gminnym albo w ciągu 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia o oddaleniu lub odrzuceniu przez NSA skargi na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody unieważniające uchwałę.

Na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody unieważniające uchwałę rady gminy o przeprowadzeniu ref. w spr. odwołania wójta(...)radzie gminy służy skarga do NSA w terminie 14 dni od dnia otrzymania rozstrzygnięcia nadzorczego. NSA rozpatruje skargę w terminie 14 dni od dnia zgłoszenia .Wyrok sądu jest ostateczny. PRZEPROWADZENIE, USTALENIE I OGŁOSZE­NIE WYNIKÓW REFERENDUM. Ref. przeprowadzają i ustalają jego wyniki: terytorialne (wojewódzkie, powiatowe i gminne) komisje do spr. Referendum; obwodowe komisje do spr. ref. Ref. przeprowadza się w stałych obwodach głosowania utworzonych w celu przeprowadzenia wyborów do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego. Ref. jest ważne, jeżeli wzięło w nim udział co najmniej 30% uprawnio­nych do głosowania. Wynik ref. jest rozstrzygający, jeśli za jednym z rozwiązań w sprawie poddanej pod ref. oddano więcej niż połowę ważnych głosów. W sprawie samoopodatkowania się mieszkańców na cele publiczne wynik ref. jest rozstrzyga­jący, jeżeli za samoopodatkowaniem oddano co najmniej 2/3 ważnych głosów. Po zakończeniu głosow. w obwodach obwodowa komisja sporządza protokół wyników głosowania w obwodzie i przekazuje go terytorialnej komisji . Niezwłocznie po otrzymaniu protokołów głosowania od wszystkich obwodowych komisji terytorialna komisja sporzą­dza protokół wyników refer. I podaje do publicznej wiadomości wyniki głosowania oraz wynik ref. poprzez wywieszenie protokołu w swojej siedzibie. Wojewoda niezwłocznie ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym protokół wyniku ref. otrzymany od terytorialnej komisji. W terminie 7 dni od podania wyników ref. do wiadom. publ. Każdy uprawniony do wzięcia w nim udziału mieszkaniec może wnieść protest, jeśli dopusz­czono się naruszenia przepisów ustawy co mogło mieć wpływ na wynik ref. Protest wnosi się na piśmie do SO. Ten rozpa­truje protest w ciągu 14 dni od dnia jego zgłoszenia z udziałem wnoszącego protest i przedstawiciela właściwej terytorialnej komisji, a jeśli protest dotyczy ref. w sprawie odwołania organu stanowiącego jednostki sam. teryt. - również z udziałem komisarza wy­borczego.

32. Status prawny wójta/ starosty/ marszałka.

Wójt jako organ wykonawczy wykonuje uchwały rady gminy i zadania gminy, określone przepisami ,w szczególności :

1. przygotowania projektu uchwał rady gminy

2. wykonywanie uchwał

3. gospodarowanie mieniem komunalnym

4. wykonywanie budżetu

5. zatrudnienie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych.

Kompetencje:

• Na jego wniosek przewodniczący RG ma obowiązek: zwołać sesje w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku, wprowadzić projekt uchwały na najbliższej sesji.

• Wójt kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz.

• Opracowuje plan ochrony przed powodzią orz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy.

• W razie niebezpieczeństwa wójt może zarządzić ewakuację z obszarów bezpośrednio zagrożonych.

• Wydaje decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej. Może do tego upoważnić swych zastępców.

• Ma prawo wydawania przepisów porządkowych w formie zarządzeń w sprawach nie cierpiących zwłoki.

• Przygotowuje projekt budżetu.

• Odpowiada za prawidłową gospodarkę finansowa gminy.

Wójt wykonuje swoje zadania przy pomocy urzędu gminy ,którego jest kierownikiem. Nadaje mu regulamin.

Wójt a Starosta

Różnice:

1. Wójt jest wybierany w wyborach bezpośrednich przez mieszkańców.

Starosta jest wybierany przez organ stanowiący w powiecie.

2. Pozycja prawna Starosty jest słabsza od pozycji prawnej wójta, także dlatego, że starosta ma znacznie węższy zakres kompetencji, niż wójt. Wójt jako monokratyczny organ wykonawczy przejął kompetencje zlikwidowanych zarządów gmin. Starosta wykonuje zadania organu wykonawczego, tylko wyjątkowo są to działania o charakterze doraźnym w sprawach nie cierpiących zwłoki, związanych z zagrożeniem interesu publicznego, a także z zagrożeniem życia lub zdrowia obywateli. Starosta czynności podejmowane w takich sytuacjach musi przedstawić zarządowi powiatu do zatwierdzenia na najbliższym jego posiedzeniu.

Wybory na wójta:

Wójt jest wybierany w wyborach bezpośrednich, które zarządza prezes rady ministrów, łącznie z wyborami do rad gmin. Czynne prawo wyborcze przysługuje wszystkim tym osobom, które mają czynne prawo wyborcze w wyborach do rady gminy. Bierne prawa wyborcze mają te osoby, które mają czynne prawo wyborcze w wyborach do rady gmin i które najpóźniej w dniu głosowania ukończyły 25 lat.

Za wybranego uważa się kandydata, który uzyskał więcej niż połowę ważnych głosów. Jeżeli żaden z nich nie dostał takiej liczby głosów to po 14 dniach organizowana jest druga tura wyborów. Do drugiej tury przechodzą dwaj kandydaci, którzy uzyskali największą liczbę głosów w pierwszej turze. W drugiej turze wygrywa ten, który uzyska więcej ważnych głosów.

Teoretycznie istnieje możliwość wyboru wójta przez radę gmin:

• gdy nie zgłosi się żaden kandydat

• gdy zgłosi się jeden kandydat, który nie uzyska więcej niż połowy ważnych głosów.

Kandydatów mogą zgłaszać partie polityczne, stowarzyszenia, organizacje społeczne, mieszkańcy w odpowiedniej liczbie. Żeby zgłosić kandydata, komitet wyborczy musi uzyskać poparcie od 150 - 3000 wyborców w zależności od liczby mieszkańców.

Odwołanie wójta:

• Wójt może być odwołany w drodze referendum. Do referendum może dojść z inicjatywy mieszkańców.

• Rada gminy kontroluje działalność wójta. W tym celu obligatoryjnie powołuje komisję rewizyjną. Komisja opiniuje wykonanie budżetu i zwraca się do rady gminy z wnioskiem w sprawie udzielenia lub nie udzielenia wójtowi absolutorium. Udzielenie absolutorium jest równoznaczne z podjęciem inicjatywy przeprowadzenia referendum.

• Oprócz tego rada gminy może też podjąć uchwałę o przeprowadzenie referendum, na wniosek ¼ ustawowej liczby składu. Wniosek ten wymaga uzasadnienia i musi być zaopiniowany przez komisję rewizyjną. Rada może podjąć uchwałę o referendum, nie wcześniej niż 14 dni od złożenia tego wniosku. Uchwałę podejmuje się większością 3/5 głosów w głosowaniu imiennym. Jeżeli wniosek nie uzyska tej większości to podobny wniosek nie może być złożony przez co najmniej 1 rok od dnia głosowania.

• Prezes RM w trybie nadzoru też może odwołać wójta.

33. Status prawny radnego.

Status prawny radnego normują różne przepisy : art. 23 - 25 ust o samorządzie gminnym, ordynacja wyborcza (reguluje problem wygaśnięcia mandatu) rota ślubowania zawarta w art. 23a ( prawa i obowiązki w formie skondensowanej), Złożenie ślubowania jest warunkiem nabycia praw radnego. OBOWIĄZKI radnego można by podzielić na dwie grupy: wynikające z jego funkcji w radzie i jej organach jako swego rodzaju łącznika między wyborcami i ich organizacjami a rad( radny jest reprezentantem wyborców, ma utrzymywać stałą więź z mieszkańcami oraz ich organizacjami, ma przyjmować postulaty mieszkańców gminy i działających organizacji oraz przedstawiać je radzie gminy i jej organom ). Radny nie jest organem ale jako członek organu kolegialnego zobowiązany jest brać udział w pracach rady i jej komisji oraz instytucji samorządowych do której został wybrany lub desygnowany. Radny korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjona­riuszy publicznych. Rozwiązanie z r. stosunku pracy wymaga uprzedniej zgody rady gminy której jest członkiem pracodawca obowiązany jest zwolnić radnego od pracy zawodowej w celu umożliwienia mu brania udziału w pracach organów gminy. Radnym przysługują diety i zwrot kosztów podróży służbowych. Chroni go też prawo karnego (zaostrzona odpow. Za czynną napaść r. w związku z wykonywaniem funkcji r. , za użycie groźby bezprawnej lub przemocy, za zniesławienie radnego. Mandatu r. gminy nie można łączyć z : mandatem posła lub senatora; wykonywaniem funkcji wojewody lub wicewojewody; członkostwem w organie innej jednostki samorz. Terytor; z radnym nie może być nawiązany stosunek pracy w urzędzie gminy w której uzyskał mandat; nie może pełnić funkcji kierownika gminnej jednostki organizacyjnej oraz jego zastępcy

nie może prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego ani zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem lub pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności. Radni są zobowiązani składać oświadczenia o swoim stanie majątkowym. Składa się je przewodniczącemu rady gminy w terminie 30 dni od dnia objęcia mandatu. Kolejne co roku do 31 marca. Radny jest nieodwołalny, uzyskuje mandat na całą kadencję. W art.190 ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw przewidziano 6 sytuacji w której mandat radnego wygasa : 1) odmowa ślubowania 2) pisemne zrzeczenie się mandatu 3) naruszenie ustawowego zakazu łączenia mandatu radnego z określonymi w przepisach funkcjami 4) utrata prawa wybieralności lub brak tego prawa w dniu wyborów 5) prawomocnie skazujący wyrok sądu orzeczony za przestępstwo umyślne 6) śmierć.

34. Organy jednostek pomocniczych w gminie.

W jednostkach pomocniczych ( sołectwo, dzielnica, osiedle ) również powołuje się ich organy. Znaczenie tych organów dla społeczności lokalnych jest różne. W społecznościach wiejskich odgrywają one większą rolę niż w środowisku miejskim zwłaszcza dużych miast. W SOŁECTWIE: zebranie wiejskie ( organ uchwałodawczy), sołtys ( organ wykonawczy), rada sołecka ( ma wspomagać sołtysa). W DZIELNICY lub OSIEDLU

rada (organ uchwałodawczy) - o liczbie członków ustalonej według przepisów o składzie rady gminy, nie więcej jednak niż 21 członków; zarząd - na czele przewodniczący. Statut osiedla może ustalać, że w osiedlu organem uchwałodawczym jest ogólne zebranie mieszkańców. Wówczas to zebranie wybiera zarząd osiedla wg. tych samych zasad jak zebranie wiejskie dokonuje wyboru sołtysa i członków rady sołeckiej. SOŁTYA oraz CZŁONKÓW RADY SOŁECKIEJ wybiera się w głosowa­niu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnio­nych do głosowania. Przewodniczący organu wykonawczego jednostki pomocniczej może uczestniczyć w pracach rady gminy na zasadach określonych w statucie gminy, bez prawa udziału w głosowaniu. Organizację i zakres działania sołectwa, dzielnicy czy osiedla określa właściwa rada gminy odrębnym statutem, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami. Statut jednostki pomocniczej określa : nazwę i obszar jednostki pomocniczej; zasady i tryb wyborów organów jednostki pomocniczej; organizacje i zadania organów j. p.; zakres zadań przekazywanych jednostce przez gminę oraz sposób ich realizacji zakres i formy kontroli oraz nadzoru organów gminy nad działalnością organów jednostki pomocniczej

35. Związki, porozumienia, stowarzyszenia komunalne.

W celu realizacji zadań publicznych wspólnoty samorządowej wykraczających poza daną jednostkę samorządu terytorialnego samorząd może podejmować współdziałanie z innymi podmio­tami. To współdziałanie może odbywać się w formach prawa publicznego jak i prywatnego. W formach prawa publicznego współdziałanie może być realizowane przez tworzenie związków i porozumień komunalnych, jak i stowarzyszeń na podstawie prawa o stowarzyszeniach. Ustawa o samorządzie gminnym zawiera przepisy o związkach i porozumieniach międzygminnych oraz o stowarzyszeniach gmin, tak samo ustawa o samorządzie powiatowym. Ust. z 8 marca 1990 o samorz. gminnym wyróżnia: związki międzygminne (art. 64 - 73a) gminy tworzą je w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych. Rady zainteresowanych gmin podejmują uchwały o utworzeniu związku. Utworzenie związku Wymaga przyjęcia jego statutu przez rady zainteresowanych gmin. Prawa i obowiązki gmin uczestniczących w z. g. związane z wykonywa­niem zadań przekazanych związkowi przechodzą na związek z dniem ogłoszenia statutu. Związek nabywa osobowość prawną po zarejestrowaniu, z datą ogłoszenia statutu wykonuje zadania w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Organem stanowiącym i kontrolnym - ZGROMADZENIE ZWIĄZKU w którego skład wchodzą wójtowie gmin uczestniczących w związku. Tu uchwały są podejmowane bezwzględną większo­ścią głosów statutowej liczby członków zgromadzenia. Organem wykonawczym - ZARZĄD ZWIAZKU. Powoływany i odwoływany jest przez zgromadzenie związku spośród jego członków. Stosuje się odpowiednio przepisy dot. Zarządu gminy

porozumienia międzygminne (art. 74) zawierane przez gminy w sprawie powierzenia jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych. Gminy powierzające swoje zadania mają obowiązek udziału w kosztach realizacji powierzonego zadania

treścią porozumienia jest przekazanie praw i obowiązków związanych z zadaniami gminy jednej z nich. Od związków gminnych należy odróżnić stowarzyszenia gmin mówi o nich art. 84 ust. o samorządzie gminnym. Mają one status stowarzyszeń w rozumieniu ustawy z 7 kwietnia 1989 Prawo o stowarzysze­niach. POWIAT. Podobnie jak gminy powiaty mogą tworzyć związki, stowarzyszenia, oraz zawierać porozumienia powiatów. Związki z innymi powiatami: tworzone w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych, w tym wydawania decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publ.; w sprawach ich utworzenia, przystąpienia do niego, wystąpienia decydują rady zainteresowanych powiatów w formie uchwał; związek wykonuje zad. Publ. w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Osobowość prawna nabywa po zarejestro­waniu z dniem ogłoszenia statutu związku podlegają rejestracji w rejestrze związków prowadzonym przez ministra właściwego do spr. administracji. Na decyzję o odmowie rejestracji przysługuje apelacja do sądu admin. Organ stanowiący i kontrolny - ZGROMADZENIE ZWIĄZKU w skład wchodzi po 2 reprezentantów powiatów uczestniczących w związku. Uchwały podejmowane są bezwzględną większością gł. Statutowej liczby członków zgromadzenia. Organ wykonawczy - ZARZĄD ZWIĄZKU powoływany i odwoływany przez zgromadzenie spośród członków zgromadzenia. Statut związku może dopuszczać wybór członków zarządu spoza członków zgroma­dzenia w liczbie nie przekraczającej 1/3 składu zarządu związku. POROZUMIENIA zawierane w sprawie powierzenia jednemu z nich prowadzenia zadań publicznych. Stosuje się do nich odpowiednio przepisy dotycz. związków powiatu w zakresie nie uregulowanym treścią porozumienia. Powiaty mogą tworzyć stowarzyszenia z powiatami, gminami, woje­wództwami, stosuje się do nich Prawo o stowarzyszeniach. Miasto na prawach powiatu może tworzyć związki i zawierać porozumienia z gminami

36. Nadzór nad samorządem terytorialnym.

Nadzór jest sprawowany nad działalnością gminną, działalnością powiatu i działalnością samorządu województwa.

Ustawy samorządowe nie rozróżniają przedmiotu nadzoru na nadzór nad działalnością gminną w zakresie zadań własnych samorządu i zadań zleconych z zakresu administracji rządowej. Konstytucja ustala, że działalność samorządu terytorialnego w ogóle podlega nadzorowi, nie różnicuje tej działalności oraz określa tylko jedno kryterium nadzoru, tj. legalność.

Podmioty, przedmiot i kryterium nadzoru nad samorządem terytorialnym:

Podmiotami nadzoru nad samorządem terytorialnym są:

Prezes Rady Ministrów, wojewoda, w zakresie spraw finansowych izba obrachunkowa(jej organami są: kolegium izby, komisja orzekająca ws. o naruszenie dyscypliny budżetowej), w pewnym stopniu jako organ nadzorczy można uznać Sejm, gdyż posiada kompetencje do rozwiązania organu stanowiącego samorządu terytorialnego.

Przedmiotem nadzoru jest działalność samorządu:

(wojewódzkiego, powiatowego, gminnego), czyli nadzorowana jest realizacja zadań własnych jak i zleconych przez administrację rządową.

Kryterium nadzoru określa Konstytucja w art.171 ust. 1, który mówi, iż działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności, tak więc jedynym kryterium jest zgodność z prawem.

Rodzaje środków nadzoru:

a) środki skierowane przeciwko aktom prawnym samorządu (uchwałom organów samorządu) i środki skierowane przeciwko organom samorządu(rozwiązujące, zawieszające, wnioskujące).

b) środki nadzoru wstępnego i następnego- w zależności od ich stosunku w czasie do działań samorządu.

c) środki ad meritum (skutki działania) i środki ad personam (podmiot działania)- w zależności od celu, na który są skierowane.

d) środki ad meritum o charakterze prewencyjnym, środki ad meritum o charakterze następnym(represyjnym) i środki ad personam- wyłącznie o charakterze represyjnym.

Tryb nadzoru nad działalnością uchwałodawczą organu stanowiącego:

Nadzór nad działalnością uchwałodawczą organu stanowiącego samorządu terytorialnego zostały scedowane na wojewodę. Może on stwierdzić nieważność uchwały, wstrzymać jej wykonanie.

Wójt(burmistrz), starosta, marszałek województwa zobowiązani są do przedstawienia wojewodzie uchwały rady(sejmiku) i zarządu w ciągu7dni od daty ich podjęcia (uchwałę budżetową, uchwałę ws. nieudzielenia absolutorium zarządowi i inne uchwały związane z finansami samorządu przedkładają w tym terminie regionalnej izbie obrachunkowej). O nieważności uchwały w całości lub części orzeka organ nadzoru w terminie nie dłuższym niż 30dni od daty doręczenia uchwały. Orzeczenie wojewody o stwierdzeniu nieważności uchwały organu samorządu terytorialnego ma charakter deklaratoryjny(potwierdza istniejący stan prawny) i działa ex tunc (z mocą wsteczną).

Rozpoczynając postępowanie ws. Stwierdzenia nieważności uchwały, lub już w toku postępowania, wojewoda może wstrzymać wykonanie uchwały. W wypadku n nieistotnego naruszenia prawa organ nadzorczy wskazuje jedynie, iż uchwałę wydano z naruszeniem prawa.

Po upływie30dni od przedłożenia uchwały organ nadzorczy nie może stwierdzić już jej nieważności, może jednak zaskarżyć taką uchwałę do sądu administracyjnego. Po upływie roku od dnia wydania uchwały nie stwierdza się jej nieważności, chyba że nie przedłożono jej wojewodzie lub jest ona aktem prawa miejscowego.

37. Pojęcie i rodzaje samorządu specjalnego.

Samorząd zawodowy - powołana na podstawie ustawy organizacja skupiająca osoby fizyczne wykonujące określony zawód zaufania publicznego bądź pełniące szczególnie odpowiedzialną służbę oraz realizująca zadania określone w przepisach prawa i/lub w statucie danego samorządu zawodowego. Samorząd zawodowy nazywany jest także izbą zawodową, a potocznie korporacją zawodową.

Istnienie samorządów zawodowych ma swoją podstawę w Konstytucji RP, której art. 17 ust. 1 stanowi: w drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów.

Przynależność do samorządu zawodowego jest obligatoryjna dla osób chcących wykonywać dany zawód, bądź powstaje z mocy prawa w związku z mianowaniem na dane stanowisko.

Jednostki organizacyjne samorządu (izby) z reguły posiadają osobowość prawną, bądź na szczeblu centralnym, bądź na szczeblu terenowym, bądź wreszcie na obu szczeblach. Nie dotyczy to samorządów sędziowskich, prokuratorów, zawodowych kuratorów sądowych i referendarzy sądowych.

Poszczególne samorządy różnią się między sobą sposobem zorganizowania i zakresem powierzonych zadań. Z reguły do samorządów należy sądownictwo dyscyplinarne, piecza nad rejestracją osób wykonujących zawód, nad przestrzeganiem obowiązków zawodowych (etyki zawodowej, obowiązku szkolenia, obowiązku ubezpieczenia itp.), działalność socjalna na rzecz członków. W tym celu ich organy są wyposażone w kompetencje do stanowienia norm generalnych i abstrakcyjnych, które bywają nazywane prawem korporacyjnym albo wewnątrzkorporacyjnym, mimo że prawny charakter tych norm bywa często kwestionowany[potrzebny przypis]. Wśród tego typu aktów wyróżniają się swoją specyfiką kodeksy etyki zawodowej (zwane też zbiorami zasad), stosowane przez sądy dyscyplinarne.

W Polsce istnieją następujące samorządy zawodów zaufania publicznego:

• adwokatów,

• aptekarzy,

• architektów,

• biegłych rewidentów,

• doradców podatkowych,

• diagnostów laboratoryjnych,

• inżynierów budownictwa,

• komorników,

• zawodowych kuratorów sądowych,

• lekarzy i lekarzy dentystów,

• lekarzy weterynarii,

• nauczycieli,

• notariuszy,

• pielęgniarek i położnych,

• prokuratorów,

• psychologów (izby jeszcze się nie uformowały),

• radców prawnych,

• referendarzy sądowych,

• rzeczników patentowych,

• sędziów,

• syndyków licencjonowanych,

• urbanistów.

1. Samorząd gospodarczy

Samorząd gospodarczy reprezentuje środowiska przedsiębiorców i poprzez działania na rzecz przedsiębiorczości wspiera rozwój gospodarczy kraju.

Zadania:
· wspieranie rozwoju przedsiębiorczości
· decentralizacja zadań administracji
· odciążenie administracji rządowej i samorządu terytorialnego
· promowanie gospodarki
· reprezentacja interesów przedsiębiorców
· wspieranie rozwoju gospodarczego kraju
Podstawowe instytucje:
· samorząd gospodarczy rzemiosła
· samorząd zawodowy niektórych przedsiębiorstw
· izby gospodarcze

Rzemiosłem jest zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez osobę fizyczna, z udziałem wykwalifikowanej pracy własnej, w imieniu własnym tej osoby i na jej rachunek, przy zatrudnianiu do 50 pracowników. Rzemiosłem jest również wykonywanie działalności gospodarczej przez wspólników sp. Cywilnej osób fizycznych, z udziałem wykwalifikowanej pracy własnej, w imieniu własnym tych wspólników i na ich rachunek, zatrudniających również do 50 pracowników.

Do rzemiosła nie zalicza się działalności:
· handlowej
· gastronomicznej
· transportowej
· usług hotelarskich
· usług świadczonych w wykonywaniu wolnych zawodów
· usług leczniczych
· działalności wytwórczej
· działalności usługowej artystów plastyków i fotografików

Dowodami kwalifikacji zawodowych rzemieślnika są:
· dyplom lub świadectwo ukończenia wyższej lub pogimnazjalnej szkoły o profilu technicznym bądź artystycznym w zawodzie odpowiadającym dziedzinie wykonywanego rzemiosła
· dyplom mistrza w zawodzie odpowiadającym danemu rodzajowi rzemiosła
· świadectwo czeladnicze albo tytuł robotnika wykwalifikowanego w zawodzie odpowiadającym danemu rodzajowi rzemiosła

Organizacyjno-prawnymi formami samorządu gospodarczego rzemiosła są:
1. cechy (organizacje zrzeszające rzemieślników według kryterium terytorialnego lub według rodzaju działalności gospodarczej. Podstawa utworzenia cechu jest uchwalenie statutu przez co najmniej 10 członków)
2. izby rzemieślnicze (organizacje zrzeszające cechy, spółdzielnie rzemieślnicze, rzemieślników niezależnych do cechów a także inne jednostki organizacyjne, jeżeli ich celem jest wspieranie rozwoju gospodarczego rzemiosła. Podstawa utworzenia jest uchwalenie statutu przez co najmniej 5 cechów założycieli)
3. Związek Rzemiosła Polskiego (w ZRP mogą się zrzeszać izby rzemieślnicze, a także cechy o zasięgu ogólnopolskim. ZRP może być utworzony z inicjatywy co najmniej 10 izb rzemieślniczych oraz cechów ogólnopolskich)

Izby gospodarcze są to podstawowe organizacje samorządu gospodarczego, reprezentujące interesy zrzeszonych w nich podmiotów w zakresie działalności wytwórczej, handlowej, budowlanej lub usługowej.

Zasadniczym zadaniem jest kształtowanie i upowszechnianie zasad etyki w działalności gospodarczej w znaczeniu rzetelnego postępowania w obrocie gospodarczym.

IG mogą zostać utworzone przez co najmniej 50 przedsiębiorców na obszarze działania izby, obejmującym obszar województwa. Aby utworzyć izbę gospodarcza o terytorialnym zakresie działania przekraczającym obszar województwa, konieczna jest inicjatywa co najmniej 100 członków założycieli.

38. System kontroli administracji publicznej. Charakterystyka tego systemu.

Kontrola ma na celu ustalenie stanu faktycznego w zakresie działalności organów poddanych kontroli, rzetelne jego udokumentowanie i dokonanie oceny wykonywanej działalności pod względem:

1) legalności, gospodarności, celowości i rzetelności - w odniesieniu do działalności organów administracji rządowej oraz innych podmiotów;

2) legalności, gospodarności i rzetelności - w odniesieniu do działalności organów samorządu terytorialnego.

    Art. 29. Kontrolę zarządza wojewoda lub upoważniony przez niego do zarządzenia kontroli kierownik komórki organizacyjnej właściwej do spraw kontroli urzędu wojewódzkiego, zwani dalej "zarządzającymi kontrolę".

    Art. 30. 1. Kontrola może być prowadzona jako:

1) kompleksowa, która obejmuje całą działalność podmiotu kontrolowanego;

2) problemowa, która obejmuje wybrane zagadnienia z działalności podmiotu kontrolowanego;

3) sprawdzająca, która obejmuje sprawdzenie sposobu wykorzystania uwag i wykonania wniosków z wcześniejszych kontroli;

4) doraźna, która obejmuje zbadanie zagadnień wskazanych przez zarządzającego kontrolę;

5) koordynowana, która obejmuje te same zagadnienia w kilku podmiotach kontrolowanych.

    2. Kontroli kompleksowej nie prowadzi się w podmiotach, o których mowa w art. 28 ust. 1 pkt 2 i ust. 2.

    3. Kontrola problemowa prowadzona w:

1) podmiotach, o których mowa w art. 28 ust. 1 pkt 2, może dotyczyć wyłącznie zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez te podmioty na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej;

2) podmiotach, o których mowa w art. 28 ust. 2, może dotyczyć wyłącznie sposobu wykonywania przez te podmioty zadań wynikających z ustaw i innych aktów prawnych wydanych na podstawie upoważnień w nich zawartych.

    Art. 31. 1. Wojewoda może również przeprowadzać kontrolę w trybie uproszczonym.

    2. Tryb uproszczony może być stosowany w szczególności w razie potrzeby:

1) sporządzenia informacji dla wojewody;

2) zbadania spraw wynikających ze skarg, wniosków lub listów obywateli;

3) dokonania analizy dokumentów i innych materiałów otrzymanych z jednostek organizacyjnych podlegających kontroli.

    Art. 32. 1. Wojewoda prowadzi kontrolę na podstawie rocznych planów kontroli.

    2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do kontroli prowadzonej wobec organów niezespolonej administracji rządowej.

III PRAWNE FORMY AKTYWNOŚCI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.

39. Forma a metoda działania administracji.

forma działania administracji - sposoby realizacji zadań adm pub, sposoby działania administracji prawem utrwalone, to utrwalenie powoduje że formy prawne działania administracji nadają się wielokrotnego zastosowania, zawsze gdy wystąpią określone okoliczności.

Częstość i intensywność posługiwania się danymi formami prowadzi do wykształcenia metody działania administracji. Metoda to określona kategoria podejmowanych działań, ich rodzaj. Forma ma charakter instrumentalny względem metody. Dana metoda sprowadza się do stosowania określonych form działania, które są do niej przypisane.

np. Występuje władcza i niewładcza metoda działania administracji a dla metody niewładczej charakterystyczne są takie formy działania jak umowa prawa cywilnego, umowa prawa publicznego, ugoda administracyjna, promesa.

40. Klasyfikacja form aktywności administracji.

Formy aktywności administracji publicznej: podejmowanie decyzji, planowanie działań, koordynacja i współdziałanie

Rozwiązywanie rutynowych problemów decyzyjnych:
1) określenie zakresu przedmiotowego problemu decyzyjnego
2) określenie zakresu podmiotowego problemu decyzyjnego
3) zdefiniowanie obszaru konfliktów interesów
4) wyznaczenie wartości priorytetowych które zdeterminują sposób rozwiązania problemu
5) konkluzja- wybór rozwiązania problemu

Nadzwyczajne problemy decyzyjne:
-efekty programów w trakcie realizacji odbiegają od zamierzonych celów
- zmiana celów administracji ( zmiana kierownictwa)
-pojawienie się innowacji technologicznych

Planowanie: określenie pola planu- określenie problemu planistycznego- zgromadzenie informacji- zdefiniowanie celów- określenie prognoz- realizacja planu- kontrola i korektywa

Koordynacja i współdziałanie:
-proceduralne instrumenty zapewniania koordynacji np.Art.106kpa
-proced. instrumenty zapewniania Współdziałania np. Art. 52 k.p.a.
-organizacyjne instrumenty zapewniania koordynacji i współdziałania np. art. 18 ustawy o adm. rządowej w województwie.

41. Źródła prawa administracyjnego stanowione na szczeblu centralnym i lokalne.

Źródłem prawa administracyjnego są akty normatywne, w których zawarte są normy prawne. Sklei system prawny to ogół norm będących w ścisłym powiązaniu ze sobą.

Podział źródeł:

a) Normy stanowione przez centralne organy państwowe

b) Normy uchwalane przez organy terenowe, np. sejmiki wojewódzkie, rada powiatu, rada gminy

Ze względu na zakres obowiązywania źródła prawa dzielimy je na:

a) powszechnie obowiązujące - art. 87 konstytucji, np.

• Ustawy

• Ratyfikowane umowy międzynarodowe

• Rozporządzenia

b) powszechnie obowiązujące, ale tylko na określonym terytorium np.

uchwały organów samorządowych.

c) obowiązujące tylko określone jednostki podległe organowi je wydającemu - art. 93 konstytucji, np.

• zarządzenia

• uchwały rządu

Źródła prawa administracyjnego stanowione przez organy centralne:

1. Konstytucja

2. Ustawa

3. Akty prawne z mocą ustawy

4. Ratyfikowane mowy międzynarodowe

5. Rozporządzenia

6. Inne akty prawne stanowione przez organy centralne

Lokalne źródła prawa:

Przez akty prawa miejscowego rozumiemy te które zawierają normy prawne obowiązujące na wydzielonej części terytorium państwa i stanowione przez organy samorządu terytorialnego oraz Terenowe Organy Administracji Rządowej.

Rodzaje lokalnych źródeł prawa:

1. Akty zawierające statuty- Chodzi tutaj o statuty uchwalane przez radę gminy, radę powiatu i sejmik wojewódzki. Akty te są czym innym niż np. statut spółki, szkoły itd. Są one konstytucjami danej społeczności lokalnej i regionalnej. Uważa się w nauce prawa administracyjnego że ta tzw. „autonomia statutowa” to integralna część istoty danej jednostki samorządu terytorialnego. Statuty te podobnie jak konstytucja polska określają ustrój i władzę gminy, powiatu i województwa, regulują porządek działania tych władz. Miejsce jednostek organizacyjnych, sposób korzystania z majątku komunalnego.

2. Akty zawierające przepisy wykonawcze na podstawie upoważnień szczegółowych- akty zawierające przepisy wykonawcze na podstawie upoważnień szczegółowych są tworzone przez:

• organy jednostek samorządu terytorialnego. Akty te uchwala w formie uchwały Rada Gminy, Powiatu i Sejmik Województwa, czyli organy uchwałodawcze - a są to np. uchwały o opłatach, podatkach, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego itd.

• Przez wojewodów - stanowią oni te akty w formie rozporządzeń wykonawczych np. rozporządzenie dotyczące zachowania w strefie drogi granicznej, zachowania się w określonym, stanie klęski żywiołowej, itd.

Przez organy administracji rządowej niezespolonej , czyli specjalnej, w formie zarządzenia wykonawczego

3. Akty zawierające przepisy porządkowe czyli wydanie na podstawie upoważnienia generalnego- akty te wydają:

1. Organy samorządu terytorialnego na poziomie gminy i powiatu:

• Rada Gminy

• Rada Powiatu

w formie uchwały.

Może je również wydawać wójt, burmistrz i prezydent oraz zarząd powiatu w formie zarządzenia.

Akty tych organów wykonawczych obowiązują do czasu najbliższej sesji Rady Gminy i Powiatu na której mogą zostać uchylone.

2. Wojewodowie - wydają oni te akty w formie rozporządzeń porządkowych

3. Organy rządowej administracji niezespolonej - wydają oni te akty w formie zarządzeń porządkowych

Cechy aktów porządkowych:

1. Są wydawane w płaszczyźnie ochrony porządku i bezpieczeństwa publicznego, życia, zdrowia.

2. W odróżnieniu od wyżej opisanych źródeł wykonawczych, akty te zawierają pewne nakazy i zakazy (sankcje).

Akty te są wydawane na podstawie generalnego upoważnienia zawartego w ustawie która powołuje gminę i powiat, organizuje administrację rządową w województwie oraz powołuje dany organ i administrację nie zespoloną.

42. Rodzaje i istota czynności prawnych podejmowanych przez administrację w sferach wewnętrznej i zewnętrznej.

Działanie oznacza tworzenie określonych skutków w rzeczywistości. Każdy podmiot uczestniczący w obrocie prawnym tworzy te skutki w określony sposób. W prawie cywilnym następstwa prawne związane są z oświadczeniami woli (np. zwarcie umów) oraz z czynnościami faktycznymi (np. czyny niedozwolone). System prawny wyróżnia więc rozmaite formy działania. W przypadku organów administracyjnych formą działania jest prawnie określony typ konkretnej czynności organu administracji, nadający się do wielokrotnego stosowania.

A. Systematyka form działania administracji
Formy działania administracji można podzielić w sposób następujący na czynności prawne i na inne działania.

1. Czynności prawne
Czynności prawne polegają na objawieniu woli organu w celu wywołania określonych skutków prawnych. Czynności prawne organów administracyjnych mogą mieć dwojaki charakter. Mogą być to czynności regulowane przez przepisy prawa administracyjnego - wówczas mamy do czynienia z tzw. czynnościami administracyjnoprawnymi - albo przez przepisy prawa cywilnego - wtedy mówimy o czynnościach cywilnoprawnych.

a. czynności administracyjnoprawne
Czynności administracyjnoprawne dają się natomiast podzielić na czynności o charakterze władczym i czynności niewładcze. W tym miejscu przybliżenia wymaga pojęcie "władztwa (administracyjnego)". Władczość polega na tym, że organ administracji jednostronnie, mocą swoich kompetencji, rozstrzyga o pozycji prawnej drugiej strony stosunku prawnego. Druga strona musi natomiast podporządkować temu rozstrzygnięciu. W celu zapewnienia efektywności działania organowi przysługuje prawo użycia przymusu.

- czynności władcze
Czynnościami administracyjnymi o charakterze władczym są akty normatywne (generalne) i akty administracyjne.

- czynności niewładcze
Czynnościom niewładczym brak jest waloru imperium, choć regulowane są one przez przepisy prawa administracyjnego. Brak władztwa wynika stąd, że organ administracyjny oraz drugi podmiot stosunku administracyjnoprawnego są sobie równorzędne, tzn. brak jest podporządkowania drugiego podmiotu organowi administracyjnemu. Czynnościami administracyjnymi niewładczymi są:

• ugoda administracyjna,

• porozumienie administracyjne i

• przyrzeczenia administracyjne.

b. czynności cywilnoprawne
Do działań o charakterze cywilnoprawnym, a więc takich, które są regulowane wyłącznie przez przepisy prawa cywilnego, zaliczyć należy przede wszystkim umowy cywilnoprawne zawierane przez organy administracji publicznej. Umowy zawierane są głównie w sferach majątkowych, np. zbywanie składników majątkowych gmin, i dotyczących świadczeń. Wynika stąd, że ta forma działalności administracji występuje tylko w stosunkach zewnętrznych, a więc, gdy po drugiej stronie działa podmiot spoza sfery administracji.
Niewykluczone jest też stosowanie przez organy administracyjne innych czynności o charakterze cywilnoprawnym.

2. Inne działania nie będące czynnościami prawnymi
W przypadku czynności nie mających charakteru czynności prawnych wywołanie skutku prawnego nie jest zamierzonym celem podjęcia czynności, a jedynie efektem czasami jej towarzyszącym. Wyróżnia się tutaj działania społeczno-organizatorskie, czynności materialno-techniczne i zwykłe poświadczenia.

a. działania społeczno-organizatorskie
Tym określeniem objęte są społeczne formy administrowania, nie poparte przymusem państwowym. Są to więc takie formy działania, jakie przysługują w zasadzie każdej organizacji społecznej, a więc nie stanowiące norm prawnych i nie poparte przymusem administracyjnym (np. odczyty, prelekcje, akcje społeczne).

b. czynności materialno-techniczne
Cechą charakterystyczną tego rodzaju czynności jest wywołanie określonych skutków drogą faktów, a nie przez tworzenie norm porządku prawnego (doręczenie korespondencji urzędowej, zameldowanie itp). Jednocześnie jednak podmioty wobec których organy administracji podejmują czynności materialno-techniczne muszą się im podporządkować, a ich wykonanie może w przeciwnym razie nastąpić w drodze przymusu. Bezpośrednią podstawę tych działań może stanowić akt administracyjny, akt normatywny lub ustawa.
Wśród czynności materialno-technicznych możemy wyróżnić czynności o charakterze wewnętrznym, a więc działania podejmowane i wywołujące skutki w ramach struktury administracji, oraz czynności zewnętrzne, czyli odnoszące się do podmiotów spoza administracji.

c. zwykłe poświadczenia
Poświadczenia nie tworzą, nie zmieniają ani też nie znoszą stosunków prawnych. Poświadczenia (zaświadczenia) wydawana są np. na podstawie art. 217 § 2 KPA. Zgodnie z art. 76 KPA jako dokumentom urzędowym przysługuje im szczególna moc dowodowa.

43. Rodzaje i istota czynności faktycznych.

Czynności faktyczne to działania czysto fizyczne dokonywane przez organy administracji, takie jak doręczenie, ogłoszenie, zapisanie; w przeciwieństwie do czynności prawnych, gdzie organy muszą rozstrzygnąć lub uregulować określoną sprawę. Z czynnościami faktycznymi łączą się konkretne skutki prawne (np. doręczenie decyzji powoduje rozpoczęcie biegu terminu jej zaskarżenia). Kształtują stosunki prawne poprzez fakty nie poprzez normy postępowania. Przepisy k.p.a. nie maja zastosowania do czynności faktycznych, nie oznacza to jednak, że są dokonywane bez podstawy prawnej. Wyodrębniamy dwa rodzaje działań w grupie czynności faktycznych: działania społeczno-organizacyjne i czynności materialno-techniczne. Jako przykład tych pierwszych możemy podać: urządzanie prelekcji i zebrań, wywieszanie plakatów, apelowanie do obywateli lub ich grup. Są to działania niewładcze i może ich dokonywać każda organizacja społeczna. Stosowanie środków przymusu za niepodporządkowanie się działaniom społeczno-organizacyjnym jest niedopuszczalne. Czynności materialno-techniczne mają wyraźną podstawę prawną, upoważnienie mające postać aktu normatywnego albo aktu administracyjnego i wywołują konkretne skutki prawne. Obywatele muszą się im podporządkować, a prawnym obowiązkiem organów administracji jest współudział w tych czynnościach. Czynności materialno-techniczne można podzielić na wewnętrzne (sfera wewnętrzna działalności administracji, wykonywanie poleceń służbowych) i zewnętrzne (działania skierowane przez organ administracji na zewnątrz do adresatów niepodporządkowanych służbowo ani organizacyjnie danemu organowi). Podstawą prawną czynności materialno-technicznych wewnętrznych jest prawo wewnętrzne, np. przepisy dotyczące organizacji wewnętrznej urzędów, natomiast czynności materialno-technicznych zewnętrznych akty normatywne albo akty administracyjne.

44. Umowa jako forma działania administracji.

W systemie prawnym, w którym istnieje ta forma działania administracji, umowa administracyjna może być zawarta z osobą, w stosunku do której w innym przypadku musiałby być wydany akt administracyjny. Umowę tę zawiera organ administracyjny ze stroną bądź stronami. Umowa administracyjna może powodować nawiązywanie, zmianę bądź znoszenie stosunków administracyjnoprawnych. W naszym porządku prawnym nie ma generalnego upoważnienia dla organów administracji publicznej do zawierania tego rodzaju umów

45. Porozumienie administracyjne.

Porozumienie jest instrumentem organizowania działalności podmiotów w sferze przydzielonych im zadań, w szczególności obejmować może sferę stosunków administracyjnoprawnych. Obecnie porozumienia mogą zawierać gminy z organami administracji rządowej w sprawie przejmowania przez organy gminy zadań z zakresu administracji rządowej. Gminy mogą zawierać porozumienia międzygminne w sprawie powierzania jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych. Województwo może zawierać z innymi województwami oraz jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego z obszaru województwa porozumienia w sprawie powierzania prowadzenia zadań publicznych. Powiat może zawierać z organami administracji rządowej porozumienie w sprawie wykonywania zadań publicznych z zakresu administracji rządowej.

46. Pojęcie i rodzaje aktu administracyjnego.

Akt administracyjny - jedna z prawnych form działania administracji publicznej; jednostronne, władcze oświadczenie woli organu administracji publicznej rozstrzygające w sposób prawnie wiążący o sytuacji indywidualnie określonego podmiotu prawa w konkretnej sprawie, wydane przez ten organ w toku postępowania administracyjnego, na podstawie przepisów proceduralnego prawa administracyjnego (i w wykonaniu przepisów materialnego prawa administracyjnego).

Najczęściej stosowaną formą aktu administracyjnego jest decyzja administracyjna; aktami administracyjnymi są także postanowienia, nakazy, licencje, koncesje, pozwolenia etc.

Za pomocą aktu administracyjnego norma prawna abstrakcyjna i generalna zostaje przekształcona w normę konkretną i (w większości przypadków) indywidualną.

Ze względu na różnorodność relacji administracyjnoprawnych, akty administracyjne podzielić można na kilka różnych kategorii.

 

Przede wszystkim, ze względu na różne skutki prawne, wyróżnia się:

a) akty konstytutywne, które są powodem postania, zmiany bądź rozwiązania stosunku prawnego,

b) akty deklaratywne, które nie są zdarzeniem prawnym, lecz deklaracją urzędu potwierdzającą uznany stan rzeczy oraz treść praw i obowiązków dotyczących danej jednostki.

 

Akty deklaratywne mylone są często z zaświadczeniami. Pierwsze z nich wskazują na stosunek prawny, w jakim ktoś się znajduje. Drugie, stwierdzają jedynie konkretny fakt, zdarzenie.

 

Ze względu na adresata, akty administracyjne dzieli się na:

a) wewnętrzne - skierowane do jednostek podległych organowi wydającemu akt,

b) zewnętrzne - skierowane do jednostek niezależnych.

 

Kolejną linią podziału aktów jest rola adresata akty w procesie jego wydawania. Akty mogą być wydawane za zgodą i na wniosek adresata (np. pozwolenie na budowę) bądź niezależnie od niego (np. powołanie do wojska).

 

Ostatnią cechą różnicującą akty administracyjne jest swoboda wydawania aktów. Część z nich nie daje organowi administracyjnemu żadnej wolności (akt zgodnie z prawem wydaje się na określony wniosek, w określonej formie i treści). taki akt nazywa się aktem związanym. Pozostałe akty umożliwiają organowi administracyjnemu, całkowicie lub w pewnej mierze, decydowania o czasie, formie i treści aktu.

47. Rodzaje i skutki wadliwości aktu administracyjnego.

Akt jest prawidłowy gdy:

• wydany przez właściwy organ (właściwość miejscowa, rzeczowa, instytucjonalna)

• wydany zgodnie z zasadami prawa procesowego

• treściowo zgodny z prawem materialnym

Wadliwy jest akt gdy sprzeczny z prawem, jeśli narusza jakiekolwiek przepisy obowiązującego prawa.

Wadliwość może wynikać z:

• niewłaściwej wykładni bądź niewłaściwego zastosowania norm prawnych

• niewłaściwego wyjaśnienia lub błędnej oceny stanu faktycznego.

Nie wszystkie wady powodują nieważność aktu. Są wady istotne i nieistotne- teoria gradacji wad. Wady nieistotne można sprostować albo dokonać uzupełnienia. Istotne mogą powodować że na wniosek adresata lub z urzędu przez organ nadzorujący są uchylany lub zmieniane- „wzruszalność aktów”. Jeżeli wady są ciężkie to powoduje to bezwzględną nieważność aktu. Ważna jest deklaracja stwierdzenia nieważności aktu by usunąć go z obrotu prawnego. Taka deklaracja działa z mocą ex tunc. Istnieje domniemanie ważności aktu administracyjnego. Adresat decyzji może się jej nie podporządkować jeżeli uzna ją za nie ważną, ale czyni to na własne ryzyko. Organ może nie podzielić zdania i wtedy adresatowi decyzji przysługuje skarga do sądu administracyjnego.

Jeżeli i sąd nie podzieli jego zdania to adresat ponosi wszelkie konsekwencje nieposłuszeństwa.

48. Problem tzw. milczenia władzy.

Milczenie władzy- określony organ, w danym terminie nie załatwił danej sprawy -Negatywne zagadnienie. W pozytywnym znaczeniu- jeśli przez okres 14 -30dni organ nie wyda opinii/decyzji uznaje się że sprawa została rozpatrzona pozytywnie.

Przez bezczynność należy rozumieć zarówno brak działania ze strony organu administracji, jak i odmowę podjęcia czynności, w tym np. wydania określonego aktu czy odpisu. Niezwłocznie powinny być rozpatrywane te sprawy, które nie wymagają postępowania wyjaśniającego (nie trzeba zbierać dowodów, informacji lub wyjaśnień), i kiedy wystarczają dowody dostarczone przez stronę oraz fakty i dowody powszechnie znane lub łatwe do ustalenia przez organ.

Na bezczynność („milczenie władzy”) przysługuje zażalenie. Jest to specyficzny środek ochrony praw strony w postępowaniu administracyjnym, z którego strona może skorzystać, ale nie musi. Na zażalenie organ jednak musi zareagować jednoznacznie; uznać je za uzasadnione bądź nie i wtedy powinien ostrzec stronę, że zażalenie nie zostało uwzględnione. Procedura wyjaśnienia przyczyn i okoliczności niezałatwienia sprawy, a także wszelkie działania zmierzające do ustalenia pracowników winnych bezczynności organu nie są elementami samego postępowania.

49. Sposoby zabezpieczenia wykonania aktu administracyjnego.

Zabezpieczenie może być:

• zabezpieczenie skarbowe

• hipoteka przymusowa

• zastaw rejestrowy

• przywłaszczenie

Sposoby realizacji. Wydanie decyzji administracyjnej w trybie przewidzianym przez KPA. Decyzja jest ostateczna w I instancji ,jeżeli nie było odwołania w ciągu 14 dni, a jeśli było to ostateczna w II instancji. Jeżeli decyzja ma rygor natychmiastowej wykonalności to musi być wykonana mimo odwołania się.

50. Zakres zastosowania Ustawy o postępowaniu egzekucyjnym.

Zakres podmiotowy postępowania egzekucyjnego określa od kogo można egzekwować obowiązki, kto może być zobowiązanym.

Podmioty występujące w postępowaniu egzekucyjnym :
- podmioty czynne czyli te które aktywnie uczestniczą w procesach postępowania egzekucyjnego w celu wszczęcia postępowania egzekucyjnego i do jego przeprowadzenia.
Podmiotem czynnym jest organ, który stosuje środki egzekucyjne, wierzyciel, który żąda wykonania obowiązku.
- podmiot bierny - jedynym podmiotem biernym jest osoba zobowiązana. Jeżeli osoba zobowiązana nie wykona obowiązku to wobec niej wszczyna się postępowanie egzekucyjne.
Zobowiązanymi nie mogą być osoby korzystające z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych.

Zakres przedmiotowy - są nimi obowiązki o charakterze publiczno - prawnym wynikające ze stosunków administracyjnych.
Obowiązki podlegające egzekucji :
- obowiązki o charakterze pieniężnym, polegające na świadczeniu opłaty pieniężnej
- obowiązki o charakterze niepieniężnym.

Obowiązki pieniężne podlegające egzekucji :

• podatki, opłaty

• grzywny i kary pieniężne wymierzane przez organy administracji publicznej ( np. mandaty

• wszelkie inne należności pieniężne pozostające we właściwości administracji

• należności cywilno - prawne przekazane do egzekucji administracyjnej

• należności pieniężne związane z członkowstwem w Unii Europejskiej

• należności pieniężne przekazane do egzekucji na podstawie umów międzynarodowych

• wypłaty wynagrodzeń za płacę i inne wpływy nakładane w drodze decyzji państwowej inspekcji pracy.

Obowiązki o charakterze niepieniężnym :
wszelkie czynności pozostające we właściwości organów administracji. Polegają na spełnieniu nakazanych czynności, świadczeń rzeczowych,, osobowych, wydaniu rzeczy ruchomej, nieruchomości, opróżnienia pomieszczenie lub lokalu, zaniechaniu czynności.

51. Zasady postępowania egzekucyjnego.

• zasada celowości - nie wyrażona wprost w jakimkolwiek artykule, polega na tym, że celem postępowania egz. nie jest wyrządzenie dolegliwości , lecz doprowadzenie do wykonania obowiązku.

• zasada stosowania najmniej uciążliwego środka ( art. 7 § 2 ) pozostawia on możliwość wyboru środków, zalecając najmniej uciążliwy.

• zasada niezbędności ( art. 7 § 3 ) zakazuje egzekucji, gdy obowiązek jest bezprzedmiotowy lub wykonany.

• zasada stosowania środków przewidzianych tyko w ustawie - nie dopuszcza dowolnego doboru środków, nie wymienionych w ustawie

• zasada poszanowania minimum egzystencji - chroni zobowiązanego i członków jego rodziny przed doprowadzeniem go do sytuacji zagrażającej istnieniu ( art. 8-11 ).

• zasada zagrożenia ( art. 15 ) uzależnia wszczęcie egzekucji od uprzedniego upomnienia wzywającego do spełnienia obowiązku zagrażającego jednocześnie skierowaniem sprawy na drogę egzekucji, którą można wszcząć dopiero po 7 dniach od odebrania przez zobowiązanego upomnienia.

Uchybienie tej zasadzie czyni egz. nieważną i postępowanie ulega umorzeniu.

• zasada „ Ex officio ” z obowiązku ( art. 6 ) - wierzycielem jest organ publiczny, któremu nie przysługuje uznanie o wszczynaniu egzekucji, ale ciąży na nim bezwzględny obowiązek jej wszczęcia.

• zasada niezależności egz. od środków karnych (art. 16) - uniezależnia egz. od karania za popełnione wykroczenia bądź przestępstwa, np. obowiązki wynikające z przepisów celnych mogą być wykonywane w formie egzekucji, niezależnie od tego, że z tych samych powodów może być prowadzone postępowanie karno - skarbowe

• zasada prowadzenia egzekucji w czasie najdogodniejszym dla zobowiązanego ( art. 52 § 1 ) - zakazuje egzekucji w dni wolne od pracy i w porze nocnej ( 2100-700 )

• zasada gospodarnego prowadzenia egzekucji - wyrażona w wielu przepisach obciążających odpowiedzialność organów egzekucyjnych za stan rzeczy zajętych oraz gospodarne przeprowadzenie wykonania zastępczego obowiązku o charakterze niepieniężnym.

52. Środki egzekucyjne.

Celem postępowania egzekucyjnego jest doprowadzenie do wykonania egzekwowanego obowiązku, to jest spowodowanie, aby zobowiązany zachował się w sposób zgodny z treścią nałożonego na niego obowiązku. Przymus egzekucyjny jest stosowany gdy stan rzeczywisty jest niezgodny z treścią obowiązku. Przymus egzekucyjny może być stosowany zarówno wobec zobowiązanego, jak i innych osób, w szczególności wobec osób reprezentujących zobowiązanego. Przesłanką stosowania przymusu wobec osób innych, niż zobowiązany, jest utrudnianie przez nie lub udaremnianie egzekucji.

Stosowanie przymusu egzekucyjnego jest możliwe wyłącznie w tych przypadkach, gdy adresat aktu administracyjnego jest zobowiązany do jego wykonania, to jest do podjęcia działań zmierzających do podporządkowania stanu faktycznego normie prawa materialnego skonkretyzowanej w akcie administracyjnym.

Niedopuszczalne jest natomiast uchylenie, zmiana lub weryfikowanie w inny sposób przez organ egzekucyjny decyzji administracyjnej, którą został ustanowiony obowiązek podlegający przymusowemu wykonaniu.

Środki egzekucyjne: grzywna w celu przymuszenia - jest jedynym środkiem przymuszającym, ale nie zawsze zaspoka­jającym; stosowana gdy inne środki byłyby bezcelowe; można stosować wielokrot­nie, co nie znaczy, ze w nieskończoność; wyjątki - grzywna jednorazowa - w prawie budowlanym i przepisach BHP; wyjątek - określenie wysokości grzywny - grzywna wymierzona w celu przymusowej rozbiórki budynku lub jego części - art. 121 (iloczyn powierzchni objętej nakazem x 1/5 ceny 1 m2); stosuje się, gdy obowiązek ma charakter osobisty (np. znoszenie czegoś); grzywnę umarza się na wniosek zobowią­zanego gdy wykona obowiązek a grzywna nie została jeszcze ściągnięta; organ kompetentny umarza w szczególnych przypadkach.

53. Środki egzekucyjne i sankcje karne.

Różnicą między sankcjami karnymi a środkami egzekucyjnymi jest odmienność celów. Celem środków egzekucyjnych jest bezpośrednie spowodowanie stanu wymaganego prawem.

Sankcje karne mają na celu represję i tylko pośrednio mogą wpłynąć na spowodowanie stanu wymaganego prawem. W przypadku sankcji karnych to dolegliwość - represja jest celem. W przypadku środków egzekucyjnych represja jest środkiem prowadzącym do celu. Warunkiem odpowiedzialności karnej jest zagrożenie wyrażone w akcie normatywnym, natomiast środek egzekucyjny musi być poprzedzony zagrożeniem indywidualnym, zwanym upomnieniem. Karę wymierza się za samo niedopełnienie obowiązku, późniejsze jego dopełnienie może mieć wpływ jedynie na wymiar kary. Środków egzekucyj­nych nie stosuje się jeżeli obowiązek został wykonany, nawet po terminie bądź jego wykonanie stało się niemożliwe. Sankcja karna ma być dolegliwością dla sprawcy czynu, stosuje się więc ją wobec osób fizycznych. Środki egzekucyjne stosuje się również wobec osób prawnych lub innych jednostek organiza­cyjnych. Przy wymiarze kary bierze się pod uwagę takie czynniki jak wina, jej rodzaj.

54. Sankcje karne jako instrument zabezpieczenia aktu administracyjnego.

Sankcje karne mają na celu represję i tylko pośrednio mogą wpłynąć na spowodowanie stanu wymaganego prawem. W przypadku sankcji karnych to dolegliwość - represja jest celem Warunkiem odpowiedzialności karnej jest zagrożenie wyrażone w akcie normatywnym. Karę wymierza się za samo niedopełnienie obowiązku, późniejsze jego dopełnienie może mieć wpływ jedynie na wymiar kary. Sankcja karna ma być dolegliwością dla sprawcy czynu, stosuje się więc ją wobec osób fizycznych. Przy wymiarze kary bierze się pod uwagę takie czynniki jak wina, jej rodzaj, skutek czynu, przeszłość sprawcy itp.

55. Kary administracyjne.

Kary administracyjne - mogą być stosowane wobec osób fizycznych, osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych. Co do istoty są zbliżone do sankcji karnych. Celem - represja, funkcją - prewencja. Nakładane są przez organy administracji (nie w zastępstwie, to jest ich własna kompetencja) - w formie decyzji administracyjnej wydanej w trybie przepisów KPA

nakładane są nie tylko na osoby fizyczne, ale także na osoby prawne i inne jednostki organizacyjne. Odpowiedzialność oparta jest nie na zasadzie winy, lecz ryzyka. Dominuje przesłanka naruszenia prawa - karze się za tzw. naruszenie prawa administracyjnego, niekiedy znaczenie ma też szkoda, ale rzadko. Zapłacenie kary administracyjnej pieniężnej nie ma wpływu na odpowiedzialność cywilnoprawną za wyrządzoną szkodę. Wymiar kary najczęściej wg stawek z góry określonych i to określonych szczegółowo (nie na zasadzie tzw. widełek). Funkcje kary administracyjnej: a)represyjna - nie można jej wliczyć w koszty, jako strata nieuzasadniona zwiększa podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym. Kara ad. $ obciąża wyniki działań, nie może być wliczana w koszty, w konsekwencji nie może być wliczona w cenę i nabywcę danej usługi b)prewencyjna - zniechęcająca c)informacyjna - dla ustawodawcy, administratora, że dzieje się nie tak jak powinno gdyż podejmowane są czyny zagrożone karami, tak więc dane prawo nie spełnia jakiś założeń d)kompensacyjna - odszkodo­wawcza - często stosuje się odpowiedzialność odszkodowaw­czą typu repartycyjnego - wpłata np. na określony fundusz np. ochrony środowiska

32

---