1127


1.Metody pracy z dzieckiem z dyspraksją.

Dyspraksja to neurologiczne zaburzenie rozwojowe koordynacji.
Szacuje się, że 6% populacji dzieci jest dotkniętych dyspraksją.
Oznacza to, że w każdej klasie może być 2-3 dzieci z tym zaburzeniem.

Dzieci z dyspraksją mogą mieć kłopoty z:
- czynnościami samoobsługowymi,
- orientacją w przestrzeni,
- koordynacją ruchową,
- wszelkiego rodzaju czynnościami ruchowymi (skakanie, jazda na rowerze, nartach, kopanie piłki, schodzenie po schodach),
- prawidłowym chwytem przyrządów pisarskich,
- nauką czytania i pisania,
- przepisywaniem z tablicy,
- z naśladowaniem,
- układaniem klocków, puzzli.

Dyspraksja jest niestety nieuleczalna - to oznacza, że nie są możliwe do usunięcia jej przyczyny i całkowite wyeliminowanie problemów z koordynacją ruchów. Jednak można pomóc takiej osobie. Wymaga to dużego nakładu pracy od rodziców i nauczycieli. Należy pamiętać, że takie dziecko potrzebuje więcej uwagi i czasu poświęconego na naukę wszystkich czynności. Należy nie tylko powiedzieć mu, jak coś wykonać, ale bardzo dokładnie to pokazać. Każdą czynność musi wykonać wielokrotnie. Należy przy tym dbać, by dziecko uważnie śledziło każdy ruch.

Największe rezultaty w leczeniu dzieci z dyspraksją przynosi stosowanie terapii Integracji Sensorycznej (SI). Aby człowiek odpowiednio interpretował sytuację i na nią reagował, musi korzystać nie tylko ze wszystkich swoich zmysłów, ale muszą one ze sobą odpowiednio współpracować. Terapia SI służy właśnie pobudzeniu zmysłów w celu ich zintegrowania. To bardzo ważne w przypadku dyspraksji, gdyż właśnie z koordynacją zmysłów - wzroku, ruchu, czucia - chorzy mają największy problem.

W pracy z dzieckiem stosować można wszystkie dostępne metody, ( należy jednak pamiętać o możliwościach dziecka) niektóre z nich to: Metoda Weroniki Sherborne, Metoda ośrodków pracy, Metoda kinezjologii edukacyjnej, muzykoterapia, MDS

Bardzo ważne obok terapii i uczenia dziecka jest udzielanie mu wsparcia i zrozumienia. Utwierdzanie go w przekonaniu, że to "nie jego wina", kiedy zewsząd będzie obwiniany o niezręczność i niezgrabność. Należy podkreślać mocne strony dziecka, jego talenty, zdolności. Zachęcać, by starało się nawiązywać relacje z innymi, mimo nierzadko przykrych doświadczeń.


2. Ćwiczenia doskonalące umiejętność czytania

Czytanie to czynność złożona, podlegająca ciągłemu rozwojowi. Opanowanie podstawowych mechanizmów czytania daje dopiero początek długiej drodze jego doskonalenia. W trakcie odbioru tekstu zachodzi wiele procesów w zakresie myśli, wyobrażeń i uczuć, które się wzajemnie przenikają oraz współwystępują w różnych nasileniu w zależności od budowy tekstu i celu lektury.

Dziecko zrozumie treść tekstu na najwyższym poziomie, jeżeli będzie potrafiło przeprowadzić wnikliwą analizę i syntezę treści, połączoną z wyciągnięciem wniosków. U dzieci łatwiej jest wywołać pozytywną motywację do pokonywania trudności, gdy towarzyszy im dążenie do celu i pragnienie osiągnięcia sukcesu.

Ćwiczenia wykonywane w sposób dobrowolny, niewymuszony są o wiele skuteczniejsze od tych metod, które opierają się na przymusie, albo którym towarzyszy nuda i obojętność.

Propozycje ćwiczeń:

Pierwsza sylaba stała - druga zmienna

Kot - kto, tak

W zdaniach brakuje litery w każdym wyrazie jednej - takiej samej litery. Odgadnij je i dopisz poprawnie

Ola obiera owoce

List - listy tulipan - tulipany

CZYTANIE WYRAZÓW, ZDAŃ I TEKSTÓW SYLABAMI

CZYTANIE "WE DWOJE"- Dorosły i dziecko czytają ten sam tekst jednocześnie. Metodę tą powinno się stosować, gdy dziecko ma poważne

trudności, np. czyta po literze, nie potrafi złożyć liter w całość. Rodzic czyta powoli starając się jednak nie dzielić wyrazów ale odczytywać je w całości. Można przy tym wyraz "rozciągnąć" tak, jakby się śpiewało. Głos dorosłego powinien być cichy, natomiast dziecka głośny, wyraźnie słyszalny. W miarę jak dziecko będzie coraz lepiej czytać głos dorosłego powinien stopniowo zanikać

CZYTANIE NA RATY- Dorosły czyta na zmianę z dzieckiem. Objaśnia mu trudniejsze zwroty, odpowiada na pytania, komentuje tekst.

3. Ćwiczenia doskonalące rozwój orientacji przestrzennej.

1. Wskazywanie dziecku części ciała i nazywanie ich

2. Obrysowywanie różnych części ciała na rysunkach i nazywanie ich

3. Ćwiczenia w utrwalaniu prawej i lewej strony np.:

4. Utrwalanie kierunków przestrzennych np.: w zabawach ruchowych

5. Ćwiczenia orientacji w schemacie ciała osoby znajdującej się na przeciwko

6. Ćwiczenia w określaniu stosunków między przedmiotami

7. Ćwiczenia graficzne kształtujące orientację w przestrzeni np.:

8. Układanki - dobieranie rysunków podobnych do siebie np.: ze względu na liczbę i jednakowy układ elementów (np.: kwadraty zawierające 3 kwiatki umieszczone w prawym dolnym rogu, albo prostokąty z dwoma balonikami w lewym górnym rogu)


4. Ogólne założenia teoretyczne diagnozy psychopedagogicznej: zasady, rodzaje, typy i etapy procesu diagnozowania.

DIAGNOZA to:„rozpoznanie istoty i uwarunkowań złożonego stanu rzeczy na podstawie jego cech (objawów), w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości panujących w danej dziedzinie". (S. Ziemski)

Diagnoza składa się z następujących wzajemnie warunkujących się etapów:

l. Opisu - zestawienia danych empirycznych, co do których zachodzi ewentualność postępowania celowościowego.

2. Oceny - zastosowania ocen, które są związane z zebranymi danymi empirycznymi, co pozwala na porównanie istniejących stanów rzeczy z postulowanymi lub niechcianymi, czyli wyrażenia aprobaty czy dezaprobaty badanych stanów, określania rozbieżności między istniejącymi stanami a jakimiś układami odniesienia np. celami.

3. Konkluzji - stwierdzającej potrzebę podjęcia postępowania celowościowego lub jej brak.

4. Tłumaczenia - wyjaśnienia genetycznego, przyczynowego istniejącego stanu.

5. Postulowania - zobrazowania tych stanów, które mają być realizowane, zreformowane lub usunięte.

6. Stawiania hipotez - tj. swoistych twierdzeń dotyczących związku między projektem a czynnikiem przyczynowym.

ZASADY DIAGNOZY:

Dążenie do realizowania diagnozy pełnej - rozwiniętej, opisującej stany rzeczy, wyjaśniającej źródła i mechanizmy ich powstania, ustalającej stopień rozwoju zjawisk.

Oceniający charakter diagnozy - polegający na odnoszeniu rozpoznawanych stanów rzeczywistych, ich poszczególnych cech lub warunków ich występowania, do pewnych stanów pożądanych będącymi założeniami, oczekiwaniami wobec jakichś działań lub procesów

Realizowanie diagnozy w wymiarze pozytywnym - już A. Kamiński (1979) podkreślał, iż cel pedagogicznego rozpoznania zawsze jest dwojaki: poznać charakter, genezę, przejawy i przyczyny niepokojącego stanu rzeczy, ale też odkryć „siły” jednostki i jej najbliższego środowiska. Na „siłach” tych należy oprzeć postępowanie pedagogiczne

Dążenie do autodiagnozy osób, systemów czy środowisk Jeśli działania naprawcze, terapeutyczne, korygujące, podejmowane w wyniku diagnozy mają być skuteczne, to muszą opierać się na mniej lub bardziej zaangażowanym uczestnictwie osób, układów, środowisk, których dotyczą.

Łączenie poznania pośredniego z bezpośrednim

Realizowanie diagnozy środowiskowej — zasada ta oznacza, iż bez względu na obszar diagnozy zawsze rozpoznaniu podlega środowisko i jego rola w identyfikowanych stanach, problemach.

Typy diagnoz:

1. diagnoza przyporządkowująca (identyfikacyjna) do gatunku lub typu - określa czym jest
dane zjawisko, na podstawie literatury fachowej lub i doświadczenia zalicza się badany stan
rzeczy do danego typu lub gatunku.

2. diagnoza genetyczna -

3. diagnoza znaczenia - określa rolę badanego zjawiska dla pewnego szerszego kompleksu zjawisk,funkcjonowania całego układu, którego dotyczy;

4. diagnoza fazy - określa w jakiej fazie znajduje się badany stan rzeczy, jest to rozpoznanie
stadium badanego zjawiska

Uwarunkowania procesu diagnostycznego;

- diagnosta (wiedza merytoryczna, um. Logicznego myślenia, nawiązywania kontaktu diagnostycznego, obserwowania, prowadzenia rozmowy, określone sprawności techniczne)

- kontakt diagnostyczny (techniki nawiązywania kontaktu)

Podstawowe techniki diagnostyczne: wywiad, rozmowa, ankieta, obserwacja


5. Diagnoza dysleksji rozwojowej i ryzyka dysleksji.

Najważniejsze w diagnozie dysleksji rozwojowej jest wykluczenie niepełnosprawności intelektualnej. Diagnoza specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu powinna składać się z elementów oceniających zarówno rozwój intelektualny, jak i sprawność funkcji percepcyjno-motorycznych oraz oceny umiejętności szkolnych.

Etapy diagnozy dysleksji wg Krasowicz-Kupis :

  1. Faza wstępna:
    - rozpoznanie kontekstu sytuacji diagnostycznej,
    - rozpoznanie przebiegu życia i rozwoju problemów z uczeniem się,
    - określenie dotychczasowych działań w związku z problemem,
    2. Ocena czynności czytania i pisania oraz innych umiejętności szkolnych:
    - czytanie tekstu,
    - czytanie ze zrozumieniem,
    - czytanie sztucznych wyrazów,
    - pisanie ze słuchu,
    - pisanie na zadany temat samodzielnie,
    - przepisywanie lub pisanie z pamięci,
    - inne próby pedagogiczne dotyczące czytania i pisania.
    3. Ocena funkcji poznawczych:
    - rozwój intelektualny,
    - mowa i funkcje językowe na poziomie fonologicznym, morfologiczno-składniowym, leksykalnym i semantycznym,
    - ocena świadomości językowej na poziomie fonologicznym, morfologiczno-składniowym i semantycznym,
    - ocena innych funkcji poznawczych według potrzeb.
    4. Ocena funkcji percepcyjno-motorycznych i ich integracji:
    - percepcja wzrokowa,
    - percepcja i koordynacja wzrokowo-ruchowa,
    - pamięć wzrokowa i wzrokowo-ruchowa,
    - percepcja słuchowa-pozajęzykowa,
    - integracja słuchowo-ruchowa oraz słuchowo-wzrokowo-ruchowa.
    5. Ocena lateralizacji:
    - motoryka duża i mała,
    - motoryka rąk i koordynacja,
    - lateralizacja i orientacja w przestrzeni w schemacie ciała.
    6. Ocena poziomu przystosowania ucznia do sytuacji:
    - obecność zdolności specjalnych,
    - poziom samooceny,
    - poziom funkcjonowania emocjonalnego,
    - rozpoznanie sytuacji szkolnej,
    - postawy wobec własnych problemów,
    - sytuacja społeczna w grupie rówieśniczej.

Początkowo diagnoza polega na obserwacji problemów dziecka. Drugi etap to diagnoza w poradni psychologiczno - pedagogicznej (pedagog, psycholog, uzupełniana niekiedy konsultacją logopedy, psychiatry czy neuropsychiatry dziecięcego).

Diagnoza ryzyka dysleksji:

Ryzyko dysleksji jest najbardziej prawdopodobne u dzieci:

  1. pochodzących z nieprawidłowo przebiegającej ciąży i skomplikowanego porodu - są to dzieci urodzone przedwcześnie, w zamartwicy, z niską wagą urodzeniową, w złym stanie fizycznym (w skali Apg poniżej 6 pkt).

  2. obciążonych genetycznie - w rodzinie występuje dysleksja, opóźnienia w rozwoju mowy, leworęczność

  3. u których można zaobserwować dysharmonie w rozwoju psychomotorycznym - tzn. występują u nich symptomy ryzyka dysleksji.

Do diagnozy ryzyka dysleksji służy narzędzie M. Bogdanowicz. Jest to Skala Ryzyka Dysleksji.

Skala Ryzyka Dysleksji ma charakter przesiewowy, co oznacza, że pozwala na wstępną diagnozę, która wymaga jednak potwierdzenia wynikami, uzyskanymi na podstawie pełnych badań diagnostycznych. Skala Ryzyka Dysleksji jest przeznaczona przede wszystkim dla dzieci 6 i 7 letnich, a więc dla uczniów klas zerowych. Skalę można też zastosować w celu zbadania uczniów klas I, którzy mają nasilone trudności z opanowaniem umiejętności czytania i pisania. SRD możemy również wykorzystać dokonując wstępnej oceny dzieci poniżej 6 roku życia, ma ona wówczas charakter orientacyjny, ponieważ musimy opuścić niektóre pytania np. dotyczące znajomości liter. W takiej sytuacji rezultaty uzyskane dzięki SRD wskazują na mocne i słabe strony rozwoju dziecka.

6. Ocena dojrzałości do uczenia sie matematyki.

Dojrzałość do uczenia się matematyki zawiera się w pojęciu dojrzałość szkolna. Należy tu brać pod uwagę poziom rozwoju tych procesów psychicznych, które dziecko angażuje w trakcie nabywania wiadomości i umiejętności matematycznych w szkole oraz wymagania stawiane mu na lekcjach.

Dlatego mówi o dojrzałości do uczenia się matematyki w warunkach szkolnych lub na sposób

szkolny, którą wyznaczają następujące wskaźniki:

  1. Dziecięce liczenie

Z edukacją matematyczną dziecko spotyka się dużo wcześniej niż w szkole. Dorośli uczą je:

Ten zakres umiejętności nazywamy dziecięcym liczeniem. Jego podstawą są pewne intuicje matematyczne dostępne już dzieciom na poziomie wyobrażeń przedoperacyjnych. Taki poziom pozwala dzieciom na sprawne liczenie i rozróżnienie błędnego liczenia od poprawnego oraz wyznaczyć wynik dodawania i odejmowania w zakresie 10 „w pamięci” lub na palcach. Występują tu jednak pewne ograniczenie..

  1. Zdolność do operacyjnego rozumowania w zakresie potrzebnym do kształtowania pojęcia liczby naturalnej i czterech działań arytmetycznych.

Na początku klasy pierwszej uczeń musi być zdolny do rozumowania w dwóch zakresach:

Uznawania stałości ilości nieciągłych przy obserwowanych zmianach.

Porządkowanie elementów zbioru, aby utworzyć konsekwentną serię

  1. Zdolność do odrywania się od konkretów i posługiwanie się reprezentacjami ikonicznymi i symbolicznymi

Dziecko u progu nauki w szkole musi rozumieć sens kodowania i dekodowania informacji za pomocą umownych symboli. Najprostsze działanie matematyczne np. 4+1=5 czy 5-2=3 jest syntezą symboliczną.

Liczby i czynność dodawania i odejmowania są zapisane w ustalonym systemie znaków. Również schematy i grafy, tak popularne w nauczaniu zintegrowanym są symbolicznymi obrazami określonych czynności. Uczeń w szkole rzadko ma okazję do praktycznego działania, dlatego zdolność do funkcjonowania na poziomie symbolicznym i ikonicznym jest bardzo ważna.

  1. Zdolność do syntetyzowania i integrowania funkcji percepcyjno - motorycznych.

Na lekcjach matematyki dzieci wykonują wiele złożonych czynności. Będą to wykonywać sprawnie, jeśli posiądą zdolność do integrowania funkcji percepcyjno - motorycznych. Dzieci o obniżonym poziomie tych funkcji będą miały trudności z czynnościami porządkowymi na lekcji, będą robić wiele hałasu przy wyjmowaniu przyborów, rysunki będą niestaranne, zeszyty wymięte, brudne.

  1. Dojrzałość emocjonalna

Szczególną rolę w matematyce pełni rozwiązywanie zadań. Są one źródłem doświadczeń logicznych i matematycznych. Rozwiązywanie zadań wymaga dużego wysiłku intelektualnego, dlatego ważne jest tu pozytywne nastawienie. Dziecko musi być odporne psychicznie i wytrzymać napięcie towarzyszące rozwiązywaniu zadań.

  1. Umiejętność klasyfikowania

  2. Orientacja przestrzenna

Reasumując można stwierdzić, że dziecko jest dojrzałe do uczenia się matematyki w szkole wówczas, gdy chce się uczyć matematyki, potrafi zrozumieć sens zależności matematycznych omawianych na lekcjach i wytrzymuje napięcia, które towarzyszą rozwiązywaniu zadań matematycznych. Taki poziom dojrzałości gwarantuje powodzenie w uczeniu się matematyki w pierwszych latach nauki.


7. Diagnoza autyzmu dziecięcego: kryteria diagnostyczne według ICD-17. Diagnoza autyzmu dziecięcego: kryteria diagnostyczne według ICD-10/ DSM-IV oraz wybrane metody terapeutyczne.

  1. Kryteria diagnostyczne według DSM-IV

DSM-IV diagnostyczno-statystyczny podręcznik zaburzeń psychicznych opracowany przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, które zawiera klasyfikację oraz szczegółowe kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych.

299.00 ZABURZENIE AUTYSTYCZNE (AUTISTIC DISORDER)

  1. Łącznie 6 (lub więcej) punktów z 1),2),3) w tym przynajmniej dwa z 1) i po jednym z 2) i 3)

  1. Jakościowe zaburzenia interakcji społecznych, manifestowane przez przynajmniej dwa z następujących:

  1. Znaczne zaburzenia w używaniu różnorodnych zachowań niewerbalnych, takich jak kontakt wzrokowy, mimika twarzy, postawa ciała i gestykulacja służąca regulowaniu interakcji społecznych

  2. Brak rozwoju relacji z rówieśnikami, odpowiednich do wieku rozwojowego

  3. Brak spontanicznego dzielenia się radościami, zainteresowaniami lub osiągnięciami z ludźmi

  4. Brak świadomości fizycznej obecności lub uczuć innych ludzi

  1. Jakościowe zaburzenia w komunikowaniu się, manifestowane przez przynajmniej jedno z następujących:

  1. Opóźnienie lub całkowity brak rozwoju mowy

  2. Zaburzony proces/ umiejętność inicjowania lub podtrzymywania rozmowy z innymi

  3. Stereotypowe i powtarzające się użycie języka lub język idiosynkratyczny

  4. Brak zróżnicowanych, spontanicznych zabaw w udawanie lub zabaw grupowych odpowiednich do poziomu rozwojowego

  1. Ograniczone, powtarzające się stereotypowe zworce zachowań, zainteresowań i aktywności, manifestowane przez przynajmniej jedno z następujących:

  1. Pochłaniające przywiązanie do jednego lub więcej stereotypowych i ograniczonych wzorców zachowań, które są anormalne ze względu na swe nasilenie lub przedmiot

  2. Przywiązanie do niefunkcjonalnych rutyn lub rytuałów

  3. Stereotypowe powtarzające się manieryzmy

  1. Opóźnienia lub nienormalne funkcjonowanie w przynajmniej jednej z następujących sfer, zapoczątkowane przez 3 rokiem życia:

  1. Interakcje społeczne

  2. Język używany do komunikacji społecznej

  3. Symboliczna lub wyobrażeniowa zabawa

  1. Zaburzenie nie odpowiada lepiej Zespołowi Retta lub Dziecięcemu Zaburzeniu Dezintegracyjnemu.

  1. WYBRANE METODY TERAPEUTYCZNE

  1. HOLDING

Twórca M. Welch. Celem metody „Holding” jest budowanie lub przywrócenie więzi emocjonalnej pomiędzy matka a dzieckiem, poprzez wymuszenie bliskiego kontaktu fizycznego. Welch wyróżnia 3 fazy w trakcie sesji:

  1. Konfrontacja

  2. Odrzucenie

  3. Rozwiązanie

Podczas sesji dziecko trzymane jest przez matkę na kolanach, dziecko obejmuje matkę pod jej ramionami zwrócone twarzą w twarz z matką. Bardzo ważne jest żeby kontakt wzrokowy utrzymał się cały czas. W sesji może uczestniczyć tata albo babcia. Rola terapeuty jest zachęcanie matki do wyrażania swoich uczuć. Warunkiem skuteczności terapii jest niedopuszczenie do przerwania kontaktu wzrokowego.

  1. TERAPIA ZABURZEŃ SENSORYCZNYCH

Terapia podstawowa spośród wszystkich metod. Terapia pomaga w uczeniu się a także w łagodzeniu określonych zaburzeń w przetwarzaniu danych percepcyjnych.

Celem terapii jest oddziaływanie na zaburzone sfery a nie edukacja dziecka. Dziecko musi być „samo swoim terapeuta” musi być aktywne wybierając to co mu sprawia przyjemność i to czego w danym momencie potrzebuje. Terapeuta jest narzędziem w rękach dziecka. Terapeuta musi najpierw na sobie zastosować to co zamierza przerobić z dzieckiem. Powinien w miarę możliwość zmieniać rodzaje jak i częstotliwość działania bodźców.

  1. METODA DOBREGO STARTU

MDS jest jedną z metod terapii psychomotorycznej. MDS została opracowana przez Prof. M Bogdanowicz. Cel MDS to usprawnienie i harmonizowanie współdziałania motoryki i psychiki poprzez korekcję i kompensacje zaburzonych funkcji.

W tej metodzie usprawniane są funkcje słuchowe, wzrokowe, dotykowo-kinestetyczno-ruchowe oraz wzrasta ich integracja. Zajęcia w MDS przebiegaja zawsze w jednakowym ustalonym schemacie:

  1. Zajęcia wprowadzające

  2. Zajęcia właściwe

  3. Zajęcia końcowe

Zasadniczą częścią są ćwiczenia właściwe, w których wyróżnione są:

  1. Ćwiczenia ruchowe

  2. Ćwiczenia ruchowo-słuchowe

  3. Ćwiczenia ruchowo-słuchowo-wzrokowe

  1. TERAPIA BEHAWIORALNA

Terapia behawioralna oparta jest na warunkowaniu sprawczym, którego opisu dokonał B.S. Skinner. Głównymi celami są:

  1. Zwiększanie ilości zachowań, które są deficytowe

  2. Redukowanie zachowań niepożądanych

  3. Generalizowanie i utrzymywanie efektów terapii

Terapia w nurcie behawioralnym koncentruje się na poszczególnych zachowaniach dzieci autystycznych a nie hipotetycznej jednostce diagnostycznej, jaka jest autyzm/

  1. Metoda ruchu rozwijającego W. Sherborne

MRR została opracowana w 1997 w Wlk. Brytanii przez Weronikę Sherborne. Głównym założeniem metody jest posługiwanie się ruchem jako narzędziem we wspomaganiu rozwoju psychoruchowego dziecka i w terapii zaburzeń rozwoju.

Metoda ta ma za zadanie rozwijanie przez ruch:

  1. Świadomości własnego rozwijania przez ruch

  2. Świadomości przestrzeni i działania w niej

  3. Dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywanie z nimi bliskiego kontaktu


8. Edukacja dziecka z niepełnosprawnością - nauczanie ogólnodostępne, integracyjne, specjalne.

Realizacja prawa do edukacji

Realizacja prawa do edukacji wymaga dostosowania systemu edukacyjnego do potrzeb nowoczesnego społeczeństwa określanych w coraz większym stopniu przez wyższą jakość edukacji oraz możliwość kształcenia w ciągu całego okresu życia.

Prawo do edukacji określa również ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty.

Przez kształcenie specjalne należy rozumieć zorganizowany proces, dostosowany do potrzeb wychowanka i ucznia niepełnosprawnego, dla którego - ze względu na istotne zaburzenia lub dysfunkcje w różnych sferach rozwoju (motoryce, zmysłach, intelekcie, psychice) w sposób istotny zaburzające jego funkcjonowanie psychiczne, fizyczne, społeczne oraz możliwości uczenia się - konieczne jest specjalistyczne oddziaływanie dydaktyczne, wychowawcze i rewalidacyjne, ukierunkowane na jego wszechstronny rozwój.

Na mocy art. 1. ustawy o systemie oświaty - system oświaty zapewnia w szczególności:

- realizację prawa każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do kształcenia się oraz prawa dzieci do wychowania i opieki odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju;

- dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów, a także możliwości korzystania z opieki psychologicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej;

- możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami.

Formy realizacji obowiązku szkolnego

Nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18. roku życia. Dla uczniów z różnego rodzaju niepełnosprawnościami stwarza się możliwość wydłużenia obowiązku szkolnego do 16. roku życia na poziomie szkoły podstawowej, do 21. roku życia na poziomie gimnazjum i do 24. roku życia na poziomie szkoły ponadpodstawowej (art.15 zarządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 4 października 1993 r. (Dz. Urz. MEN Nr 9 poz. 36) w sprawie zasad organizowania opieka nad uczniami niepełnosprawnymi, kształcenia tych uczniów w publicznych ogólnodostępnych i integracyjnych szkołach i placówkach, zasad organizacji kształcenia specjalnego i integracyjnego).

Niepełnosprawne dzieci i młodzież mają możliwość kształcenia się w ogólnodostępnych i integracyjnych szkołach oraz klasach specjalnych (art. 22 ust. 2 pkt 9 ustawy o systemie oświaty z 1991 r).

Kształcenie w integracji powinno umożliwić tym uczniom zdobycie wiedzy i umiejętności na miarę ich możliwości w warunkach przedszkola i szkoły ogólnodostępnej.

Kształcenie integracyjne polega na organizacji wspólnego kształcenia dzieci i młodzieży zdrowych z dziećmi i młodzieżą o specjalnych potrzebach edukacyjnych (niepełnosprawnych ruchowo, niewidzących i niedowidzących, niesłyszących i słabosłyszących, upośledzonych umysłowo, z autyzmem, niedostosowanych społecznie, z niepełnosprawnością sprzężoną). Odbywa się ono na wszystkich etapach edukacyjnych w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych, z klasami, oddziałami integracyjnymi i integracyjnych.

Liczba uczniów w klasie integracyjnej wynosi od 15 do 20, w tym od 3 do 5 uczniów niepełnosprawnych. W klasie może być zatrudniony dodatkowo nauczyciel ze specjalnym przygotowaniem pedagogicznym.

Kształcenie integracyjne zapewnia dzieciom i młodzieży pełnosprawnym możliwość zaspakajania indywidualnych potrzeb, a uczniom niepełnosprawnym zapewnia ponadto realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, zajęć rewalidacyjnych lub socjoterapeutycznych, realizację programu wychowania przedszkolnego, programu nauczania, programu wychowawczego i programu profilaktyki dostosowanych do indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych poprzez dobór odpowiednich form i metod pracy dydaktycznej i wychowawczej.

Przedszkola i szkoły udzielają pomocy rodzicom (prawnym opiekunom) dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w zakresie doskonalenia umiejętności niezbędnych we wspieraniu ich rozwoju.

Kształcenie specjalne organizuje się dla uczniów niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym, wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy. Jest to kształcenie segregacyjne, gdzie dzieci niepełnosprawne uczą się wśród innych niepełnosprawnych dzieci. Profile placówek specjalnych są zróżnicowane ze względu na niepełnosprawność jaką się zajmują.

Kształcenie specjalne w szk. Ogólnodostępnej polega na:

W placówce ogólnodostępnej uczeń z niepełnosprawnością uczęszcza do zwykłej klasy, nie ma nauczyciela wspierającego.

9. Pedagogika specjalna jako dyscyplina naukowa - teoretyczna, praktyczna, normatywna; subdyscypliny.

Pedagogika specjalna jest nauką szczegółową pedagogiki, a jej przedmiotem jest opieka, terapia kształcenie i wychowanie osób z odchyleniami od normy, najczęściej jednak mniej sprawnych lub niepełnosprawnych, bez względu na rodzaj, stopień i złożoność objawów oraz przyczyn i skutków zaistniałych anomalii, zaburzeń trudności lub ograniczeń.

Subdyscypliny pedagogiki specjalne:

  1. Oligofrenopedagogika- traktująca o teoretycznych i metodycznych aspektach kształcenia (rehabilitacji) osób upośledzonych umysłowo

  2. Surdopedagogika- obejmuje teoretyczne i metodyczne zagadnienia rehabilitacji osób niesłyszących i słabo słyszących

  3. Tyflopedagogika- obejmuje teoretyczne i metodyczne problemy rehabilitacji osób niewidzących i słabo widzących

  4. Pedagogika resocjalizacyjna- obejmuje teoretyczne i metodyczne zagadnienia postępowania resocjalizacyjnego

  5. Pedagogika terapeutyczna- traktująca o teoretycznych i metodycznych problemach pracy pedagogicznej osobami chorymi

  6. Praca socjalna- ukierunkowana na instytucjonalną i środowiskową rehabilitację oraz funkcjonowanie osób niepełnosprawnych

  7. Pedagogika korekcyjna- zajmująca się badaniami, stymulacja i terapia dzieci z mikrozaburzeniami rozwojowymi

  8. Logopedia- obejmuje teorię i praktykę rehabilitacji mowy

10. Niepełnosprawność intelektualna: definicje, klasyfikacja, przyczyny.

Niepełnosprawność intelektualna (upośledzenie umysłowe) definiuje się jako obniżone możliwości poznawcze (intelektualne), ograniczenie zachowań adaptacyjnych i potrzebę wspierania dla osiągnięcia samodzielności w życiu, w szkole i w społeczności.

Zgodnie z definicjami dla zdiagnozowania upośledzenia umysłowego psycholog musi stwierdzić jednocześnie wystąpienie:

a.       obniżenie inteligencji - mierzone na podstawie testów inteligencji. Wynik badania podawany jest w postaci liczbowej jako współczynnik IQ (iloraz inteligencji)

b.      Mniejsze zdolności adaptacji społecznej

c.       Pojawienie się tych objawów przed 18 rokiem życia

KLASYFIKACJA

F70 Upośledzenie umysłowe lekkie - IQ <70 , oraz występowanie ograniczeń, w przynajmniej dwóch następujących obszarach zdolności: porozumiewanie się, troska o siebie, tryb życia domowego, sprawności społeczno-interpersonalne, korzystanie ze środków zabezpieczenia społecznego, kierowanie sobą, troska o zdrowie i bezpieczeństwo, zdolności szkoleń, sposób organizowania wolnego czasu i pracy.

F71 Upośledzenie umysłowe umiarkowane - IQ 35-49 i występowanie ograniczeń wymienionych w F70

F72 Upośledzenie umysłowe znaczne IQ 20-34 i występowanie ograniczeń wymienionych w F70

F73 Upośledzenie umysłowe głębokie IQ > 20 i występowanie ograniczeń wymienionych w F70

Przyczyny niepełnosprawności intelektualnej

AAMR dzieli przyczyny NI na trzy grupy w zależności od czasu wystąpienia:

  1. prenatalne - przed urodzeniem

  1. Okołoporodowe - pojawiają się podczas porodu

  1. Poporodowe - głownie o charakterze środowiskowym, mają miejsce po urodzeniu np. maltretowanie lub zaniedbywanie dziecka, zatrucia środowiskowe i wypadki

11. Niepełnosprawność intelektualna: system edukacji, opieki i rehabilitacji.

EDUKACJA

Uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim realizują podstawę programową wspólną z innymi uczniami szkoły ogólnodostępnej, ale program nauczania dostosowany powinien być do ich możliwości, zgodnie z orzeczeniem poradni. Uczniowie zdiagnozowani jako niepełnosprawni intelektualnie w stopniu umiarkowanym lub znacznym realizują odrębną podstawę programową. Każdy z uczniów ma opracowany indywidualny program edukacyjny. Natomiast uczniowie niepełnosprawni w stopniu głębokim realizują obowiązek szkolny w formie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych.

Kształcenie odbywa się w szkołach ogólnodostępnych (w których tworzone są oddziały specjalne lub klasy integracyjne i ogólnodostępne), w funkcjonujących samodzielnie szkołach specjalnych oraz w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych, innych placówkach oświatowo-wychowawczych lub w zakładach opieki zdrowotnej.

System oświaty obejmuje kształcenie uczniów niepełnosprawnych w: 1) przedszkolach, w tym z oddziałami integracyjnymi, przedszkolach specjalnych oraz innych formach wychowania przedszkolnego, 2) szkołach podstawowych, w tym: specjalnych, integracyjnych, z oddziałami integracyjnymi, 3) gimnazjach, w tym: specjalnych, integracyjnych, z oddziałami integracyjnymi, 4) szkołach ponad gimnazjalnych, w tym: specjalnych, integracyjnych, z oddziałami integracyjnymi oraz trzyletnich specjalnych szkołach przysposabiających do pracy.

Dla każdego ucznia z orzeczeniem z poradni psychologiczno - pedagogicznej należy napisać Indywidualny Program Edukacyjno - Terapeutyczny (IPET).

Kształcenie uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim realizowane jest w publicznych przedszkolach, w tym specjalnych, publicznych szkołach, w tym specjalnych, publicznych placówkach opiekuńczo-wychowawczych, zakładach opieki zdrowotnej, domach pomocy społecznej i środowiskowych domach samopomocy, ośrodkach rehabilitacyjno-wychowawczych, domach rodzinnych można organizować zajęcia pedagogiczne dla dzieci głęboko niepełnosprawnych intelektualnie, także w domach rodzinnych dla osób zakwalifikowanych do udziału w indywidualnych zajęciach. Zajęcia rewalidacyjne prowadzi nauczyciel, który posiada

odpowiednie przygotowanie pedagogiczne. Za spełnianie obowiązku szkolnego uznaje się udział dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim w zajęciach

rewalidacyjno-wychowawczych. Wynika z nich, że: Zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze organizuje się dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie w stopniu głębokim w wieku od 3 do 25 lat. Zajęcia te mogą być organizowane w zespołach lub indywidualnie (we współpracy z rodzicami dziecka lub prawnymi opiekunami).

OPIEKA

Jak pisze J. Kirenko (2002) do pozainstytucjonalnych i instytucjonalnych systemów wsparcia

społecznego osób niepełnosprawnych zaliczyć można:

stowarzyszenia i fundacje.

REHABILITACJA

Nadrzędnym celem rehabilitacji jednostek niepełnosprawnych intelektualnie jest przygotowanie ich do życia i pracy oraz włączenie w miarę możliwości w normalne życie społeczne. Z tego też powodu poszczególne części rehabilitacji są wzajemnie uwarunkowane.

Wyróżniamy:

  1. rehabilitację fizyczną (leczniczą). Jest to proces leczenia zmierzający do usprawniania jednostki poszkodowanej na zdrowiu pod względem fizycznym i psychicznym tak, aby mogła ona prowadzić najbardziej aktywne życie i być samodzielna. Na rehabilitację leczniczą składa się leczenie kliniczne, kineziterapia, fizykoterapia, psychoterapia, terapia zajęciowa, terapia mowy, zaspokojenie potrzeb socjalnych.

  2. Rehabilitację psychologiczną Traktowana jest jako pomoc osobie niepełnosprawnej intelektualnie w jej przystosowaniu się do życia. U podstaw tej rehabilitacji leży akceptacja niepełnosprawności i polega ona na motywowaniu osoby o obniżonej sprawności do osiągnięcia sukcesu.

  3. Rehabilitację zawodową. Rehabilitacja zawodowa przebiega w kilku etapach: rozpoczyna się od poradnictwa zawodowego, następny etap stanowi przygotowanie do pracy poprzez szkolenie zawodowe i kształcenie zawodowe, ostatni etap rehabilitacji zawodowej stanowi adaptacja zawodowa osoby upośledzonej do nowego środowiska pracy, zwłaszcza w początkowym okresie zatrudnienia.

  4. Rehabilitację społeczną A. Maciarz definiuje jako „szeroki zakres działań zmierzających z jednej strony, do ukształtowania u jednostek upośledzonych postaw i umiejętności społecznych umożliwiających im samodzielne funkcjonowanie, współżycie z innymi ludźmi, a z drugiej, do kształtowania środowiska społecznego, w aspekcie tworzenie w nim coraz korzystniejszych warunków życia dla tych jednostek...”

12. Sytuacja emocjonalna i potrzeby osób przewlekle chorych

Choroba pojawiająca się w życiu człowieka jest sytuacją trudną, naruszającą wszystkie dotąd wypracowane sposoby przystosowania się i wymagającą przeorganizowania dotychczasowego funkcjonowania. Aby móc się przystosować do nowej sytuacji, konieczny jest rozwój, mimo największych nawet ograniczeń, jakie nakłada choroba. Choroba przewlekła, w przeciwieństwie do choroby o ostrym przebiegu, wymaga szczególnych działań przystosowawczych - trzeba nauczyć się żyć i rozwijać, na ile to możliwe: w sferze uczuć, w pracy, w życiu społecznym, mimo wszystkich ograniczeń, jakie każdego dnia przynosi choroba. Jest to dla osoby chorej bardzo męczące, gdyż nie ma końca, wymaga uporu i wytrwałości każdego dnia, aż do kresu życia. Osoby przewlekle chore ma podobne potrzeby jak osoby zdrowe. Dotyczą one bezpieczeństwa, przynależności, uczucia miłości, ruchu itp. Mają również mnóstwo potrzeb rozwojowych, których zahamowanie, poprzez niewłaściwe warunki życia w zakładzie leczniczym, może wywołać różnego typu załamania i zapory wewnętrzne zwłaszcza u dzieci młodszych wiekiem. Choroba i pobyt w zakładzie leczniczym (szpital, sanatorium) stwarzają sytuacje utrudniające pełne zaspokojenie potrzeb psychicznych. Niektóre z tych potrzeb nasilają się lub zostają uświadomione przez osoby chore w czasie choroby. Można wymienić potrzeby:

W szpitalu osoby dotkliwiej odczuwaj ą potrzebę miłości i przynależności oczekując dowodów troskliwości ze strony najbliższych. Od pracowników służby zdrowia spodziewają się akceptacji i współczucia. Niekiedy uświadamiają sobie potrzebę sensu życia. Frustracja związana z tą specyficznie ludzką potrzebą lub nieodpowiednie jej wyciszenie może okazać się podstawową przyczyną choroby oraz niedojrzałych postaw psychicznych nie sprzyjających powrotowi do zdrowia.

Długotrwałe przebywanie w zakładzie lecznictwa oddalenie od normalnego biegu życia utrudnia lub eliminuje potrzebę uczestnictwa. Niemożność aktywnego uczestnictwa prowadzi do:

13. Mózgowe porażenie dziecięce jako przykład niepełnosprawności wielorakiej (sprzężonej).

Z upośledzeniami sprzężonymi mamy do czynienia wówczas, gdy u danej osoby występują dwie lub więcej niepełnosprawności spowodowane przez jeden lub więcej czynników Endo i/lub egzogennych, działających jednocześnie lub kolejno w różnych okresach życia (w tym również w okresie prenatalnym)

Obecnie przyjmuje się, że MPD nie stanowi określonej jednostki chorobowej, a jest zespołem wielu objawów chorobowych.„MPD jest zespołem różnorodnych objawów zaburzenia czynności ruchowych i napięcia mięśni, wywołanych uszkodzeniem mózgu lub nieprawidłowościami w jego rozwoju nabytymi przed urodzeniem w okresie okołoporodowym czy po urodzeniu we wczesnym dzieciństwie”.

Przyczyny MPD

Okres przedporodowy

-wady i zaburzenia rozwojowe, zespół niedotleniowo- niedokrwienny, działanie szkodliwych czynników fizycznych i chemicznych, zły stan zdrowia matki (przewlekła niedokrwistość, nadciśnienie tętnicze krwi, choroby wyniszczające, zaburzenia ginekologiczne, choroby wirusowe,

Okres okołoporodowy

-podwyższony poziom bilirubiny, wcześniactwo, niedotlenienie,

Okres poporodowy

- niedotlenienie noworodka, krwawienia podtwardówkowe, zapalenia mózgu, urazy mózgu, zakażenia ośrodkowego układu nerwowego

Klasyfikacja wg. B. Hagbera

  1. Piramidowe, które są wyrazem uszkodzenia ośrodków i dróg mózgowych kierujących dowolną czynnością ruchową. Wśród nich wyróżnia się (obustronny niedowład kurczowy, niedowład połowiczo prawo i lewostronny, niedowład spastyczny czterokończynowy)

  2. Pozapiramidowe ( dyskinetyczne), będące wynikiem uszkodzenia struktur mózgowych podkorowych, charakteryzujące się różnorodnymi ruchami mimowolnymi.

  3. Móżdźkowe (ataktyczne), będące wyrazem uszkodzenia móżdżku, które charakteryzują się zaburzeniami równowagi,

  4. Mieszane

Każde z tych postaci ze względu na nasilenie zmian może mieć stopień lekki, umiarkowany lub znaczny.

MPD może towarzyszyć

- niepełnosprawność intelektualna,

- padaczka,

- zaburzenia mowy,

- zaburzenia wzroku, słuchu,

- zaburzenia w zachowaniu,

- zaburzenia integracji sensorycznej.

Zakres dysfunkcji towarzyszących zespołowi mpd rzutuje na zdolności przystosowania się dziecka do środowiska, stopień jego usamodzielnienia oraz na formę realizacji obowiązku szkolnego.

14. Niedostosowania społeczne a trudności wychowawcze, przyczyny niedostosowania społecznego.
Według definicji MEN niedostosowanie społeczne - to dzieci i młodzież, u których na skutek zaburzeń wewnętrznych lub niekorzystnych warunków środowiskowych występują utrwalone zaburzenia w zachowaniu.
Termin ,,niedostosowanie społeczne”, wprowadziła (przeszczepiła z języka francuskiego) do literatury pedagogicznej w Polsce w 1959 roku Maria Grzegorzewska. Objawami społecznego niedostosowania łatwymi do obserwacji na poziomie dziecka szkoły podstawowej są: 1. Nieposłuszeństwo. 2. Konflikty w kontaktach społecznych. 3. Lenistwo. 4. Kłamstwo. 5. Zaburzenia koncentracji. 6. Wykroczenia przeciw mieniu.
7. Agresja. 8. Wagary i ucieczki. 9. Lękliwość. 10. Nadużywanie środków odurzających oraz nałogowe nadużywanie innych środków chemicznych powodujących zmiany w funkc. Organizmu.

Wg Jana Konopnickiego - na nieprzystosowanie społeczne składają się dwie przyczyny:

-  biologiczne (wewnętrzne) jednostki - w tym organiczne, np. uszkodzenia centralnego układu nerwowego (powodują charakteropatie); psychiczne, uwarunkowane przede wszystkim czynnikami dziedziczności i obejmujące sferę emocjonalną i wolicjonalną
w zakresie popędów, co powoduje zmiany psychopatyczne;

-  środowiskowe - wadliwa struktura rodziny, zaniedbania środowiska wychowującego, błędy wychowawcze rodziny i szkoły, wpływ środków masowego przekazu
na kształtowanie postawy społeczno - moralnej dzieci i młodzieży, czy wreszcie zaburzenia rozwojowe oraz czynniki ekonomiczno - gospodarcze i przyrodniczo - ekologiczne.

15. System wychowania resocjalizującego.


W zakładach dla nieletnich nieprzystosowanych społecznie stosuje się wiele różnorodnych form organizacyjnych i metod wychowania. Są one odpowiednio dobierane w ten sposób, by odpowiadały wymaganiom współczesnej rzeczywistości. Przy ich ustalaniu bierze się pod uwagę także stan osobowości wychowanków, ich wiek, płeć i stopień wykolejenia społecznego.
Celem tego wykładu jest scharakteryzowanie poszczególnych systemów wychowania resocjalizacyjnego, które wywarły najsilniejszy wpływ na obecną organizację i treść pracy zakładów.

1.  SYSTEM    PROGRESYWNY


Jest on oparty na przekonaniu, że jeśli nieletniemu stworzy się możliwości uzyskania lepszych warunków życia i lepszego traktowania podczas jego pobytu w zakładzie, znacznie szybciej i skuteczniej ulegnie on poprawie. System ten zachęca więc wychowanka do: „przejścia od faz traktowania ostrzejszego do następnych, które charakteryzuje progresja uprawnień społecznych 8”.


Za największe zalety tego systemu uznaje się;

• dokonywanie przydziału do grup wychowawczych na podstawie wstępnej oceny stopnia demoralizacji;
• personel nie zachęcał do poprawy, dokonywał jedynie oceny zachowania podopiecznego, w oparciu o wyznaczone wcześniej przepisy, zasady. Zachęta tkwiła już w samym systemie progresji;
• wychowanek ciągle skłaniany był do samooceny swoich czynów i po-stępowania, gdyż dostrzegał on, że jego zachowanie jest ściśle powiązane z warunkami jego bytowania.

• nie tworzyła się opozycja w stosunku do personelu, ponieważ to nie on stawiał zadania i wymagania, ale wynikały one z istoty samego systemu;

Jak każdy system również system progresywny ma swoje wady;

• wychowankowie bardzo często przyjmowali postawę pozornej poprawy, która pozwalała na uzyskanie przywilejów i przejście do grup, które cieszyły się większymi uprawnieniami;
• pojawiały się także przypadki, że pozytywne oceny wystawiane przez personel były wymuszane przez bardziej zdemoralizowanych wychowanków;


2.  SYSTEM    SOCJOPEDAGOGICZNY


W  systemie tym duży nacisk kładzie się na samorządność kolektywu: „duch i atmosfera życia republiki zależą w dużej mierze od inspiracji ideowo-twórczej dorosłego wychowawcy”, który nie spełnia tu roli kierownika grupy. Jego zadaniem jest współpraca w organizowaniu zajęć i wspieranie grupy. Bardzo ważnym zadaniem wychowawcy jest również koordynowanie pracy grupy jako całości. Ustala on cele      i zadania, a także pomaga grupie w ich realizacji. Jego zasadniczym zadaniem jest takie ukształtowanie zespołu, aby jednostka w jego ramach miała korzystne warunki społeczno-moralne. Wychowawca czuwa więc nad pozytywnymi interakcjami między poszczególnymi osobami. Jego oddziaływanie nie jest jednak bezpośrednie, dokonuje się natomiast dzięki grupie. Z powyższych twierdzeń niewątpliwie wynika więc, że w systemie socjopedagogicznym wyraźnie dominuje traktowanie człowieka jako członka większej zbiorowości. Kolejnym bardzo ważnym elementem systemu socjopedagogicznego jest praca. Już z założenia  tego systemu wynika, że: „gotowość i zamiłowanie do pracy stanowią istotny probierz osiągnięcia efektów resocjalizacji nieletniego”.

3.  SYSTEM  HOMOGENICZNY

System ten opiera się na zasadzie doboru wychowanków wg określonych kryteriów. Młodzież przyjęta do zakładu, w którym stosuje się po-dział na homogeniczne grupy wychowawcze, zostaje poddana rozpoznaniu diagnostycznemu, w ten sposób wyodrębnia się wychowanków o określonym stopniu wykolejenia i podobnym stanie osobowości. W powstałych w ten sposób grupach stosuje się następnie oddziaływania najbardziej adekwatne do danej odmiany wykolejenia społecznego. Dobór właściwego rodzaju oddziaływań resocjalizujących jest rzeczą niezwykle istotną i tak np. w grupach, których wychowankowie przejawiają nasilone tendencje psychopatyczne  stosuje się kary i na-grody; w przypadku młodzieży neurotycznej wprowadza się zalecenia systemu indywidualnego; wychowankowie, których wykolejenie społeczne wiąże się      z antagonistyczno - destruktywnym uspołecznieniem i przynależnością do środowisk przestępczych, stosuje się oddziaływania podobne do tych, które proponuje system socjopedagogiczny. Istnieje jednak niebezpieczeństwo, że stosowanie  podziału może wpłynąć na dezintegrację zbiorowości, dlatego też teoretycy zalecają rozwiązania homogeniczne w skali całego zakładu, co oczywiście pociąga za sobą konieczność tworzenia zakładów stosujących różne systemy oddziaływań resocjalizujących.          Podobnie, jak inne systemy, również system homogeniczny posiada wady, nie można się bowiem ustrzec pomyłek w przypadku selekcji wychowanków.

Począwszy od XVI do połowy XIX wieku nie stosowano homogenizacji grup. Tendencja do segregowania nieletnich pojawiła się dopiero w połowie XIX wieku. Początkowo selekcja młodzieży odbywała się na podstawie przesłanek psychologicznych i penitencjarnych. Stopniowo zaczęły pojawiać się koncepcje, które znalazły swój wyraz  w przepisach dotyczących opieki nad dzieckiem i przestępczości nieletnich. Pierwsza kodyfikacja praw dziecka, o nazwie „Karta Dziecka” (Children Charter ), zawierająca m. in. wskazania dotyczące zasad organizowania i różnicowania zakładów wychowawczo- poprawczych, powstała w Anglii w 1908 roku. Zgodnie z jej postanowieniami zaczęto organizować;
• zakłady opieki doraźnej dla dzieci opuszczonych i zaniedbanych,        a także dla nieletnich przestępców, których sprawy rozpatrywane były w sądzie;
• zakłady poprawcze dla dzieci zaniedbanych i opuszczonych, które nie dokonały czynów przestępczych- z podziałem na zakłady dla chłopców i dziewcząt;
• zakłady wychowawcze o ostrzejszej dyscyplinie dla dzieci i nieletnich w wieku 12-16 lat, skierowanych przez sądy lub dla szczególnie trudnych, na wniosek rodziców;
• zakłady wychowania karnego, dla tzw. niepoprawnych;
System homogeniczny wraz z biegiem czasu zaczął cieszyć się coraz większym powodzeniem.


4.  SYSTEM  HETEROGENICZNY


Heterogeniczny system wychowania resocjalizacyjnego, w przeciwieństwie do homogenicznego, oparty jest na zasadzie tworzenia grup wychowanków zróżnicowanych, zarówno pod względem wieku, stopnia rozwoju psychofizycznego ,jak i właściwości charakterologicznych, co odpowiadać ma strukturze środowiska społecznego. Dla procesu resocjalizacji warunki korzystniejsze stwarzać ma system heterogeniczny, ponieważ istnieją w nim lepsze warunki wykorzystania sytuacji społecznych. Zaletą jest również to, że grupa zróżnicowana zaspokaja  potrzebę znaczenia, dostrzegania własnej wartości.  Za stosowaniem systemu heterogenicznego przemawia również fakt, kumulacja jednostek trudnych o cechach zbliżonych w jednej grupie jest niekorzystna. W zespołach takich o wiele łatwiej dochodzi do agresji.


5.  SYSTEM  EKLEKTYCZNY zwany jest także komplementarnym. Zakłada on,  iż żaden z systemów nie jest doskonały, ale w każdym można  doszukać się czegoś właściwego do zastosowania do danego wychowanka lub grupy wychowanków.

System eklektyczny nie ma wyraźnie określonego schematu, a elementy wykorzystywane z innych systemów występują w różnej relacji, dlatego też systemu tego nie można scharakteryzować jako opartego na określonych i stałych założeniach. W zakładach, w których jest on stosowany, na pierwszym miejscu stawia się wszechstronne badanie, dające podstawy do opracowania diagnozy psychologicznej, a następnie prognozy wychowawczej, która wskazuje najskuteczniejsze metody postępowania z wychowankiem. Dużą wagę przywiązuje się też do indywidualnej      i grupowej psychoterapii oraz do indywidualnego i grupowego doradztwa wychowawczego, a także jak informuje Grzegorzewska: „do sposobu przyjęcia nie-letniego do zakładu, do pracy ekipy specjalistów, atmosfery zakładu, programu jego działalności, kształcenia ogólnego i zawodowego, współpracy z rodzicami, kontaktu z sąsiedztwem itp.”.
System eklektyczny jest bardzo otwarty, jego cechą jest również elastyczność. Fakt, że przyjmuje on najkorzystniejsze rozwiązania sprawia, że większość placówek wychowawczych pracuje na jego zasadach.


6.  SYSTEM    DYSCYPLINARNY

Jak już sama nazwa wskazuje, funkcja poprawcza systemu dyscyplinarnego skupia się głównie na dyrygowaniu i karaniu. Istnieje tu jednak ryzyko, że dyscyplina może powodować bardzo niedobre konsekwencje pedagogiczne. Istotą systemu dyscyplinarnego jest stosowanie kar, uznanych za najskuteczniejszy środek wychowawczy bez względu na stan osobowości nieletnich. Wymagania dyktuje w tym przypadku autokratyczny wychowawca i robi to od-górnie, nie licząc się z możliwościami jednostek i koniecznością indywidualizowania ich. System ten zmierza więc  do podporządkowania wszystkich wychowanków  jednakowym sankcjom, które zdaniem Jedlewskiego powinny ich kierować ogólnie ku adaptacji społecznej.

7.  SYSTEM  RODZINNY

Istotą systemu rodzinnego jest upodabnianie struktury grupy i zakładu do modelu rodziny. Rozwiązania takie stosowano już w drugiej połowie wieku XIX. Dzieci młodsze, osierocone i pozbawione opieki przyjmuje się do „grup rodzinnych”, bez znaczenia czy są to chłopcy czy dziewczęta. Zasadniczo selekcja się nie odbywa. Prowadzeniem tak utworzonych grup zajmuje się małżeństwo lub osoba, która przejmuje funkcje wychowawcze, zbliżone do funkcji rodziców. Również życie dzieci organizuje się na wzór życia rodzinnego, stwarza się im warunki podobne do tych jakie mają dzieci w naturalnej rodzinie. Do struktury rodziny najbardziej zbliżone są „domy rodzinne”, tworzy się je w ten sposób, że rodzina mająca własne dzieci lub ich nie mająca, przyjmuje pod opiekę dzieci obce. „ Rodzinne domy dziecka” nie zawsze prowadzone są przez małżeństwa,    w nich jednak również życie organizowane jest w ten sposób, by przypominało ono życie w normalnej rodzinie.
Te same cele przyświecają „wioskom dziecięcym”, w których niewielkie grupy dzieci umieszczane są w oddzielnych domach, gdzie przebywają pod opieką „wujków” i „cioć”.


16. Metody pracy z nieletnimi.

1. Metody wpływu osobistego- oddziałujemy na wychowanka swoją postawą, zachowaniem. Nie mamy żadnego materiału do pracy tylko siebie, swoją osobę.

Przykłady: - przekonywanie, - doradzanie wyborów, przykład własny

2. Metody oddziaływania sytuacyjnego- polegają one na manipulowaniu sytuacjami i ich poszczególnymi elementami, aby przyczyniły się one do wykonania określonych zadań resocjalizacji. Manipulowanie polega na wprowadzaniu i utrzymywaniu takich zmian sytuacji, które eliminują niepożądany wpływ na wychowanka i są zgodne z życzeniami wychowawcy. Do metod opartych na wpływie sytuacji zalicza się:

b)trening interpersonalny, Dotyczy więc kształtowania stosunków międzyjednostkowych poprzez działania interpersonalne;

c)socjodrama - Przedmiotem oddziaływań jest sama grupa. Gdy wychowawca chce wprowadzić jakieś zmiany w grupie, posługuje się socjodramą;

d)psychodrama - to ćwiczenia sposobów konstruktywnego wyrażania swoich stanów emocjonalnych w specjalnie utworzonych do tego celu grupach. Gdy wychowawca chce wywołać określone zmiany w osobowości jednostki, stosuje psychodramę.

3. Metody oparte na wpływie różnych grup społecznych- wykorzystują one fakt zależności człowieka od grupy społecznej, która staje się środkiem wychowania. Wyróżniamy tutaj trzy metody:

4. Metody wpływu elementów kultury- chodzi tutaj o wzory i wytwory kultury, wywierające wpływ na zachowanie się wychowanków, są to: nauka szkolna, praca społeczna i zorganizowana rekreacja.

Do tych metod zalicza się między innymi:


17. Surdopedagogika: podstawowe terminy, definicje, klasyfikacje, przyczyny.

Surdopedagogika jest działem pedagogiki specjalnej, zajmujących się teorią i praktyką kształcenia osób z wadą słuchu, a więc osób niesłyszących (głuchych) i słabosłyszących (niedosłyszących) z resztkami słuchu (Dykcik)

Osoba z wadą słuchu to „osoba, która wskutek trudności w samodzielnym przyswojeniu języka i mowy, wynikających z uszkodzenia analizatora słuchowego, wymaga specjalnej pomocy w nauczaniu, wychowaniu i przysposobieniu do życia społecznego”. (Hoffman)

Osoba z uszkodzonym słuchem w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym lub głębokim jest to osoba, której uszkodzenie słuchu, określone audiogramem progowym i przeliczone według tabeli Międzynarodowego Biura Audiofonologii, przekracza 20 dB i kwalifikuje ją do jednego ze stopni uszkodzeń. (Szczepankowski)

Przyczyny:

2. Genetyczne (dziedziczne):

3. Nabyte:

4. Przyczyny nieznane- 10%.

Klasyfikacja wg Eckert:

Rodzaj uszkodzenia:

Stopnie ubytku słuchu:

Czas uszkodzenia:


18. System edukacji i rehabilitacji osób z wadami słuchu.

Dzieci z uszkodzeniem słuchu:

WYCHOWANIE SŁUCHOWE

1. Metoda audytywno- werbalna- metoda globalna (całościowa)

To wychowanie rozpoczyna się od momentu zdiagnozowania. Mówi się do ucha, bardzo wyraźnie, stosuje się kąpiel słowną, otacza się dziecko dużą ilością różnych dźwięków.

2. Metoda matczyna

Mama mówi za siebie i za dziecko (to, co dziecko chciałoby powiedzieć, gdyby mogło mówić). Takie wychowanie stosuje się przez cały czas, codziennie, w każdej chwili.

Ważnym elementem tego wychowania jest muzyka, dźwięki z otoczenia, środowiska itp.

1. Sposoby mówienia do dziecka: niezbyt szybko, melodyjnie, nie za cicho, nie za głośno, wyraźnie, nie unikać mimiki twarzy u ruchów ciała

TRENING SŁUCHOWY

Mieści się w wychowaniu słuchowym.

Etapy:

1. Wyróżnianie dźwięków z tła.

2. Różnicowanie dźwięków:

3. Identyfikowanie dźwięków.

4. Różnicowanie mowy i jej rozumienie.

Dostosowanie otoczenia:

Niesłyszący lub słabo słyszący uczeń powinien zajmować odpowiednie miejsce w klasie:

Zasady pracy nauczyciela z uczniem:

19. Tyflopedagogika: podstawowe terminy, definicje, klasyfikacje, przyczyny.

Tyflopedagogika - jest nauką zajmującą się teorią i praktyką kształcenia i wychowania dzieci z uszkodzonym wzrokiem. Stanowi ona jeden z działów pedagogiki specjalnej.

Przyczyny:

1. Czynniki genetyczne- dziedziczny zanik nerwów wzrokowych, dziedziczna wysoka krótkowzroczność itd.

2. Czynniki wrodzone związane z takimi chorobami matki jak, np.: różyczka, odra.

3. Używki stosowane przez matkę w czasie ciąży (alkohol, narkotyki).

4. Nieprawidłowy poród.

5. Wcześniactwo.

6. Choroby oczu - jaskra, zaćma, jaglica, nowotwory oka, itp

7. Choroby ogólne - cukrzyca, gruźlica, choroby weneryczne, zapalenie opon mózgowych i mózgu,

8. Nieodpowiednia dieta- brak witaminy A.

9. Urazy, wypadki.

Rodzaje widzenia:

Osoby niewidome:

Definicje upośledzenia wzroku:

1. Osoby słabowidzące- mające 1/20-1/30 (0,05-0,30) ostrości widzenia lub ograniczenia w polu widzenia do 20 stopni (zdrowi mają do 180 stopni).

2. Osoby niewidome z i bez poczucia światła- poniżej 5% ostrości widzenia, ograniczenia w polu widzenia do mniej niż 20 stopni.

3. Korowe upośledzenie wzroku- schorzenie neurologiczne związane z układem wzrokowym, w którym osoba ma trudności z interpretacją informacji wzrokowych.

20. System edukacji i rehabilitacji osób z wadami wzroku.

Przeciętne dziecko z uszkodzonym wzrokiem jest zdolne do osiągnięcia normalnego rozwoju psychicznego i społecznego oraz przygotowania się do samodzielnego życia, pod warunkiem, że nie ma dodatkowych niepełnosprawności; może osiągnąć normalny rozwój psychiczny i społeczny w tym samym czasie, co dzieci w pełni widzące, jeśli mu się stworzy korzystne warunki opiekuńcze i edukacyjne

Dzieci z uszkodzonym wzrokiem nie uczą się w sposób spontaniczny, mimowolny i automatyczny; dlatego od najmłodszych lat trzeba im systematycznie i dokładnie przekazywać wszystkie umiejętności, które będą potrzebne w życiu.

Przystosowanie środowiska pracy:

1. Czynniki środowiskowe:

Bezpieczeństwo w pracowni:

- drzwi całkowicie otwarte/ zamknięte

- torby ułożone tuż przy lub pod ławką

- duże pomoce naukowe ustawione z dala od przejść

- konsekwentna i stała aranżacja mebli

- zabezpieczone kable i przewody elektryczne

Pisanie na tablicy i inne zdalne prezentacje:

- czytelne pismo

- klarowne rozplanowanie

- używanie kontrastujących narzędzi piśmienniczych

- utrzymanie tablicy w czystości

- dodatkowy czas na przepisanie

- odczytywanie zapisanych informacji

- werbalny opis informacji nietekstowych

Język nauczyciela: nie obawiać się używania słów „do zobaczenia”, „spójrz na”, „czy widziałeś”, nie używać określeń „tu”, „tam” itp

Pomoce nieoptyczne (nie zawierają typowych elemenów optycznych:

lampy, latarki, okulary przeciwsłoneczne, osłony osobiste (czapki z daszkiem), papier z pogrubioną linią, narzędzia do pisania, „Okienko”, deska z klipsem, podstawka do czytania, druk powiększony - kontrast druku z tłem, krój czcionki (prosty, bez elementów ozdobnych) - arial , grubość czcionki - czasem pogrubienie w celu zwiększenia czytelności może zastąpić jej powiększenie, odstępy między znakami - bardziej czytelna jest szeroka spacja , odstępy między wierszami, rodzaj papieru

Najpopularniejsze pomoce optyczne: lunety ,lupy, okulary lupowe.

N-el pracujący z dzieckiem powinien:


21. Współczesne nurty w pedagogice specjalnej - normalizacja, integracja,  włączanie.
Integracja w pedagogice oznacza - dać szansę wspólnego przebywania, uczenia się i zabawy wszystkim dzieciom.

Pojęcie integracji w pedagogice funkcjonuje w dwóch obszarach:

W odniesieniu do edukacji przyjmuje się stanowisko, że integracja jest procesem a nie stanem. Nie jest to tylko kwestia umieszczenia w grupach lub placówkach osób niepełnosprawnych wraz z pełnosprawnymi. Jest to proces wymagający ciągłej i planowej interakcji z rówieśnikami oraz swobody łączenia się w różne grupy.

Rodzaje i formy integracji :

W środowisku lokalnym integracja osób niepełnosprawnych zachodzi w trzech, wzajemnie warunkujących się płaszczyznach: psychologicznej, pedagogicznej i socjologicznej. I tak wyróżnia się :

Normalizacja - to proces rozwijania samodzielności i aktywności życiowej osób niepełnosprawnych wg zasady „tyle samodzielności ile tylko możliwe, tyle motywacji ile potrzeba, tyle pomocy, ile konieczne i tyle ochrony ile niezbędne”.

Normalizacja jest szeregiem instytucjonalnych i pozainstytucjonalnych działań zmierzających do stworzenia normalnych warunków życia, determinujących w dużej mierze jednostkowe relacje człowieka niepełnosprawnego w środowisku lokalnym.

Zasady normalizacji :

Włączanie to termin, który z jednej strony sugeruje kontynuację przewodniej myśli integracyjnej, a z drugiej wydaje się poszerzać jej zasięg o nowy kontekst znaczeniowy. Włączanie zakłada bowiem wytworzenie silnego poczucia wspólnoty i solidarności między ludźmi w ogóle, nie pozbawiając osób niepełnosprawnych naturalnych ich praw rozwoju, ani też możliwości zaspokajania potrzeby budowania więzi i utrzymywania kontaktów społecznych.

Włączanie rozpatrywane w aspekcie rozszerzania zasięgu „zwykłej szkoły”, wydaje się być bliskie znaczeniowo pojęciu „integracja”, ale jego podstawowe zasady są dużo głębsze, gdyż włączanie w edukacji pociąga za sobą proces :

- zwiększania uczestnictwa uczniów w różnych kulturach, programie ogólnego nauczania oraz społecznościach lokalnych,

- przekształcania kultur, polityki oraz działań dydaktycznych w szkołach tak, by dostosować je do różnorodności potrzeb edukacyjnych uczniów,

- zaspokajania różnorodnych potrzeb uczniów,

- podnoszenia jakości nauczania wszystkich uczniów poprzez zastosowanie właściwego programu , wsparcia oraz metod i strategii nauczania,

22. Podstawy prawne i realizacja polityki na rzecz niepełnosprawnych w UE.

Polityka UE wobec ludzi z niepełnosprawnością inspirowana jest działaniami ONZ i jej wyspecjalizowanych agend a zwłaszcza Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) oraz aktywnością Rady Europy. Podstawą działania UE jest artykuł 13 Traktatu Amsterdamskiego z 1997. Strategia oparta jest na dokumentach: aktach typu pierwotne źródła prawa europejskiego oraz aktach prawa wtórnego.

Celem polityki na rzecz osób z niepełnosprawnością jest:
-likwidacja różnic w obowiązujących terminologiach niepełnosprawności oraz wynikających z nich konsekwencji prawnych,
-aktualizacja rozwiązań i instrumentów prawnych,
-tworzenie trwałych procesów integracyjnych, społecznych i zawodowych oraz prowadzenie akcji uświadamiająco-informacyjnych,
-tworzenie wspólnej strategii uwzględniającej konsekwencje niepełnosprawności,
-wysoki poziom zatrudnienia niepełnosprawnych,
-zwalczanie społecznego wykluczenia i dyskryminacji,

UE powinna zagwarantować, że każde z państw uczestniczących w pełni zabezpieczy przestrzeganie praw i gwarancję równych szans dla osób z niepełnosprawnością. Polityka UE wobec osób z niepełnosprawnością opiera się na nowym pojmowaniu niepełnosprawności i standardach wyznaczonych przez ONZ, MOP, Radę Europy. Celem państw członkowskich jest dążenie do unifikacji norm prawnych i optymalizacji warunków życia obywateli zagrożonych marginalizacją na skutek niepełnosprawności fizycznej, psychicznej lub społecznej. Obowiązuje zasada subsydiarności (pomocniczości) a główne kierunki działań UE to:
-tworzenie Europy bez barier
-walka z dyskryminacją bezpośrednią i pośrednią
-przeciwdziałanie bezrobociu i wykluczeniu społecznemu niepełnosprawnych
-dostęp do edukacji i kształcenia na wszystkich poziomach
-wspomaganie samodzielności i niezależności.
Zgodnie z obowiązującymi programami i deklaracjami osoby z niepełnosprawnością mają te same prawa co inni obywatele a wszelkie podejmowane inicjatywy mają służyć likwidowaniu barier życiowych „nic dla nich bez nich”. W myśl tych dyrektyw polityka UE ukierunkowana jest na integrowanie niepełnosprawnych ze społeczeństwem na wszystkich płaszczyznach życia, zarówno zawodowego jak i społecznego, zapobieganie ich izolacji, pauperyzacji oraz marginalizacji społecznej.
Nowa strategia polityki społecznej wobec osób z niepełnosprawnością obejmuje:
-walkę z dyskryminacją
-podnoszenie poziomu zatrudnienia
-promowanie społecznej integracji
-uruchomienie nowych środków finansowych na realizację założeń polityki integracji -obywatelski dialog społeczny.
- „podejście ścieżkowe” (opracowywanie indywidualnych pakietów szkoleń i innych instrumentów łączących wysiłki jednostek z działaniami parterów tj. władz lokalnych, organizacji pozarządowych i instytucji samopomocowych).


23. Rola rodziny w procesie integracji społecznej osób z niepełnosprawnością.

Współczesne badania naukowe nad rodziną potwierdzają znaczenie rodziny nie tylko dla rozwoju fizycznego i umysłowego dziecka, ale przede wszystkim dla prawidłowego rozwoju jego uczuć i postawy społecznej.

Rodzina w psychologicznym znaczeniu tego słowa- to wszystkie osoby, które mieszkają stale razem i które przyczyniają się bezpośrednio i aktywnie do rozwoju i kształcenia osobowości dziecka. W tym znaczeniu obejmuje ona nie tylko ojca i matkę, ale również pozostałe rodzeństwo, a niekiedy nawet i dziadków.

Badania nad rodziną dziecka z niepełnosprawnością wykazują, że rodzicom na ogół bardzo trudno jest pogodzić się z myślą, że ich dziecko jest upośledzone . Wszyscy rodzice pragną i spodziewają się urodzenia dziecka fizycznie i psychicznie zdrowego.

Rodzina jest składnikiem środowiska wychowawczego, który oddziałuje na jednostkę od pierwszych chwil jej życia i często przez cały czas jego trwania. Rodzina ma za zadanie stworzyć bytowe warunki egzystencji dziecka oraz umożliwić zaspokojenie jego podstawowych potrzeb. Wywiera ona również wpływ na rozwój umysłowy, społeczny, moralny dzieci i młodzieży, kształtowanie ich osobowości, internalizację określonych wartości i norm postępowania.

Środowisko rodzinne stanowi epicentrum oddziaływań wychowawczych, ponieważ na jego gruncie kształtują się zasadnicze właściwości psychiczne dziecka, które zakorzenione w świadomości lub podświadomości wywierają wpływ na jego równowagę psychiczną, na jego dalsze życie i stosunek do świata.

Proces uspołecznienia dziecka w rodzinie zaczyna się od najwcześniejszych chwil życia jednostki i obejmuje następujące elementy:
- uczenie dziecka umiejętności porozumiewania się językiem,
- pierwsze doświadczenia dziecka w zetknięciu ze światem rzeczy
- nawiązywanie kontaktów z poszczególnymi członkami rodziny,
- poznawanie wartości kulturowych rządzących zachowaniami członków rodziny
- Stosunek zdrowego rodzeństwa do dziecka niepełnosprawnego - na ogół rodzeństwo dziecka z niepełnosprawnością jest do niego pozytywnie ustosunkowane, stara się pomagać mu w nauce, bawi się z nim, chodzi na spacery, do krewnych.

- Przydzielanie dziecku niepełnosprawnemu do wykonania różnych zadań i prac. Istnieją rodziny, w których dziecko niepełnosprawne nie jest wdrażane w ogóle do systematycznych prac, gdyż zdaniem rodziców nie potrafi ich wykonać, lub wykonuje je zbyt wolno. W rodzinach, w których proces integracji przebiega prawidłowo dziecko niepełnosprawne jest traktowane jednakowo z rodzeństwem i bierze udział w wykonywaniu prac na rzecz całej rodziny; pomaga w dokonywaniu zakupów, sprzątaniu mieszkania i opiekowaniu się młodszymi dziećmi.

W efekcie tych oddziaływań dziecko zostaje przysposobione do pełnienia ról społecznych związanych z płcią, ról rodzinnych i zawodowych, ról związanych z członkostwem w określonych grupach i instytucjach, ról związanych z przynależnością do kręgów koleżeńskich i towarzyskich. Wszystko to prowadzi do tego, że jednostka podejmuje działania, na które oczekuje otoczenie, że włącza się w życie społeczne w sposób bezkonfliktowy.
Prawidłowy rozwój procesu integracji rodziny daje przesłanki do powodzenia procesu integracji społecznej dziecka niepełnosprawnego. Aby było to jednak możliwe muszą zostać spełnione dodatkowe warunki:
- świadome i pełne wychowanie integrujące w rodzinie,
- całkowita akceptacja dziecka niepełnosprawnego przez wszystkich członków rodziny,
- serdeczna atmosfera i prawidłowy klimat psychiczny w rodzinie, w której dziecko się wychowuje,
- prawidłowe relacje emocjonalne w rodzinie,
- akceptacja i zrozumienie problemów osób niepełnosprawnych ze strony społeczeństwa, które nie zawsze jest tolerancyjne.
24. Aksjologiczny kontekst autorstwa życia osób z niepełnosprawnością.

25. Wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia: założenia teoretyczne, model diagnozy.

„Nie wystarczy koncentracja na zborze danych o pojedynczym dziecku. Szczególne znaczenie ma ujęcie otoczenia (rodzice, rodzeństwo, warunki kulturowe i materialne itd.) diagnostycznym punktem odniesienia nie jest samo upośledzone dziecko, lecz „dziecko - w - swoim - otoczeniu.” O. Speck

ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE:

Rodzaj złożonego procesu rozpoznawczego, którego celem jest zaprojektowanie i monitorowanie procesu wspierania osoby z niepełnosprawnością intelektualną.

Proces diagnostyczny przeprowadzany jest w ciągu całego życia danej osoby, dotyczy jej rozwoju i obejmuje wszystkie jego aspekty funkcjonowania.

Swoiste „dopełnienie” informacji zgromadzonych przez zespół orzekający z poradni psychologiczno - pedagogicznej

MODEL DIAGNOZY:

Podstawowe pytania diagnostyczne.

Jak jest? - należy poznać ucznia, jego: zdrowie, środowisko, możliwości rozwojowe, zainteresowania,

Dlaczego tak jest? - należy szczegółowo zinterpretować i przeanalizować uzyskane dane.

Postawić wstępne hipotezy.

Dlaczego tak będzie? (nie inaczej) - należy orientacyjnie przewidzieć osiągnięcia ucznia

Co można zrobić, aby uzyskać pożądany stan? - wskazania do edukacji i terapii. Wybrać i pracować na odpowiednich narzędziach już istniejących lub opracować autorskie.

26. Wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania dzieci ze spektrum zaburzeń autystycznych.

Wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania, musi być wykonywana przez Zespół, w gronie, którego znajdują się nauczyciele, wychowawcy i specjaliści: logopeda, psycholog, pedagog. Taka ocena dostarcza informacji o mocnych stronach ucznia, tzn. jego osiągnięciach rozwojowych, możliwościach psychofizycznych, zainteresowaniach, w tym o poziomie wiedzy i umiejętności, jak też o trudnościach rozwojowych i edukacyjnych tzn. jego ograniczeniach psychofizycznych, problemach edukacyjnych, wychowawczych. Pozwala na określenie sposobu dostosowania otoczenia, warunków edukacyjnych, materiału dydaktycznego tak, aby uczeń mógł funkcjonować i uczestniczyć w procesie edukacyjnym na miarę swoich możliwości i potrzeb.

Bardzo ważne jest też określenie słabych stron dziecka:

− trudności edukacyjnych lub rozwojowych ucznia (w zakresie: emocji i funkcjonowania społecznego, np. w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami, wyrażaniu uczuć w sposób społecznie akceptowany, umiejętności werbalizowania uczuć), sprawności motorycznej dziecka, komunikowania się konieczność stosowania metod komunikacji alternatywnej, funkcjonowania poznawczego (np. koncentracja uwagi, pamięć, myślenie), wiedzy z poszczególnych przedmiotów i umiejętności szkolnych (czytanie, pisanie, liczenie))

Ocena funkcjonowania powinna być dokonywana w toku wszystkich zajęć, na które uczeń uczęszcza. Przeprowadzana jest nie rzadziej niż raz w roku szkolnym, a zazwyczaj dwa razy w roku - pierwsza po czasie wystarczającym do aklimatyzacji dziecka  w przedszkolu, szkole lub placówce, następnie dla dokonania okresowej oceny efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej, na przykład pod koniec roku szkolnego lub częściej.

Postępowanie diagnostyczne obejmuje zarówno procedury diagnozy nieformalnej, jak i unormowanej. Rozpoznanie przeprowadzane jest także każdorazowo w sytuacjach wymagających interwencji. Opracowanie wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia zależy od rodzaju i głębokości rozpoznawanych zaburzeń oraz zastosowanych narzędzi diagnostycznych.

Powinno uwzględniać podział informacji wynikający z badań poszczególnych członków Zespołu: specjalistów: logopedy, psychologa, pedagoga szkolnego nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych.

27. Indywidualne programy edukacyjno- terapeutyczne.

Podstawowym warunkiem skonstruowania IPETU jest dokonanie rzetelnej analizy poziomu funkcjonowania ucznia oraz oceny jego potencjalnych możliwości oraz trudności w zakresie nabywania umiejętności i wiadomości.
Budowa ITETU
- cele edukacyjne i rehabilitacyjne; procedury osiągnięcia celów; rodzaje pomocy i wsparcia; przewidywane osiągnięcia; ocena osiągnięć U; ewaluacja programu
Tworząc IPET zespół rozpoznaje specjalne potrzeby U oraz opracowuje najlepszą ofertę edukacyjno - terapeutyczną na postawie orzeczenia oraz opinii z PPPP a także obserwuje funkcjonowanie ucznia w gr i w sytuacjach codziennych.
Przy konstruowaniu IPRTU niezmiernie istotne jest prawidłowa identyfikacja trudności Ed.U a mianowicie: analiza orzeczenia PPPP, poziom rozwoju ruchowego, intelektualnego, poziom funkcji poznawczych, percepcyjno - motorycznych, społeczno - emocjonalnych, elementy diagnozy Ed. Związanej z umiej, czytania, pisania, liczenia. Każdy IPET powinien zawierać mocne jak i słabe strony ucznia. Nie ma obligatoryjnego wzoru IPETU. Zróżnicowane podyktowane jest rodzajem niepełnosprawności, nasileniem niedostosowania społecznego, obowiązującą dla U podstawą programową.


28. Wybrane zagadnienia profilaktyki społecznej- efektywność programów profilaktycznych dla dzieci i młodzieży.

Profilaktyka społeczna jest to system metod i środków mających na celu usuwanie przyczyn ujemnych zjawisk społecznych i stwarzanie warunków prawidłowego funkcjonowania i rozwoju jednostek oraz grup społecznych. Profilaktyka pierwotna tworzy warunki, które sprzyjają prawidłowemu rozwojowi i wychowaniu. Profilaktyka wtórna występuje wtedy, gdy pojawiają się pewne zaburzenia. Jej zadaniem jest opanowanie tego problemu i pomoc w jego przezwyciężeniu.

Etapy konstruowania programu
1) Diagnoza: odpowiedź na pytanie jak jest. Obejmuje: a) identyfikacje populacji-kogo badamy
b) czym badamy c) przyjecie i opracowanie procedury badawczej d) analiza wyników.
2) Konceptualizacji (opracowanie projektu): a) określamy cele naszego projektu b) zadania do realizacji c) struktura i treść naszego programu d) sposób realizacji programu. 3) Realizacja projektu, ale również nieustannie przyglądamy się czy projekt realizujemy na bieżąco.

4) Ewaluacja końcowa: odp. na pyt. czy osiągnęliśmy to co założyliśmy.Często programy profilaktyczne oceniane są jako nieskuteczne. Przyczyną tego jest mała wiedza oraz błędy w konstruowaniu i wdrażaniu programów.

Najczęściej wymieniane błędy to:
- niedostateczne przygotowanie diagnozy poprzedzającej pracę nad konstruowaniem programów profilaktycznych,
- słaba identyfikacja istotnych czynników ryzyka (biologicznych, psychologicznych i społecznych), - niedostateczna znajomość potrzeb środowiska lokalnego,
- brak współpracy z władzami lokalnymi, policją, kościołem, mediami i innymi instytucjami opiekuńczo - wychowawczymi,
- minimalne wykorzystanie sił społecznych,

Błędy w konstruowaniu programów:
- niejasno określone cele programu,
- tworzenie programów w oderwaniu od potrzeb środowiska,
- brak elementów integrujących różne programy profilaktyczne,
- brak przygotowania ewaluacji programu,

Błędy w fazie wdrażania programu takie jak:
- brak wyspecjalizowanej kadry,
- obligatoryjność prowadzonych programów,
- słaba atrakcyjność programów przygotowanych dla dzieci i młodzieży, - zbyt małe środki materialne na realizację programów,
Błędy w fazie ewaluacji takie jak:
- brak ewaluacji lub słabo przygotowana ewaluacja (narzędzia ewaluacji) lub ewaluacja sporadyczna,

-podejmowanie oceny przez osoby zaangażowane w realizację programu i brak uwzględnienia czynników zakłócających.

Celem działań profilaktycznych w odniesieniu do szkoły jest:
1. Promocja zdrowego stylu życia.
2. Opóźnienie wieku inicjacji w zakresie różnych zachowań ryzykownych.
3. Ograniczenie zasięgu tego typu zachowań i ograniczenie szkód, które wiążą się z tego typu zachowaniami.

S. M. Gold i B. Stewart - lista 12 podstawowych cech skutecznych programów profilaktycznych:

  1. Planowanie programu przez grupę lokalnych specjalistów, reprezentujących różnorodne formy życia społecznego m.in. rodzinę, kościół, szkołę, policję itd.

  2. Cele i zadania powinny być konkretne i mierzalne z pisemnym opracowaniem i z uwzględnieniem potrzeb lokalnej społeczności.

  3. Wykorzystanie wielu form i metod dostosowanych do celów i zadań.

  4. Różnorodność form i populacji

  5. Możliwość oceny skuteczności.

  6. Wrażliwość na potrzeby uczestników - program profilaktyczny musi być zgodny z potrzebami jednostek, grup i całej lokalnej społeczności.

  7. Integracja z innymi działaniami wspierającymi zdrowie - musi być integralną częścią systemu ochrony zdrowia. Ma współpracować z innymi placówkami prowadzącymi wczesną interwencję, terapię, rehabilitację itp.

  8. Włączenie lokalnej społeczności.

  9. Długoterminowość.

  10. Wielość poziomów i systemów.

  11. Reklama i promocja

  12. Powtarzalność- program powinien mieć pełną dokumentację która obejmuje jego teoretyczne założenia, metody i procedury działania, zasady i wyniki oceny skuteczności a to pozwoli po odpowiedniej adaptacji wykorzystanie go w innym środowisku i populacji.


29. Konsekwencje choroby przewlekłej dla rozwoju i edukacji dziecka.

Każda choroba przewlekła zaburza nie tylko funkcjonowanie ciała, ale również przebieg całego życia, na jego wielu poziomach. Każda choroba przewlekła ma swoją specyfikę, która zależy od rodzaju oraz stopnia uszkodzenia budowy i funkcji organizmu, towarzyszących zaburzeń, przebiegu i leczenia oraz rokowania.

Konsekwencje:

- diagnozowanie i leczenie, częsta hospitalizacja

- ograniczenie w uczestnictwie w niektórych zajęciach

- ograniczenie w kontaktach z rówieśnikami (brak akceptacji, izolacja)

- świadomość graniczeń, lęk, niepewność, sytuacja rodzinna

- długotrwała, częsta absencja szkolna powodująca luki w wiadomościach

- zmiany w OUN współwystępujące w wielu chorobach wpływają na sprawność umysłową i opanowanie podstawowych umiejętności

- zmiany psychofizycznej dyspozycji do nauki

- gorsze samopoczucie, krępujące objawy choroby,

- kłopoty z koordynacją wzrokowo-ruchową

- niskie poczucie własnej wartości


30. Nauczanie w klasie integracyjnej, udzielanie wsparcia uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Kształcenie dzieci niepełnosprawnych w ogólnodostępnych jak i w integracyjnych przedszkolach i szkołach a także dobre przygotowanie placówki wymaga spełnienia sześciu podstawowych zasad:

Kierowanie się powyższymi zasadami powoduje, że placówka dobrze i prawidłowo wypełnia 3 funkcje edukacji integracyjnej: organizacyjną dotyczącą tworzenia odpowiednich warunków edukacji zarówno sprawnych jak i niepełnosprawnych osób, rewalidacyjną mającą na celu przywracanie dzieciom sprawności psychicznej, fizycznej i społecznej a także funkcją społeczną odnoszącą się do tworzenia dogodnych i sprzyjających warunków i podstaw do uczenia się. Edukacja integracyjna tak jak i cała idea nurtu kształcenia integracyjnego wywodzi się z nurtu promującego integrację społeczną osób niepełnosprawnych. Dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością integracja jest realizowana poprzez kształcenie integracyjne. Dla młodej osoby podstawowym środowiskiem życia społecznego jest szkoła, dlatego też postulaty i określenia dotyczące integracji mają realizację na terenie szkoły. Selekcją do kształcenia integracyjnego zajmuje się poradnia psychologiczno - pedagogiczna, która przeprowadzając badania specjalistyczne w wyniku, których wydaje orzeczenie o rodzaju i stopniu niepełnosprawności, wymagana jest także zgoda rodziców.

Pedagog specjalny współorganizuje edukację, czyli nauczanie, wychowanie i opiekę dzieci niepełnosprawnych w oddziale integracyjnym. Zadaniem pedagoga specjalnego w oddziale integracyjnym, w którym pracuje jest określenie zakresu treści danego przedmiotu, jaką mają zrealizować dzieci niepełnosprawne, pedagog kieruje sugestie do nauczyciela przedmiotu, co do ważności i przydatności tych treści dla dziecka. Zadaniem pedagoga jest także modyfikacja zapisów w rozkładzie materiałów w zależności od przebiegu pracy z dzieckiem, przygotowanie materiałów do pracy lekcyjnej są to między innymi środki dydaktyczne, zestawy ćwiczeń, karty pracy i inne materiały pomocnicze. Pedagog specjalny utrzymuje także stały kontakt z rodzicami uczniów niepełnosprawnych. Nauczyciel wspomagający, czyli pedagog specjalny tworzy wraz z nauczycielami przedmiotów jak najlepsze warunki pobytu i pracy dzieci w szkole. Nauczyciel taki współpracuje z różnymi specjalistami w szkole między innymi logopedą i rehabilitantem, jego zadaniem jest także udzielanie wyjaśnień i wskazówek nauczycielom i rodzicom z zakresu pedagogiki specjalnej i kształcenia integracyjnego ma dbać przy tym o szczerzenie idei integracji.

Celem integracji z założenia, jako procesu społecznego i edukacyjnego jest walka przeciw segregacji, izolacji braku akceptacji i tolerancji a także dyskryminacji osób niepełnosprawnych, jako zjawisk społecznych. Działania integracyjne mają na celu przygotowanie dzieci, młodzieży i dorosłych do prawidłowego i godnego życia w społeczności oraz podejmowania różnorakich społecznych ról rodzinnych, zawodowych i kulturalnych.

Jeśli mowa o specjalnych potrzebach edukacyjnych to nauczyciel powinien charakteryzować się pewnymi kompetencjami wychowawczo-dydaktycznymi, które umożliwiają nauczycielom rozwiązywanie problemów, związanych z organizacją edukacji w taki sposób, by była ona skuteczna dla wszystkich dzieci zarówno sprawnych jak i niepełnosprawnych. Należą tu takie konkretne działania jak:


Wyszukiwarka