Odpady - to wszystkie przedmioty oraz substancje stałe, również te niebędące ściekami substancje ciekłe, powstałe w wyniku działalności przemysłowej, gospodarczej lub bytowania człowieka i nieprzydatne w miejscu lub czasie, w którym powstały.
Klasyfikacja odpadów
W celu uporządkowania gospodarki zasobami i ochrony środowiska niezbędna jest klasyfikacja odzwierciedlająca genezę odpadów, ich właściwości, ekologiczną szkodliwość, użyteczność i masowość ich wytwarzania.
Podstawą każdej klasyfikacji są odpowiednio dobrane kryteria o charakterze fizykochemicznym, biologicznym, technologicznym, ekonomicznym np.:
źródło pochodzenia - sfera powstawania,
kryterium surowcowe,
stan skupienia,
skład chemiczny,
toksyczność,
stopień zagrożenia dla środowiska,
stopień przydatności (branżowej) do dalszego wykorzystania.
Odpady klasyfikuje się w zależności od źródeł powstawania, stopnia uciążliwości bądź stwarzania zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzi oraz dla środowiska. W problematyce dotyczącej ochrony środowiska rozpatruje się i klasyfikuje odpady, jako substancje pochodzące z produkcji lub konsumpcji, które zanieczyszczają środowisko.
Przy klasyfikacji odpadów w oparciu o kryterium toksyczności i zagrożenia dla środowiska przyjmuje się, że o ich szkodliwości decyduje:
składnik najniebezpieczniejszy, który jednocześnie determinuje przynależność odpadów do odpowiedniej kategorii szkodliwości i określa technologię jego utylizacji,
toksyczność i szkodliwość odpadu dla organizmów żywych,
właściwości rakotwórcze substancji odpadowych,
zagrożenie dla wód powierzchniowych i gleby na podstawie wielkości dopuszczalnych zanieczyszczeń śródlądowych wód powierzchniowych I klasy czystości,
łatwość zapłonu.
Podział odpadów wg stopnia szczególnego zagrożenia dzieli je na: odpady grożące zakażeniem - zawierające drobnoustroje chorobotwórcze, jaja pasożytów itp., odpady grożące skażeniem - zawierające substancje promieniotwórcze, odpady szczególnie szkodliwe dla środowiska - zawierające substancje uznane przez ministra zdrowia za trucizny lub środki szkodliwe, surowe produkty i inne materiały uznane za nieprzydatne do wykorzystania gospodarczego.
Ze względu na właściwości odpadów, a głównie udział frakcji organicznej, dzieli się je na: mineralne, zawierające znikomą ilość (do 1%) substancji organicznej, organiczno-mineralne, zawierające 5-50% substancji organicznej, organiczne, w których udział substancji organicznej wynosi więcej niż 50%.
Klasyfikacja odpadów wg rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206) [1] klasyfikuje je, w zależności od źródła ich powstawania, na 20 następujących grup:
odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz innych kopalin - 01,
odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności - 02,
odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli, masy celulozowej, papieru i tektury - 03,
odpady z przemysłu skórzanego, futrzarskiego i tekstylnego - 04,
odpady z przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazu ziemnego oraz pirolitycznej przeróbki węgla - 05,
odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii nieorganicznej - 06,
odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii organicznej - 07,
odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania powłok ochronnych (farb, lakierów, emalii ceramicznych), kitu, klejów, szczeliw i farb drukarskich - 08,
odpady z przemysł przemysłu fotograficznego i usług fotograficznych - 09,
odpady z procesów termicznych - 10,
odpady z chemicznej obróbki i powlekania powierzchni metali oraz innych materiałów i z procesów hydrometalurgii metali niezależnych - 11,
odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw sztucznych - 12,
oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 i 19) - 13,
odpady rozpuszczalników organicznych, chłodziw i propelentów ( z wyłączeniem grup 07 i 08) - 14,
odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne, nie ujęte w innych grupach - 15,
odpady nie ujęte w innych grupach - 16,
odpady medyczne i weterynaryjne - 18,
odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych - 19,
odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie - 20.
Jednolita klasyfikacja odpadów dzieli je na 27 grup
Odpady zwierzęce,
Odpady zwierzęce powstające w chowie, przetwórstwie i obrocie zwierzętami,
Odpady z produkcji roślinnej,
Odpady drzewne,
Odpady wydobywcze kopalin,
Odpady przetwórcze kopalin,
Odpady żywności roślinnej powstające w przetwórstwie i obrocie,
Odpady tekstyliów,
Odpady włókien naturalnych,
Odpady włókien syntetycznych,
Odpady drewna,
Odpady papieru i kartonu,
Odpady ropy i jej pochodnych,
Odpady chemiczne,
Odpady gumy,
Odpady szkła,
Odpady metali żelaznych,
Odpady metali nieżelaznych,
Złom sprzętu technicznego,
Osady z oczyszczania ścieków i uzdatniania wody,
Odpady budowlane,
Odpady paleniskowe, pyły i szlamy,
Zanieczyszczona ziemia,
Osady denne,
Odpady bytowo-gospodarcze (komunalne),
Odpady radioaktywne,
Odpady inne (jak np. formierskie i rdzeniarskie, masy ziemne gruntu usuwane w budownictwie, pozostałości po spalaniu odpadów bytowo-gospodarczych, osadów z oczyszczania ścieków oraz pozostałych odpadów w ten sposób unieszkodliwianych, pozostałości po kompostowaniu odpadów komunalnych, wykładziny podłogowe).
W praktyce gospodarczej, tzn. w gospodarce materiałowej, jeszcze często korzysta się z klasyfikacji tych odpadów, które stanowią potencjalne surowce wtórne. Klasyfikacja stanowi więc podstawę do jednoznacznego oznaczenia poszczególnych rodzajów surowców wtórnych, umożliwiając właściwe odróżnienie poszczególnych grup zarówno przez dostawców, jak i przez odbiorców. Klasyfikacja ta (funkcjonująca od 1976 r.) oparta jest na konstrukcji wieloszczeblowej przy zastosowaniu różnych kryteriów podziału odpadów, jest dość szczegółowa i w miarę kompleksowa.
Wg niej odpady podzielono na 5 podstawowych rodzajów: metaliczne, niemetaliczne, mineralne, komunalne i energii cieplnej. W drugim etapie klasyfikacji podstawą podziału poszczególnych rodzajów surowców wtórnych na grupy są ich źródła pochodzenia (miejsca powstawania). W trzecim etapie przyjęto niejednolite kryteria dla poszczególnych rodzajów surowców wtórnych. W odniesieniu do metalicznych, niemetalicznych i energii przyjęto kryterium surowcowe, dla mineralnych kryterium miejsca ich powstawania, natomiast dla komunalnych kryterium stanu skupienia. W czwartym stopniu klasyfikacji za podstawę przyjęto kryterium właściwości fizyczno-chemicznych lub technologicznych. Omawiana klasyfikacja, mimo wielu niedoskonałości, umożliwia jednak objęcie nią wszystkich surowców wtórnych i może być wykorzystywana w praktyce gospodarczej.
Zasady gospodarowania odpadami
Przez gospodarkę odpadami należy rozumieć: „zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów”. Z powyższej definicji wynika, że gospodarowanie odpadami należy rozumieć szeroko. Dlatego też zasady gospodarowania dotyczą szerokiego zakresu i można je już dostrzec na poziomie prewencji. Gospodarowanie odpadami podlega jednak określonym zasadom.
Magazynowanie odpadów
Z kolei przez magazynowanie odpadów rozumie się czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwianiem. Ex definitione magazynowanie charakteryzuje się ograniczeniem czasowym. Z czasowego charakteru magazynowania odpadów wynika również to, że ta faza gospodarowania odpadami ma jedynie charakter przejściowy i poprzedza ostateczne zagospodarowanie odpadów (odzysk lub unieszkodliwianie) lub też następną fazę przejściową, prowadzącą wprawdzie do ostatecznego zagospodarowania odpadów, jaką jest ich transport do miejsca unieszkodliwiania lub odzysku.
Miejsce magazynowania odpadów nie wymaga, tak jak miejsce składowania odpadów, wyznaczenia w trybie przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym.
Sposoby zagospodarowania odpadów
Gospodarkę odpadami reguluje ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach.
Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje odpadów: odpady przemysłowe i komunalne.
Odpady przemysłowe - to takie, które powstały podczas produkcji, wśród nich wyróżniamy odpady: · specjalne - charakterystyczne dla działalności przemysłowej, są to odpady toksyczne lub niebezpieczne dla środowiska. Z uwagi na wysoką szkodliwość usuwanie ich podlega specjalnej kontroli; · obojętne - to miedzy innymi odpady mineralne z zakładów wydobywczych; · zwykłe - swoim składem zbliżone są do odpadów z gospodarstw domowych.
ODPADY KOMUNALNE są główną grupą odpadów powstających na terenach osiedli ludzkich. W ich skład wchodzą stałe i ciekłe odpady powstające w gospodarstwach domowych, z obiektów użyteczności publicznej, obsługi ludności, z pielęgnacji terenów zieleni oraz odpady niebezpieczne np. zużyte baterie, świetlówki, termometry, opakowania po związkach chemicznych. Odpady w Polsce unieszkodliwiane są głównie poprzez składowanie na wysypiskach, w wielu województwach nie spełniających często wymogów ochrony środowiska. Odpady komunalne stwarzają zagrożenie dla środowiska ze względu na możliwość skażenia powietrza, wód gruntowych i powierzchniowych.
Wśród odpadów komunalnych znajdują się także odpady niebezpieczne zawierające w swoim składzie:
-substancje toksyczne
-palne
-wybuchowe
-biologicznie czynne
-skażone mikroorganizmami
Morfologia odpadów
organiczne 35%
papier 17%
szkło 12%
tworzywa sztuczne 125
metale 5%
tekstylia 3%
pozostałe 16%
Składowiska odpadów komunalnych emitują następujące zanieczyszczenia:
- gazy (np. metan, dwutlenek węgla, małe ilości siarkowodoru, azotu, tlenku węgla, wodoru);
- bakterie, grzyby;
- odory (głównie organiczne związki siarki, azotu oraz niektóre węglowodory).
Opady mogą być unieszkodliwiane metodami biologicznymi (kompostowanie; fermentacja metanowa) oraz termicznymi (spalanie; zgazowanie - przejście paliwa stałego w gazowe, przy udziale pary wodnej i powietrza; odgazowanie - piroliza).
Biogaz jest produktem procesu fermentacji związków pochodzenia organicznego np. ścieki i odpady komunalne, odchody zwierzęce.
Biogaz nadający się do celów energetycznych (o dużej zawartości metanu powyżej 40%) może powstawać w procesie fermentacji beztlenowej: odpadów zwierzęcych w biogazowniach rolniczych, osadu ściekowego na oczyszczalniach ścieków, odpadów organicznych na komunalnych wysypiskach śmieci. Substancje organiczne rozkładane są przez bakterie na związki proste - głównie metan i dwutlenek węgla. W czasie procesu fermentacji beztlenowej do 60% substancji
.
Najpopularniejsze metody zagospodarowania śmieci to:
SKŁADOWANIE - aż 90% naszych odpadów swoje bytowanie kończy na źle zabezpieczonych wysypiskach. Przypuszczalnie każdy kto przechodził koło wysypiska śmieci miła wątpliwą przyjemność wdychania ”świeżego” odoru i podziwiania zniszczeń w krajobrazie. Łagodne wzniesienia a czasami nawet wyniosłe szczyty górskie w naszym województwie rozpościerają się już na przestrzeni 360ha.Źle zabezpieczone mogilniki (betonowe sarkofagi m.in. dla przeterminowanych środków ochrony roślin) oraz przestarzała infrastruktura składowisk sprawia, iż wszelkiego rodzaju trucizny, środki chemiczne, pestycydy przedostają się do gleby, wód podziemnych oraz wody pitnej stwarzając zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt.
METODY TERMICZNE - uważane są za najbardziej radykalne metody unieszkodliwiania odpadów, można podzielić je na:
PRIOLIZE - czyli termiczne rozbicie odpadów zawierających substancje organiczne bez dostępu tlenu. Proces pirolizy dla odpadów komunalnych przebiega najczęściej w temperaturach 450° - 1000°C. Produktami pirolizy odpadów komunalnych są: gazy palne, olej, smoła, toksyczny żużel i zanieczyszczona woda. Jest to mało popularna metoda termiczna, praktycznie w ogóle u nas nie stosowana. Nieufność, z jaką traktowana jest na świecie sprawia, że wszelkie procedury zatwierdzające jej wdrożenie w poszczególnych krajach Unii Europejskiej trwają długo i obwarowane są wieloma zastrzeżeniami prawnymi i finansowymi.
PRZERÓB ODPADÓW NA PALIWO STAŁE - metoda ta nadal ma bardziej charakter eksperymentalny. Po zastosowaniu odpowiedniej technologii uzyskuje się z odpadów paliwo stałe w postaci brykietów lub granulatu.
SPALANIE - najczęściej stosowana metoda wśród termicznych sposobów unieszkodliwiania odpadów (w naszym województwie w ten sposób likwidujemy 6% odpadów). Możemy ją zdefiniować jako proces termiczny, przebiegający powyżej temperatury zapłonu substancji organicznej i przy określonym nadmiarze tlenu. Najczęściej wymieniane zalety spalania odpadów to zmniejszenie ich początkowej objętości od 10 do 30% oraz wykorzystanie energii zawartej w odpadach. Jak się okazuje nie jest to najrozsądniejsze rozwiązanie. Produktem ubocznym spalania są:
toksyczne żużle i popioły - ich materiałowe wykorzystanie nie jest możliwe ze względu na cechy, rodzaj i zawarte w nich szczególnie groźne dla zdrowia ludzi i środowiska związki oraz mikroorganizmy. Zawierają takie metale ciężkie jak cynk, kadm czy miedź, oraz całkowicie niepożądane substancje jak chlor i fluor;
zanieczyszczona woda, która schładza żużel i popioły opuszcza zakład wzbogacona o fenole,cyjanki, fluorki oraz rakotwórczy arsen;
niebezpieczne gazy, dzięki którym do atmosfery trafiają tlenki węgla i silnie trujące dioksyny.
Niestety dobrych spalarni nie ma. I niech nie zmylą nas hasła entuzjastów tej metody, iż dzięki wybudowanym nowoczesnym zakładom wyposażonych w nowe technologie pozbywamy się bezpiecznie odpadów i do tego jesteśmy w stanie odzyskać energię, która została zużyta przy produkcji danego odpadu. Po pierwsze efektywność odzysku energii elektrycznej wydzielającej się podczas spalania sięga jedynie 15 -18%, gdzie tymczasem ponowne wprowadzenie do obiegu odzyskanych materiałów pozwala zaoszczędzić od trzech, a nawet do pięciu razy więcej energii. Po drugie na każde trzy tony spalonych odpadów przypada 1 tona pozostałości, których nie da się już w żaden sposób zagospodarować ani zneutralizować. Po trzecie, spalanie odpadów jest najdroższą metodą ich niszczenia. Poza tym warto jest się zastanowić czy niszczenie surowców, które można ponownie wykorzystać jest rozsądne?
METODA FIZYKO-CHEMICZNA - czyli unieszkodliwienie odpadów polegające na zmianie ich struktury fizycznej i chemicznej. Są to m.in. procesy utleniania, redukcji, neutralizacji, separacji, itp. Metoda stosowana na przykład przy likwidacji osadów z oczyszczalni ścieków.
KOMPOSTOWANIE - polega na kontrolowanym biochemicznym rozkładzie substancji organicznych zawartych w odpadach stałych, przebiegającym w warunkach tlenowych (ściślej - okresowo przemiennych tlenowo - beztlenowych) przy udziale licznych grup mikroorganizmów. Efektem końcowym tego procesu jest produkt podobny do gleby, wykorzystywany do jej wzbogacenia o składniki humusowe i nawozowe. Wyprodukowanie kompostu o wysokich walorach nawozowych, możliwego do użycia pod uprawy wiąże się z zapewnieniem właściwego przebiegu całego procesu kompostowania, czyli: zapewnienia odpowiedniego składu chemicznego odpadów, utrzymywania właściwej wilgotności masy kompostowej, właściwej regulacji przepływu powietrza, udziału odpowiednich mikroorganizmów i oczywiście odpowiedniej temperatury. Komposty z odpadów komunalnych mają z reguły zbyt dużo fosforu i potasu w stosunku do ilości azotu, dlatego tak ważne jest odpowiednie wyselekcjonowanie odpadów organicznych i eliminacja zanieczyszczeń dyskwalifikujących kompost takich jak np. świetlówek, baterii, lekarstw itd. W przypadkach, gdy w kompoście znajdą się duże ilości metali ciężkich i nie nadaje się on do zastosowania w rolnictwie, bez problemu można go wykorzystać do innych celów np. do rekultywacji: składowisk odpadów, szkód powydobywczych, nasypów kolejowych i drogowych, w leśnictwie itp. Kompostowanie (organiczny recykling) - naturalna metoda unieszkodliwiania i zagospodarowania odpadów, polegająca na rozkładzie substancji organicznej przez mikroorganizmy - bakterie tlenowe, nicienie, etc. Jest to proces przetwarzania substancji w kontrolowanych warunkach w obecności tlenu (powietrza), w odpowiedniej temperaturze i wilgotności.
Kompostowanie jest kontrolowanym rozkładem materii organicznej. Zamiast pozwalać naturze na powolny rozkład biomasy, kompostowanie zapewnia optymalne środowisko, w którym organizmy kompostujące mogą się najlepiej rozwijać. Aby wyżywić najbardziej aktywne mikroby, w skład materii poddanej kompostowaniu muszą wchodzić następujące składniki:
woda.
Rozkład może mieć miejsce również w przypadku nieobecności któregoś z wymienionych składników, choć będzie znacznie wolniejszy. Przykładowo, możliwy jest rozkład biomasy umieszczonej w szczelnie zamkniętej foliowej torbie, choć nieobecność powietrza spowoduje rozwijanie się bakterii beztlenowych i rozkład beztlenowy.
Kompostowanie znajduje zastosowanie w rolnictwie i ogrodnictwie, pozwalając na wykorzystanie odpadków z gospodarstw rolniczych. Wykonuje się je w pryzmach kompostowych. Kompost uzyskany w wyniku tego zabiegu jest nawozem organicznym (naturalnym). Podczas kompostowania zachodzą dwa równoległe procesy biochemiczne:
Istnieją dwie podstawowe metody na przeprowadzanie kompostowania, wszystkie stosowane są kombinacją tych dwóch podstawowych:
aktywna (gorąca) - pozwala na rozwój najbardziej efektywnych bakterii, zabija większość zarazków chorobotwórczych i nasion, szybko daje gotowy kompost,
pasywna (zimna) - pozostawia się materiał by został poddany naturalnemu, powolnemu kompostowaniu, które pozostawia mikroorganizmy chorobotwórcze i nasiona.
Utylizacja odpadów w piecach cementowych W technologii spalania odpadów w piecach cementowych wykorzystuje się fakt, że prowadzony w tych instalacjach proces klinkieryzacji jest procesem wysoko-temperaturowym (1200-1400°C). Dodatkowym atutem jest czas przybywania cząstki zawieszonej w strefie wysokich temperatur, który wynosi 4-5 s. Warunkiem właściwego przeprowadzenia spalania odpadów, w układzie skojarzonym z produkcją klinkieru, jest precyzyjne wyznaczenie jednostkowej ilości odpadu. Dopuszczalna ilość odpadu dobierana jest w taki sposób, aby ograniczyć negatywne oddziaływania na skład lotnych produktów spalania, które są gwarancją stabilności pracy pieca, oraz na jakość klinkieru. Ilość to określana jest głównie na podstawie zawartości metali ciężkich oraz alkaliów i chloru w odpadach oraz ich dopuszczonej zawartości w klinkierze. Warunki spalania w piecach cementowych sprawiają, że są one szczególnie przydatne do spalania niebezpiecznych odpadów przemysłowych, ale również wyselekcjonowanych odpadów z sektora komunalnego.
Należą do nich głównie:
Zużyte rozpuszczalniki organiczne (w tym również chlorowcopochodne),
Pozostałości podestylacyjne i produkty uboczne przemysłu chemicznego, farmaceutycznego,
Zużyte i przeterminowane chemikalia i farmaceutyki,
Zużyte oleje i smary maszynowe.
Utylizacja odpadów przemysłowych (zwłaszcza niebezpiecznych) w piecach cementowych prowadzona jest systematycznie w 30 krajach świata . Temperatura gazów piecowych wynosi 950-1200°C. Ta temperatura stwarza wystarczające warunki do rozkładu termicznego substancji niebezpiecznych. Pozostałości nieorganiczne zawarte w spalonym odpadzie wchodzą w mineralną strukturę składników klinkieru cementowego w strefie spiekania.
Biodegradacja (gr. bios - życie, łac. degradatio - obniżenie) to biochemiczny rozkład związków organicznych przez organizmy żywe (bakterie, pierwotniaki, promieniowce, grzyby, glony, robaki) na prostsze składniki chemiczne.
Wprowadzenie ścieków do rzeki (lub jeziora) stanowi ostry stres dla biocenozy, a jego skutkiem jest eliminacja wrażliwych gatunków, najczęściej foto- i chemautotrofów, równocześnie następuje dynamiczny rozwój bakterii heterotroficznych i grzybów. W tych warunkach nasila się proces biodegradacji związków organicznych i wyczerpywanie tlenu rozpuszczonego w wodzie oraz silnie ograniczony jest proces fotosyntezy. Z drugiej strony świadomy proces biodegradacji ścieków, jest często jednym z etapów ich utylizacji w oczyszczalniach.
Zdolność do ulegania materiałów wytworzonych przez człowieka procesowi biodegradacji nazywana jest biodegradowalnością. Na ogół zdolność do biodegradacji jest pożądaną cechą materiałów, gdyż dzięki temu materiały te w mniejszym stopniu zanieczyszczają środowisko. Materiały biodegradowalne po znalezieniu się w formie śmieci w środowisku stopniowo się rozkładają i dzięki temu nie zalegają przez wiele lat. Biodegradowalne materiały można też świadomie poddawać procesowi przyspieszonej biodegradacji, co nazywane jest ich kompostowaniem.
W medycynie biodegradacją nazywa się utratę odpowiednich właściwości fizyko-chemicznych biomateriału, z którego wykonany jest wszczep, na skutek działania organizmu. W przeciwieństwie do resorpcji jest to zjawisko niepożądane
Sortowanie
Duże ilości odpadów papierowych, metalowych, plastikowych i szklanych są wykorzystywane powtórnie w procesie recyklingu (utylizacji). Większość tych materiałów jest w krajach zachodnich zbierana do specjalnych pojemników jeszcze w domach lub fabrykach. Lecz pozostałe śmieci zawierają wiele cennych materiałów, które mogą być oddzielone na różnych etapach ich obróbki przed składowaniem na wysypisku. Wysuszone śmieci są spalane bez dostępu powietrza w celu otrzymania takich przydatnych substancji jak tlenek węgla, metan, wodór, oleje mineralne, smoła czy węgiel drzewny. Metale ferromagnetyczne (zawierające żelazo bądź nikiel) są wyciągane z taśmociągu, którym transportowane są śmieci przez silne magnesy zawieszone ponad nim. Oddziela się także szkło, aluminium i inne metale nieżelazne w procesach wykorzystujących ich różne właściwości fizyczne.
Często rozdziela się materiały bazując na różnicach w ich gęstości, czyli ciężarze właściwym. Jeden z rodzajów separatorów działa w ten sposób, że sproszkowane śmieci spadają na taśmociąg poruszający się pod górę; materiał o większej gęstości opada na dół, a lżejszy wędruje do góry. Jeżeli spalimy śmiecie, to metale i szkło topią się i opadają, jako najcięższe, na samo dno pieca, skąd może być zbierane.
Szkło oddzielone od śmieci można później posortować na kolorowe i białe. W tym celu zmielone szkło przechodzi przez silne pole magnetyczne. Kawałki szkła białego nie oddziaływują z polem, podczas gdy szkło kolorowe oddziaływuje i jest separowane. Co więcej, można szkło kolorowe posortować według kolorów. Kawałki szkła przechodzą przez strumienie światła, a uzyskiwane zmiany jego zabarwienia są rejestrowane przez elementy światłoczułe. Na podstawie wysyłanych przez nie sygnałów automaty szybko sortują szkło - każdy kolor osobno
RECYKLING - zbiórka i ponowne wykorzystanie surowców wtórnych. Najlepsza (razem z kompostowaniem) metoda zagospodarowania śmieci!!! Niestety tylko 2,3% masy odpadów komunalnych podlega selektywnej zbiórce i sortowaniu.
Zasadą działania recyklingu jest maksymalizacja ponownego wykorzystania tych samych materiałów, z uwzględnieniem minimalizacji nakładów na ich przetworzenie, przez co chronione są surowce naturalne, które służą do ich wytworzenia oraz surowce służące do ich późniejszego przetworzenia.
Recykling odbywa się w dwóch obszarach: produkowania dóbr oraz późniejszego powstawania z nich odpadów. Założenia recyklingu zakładają wymuszanie odpowiednich postaw producentów dóbr, sprzyjających produkcji materiałów jak najbardziej odzyskiwalnych oraz tworzenie odpowiednich zachowań u odbiorców tych dóbr.
POJEMNIK NA PAPIER
Tu wrzucam: gazety i czasopisma, katalogi, prospekty papier szkolny i biurowy książki miękkich okładkach, torebki papierowe papier pakowy pudełka
Tu nie wrzucam: zabrudzonego i tłustego papieru oraz tektura papieru z folią np. koperta z foliowym okienkiem w miejscu adresata papieru termicznego i do faxu książek w twardej okładce papieru węglowego tektury powlekanej tworzywem sztucznym np. kartony po mleku i napojach kalki oraz papieru przebitkowego (rachunki, faktury) pieluch jednorazowych podpasek artykułów i papierów higienicznych worków po cemencie, tapet Pamiętaj by usunąć zszywki, metalowe części i plastikowe opakowania
POJEMNIK NA TWORZYWA SZTUCZNE
Tu wrzucam: plastikowe pojemniki oznaczone symbolami PET, HDPE, LDPE, PE, PP butelki PET po napojach (najlepiej zgniecione) butelki po płynach do mycia plastikowe zakrętki plastikowe torebki worki, reklamówki plastikowe koszyczki po owocach butelek i pojemników z zawartością
Tu nie wrzucam: butelek i pojemników po olejach, spożywczych chłodniczych silnikowych butelek po płynach chłodniczych pojemników po wyrobach garmażeryjnych zabawek sprzętu AGD plastikowe obudowy wyroby techniczne Wrzucaj czyste opakowania, zgnieć butelki przed wrzuceniem
POJEMNIK NA SZKŁO
Tu wrzucam: Butelki i słoiki szklane używane do napojów i żywności. Czasami są oddzielne pojemniki na szkło kolorowe (gdzie wrzucamy zielone i brązowe szkło) oraz na bezbarwne Butelki po napojach alkoholowych Szklane opakowania po kosmetykach
Tu nie wrzucam: szklanych talerzy szklanek butelek fajansowych porcelany i ceramiki luster szkła okiennego żarówek, lamp neonowych, reflektorów szkła ognioodpornego doniczek szkła okularowego ekranów i lamp telewizyjnych Nie tłucz szkła przed wrzuceniem do pojemnika, wrzucaj czyste opakowania
POJEMNIKI NA PUSZKI
Tu wrzucam: puszki po napojach puszki po konserwach drobny złom żelazny i metale kolorowe kapsle
Tu nie wrzucam: opakowań po aerozolach, czyli np. opakowańpo piankachdowłosów, lakierach,dezodorantachpuszekpo farbach bateriiZgnieć aluminiowepuszki przedwrzuceniem POJEMNIKNAODPADYORGANICZNETuwrzucam:
obierki warzyw i owoców skorupki jajek łupiny orzechów resztki produktów mlecznych fusy po kawie, herbacie razem z papierowym filtrem stary chleb zwiędłe kwiaty cięte i doniczkowe wraz ze starą ziemią produkty pochodzenia roślinnego skoszona trawa chwasty liście ścięte gałęzie drzew, krzewów
Tu nie wrzucam zepsutej żywności mięsa kości bardzo tłustych lub mocno solonych resztek jedzenia resztek jedzenia w płynie odchodów zwierzęcych popiołu z kominka lub pieca papierosów i petów plastiku, folii aluminiowych, metali woreczków z odkurzacza piasku dla kotów plastikowych toreb Zła jakość uzyskanego kompostu dyskwalifikuje go jako materiał nawozowy, co czyni całe przedsięwzięcie nieefektywnym.
Segregując nasze odpady:
zmniejszamy liczbę śmieci skazanych "na wieczny odpoczynek" na wysypisku (nawet o 70%), tym samym przedłużamy okres eksploatacji obiektu; oszczędzamy zasoby naturalnych surowców; oszczędzamy pieniądze i energię; udowadniamy, że odpowiedzialność i rozsądek nie jest nam obcy. Produkcja nowych dóbr z materiałów pochodzących z odzysku pochłania znacznie mniej energii. Natomiast mniejsze zużycie energii pozwala zredukować problemy będące skutkiem ubocznym jej wytwarzania, a więc między innymi: zanieczyszczenia powietrza w mieście, kwaśne deszcze i zagrożenia związane z efektem cieplarnianym.
Dzięki segregacji odpadów nie tylko oszczędzamy energię, ale możemy ją również pozyskiwać. Znaczną objętość i masę odpadów komunalnych stanowią składniki organiczne. Po odpowiednim kompostowaniu są one doskonałym źródłem biogazu a oprócz tego możemy je wykorzystać jako nawóz. To my wytwarzamy odpady i to my jesteśmy odpowiedzialni za problemy związane z ich usunięciem. Wyrzucanie tak dużej ilości materiałów, które można raz jeszcze wykorzystać jest bezsensownym marnotrawstwem cennych zasobów naturalnych..
UNIKANIE ODPADÓW - REDUCE
Nasza droga do zmniejszenia objętości śmieci w domowym koszu zaczyna się już w sklepie. Moment zakupu to decydująca chwila. Kupując produkty zwróć uwagę na ich opakowanie i na to, co jest na nich napisane. Wybieraj produkty, które nie posiadają zbędnych opakowań. Chleb zapakowany w woreczek foliowy a po odejściu od kasy w kolejną reklamówkę smakuje tak samo jak chleb sprzedawany bez opakowania.
Nie zapomnij wybierając się do sklepu zabrać własnej lnianej torby na zakupy. Można też wielokrotnie użyć toreb foliowych.
Zredukuj ilość zużywanego przez siebie papieru w domu i w pracy. Staraj się wykorzystać obie strony kartki. Jeśli, podczas drukowania pojawił się błąd, nie wyrzucaj tej kartki, zużyj jej drugą stronę na wydrukowanie mniej ważnego dokumentu. W punktach kserograficznych proś i sam kseruj dwustronnie.
Korzystaj z gazet i magazynów razem z sąsiadem lub przyjacielem.
Staraj się używać i kupować produkty wielokrotnego użytku zamiast jednorazowych np. zamiast jednorazowych pieluszek - kup pieluszki z tetry.
Pożycz lub wynajmij sprzęt, który używasz tylko okazjonalnie np. szlifierka do parkietu.
Zamiast jednorazowych baterii kupuj baterie nadające się do ładowania tzw. akumulatorki wraz za ładowarką - ich stosowanie jest tańsze i do tego zmniejsza ilość trujących odpadów (kadm, rtęć i inne). W miarę możliwości stosuj w domu zasilacze do odbiorników radiowych, magnetofonów czy walkmanów.
WIELOKROTNE WYKORZYSTANIE - REUSE
Unikaj jednorazowych kubków, talerzy, sztućców i ręczników.
Kupuj napoje, jedzenie, środki chemiczne w opakowaniach, które można zwrócić lub ponownie napełnić. Unikaj jednorazowych butelek, puszek czy kartoników.
Sprzęt, oraz urządzenia gospodarstwa domowego, które jeszcze są sprawne a których ty już nie używasz np. fotele, kuchenki, meble, wanny, żelazko itp. możesz przekazać komuś innemu.
PONOWNE PRZETWARZANIE SUROWCÓW - RECYKLING
Nie wszystkich odpadów można uniknąć, tak jak nie wszystkie rodzaje produktów poddają się wielokrotnemu użyciu. Odpady, których nie da się uniknąć ani używać wielokrotnie, należy poddać segregacji, aby odzyskać te, które nadają się do ponownego przetworzenia, czyli recyklingu.
Wyróżniamy trzy podstawowe systemy selektywnej zbiórki odpadów komunalnych:
System zbiórki "u źródła", który polega na rozstawieniu pojemników na poszczególne frakcje odpadów bezpośrednio w miejscu ich powstawania, czyli w naszych gospodarstwach domowych, posesjach przy punktach usługowych. System zbiórki u źródła uważany jest za najbardziej efektywny sposób pozyskiwania surowców wtórnych, ponieważ to my osobiście segregujemy śmieci a więc odzyskujemy w miarę czyste i jednorodne surowce wtórne.
System zbiorczych punktów selektywnego gromadzenia - tzw. "kontener w sąsiedztwie", w wybranych punktach miasta - rejonach handlowo-usługowych lub centralnych punktach osiedli mieszkaniowych stoją specjalnie oznakowane kontenery i pojemniki na poszczególne surowce wtórne.
Punkty odbioru odpadów problemowych są to ogrodzone i nadzorowane miejsca wyposażone w zestawy pojemników i kontenerów do odbioru tzw. odpadów problemowych. Do punktów tych mieszkańcy mogą nieodpłatnie przywozić takie odpady jak baterie, akumulatory, opony, czy świetlówki.
Surowce wtórne i ich selektywna zbiórka
PAPIER - Wyprodukowanie 1 tony papieru powoduje ścięcie od 10 do 18 drzew, zużycie 7,6 tyś. KW, zanieczyszczenie 440 tyś. litrów wody. Dużo mniej kosztuje wyprodukowanie papieru z makulatury, który może być nie tylko papierem toaletowym czy pakunkowym, ale z powrotem czystą białą kartką papieru!! Pamiętajmy, iż włókna celulozowe, z których produkowany jest papier, są na tyle mocne, że mogą być nawet 6 razy powtórnie wykorzystane. Zbierając makulaturę dostarczamy fabrykom surowiec na papier, który zostanie wyprodukowany:
bez konieczności ścinania drzew,
przy użyciu mniejszej ilości wody (oszczędność 1,8 tyś. litra wody na każdy kilogram papieru - prawie cała wanna),
zmniejszając zanieczyszczenie powietrza przez papiernie o 75%
przy mniejszej ilości odpadów (średnio 30% mniej zanieczyszczeń)
Zwróć uwagę by papier, który nabywasz nie był papierem kredowym (nie jest to wartościowy surowiec wtórny!) oraz na technologie jego produkcji, czyli jaką metodą został wybielony. Unikaj papieru bielonego przy użyciu dwutlenku chloru (metoda ECF). Istnieje już bardziej nowoczesna metoda uzyskiwania białego koloru papieru, jest nią bielenie bezchlorkowe (metoda TCF), wykorzystywany jest tu zamiast dwutlenku chloru mniej szkodliwy dla środowiska ozon.
SZKŁO - Surowiec od wieków produkowany z naturalnych surowców, na jedną tonę szkła potrzebujemy 800kg piasku, 280kg wapnia, 230kg sody, 30kg kolorantów. Pomimo, iż podczas produkcji jednej tony szkła, otrzymamy 10m3 ścieków i zużyjemy ogromne ilości energii, powstałe z tego surowca opakowania uważane są za ekologiczne. Dzieje się tak ponieważ szklane naczynia, butelki, słoiki doskonale nadają się do przechowywania produktów spożywczych, są nieszkodliwe i nie wchodzą w reakcje chemiczne z żadnymi substancjami. Co więcej, nadają się do ponownego wykorzystania. Każda butelka po umyciu może być napełniana 15-krotnie, a po rozbiciu staje się pełnowartościowym surowcem, z którego wytapia się nowe wyroby - to materiał, który może być wykorzystywany nieskończoną ilość razy. Produkcja szkła ze stłuczki szklanej odbywa się w temperaturze 1300?C, gdy pierwotna produkcja wymaga 1500?C - daje to 30% oszczędność energii, ogranicza wydobycie surowców naturalnych a tym samym zmniejsza stopień dewastacji środowiska i zmniejsza o połowę zanieczyszczenia wody wykorzystywanej w procesie wytapiania szkła.
TWORZYWA SZTUCZNE - znane potocznie plastikami, ich podstawowym składnikiem są naturalne i syntetyczne polimery powstające w wyniku przeróbki ropy naftowej. Największym ich odbiorcą stał się przemysł spożywczy, który zużywa ok. 60% wszystkich opakowań. W minionej dekadzie światowa produkcja tworzyw sztucznych wzrosła o 62%, gdy produkcja stali zmalała o 21%. W krajach Unii Europejskiej: 40% tworzyw sztucznych wykorzystuje się na opakowania; 20% w budownictwie; 12% w elektronice i elektrotechnice oraz 7% w motoryzacji. Czas rozkładu tworzyw sztucznych w środowisku naturalnym sięga setek lat, a w czasie ich powolnego rozpadu do gleb przenikają toksyczne substancje, które wcześniej zostały wykorzystane w produkcji jako stabilizatory czy usztywniacze. Metoda spalania, również nie jest najszczęśliwszym rozwiązaniem ze względu na emisję toksycznych i rakotwórczych substancji, a zwłaszcza dioksyn. Wykorzystanie tych tworzyw jako surowiec do powtórnego wykorzystania to jak do tej pory najlepsze (chociaż bardzo kosztowne) rozwiązanie.
Wyrzucane w ciągu roku butelki z politereftalanu etylenu (PET), ustawione jedna na drugiej - jak wyliczyli Anglicy - utworzą wieżę o wysokości 28 mln km. To 73-krotna odległość Ziemia - Księżyc! Jednorazówki, w które po kilka razy dziennie pakujesz swoje zakupy przy kasie nie znikną w procesie rozkładu za twojego życia - średni czas rozkładu foliowych woreczków wynosi od 100 - 120 lat
RODZAJE TWORZYW SZTUCZNYCH: Polietylen (PE) i kopolimery oleinowe (w tym polietylen małej gęstości (LDPE) i polietylen dużej gęstości (HDPE) ) - folie giętkie do formowania toreb, opakowań termokurczliwych, rozciągliwych itp., pudełka, butelki, skrzynki, owinięcia, tuby, laminowanie innych materiałów, warstwa zgrzewalna w laminatach, itd. NADAJĄ SIĘ DO RECYKLINGU Politereftalan etylenu (PET) - folie sztywne do termoformowania (kubki, tacki, pudełka), folie giętkie (OPET) jako warstwy składowe laminatów, opakowania formowane wtryskowo (kubki, pudelka), butelki itd. NADAJĄ SIĘ DO RECYKLINGU Polipropylen (PP), w tym polipropylen orientowany (OPP) - folie sztywne do termoformowania (kubki, tacki, pudełka), folie giętkie w tym folie orientowane OPP do formowania torebek, opakowania formowane wtryskowe (kubki, pudełka, skrzynki) oraz jako warstwy laminatów itd. NADAJĄ SIĘ DO RECYKLINGU Polistyren (PS) - folie sztywne do termoformowania w tym orientowane (kubki, tacki, pudełka), kubki, tacki ze spienionego PS itd. DZISIEJSZE TECHNOLOGIE NIE POZWALAJĄ NA PODDANIE GO RECYKLINGOWI Polichlorek winylu (PVC) - folie sztywne do termoformowania (kubki, tacki, pudełka), folie termokurczliwe i rozciągliwe, butelki, okienne ramy itd. NIE PODLEGAJĄ PROCESOWI RECYKLINGU Polichlorek winylidenu (PVDC) - stosowany jako warstwa barierowa w układach wielowarstwowych. NIE PODLEGAJĄ PROCESOWI RECYKLINGU Poliamid (PA), w tym poliamid orientowany (OPA) - folie giętkie jako warstwy składowe laminatów oraz warstwy folii wspólwytłaczanych itp. NIE PODLEGAJĄ PROCESOWI RECYKLINGU Poliwęglan (PC) - Butelki i inne opakowania formowane wtryskowo NIE PODLEGAJĄ PROCESOWI RECYKLINGU!
METALE - Wiele otaczających nas przedmiotów została wyprodukowana właśnie z tego surowca (pralki, kuchenki, rowery, samochody itp.), ale zajmijmy się metalami, które zbyt często trafiają do naszych koszy na śmieci. Są to przede wszystkim puszki po napojach. Materiał, z którego są produkowane to glin, jego łacińską nazwą jest aluminium. Czysty metaliczny glin (aluminium) powstaje z rudy boksytu. Jego nazwa - bauxite (czyt.boksit) pochodzi od miasta Les Baux (czyt. Le Bo) w południowej Francji, gdzie 100 lat temu powstała pierwsza kopalnia glinu. Na świecie duże złoża boksytu występują tylko w niewielu państwach. Największe ilości wydobywa się w Australii, Gwinei i na Jamajce. W Polsce złoża są bardzo małe, występują tylko na Dolnym Śląsku, ale nie nadają się do eksploatacji. Aluminiowe puszki po raz pierwszy pojawiły się na rynku w 1960 r. -nikt nie przypuszczał, że czeka je taka światowa kariera...Ze względu na swoje właściwości glin jest coraz częściej wykorzystywany w przemyśle spożywczym. Nie ma bowiem innego metalu posiadającego tyle korzystnych cech: jest lekki, trudno ścieralny, nieprzepuszczający zapachu, substancji płynnych ani promieni (fal) świetlnych. Łatwo zmienia temperaturę i nie ulega korozji. Jednak produkcja aluminium z boksytu pociąga za sobą duże zużycie energii. Powoduje również emisję szkodliwych substancji, zwłaszcza fluoru stanowiącego zagrożenie dla zdrowia ludzi (nadmiar fluoru ma także wpływ na degradację gleb i skażenie wód podskórnych). Na szczęście jest to produkt, który można odzyskać w procesie recyklingu! Produkcja aluminium ze złomu aluminiowego daje 96% oszczędności energii, ogranicza emisję toksycznych pyłów do atmosfery - zwłaszcza fluoru, obniża zanieczyszczenia wody o 97% i oczywiście pozwala na zmniejszenie ilości odpadów wywożonych na wysypisko. Drewno i materiały drewnopochodne
Przykłady: Pierwszym etapem procesu recyklingu odpadów opakowaniowych z drewna jest ich rozdrobnienie. Gwoździe i inne elementy stalowe mogą być w tym przypadku usunięte magnetycznie. Zakwalifikowanie do recyklingu wymaga wytworzenia wyrobu finalnego lub materiału (np. płyta wiórowa) wykorzystanego do produkcji wyrobu finalnego.
Materiały tekstylne pochodzenia naturalnego
Przykłady: Przetworzenie materiałów tekstylnych w na włókninę.
Wielomateriałowe
Przykłady: Technologie recyklingu dla odpadów opakowaniowych powstałych z opakowań wielomateriałowych są różne w zależności od składu materiałowego. Zakwalifikowanie do recyklingu wymaga wytworzenia wyrobu, na przykład dla pudełek z laminatów może być to produkcja płyt wykorzystywanych w meblarstwie lub budownictwie, a także wykorzystanie masy celulozowej w papierni do wytworzenia papieru.
Uwaga:
Przetworzenie wielomateriałowych odpadów opakowaniowych do postaci paliwa lub dodatku do paliw nie traktuje się jako recyklingu, jest to odzysk energii.
ZBIÓRKA ODPADÓW Z BUDOWNICTWA w specjalnych zakładach usytuowanych w pobliżu składowisk odpadów komunalnych. Odpady nadające się do powtórnego wykorzystania w celach przemysłowych: Odpady, których nie można ponownie wykorzystać: odpady materiałów i elementów budowlanych i drogowych - gruz betonowy, ceglany, ceramiczny i asfaltowy; odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych; odpady asfaltów, smół i produktów smołowych - pokrycia dachowe; złomy metaliczne; gleba i grunt z wykopów, kamienie i żwir; odpady materiałów izolacyjnych odpady zawierające azbest; drewno nasączone środkami impregnacyjnymi i konserwujemy; odpadów asfaltów smół i produktów smołowych; gleby i gruntów z wykopów; materiałów izolacyjnych z wyjątkiem wełny mineralnej. Odpady budowlane stanowią około 30% masy odpadów deponowanych na składowiskach.
ZBIÓRKA ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH TYPU KOMUNALNEGO Do niebezpiecznych odpadów o charakterze odpadów komunalnych można zaliczyć: Miejsce przeznaczenia niebezpiecznych odpadów: świetlówki i inne lampy luminescencyjne; baterie i akumulatory; niewykorzystane farby i lakiery oraz opakowania po nich; inne chemikalia używane w gospodarstwie domowym i punktach usługowych; kleje, lepiszcza i żywice; środki ochrony roślin (pestycydy, herbicydy itp.); centralne punkty selektywnego gromadzenia oraz bezpośrednio u producenta przepracowane oleje i smary; centralne punkty selektywnego gromadzenia, stacje benzynowe odczynniki fotograficzne; zakłady fotograficzne farmaceutyki, przeterminowane lekarstwa. Apteki
Technologia pozyskiwania biogazu z odpadów organicznych, takich jak gnojowica, powstających z hodowli zwierząt hodowlanych, jakimi są głównie bydło oraz trzoda chlewna oraz innych organicznych substratów wejściowych (np. wywar pogorzelniany) ma ścisły związek z układami kogeneracyjnymi i mogą wzajemnie się uzupełniać. Mianowicie zebrane odpady organiczne i inne substraty wejściowe (odpady z przetwórstwa mięsnego, kiszonki roślinne, itd.) w zbiorniku magazynowym kierowane są do komory fermentacyjnej. Powstały biogaz w procesie fermentacji odpadów organicznych (w komorze fermentacyjnej) o zawartości metanu do 65% magazynowany jest w zbiorniku gazu, skąd może być wykorzystywany po uprzedniej kompresji, do napędu silnika gazowego stanowiącego źródło energii mechanicznej służące napędzaniu generatora elektrycznego układu kogeneracyjnego.
Przefermentowane odpady organiczne w procesie beztlenowej fermentacji w komorze fermentacyjnej stanowią doskonały nawóz dla upraw roślinnych o wysokiej zawartości azotu, gdyż proces fermentacji zachodzi bez udziału tlenu. Procesy chemiczno-biologiczne w komorze fermentacyjnej w korzystny sposób wpływają na przemianę odpadów organicznych w jednolitą masę a zawarte w niej składniki pokarmowe przechodzą w formy łatwiej przyswajalne dla roślin.
Wyprodukowana energia elektryczna może posłużyć pokryciu potrzeb własnych na energię elektryczną zakładu hodowli zwierząt lub energia ta może być sprzedawana do krajowych sieci energetycznych. Sieci energetyczne mają w pierwszej kolejności obowiązek zakupu takiej energii gdyż pochodzi ona ze źródeł odnawialnych. Układ kogeneracyjny jest źródłem energii cieplnej, która służy podgrzewaniu komory fermentacyjnej do wymaganej temperatury niezbędnej do utrzymania właściwego procesu fermentacji. Pomimo tego pozostałe niewykorzystane ciepło, które może służyć celą grzewczym zakładu w okresie zapotrzebowania na ciepło (okresie grzewczym).
ODPADY- to wszystkie przedmioty oraz substancje stałe nie będące ściekami i substancje ciekłe powstałe w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej lub bytowania człowieka i nie przydatne w miejscu lub czasie, w którym powstały. Za odpady uważa się również odpady ściekowe.
ODPADY NIEBEZPIECZNE- to te odpady które ze względu na swoje pochodzenie, skład oraz
okoliczności stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi albo dla środowiska.
SKŁADOWISKO ODPADÓW- jest to obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów.
SPALARNIA ODPADÓW- jest to instalacja w której zachodzi termiczne przekształcenie odpadów w celu ich unieszkodliwienia.
TERMICZNE PRZEKSZTAŁCENIE ODPADÓW- procesy utleniania odpadów w tym spalanie, zgazowanie lub rozkładu pirolitycznego prowadzone w przeznaczonych do tego instalacjach lub urządzeniach.
Warunki jakie powinny być spełnione dla prawidłowo funkcjonującego recyklingu:
Recykling staje się ekonomicznie atrakcyjny jeżeli koszt wszystkich procesów gospodarowania odpadami jest wyższy od kosztów wszystkich procesów związanych z recyklingiem. W katalogu uwzględnia się również policzalne czynniki ekologiczne co pozwala na wstępne oszacowanie atrakcyjności procesu, ze środowiskowego punktu widzenia.
.
ODPAY- rodzaje odpadów
Odpady- to wszystkie przedmioty oraz substancje stałe, a także nie będące ściekami substancje ciekłe powstające w wyniku działalności gospodarczych lub bytowej człowiekowi.
Odpady przemysłowe- to takie które powstały podczas produkcji, wśród nich wyróżniamy odpady specjalne- charakterystyczne dla działalności przemysłowej.
Obojętne- to odpady mineralne z zakładów wydobywczych.
.
Najczęstszym sposobem utylizacji jest spalanie. Czasem piece utylizacyjne są wykorzystywane do podgrzewania wody ogrzewającej okoliczne osiedla.
Termin stosowany najczęściej na określenie procesu przerobu padliny i wszelkiego rodzaju ubocznych produktów przemysłu mięsnego i rybnego na mączki pastewne (mięsno-kostna, z krwi, kostna, rybna, keratynowa, precypitat paszowy, susz z krwi), tłuszcze techniczne, żelatynę, kleje itp. W skali przemysłowej, utylizacja padliny i odpadów zwierzęcych polega na ich rozgotowaniu pod ciśnieniem, wysuszeniu uzyskanej miazgi i oddzieleniu przez tłoczenie lub ekstrakcję tłuszczu; oprócz znaczenia ekonomicznego utylizacja ma znaczenie sanitarne, gdyż likwiduje ewentualne ogniska chorób zakaźnych. W Polsce do nowoczesnych zakładów utylizacyjnych przemysłu mięsnego i rybnego należą wybudowane w roku 1980 (zautomatyzowane o pełnej dezodoryzacji) zakłady w Osetnicy (województwo dolnośląskie), Gołczy (województwo małopolskie), Przewrotnem (województwo podkarpackie).
Składowanie i utylizacja śmieci
Corocznie ludzie na całym świecie wyrzucają miliardy ton śmieci. Jednakże nie wszystkie te odpadki są bezużyteczne. Niektóre materiały nadają się do przerobienia, inne można spalić, aby zyskać energię.
Śmieci są użytecznym źródłem surowców, jednakże zbieranie ich wymaga dużych nakładów kosztownej, ręcznej pracy. W krajach rozwiniętych odpadki z domów czy sklepów są zbierane do plastikowych worków czy kubłów i zwykle cotygodniowo wywożone przez przedsiębiorstwo sanitarne dysponujące odpowiednimi śmieciarkami. Gdzieniegdzie zamontowano pneumatyczne instalacje przesyłające odpadki domowe systemem rur bezpośrednio na miejscowe wysypisko. Inny sposób polega na tym, że śmieci domowe przechodzą przez specjalną komorę pod budynkiem. Komora ta jest opróżniana przez pojazd z pompą do zasysania śmieci.
Innym sposobem jest sortowanie odpadków. W wielu krajach mieszkańcy zachęcani są do wstępnego sortowania śmieci przed ich wyrzuceniem. Bywa, że władze lokalne żądają, by mieszkańcy osobno składowali zużyty papier i szkło. W niektórych miastach wystawiane są specjalne pojemniki na zużyte opakowania szklane. Są one zabierane do hut szkła, mielone i używane do produkcji nowych wyrobów szklanych. Dalsze oszczędności uzyskuje się wystawiając osobne pojemniki na brązowe, zielone i przezroczyste, tak aby nie trzeba było sortować go w hucie.
Butelki zwrotne
Duża ilość napojów sprzedawana jest w butelkach zwrotnych, za które przy zakupie pobiera się kaucję. Kaucja jest zwracana, gdy oddajemy pustą butelkę. W ten sposób nabywca jest zachęcany do zwrotu opróżnionych butelek, które następnie odkupywane są w sklepie przez wytwórcę napoju i powtórnie napełnienie. Pozwala to zaoszczędzić na koszcie nowych butelek, jednakże zbieranie, czyszczenie i sterylizacja starych także niemało kosztuje. Z tego powodu nie wszyscy producenci chcą skupować swe butelki.
Nowoczesna śmieciarka zgarnia wyrzucane doń śmieci do zbiornika z tyłu pojazdu, gdzie są one zgniatane. Urządzenie to nie jest jednak w stanie poradzić sobie z dużymi obiektami, jak np. stare meble, lodówki czy kuchenki. Te należy osobno odwieźć na złom lub do punktu skupu surowców. Zwykle większe elementy metalowe są zbierane ze śmietników przez złomiarzy, czy ludzi zajmujących się zbieraniem wyrzuconych metali i odsprzedawaniem ich na złom. Za cenniejsze metale (na przykład ołowiane rury, miedź) oddane do punktu złomu można niekiedy uzyskać stosunkowo dużą zapłatę.
Wiele zakładów przemysłowych wytwarza znaczne ilości rozlicznych odpadów. Można je przewozić bezpośrednio do firm, które wykorzystują je lub przerabiają na użyteczne produkty. Na przykład przy produkcji koksu powstaje jako odpad żużel, szeroko używany w budownictwie. A ze starych szmat można produkować papier wysokiej jakości.
Najprostszą metodą postępowania z odpadkami jest po prostu wyrzucenie ich na wysypisko. Jednak wielkie hałdy śmieci są nieestetyczne, a ich sąsiedztwo jest szkodliwe dla zdrowia. Poza tym w wielu regionach odczuwa się brak wolnych terenów, które można by było przeznaczyć na wysypisko, wymagające stosunkowo dużej powierzchni. Dlatego preferuje się składowanie kontrolowane. Śmieci, po posortowaniu i oddzieleniu wszystkiego co można wykorzystać powtórnie są mielone, zgniatane a następnie układane warstwami na specjalnie przegotowanym wysypisku. Każda z warstw odpadów jest przysypana warstwą ziemi. Organizmy żyjące w glebie pomagają rozłożyć śmieci, a ich sprasowanie zapobiega zapadaniu się powierzchni wysypiska. Co więcej, sprasowane odpadki zajmują znacznie mniej miejsca, a to pozwala na zmniejszenie rozmiarów wysypiska. Niestety, technika ta jest dość kosztowna.
Dwoma głównymi metodami zmniejszania objętości zajmowanej przez śmieci są proszkowanie i spalanie. Proszkowanie to proces mechaniczny, w którym odpady są zgniatane i mielone. Duże maszyny proszkujące potrafią przerobić w ciągu godziny do 70 ton śmieci.
.
Są powody do wstydu
czyli recykling po polsku
Dziś w Polsce ponownie przetwarza się zaledwie 1% odpadów. Postawiony cel jest ambitny - do 2007 roku liczba ta ma zwiększyć się do 50%, jak w innych krajach Unii. Nie standardy europejskie są tu jednak najważniejsze - recykling pozwoli po prostu w lepszy sposób zagospodarować zasoby, które już krążą w naszym społeczeństwie, a także ograniczyć uzależnienie przemysłu od surowców pochodzących ze źródeł pierwotnych: lasów czy rud metali.
Producenci dóbr już zrozumieli, dlaczego recykling jest tak ważny, teraz nadeszła pora, aby zrozumieli to również konsumenci. Od nich zależy, czy obieg tych surowców zostanie zamknięty i możliwości recyclingu w pełni wykorzystane.
Aktualny stan gospodarki odpadami komunalnymi na terenie naszego kraju ciągle jest niezadowalający. Podstawowym sposobem unieszkodliwiania odpadów komunalnych podobnie jak w latach ubiegłych pozostaje umieszczanie ich na składowiskach. Miasta, które nie posiadają własnych wysypisk odpadów komunalnych, korzystają z najbliżej położonych obiektów. Zły stan techniczny, nieprawidłowa eksploatacja składowisk stanowi potencjalne zagrożenie dla wód powierzchniowych i podziemnych. Większość obiektów nie posiada odpowiedniej ekranizacji podłoża, a badania monitoringowe są przeprowadzane rzadko. W większości gmin wciąż nie został rozwiązany problem segregacji odpadów i nie wdrożono systemu zarządzania odpadami komunalnymi. Według informacji przekazywanych przez zarządzających składowiskami, segregacja - jeśli nawet jest prowadzona - to obejmuje zwykle stłuczkę szklaną, złom, tworzywa sztuczne i makulaturę. Sporadyczne są przypadki zorganizowanej zbiórki odpadów niebezpiecznych, występujących w strumieniu odpadów komunalnych, takich jak: lampy fluorescencyjne, baterie i akumulatory. Odpady te powinny - z uwagi na zagrożenie, jakie stwarzają dla środowiska - zostać zagospodarowane zgodnie z wymogami przyjętymi dla odpadów niebezpiecznych.
Odpady komunalne są bardzo zróżnicowane pod względem składu fizycznego i chemicznego. Składniki zawarte w odpadach komunalnych - dwutlenek węgla, amoniak, siarkowodór, metan, azotany, azotyny, siarczany i inne - ulegają przemianom biochemicznym i negatywnie wpływają na środowisko.
Statystyczny Polak produkuje obecnie ponad 350 kg odpadów rocznie. Jest to ilość zbliżona do ilości odpadów wytwarzanych przez statystycznego Europejczyka. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2004 r. wytworzono w Polsce 124029,5 tys. ton odpadów innych niż komunalne, z czego ok. 79% zostało poddane odzyskowi, a ok. 18% zostało unieszkodliwione.
.
.
WYSYPISKO ODPADÓW Zagospodarowanie ogromnych ilości odpadów wytwarzanych przez społeczności przemysłowe jest poważnym wyzwaniem dla państwa i przedsiębiorców. Stworzono szereg metod zagospodarowania odpadów, jak recykling, kompostowanie, czy spalanie śmieci. W najbardziej nawet przemyślanych systemach zagospodarowania odpadów dostęp do wysypiska jest również niezbędny. Dopóki gospodarka nie jest zdolna do wytwarzania produktów całkowicie poddających się recyklingowi, wysypiska będą budowane i eksploatowane. Niewłaściwe praktyki stosowane w przeszłości spowodowały degradację środowiska, co skutkuje obecnie w postaci protestów społecznych przed lokalizacją nowych wysypisk. Obecnie gospodarka odpadami jest sprawą lokalną, a głosy o coraz ciaśniejsze restrykcje wobec zakładów neutralizacji odpadów są coraz głośniejsze. W centrum zainteresowania znajdują się wysypiska. Społeczeństwo domaga się poprawienia technologii zbiórki, przetwarzania i neutralizacji odpadów. Jeśli nie wykażemy sprawności w rozwiązywaniu problemów gospodarki odpadami, lepszej niż obecnie, sprzeciw będzie narastał. Ponieważ obecne wysypiska stworzono dla osiągnięcia możliwie najtańszej metody pozbywania się śmieci, bez względu na bezpieczeństwo ekologiczne, większość z nich jest źródłem skażeń. Nowe wysypiska projektuje się w celu zamknięcia odpadów w sposób zabezpieczający środowisko przed ich obecnością. Wraz z wprowadzaniem nowych rozporządzeń o gospodarce odpadami społeczności w całym kraju stają po raz pierwszy przed koniecznością budowy bezpiecznych wysypisk odpadów. W miarę wypełniania się starych śmietników powstaje problem lokalizacji nowych. Już nie można dokonać tego bez zgody sąsiadów, a ich akceptacja wymaga zaproponowania projektu wysypiska bezpiecznego. Musi ono być zaplanowane i zrealizowane przy zachowaniu priorytetu pełnej izolacji ładunku śmieci od otoczenia. Niestety koszt budowy i eksploatacji takiego wysypiska będzie wielokrotnie droższy niż proste wywiezienie śmieci do najbliższego lasu. Znaczna część społeczności nie akceptuje nadal konieczności wnoszenia opłat za neutralizację odpadów. Dlatego większość gmin w celu obniżenia kosztów eksploatacji decyduje się na odpłatne przyjęcie odpadów przemysłowych na swoje śmietniska. Przy niskim standardzie technicznym tych składowisk, stanowią wyjątkowo niebezpieczną minę ekologiczną. |
w sprawie rodzajów odpadów medycznych i weterynaryjnych, których poddawanie odzyskowi jest zakazane
|
bezpieczne wysypisko to budowla inżynieryjna Rozwiązania techniczne zaangażowane do projektowania i realizacji bezpiecznego wysypiska są jednym z najambitniejszych zadań inżynierii budowlanej. Poprzeczkę podnosi skala przedsięwzięcia. Przy niektórych z istniejących wysypisk odpadów piramidy egipskie wyglądają jak babki z piasku. Te nowo planowane nie mogą być mniejsze, bo śmieci raczej przybywa. Ochrona przed skażeniem wód gruntowych: Objęcie kontrolą ilości wycieku uciekającego spod ładunku odpadów jest głównym zadaniem projektanta wysypiska. Odpady zawierają pewną ilość wilgoci, która w czasie składowania pod gołym niebem znacznie wzrośnie. Jedną z metod zmniejszenia odcieków jest pokrycie odpadów szczelną warstwą ziemi. Odpływ tej ilości ścieków, jaka powstanie pomimo ochrony przed opadami, jest kierowany do zbiornika wycieków. Wychwytywanie wszystkich ścieków spod ładunku odpadów jest zadaniem instalacji drenażu rozmieszczonego pod wysypiskiem. Znacznie skuteczniejszy drenaż można wykonać, jeśli rozmieścimy go na szczelnej podstawie - wykładzinie dennej wysypiska. Wykładzina denna najczęściej jest wykonywana z gliny lub geomembrany, rozmieszczonej na podłożu również nieprzepuszczalnym. Wycieki są poddawane neutralizacji lub zawracane do ładunku odpadów w celu utrzymania odpowiedniej ilości wody, niezbędnej do rozkładu i stabilizacji. Ochrona przed skażeniem atmosfery: Odzyskanie z ładunku odpadów gazu wytwarzanego w procesach rozkładu jest często jeszcze trudniejsze niż ograniczenie wycieków. W tym celu trzeba zainstalować kanały wentylacyjne w masie odpadów pod pokrywą ziemną wysypiska. Szczelna pokrywa z gliny lub plastykowej geomembrany znacznie ułatwi to zadanie:ograniczy udział powietrza w gazie i zapobiegnie uciążliwym odorom związanym z rozkładem. Gaz wysypiskowy jest silnie wybuchowy, gdyż w jego skład wchodzi metan. Przy zbyt słabym odbiorze do instalacji wentylacyjnej, gaz może nasycać ziemię wokół wysypiska, a nawet przenikać do wnętrza budynków z nim sąsiadujących, tworząc tam zagrożenie wybuchem i pożarem. Gaz pozyskany z wysypiska jest następnie spalany i służy do produkcji energii cieplnej lub elektrycznej. Opieka nad zamkniętym wysypiskiem: Wysypisko porzucone, bez nadzoru i utrzymania ruchu urządzeń zapobiegających wyciekom oraz emisji, szybko staje się źródłem skażenia wód gruntowych i atmosfery. Procesy osiadania odpadów powodują przemieszczanie się ładunku (o grubości często przekraczającej 20 metrów) i niszczenie instalacji ochronnych. Linie drenażowe zatykają się i są przerywane. Wszystkie te uszkodzenia wymagają napraw, a systemy drenażowe i urządzenia do neutralizacji muszą być konserwowane. Procesy rozkładu i stabilizacji ładunku odpadów trwają od 10 do 30 lat po zamknięciu wysypiska. Segregacja odpadów: Wszystkie urządzenia ochronne tracą skuteczność jeśli w ładunku znajdą się razem odpady komunalne, przemysłowe i niebezpieczne. Każda z tych kategorii odpadów wymaga oddzielnego rozmieszczenia i nieco innych środków bezpieczeństwa ekologicznego. Bezpieczne wysypisko lepiej jest nazywać zakładem utylizacji odpadów, gdyż jest to zespół składowisk, maszyn, urządzeń i budowli inżynieryjnych. Bioreaktor na wysypisku: Reakcje rozkładu odpadów, niezwykle szkodliwe dla sąsiadów śmietnika, na bezpiecznym wysypisku są kontrolowane. Umiejętne sterowanie tymi procesami prowadzi do wytworzenia ogromnej ilości gazu o dużej wartości energetycznej oraz produktu podobnego do węgla brunatnego. Praca nad tym kierunkiem utylizacji odpadów komunalnych jest już na etapie prób na skalę przemysłową. Miejsce na odpady, wyposażone w kosztowną i zaawansowaną infrastrukturę inżynieryjną, można będzie w ten sposób użytkować wielokrotnie. Kolejnym pożytkiem jest energia odzyskiwana z odpadów. Nie jest to tzw. czysta energia, gdyż produktem ubocznym są kolejne odpady w postaci popiołów i spalin. Ponadto, w zależności od doskonałości procesu wysortowania odpadów niebezpiecznych z tych poddawanych przeróbce na paliwo, można spodziewać się różnych problemów w procesach biodegradacji, a potem w przygotowaniu i spalaniu paliwa. Niemniej jest to jeden z najbardziej obiecujących i realny sposób na pozbycie się kłopotów z odpadami komunalnymi. Górnictwo śmietnikowe: Wielu właścicieli śmietników dość starych, aby można było spodziewać się zakończenia procesów stabilizacji odpadów, próbuje wykopać zawartość swojego śmietnika. Głównym zadaniem takiego górnictwa śmietnikowego jest wykopanie pustego dołu pod nowe wysypisko. Pożytki energetyczne z urobku są tu dość wątpliwe, a za to dużo jest kłopotu z budową pieca dostosowanego do takiego paliwa. Zarzają się też niespodzianki w postaci beczek z dziwną zawartością, których nikt podobno nie zakopywał w naszym śmietniku. Nie dbając jednak o te problemy próby opanowania metod przywrócenia pojemności wysypiska są od wielu lat ponawiane i pewnie zakończą się sukcesem. Zabezpieczanie śmietnika gminnego Wielu społecznościom grozi budowa spalarni odpadów jeśli nie znajdą nowego wysypiska. Jest to najczęściej problem tych gmin, które wcześniej wyrządziły sąsiadom swojego śmietnika tyle krzywd psychicznych, fizycznych i ekonomicznych, że nikt już nie chce z nimi rozmawiać o lokalizacji nawet najbezpieczniejszego wysypiska. Przedłużenie użytkowania istniejącego śmietnika bez poważnych prac inżynieryjnych też najczęściej jest niemożliwe. Dlatego więc prace w kierunku zaprowadzenia bezpieczeństwa ekologicznego podjąć należy już zawczasu, kiedy można planować jeszcze kilka lat użytkowanie istniejącego wysypiska. Tysiące wysyspisk w USA i Europie przechodziło już procedurę dostosowania do nowych standardów ekologicznych. Teraz przyjdzie kolej na polskie śmietniki gminne. Zamknięcie śmietnika pokrywą niestety nie wystarczy. Konieczne będzie zainstalowanie systemów odbioru gazu i ochrony wód gruntowych. Wymagana też będzie znacznie bardziej uporządkowana praca przy ładowaniu kolejnych odpadów. Instalowanie pokryw i ochrona przed dzikimi ładunkami odpadów niebezpiecznych. Wszystko znacznie podniesie koszt utylizacji odpadów, ale być może po pewnym czasie prawidłowej pracy, uzyskamy przyzwolenie społeczne na wybudowanie kolejnego bezpiecznego wysypiska. Wprowadzenie maszyn i infrastruktury inżynieryjnej na istniejące wysypiska, sortowanie odpadów i recykling, nie muszą wcale skończyć się katastrofą ekonomiczną dla operatora i właściciela zakładu. Wysokie koszty uruchomienia systemów bezpieczeństwa ekologicznego zwrócą się szybko kiedy kontrola nadzoru skażeń stwierdzi brak emisji gazowych oraz przekroczeń dopuszczalnych stężeń niebezpiecznych chemikaliów w wodzie gruntowej. Znacznie bezpieczniej będzie dla wszystkich użytkowników wysypiska jeśli szybko zaczną podnosić standardy techniczne i ceny na usługi utylizacji odpadów. |
Genialnie prosty i genialnie odkrywczy biznes prowadzony przez 24 - letniego Amerykanina polega na wykorzystaniu odpadów organicznych do produkcji czegoś w rodzaju kompostu w płynie. Produkcja wygląda mniej więcej tak - zebrane odpady są wrzucane do kompostownika na 5 dni a potem oddawane są “w ręce” dżdżownic, które żerują na nich przez 3 tygodnie. Po tym okresie materiał jest odseparowywany i uwadaniny, po czym pakuje się go do butelek zaopatrzonych w spryskiwacze i - sprzedaje oczywiście. Wszyscy są zadowoleni - dżdżownicom głód nie grozi i włascicielom firmy zapewne też, a miłośnicy roślin mają naprawdę wartościowy i w 100% naturalny nawóz.
Jest jeszcze jeden duży plus tego całego systemu, o którym warto wspomnieć. Opakowaniem dla płynnego nawozu są zużyte butelki po napojach. Terra Cycle współpracuje z firmami recyklerskimi i szkołami, pozyskując butelki PET po to, aby w niezmienionej formie ponownie je wykorzystać. Odpadem stają się tylko nakrętki zastępowane mechanizmem rozpylającym, w związku z którymi producent roślinnej odżywki ogłosił konkurs - na najlepszy sposób ich wykorzystania. Do wygrania jest gwarancja dożywotnich dostaw TerraCycle. TerraCycle, za Groovy Green.
Wyszukiwarka