1-S. Podstawowe systemy i modele resocjalizacji.

Systemy:

1. System dyscyplinarno-izolacyjny - założeniem jest izolowanie wychowanka od środowiska zewnętrznego, sposobem oddziaływań mających służyć poprawie była dyscyplina (tolerowano kary cielesne). W latach siedemdziesiątych zaczęto odchodzić od tego systemu.

2. System opiekuńczo-izolacyjny - założeniem tego systemu również była izolacja, jednak czynnikiem prowadzącym do zmian miało być zaspokajanie potrzeb. Duży nacisk kładziono na stosunki interpersonalne wychowankiem a wychowawcom. Wychowawca staje się osoba znaczącą.

3. System terapeutyczny - uzdrawianie jednostki za pomocą oddziaływań psychologicznych - terapii celem miała być zmiana ustosunkowania wychowanka do innych osób, oraz norm i zasad społecznych.

4. System socjopedagogiczny - resocjalizacja odbywa się w grupie i przez grupę, grupa odniesienia (rówieśnicy) jest narzędziem zmiany wychowanka.

5. System oparty na samorządzie młodzieży- gdzie wychowankowie mogą decydować o istotnych dla nich sprawach. Mają udział w sprawach decyzyjnych.

6. System progresywny - założeniem jest teza, że wraz z postępem zmian resocjalizacyjnych można udzielać większej puli przywilejów. Powodować to może, że izolacja i sposób odbywania kary mógłby być mniej uciążliwy. Pula przywilejów się zmienia.

7. System oparty na modelu rodziny - zakładając, że większość osób niedostosowanych społecznie wywodzi się z patologicznych rodzin. Tworzy się małe oddziały resocjalizujące, (2 wychowawców, najlepiej małżeństwo)sprowadza się to do odtwarzania funkcjonowania rodziny, przez co następuje kompensacja niezaspokojonych potrzeb przez rodzinę pierwotną.

Modele:

1. rozwojowy - zakłada się, że każda jednostka przechodzi okresy rozwoju psychospołecznego. Przejście jest związane z kryzysem rozwojowym przejawia się zachowaniami destruktywnymi. Najokrutniejszy jest okres adolescencji (najbardziej trudny do resocjalizowania, szukanie tożsamości, bunt wobec świata dorosłych, eksperymentowanie z różnymi zachowaniami) Sposób oddziaływań: pomoc w przejściu kryzysów rozwojowych.

2. psychodynamiczny - oparty na koncepcji psychoanalitycznej (Freud) znaczenie relacji emocjonalnych, bliskość emocjonalna dziecka i rodziców, rodzice nie zaspokajają w sposób odpowiedni potrzeb emocjonalnych co powoduje zaburzenia zachowań. Sposób oddziaływań- działanie skierowane na rodziców, edukowanie ich.

3. upośledzenia, uczenia się - oparty na ogólnych prawidłowościach uczenia się, odwołuje się do ogólnych sposobów uczenia się, doświadczania ( nie chodzi tu o naukę szkolną a ogólne zdobywanie doświadczeń) Niektóre osoby mają problem z uczeniem się społecznym, nie mają pewnych zachowań co powoduje niedostosowanie. Sposób oddziaływań: intensyfikacja i korygowanie procesu uczenia się

4. strategia modyfikacji uczenia - związane z zagadnienie behawioralnym (w jaki sposób objawy) Jeżeli zachowania są dezadaptatywne należy je zamienić na adaptatywne. Brak zainteresowania przyczynami zachowań, a jedynie ich zmianą.

5. Medyczne i biofizyczne - oparte na medycznym myśleniu, niedostosowanie spowodowane zmianami medycznymi i chorobowymi. Oddziaływanie: leczenie i promocja zdrowia.

6. Ekologiczny - wszelkie oddziaływania środowiska, także społecznego kulturowego, które wadliwie funkcjonuje, powoduje niedostosowanie społeczne.

Dwie strategie to:

- zmienić środowisko

• przenieść dziecko w inne środowisko

7. Kontrkulturowe - instytucje przejawiające się przemocą symboliczną, narzucanie zasad, wzorców i wartości dziecku. Niedostosowanie społeczne powodują negatywnie funkcjonujące instytucje edukacyjno-wychowawcze, które realizują swoje własne cele a nie pomagają w rozwoju. Brak zainteresowania dziećmi. Oddziaływanie: zmiana instytucji.

8. Transcedentalny - zakłada się, że człowiek w swojej istocie jest dobry, a kultura czyni go niedostosowanym, blokując jego samorealizację i rozwój. Oddziaływanie: wspieranie dziecka w rozwoju, w samorealizacji.

9. Psychoedukacyjny - założeniem jest, to że nie ma idealnego modelu resocjalizacji należy wybierać najistotniejsze rzeczy z innych, integruje części które tworzą jedną konkretnie dostosowaną całość

3-S. Zaburzenia w zachowaniu i przestępczość młodzieży.

Zaburzenia zachowania to powtarzający się i trwały wzorzec zachowania, w którym dochodzi do pogwałcenia podstawowych praw innych ludzi oraz głównych dla danego wieku norm społecznych i reguł. Loeber sformułował 4 hipotezy ujmujące prawdopodobieństwo przekształcenia się wczesnych objawów agresji w chroniczną przestępczość gwałtowną w dojrzałym życiu człowieka.

- Hipoteza spoistości - spoistość to jednolitość zachowania pod względem rodzaju, jak utrzymuje się w złożonych i zróżnicowanych pod innym względem zachowaniach od wczesnego dzieciństwa do kresu adolescencji.

- Hipoteza o wielorakim układzie warunków - niektóre dzieci zachowują się agresywnie i antyspołecznie tylko w domu, inne głównie w szkole, a jeszcze inne zarówno w domu, w szkole, jak i innych miejscach. Dziecko przejawiające zachowania aspołeczne w więcej niż w jednym układzie (nie tylko w domu) jest bliższe ryzyka stania się chronicznym przestępcą niż to, które zachowuje się antyspołecznie tylko w jednym układzie.

- Hipoteza różnorodności - wczesna agresja jest lepszym predykatorem późniejszej przestępczości, jeśli współwystępuje z kłamstwem i kradzieżami.

- Hipoteza wczesnego „wybuchu” - dzieci przejawiające agresję we wcześniejszych okresach znajdują się w fazie większego ryzyka chronicznej przestępczości.

Zaburzenia, które odznaczają się największą trwałością i ciągłością (stałością) z form łagodnych ujawnionych w dzieciństwie nieuchronnie przechodzą w chroniczne formy przestępczości i patologizacji osobowości w wieku dojrzałym. Kwestia ciągłości może też być rozpatrywana w rozróżnieniu zachowań na jawne np. agresja i ukryte. np. kradzieże. W wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym dorośli reagują na otwarte formy agresji z większą tolerancją, co oznacza, że dziecko może realizować swoje cele za pomocą agresji. W wieku adolescencji otoczenie konsekwentnie wymaga zachowania zgodnego ze społecznymi normami. Antycypując kary za zachowania otwarte, dziecko wstrzymuje się z agresją i swoje cele realizuje przy pomocy zachowań ukrytych i w ten sposób unika kary. W przypadku dziewcząt agresja we wczesnym dzieciństwie ma większą moc predyktywną niż u chłopców, prowadzi do chronicznej agresji i przestępczości gwałtownej oraz uzależnień od środków narkotycznych w okresie adolescencji i w życiu dorosłym.

4-S. Profilaktyka I , II, III rzędowa

Profilaktyka I - rzędowa.
Są to działania mające na celu promocję zdrowia i przedłużenie życia człowieka z jednej strony, a z drugiej - zapobieganie pojawieniu się problemów związanych z używaniem i nadużywaniem alkoholu. Szczególnie istotna jest wczesna profilaktyka i promocja zdrowia wśród dzieci i młodzieży.
W działaniach tych należy skupić się nad rozwijaniem czynników, które chronią przed uzależnieniem, takich jak: zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży przez przeznaczenie większych środków finansowych z budżetu Gminy na różnorodne formy spędzania wolnego czasu,
propagowanie modelu wychowania, w którym ważnym elementem jest stawianie dzieciom i młodzieży wymagań,
edukacja rodziców.
Preferowane formy pracy to:
- zachęcanie do tworzenia i wykorzystywania istniejącej bazy sportowo -rekreacyjnej (szkolnej i ośrodków sportowo - rekreacyjnych), w których dzieci i młodzież aktywnie i zdrowo mogą spędzać czas wolny; współpraca w tym zakresie m.in. z innymi podmiotami,
- wdrażanie profesjonalnych programów profilaktycznych dla dzieci i młodzieży w środowisku szkolnym, w świetlicy środowiskowej,
- wspieranie środowisk promujących postawy abstynenckie wśród dzieci i młodzieży - m.in. grupy oazowe przy parafiach, drużyny harcerskie,
- wzmacnianie kompetencji w zakresie profilaktyki uzależnień osób profesjonalnie zajmujących się pomaganiem dzieciom i młodzieży - pedagogów, psychologów ze szkół, poradni i innych instytucji,
szkolenie wybranych grup zawodowych w zakresie promocji zdrowia i profilaktyki uzależnień, m. in. nauczycieli, pracowników pomocy społecznej pracowników wymiaru sprawiedliwości, policjantów, pracowników służby zdrowia i innych,
- działalność edukacyjno- informacyjna w zakresie promocji zdrowia: konkursy, wystawy, spektakle, imprezy sportowo - rekreacyjne,
- współpraca z Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz z przedstawicielami odpowiednich służb na szczeblu wojewódzkim i samorządu terytorialnego w zakresie realizacji programów profilaktycznych, szkoleń i monitorowania problemów alkoholowych,
- przygotowywanie materiałów edukacyjnych na potrzeby promocji zdrowia i profilaktyki w tym ulotek, broszur, plakatów oraz wykorzystanie gotowych opracowań,
- sesja interwencyjno- szkoleniowa dla sprzedawców i właścicieli punktów sprzedaży napojów alkoholowych.
- inne działania wynikające z bieżącego monitorowania problemu.

Profilaktyka II - rzędowa
1. Ma ona na celu organizowanie różnych form pomocy osobom z grup ryzyka oraz udzielenie tym osobom pomocy w redukcji szkód.
a) edukacja środowiska społecznego zagrożonego alkoholizmem,
b) praca profilaktyczna z dziećmi i młodzieżą zaniedbanymi wychowawczo, z rodzin dysfunkcyjnych,
c) organizowanie specjalnych programów dla młodzieży z grup ryzyka obejmujących treningi umiejętności, działania edukacyjne oraz profesjonalne poradnictwo i terapię,
d) motywowanie osób uzależnionych od alkoholu do podjęcia leczenia,
e) informowanie środowiska społecznego o możliwościach podjęciach leczenia w różnorodnych placówkach lecznictwa odwykowego (otwartego, zamkniętego)
f) inne działania profilaktyczne wynikające z bieżącego monitorowania.

Profilaktyka III - rzędowa
1.Zawiera ona aspekt leczniczo - rehabilitacyjny uzależnienia alkoholowego, rozumiana jest jako interwencja po wystąpieniu uzależnienia alkoholowego. Ma na celu przeciwdziałanie pogłębiania się procesu chorobowego oraz umożliwienie osobie leczącej się powrotu do społeczeństwa.
Profilaktyka III - rzędowa zawiera aspekty medyczno - rehabilitacyjne realizowane w następujących formach:
a) poradnictwo dla osób zgłaszających się do poradni odwykowych, punktów konsultacyjnych motywowanie do podjęcia leczenia,
b) wspieranie działania grup anonimowych alkoholików (AA), grup dla osób współuzależnionych (AL.-Anon ),grup wsparcia (Al.-Atin),
c) współpraca z klubami abstynenckimi i grupami samopomocowymi w celu stworzenia społeczności abstynenckiej jako formy oparcia dla trzeźwych alkoholików i ich rodzin,
d) współfinansowanie wypoczynku dzieci i młodzieży z rodzin alkoholowych,
e) współpraca z policją w celu koordynacji działań w zakresie rozpoznania zjawiska uzależnienia alkoholowego od strony łamania prawa i przejawów agresji, szczególnie wobec rodziny,
f) podnoszenie kwalifikacji osób pracujących bezpośrednio z osobami uzależnionymi,
g) inne działania wynikające z monitorowania problemów alkoholowych.

5-S. Współczesne koncepcje kontroli społecznej, a etiologia zachowań dewiacyjnych dzieci i młodzieży.

1. KONCEPCJA REISSA- dwa podstawowe pojęcia: kontrola wewnętrzna i zewnętrzna. Kontrola wewnętrzna to zdolność jednostki do powstrzymywania się od takiego sposobu realizowania potrzeb, który pozostaje w konflikcie z normami i regułami obowiązującymi w społeczeństwie. Kontrola zewnętrzna to zdolność grup społecznych lub instytucji do skutecznego egzekwowania zachowań zgodnych z normami i regułami.
Spośród zewnętrznych źródeł kontroli najistotniejsza jest kontrola sprawowana przez społeczność, w której żyje jednostka (sąsiadów, kościół, organizacje społeczne, szkołę) oraz kontrola sprawowana przez grupy pierwotne, zwłaszcza przez rodzinę (w niej odbywa się proces przekazywania konformistycznych norm postępowania i kształtują się konformistyczne role społeczne).
Spośród wewnętrznych źródeł kontroli duże znaczenie mają grupy pierwotne. Dlatego też przestępczość jest skutkiem niepowodzenia grup pierwotnych w kształtowaniu odpowiednich nieprzestępczych ról społecznych i w sprawowaniu kontroli społecznej w taki sposób, by jednostka akceptowała te role lub się im podporządkowywała zgodnie z oczekiwaniami.
Prawdopodobieństwo zachowania dewiacyjnego zwiększa się w 3 typach sytuacji: gdy zespól mechanizmów kontrolnych ulega osłabieniu, np. dezintegracja rodziny; gdy brak jest klarownych reguł i norm postępowania w grupach odniesienia, do których jednostka dostosowuje swoje zachowanie lub gdy normy poszczególnych grup odniesienia pozostają ze sobą w konflikcie; gdy jednostka nie przyswoiła sobie konformistycznych norm zachowania.
Zachowanie dewiacyjne może być niezależnym skutkiem osłabienia któregokolwiek elementu kontroli zew., jak i braku adekwatnej kontroli wew., które powoduje, że źródła kontroli nie mogą doprowadzić do zachowań zgodnych z normami obowiązującymi w społeczeństwie.

2. KONCEPCJA NEY'A- wyróżnił trzy zasadnicze rodzaje kontroli społecznej:
- kontrola wew. jest równoznaczna z internalizacją norm. Zinternalizowane normy tworzą sumienie jednostki, każda grupa usiłuje przekazać i zaszczepić obowiązujące w niej zasady postępowania jednostkom wchodzącym w jej skład. Brak skuteczności kontroli wew. wynika z braku zgodności co do treści norm, z niemożności realizacji za ich pomocą istotnych wartości oraz z ograniczonego oddziaływania poczucia winy jako kary,
- kontrola pośrednia- jest zwiana z uczuciową identyfikacją z rodzicami oraz innymi osobami o nastawieniu konformistycznym. Liczenie się z opinią pozytywnych grup odniesienia o nastawieniu konformistycznym samo przez się wymusza konformizm. Kontrola pośrednia może być skuteczna jeżeli istnieje więź uczuciowa z konformistycznymi grupami odniesienia, 
- kontrola bezpośrednia- zewnętrzna kontrola formalna i nie sformalizowana, sprawowana za pomocą rozmaitych bodźców negatywnych, min dezaprobata, ośmieszenie, sankcje stosowane przez przedstawicieli instytucji formalnej kontroli społecznej oraz zinstytucjonalizowane typy kar.
Rodzina pełni wiele funkcji w systemie kontroli społecznej, wpływa na kształtowanie się kontroli wew. ze względu na swoja funkcję socjalizacyjną. Wpływ kontroli pośredniej słabnie wraz ze wzrosłem negatywnych uczuć wobec rodziców. Rodzina stanowi także ważne ogniwo kontroli bezpośredniej przez fakt sprawowania nadzoru nad dziećmi i stosowanie sankcji w przypadku ich niewłaściwego zachowania.
Zaspokojenie potrzeb- im większy stopień zaspokojenia potrzeb, tym słabsza może być kontrola społeczna. Te potrzeby to potrzeba pragnienia uczucia, uznania bezpieczeństwa i nowych doświadczeń. Szczególna rola w zaspakajaniu potrzeb przypada rodzinie; zaspokaja potrzeby emocjonalne, umożliwia realizację wielu istotnych potrzeb materialnych, fizycznych, rekreacyjnych, przygotowuje do społecznie pożądanych sposobów realizacji tych potrzeb w przyszłości.
Nie przygotowanie jednostki do zaspokajania potrzeb może doprowadzić do zachowań dewiacyjnych.

3. KONCEPCJA HIRSCHIEGO- jednostka może dokonywać czynów przestępczych, ponieważ jej więzi z porządkiem konformistycznym zostały w jakiś sposób zerwane.
Komponenty więzi jednostki ze społeczeństwem:
1. Przywiązanie- emocjonalne związki jednostki z otoczeniem, jednostka silnie przywiązana do swego otoczenia czuje się moralnie zobligowana do przestrzegania norm, które to otoczenie uznaje. Zachowanie sprzeczne z normami społecznymi powstrzymuje jednostkę przed zachowaniem dewiacyjnym. Ludzie wrażliwi na negatywne opinie otoczenia powstrzymują się przed naruszaniem norm. Przywiązanie jest mierzalne i nie mierzalne niezależnie od tego, czy doszło do zachowania dewiacyjnego. Ulega osłabieniu w chwili, gdy jednostka przestaje się liczyć z opinią otoczenia- droga do dewiacji jest otwarta. Przywiązanie jest równoznaczne z kontrolą wewnętrzną.
2. Zaangażowanie- stosowanie się do reguł z obawy przed konsekwencjami ich naruszania. Konformizm jednostki wynika z chłodnej kalkulacji zysków i strat- konformizm się opłaca, dewiacja przynosi straty. Może wystąpić błąd w procesie podejmowania decyzji co do sposobu postępowania. Zarówno błędna ocena sytuacji, jak i brak stosownych informacji mogą stanowić możliwe wyjaśnienia zachowania dewiacyjnego. Naruszenie norm społecznych. Jest szczególnie prawdopodobne w tych środowiskach i u tych jednostek, które mają stosunkowo mało do stracenia w wypadku zachowań niepożądanych, są mało zaangażowane w działalność konformistyczną (upośledzone warstwy społecznej, osoby o niskim statusie). Aspiracje i ambicje sprzyjają konformizmowi a nie dewiacji.
3. Zaabsorbowanie- jednostka zaabsorbowana działalnością konformistyczną jest związana spotkaniami terminami, godzinami pracy, planami więc nie ma okazji do zachowań dewiacyjnych. Zaabsorbowanie jest pochodną zaangażowania- konformistyczne aspiracje i motywacje wymagają poświęcenia wiele czasu i wysiłku. Zajęcie się czymś pożytecznym przeciwdziała zachowaniom dewiacyjnym.
4. Przekonanie- jednostka jest przekonana o konieczności przestrzegania norm społecznych. Im mniej jest przekonana, tym większe jest prawdopodobieństwo naruszania norm. Przyczyną słabnięcia przekonania o konieczności przestrzegania norm społecznych jest osłabienie więzi z nonkonformistycznym porządkiem, więzi jednostki ze społeczeństwem.

6-S. System instytucjonalny resocjalizacji nieletnich w Polsce

ZAKŁADY POPRAWCZE

Zakłady poprawcze są najsurowszym środkiem stosowanym wobec nie-letnich. Decyzja sądu o umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym na-stępuje wówczas, gdy zastosowane uprzednio środki wychowawcze nie spowodowały oczekiwanych zmian w zachowaniu i postawach lub też ze względu na wysoki stopień demoralizacji zachodzi przypuszczenie, że inne łagodniejsze środki mogą okazać się zawodne. Do zakładu poprawczego kierowani są nieletni w wieku 13-17 lat. Natomiast w zakładzie mogą przebywać do 21 roku życia, jeśli po ukończeniu 17 lat nie zastosowano wobec nich środka karnego w postaci umieszczenia w zakładzie karnym.

W zależności od uwarunkowań psychofizycznych i stopnia demoralizacji istnieje pięć rodzajów zakładów poprawczych:

1)zakłady dla nieletnich zdemoralizowanych w mniejszym stopniu, prowadzące pracę wychowawczą w środowisku otwartym,

2)zakłady dla nieletnich wymagających bezpośredniego nadzoru wychowawczego,

3)zakłady o wzmożonym nadzorze wychowawczym dla nieletnich zdemoralizowanych w wysokim stopniu,

4)zakłady dla nieletnich upośledzonych umysłowo, stosujące oddziaływania resocjalizacyjno- rewalidacyjne,

5)zakłady dla nieletnich z zaburzeniami neuropsychicznymi i innymi zaburzeniami osobowości, zapewniające wzmożoną opiekę psychoterapeutyczną.

Głównym celem zakładu poprawczego jest resocjalizacja nieletnich zmierzająca do zmiany ich postaw wobec siebie i innych w kierunku społecznie pożądanym, zapewniającym prawidłowy rozwój osobowości, a zwłaszcza kształtowanie pozytywnych zainteresowań, właściwej hierarchii wartości oraz przestrzegania przyjętych zasad współżycia społecznego.

Powyższe zadania zakład poprawczy realizuje przez:

-nauczanie i wychowanie

-kształcenie zawodowe

-zagospodarowanie czasu wolnego

Zgodnie z zaleceniami teorii pedagogicznej zakładowi poprawczemu przypadają następujące zadania szczegółowe: wyeliminowanie czynników, które wywołują zaburzone stany osobowości wychowanka, naprawienie stanów osobowości przez usunięcie jej negatywnych zmian wywołanych wspomnianymi czynnikami, utrwalenie uzyskanych z powyższych dwóch zakresów rezultatów reso-cjalizacji, zainspirowanie jednostki do samowychowania.

POGOTOWIE OPIEKUŃCZE:

Zasadniczym zadaniem pogotowia opiekuńczego jest zakwalifikowanie dziecka do odpowiedniej placówki opiekuńczo-wychowawczej lub do rodziny zastępczej oraz doprowadzenie dziecka w czasie jego pobytu do normy w zakresie wychowania. O przyjęciu dziecka do pogotowia opiekuńczego decyduje orzeczenie sądowe( sąd wydaje takie orzeczenie w przypadkach nagłych, wymagających natychmiastowego zapewnienia dziecku opieki całkowitej), wniosków dyrektorów szkół, inspektorów placówek opiekuńczo-wychowawczych w celu ustalenia najkorzystniejszego dla nich środowisko wychowawczego, a także na prośbę rodziców dziecko może być przyjęte do takiej placówki, lecz ta powinna być poparta decyzją organu administracji oświatowej.

ZADANIA POGOTOWIA OPIEKUŃCZEGO

- zapewnienie doraźnej i okresowej opieki dzieciom opuszczonym i osieroconym bądź wymagającym odizolowania od dotychczasowego środowiska

- organizowanie odpowiedniej działalności kompensacyjno-terapeutycznej i resocjalizacyjnej

- zapewnienie każdemu dziecku warunków do wypełnienia obowiązku szkolnego, aby w miarę możliwości mogło kontynuować naukę w szkole

- opracowanie diagnozy pedagogicznej i lekarskiej oraz wskazań wychowawczych i dydaktycznych

- kwalifikowanie dzieci do rodzin zastępczych i adopcyjnych oraz kwalifikowanie dzieci do odpowiednich placówek wychowawczo-opiekuńczych.

Pogotowie opiekuńcze jest miejscem gdzie dziecko nie powinno przebywać dłużej niż 3 miesiące.

W pogotowiu znajduje się zespół diagnostyczny, który składa się z : pedagogów, psychologów, lekarzy, wychowawców oraz referenta ds. kwalifikacji.

Funkcją tego zespołu jest kwalifikowanie dziecka do umieszczenia w :

-domach dziecka

-rodzinach zastępczych

-państwowych młodzieżowych ośrodkach wychowawczych

-specjalnych ośrodkach szkolno- wychowawczych ( dotyczy to dzieci z zaburzeniami

zachowania, deficytami rozwojowymi itp.)

Zespół może zdecydować także w sprawie powrotu dziecka do rodziny własnej, o adopcji i

przysposobieniu ( w porozumieniu z sądem). Każde dziecko, które trafia do pogotowia opiekuńczego najpierw przebywa na oddziale izolacyjnym, gdzie poddawane jest zabiegom higienicznym oraz badaniom lekarskim. Z oddziału izolacyjnego dziecko jest kierowane do grupy wychowawczej w internacie. Z tej grupy bezpośrednio uczęszcza na zajęcia szkolne. Jeżeli dziecko ma poniżej 7 lat wtedy trafia do grupy przedszkolnej. Pogotowie opiekuńcze jest tym miejscem gdzie szczególnie potrzeba kadry o odpowiednich predyspozycjach osobowościowych i kompetencji, ponieważ nauczyciele, wychowawcy, pedagodzy, psychologowie, reedukatorzy, a nawet logopedzi rozpoczynają pracę z dzieckiem, ale nie mają możliwości jej zakończenia.

Organizacja życia w internacie pogotowia opiekuńczego i podział wychowanków na grupy jest zależne od wieku dzieci ( dzieci starsze powinny być odizolowane od młodszych, ponieważ mają większy bagaż doświadczeń negatywnych, są zaniedbane wychowawczo, dzieci młodsze są niedożywione, opóźnione w nauce, na pobyt w pogotowiu reagują apatią, z kolei dzieci starsze agresją i niezdyscyplinowaniem). Pogotowie opiekuńcze skupia najczęściej wychowanków wymagających zindywidualizowanych oddziaływań. Każdy z nich ma odrębną, niepowtarzalną biografię i własne w swoisty sposób odczuwane przykre doświadczenia życiowe.

POLICYJNA IZBA DZIECKA

Jest placówką opiekuńczo- wychowawczą funkcjonującą przy Rejonowej Komendzie Policji. Realizując zadania w zakresie zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich, policja uprawniona jest do zatrzymania nieletniego w w/w placówce.

ZADANIA POLICYJNEJ IZBY DZIECKA:

- zapewnienie doraźnej opieki nieletnim zatrzymanym w związku z popełnieniem czynu karalnego lub w związku z prowadzonym postępowaniem przygotowawczym czy przekonwojowaniem go do innej jednostki

- ustala przyczyny moralnego zagrożenia w celu ich likwidacji

- prowadzi działalność profilaktyczno- wychowawczą wobec nieletniego zatrzymanego w izbie

- ustala przyczyny lub potwierdza tożsamość zatrzymanego nieletniego

- zbiera informacje o sytuacji środowiskowej i rodzinnej nieletniego

- informuje o sytuacji nieletniego instytucje państwowe zajmujące się opieką, wychowaniem np. szkoły, poradnie wych.- zawod. itp. w celu udzielenia nieletniemu pomocy

-utrzymanie stałego kontaktu z sądem rodzinnym

ZWOLNIENIE :

Zatrzymanego nieletniego należy natychmiast zwolnić i przekazać rodzicom lub opiekunom jeżeli:

-ustanie przyczyna zatrzymania

-poleci to Sąd Rodzinny

-nie został zachowany termin powiadomienia Sądu Rodzinnego o zatrzymaniu nieletniego niezwłocznie, nie później niż 24 godz. od chwili zatrzymania

- w ciągu 72 godz. od chwili zatrzymania nie ogłoszono nieletniemu postanowienia o umieszczeniu w placówce opiekuńczo- wychowawczej albo w zakładzie poprawczym

SCHRONISKA DLA NIELETNICH

Schronisko - jest zakładem resocjalizacyjnym dla młodzieży skierowanej tam przez sąd dla nieletnich na pobyt okresowy, przede wszystkim po to, by przeprowadzić wszechstronne badania psychologiczne, medyczne i środowiskowe. Jest to zatem placówka o charakterze diagnostycznym, resocjalizacyjnym, przeznaczona dla nieletnich powyżej 13 roku życia.

Nieletniego przyjmuje się do schroniska na podstawie:

- postanowienia o umieszczeniu nieletniego w schronisku wydanego przez sąd rodzinny lub prokuratora

- nakazu przyjęcia

Schroniska dzielą się na:

a) zwykłe - przeznaczone dla nieletnich w schronisku na podstawie art. 27 par. 1 lub art. 74 par. 2. ustawy z dnia 26.10. 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich

art. 27 - nieletniego można umieścić w schronisku dla nieletnich, jeżeli zostaną ujawnione okoliczności przemawiające za umieszczeniem o go w zakładzie poprawczym, a zachodzi uzasadniona obawa ukrycia się nieletniego lub zatarcia śladów czynu karalnego albo jeśli nie można ustalić tożsamości nieletniego.

art. 72 par. 2- w razie gdy wykonanie orzeczenia o umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym natrafiłoby na nie dające się usunąć przeszkody, sąd rodzinny stosuje nadzór kuratora, w wyjątkowych wypadkach uznając, że ze względów wychowawczych jest to konieczne może orzec umieszczenie nieletniego do w schronisku dla nieletnich. Nieletni pozostaje w schronisku do czasu umieszczenia go we właściwym zakładzie, jednak nie dłużej niż 3 miesiące.

b) interwencyjne - przeznaczone są dla nieletnich umieszczonych w schronisku na podstawie art. 27 par 2 ustawy oraz dla nieletnich stwarzających poważne zagrożenie społeczne albo dla bezpieczeństwa schroniska zwykłego.

art. 27 par. 2 w schroniskach osadza się nieletniego któremu zarzuca się popełnienie czynu karalnego (art. k.k.)

- m.in.: zamach na życie prezydenta, zabójstwo, ciężki uszczerbek na zdrowiu, spowodowanie katastrofy.

Schroniska:

- praca wychowawcza wobec nieletnich umieszczonych w schroniskach interwencyjnych jest ukierunkowana w szczególności na eliminowanie przyczyn zachowań agresywnych.

- kształcenie ogólne i zawodowe zatrudnienie oraz zajęcia w czasie wolnym od nauki i pracy prowadzi się na terenie schroniska.

- w szczególnie uzasadnionych przypadkach kształcenie i zatrudnienie może odbywać się poza schroniskiem za zgodą organu, do którego dyspozycji pozostaje nieletni.

- w schroniskach zwykłych liczba nieletnich w grupie wychowawczej i na oddziale powinna wynosić 10 a w schroniskach interwencyjnych 6.

DOMY DZIECKA

Zadania domów dziecka określane są przez funkcje placówki. Zadania tej placówki są zróżnicowane i zależą od zaangażowania wychowawców, stopnia zaniedbań wychowawczych i aktualnej sytuacji wychowanka.

Zadania opiekuńczo-wychowawcze, które powinien realizować dom dziecka powinny dotyczyć wyrównania sfery emocjonalnej, sfery społecznej oraz sfery poznawczej.

Ogółem do podstawowych zadań domu dziecka należą:

1. Wszechstronna znajomość wychowanka (obserwacja, rozmowy);

2. Przywracanie równowagi psychicznej (swobodna atmosfera domowa);

3. Normalizacja sytuacji rodzinnej (wypełnianie funkcji rodziny wobec wychowanka, nawiązywanie kontaktów miedzy rodzicami a dzieckiem);

4. Zaspokajanie potrzeb materialno-bytowych;

5. Tworzenie środowiska wychowawczego sprzyjającego wszechstronnemu rozwojowi;

6. Zapewnienie pomyślnej realizacji kształcenia ogólnego i zawodowego;

7. Kształcenie umiejętności wartościowego spędzania czasu wolnego;

8. Rozwijanie postaw społecznych i nawyków pracy;

9. Przyswajanie praktycznych umiejętności i wiadomości np. załatwianie spraw w urzędach, robienie zakupów itp.);

10. Kształtowanie perspektyw życiowych wychowanków;

11. Pomoc w usamodzielnieniu się.

Dom dziecka oprócz podstawowych zadań powinien spełniać jeszcze takie jak:

1. Zapewnienie bezpieczeństwa osobistego (ochrony zdrowia fizycznego i psychicznego, stwarzanie odpowiedniej więzi miedzy wychowankami);

2. Zapewnienie warunków do nauki własnej i pomocy wychowawczej;

3. Wdrażanie do życia społecznego;

4. Przygotowanie do życia w rodzinie 1.

Ogółem dom dziecka powinien swoim wychowankom zapewnić:

1. Warunki prawidłowego rozwoju z uwzględnieniem potrzeb oraz kompensację braku rodziny;

2. Warunki mieszkaniowe, finansowe (ubrania, wyżywienie itp.);

3. Opiekę pielęgnacyjną, konsultacje pielęgniarskie.

W zakresie rozwoju osobowości dziecka, do zadań domu dziecka w szczególności należy: zaspokajanie potrzeb emocjonalnych, uczuciowych, przywracanie równowagi psychicznej, zapewnienie poczucia bezpieczeństwa, kształtowanie takich cech osobowości, jak samodzielność, pracowitość, odwaga cywilna, solidność, wytrwałość. Istotne jest także przygotowanie do współżycia z innymi ludźmi oraz przygotowanie do pełnienia ról społecznych 2.

W zakresie ochrony zdrowia dom dziecka ma za zadanie:

1. Stworzyć odpowiednie warunki życia, czyli odpowiednie warunki mieszkaniowe, wyżywienie, zaopatrzenie w odzież i inne przedmioty osobistego użytku;

2. Stworzyć odpowiednie warunki dla prawidłowego rozwoju fizycznego i utrzymania dobrego stanu zdrowia w tym: higienicznego trybu życia i właściwej opieki lekarskiej - ogólnej i specjalistycznej 3

W przygotowaniu wychowanków do samodzielnego życia dom dziecka ma za zadanie:

1. Pomagać w realizacji obowiązku szkolnego i stwarzać warunki do dalszego kształcenia się, rozwijania kwalifikacji zgodnych z zainteresowaniami wychowanka, umożliwiających podjęcie pracy w zawodzie;

2. Troszczyć się o racjonalne spędzanie czasu wolnego wychowanków oraz rozwijanie ich uzdolnień;

3. Wyposażać w niezbędną wiedzę przygotowującą do życia w rodzinie, znajomość prawa rodzinnego i kreować wzory rodzinne.

W domu dziecka wychowanek ma też nauczyć się współżycia w zespole i uczciwości w postępowaniu oraz odpowiedzialności za podejmowane decyzje. Dom dziecka ma kształtować poczucie własnej godności, odwagi cywilnej, prawdomówności oraz poszanowania własności osobistej 4.

Bardzo ważnym zadaniem które powinien realizować dom dziecka jest wychowanie przez pracę. Jego celem jest:

1. Doprowadzenie do rozumienia przez wychowanka związku pomiędzy wkładem sił a stanem posiadania;

2. Zapoznanie z wartością pieniądza w przeliczeniu na wysiłek związany z jego zdobyciem;

3. Ukształtowanie prawidłowych postaw wobec własności osobistej, wspólnej i społecznej” 5.

Wychowanie przez pracę powinno odbywać się nie tylko w aspekcie pieniądza. Należy uświadomić wychowankom wartość pracy w życiu każdego człowieka, wyrobić chęć i motywację do uczestniczenia w niej, wdrażania do gospodarności, rozwijania samodzielności, nawyków pracy, a także zdyscyplinowania. Nie są to zadania łatwe, zwłaszcza że ich realizacje utrudniają niektóre właściwości wychowanków oraz brak odpowiednich nawyków i postaw, które powinny być kształtowane już w dzieciństwie.

RODZINA ZASTĘPCZA

Zadania rodziny zastępczej:

1. sprawowanie osobistej opieki nad powierzonym dzieckiem,

2. zapewnienie dziecku odpowiednich do jego stanu zdrowia i poziomu rozwoju warunków bytowych, możliwości rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego, właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań, możliwości zaspokajania indywidualnych potrzeb dziecka, w tym potrzeby wypoczynku i organizacji czasu wolnego;

3. współpraca z sądem opiekuńczym,

4. współpraca z jednostką sprawującą nadzór nad przebiegiem rozwoju dziecka oraz warunkami jego życia (MOPS, PCPR) i informowanie tej jednostki m.in. o stanie zdrowia dziecka, jego postępach w nauce i trudnościach wychowawczych,

5. gromadzenie i przechowywanie dokumentów dotyczących stanu zdrowia dziecka, jego wyników w nauce oraz sytuacji prawnej,

6. wspieranie działań w zakresie unormowania sytuacji życiowej i prawnej dziecka,

7. podtrzymywanie więzi z rodziną naturalną dziecka,

Rodzice zastępczy muszą uszanować takt, że dzieci u nich umieszczone będą uczuciowo związane ze swoimi biologicznymi rodzinami. Im starsze dziecko, tym więcej wspomnień i tym silniejsza więź. Rodzice zastępczy muszą pomagać dzieciom w utrzymywaniu kontaktów z ich biologicznymi rodzinami nie tylko z tego powodu, iż wracają one do swoich rodzin, ale też ponieważ kontakty te są istotne dla ich poczucia własnej wartości i tożsamości. Ważne są ich wzajemne odwiedziny. Ośrodek będzie służył pomocą w utrzymywaniu tych kontaktów. Czasami między rodzinami biologicznymi a zastępczymi powstaje dobry kontakt - wtedy biologiczni rodzice mogą odwiedzać dzieci w domu rodziców zastępczych. W innych przypadkach rodzice zastępczy przywożą dzieci do ośrodka lub umożliwiają innego rodzaju kontakty zaplanowane przez zespół.

Rodzina zastępcza przy wykonywaniu swej funkcji kieruje się dobrem dziecka przyjętego do rodziny i poszanowaniem jego praw do:

wiedzy o swoim pochodzeniu,

podtrzymywania kontaktu z rodziną naturalną oraz z innymi bliskimi osobami,

zachowania godności i ochrony przed wszelkimi formami przemocy,

Utworzone rodziny zastępcze, w wypełnianiu wyżej wymienionych zadań, mogą uzyskiwać pomoc i wsparcie w Ośrodku Adopcyjno - Opiekuńczym (poradnictwo psychologiczno - pedagogiczne i prawne, terapia indywidualna i rodzinna, grupy wsparcia).

OŚRODKI KURATORSKIE

Organizacje i zakres działalności kuratorskich ośrodków pracy z młodzieżą reguluje zarządzanie ministra sprawiedliwości z 26 kwietnia 1983 r.

Do ośrodków kieruje się nieletnich na podstawie orzeczeń sądowych. Mogą z nich korzystać także nieletni mający rodziców, wobec których orzeczono ograniczenie władzy rodzicielskiej i jeżeli pozostają oni bez należytego nadzoru i opieki w czasie wolnym od zajęć szkolnych lub pracy oraz, gdy ze względu na cechy osobowości i sytuację życiową. Zadaniem ośrodków jest wdrażanie uczestników do przestrzegania zasad współżycia społecznego i porządku publicznego oraz kształtowanie właściwego stosunku do nauki i pracy, a także budzenie zainteresowań i rozwijanie uzdolnień poprzez:

1. udzielanie pomocy w usuwaniu zaniedbań wychowawczych;

2. podnoszenie poziomu kultury osobistej;

3. wyrabianie i utrwalanie nawyków pracy społecznie użytecznej;

4. udzielanie pomocy w nauce przy zdobywaniu przygotowania zawodowego;

5. organizowanie wolnego czasu;

6. udzielanie pomocy w rozwiązywaniu trudności życiowych;

7. udzielanie pomocy materialnej.

Diagnoza dotycząca osobowości jednostki i jej środowiska rodzinnego, rówieśniczego, szkolnego i lokalnego, a także diagnoza społeczna całej grupy umożliwia stosowanie indywidualnego i zespołowego podejścia w procesie wychowawczym, opiece i psychoterapii uczestników kuratorskich ośrodków pracy z młodzieżą. A więc działalność kuratorskich ośrodków pracy z młodzieżą obejmuje takie funkcje, jak: wychowanie, opieka i psychoterapia. Uważa się również, że kuratorskie ośrodki pracy z młodzieżą powinny jednocześnie prowadzić działalność resocjalizującą potencjalnie, czyli-profilaktyczną. Chodzi tu szczególnie o profilaktykę objawową, która polega na interwencji wychowawczej obejmującej dzieci i młodzież, zdradzające wstępne objawy wykolejenia społecznego.

Zadania realizowane w kuratorskich ośrodkach pracy z młodzieżą:

1. przeprowadzanie zajęć dydaktyczno-wychowawczych z nieletnimi;

2. współdziałanie z rodzicami lub opiekunami uczestników zajęć;

3. współpraca ze szkołami, do których uczęszczają nieletni lub też z zakładami pracy, w których pracują lub odbywają praktyki;

4. stosowanie indywidualnej pracy wychowawczej i zaleceń wynikających z opieki psychologiczno-lekarskiej nad nieletnimi;

5. w uzasadnionych przypadkach składanie wniosków o skierowanie uczestników na badania specjalistyczne;

6. kontrolowanie wyników w nauce i udzielanie pomocy nieletnim w zakresie wyrównywania braków w nauce szkolnej.

Funkcje pełnione przez kuratorskie ośrodki pracy z młodzieżą: opiekuńczo-wychowawcza, dydaktyczna, profilaktyczno-kompensacyjna i resocjalizacyjna oraz integracyjno-społeczna. Działania te obejmują wiele złożonych zadań, niezbędnych nie tylko na terenie ośrodka, ale również w takich środowiskach wychowawczych, jak: rodzina, szkoła, grupa rówieśnicza czy też osiedle. Kuratorskie ośrodki przede wszystkim pełnią funkcję opiekuńczo-wychowawczą i dydaktyczną, tzn. zapewniają opiekę w godzinach popołudniowych pod kierunkiem kuratorów społecznych i instruktorów zatrudnionych w pełnym wymiarze godzin, organizują zajęcia świetlicowe oraz stwarzają odpowiednie sytuacje wychowawcze, a także przygotowują do zajęć samoobsługowych. Niezmiernie ważna jest także odpowiednia realizacja z zakresu usuwania braków i zaniedbań w nauce, podnoszenie sprawności w nauczaniu i uczeniu się oraz częściowa reedukacja. Podstawowym zadaniem funkcji profilaktyczno-kompensacyjnej jest rozpoznanie sytuacji zagrożenia nieletnich pozostających pod opieką sądu. W zakres tej funkcji wchodzą następujące zadania: częściowe izolowanie i uodparnianie nieletnich na negatywne bodźce środowiska wychowawczego, np. zdemoralizowanej bądź niewygodnej rodziny, grupy rówieśniczej, środowiska lokalnego.

Kolejne zadania to: rozpoznawanie fazy niedostosowania społecznego, określenie objawów oraz opracowanie programu resocjalizacji i jego systematyczna realizacja. Należy również podkreślić niezwykłe znaczenie takich zadań ośrodka, jak rozpoznawanie potrzeb opiekuńczo-wychowawczych i ich zaspokajanie w stopniu pozwalającym pozostać nieletnim objętym kuratelą grupową, w ich naturalnym środowisku.

Następna funkcja, którą pełnią ośrodki, to funkcja integracyjno-społeczna. Są to zadania polegające na współdziałaniu kuratorskiego ośrodka pracy z młodzieżą, rodzicami, szkołą, instytucjami i placówkami społeczno-wychowawczymi oraz kulturalno-oświatowymi. Działania te stanowią zresztą znikomy procent zadań kuratorskich ośrodków pracy z młodzieżą.

OCHOTNICZE HUFCE PRACY

Ochotnicze Hufce Pracy to państwowa jednostka, do której głównych zadań należy: wspomaganie systemu oświaty poprzez aktywizację społeczną, zawodową i ekonomiczną młodzieży, podejmowanie działań zmierzających do podwyższania kwalifikacji zawodowych lub przekwalifikowania, wspieranie inicjatyw służących przeciwdziałaniu bezrobociu i wychowaniu w procesie pracy, w tym organizowanie zatrudnienia oraz organizowanie międzynarodowej współpracy młodzieży.

Głównym celem działalności OHP jest stwarzanie młodzieży warunków do prawidłowego rozwoju społecznego i zawodowego - w tym szczególne działania skierowane są do młodzieży defaworyzowanej, dla której wsparcie polega na budowaniu systemu pomocy dla grup najsłabszych, organizowaniu i wspieraniu form wychodzenia z ubóstwa, bezrobocia i patologii społecznych.

Adresatem oddziaływań OHP są trzy grupy młodzieży w wieku 15-25 lat:

Pierwszą grupę stanowi młodzież zaniedbana, o zmniejszonych szansach życiowych, pochodząca ze środowisk niedostosowanych społecznie, w dużej części patologicznych, czasem kryminogennych, mająca trudności w szkole. Każdego roku młodzież ta - w liczbie ponad 32 tysięcy - jest rekrutowana do ponad 200 jednostek organizacyjnych o charakterze opiekuńczo-wychowawczym.Drugą grupę stanowią absolwenci szkół ponadgimnazjalnych (bądź uczniowie ostatnich klas tych szkół), absolwenci wyższych uczelni - młodzież wykształcona i z pewnymi już kwalifikacjami zawodowymi - zagrożona jednak bezrobociem. Dla tej młodzieży w OHP przewidziane są działania z obszaru rynku pracy.Trzecią grupą są uczniowie szkół ponadgimnazjalnych i studenci, którzy w czasie wolnym od nauki chcą pracować za pośrednictwem OHP, zdobyć doświadczenie zawodowe i przy okazji poprawić własną sytuację materialną. Rokrocznie do OHP zgłasza się blisko ćwierć miliona młodzieży, z czego ponad połowa podejmuje pracę - w większości sezonową, krótkoterminową.

Powyższe zadania są realizowane poprzez Komendę Główną OHP oraz podległe jej 16 Wojewódzkich Komend OHP wraz z 49 Centrami Edukacji i Pracy Młodzieży oraz 9 Centrami Kształcenia i Wychowania. Ze względu na charakter realizowanych zadań podstawowe jednostki OHP dzielą się na dwie grupy:

- jednostki o charakterze opiekuńczo-wychowawczym, których jest 216 w tym: 9 Centrów Kształcenia i Wychowania, 28 Ośrodków Szkolenia i Wychowania, 101 Hufców Pracy oraz 78 Środowiskowych Hufców Pracy. W jednostkach tych jest zorganizowanych obecnie ponad 33,5 tys. młodzieży,

- jednostki realizujące zadania na rzecz rynku pracy, tworzące sieć blisko 430 podmiotów, a wśród nich: Centra Edukacji i Pracy Młodzieży, Mobilne Centra Informacji Zawodowej, Młodzieżowe Biura Pracy i ich filie, Młodzieżowe Centra Kariery, Punkty Pośrednictwa Pracy, Kluby Pracy.

W zakresie wychowania młodzieży - uczestników OHP - najważniejszymi obszarami działalności są: profilaktyka społeczna - w tym profilaktyka uzależnień, profilaktyka negatywnych zachowań oraz profilaktyka zdrowotna, edukacja i aktywizacja w różnych dziedzinach życia społecznego (ekologicznej, obywatelskiej, międzykulturowej, itp.). Oddziaływania wychowawcze są realizowane przede wszystkim poprzez organizowanie przedsięwzięć edukacyjnych, kulturalno-oświatowych, rekreacyjno-sportowych i turystycznych, a także różnych form pomocy psychologicznej i specjalistycznej. W jednostkach organizacyjnych na terenie całego kraju funkcjonuje jednolity „System wychowania”, który stanowi swoiste vademecum dla kadry oraz źródło inspiracji do wyboru i wypracowania efektywnych treści i form działalności na rzecz powierzonej OHP młodzieży. W praktyce wychowawczej instytucji wiodącą rolę odgrywa wychowanie przez pracę i dla rynku pracy. Praca jest wykorzystywana jako skuteczna metoda wychowawcza.

KURATORZY SĄDOWI

Kurator sądowy jest to przedstawiciel osoby, która potrzebuje pomocy do prowadzenia swoich spraw. Przedstawiciel ten jest wyznaczony przez właściwy organ państwa, czyli przez sąd. Kuratorzy sądowi wykonują swoje zadania w środowisku podopiecznych, także na terenie zamkniętych zakładów i placówek ich pobytu, w szczególności na terenie zakładów karnych, placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz leczniczo-rehabilitacyjnych.

Powierzenie kuratorowi sądowemu sprawowania dozoru powinno nastąpić bezzwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 14 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu.

Zasady organizacji służby kuratorskiej i wykonywania obowiązków przez kuratorów sądowych oraz status kuratorów sądowych określa odrębna ustawa, tj. Ustawa o kuratorach sądowych, zgodnie z którą kuratorem zawodowym, może zostać ten kto:

- posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,

- jest nieskazitelnego charakteru,

- jest zdolny ze względu na stan zdrowia do pełnienia obowiązków kuratora zawodowego,

- ukończył wyższe studia magisterskie z zakresu nauk pedagogiczno-psychologicznych, socjologicznych lub prawnych albo inne wyższe studia magisterskie i studia podyplomowe z zakresu nauk pedagogiczno-psychologicznych, socjologicznych lub prawnych,

- odbył aplikację kuratorską,

- zdał egzamin kuratorski.

Natomiast kuratorem społecznym może zostać osoba, która odpowiada pierwszym trzem ww. warunkom oraz: posiada co najmniej wykształcenie średnie i doświadczenie w prowadzeniu działalności resocjalizacyjnej, opiekuńczej lub wychowawczej i złożył informację z Krajowego Rejestru Karnego, która jego dotyczy.

Kuratorzy sądowi realizują określone przez prawo zadania o charakterze:

• wychowawczo-resocjalizacyjnym,

• diagnostycznym,

• profilaktycznym

• kontrolnym, związane z wykonywaniem orzeczeń sądu.

Wykonując swoje obowiązki służbowe, kurator zawodowy ma prawo do:

• Odwiedzania w godzinach od 7:00 do 22:00 osób objętych postępowaniem w miejscu ich zamieszkania lub pobytu, a także w zakładach zamkniętych.

• Żądania okazania przez osobę objętą postępowaniem dokumentu pozwalającego na stwierdzenie jej tożsamości.

• Żądania niezbędnych wyjaśnień i informacji od podopiecznych objętych dozorem, nadzorem lub inną formą kontroli zleconej przez sąd.

• Przeglądania akt sądowych i sporządzania z nich odpisów w związku z wykonywaniem czynności służbowych oraz dostępu do dokumentacji dotyczącej podopiecznego i innych osób objętych postępowaniem.

• Żądania od Policji oraz innych organów lub instytucji państwowych, organów samorządu terytorialnego, stowarzyszeń i organizacji społecznych w zakresie ich działania, a także od osób fizycznych pomocy w wykonywaniu czynności służbowych.

Do obowiązków kuratora sądowego po objęciu dozoru należy:

• Zaznajomienie się z aktami sprawy karnej i innymi informacjami o skazanym oraz z przebiegiem dotychczasowych nadzorów.

• Nawiązanie pierwszego kontaktu z podopiecznym, nie później niż w ciągu 7 dni od daty wpływu prawomocnego orzeczenia do zespołu kuratorskiej służby sądowej.

• Poucza skazanego o prawach i obowiązkach wynikających z orzeczenia sądu oraz omawia sposób i terminy ich realizacji.

• Udziela podopiecznemu pomocy w rozwiązaniu trudności życiowych.

• Współdziała z organizacjami, instytucjami, stowarzyszeniami i innymi podmiotami, których celem działania jest pomoc podopiecznym.

• Ponadto Kurator ma obowiązek przebieg nadzoru i podejmowane na bieżąco czynności dokumentować w karcie czynności nadzoru, prowadzonej osobno dla każdego podopiecznego, w której wpisuje datę, miejsce i rodzaj czynności, uzyskane dokumenty i informacje oraz ich źródła, a także własne uwagi i zamierzenia w zakresie sprawowania nadzoru.

• Pierwsze sprawozdanie z objęcia dozoru kurator składa później niż w ciągu 14 dni od dnia nawiązania kontaktu ze skazanym, kolejne zaś sprawozdania z przebiegu dozoru - na żądanie sądu.

W sprawozdaniu z objęcia dozoru należy przedstawić diagnozę środowiskową, zamierzenia readaptacyjne, metody prowadzenia dozoru i kontroli zachowania skazanego, warunki osobiste i bytowe skazanego oraz jego stosunek do dozoru i obowiązków okresu próby, a także określić możliwości i przeszkody ich realizacji oraz podać źródła informacji o skazanym. Pod koniec dozoru kurator składa sprawozdanie, w którym jest opisany jego przebieg, ze szczególnym uwzględnieniem realizacji planu pracy z dozorowanym, oceny wykonania obowiązków i postawy dozorowanego w okresie próby.

OŚRODEK SZKOLNO- WYCHOWAWCZY

1. Wszechstronny rozwój wychowanków w możliwie jak najszerszym zakresie przy wykorzystaniu specjalnych metod dydaktyczno-wychowawczych.

2. Przygotowanie do przyszłego samodzielnego życia w zintegrowanym społeczeństwie.

3. Tworzenie właściwych warunków wychowawczych, zdrowotnych i bytowo-materialnych dla prawidłowego procesu rozwoju wychowanków.

4. Organizacja właściwego procesu rewalidacji dzieci

5. i młodzieży.

6. Pomoc psychologiczna, pedagogiczna, resocjalizacyjna

7. oraz rehabilitacyjna.

8. Świadczenie pomocy materialnej najbardziej potrzebującym wychowankom.

9. Współpraca z rodzicami oraz prawnymi opiekunami w zakresie nauczania i wychowania.

10. Podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej i religijnej

MŁODZIEŻOWY OŚRODEK ADAPTACYJNO- SPOŁECZNY

Młodzieżowy Ośrodek Adaptacji Społecznej jest placówką wychowawczą o charakterze resocjalizacyjnym, przeznaczoną dla dzieci w wieku od 13 do 21 lat.

Podstawowym zadaniem ośrodka jest wychowanie resocjalizacyjne przebywających w nim wychowanków, zmierzające do wszechstronnego rozwoju osobowości oraz przygotowania do samodzielnego życia w społeczeństwie.

Zadania podstawowe ośrodek realizuje przez:

• zintegrowaną działalność dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą szkoły i internatu,

• naukę zawodu i wychowanie przez pracę we własnych warsztatach szkoleniowo-produkcyjnych lub w zakładach pracy poza ośrodkiem, a także poprzez inne formy kształcenia zawodowego wychowanków,

• oddziaływania terapeutyczne, czyli stosowanie specjalistycznych technik psychoterapeutycznych, treningów interpersonalnych, terapii przez sztukę oraz różnorakich form terapii zajęciowej,

• udział w życiu społecznym, gospodarczym i kulturalnym środowiska.

rwowaniu zmian powstałych pod jego wpływem.

7-S. Model kurateli sądowej w Polsce.

Pracę kuratorów sądowych w Polsce reguluje Ustawa z dnia 27 lipca 2001 roku o kuratorach sądowych. Ustawa wprowadza zawodowo-społeczny model kurateli oraz dzieli kuratorów sądowych, w zależności od wykonywanych przez nich orzeczeń, na kuratorów dla dorosłych i kuratorów rodzinnych. Zgodnie z ustawą kuratorzy sądowi realizują określone przez prawo zadania o charakterze wychowawczo-resocjalizacyjnym, diagnostycznym, profilaktycznym i kontrolnym, związane z wykonywaniem orzeczeń Sądu. Jako miejsca wykonywania zadań przez kuratorów sądowych wskazane zostały środowiska podopiecznych także na terenie zamkniętych zakładów i placówek ich pobytu, w szczególności na terenie Zakładów Karnych, Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych oraz Leczniczo-Rehabilitacyjnych.

Kuratorem zawodowym może zostać osoba, która posiada polskie obywatelstwo i korzysta w pełni z praw cywilnych i obywatelskich, jest nieskazitelnego charakteru, jest zdolna do pełnienia obowiązków kuratora ze względu na stan zdrowia, a ponadto ukończyła wyższe studia magisterskie z zakresu nauk pedagogiczno-psychologicznych, socjologicznych lub prawnych, albo inne wyższe studia magisterskie i studia podyplomowe z zakresu nauk pedagogiczno-psychologicznych, socjologicznych lub prawnych, odbyła praktykę kuratorską i zdała egzamin kuratorski.

Kuratorom społecznym postawiono takie same wymagania jak kuratorom zawodowym z wyjątkiem obowiązku odbycia aplikacji i złożenia egzaminu. W stosunku do kandydatów do powołania na tę funkcję nie stawia się wymogu posiadania wyższego wykształcenia, wystarczające jest wykształcenie co najmniej średnie oraz doświadczenie w prowadzeniu działalności resocjalizacyjnej, opiekuńczej lub wychowawczej. W ramach kurateli sądowej można dostrzec dwie podstawowe kategorie systemów wychowania resocjalizacyjnego:

• kuratela oparta na systemie kontroli - zadaniem kuratora jest przede wszystkim zmuszenie podopiecznego do zmiany trybu życia, a w dalszej kolejności kontrola tej zmiany.

• kuratela oparta na metodzie indywidualnych przypadków (casework) - jest to system udzielania pomocy, a więc środków mających prowadzić do ułatwienia podopiecznemu rozwiązania nurtujących go problemów.

Wyjaśnienie pojęć:

Kuratorzy sądowi, którzy wykonują orzeczenia w sprawach karnych są kuratorami dla dorosłych, natomiast ci którzy wykonują orzeczenia w sprawach rodzinnych i nieletnich są kuratorami rodzinnymi.

Kurator zawodowy to merytoryczny pracownik Sądu posiadający określone ustawowo zadania, co odróżnia go od pracowników administracyjnych.

Kurator społeczny to osoba powołana przez Prezesa Sądu Rejonowego w celu społecznego pełnienia w zespole kuratorskim funkcji określonych przez kierownika tego zespołu.

9-S. Teorie podkultur społecznych.

Klasyczną koncepcję podkultury przestępczej sformułował F. Thrashera, W swej pracy o gangach młodzieżowych nawiązywał do dezorganizacji społecznej. Stan dezorganizacji społecznej oznacza rozluźnienie więzi społecznej i załamanie się kontroli społecznej na obszarze zamieszkałych przez pewne grupy ludności. Stare normy są już nieadekwatne, nowe jeszcze nie są uformowane lub rozluźnione. Jednocześnie przemieszane i zatomizowane społeczności zamieszkujące dzielnice nędzy nie są w stanie wytworzyć nowego systemu normatywnego i adekwatnej kontroli społecznej. Brak dostatecznej kontroli społecznej, rozbite rodziny, niewielkie możliwości życiowe w slumsie prowadzi do tworzenia się autonomicznych społeczności młodzieżowych, czyli podkultur. Podkultura w tym sensie stanowi środowisko "zastępcze", rekompensujące niedostatki domu rodzinnego i dostarczające możliwości rozrywki i emocji, które nie są w dzielnicy nędzy w inny sposób realizowane. Wg Waltera Millera działalność i wartości realizowane przez gangi są niczym innym jak przejawem ogólnej kultury warstw niższych - kultury w dużej mierze autonomicznej. Powstanie i działalność gangów młodzieżowych jest wynikiem tradycji kulturowej warstw niższych. Szczególnie akceptowane wzorce osobowe w tej kulturze to bokser, gangster, spryciarz. Jest ona wyraźnie zorientowana na męskie role społeczne. Ponieważ w rodzinach dominują kobiety, gang umożliwia wypraktykowanie męskiej społecznej roli mężczyzny oraz męską identyfikację. Daje także poczucie przynależności, możliwość osiągnięcia wyższej pozycji poprzez realizację wartości, które są wysoko cenione w tych grupach, a z oficjalnymi wartościami często wchodzą w konflikt. Albert Cohen - tu punktem wyjścia jest teoria Mertona i jej centralne założenie o istnieniu zuniformizowanego systemu podstawowych dążeń w ramach całego społeczeństwa. Chłopcy z warstw niższych chcą bogacić się i osiągnąć wyższą pozycję społeczną poprzez naukę i późniejszą pracę. Jednakże wychowanie jakie odbierają w domu, w dużym stopniu utrudnia im przystosowanie się do sytuacji szkolnej. Nie są bowiem przygotowani należycie do rezygnacji z natychmiastowej gratyfikacji na rzecz przyszłych sukcesów. Nie nauczono ich w dostatecznym stopniu powstrzymywania agresywności, ogłady towarzyskiej, szacunku dla własności. Poczucie zablokowanych możliwości awansu przez wykształcenie, przy jednocześnie rozbudzonych aspiracjach do osiągnięcia sukcesu w życiu, rodzi frustrację i lęk, co rozwiązywane jest poprzez tzw. reakcję pozorowaną. Polega ona na całkowitym odwróceniu wartości warstw średnich i robieniu tego, co stanowi antytezę wartości lansowanych przez szkołę. Podkultura gangu charakteryzuje się zatem krótkowzrocznym hedonizmem, a cenionymi wartościami są nieużyteczność, złośliwość, negatywizm.W ujęciu Cohena powstawanie gangów jest zbiorowym wyjściem z sytuacji dla młodzieży odczuwającej zablokowanie swych dążeń. Z syntezy teorii Mertona i Sutheranda wyłoniła się kolejna teoria podkultur przestępczych , znana jako teoria zróżnicowanych możliwości. Jej twórcami są Richard Cloward i Lloyd Ohlin.Tak jak Merton patrzą strukturalnie na zagadnienie dewiacji, od Sutheranda czerpią myśl o dostępie do przestępczych wzorów zachowania na konkretnym szczeblu struktury społecznej. W odróżnienie od Cohena dla nich gangi nie stanowią wyrazu negacji wartości warstw średnich. Dążenie do osiągnięcia wyższej pozycji społecznej jest wg. nich cechą wszystkich warstw społecznych, tworzenie zaś podkultur przestępczych wynika z niemożności realizacji tych dążeń w legalny sposób. Cel pozostaje taki sam, zmieniają się natomiast środki. Jednakże dostęp do wzorów zachowań przestępczych także nie jest jednakowy. Istnieje zróżnicowany dostęp zarówno do legalnych jak i przestępczych środków służących do osiągnięcia kulturowo usankcjonowanych celów. W związku z tym istnieją według nich trzy typy podkultur przestępczych : 1. w dobrze zintegrowanych slamsach, gdzie działają syndykaty przestępcze będzie się rodziła typowa podkultura przestępcza, bo wzory zachowań będą przejmowane od dorosłych. Gangi są tu traktowane jako rodzaj pewnego stażu, przed przynależnością do syndykatu przestępczego.. W tej sytuacji istnieją nielegalne możliwości sukcesu, a przestępczość traktowana jest przez młodzież jako normalny sposób życia. 2. Na obszarach źle zintegrowanych, przy dużej mobilności i ogólnej niestabilności istnieje ograniczony dostęp do wzorów przestępczych zachowań prezentowanych przez dorosłych. W związku z tym te wzory będą pochodzić od rówieśników. Wytwarzać się tu będzie podkultura konfliktu, czego wyrazem jest istnienie gangów chuligańskich nastawionych na bójki i wandalizm. W takich podkulturach wysoko ceni się odwagę, bojowość, siłę fizyczną, a chłopcy szczególnie wyróżniający się w walkach między gangami cieszą się dużym prestiżem. 3. Podkultura wycofania się. Obejmuje tych, którzy ani nie mają możliwości sukcesu na drodze legalnej, ani też nie powiodło im się w dwóch poprzednich sposobach adaptacji nielegalnej.. Podkultura wycofania jest przede wszystkim podkulturą narkotyków, a działalność przestępcza występuje tu jedynie jako nielegalna dystrybucja środków odurzających. Do tej podkultury trafiają także ci, którzy z przyczyn moralnych odrzucili model adaptacji nielegalnej. Z negacji wszystkich poprzednich teorii podkultur zrodziła się teoria " dryfu " Dawida Matzy. Wg. niego nie istnieją zasadnicze różnice między młodzieżą z gangów a resztą. Nie jest także właściwe łączenie zjawiska podkultur przestępczych wyłącznie z warstwami niższymi, gdyż wartości jakim sprzyja podkultura są wartościami całego społeczeństwa w czasie wolnym od pracy. Tak więc normy gangu są nie tyle zaprzeczeniem, co karykaturą pewnych standardów zachowań reszty społeczeństwa, cały zaś problem polega na tym, że nieletni przestępcy stosują się do tych skądinąd aprobowanych norm w niewłaściwych sytuacjach, rozszerzając niejako czas zabawy. Według tego autora wadą wszystkich teorii podkultur jest ich zbytni determinizm. Natomiast według niego nie istnieje konieczna relacja między przynależnością do podkultury a przestępczością. Przestępczość gangów jest raczej wynikiem chwilowego zerwania więzów z przestrzeganym systemem normatywnym, w wyniku czego następuje "dryf" w kierunku przestępczości.To złagodzona wersja determinizmu, której jej zwolennikiem. Tylko stosunkowo niewielki procent nieletnich trwa w przestępczości po osiągnięciu dojrzałości, często bez trudu jeszcze w okresie nieletniości sami wycofują się z gangów. Na chwilowość zerwania więzi z normami wskazuje ich zdolność do odróżniania dobra i zła i posiadanie często przez nieletnich poczucia winy. Wobec tego "przestępstwo" zostaje popełnione tylko wówczas gdy nieletni "zracjonalizuje" swoje naganne zachowanie, aby wydawało się one usprawiedliwione. Te racjonalizacje mogą przybrać następujące formy :- zaprzeczania odpowiedzialności; wprawdzie zaistniało przestępstwo ale przestępca nie ponosi odpowiedzialności np. " nie mogłem się powstrzymać, " jestem wariat"; -zaprzeczenia krzywdy ; wprawdzie zaistniało przestępstwo, ale nikt z tego powodu nie ucierpiał np. oni i tak byli ubezpieczeni, oni mogli sobie na tę stratę pozwolić -zaprzeczenia ofiary: ofiara sama się przyczyniła, bądź sobie zasłużyła "sam sobie winien". - potępienie potępiających- winę ponosi całe społeczeństwo, władza „wszyscy dookoła kradną” „to policjant mnie sprowokował” - odwołanie się do wyższych racji - były wyższe cele "nie mogłem zostawić kolegów bez pomocy" " rodzina żyła w biedzie". Inny pomysł to tzw. "komedia pomyłek" , która wynika z faktu, że każdy poszczególny członek grupy sądzi, że pozostali są od niego bardziej wykolejeni i zachowuje się zgodnie z nieistniejącymi w rzeczywistości oczekiwaniami w obawie przed utratą swej pozycji. Gang dopuszcza się czynów, których nie popełniłby żaden z poszczególnych członków działając indywidualnie.

10-S. Charakterystyka środków oddziaływań resocjalizacyjnych wobec odbywających karę pozbawienia wolności.

-Skazany ma prawo do podjęcia nauki, kursów zawodowych i szkoleń

-Jednym z podstawowych środków oddziaływania penitencjarnego jest praca. Skazanemu zapewnia się w miarę możliwości świadczenie pracy.

-W zakładach karnych stwarza się skazanym warunki odpowiedniego spędzania czasu wolnego. W tym celu organizuje się zajęcia kulturalno-oświatowe, wychowania fizycznego i sportowe oraz pobudza aktywność społeczną skazanych.
-Skazanemu wyróżniającemu się dobrym zachowaniem w czasie odbywania kary mogą być przyznawane nagrody. Nagroda może być również przyznana skazanemu w celu zachęcenia go do poprawy zachowania, np., zezwolenie na widzenie bez osoby dozorującej,

-Skazany podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej za zawinione naruszenie nakazów lub zakazów wynikających z ustawy, regulaminu lub innych przepisów wydanych na jej podstawie albo ustalonego w zakładzie karnym lub miejscu pracy porządku, zwane dalej "przekroczeniem

11-S. Podstawowe założenia i zasady opieki postpenitencjarnej i readaptacji społecznej.

Aktualnie pojęcie pomocy postpenitencjarnej ma szerszy wymiar i składa się z wielu elementów, takich jak aktywizacja społeczna i zawodowa, pomoc informacyjna, pomoc prawna, pomoc terapeutyczna oraz pomoc materialna. Na podstawie art. 40 § 4 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy - Rozporządzenie określa szczegółowe zasady i tryb powoływania oraz działania Rady Głównej do Spraw

Społecznej Readaptacji i Pomocy Skazanym, o której mowa w art. 40 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r.

W celu ułatwienia społecznej readaptacji a w szczególności przeciw działania powrotowi do przestępstwa, powinno się udzielać skazanym oraz ich rodzinom niezbędnej pomocy, zwłaszcza materialnej, medycznej, w znalezieniu pracy i zakwaterowaniu a także porad prawnych.

Pomocy tej udzielają właściwe organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz kuratorzy sądowi, pomocy mogą udzielać podmioty o których jest mowa w art.38§1kkw.

12-S. Diagnoza w resocjalizacji: rodzaje metod diagnostycznych, diagnoza konstatująca, ukierunkowująca, weryfikujaca.

Diagnostyka resocjalizacyjna - jest dyscypliną naukową zajmującą się stawianiem trafnych i rzetelnych diagnoz na użytek wychowania resocjalizującego osób wadliwie przystosowanych społecznie.

Diagnoza - to rozpoznanie stanu nieprzystosowania społecznego jednostki, jego opis, wyjaśnienie przyczynowe lub teologiczne oraz ocena z punktu widzenia istniejących standardów pedagogicznych i społecznych, celem zaprojektowania oddziaływania zapobiegawczego (profilaktycznego) lub korekcyjnego (resocjalizującego).

• ETAP - DIAGNOZA KONSTATUJĄCA FAKTY

Obejmuje opis i wyjaśnienie w kategoriach przyczynowo-skutkowych lub celowościowych:

• rodzaj występujących zaburzeń w zachowaniu jednostki;

• rodzaj mechanizmów psychologicznych i społecznych prowadzących do rozpoznania zaburzeń przystosowania;

• udział poszczególnych czynników genetycznych (etiologicznych) w powstawaniu i utrzymywaniu się zaburzeń, odchyleń i dysfunkcji;

Pożądane jest, aby na tym etapie diagnozy dokonać tzw. analizy „aktywów”, czyli pozytywnie ocenianych stanów dotyczących zachowania, postaw i ról społecznych jednostki, których znajomość może znacznie pomóc w procesie efektywnej resocjalizacji.

• ETAP - DIAGNOZA UKIERUNKOWUJĄCA (PROJEKTUJĄCA)

Aby przejść do tego etapu niezbędne jest dokonanie szeregu ocen stwierdzonych stanów rzeczy w kategoriach: prawidłowe, zaburzone, manipulowane, nie manipulowane itp. Po pełnej analizie i ocenie przedmiotu badania diagnostycznego następuje etap diagnozy projektującej działalność interwencyjną: profilaktyczną lub resocjalizacyjną w zależności od treści rozpoznania diagnostycznego i zakładanych celów działalności pedagogicznej.

Na tym etapie diagnozy należy określić związek między postulowanym stanem etapowym lub finalnym określanym jako skutek oraz zabiegami wychowawczymi, korekcyjnymi prowadzącymi do niego - określanymi jako przyczyny. Zakłada się przy tym iż istnieje możliwość przynajmniej w pewnym zakresie manipulacji wyodrębnionymi w wyniku badania diagnostycznego czynnikami i mechanizmami regulującymi stany przystosowania i nieprzystosowania społecznego. Istotnym elementem tej diagnozy jest tzw. optymalizacja strategii i procedur postępowania profilaktyczno-resocjalizującego uwzględniająca alternatywne sposoby i środki oddziaływania.

III ETAP - DIAGNOZA WERYFIKUJACA (SPRAWDZAJĄCA)

Etap ten ma na celu sprawdzenie prawdziwości uzyskanego na poprzednich etapach diagnozy obrazu przystosowania społecznego jednostki oraz jego ewentualnych zaburzeń. Diagnoza ta polega na sprawdzaniu obrazu diagnostycznego nie tylko przez analizę logiczna, ale przede wszystkim poprzez ocenę skuteczności podjętych w wyniku rozpoznania diagnostycznego działań praktycznych;: zapobiegawczych, terapeutycznych, wychowawczych. Pełne sprawdzenie hipotez diagnostycznych dotyczących mechanizmów regulacji psychospołecznej, czynników etiologicznych stanu nieprzystosowania społecznego jednostki lub grupy osób możliwe jest tylko w bezpośrednim działaniu, Weryfikuje się wówczas skuteczność rozwiązań praktycznych oraz trafność samego rozwiązania

Diagnozując według wspomnianego schematu niezależnie od modelu diagnozy (behawioralnej, interakcyjnej, czy interdyscyplinarnej) zwiększa się jej obiektywność oraz trafność, przy założeniu, że narzędzi diagnostyczne stosowane w toku badania są trafni dobrane i charakteryzują się wystarczającymi wskaźnikami określającymi ich walory metodologiczne (psychometryczne).

Narzędzia stosowane w diagnozie resocjalizacyjnej, tak jak w innych rodzajach diagnoz, winny być:

• trafne, czyli winny mierzyć to, co mają mierzyć (nieprzystosowanie społeczne)

• rzetelne, czyli winny dokładnie oraz obiektywnie mierzyć tj. powinny dawać ten sam wynik niezależnie od liczby pomiarów

• wystandaryzowane, czyli winny być jednakowo stosowane

• znormalizowane, czyli winny mieć przypisane odpowiednie tabele norm, pozwalające na porównanie indywidualnego wyniku z wynikami próby z populacji normalnej.

13-S. Polityka penitencjarna w wykonaniu środków wychowawczych i poprawczych.

Do środków wychowawczych należy: upomnienie, zobowiązanie do określonego zachowania, np. naprawienie wyrządzonej szkody, przeproszenie pokrzywdzonego, powtrzymanie się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, podjęcie nauki lub pracy. Ponadto w środki wychowawcze wpisuje się nadzór zwłaszcza kuratora, lub innej osoby, gdy dotyczy to młodocianego. W przypadku młodzieży skierowanie do ośrodka pracy z młodzieżą. Środkiem wychowawczym jest też zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Środkiem poprawczym jest umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym, a dorosłego w zakładzie karnym. Środkami resocjalizującymi jest fakt nieuchronności kary, jak i działanie sztabu ludzi w zakładach karnych (pedagogów i psychologów). Skuteczność resocjalizacji widać w przypadku powtarzalności kary.

14-S. Modele i etapy diagnozy resocjalizacyjnej.

Diagnoza to rozpoznanie interesującego stanu rzeczy, co do którego istnieje ewentualność postępowania interwencyjnego.

Wyróżniamy trzy poziomy diagnozowania: 1/ rozpoznanie bezpośrednie (na zdrowy rozum, identyfikacja objawów nieprzystosowania, czynności, które świadczą tych objawach, natężenie, dominanty), 2/ wnioskowanie diagnostyczne ( wyprowadzanie wniosków z badań i obserwacji, zidentyfikowanie skali agresywności, poziomu lęków, samokontroli, skłonności do introwersji, ekstrawersji), 3/ zinterpretowanie i zsyntetyzowanie ( które objawy i zachowania należy obniżyć, a które rozbudować).

Wyróżniamy dwa modele diagnozy resocjalizacyjnej: model behawioralny i model diagnozy interdyscyplinarnej. W modelu behawioralnym przedmiotem diagnozy są wszelkie zachowania, a więc i te, które świadczą o wadliwym przystosowaniu społecznym jednostki. Diagnosta koncentruje się na analizie związków między zachowaniami sprzecznymi z określoną normą czy normami albo standardami społecznymi funkcjonowania a czynnikami stymulującymi takie zachowania. W modelu tym zakłada się, że istotą nieprzystosowania społecznego jednostek jest samo zachowanie. Diagnosta koncentruje się na tym, co daje się w miarę ściśle kontrolować. Model diagnozy behawioralnej opiera się na teorii uczenia się , dlatego proces resocjalizacji polega przede wszystkim na wygaszaniu bądź zapominaniu wyuczonych uprzednio wadliwych stereotypów behawioralnych (nawyków, przyzwyczajeń). Zasadniczą rolę w diagnozie przypisuje się warunkowaniu klasycznemu oraz instrumentalnemu w celu ich wykorzystania w wychowaniu resocjalizującym rozumianym jako manipulacja bodźcami sytuacyjnymi prowadzącymi do wygaszania niepożądanej reakcji. Model diagnozy interdyscyplinarnej (wielodyscyplinarnej) - tym modelu przedmiotem zainteresowania diagnosty i wychowawcy są nie tylko zachowania, ale przede wszystkim mechanizmy regulacji zachowania człowieka w danych warunkach społecznych (środowiskowo- rodzinnych), prowadzące do zaburzeń przystosowania społecznego. Diagnozowanie obejmuje : określenie intensywności postaw antyspołecznych oraz sposobu ich wewnętrznej integracji, zidentyfikowanie stopnia wadliwości w funkcjonowaniu w przypisanych jednostce rolach społecznych, wskazanie hipotetycznych czynników zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia konfliktu jednostki z normami społecznymi, ocenę stwierdzonego stanu rzeczy z punktu widzenia wielkości zagrożenia społecznego, stwarzanego przez jednostkę. Wymienione czynności wchodzą w zakres tzw. diagnozy konstatującej fakty. Diagnosta jest zobowiązany również do wyboru i zaprojektowania adekwatnych do rozpoznania diagnostycznego metod i technik oddziaływania wychowawczego w toku resocjalizacji, czyli powinien sformułować tzw. diagnozę projektującą. Diagnoza ta jest weryfikowana w procesie resocjalizacji.

15-S. Pojęcie i przyczyny niedostosowania społecznego.

Niedostosowanie społeczne bywa zastępowane innym określeniem tj. niedostosowanie, wykolejenie, demoralizacja. Niedostosowanie społeczne to dzieci i młodzież u których na skutek zaburzeń wewnętrznych lub niekorzystnych warunków środowiskowych występują utrwalone (powtarzające się) zaburzenia w zachowaniu.

Przyczyny:

- środowiskowe - domowe;

warunki kulturalne domu i braki w tej dziedzinie; atmosfera domowa i stosunek rodziców do siebie; stosunek między dzieckiem a jego rodzicami; jego ogólne poczucie bezpieczeństwa;

- środowiskowe - szkolne;

stosunek nauczyciela do dziecka i dziecka do nauczyciela; stosunki dziecka z innymi dziećmi; opóźnienia w nauce (niepowodzenia);

- przyczyny środowiska wrodzonego;

życie płodowe i sam moment narodzin dziecka;

16-S. Zasady i strategie działania poradniczego w resocjalizacji

2. Zasady wg Czapówa i Jedlewskiego
   A/ Zasady ogólne:
   - reedukacji - nakazuje dobór środków wychowawczych inspirujących procesy uczenia się eliminujące postawy skłaniające do dewiatywnych reakcji negatywnych (względnie trwałych, negatywnych stosunków do otoczenia społecznego),
   - wszechstronnego rozwoju osobowości - efektem jest wszechstronny rozwój wychowanka, a równocześnie ukierunkowanie tego rozwoju, dzięki inspirowaniu twórczości,
   - traktowania penitencjarnego - upoważnia do pewnej kontroli nad wychowankiem, a także uwzględnia Fakt, iż osoby popełniające przestępstwa są potępiane przez znaczną część społeczeństwa.
   B/ Zasady dotyczące strategii wychowania resocjalizującego:
   - oddziaływania etiotropowe - usuwanie przyczyn (czynników) procesu uczenia się i wzmacniania niepożądanych postaw oraz w miarę możliwości ich usuwanie,
   - działania ergotropowe - wytwarzanie motywacyjnych nawyków konkurencyjnych w stosunku do nawyków skłaniających do reakcji negatywnych (ukierunkowanie na zachowania pozytywne i akceptowane); odwołanie się wychowawcy do zainteresowań, Wiadomości, umiejętności, uzdolnień wychowanka w celu wywołania u niego względnie stałej tendencji dążeniowej zakładającej reagowanie pozytywnie na określone społeczne oczekiwania,
   działanie semiotropowe - podtrzymywanie i wzmacnianie zachowań pozytywnych.
   C/ Zasady dotyczące procedury wychowania resocjalizującego:
   - akceptowania - akceptacja przez wychowawcę wychowanka takim, jakim jest, bez względu na to, jak bardzo dezaprobuje jego czyny; traktowanie kar i krytyki tak samo jak innych środków resocjalizujących (ze względu na ich celowość i efektywność), Ocena natomiast jako element diagnozy,
   - respektowania - liczenie się z wychowankiem jako osobą, która musi odegrać zasadniczą rolę w przemianach składających się na Proces resocjalizacji; wychowawca jest inspiratorem procesu samowychowania,
   - perspektywicznej opieki - konieczność liczenia się z potrzebami wychowanka oraz zaspokajania ich w toku działań resocjalizujących; uwzględnienie nie tylko potrzeb aktualnych, ale również potrzeb rozwojowych,
   - wymagań - liczenie się z interesami ludzi, wśród których wychowanek żyje i żyć będzie w przyszłości.

17-S. Diagnoza nieprzystosowania społecznego.

Przedmiotem diagnozy dla potrzeb wychowania resocjalizacyjnego jest nieprzystosowanie społeczne. Diagnoza nieprzystosowania społecznego obejmuje:
•    symptomy i jego empiryczne wskaźniki
•    psychospołeczne mechanizmy regulacyjne stanów nieprzystosowania
•    proste i złożone czynniki (biopsychiczne i socjokulturowe) determinujące te stany.
Można wyróżnić trzy modele diagnozy resocjalizacyjnej:
1.    Model diagnozy behawioralnej - w modelu tym przedmiotem rozpoznania diagnostycznego są zachowania odchylające się od normy w sensie statystycznym, tj. nie mieszczące się w granicach jednego odchylenia standardowego.
W modelu behawioralnym diagnozy resocjalizacyjnej jej przedmiotem są zachowania odchylające się od normy nie tylko ze względu na swą częstotliwość czy nasilenie, ale także ze względu na ich sprzeczność z obowiązującymi w danym systemie społecznym standardami społeczno - kulturowymi.
2.    Model diagnozy interakcyjnej - w modelu tym przedmiotem rozpoznania diagnostycznego jest rodzaj i jakość stosunków interpersonalnych jakie jednostka utrzymuje z osobami, tj. z rodzicami, wychowawcami, kolegami oraz jej psychospołeczny rozwój, a zwłaszcza poziom rozwoju społeczno - moralnego.
3.    Model diagnozy interdyscyplinarnej - w modelu tym przedmiotem rozpoznania diagnostycznego są nie tylko zachowania, ale przede wszystkim mechanizmy regulacji psychologicznej i społecznej prowadzące do zaburzeń w społecznym przystosowaniu jednostki.  Jest to najbardziej wszechstronny i wyczerpujący model. W modelu tym nie przystosowanie społeczne ujmowane jest jako antagonizm destruktywny przejawiający się w sferze postaw i ról społecznych jednostki, ujawniający się w warunkach wysokiego skumulowania niekorzystnych czynników biopsychicznych i socjokulturowych utrudniających jej normalny, psychospołeczny rozwój.

18-S. Metody i techniki stosowane w diagnozie nieprzystosowania społecznego

Diagnoza resocjalizacyjna to rozpoznanie stanu nieprzystosowania społecznego jednostki, jego opis, wyjaśnienie przyczynowe oraz jego ocena z punktu widzenia aktualnie dostępnej wiedzy. W metodologii diagnozy główny problem stanowi adekwatność doboru metody do celu dokonywanego rozpoznania, przy czym nie istnieją gotowe metody diagnozy do zastosowania w specyficznych przypadkach, stąd proces diagnostyczny trzeba indywidualizować, kierując się specyfiką problemu, zjawiska i osoby badanej, choć dokonuje się to na podstawie ogólnych reguł metodologicznych i założeń teoretycznych dotyczących przedmiotu diagnozy.

Dokonując formalnej klasyfikacji technik zbierania informacji, można określić ich typy jako układ czterech kategorii narzędzi przydatnych w diagnozie resocjalizacyjnej, powstały ze skrzyżowania dwóch wymiarów: standardowe (testy, skale, kwestionariusze) i niestandardowe (arkusze obserwacyjne, kwestionariusze wywiadu) oraz specyficzne (ukierunkowane na pomiar niedostosowania społecznego całościowo lub jego aspektów) i niespecyficzne (opracowane niezależnie od problematyki niedostosowania społecznego, ale mające w niej zastosowanie)

Do najczęściej wykorzystywanych w psychopedagogicznej diagnozie resocjalizacyjnej technik należą:

- wywiad, rozmowa, obserwacja, analiza dokumentów i wytworów, socjometria, kwestionariusze i skale pomiarowe a czasem ankieta, lub incydentalnie techniki projekcyjne.

Metody diagnozowania (metody badań pedagogicznych)
1. zaplanowanie toku diagnostycznego
2. konstruowanie
3. dobór i zastosowanie technik zbierania i opisu cech badanego przedmiotu
4. rozumowanie diagnostyczne (analiza, wnioskowanie) łącznie z weryfikacją diagnozy
5. czynności prognozowania
6. całościowa ocena wyników postępowania praktycznego

19-S. Patologie społeczne - definicje, typologie, przyczyny.

Patologia społeczna wywodzi się z greckiego słowa -pathos i oznaczała pierwotnie naukę o chorobach i cierpieniu społecznym. Współcześnie zakres tego pojęcia przenosi się na wszelkie negatywne zjawiska społeczne wywołujące konsekwencje dla jednostki oraz jednostki i społeczeństwa inaczej mówiąc jest nauka o takich formach ludzkiej aktywności , które postrzegane są jako społeczne zło, zaburzenie ładu społecznego, które są społecznie nieakceptowane (naruszanie norm moralnych, prawnych i obyczajowych). Patologia społeczna wg Podgóreckiego -jest to określony rodzaj zachowania,określony rodzaj struktury społecznej , systemu społecznego i instytucji społecznej, które pozostaje w zasadniczej, niedającej się pogodzić sprzeczności ze światopoglądowymi wartościami, które w danej społeczności są akceptowane. Patologia społeczna określana bywa zamiennie jako:nieprzystosowanie społeczne, wykolejenie społeczne, demoralizacja -dezorganizacja społeczna, dewiacja. Typologia wg. Konopnickiego ;

1) Zachowania wrogie -powstaje na tle zaburzeń emocjonalnych i braku więzi z najbliższymi osobami (rodzicami). Przejawia się złośliwością, opryskliwością, szkodzeniem innym ludziom. Są to skłonności do bojek, zachowań agresywnych. Nieposłuszeństwo wobec rodziców, nauczycieli w szkole. Przejawem wrogości mogą być wagary .

2) Zahamowanie- pojawia się w silnej obawie przed konkurencja, rywalizacja (dzieci tego typu przegrywają w sytuacjach konkurencyjnych i osiągają wyniki poniżej swoich możliwości intelektualnych). Dzieci są nieśmiałe brakuje im pozytywnych relacji z rówieśnikami wykazują brak inicjatywy i brak inspiracji.

3) Zachowania niekonsekwentne -przejawia się częsta zmiana humoru, przechodzenie od płaczu do śmiechu i odwrotnie, podejmowanie nieprzemyślanych decyzji ,nie dotrzymywanie słowa wykonywanie wielu czynności na raz.

4)Aspołecznosc- przejawia się uporczywym dążeniem do szkodzenia innym ludziom, przeciwstawiania się zakazom ,nakazom tak dla zasady. Osoby takie wykazują zanik uczuć wyższych ,czerpią radość z cierpienia innych.

Przyczyny -w odniesieniu do nieletnich najczęstszymi przyczynami niedostosowania i patologi społecznej są nastepujace grupy czynników;-pozostawienie nieletniego bez żadnego dozoru wychowawczego przez cały dzień ,czasami do późnej nocy,-niezaspokojenie w dzieciństwie potrzeby bezpieczeństwa, miłości i opieki,-narażanie nieletniego na wałęsanie się po ulicach i poznawanie osobników zdemoralizowanych,-narażanie nieletniego na konflikty szkolne , których powodem były nieodrobione lekcje,-zaniedbany wygląd, brak podręczników i przyborów szkolnych.

Dla wielu rodzin praca zawodowa powoduje brak możliwości kontaktu z dzieckiem jak również współpracy ze szkola. Wspolczesna rodzina polska ulega licznym przeobrażeniom: następuje rozluźnienie więzi rodzinnych, obniżenie statusu ojca jeśli taki jest, aktywność zawodowa kobiet, rozpad struktury rodziny, w wielu rodzinach pojawia się ubóstwo , niestabilna sytuacja finansowa , zły stan zdrowia członków rodziny(nadużycia alkoholu i innych środków pobudzających).Następnym elementem mającym wpływ na zachowanie patologiczne jest szkolą i jej wadliwe funkcjonowanie. Wiele dzieci potrzebuje zwiększonej pomocy ze strony pedagoga szkolnego ,większego zrozumienia i cierpliwości .Słabe przygotowanie młodzieży do życia społecznego, niewystarczającego przygotowania zawodowego i przystosowania młodzieży do samorozwoju ,samorealizacji i uczestnictwa w kulturze.

20-S. Władza rodzicielska, pojęcie, podmioty i charakter.

Pojęcie "władza rodzicielska" nie znajduje swojego unormowania w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Możemy jednak, przyjąć, że władza sprawowana przez rodziców to pewien stosunek prawny łączący rodziców z małoletnim dzieckiem, który przyznaje rodzicom określone prawa i obowiązki względem dziecka, w szczególności w zakresie pieczy, reprezentacji i zarządu majątkiem dziecka, powiązanych z procesem jego wychowywania oraz łączący rodziców i dziecko z innymi podmiotami prawa. Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom i nie może ulec przedłużeniu ponad okres małoletniości dziecka. Jeżeli po osiągnięciu pełnoletniości dziecko nie jest w pełni dojrzałe oraz wymaga nadal pomocy i opieki, to pomoc ta może być świadczona w drodze ubezwłasnowolnienia i ustanowienia kuratora lub opiekuna.Władza rodzicielska ustaje także, w przypadku: 1) śmierci rodzica lub uznania za zmarłego, 2) utraty przez rodzica pełnej zdolności do czynności prawnych, 3) pozbawienia lub zawieszenia władzy rodzicielskiej, 4) zaprzeczenia macierzyństwa lub ojcostwa, 5) unieważnienia uznania dziecka, 6) uchylenia prawomocnego wyroku ustalającego ojcostwo, 7) przysposobienia dziecka.

Podmioty władzy rodzicielskiej

-grupa podmiotów poddanych władzy rodzicielskiej (są to dzieci określonych rodziców)

-grupa podmiotów którym władza rodzicielska przysługuje(są to rodzice art.93 pochodzenie dziecka od rodziców ustalone w sposób zgodny z prawem,sądowe ustalenie ojcostwa,konieczności legitymowania się przez art.94 rodziców pełen zakres zdolności do czynności prawnych,rodzic małoletni lub ubezwłasnowolniony nie jest podmiotem, któremu władz rodzicielska przysługuje,brak form integracji sądu w postaci pozbawienia lub zawieszenia władzy rodzicielskiej obojętne czy jest to sąd opiekuńczy czy karny rodzice muszą żyć)

-grupa podmiotów współuczestniczących w wykonywaniu władzy rodzicielskiej Charakter władzy rodzicielskiej

• wielostronny stosunek prawny łączący rodziców z:

- dzieckiem - stosunek o charakterze rodzinnoprawnym

- osobami trzecimi - stosunek o charakterze cywilnoprawnym (np. prawo do żądania wydania dziecka zatrzymanego przez osoby nieuprawnione)

- państwem - stosunek o charakterze administracyjnoprawnym (np. obowiązek posyłania dziecka do szkoły)

• cel władzy rodzicielskiej - zapewnienie dziecku możliwie najlepszej ochrony ich praw i optymalnych warunków rozwoju

• władza przysługuje obojgu rodzicom w stopniu równym lub jednemu rodzicowi gdy:

- ojcostwo dziecka nie zostało ustalone

- drugi z rodziców nie żyje

- drugi z rodziców nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych (niepełnoletność, ubezwłasnowolnienie)

- drugi z rodziców został pozbawiony władzy rodzicielskiej, lub została ona zawieszona

• okres władzy - od narodzin do osiągnięcia pełnoletniości dziecka

• władza ustaje również gdy następuje:

- jej zawieszenie

- jej pozbawienie

- zaprzeczenie ojcostwa

- zaprzeczenie macierzyństwa

- unieważnienie uznania dziecka

- ubezwłasnowolnienie rodziców

- orzeczenie adopcji

- rozwiązanie adopcji

21-S. Treść władzy rodzicielskiej.

Art. 95 § 1 k.r.o. stanowi o treści władzy rodzicielskiej: "Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowywania dziecka." W przepisie zawarty jest zwrot "w szczególności", który wskazuje, że wyliczenie to nie jest pełne, lecz ma charakter jedynie przykładowy (elementy składające się na treść władzy rodzicielskiej powinny być uzupełnione np. o prawo i obowiązek reprezentowania dziecka).

Nie są natomiast w świetle przepisów k.r.o. elementami władzy rodzicielskiej: obowiązek alimentacyjny, prawo do osobistej styczności z dzieckiem, prawo do dziedziczenia i inne prawa i obowiązki, wynikające bezpośrednio ze stosunków pokrewieństwa i niezależne od władzy rodzicielskiej.

Sposób wykonywania władzy rodzicielskiej określa art. 95 § 3 k.r.o.: "Władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny". Są to podstawowe kryteria sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej. Dobro dziecka uzasadnia wniosek, że władza rodzicielska powinna być sprawowana z zachowaniem maksymalnego stopnia staranności.

Zgodnie z art. 96 k.r.o. rodzice są obowiązani osobiście wychowywać dziecko i kierować nim. Ten obowiązek polega na oddziaływaniu na rozwój dziecka. Nową treścią wypełnia ten przepis norma zawarta w art. 48 Konstytucji RP: "Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania".

Starania o rozwój fizyczny obejmują dbałość o życie i zdrowie dziecka, jego pełną sprawność fizyczną, a w zakresie psychiki dziecka - wpajanie zasad moralności, wyrabianie w dziecku pracowitości, sumienności, poczucia obowiązku, poszanowania cudzej własności. Rodzice powinni zapewnić dziecku, w miarę swoich możliwości, stosownie do potrzeb i możliwości dziecka, odpowiednie wykształcenie oraz możliwość rozwoju jego szczególnych uzdolnień. Dla pełnego rozwoju jego osobowości powinno mu się zapewnić kontakt z jego krewnymi np. dziadkami.

Wykonywanie władzy rodzicielskiej stanowi konsekwencję przysługiwania tej władzy. W myśl art. 97 k.r.o. władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom i każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania.

W sprawach mało istotnych każdy z rodziców może działać bez potrzeby porozumiewania się z drugim rodzicem. O sprawach istotnych dziecka rodzice są obowiązani rozstrzygać wspólnie, zarówno gdy są małżeństwem i pozostają we wspólnym pożyciu, jak i wówczas, gdy wspólne pożycie nie istnieje, a także, gdy nie zawarli małżeństwa. Przykładowo można wskazać, że do spraw istotnych w rozumieniu art. 97 § 2 k.r.o. należą: wybór dla dziecka imienia, określenie miejsca jego pobytu, wybór szkoły i przyszłego zawodu, decyzja co do leczenia dziecka, decyzja co do wyjazdu dziecka za granicę. W przypadku braku porozumienia między rodzicami w istotnych sprawach dziecka decyduje sąd opiekuńczy.

Sąd opiekuńczy ma możliwość ingerencji w sprawowanie władzy rodzicielskiej poprzez stosowanie odpowiednich środków dla zapobieżenia zagrożeniu dobra dziecka. Przepisy k.r.o. precyzują wypadki wymagające ingerencji sądu opiekuńczego w sprawowanie władzy rodzicielskiej (tj. przesłanki jej ograniczenia, zawieszenia oraz pozbawienia).

Istnieją 3 rodzaje środków podejmowanych przez sąd opiekuńczy:

- zarządzenia sądu opiekuńczego, gdy dobro dziecka jest zagrożone,

- zawieszenie władzy rodzicielskiej, jeżeli wskutek przemijającej przeszkody rodzice nie mogą jej wykonywać,

- pozbawienie władzy rodzicielskiej, gdy dobra dziecka nie da się zabezpieczyć przy wykorzystaniu innych środków.

22-S. Piecza nad majątkiem dziecka

Posiadanie majątku przez dziecko nie jest wbrew pozorom rzadkością, zwłaszcza w obecnych realiach społeczno-ekonomicznych. Źródłem majątku dziecka jest najczęściej darowizna albo dziedziczenie, rzadziej- wygrana w grach losowych, powstanie roszczeń odszkodowawczych, łącznie z roszczeniami z tytułu zadośćuczynienia lub odszkodowania za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej dziecka. Do majątku dziecka nie należy prawo do alimentów. Interesy majątkowe małoletniego dziecka wymagają ochrony, do której powołani są rodzice sprawujący władze rodzicielską. Ochrona ta dotyczy wszelkich składników majątkowych, z których korzystanie ma wpływ na rozwój osobowości dziecka. Podstawową postacią ochrony interesów majątkowych dziecka jest zarząd jego majątkiem. Przez pojęcie zarządu należy rozumieć dbałość o ten majątek. Zarząd jest elementem władzy rodzicielskiej i tym samym rodzice nie mogą się go zrzec ani przenieść na inne osoby. Nie wyłącza to powierzania tym osobą poszczególnych funkcji zakresu tego zarządu. W ramach tego zarządu rodzice dokonują :

a)czynności faktycznych, np. remont budynku

b)czynności prawnych, np. zaciągnięcie kredytu na remont budynku, obciążenie nieruchomości hipoteką, kupno - sprzedaż

c)czynności polegających na reprezentowaniu dziecka przed sadami lub innymi

organami w sprawach związanych z realizacją zarządu

Sprawowanie zarządu majątkiem dziecka, odmiennie niż sprawowanie władzy rodzicielskiej, podlega ex lege nadzorowi sądu opiekuńczego. Władza rodzicielska trwa aż do pełnoletniości dziecka. Oznacza to, że z chwilą uzyskania przez nie pełnoletniości władza ta wygasa ex lege. Rodzice nie mogą wcześniej dziecka od tej władzy uwolnić- usamodzielnić go-ani wydłużyć czasu jej trwania poza okres jego pełnoletniości. Jeżeli dziecko mimo pełnoletniości nie uzyskało jeszcze dojrzałości do samodzielnego decydowania o swoich sprawach, potrzebna mu pomoc może być świadczona przez opiekuna bądź kuratora ustanowionego po uprzednim ubezwłasnowolnieniu dziecka. Funkcje kuratora bądź opiekuna mogą pełnić też rodzice

23-S. Pojęcie i funkcje kurateli.

Kuratela jest to instytucja zbliżona do opieki. Jest to ustanawiana sądownie forma ochrony osób bądź praw majątkowych osób, które nie mogą same prowadzić swoich spraw. Kuratelę sprawuje kurator ustanowiony przez sąd. Kurator może wystąpić o stosowne wynagrodzenie za sprawowanie kurateli. Zasadniczo jest pokrywane z majątku osoby, dla której kurator został ustanowiony. Jeżeli natomiast osoba ta majątku nie posiada, wówczas wynagrodzenie pokrywa ten, na czyje żądanie kurator został ustanowiony.

Do najważniejszych kategorii kuratora należą:

1. kurator osoby ubezwłasnowolnionej częściowo,

2. kurator dla dziecka poczętego,

3. kurator dla osoby ułomnej, która z racji swego kalectwa, długotrwałej choroby lub starości nie jest w stanie sama prowadzić swych spraw; kuratora wyznacza się na jej wniosek,

4. kurator dla osoby nieobecnej- wyznaczany dla osoby, przeciwko której toczy się postępowanie, a nie można ustalić miejsca jej pobytu,

5. kurator do zarządu majątkiem, np. małoletniego dziecka, którego rodzice zaniedbują obowiązki w tej kwestii,

6. kurator osoby prawnej- powoływany, gdy osoba prawna z powodu braku organu zarządzającego powołanego do pełnienia takich funkcji nie może działać,

7. kurator spadku- ustanawiany przez sąd, gdy spadkobiercy nie sprawują nad majątkiem faktycznej pieczy,

8. kurator w postępowaniu administracyjnym dla osoby nieobecnej.

Funkcje kurateli :

- chroni interesy majątkowe osoby niepełnosprawnej, osoby częściowo ubezwłasnowolnionej, a także dziecka poczętego.

- doraźna ochrona osoby w określonej sprawie dla dokonania czynności prawnej lub wystąpienia w postępowaniu prawnym.

- funkcje ochronne nie wprost w odniesieniu do osoby, lecz do majątku, którego przynależność jest jeszcze nieznana.

Ustanie kurateli

- wskutek orzeczenia sądu,

- na wniosek osoby poddanej kurateli ( gdy kurator był ustanowiony dla osoby niepełnosprawnej );

- z chwilą urodzenia się dziecka ( gdy ustanowiono kuratora dla dziecka poczętego, ale jeszcze nie urodzonego ),

- z chwilą ukończenia danej sprawy ( gdy kurator był ustanowiony do załatwienia poszczególnej sprawy )

---