Krąg tematyczny: Właściwości powietrza

Temat dnia: Jak powstaje wiatr? Znaczenie wiatru dla człowieka i przyrody

Cele operacyjne:

Uczeń potrafi:

rozróżniać elementy akustyczne środowiska człowieka,

badać niektóre właściwości powietrza np. ściśliwość, rozprężliwość,

formułować wniosek na podstawie spostrzeżeń dotyczących prostych doświadczeń,

wyjaśnić, co to jest wiatr, i jaka jest przyczyna jego powstawania,

określić siłę i kierunek wiatru różnymi sposobami,

określić znaczenie wiatru dla człowieka i przyrody oraz sposoby jego wykorzystania,

przeczytać wyraziście tekst,

wykonać prosty wiatraczek.

Metody:

badawcza - doświadczenia,

oglądowa - pokaz, obserwacja,

słowna - rozmowa kierowana.

Formy:

zbiorowa jednolita,

indywidualna jednolita.

Środki dydaktyczne:

nagrania wiatru, burzy, deszczu, nitka, balon, słomka, chusteczka, strzykawki jednorazowe dla każdego dziecka, szklanka, papier, wiatromierz, wentylator, skala Beauforta dla każdego ucznia, 4 ilustracje siły wiatru, 2 ilustracje drzew, ilustracja "Co jest poruszane wiatrem?", podpisy do ilustracji, tekst wiersza Juliana Tuwima "Dwa wiatry", przybory do wykonania wiatraczka

I Część wstępna

1. Rozwiązanie zagadki.

Choć ust nie ma,

pieśni śpiewa.

Choć płuc nie ma,

zgina drzewa.

2. Rozpoznawanie wiatru wśród innych odgłosów

Nauczyciel odtwarza z taśmy magnetofonowej odgłosy deszczu, wiatru, burzy

3. Wyszczególnienie innych elementów pogody.

II Część główna

4. Ustalenie, co to jest wiatr, i jak powstaje w trakcie wykonywania prostych doświadczeń. Sporządzenie notatki.

Dlaczego nie można zobaczyć wiatru?

W jakim stanie skupienia występuje powietrze?

Czy potraficie wywołać wiatr tutaj w klasie? Wyobraźcie sobie, że jest upał i chcecie się ochłodzić. Co robicie?

Dzieci wachlują się.

Co spowodowało, że powstał wietrzyk?

Czym wobec tego jest wiatr?

Nauczyciel wiesza na tablicy napis "ruch powietrza".

Nie ma na świecie ogromnych wachlarzy, które wprawiają powietrze w ruch. Sprawdźmy, co powoduje, że powietrze się porusza, czyli co jest przyczyną powstawania wiatru.

a) Czy można "ścisnąć" powietrze?

Czy można byłoby "ścisnąć" drewno, wodę?

Mówimy, że powietrze jest ściśliwe. Ma określone ciśnienie. Jest to siła, która działa na ścianki strzykawki.

Dlaczego tłoczek sam się cofa?

Mówimy, że powietrze jest rozprężliwe.

W jakich przedmiotach znajduje się jeszcze ściśnięte powietrze?

b) Czy powietrze, które nas otacza, ma swoje ciśnienie?

Dlaczego woda nie wylewa się ze szklanki odwróconej do góry dnem?

Co ją podtrzymuje?

Na kartkę działa od spodu powietrze. Ta siła nazywa się ciśnieniem atmosferycznym.

c) Co dzieje się z balonem, gdy uwalnia się z niego powietrze?

Co powstało u wylotu balonu?

Gdzie było większe ciśnienie: w balonie czy na zewnątrz?

Między balonem a powietrzem była różnica ciśnień.

Nauczyciel wiesza na tablicy napis "różnica ciśnień".

Powietrze, jako gaz, dąży do wyrównania ciśnienia.

d) Dlaczego papierowy wąż porusza się?

Co porusza wężem?

Jaką właściwość ma ciepłe powietrze?

Co podgrzewa powietrze w przyrodzie?

Co dzieje się z zimnym powietrzem?

Ciepłe powietrze ma niskie ciśnienie i unosi się do góry. Jego miejsce zajmuje zimne powietrze, które ma wysokie ciśnienie.

Spróbujcie powiedzieć, w jaki sposób powstaje wiatr?

Uzupełnijcie zdania i zapiszcie je w zeszycie.

Wiatr jest to ... (ruch powietrza).

Przyczyną powstawania wiatru jest ... (różnica ciśnień) wielkich mas powietrza.

5. Określanie siły i kierunku wiatru za pomocą wiatromierza.

Przypomnijcie sobie, jak poruszał się balon.

Czym można zmierzyć prędkość wiatru?

Nauczyciel prezentuje wiatromierz. Zbliżając i oddalając wentylator pokazuje,

w jaki sposób mierzona jest siła wiatru.

Co jeszcze można określić za pomocą wiatromierza?

Nauczyciel demonstruje, jak działa wiatromierz. Uczniowie określają, z której strony wieje wiatr.

Jak, nie mając wiatromierza, można określić kierunek wiatru?

- wyciągnięta chusteczka

Nauczyciel demonstruje, uczniowie określają kierunek wiatru.

- wystawiony palec

Uczeń unosi rękę z wilgotnym palcem, obracając sprawdza, z której strony wieje wiatr.

6. Porządkowanie ilustracji według wzrastającej siły wiatru.

Powiedzieliście, że wiatru nie widać. Po czym, oprócz odgłosu można rozpoznać, że wieje wiatr?

Jakie objawy działania wiatru widzicie na ilustracji?

Uporządkujcie te ilustracje.

Dlaczego tak je ułożyliście?

7. Dobieranie podpisów do ilustracji - praca indywidualna.

Ułóżcie teraz kartki z kopert wg wzrastającej siły wiatru: cisza, powiew, łagodny wiatr, silny wiatr, wichura, huragan

Które określenia pasują do ilustracji na tablicy?

8. Omówienie skali Beauforta.

Aby nie mieć wątpliwości, jak nazwać wiatr o określonej sile, posłużymy się tzw. skalą Beauforta.

Stopień Nazwa wiatru Objawy Stan morza

0 Cisza Dym wznosi się pionowo Morze gładkie

1 Powiew Dym wznosi się pochyło Zmarszczki

2 Słaby Wiatr odczuwa się na twarzy Drobne fale

3 Łagodny Wiatr porusza liśćmi drzew Małe fale

4 Umiarkowany Wiatr porusza gałązki drzew Grzebienie na falach

5 Dość silny Wiatr rusza gałęzie Dużo białych grzebieni

6 Silny Wiatr rusza konary Dużo pienistych grzebieni

7 Bardzo silny Chwieją się pnie drzew Wiatr zrywa pianę z fal

8 Gwałtowny Wiatr łamie gałęzie Pył wodny nad falami

9 Wichura Wiatr łamie konary Wysokie fale

10 Silna wichura Wiatr przewraca drzewa Morze spienione

11 Nawałnica Katastrofalne szkody Statki chowają się w dolinach fal

12 Huragan Spustoszenie W powietrzu piana i pył wodny

Spróbujcie określić, jaka będzie siła wiatru na kolejnych obrazkach.

Co czuliście między palcami?

Taki wiatr, który odczuwamy, kiedy to my jesteśmy w ruchu, to wiatr pozorny.

10. Rozwiązanie problemu "Czy wiatr jest przeciwnikiem czy sprzymierzeńcem człowieka i przyrody?"

Jakie znacie nazwy silnych wiatrów? (orkan, halny, cyklon, tornado, tajfun)

Co silne wiatry powodują w przyrodzie?

Dobierzcie nazwy do ilustracji: wiatrołom, wykrot

Co rozsiewa wiatr? Jakie zwierzęta wykorzystują siłę wiatru unosząc się w powietrzu?

Co jest poruszane wiatrem?

Jak człowiek wykorzystuje wiatr?

Jak nazywamy taki sposób pozyskiwania energii, który nie niszczy środowiska?

Od czego zależy, czy wiatr jest przeciwnikiem, czy sprzymierzeńcem człowieka i przyrody?

11. Gromadzenie słownictwa związanego z wiatrem.

WIATR

co robi? dmucha dmie wieje świszcze szumi wyje huczy jęczy

jaki? słaby umiarkowany porywisty przeciwny wilgotny ciepły mroźny gwałtowny

Uzupełnij wyrazami zdrobniałymi i zgrubiałymi:

..................................................... - wiatr - ....................................................

Co oznaczają przysłowia i wyrażenia?

Kto sieje wiatr, zbiera burze.

Biednemu zawsze wiatr w oczy.

Pomyślnych wiatrów!

pędzić jak wiatr

iść pod wiatr Szukaj wiatru w polu.

Wiać, gdzie pieprz rośnie.

Wiać, aż się kurzy.

Rzucać słowa na wiatr.

Wieje nudą.

12. Analiza wiersza Juliana Tuwima "Dwa wiatry".

DWA WIATRY

Jeden wiatr - w polu wiał,

Drugi wiatr - w sadzie grał:

Cichuteńko, leciuteńko,

Liście pieścił i szeleścił,

Mdlał...

Jeden wiatr - pędziwiatr!

Fiknął, kozła, plackiem spadł,

Skoczył, zawiał, zaszybował,

Świdrem w górę zakołował

I przewrócił się, i wpadł

Na szumiący, senny sad,

Gdzie cichutko i leciutko

Liście pieścił i szeleścił,

Drugi wiatr...

Sfrunął śniegiem z wiśni kwiat,

Parsknął śmiechem cały sad,

Wziął wiatr brata za kamrata,

Teraz z nim po polu lata,

Gonią obaj chmury, ptaki,

Mkną, wplątują się w wiatraki,

Głupkowate mylą śmigi,

W prawo, w lewo, świst, podrygi,

Dmą płucami ile sił,

Łobuzują, pal je licho!...

A w sadzie cicho, cicho...

Co "robiły" wiatry?

Uczniowie podkreślają w tekście.

Które ze zgromadzonych określeń pasują do tych wiatrów?

13. Głośne, wyraziste czytanie wiersza połączone z ekspresją słowną i ruchową.

14. Wykonanie prostych wiatraczków.

Potrzebne przedmioty:

brystol,

nożyczki,

patyczek,

pinezka lub gwoździk

III Część końcowa

15. Uzupełnianie zdań wiadomościami zdobytymi na lekcji.

Dokończ zdania:

Nazywają mnie........................... (wiatrem, wietrzykiem, wichrem, cyklonem, tornado itp.)

Moimi towarzyszami są ..................................... (burza, deszcz, pioruny, błyskawice)

Wieję z .............................................. (północy, południa, wschodu, zachodu, z kierunków

zmiennych)

Można mnie zmierzyć .................................... (wiatromierzem, skalą Beauforta)

Dla ludzi i przyrody jestem ...................................... (pożyteczny, szkodliwy)

16. Obserwacja, w którą stronę ustawia się wiatraczek - wyjście na powietrze.

---