gospodarka odpadami (6), Logistyka, Ekologistyka


Gospodarka odpadami w Polsce a modele w innych krajach

Wprowadzenie

Gospodarowanie odpadami to zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów.

Wszystkie odpady uznane są za uciążliwe dla środowiska naturalnego, prowadzą do zanieczyszczania wód powierzchniowych, gruntowych, gleby, skażenia powietrza, obniżania walorów estetycznych i krajobrazowych. Stopień uciążliwości odpadów zależny jest od szkodliwości dla środowiska naturalnego i zdrowia ludzkiego.

Powstawanie odpadów staje się  coraz poważniejszym problemem  w skali światowej ze względu na rosnącą liczbę ludności, zwiększającą się produkcję dóbr konsumpcyjnych oraz coraz szybszy postęp technologiczny, powodujący coraz krótszą „długość życia” niektórych grup produktów, szczególnie tych powszechnego użytku.

Odpady od wieków towarzyszą człowiekowi. Jednak dopiero w XX wieku stały się prawdziwym problemem. Wynika to z coraz większej ich ilości i negatywnego wpływu na środowisko naturalne. W wyniku działalności człowieka wytwarzane są odpady komunalne i przemysłowe.

Pojęcie odpadu

Odpady to pozostałości po różnych formach działalności ludzkiej; zużyte przedmioty oraz substancje stałe, a także nie będące ściekami substancje ciekłe, powstające w związku z bytowaniem człowieka lub działalnością gospodarczą.

W celu uporządkowania gospodarki zasobami i ochrony środowiska niezbędna jest klasyfikacja odzwierciedlająca genezę odpadów, ich właściwości, ekologiczną szkodliwość, użyteczność i masowość ich wytwarzania. Podstawą każdej klasyfikacji są odpowiednio dobrane kryteria o charakterze fizykochemicznym, biologicznym, technologicznym, ekonomicznym np.:

Odpady klasyfikuje się w zależności od źródeł powstawania, stopnia uciążliwości bądź stwarzania zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzi oraz dla środowiska. W problematyce dotyczącej ochrony środowiska rozpatruje się i klasyfikuje odpady, jako substancje pochodzące z produkcji lub konsumpcji, które zanieczyszczają środowisko.

Klasyfikacja odpadów wg rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r.
w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206) [1] klasyfikuje je, w zależności od źródła ich powstawania, na 20 grup( min odpady z przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazu ziemnego oraz pirolitycznej przeróbki węgla - 05, odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii nieorganicznej - 06, odpady z produkcji, przygotowania, obrotu
i stosowania produktów przemysłu chemii organicznej - 07).

Podstawy prawne gospodarki odpadami

Głównym aktem prawnym regulującym problem gospodarki odpadami jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach. Ustawa określa zasady postępowania z odpadami w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju.

Do podstawowych zasad gospodarki odpadami należy :

1) zapobieganie powstawaniu odpadów oraz ograniczanie ich ilości oraz negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko przy wytwarzaniu i użytkowaniu produktów i po zakończeniu ich użytkowania ;

2) zapewnienie zgodnego z zasadami ochrony środowiska odzysku ;

3) zapewnienie zgodnego z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwiania odpadów.

O tym jak skomplikowana jest kwestia właściwego zarządzania gospodarka odpadami świadczy zarówno ilość przepisów jaka w tym zakresie obowiązuje, jak również szybkość ich nowelizacji. Ustawa o odpadach została uchwalona w kwietniu 2001 roku, od tego czasu była ona nowelizowana aż trzynaście razy. Wydano do niej czterdzieści siedem rozporządzeń wykonawczych, z czego do chwili obecnej dwanaście utraciło moc, gdyż zastąpiono je nowymi przepisami. A to przecież tylko jedna ustawa. Dodatkowo problematykę odpadowa reguluje trzynaście innych ustaw (w tym tak ważne dla przedsiębiorstw jak np. ustawy: o opakowaniach i odpadach opakowaniowych; o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej; o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych i in.), które uzupełnia kilkadziesiąt kolejnych aktów wykonawczych. W praktyce oznacza to, że w okresie ostatnich czterech lat niemal co tydzień ukazywał się nowy akt prawny dotyczący odpadów. A to nie wszystkie wymagania, w odniesieniu do odpadów bezpośrednio obowiązuje w Polsce osiem rozporządzeń Unii Europejskiej oraz przepisy ratyfikowanych umów i konwencji międzynarodowych. A Komisja Europejska zapowiedziała wydanie kolejnych dyrektyw w tym zakresie.

Niezwykle istotnym problemem w Polsce jest zapewnienie, wynikających ze zobowiązań unijnych odpowiednich poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych, pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, poprzez tworzenie sieci instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Problemy te regulują następujące akty prawne :

Zapewnienie odpowiednich poziomów odzysku recyklingu i odzysku niektórych grup odpadów jest niemożliwie do osiągnięcia bez wstępnej segregacji odpadów na poziomie zwykłego obywatela. Coraz ważniejszą rolę w tym względzie odgrywa szerzenie świadomości ekologicznej wśród społeczeństwa.

Jednym z najtrudniejszych problemów gospodarki odpadami wymagającym przełamanie oporu społeczności lokalnych jest budowa nowych składowisk odpadów oraz budowa spalarni odpadów. 

Coraz poważniejszym zagadnieniem zarówno w skali europejskiej jak i światowej jest Transgraniczne przemieszczanie odpadów, a w szczególności wypracowanie procedur prawnych zapobiegających niekorzystnym aspektom tego zjawiska, w tym degradacji środowiska naturalnego
w państwach uboższych.

Podstawowym aktem prawnym Unii Europejskiej określającym zasady postępowania
z odpadami jest Dyrektywa Rady 75/442/EWG z dnia 15 lipca 1975 r. w sprawie odpadów  zmieniona dyrektywami Rady: 91/156/EWG i 91/692/EWG, decyzją Komisji 96/350/WE oraz rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1882/2003 (Dz. Urz. WE L 194 25.07.1975, str. 39, z późn. zm.).Prawo Unii Europejskiej w dziedzinie ochrony środowiska obejmuje ponad 300 aktów różnej rangi: dyrektyw, rozporządzeń, decyzji i zaleceń. Ich podstawę stanowi Traktat o Unii Europejskiej,
a w szczególności cztery zasady zawarte w art. 130:

zasada włączania problematyki ochrony środowiska do innych sektorów życia
i gospodarki

Odpowiedzialność za odpady

Wytwórca odpadów

Zgodnie z prawem przez wytwórcę odpadów rozumie się każdego, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów, oraz każdego, kto przeprowadza wstępne przetwarzanie, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów; wytwórcą odpadów powstających w wyniku świadczenia usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw jest podmiot, który świadczy usługę, chyba, że umowa o świadczenie usługi stanowi inaczej. Wytwórca odpadów (z wyjątkiem odpadów komunalnych) prowadzący instalację, który wytwarza rocznie:

Wytwórca odpadów nieprowadzący instalacji, który wytwarza rocznie: ponad 100 kg odpadów niebezpiecznych - winien legitymować się decyzją zatwierdzającą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, odpady niebezpieczne do 100 kg rocznie albo powyżej 5 tysięcy ton innych odpadów - winien przedkładać informację o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami. Informacje o wytwarzanych odpadach oraz sposobem gospodarowania nimi należy przedkładać z dwumiesięcznym wyprzedzeniem. Rozpoczęcie objętej nią działalności może nastąpić, jeżeli właściwy organ w terminie 30 dni nie złoży sprzeciwu. O ile w tym terminie okaże się, że odpady niebezpieczne wytwarzane w ilości do 100 kg rocznie mogą powodować zagrożenie dla zdrowia, życia ludzkiego lub środowiska, organ w drodze decyzji nakazuje przedłożenie wniosku o zatwierdzenie gospodarki odpadami niebezpiecznymi. W przypadku, gdy wytwórca odpadów narusza przepisy ustawy lub działa w sposób niezgodny ze złożoną informacją, organ, któremu należało przedłożyć informację, wzywa go do niezwłocznego zaniechania naruszeń. Jeżeli wytwórca odpadów mimo wezwania, nadal narusza przepisy ustawy lub działa w sposób niezgodny ze złożoną informacją, organ właściwy do otrzymania wstrzymuje w drodze decyzji działalność powodującą wytwarzanie odpadów, uwzględniając potrzebę bezpiecznego dla środowiska zakończenia tej działalności. W takim przypadku wytwórca odpadów zobowiązany jest do usunięcia skutków prowadzonej działalności na własny koszt.

Wytwórca odpadów może zlecić wykonanie obowiązku gospodarowania odpadami innemu podmiotowi. Przeniesienie posiadania odpadów może nastąpić w zasadzie tylko na rzecz takiego podmiotu, który uzyskał zezwolenie właściwego organu na prowadzenie działalności w zakresie gospodarki odpadami.

Dokonanie na rzecz takiego podmiotu przeniesienie posiadania odpadów skutkuje również przeniesieniem odpowiedzialności za zgodne z prawem postępowanie z odpadami. Posiadacz odpadów objętych listą ustaloną w przepisach wykonawczych może „przekazać” je do wykorzystania przez osobę fizyczną lub jednostkę organizacyjną, które nie są przedsiębiorcami, „na ich własne potrzeby”. W tym samym trybie można określić rodzaje odpadów, których zbieranie, transport, odzysk lub unieszkodliwianie nie wymagają zezwolenia. Z pewnymi wyjątkami zezwolenia wymaga działalność w zakresie:

Winno ono m.in. określać rodzaje oraz roczną ilość przeznaczonych w tym celu odpadów, dopuszczalne metody odzysku (unieszkodliwiania), a w razie potrzeby także warunki prowadzenia zamierzonej działalności. Decyzje w tych sprawach, podobnie zresztą jak zatwierdzające program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, podejmuje się na czas oznaczony, nie dłuższy niż 10 lat. Jeżeli przemawia za tym szczególnie ważny interes społeczny, związany z ochroną środowiska, a zwłaszcza z zagrożeniem pogorszenia jego stanu w znacznych rozmiarach, mogą one zostać uzależnione od ustanowienia zabezpieczenia roszczeń, w sposób przewidziany prawem ochrony środowiska.

Posiadacz odpadów

Posiadaczem odpadów jest każdy, kto faktycznie włada odpadami (wytwórca odpadów, inna osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna); domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości. Posiadacz odpadów, który łącznie prowadzi działalność w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów oraz zbierania lub transportu odpadów, jest zwolniony z obowiązku uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów. Posiadacz odpadów, powinien dodatkowo uwzględnić we wniosku o wydanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów wymagania przewidziane dla wniosku o wydanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów.

Właściwy organ, wydając zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, uwzględnia dodatkowo wymagania przewidziane dla zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów. Posiadacz odpadów może przekazać określone rodzaje odpadów w celu ich wykorzystania osobie fizycznej lub jednostce organizacyjnej, niebędącym przedsiębiorcami, na ich własne potrzeby. Prowadzenie działalności
w zakresie wykorzystania odpadów na własne potrzeby przez osoby fizyczne lub jednostki organizacyjne, nie wymaga zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta, w drodze decyzji, nakazuje posiadaczowi odpadów usunięcie odpadów z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania lub magazynowania, nakazując sposób wykonania tej decyzji. Do dalszych obowiązków posiadacza odpadów należy zaliczyć prowadzenie ich ilościowej i jakościowej ewidencji. Posiadacz odpadów jest obowiązany do prowadzenia ich ilościowej i jakościowej ewidencji zgodnie z przyjętym katalogiem odpadów i listą odpadów niebezpiecznych; ewidencja ta w przypadku posiadacza odpadów, który prowadzi działalność w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, powinna obejmować sposoby gospodarowania odpadami, a także dane o ich pochodzeniu i miejscu przeznaczenia. Obowiązek ten w odniesieniu do odpadów komunalnych spoczywa na prowadzących działalność bądź przedsiębiorcach posiadających zezwolenie wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Posiadacz odpadów jest obowiązany na bieżąco prowadzić ilościową i jakościową ewidencję posiadanych odpadów. Oczywiście, te obowiązki dotyczą wszystkich uczestników procesu gospodarowania odpadami (w tych artykułach zajmujemy się wyłącznie podmiotami gospodarczymi). Prowadzenie tejże ewidencji ma zapewnić ilościową i jakościową kontrolę w zakresie obrotu odpadami. Posiadacz przekazujący odpady odbiorcy odpadów musi za każdym razem wypełnić formularz karty przekazania odpadu. Dopuszcza się wykonanie zbiorczej miesięcznej karty przekazania odpadu, pod warunkiem, że odpady zostały przekazane w ciągu tego samego miesiąca temu samemu odbiorcy odpadów, przez tego samego transportującego odpady. Ilość kart przekazania odpadu musi być wystarczająca dla wszystkich uczestników obrotu odpadami - 2 szt. - dla odbiorcy i przekazującego, pod warunkiem, że jeden z nich był również transportującym lub 3 szt., jeżeli przekazanie odpadów odbyło się przy udziale 3-ciego podmiotu, jakim jest transportujący. Do końca marca posiadacz przekazujący odpady musi również sporządzić zestawienie dotyczące ilości odpadów wytworzonych w minionym roku. Sprawozdanie to w zasadzie zbiorcze zestawienie rodzajów i ilości odpadów, sposobów gospodarowania nimi oraz instalacji i urządzeń służących do odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Wytwarzający odpady wypełnia tu tylko część dotyczącą wytwarzania odpadów. Wzór tego sprawozdania jest określony w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych (Dz. U. z 2001 r. Nr 152, poz. 1737). Ewidencję prowadzi się z zastosowaniem następujących dokumentów ewidencji odpadów:

(Należy zaznaczyć, że wzory tych dokumentów reguluje nowe rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. z 2006 r. Nr 30, poz. 213), które często bywa mylone z wcześniejszym rozporządzeniem z 2001 r.).
Sprawozdanie posiadacz odpadów jest obowiązany przekazać marszałkowi województwa właściwemu ze względu na miejsce wytwarzania, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów w terminie do końca pierwszego kwartału za poprzedni rok kalendarzowy. Podstawowe informacje zawarte w zestawieniu zbiorczym to: rodzaj i ilość odpadów, sposoby gospodarowania odpadami oraz informacje o instalacjach i urządzeniach przeznaczonych do odzysku i unieszkodliwiania odpadów.

Składowanie i magazynowanie odpadów

Zarówno składowanie odpadów, jak i ich magazynowanie nie są pożądane z punktu widzenia ochrony środowiska. Ustawodawca musiał jednak rozstrzygnąć, co należy uczynić z odpadami, których nie da się poddać odzyskowi albo odzysk ma charakter jedynie częściowy. Dlatego też konieczne było uregulowanie zarówno sposobów, jak i miejsc, gdzie można składować i magazynować odpady. Składowiskiem odpadów jest obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów.

Dzielą się one na składowiska odpadów:

Z kolei przez magazynowanie odpadów rozumie się czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwianiem. Ex definitione magazynowanie charakteryzuje się ograniczeniem czasowym. Z czasowego charakteru magazynowania odpadów wynika również to, że ta faza gospodarowania odpadami ma jedynie charakter przejściowy
i poprzedza ostateczne zagospodarowanie odpadów (odzysk lub unieszkodliwianie) lub też następną fazę przejściową, prowadzącą wprawdzie do ostatecznego zagospodarowania odpadów, jaką jest ich transport do miejsca unieszkodliwiania lub odzysku.

Magazynowanie może odbywać się wyłącznie na terenie, do którego posiadacz odpadów ma tytuł prawny. Ponieważ magazynowanie jest tylko fazą przejściową, ustawodawca się stawia takich rygorystycznych wymogów jak w przypadku składowania odpadów. Miejsce magazynowania odpadów nie wymaga, tak jak miejsce składowania odpadów, wyznaczenia
w trybie przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym. Jednak podmiot zajmujący się składowaniem odpadów musi mieć tytuł prawny do nieruchomości gruntowej (terenu).

Ustalenie miejsca magazynowania następuje odpowiednio w:

Za nieprzestrzeganie wymagań w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami - zwłaszcza niebezpiecznymi, ale tak(e innymi ni( niebezpieczne - mogą grozić surowe konsekwencje. Jeśli pomimo wezwania organu administracyjnego przedsiębiorstwo łamie wymagania przepisów ustawy o odpadach może zostać wydana decyzja o wstrzymaniu działalności wytwórcy odpadów
w zakresie objętym programem gospodarki odpadami. Co ważne wstrzymanie działalności nie powoduje wygaśnięcia obowiązku usunięcia skutków prowadzonej działalności na koszt wytwórcy odpadów. W niektórych przypadkach (np. gdy przedsiębiorca zamiast odzyskiwać lub unieszkodliwiać odpady pozbywa się ich lub przekazuje je podmiotom, które nie uzyskały wymaganych zezwoleń, lub w celu spełniania kryteriów dopuszczenia odpadów do składowania na składowiskach odpadów, rozcieńcza lub sporządza mieszaniny odpadów ze sobą lub innymi substancjami lub przedmiotami i
w innych przypadkach wskazanych w art. 69 - 79 ustawy o odpadach) niewłaściwy sposób postępowania z odpadami podlega karze aresztu lub grzywny.


Zarządzanie gospodarką odpadami

Problemy gospodarki odpadami występują na wszystkich poziomach życia społecznego i gospodarczego, a więc w skali lokalnej poszczególnych gospodarstw domowych, w zakładach usługowych i przemysłowych, w miastach i wsiach, a także w regionach społeczno-gospodarczych. W technice i technologii unieszkodliwiania odpadów zarówno komunalnych jak i przemysłowych występuje konieczność opracowania rozwiązań systemowych, które ujmować będą problem w zależności od rodzaju wytwarzanych odpadów, ich ilości, stosowanych technologii unieszkodliwiania i wykorzystania, zasięgu terytorialnego itp. Właściwa gospodarka odpadami na obszarze gminy czy powiatu jest jednym z ważniejszych elementów ochrony środowiska. Powinna zapewniać odpowiedni poziom czystości, a stosowane technologie unieszkodliwiania odpadów nie mogą stwarzać zagrożenia dla środowiska.

Podjęte działania muszą więc dążyć do tworzenia systemu zapewniającego kompleksowe zagospodarowanie odpadów. System powinien być przede wszystkim oparty na procesie minimalizacji powstawania odpadów z jednej strony, a z drugiej na maksymalnym ich wykorzystaniu. Jak z tego wynika z jednej strony zagadnienia mamy do czynienia ze zjawiskiem społecznym, socjologicznym - co zrobić, aby każdy produkował coraz mniej odpadów, a z drugiej strony to zagadnienie techniczne, organizacyjne a także ekonomiczne. Wynika z tego, że podstawowymi elementami systemu powinny być edukacja ekologiczna przyczyniająca się do wzrostu świadomości społecznej ułatwiające prowadzenie selektywnego gromadzenia odpadów i ich sortowania ułatwiającego recykling odpadów oraz stosowania wielokierunkowych procesów unieszkodliwiania.

Każdy region, a także każda gmina powinna posiadać własną strategię gospodarki odpadami dostosowaną do możliwości technicznych i technologicznych oraz ekonomicznych oraz spełniających wymagania wynikające z przyjętych konwencji międzynarodowych, a także prawa krajowego.

Elementami tej strategii są:

Zgodnie z Ustawą o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 (Dz.U. nr 62, poz. 628 z późn. zm.), jak również z Dyrektywą Rady tzw. „ramową” 75/442/EEC z dnia 15 lipca 1975 r. w sprawie odpadów znowelizowaną Dyrektywą 91/156/EEC Rady Wspólnoty Europejskiej z dnia 18.03.91 r. szczególny nacisk kładzie się na:

Prawidłowo zbudowany system gospodarki odpadami powinien się składać z wszystkich elementów wymienionych w tych aktach, jak i w innych Dyrektywach pośrednio lub bezpośrednio związanymi z odpadami, System ten powinien więc zmierzać do zagospodarowania powstających odpadów przez odzysk materiałów, powtórne ich wykorzystanie, regenerację lub inny sposób pozwalający na odzysk surowców wtórnych i wykorzystanie odpadów jako niekonwencjonalnego źródła energii.

System opłat

W związku z prowadzeniem ewidencji i zapisami w Prawie Ochrony Środowiska (rozdział dotyczący opłat za korzystanie ze środowiska) są wprowadzone pewne opłaty, i tak na wytwarzających odpady spoczywa obowiązek ponoszenia następujących opłat:

- opłaty za nieprawidłowe magazynowanie odpadów w przedsiębiorstwach, takie magazynowanie jest traktowane jako nieuzgodnione składowanie (tzw. "dzikie składowisko");

- opłaty za składowanie odpadów w miejscu na ten cel nieprzeznaczonym ("dzikie składowisko"). Opłata ta jest naliczona w momencie złapania na gorącym uczynku przy składowaniu w miejscu do tego nieprzeznaczonym - naliczana jest ona przez samego sprawcę, (tzw. "samoopodatkowanie") do momentu usunięcia dzikiego składowiska. Jest to opłata krocząca, więc nie jest wskazane zwlekanie z usunięciem zanieczyszczenia.

Odpady przeznaczone do składowania mogą być magazynowane jedynie w celu zebrania odpowiedniej ilości tych odpadów do transportu na składowisku odpadów, nie dłużej jednak niż przez okres 1 roku. Okresy magazynowania odpadów (3 lata i 1 rok) liczone są łącznie dla wszystkich kolejnych posiadaczy tych odpadów.

Jednym z instrumentów prawno-finansowych mających na celu promowanie odzysku
i recyklingu odpadów jest system opłat produktowych i depozytowych. Instrument ten został wprowadzony we Wspólnocie Europejskiej poprzez szereg dyrektyw. W Polsce przepisy dotyczące odzysku i recyklingu zostały wdrożone częściowo przez ustawę o odpadach (zasady ogólne), ale również przez przepisy szczegółowe.

Plany Gospodarki Odpadami

Dla osiągnięcia celów założonych w Polityce Ekologicznej Państwa oraz realizacji podstawowych zasad racjonalnej gospodarki odpadami a także stworzenia w kraju zintegrowanej
i wystarczającej sieci instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym opracowywane są plany gospodarki odpadami.  

 Plany te określają:

1) aktualny stan gospodarki odpadami,

2) prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami,

3) działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami,

4) instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów,

5) system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów.

Na poziomie państwa kierunkującym pozostałe plany jest  Krajowy Plan Gospodarki Odpadami. Wojewódzkie Plany Gospodarki Odpadami winny godzić regionalne potrzeby w tym zakresie z sumarycznym działaniem gmin, które z kolei tworzyć winny Gminne Plany Gospodarki Odpadami wpisane w obowiązkowe zadania gminy.0x08 graphic
(Uchwała Nr 219 Rady Ministrów z dnia 29 października 2002 r. w sprawie krajowego planu gospodarki odpadami - Monitor Polski z 2003 r. Nr 11, poz. 159.)

Obowiązujący stan prawny w dziedzinie gospodarki odpadami, opiera się na następujących,  kardynalnych zasadach  wynikających z ustawy Prawo ochrony środowiska i ustawy o odpadach:

Krajowy Plan Gospodarki Odpadami (KPGO) - przyjęty w postaci rozporządzenia - uwzględnia wszystkie powyższe zasady i wymagania. Generalnie, wytyczne KPGO służą realizacji - zintegrowanego z planami samorządowymi - programu postępowania z odpadami prowadzącego do zapobiegania i minimalizacji ich ilości, zapewnienia ich odzysku i recyklingu, unieszkodliwiania
i bezpiecznego ich składowania. Program realizowany jest z uwzględnieniem obecnych i przyszłych możliwości technicznych, organizacyjnych oraz uwarunkowań ekonomicznych, a także z uwzględnieniem poziomu technicznego istniejącej infrastruktury.

KPGO dokonuje podziału odpadów na 2 zasadnicze grupy: odpady komunalne i przemysłowe. Oddzielną grupę stanowią odpady niebezpieczne. Podział ten stanowi podstawę do: prezentacji diagnozy aktualnego stanu gospodarki odpadami; przyjęcia założeń prognostycznych; określenia celów w gospodarce odpadami; przyjęcia przewidywanych zadań do realizacji. Dokument prezentuje źródła finansowania zadań zawartych w KPGO a także sposób organizacji późniejszego monitoringu realizacji zadań KPGO.

Monitoring odpadów

Systematyczny monitoring gospodarki odpadami to istotny element w zintegrowanym

systemie planowania i gospodarki odpadami. Najważniejszymi zadaniami monitoringu odpadów są przede wszystkim:

Struktura monitoringu odpadów, podobnie jak cały system państwowego monitoringu środowiska, posiada trzy poziomy:

Nadzór merytoryczny nad organizacją i funkcjonowaniem monitoringu odpadów sprawuje Centrum Gospodarki Odpadami (Oddział Zamiejscowy Instytutu Mechanizacji Budownictwa
i Górnictwa Skalnego w Warszawie).

W ramach realizacji zadań państwowego monitoringu środowiska wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska prowadzą monitoring gospodarki odpadami, pozwalający gromadzić
informacje o:

System Informatyczny Gospodarki Odpadami Przemysłowymi (SIGOP) obejmuje informacje o ilościach odpadów przemysłowych (w tym niebezpiecznych) wytwarzanych, unieszkodliwionych
i składowanych. System ten został wdrożony we wszystkich województwach i był modernizowany
w związku ze zmianami wprowadzonymi do ustawy o odpadach. Monitoring odpadów powinien stanowić podstawę przy opracowywaniu planów i strategii gospodarowania odpadami zarówno na poziomie gminy jak i całego kraju, gdyż pozwala zaobserwować zmiany ilości wytwarzanych odpadów, możliwości ich wykorzystania, unieszkodliwiania czy składowania, jak i zmiany dominacji poszczególnych grup odpadów. Pozyskiwanie danych niezbędnych do oceny gospodarki odpadami prowadzone jest na podstawie ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62 z 2001 r., poz. 627
z poźn. zm.) oraz na podstawie ustawy o odpadach (Dz.U. Nr 62 z 2001 r., poz. 628 z poźn. zm.) wraz z rozporządzeniami wykonawczymi do tej ,ustawy, dotyczącej ewidencji odpadów.

Gospodarka odpadami w wybranych krajach

Niemcy

Polityka gospodarki odpadami w Niemczech jest objęta kompleksowym programem rządowym i ma charakter zintegrowanej i prewencyjnej w dziedzinie ochrony środowiska. Podstawą jest bezwzględne przestrzegana zasada (często określana skrótem PPP od angielskiego zwrotu "pollutter pays principle"), mówiąca że konsekwencje finansowe ponosi sprawca zanieczyszczenia - "zanieczyszczający płaci". Zasada ta w pełni odpowiada warunkom gospodarki rynkowej, ponieważ rozwiązania z zakresu ochrony środowiska muszą być nie tylko skuteczne ekologicznie, ale również efektywne ekonomicznie. Publiczne środki finansowe są angażowane wówczas, gdy sprawca zanieczyszczenia nie może być jednoznacznie ustalony lub gdy trzeba szybko usunąć zagrożenie ekologiczne. Program rządowy obejmujący gospodarkę odpadami w Niemczech oparty jest na następujących dziesięciu regułach: Koszt wynikające z tytułu zanieczyszczenie środowiska ponosi sprawca, którym może być producent lub użytkownik wyrobu. Sprawca zanieczyszczenia środowiska odpadami, zgodnie z prawem karnym, traktowany jest na równi z podpalaczem lub złodziejem, a kary z tego tytułu są odstraszające. W zakresie ochrony środowiska niezbędna jest ścisła współpraca pomiędzy rządem, służbami publicznymi, organizacjami społecznymi oraz obywatelami. Współpraca taka prowadzi do lepszej wymiany informacji i podejmowania skuteczniejszych decyzji. Konieczne jest permanentne prowadzenie edukacji ekologicznej. Postęp techniczny musi priorytetowo traktować ochronę środowiska, a technologie szkodzące środowisku nie mogą być opłacalne. Odpady powstające w gospodarstwach domowych i w innych źródłach są gromadzone selektywnie w celu odzysku surowców wtórnych i utylizacji odpadów niebezpiecznych. Skuteczność ochrony środowiska uzależniona jest w dużym stopniu od rzetelnej i jawnej informacji o zagrożeniach i czynnikach szkodliwych. Niezbędnym warunkiem pomyślnej realizacji programu ochrony środowiska jest istnienie konkurencyjnych, sprawnie działających przedsiębiorstw zajmujących się gospodarką odpadami. Organy rządowe oddziałują na mieszkańców i podmioty gospodarcze w celu ochrony środowiska, posługując się prawem, podatkami, karami i wsparciem finansowym. Gospodarka odpadami oparta jest na zasadach rynkowych, uwarunkowanych powyższymi regułami i w znacznym stopniu wsparta szczegółowymi regulacjami. W gospodarce odpadami oraz wdrażaniu ustaw federalnych i krajowych najistotniejsze zadania przypadają gminom i miastom - podstawowym jednostkom samorządu regionalnego. Do tych zadań należą: organizacja gospodarki odpadami,
a zwłaszcza wtórne ich zagospodarowanie, unieszkodliwianie odpadów, których nie daje się wykorzystać.

Do rozwiązywania tych problemów powołane są urzędy, przy czym najwięcej zadań przypada władzom lokalnym i urzędom oczyszczania miast, współpracującym z prywatnymi wyspecjalizowanymi zakładami. Zgodnie z prowadzoną przez niemiecki rząd polityką ekologiczną gospodarka odpadami została ujęta w kompleksowy system obejmujący zarówno odpady komunalne jak i przemysłowe. Odpady domowe (komunalne), jak również z różnych instytucji zbiera się selektywnie z przeznaczeniem:

Selektywnego zbierania surowców wtórnych oraz odpadów do specjalistycznego unieszkodliwiania dokonuje się generalnie dwiema metodami: metodą Holsystem, metodą Bringsystem.

Metoda Holsystem polega na selektywnej zbiórce poszczególnych odmian surowców wtórnych oraz odpadów przeznaczonych do unieszkodliwiania do małych pojemników rozstawionych obok domów. Często pojemniki te zastępuje się workami, a makulatura pakowana jest w paczki. Przedsiębiorstwo obsługujące gospodarkę odpadami cyklicznie objeżdża osiedla i zabiera poszczególne asortymenty surowców wtórnych oraz odpady do unieszkodliwienia. Zbierane odpady ładowane są na samochód oddzielnie, bądź transportowane w pojemnikach, w których zostały zebrane, wówczas pozostawia się odpowiednią ilość pojemników pustych. Rozładowanie selektywne następuje w rejonowej zbiornicy. Odpady organiczne do kompostowania zbiera się w jednym pojemniku, podobnie postępuje się z odpadami przeznaczonymi do spalania lub złożenia na składowisku.

Metoda Bringsystem, polega na selektywnej zbiórce surowców wtórnych i odpadów do unieszkodliwienia w pojemnikach rozstawionych na poszczególnych osiedlach i w uczęszczanych przez mieszkańców miejscach (np. obok sklepów, dworców) W tej metodzie stosuje się pojemniki
o większej pojemności, gdyż są przeznaczone do obsługi około 500 mieszkańców. Droga mieszkańców do tych pojemników jest dłuższa niż w metodzie Holsystem, dlatego też poziomy odzysku surowców wtórnych mogą być kilkukrotnie mniejsze. Odpady przywiezione do rejonowej zbiornicy, są często sortowane według gatunków. Niekiedy surowce wtórne są dodatkowo uzdatniane, np. tworzywa sztuczne mielone, tekstylia prane, rozwłókniane a następnie belowane i wywożone do zakładów przetwórczych. Odpady organiczne zebrane od mieszkańców oraz pochodzące
z konserwacji terenów zielonych kompostuje się. Koszty wywozu i utylizacji odpadów ponoszą sprawcy ich powstania (mieszkańcy oraz firmy).Duals System DeutschlandW celu usprawnienia gospodarki wszelkimi opakowaniami w Niemczech wprowadzono dodatkowy system. W celu jego powołania i uruchomienia wydano odrębne przepisy, nakładające na producentów i pośredników
w obrocie towarowym obowiązek odbioru opakowań i doprowadzenie do ich ponownego wykorzystania, bez względu na pochodzenie dostawców. W 1990 roku 100 firm powołało spółkę Duales System Deutschland (DSD). Określenie to oznacza, że system ten funkcjonuje obok komunalnej służby usuwania odpadów. Spółka ta zajęła się utworzeniem i obsługą ogólnokrajowego systemu zbiórki i przerobu odpadów pochodzących z opakowań. W celu wyróżnienia opakowań objętych systemem wprowadzono znak "zielony punkt" ( der Grune Punkt). Oznacza on, że opakowanie ma gwarancję odbioru i wykorzystania po jego wyeksploatowaniu. Za udział w systemie
i prawo używania znaku wprowadzono opłaty uzależnione od wielkości i rodzaju opakowania. W zamian za wnoszone opłaty licencyjne DSD przejęła na siebie obowiązek zorganizowania zbiórki
i zapewnienia przerobu zużytych opakowań. W chwili obecnej DSD przerabia ponad 86% opakowań wprowadzanych na rynek. DSD umożliwiło osiągnięcie wysokich współczynników odzysku surowców, znacznie wyższych od obligatoryjnych.

Dla stworzenia odpowiedniej stymulacji zwrotu opakowań wielokrotnego użytku po napojach, środkach piorących i czyszczących oraz farbach dyspersyjnych wprowadzono obowiązek pobierania kaucji przy ich sprzedaży. Kaucja jest pobierana na każdym szczeblu obrotu towarowego, aż do konsumenta włącznie, i zwracana przy zwrocie opakowania. Znaczna część opakowań zbierana jest obecnie z innymi odpadami komunalnymi do pojemników i worków będących w dyspozycji przedsiębiorstw obsługujących osiedla. Przedsiębiorstwa te segregują zebrane odpady na poszczególne rodzaje i dostarczają przedsiębiorstwom przetwórczym. W pierwszych latach funkcjonowania systemu DSD znaczna część odpadów zgromadzonych była wywożona do przerobu i składowania poza granice Niemiec - w przypadku plastików było to nawet ponad 50%. W chwili obecnej około 9% zebranych plastików jest eksportowanych (5% do UE, 4% do innych krajów).Powodzenie systemu dualnego możliwe jest dzięki pozytywnej reakcji ze strony społeczeństwa. W chwili obecnej 95% Niemców deklaruje, że rozdziela i segreguje odpady przed wrzuceniem do pojemników. Ważne jest zatem dla dobrego funkcjonowania tego systemu prowadzenie permanentnej edukacji ekologicznej i działania promocyjne.

Austria

Federalny charakter Republiki Austrii zdeterminował rozwiązania gospodarki odpadami. Jedynie w stosunku do odpadów niebezpiecznych obowiązują przepisy Republiki w całym kraju, natomiast w odniesieniu do pozostałych odpadów obowiązują zarządzenia Landów. Dotychczas, oprócz ustawy o gospodarce odpadami obowiązującej od 1990 roku, wydano 11 zarządzeń, które obejmują m.in. opakowania, odpady organiczne, baterie, akumulatory, odpady budowlane, lodówki
i materiały niebezpieczne. W 1994 roku weszła w życie wiedeńska ustawa o gospodarce odpadami,
w której uwzględniono wszystkie zasady z ustawy Republiki, dostosowując je do konkretnych lokalnych warunków. Ponadto ustawa dała podstawę do utworzenia lokalnego systemu gospodarki odpadami, łącznie z zakładami utylizacji. W odniesieniu do odpadów z opakowań, dodatkowo obowiązują zarządzenia ogólnopaństwowe, regulujące postępowanie z wykorzystanymi opakowaniami. W myśl tych zarządzeń, wszyscy obywatele zobowiązani są do oddzielnego zbierania wykorzystanych opakowań, natomiast przedsiębiorstwa wprowadzające opakowania na rynek są zobowiązane do przyjęcia tych opakowań z powrotem. Przedsiębiorstwa mogą za odpowiednią opłata licencyjną przekazać to zobowiązanie specjalistycznym firmom. (W Austrii firma ARA - tak DSD
w Niemczech - jak administratorem licencji na "Grune Punkt") Środki finansowe na uiszczenie opłat (licencji) są pobierane od konsumentów w postaci opłat produktowych, tj. podwyższonych cen detalicznych produktu. W Austrii funkcjonuje kilka systemów gospodarki odpadami. Ich wspólną cechą jest selektywna zbiórka surowców wtórnych, gromadzenie i kompostowanie odpadów organicznych, selektywna zbiórka odpadów przeznaczonych do spalania i bezpiecznej utylizacji
i składowiska. Ministerstwo Ochrony Środowiska Austrii od czerwca 1992 roku nałożyło na handel
i przemysł obowiązek nieodpłatnego przyjmowania opakowań. Zgodnie z zarządzeniem, sprzedawca zobowiązany jest do odebrania opakowania w miejscu nabycia towaru, np. jeśli kupujący zdecyduje się na pozbycie opakowania dodatkowego (np. pudełka papierowego, w którym zakupiono pastę do zębów). To samo dotyczy opakowania bezpośredniego - jednostkowego np. puszki po piwie. W Wiedniu za wywóz odpadów gromadzonych nieselektywnie mieszkańcy oraz małe firmy ponoszą odpowiednie opłaty, mieszkańcy nie płacą zaś za odpady poselekcjonowane. Jest to skuteczny mechanizm rozwijający selektywna zbiórkę w tym mieście.

Dania

Dania jest dziś krajem, w którym selekcja i recykling odpadów należą do zwyczajnych obowiązków mieszkańców. W procesie planowania właściwej gospodarki odpadami wypracowano wiele systemów. Pierwszy z nich powstał w mieście Farum w 1983 roku. Objęto nim domy jednorodzinne pod kątem selektywnego zbierania szkła i makulatury w oddzielnych kontenerach. Odtąd wiele gmin zaczęło wprowadzać podobne systemy. Wypracowano w ten sposób schemat, w którym zbiórkę podzielono wg trzech poziomów "geograficznych". Pierwszy z nich dotyczy odpadów odbieranych "pod adresem", tzn. z domu. Są to odpady organiczne i odpady wielkogabarytowe. Drugi poziom odnosi się do "odpadów w sąsiedztwie". Są to odpady przynoszone do kontenera stojącego w pobliżu domu. Ten system obejmuje makulaturę, szkło, natomiast odpady "problemowe", takie jak baterie, przeterminowane leki podlegają odrębnym systemom zbiórki. Trzeci poziom dotyczy odbioru odpadów "w okolicy", przywożonych do zbiornicy obsługującej określony okręg. Zupełnie odmienny system odzysku surowców wtórnych zastosowano w mieście Hadsund. Makulatura jest tu zbierana
w określonych dniach przez skautów i członków klubów sportowych. Na szkło wystawia się jeden kontener, do którego wrzuca się butelki różnego koloru. Dopiero w sortowni następuje ich rozdział na poszczególne kolory. Domowe odpady niebezpieczne deponowane są na specjalnych składowiskach,
a następnie utylizowane w centralnym zakładzie przetwórczym. Zużyte baterie odbierane są
w sklepach, gdzie dokonuje się zakupu, a przeterminowane lekarstwa oddaje się do aptek. Ten społeczny recykling wykazuje się dużą skutecznością i mniejszymi kosztami niż klasyczne metody gospodarki odpadami.


Czechy

W Czechach gospodarka odpadami komunalnymi jest zadaniem gmin. W ramach swych kompetencji gminy, w drodze uchwały, określają zasady odbioru, sortowania, utylizacji i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, w tym również odpadów budowlanych. Do gmin należy obowiązek zorganizowania sieci punktów, do których mieszkańcy mogą dostarczać bytowe oraz odpady niebezpieczne wchodzące w skład odpadów komunalnych. Obowiązki powyższe mogą być realizowane również przez celowe związki międzygminne tworzone w ramach dobrowolnych porozumień. Gminy maja prawo do nakładania opłat związanych z utrzymaniem infrastruktury niezbędnej do prowadzenia gospodarki odpadami. Dla realizacji swych zadań mogą swobodnie wybierać podmioty gospodarcze (takich jak firmy wywozowe, organizatorzy recyklingu itp.), które będą prowadzić działania określone kontraktem. Mieszkańcy i właściciele nieruchomości nie maja możliwości wyboru firmy zajmującej się wywozem odpadów.

Podsumowanie

Polityka ekologiczna skupiała się do niedawna tradycyjnie na minimalizowania środowiskowej uciążliwości procesów produkcyjnych. Z czasem zaczęto zauważać, że taki kierunek działań pozostaje być źródłem pożądanych zmian środowiska i zdrowia ludzi. Wprawdzie produkcja pozostaje przemysłowa oraz wytwarzanie energii pozostają istotnym źródłem zanieczyszczeń
i odpadów, jednak w ostatnich dwóch dekadach wzrosło relatywne znaczenie odpadów pokonsumpcyjnych. Statystyki pokazują, że przyrost odpadów w krajach należących do OECD zwiększa się w tempie zbliżonym do wzrosty gospodarczego.

W większości krajów Europy Zachodniej podstawowym ogniwem gospodarki odpadami są gminy. Władze gminne są odpowiedzialne za odbiór, transport i unieszkodliwianie wszystkich odpadów powstających na terenie gminy oraz planowanie (plany szczegółowe). Ponieważ w wielu przypadkach gminy są zbyt małe, aby samodzielnie realizować te zadania tworzą struktury większe, międzygminne. Często współpraca między jednostkami samorządowymi obejmuje przerób odpadów
i składowanie, natomiast zbiórką i transportem odpadów zajmują się indywidualnie poszczególne gminy. Określają one szczegółowo obowiązki mieszkańców w formie prawa miejscowego oraz obowiązki w zakresie wywozu odpadów, który zlecają na podstawie umowy (koncesji) do przedsiębiorstwa komunalnego lub prywatnego.

Praktycznie we wszystkich krajach Europy Zachodniej sektor prywatny bierze udział
w usuwaniu i unieszkodliwianiu odpadów. Zakres tego udziału jest różny i zależy od polityki państwa (zakresu interwencjonizmu państwowego). W większości krajów przedsiębiorcy prywatni wywożą około 10-20% odpadów z gospodarstw domowych. W Wielkiej Brytanii wskaźnik ten osiąga 20%,
a we Francji aż 60%.

W przypadku poszczególnych krajów europejskich stosowane szczegółowe rozwiązania są wynikiem rozwoju historycznego. W Szwajcarii dominują przedsiębiorstwa komunalne, które wykorzystują monopol naturalny do powiększania dochodów gminy. W Wielkiej Brytanii do 1987 roku dominowała ścisła symbioza przedsiębiorstw komunalnych i samorządu terytorialnego. Mała efektywność ekonomiczna takiego rozwiązania doprowadziła do poszukiwania rozwiązań
o charakterze rynkowym. Wprowadzono między innymi przetargi na zagospodarowanie odpadów, doprowadzając do udziału firm prywatnych. Organizowanie przetargów dotyczy nie tylko usług transportu odpadów, ale także ich unieszkodliwiania (np. spalanie). Ofertę wybiera się na podstawie: oferowanej ceny, jakości usług, wyposażenia sprzętowego, doświadczenia, gwarancji zachowania wymogów sanitarnych. Z wybranym przedsiębiorstwem władze lokalne podpisują obszerny kontrakt zazwyczaj 5-letni, obejmujący szczegółowo pełny zakres obowiązków, warunków finansowych, organizacyjnych, technicznych i sanitarnych. Zazwyczaj kontrakt jest kilkudziesięciostronicowym dokumentem.

O ile w strukturach organizacyjnych gospodarki odpadami komunalnymi zaznacza się, szczególnie po ostatnich zmianach w przepisach prawnych, istotne podobieństwo rozwiązań polskich do rozwiązań krajów Europy Zachodniej, to w przypadku rozwiązań finansowych istnieją znaczne różnice. W Polsce gospodarka odpadami komunalnymi opiera się na opłatach pobieranych za wykonaną usługę odbioru odpadów lub na środkach pochodzących z budżetów gminnych. W stosunku do odpadów innych niż komunalne są pobierane natomiast opłaty za składowanie odpadów zasilające gminne, wojewódzkie i narodowy fundusze ochrony środowiska. Opłaty mają charakter parafiskalny, lecz nie obejmują wytwórców odpadów komunalnych.

W krajach OECD wyróżnia się 3 typy opłat w procesie gospodarczego wykorzystania odpadów:

Gospodarka odpadami to całokształt działań zmierzających do maksymalnego odzysku odpadów, nadających się do ponownego ich wykorzystania, mające na celu maksymalne zmniejszenie ilości odpadów składowanych oraz ich zagrożenia dla środowiska.

Prawidłowo planowana i prowadzona gospodarka powinna obejmować zarówno etap powstawania i gromadzenia odpadów jak również ich wykorzystanie, unieszkodliwianie, na ostatecznym składowaniu kończąc. Przy tworzeniu zintegrowanego systemu gospodarki odpadami pamiętać należy o przyjętej we wszystkich krajach UE hierarchii rozwiązań. W kolejności są to: minimalizacja produkcji odpadów, selektywna zbiórka i recykling, kompostowanie, termiczne unieszkodliwianie oraz składowanie. Składowanie odpadów powinno być ostatnim z możliwych rozwiązań, podejmowanym jedynie w przypadku braku możliwości wtórnego ich wykorzystania.

W Polsce w ostatnich latach, unieszkodliwianie odpadów stało się jednym z najważniejszych problemów w zakresie ochrony środowiska, wymagających pilnego i skutecznego rozwiązania. Stworzone zostały podstawy prawne do prowadzenia racjonalnej gospodarki odpadami. Działają
i powstają nowe stacje segregacji i odzysku odpadów, poszukuje się metod utylizacji pozwalających na zmniejszenie strumienia odpadów, w tym odpadów organicznych kierowanych na składowisko. Nowo budowane składowiska posiadają izolację dna oraz wyposażone są w system zbierania
i oczyszczania odcieków oraz system odgazowania, z wykorzystaniem metanu na cele np. energetyczne. W przeciwieństwie do wielu dzikich czy półdzikich składowisk, są obiektami w pełni bezpiecznymi dla środowiska.

Zagrożenie jakie powoduje dla środowiska ogromna ilość powstających odpadów, zmusza każde miasto do stworzenia systemu prawidłowej gospodarki odpadami. Na system ten składają się:

W krajach wysoko rozwiniętych  zmierza się do deponowania na składowiskach jedynie pozostałości po procesach odzysku i przerobu. Szeroko stosuje się kompostowanie, fermentację czy metody termicznego przerobu. W Polsce głównym sposobem unieszkodliwiania odpadów nadal pozostaje ich składowanie. Jednak w przeciwieństwie do wciąż istniejących dzikich czy półdzikich składowisk, nowo budowane w Polsce składowiska są obiektami w pełni bezpiecznymi dla środowiska. Posiadają izolację dna oraz wyposażone są w system zbierania i oczyszczania odcieków oraz system odgazowania, z wykorzystaniem metanu. Pozytywnym zjawiskiem jest powstawanie stacji segregacji i odzysku odpadów oraz licznych kompostowni umożliwiających zmniejszenie strumienia odpadów organicznych kierowanych na składowiska.

W roku 1989 uwolniony został rynek odpadów. Od tego czasu wielokrotnie przedstawiano projekty i nowelizowano ustawy regulujące gospodarkę odpadami. Ostatnia duża nowelizacja miała miejsce w 2005 roku, a już w następnym roku podjęto prace nad zmianą części zapisów. Na początku bieżącego roku przygotowano kolejne dwa projekty zmian w ustawie o zachowaniu czystości i porządku w gminach, a parę tygodni temu pojawił się projekt nowelizacji ustawy o odpadach. Do tego wszystkiego dochodzi zmiana wysokości opłat marszałkowskich, którymi zacznie się 2008 rok. Przy takim tempie zmian trudno jest realizować jednolity, racjonalny model gospodarki odpadami.

Spis treści


Bibliografia:

  1. T. Januszkiewicz, Rozszerzona odpowiedzialność producenta - nowa strategia polityki ekologicznej, Gospodarka Materiałowa i Logistyka nr 6/2007

  2. F. Jurasz, Instrumenty ekonomiczne w gospodarce odpadami komunalnymi, Instytut gospodarki odpadami oddział w Warszawie, Warszawa 1998 r.

  3. F. Jurasz, Kompleksowa gospodarka odpadami w gminie, ARP - POLIGRAFIA, Warszawa 1998 r.

  4. C. Rosik-Dulewska, Podstawy gospodarki odpadami, PWN, Warszawa 2003r.

  5. http://www.gpk-sitaglogow.pl/dok/struktury.pdf z dnia 15-03-08

  6. http://huby.seo.pl/13_recykling/131_kpgo.htm z dnia 15-03-08

  7. http://pl.wikipedia.org/wiki/Odpady z dnia 15-03-08

1


Wyszukiwarka