Wykroczenie - czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5.000 złotych lub nagany. Osobną kategorią prawną jest wykroczenie skarbowe opisane w kodeksie karnym-skarbowym. Odpowiedzialności za wykroczenie odpowiada każdy po ukończeniu 17 roku życia. Karze za wykroczenie podlega również usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo w popełnieniu wykroczenia.

Prawo wykroczeń

Prawo wykroczeń - wykłady i ćwiczenia PP 3l - lipiec-listopad 2002

notatki i uzupełnienie - Andrzej Korczyk

Prawo karne - przepisy regulujące zwalczanie przestępstw za pomocą środków karnych.

Zachowania zabronione przez obowiązujące przepisy prawa:

• Wykroczenia

• Przestępstwa - zbrodnie

występki

Działy wg zadań:

1. ustawa - która grozi karą za przestępstwa

2. sąd lub inny uprawniony organ orzekający wobec sprawcy karę, środek karny lub środek zabezpieczający

3. właściwy organ, który wykonuje karę, środek karny lub środek zabezpieczający.

art. 32 KK mówi jakie mamy kary:

1) grzywna,

2) ograniczenie wolności,

3) pozbawienie wolności,

4) 25 lat pozbawienia wolności,

5) dożywotnie pozbawienie wolności.

Stosowne art. KK dotyczące kary - patrz przypis końcowy^[A]

środek karny - art. 39 KK:^[B]

1) pozbawienie praw publicznych,

2) zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej,

3) zakaz prowadzenia pojazdów,

4) przepadek przedmiotów,

5) obowiązek naprawienia szkody,

6) nawiązka,

7) świadczenie pieniężne,

8) podanie wyroku do publicznej wiadomości.

środki zabezpieczające - art. 93 do art. 100 KK^[C]

Prawo karne dzieli się na następujące 3 działy:

1. prawo karne - materialne - w skrócie zwane prawem karnym

2. prawo karne - procesowe - = postępowanie karne

3. prawo karne - wykonawcze - = prawo penitencjarne - w odniesieniu do kary pozbawienia wolności

prawo karne materialne - zespół norm prawnych określających czyny społecznie szkodliwe, zwane przestępstwami, regulujące zasady odpowiedzialności za te czyny oraz kary i środki karne i zabezpieczające stosowane wobec ich sprawców.

prawo karne procesowe - to zespół norm prawnych regulujących proces karny^[1].

prawo karne wykonawcze - reguluje wykonywanie całego procesu kar, środków karnych, obojętnie, za jaki czyn karalny i w jakim trybie zostały orzeczone ( odbywanie kary pozbawienia wolności w zakładach karnych).

Prawo wykroczeń jest przedłużeniem i uzupełnieniem prawa karnego materialnego.

Funkcje prawa wykroczeń:

1. funkcja ochronna - chroni stosunki społeczne przed naruszeniami porządku społecznego

2. funkcja prewencyjno-wychowawcza - wyraża się tym, iż w oddziaływaniu na tych obywateli, którzy nie wykazują postaw antyspołecznych, a wykazują brak poszanowania zasad porządku prawnego i niezbędnej dyscypliny społecznej^[2].

3. funkcja gwarancyjna - warunek praworządności w stosowaniu represji za wykroczenia, zapewnia zarazem ochronę przed bezzasadnym karaniem.

Występuje zbliżony rodzajowo system kar i środków karnych, jak w prawie karnym, chociaż ich nasilenie jest mniejsze jak w stosunku do przestępstw.

Prawo wykroczeń:

1. materialne prawo wykroczeń - kodeks wykroczeń, ustawa z 20.05.1971 z późn. zmianami

2. procesowe prawo wykroczeń - kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawa z 20.08.2001

sprawę wykonania kar orzekanych w sprawach o wykroczenia reguluje kodeks karny wykonawczy.

Problem wykroczeń w innych krajach:

• we Francji - jest podział przestępstw na zbrodnie, występki i wykroczenia. Brak wydzielenia wykroczeń.

• także w krajach angloamerykańskich brak wydzielenia wykroczeń

• w Austrii - wykroczenia kryminalne są w dziale przestępstw, a wykroczenia administracyjne włączone do postępowania karno-administracyjnego.

• w Niemczech - występuje kategoria wykroczeń porządkowych.

wykroczenie - czyn wypełniający znamiona 1) zachowania zabronionego przez obowiązującą ustawę 2)pod groźbą przynajmniej jednej z kar wymienionych w art. 1 § 1 kodeksu wykroczeń^[D], przy czym 3) czyn ten wykazuje społeczną szkodliwość, 4) a sprawcy można przypisać winę.

1. element formalny - spełnia funkcję gwarancyjną, oznacza on, że nie może być uznany za wykroczenie, a tym samym nie stanowi podstawy odpowiedzialności taki czyn, który nie jest zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Określenie zaś kary oznacza, że może być stosowana wobec sprawcy czynu zabronionego tylko taka kara, jaka jest przewidziana w ustawie.

2. element materialny - z definicji odwołuje się do treści społecznej czynu, udziela on nam odpowiedzi na pytanie dlaczego określone zachowanie zostało zabronione pod groźbą kary, a także pozwala na różnicowanie oceny poszczególnych typów wykroczeń i konkretnych czynów. Zabronienie czynu pod groźbą kary oznacza nadanie mu cech bezprawności.

Bezprawność czynu - to sprzeczność z normą zawartą w przepisie prawa, w tym wypadku, prawa wykroczeń. Oznacza ona naruszenie nakazu, lub zakazu zawartego w tym prawie. Stwierdzenie bezprawności czynu nie przesądza jeszcze o odpowiedzialności, jest ona warunkiem koniecznym, ale nie jest warunkiem wystarczającym do uznania czynu za wykroczenie. Oznacza to, że nie stanowi wykroczenia czyn zabroniony, jeżeli jego sprawcy nie można przypisać winy z powodu nieletniości, niepoczytalności lub niezawinionego błędu - art. 7, 8, 17 KW^[E].

Reasumując, wykroczeniem może być tylko taki czyn człowieka tj. jego zachowanie - działanie, lub zaniechanie (gdy istnieje prawny obowiązek działania) - które jest zależne od jego woli.

Podmiot wykroczenia - może być nim tylko człowiek, czyli osoba fizyczna, a nie np. instytucja, osoba prawna. Odpowiedzialność za wykroczenie jest rodzajem odpowiedzialności osobistej opartej na winie indywidualnej. Oznacza to, że podmiotem wykroczenia w prawie polskim może być tylko człowiek zdolny do ponoszenia winy.

Przestępstwo a wykroczenie.

W oparciu o obowiązujący w RP system regulacji prawnych dziedzinę prawa wykroczeń rozgranicza od prawa karnego (dotyczącego przestępstw) kryterium zagrożenia karnego - kryterium szczególne, jednoznaczne i wyraziste. Zgodnie z art. 7 KK^[F], przestępstwo jest zbrodnią lub występkiem.

Wykroczenie, wg art. 1 § 1 KW, podlega karze:

• aresztu 5-30 dni,

• ograniczenia wolności w wymiarze 1 miesiąca,

• grzywny - do 5000 PLN (określona złotowo, a w KK określona stawkami dziennymi od 10-360 stawek dziennych, przy wartości stawki dziennej od 10 do 2000 PLN),

• nagany.

Dolna granica kary za przestępstwo, to górna granica kar za wykroczenia.

Jeżeli grzywna określona w innych ustawach za naruszenie ich przepisów, jest wyższa od 5000 PLN - to naruszenie tych przepisów - to przestępstwo.

Realizacja sądowego wymiaru sprawiedliwości - likwidacja kolegiów ds. wykroczeń.

art. 175 Konstytucji RP^[3] - mówi o wymiarze sprawiedliwości - brak w nim kolegiów ds. wykroczeń

art. 237 Konstytucji RP^[4] - regulował przejściowy okres funkcjonowania kolegiów ds. wykroczeń

Zgodnie z art. 9 § 1 KPW^[G] sądem właściwym do orzekania w sprawach o wykroczenia w I instancji jest sąd rejonowy. Wyjątek tu stanowi odpowiedzialność żołnierzy i innych osób podlegających sądom wojskowym, wobec których właściwym do orzekania jest w I instancji odpowiedni sąd garnizonowy - art. 10 KPW.

Prawo o ustroju sądów powszechnych z 27.07.2001 r. Dz. U. nr 98 poz. 1070 przewiduje, że w sądach rejonowych mogą być tworzone sądy grodzkie, jako wydziały zamiejscowe, lub funkcjonujące w siedzibie sądu rejonowego, którym powierza się (zgodnie z art. 13 § 2 Prawa o ustroju sądów powszechnych) rozpoznawanie spraw^[H]:

1. o wykroczenia w pierwszej instancji

2. o wykroczenia skarbowe i przestępstwa skarbowe, zagrożone karą grzywny do 360 stawek dziennych, lub zagrożonych karą ograniczenia wolności do lat 2

3. o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego, z wyjątkiem spraw podlegających rozpoznaniu z udziałem ławników

4. o pozostałe przestępstwa podlegające rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym

W większości sądów rejonowych (w 239 na 294) są utworzone wydziały grodzkie. Tam gdzie nie ma sądów grodzkich, sprawy o wykroczenia w I instancji rozpatruje sąd rejonowy w wydziale karnym.

Sądy odwoławcze - art. 14 § 1 KPW mówi, że sądem odwoławczym w sprawach o wykroczenia, podlegającym właściwości sądów powszechnych, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej jest:

1. sąd okręgowy - do rozpoznania apelacji^[5] i zażaleń na postanowienia i zarządzenia

2. sąd rejonowy - w innym równorzędnym składzie do rozpoznawania pozostałych zażaleń (np. dotyczących bezzasadnego zatrzymania w areszcie)

art. 13 KPW - sad rejonowy orzeka w składzie jednoosobowym.

W nauce procesu karnego rozróżnia się pojęcie właściwości

- właściwość sądu - oznacza jego kompetencję do rozpoznawania określonych spraw w zależności, bądź to od wagi przestępstwa, bądź to od zakresu czynności konkretnego sądu, podejmowanych w toku instancji, niekiedy nawet poza tokiem instancji, bądź też od miejsca popełnienia przestępstwa. Te trzy rodzaje zależności determinują, trzy rodzaje właściwości sądów, a mianowicie:

1. właściwość rzeczową - określa, jaki sąd jest uprawniony do orzekania w I instancji

2. właściwość funkcjonalną - wskazuje na zakres czynności należących do poszczególnych sądów (orzekanie w I instancji, rozpoznawanie określonych środków odwoławczych, decydowanie o wznowieniu postępowania)

3. właściwość miejscową - rozstrzyga, który z sadów funkcjonalnie właściwy, uprawniony jest do rozpoznania sprawy. Dotyczy ona przede wszystkim wskazania sądu do rozpoznania sprawy w I instancji. art. 11 § 1 KPW^[I]

Zasadą jest, że właściwym do rozpoznania sprawy jest sąd, w którego okręgu popełniono wykroczenie^[6] ( ale - inaczej jest z nieletnimi, gdzie właściwy jest sąd ze względu na miejsce zamieszkania nieletniego).

Podstawowe znaczenie ma przepis, iż w wypadku, gdy wykroczenie popełniono w okręgu kilku sądów, właściwy do rozpoznania sprawy jest ten sąd, w którym najpierw wszczęto postępowanie art. 33 § 1 KPK ^[7]. Gdy natomiast wykroczenie popełniono na polskim statku wodnym lub powietrznym, właściwy jest sąd macierzystego portu statku. Jeśli nie można ustalić miejsca popełnienia wykroczenia, to zgodnie z art. 32 § 1 KPK^[8], właściwym jest sąd, w którego okręgu wykroczenie ujawniono, ujęto sprawcę wykroczenia, lub obwiniony przed popełnieniem wykroczenia mieszkał lub czasowo przebywał. Jeżeli żadna z wymienionych wyżej przesłanek nie znajdzie zastosowania, to właściwym do rozpoznania sprawy jest sąd właściwy dla dzielnicy Warszawa Śródmieście w gminie Warszawa Centrum.

Pamiętać należy także o tym, że przepisy procedury karnej przewidują także regulacje związane z przedmiotową i podmiotową łącznością sprawy, łącznie rozpoznaje się kilka wykroczeń zarzucanych obwinionemu - jeden wyrok.

Możliwość ustalenia właściwości sądu z delegacji - polega na przekazaniu sprawy innemu sądowi niż właściwy miejscowo, jeżeli tego wymaga dobro sprawiedliwości, wzgląd na interes uczestników procesu, albo, gdy w grę wchodzi spór o właściwość sądu, a także może to nastąpić, gdy z powodu wyłączenia sędziów rozpoznanie sprawy w sadzie miejscowym nie jest możliwe.

Ustawowe znamiona wykroczenia - elementy określające wykroczenie

Stan faktyczny wykroczenia - inaczej zespół znamion lub istota czynu - to całokształt znamion.

Ustawowe znamiona wykroczenia podlegają udowodnieniu w toku postępowania w sprawach o wykroczenia, w tym sensie, że czyn może być uznany za wykroczenie i stanowić podstawę odpowiedzialności tylko wtedy, gdy zawiera wszystkie cechy określone w ustawowym typie wykroczenia. Brak jednej z tych cech nie pozwala na uznanie czynu za wykroczenie i powoduje umorzenie postępowania - art. 5 § 1 pkt 2 KPW, a na etapie orzekania przez sąd na rozprawie, wydanie wyroku uniewinniającego^[J].

Znamiona ustawowe zawierają opis cech charakterystycznych danego typu wykroczenia, np. art. 79 KW mówi o zaniechaniu oświetlenia miejsc dostępnych dla publiczności („Art. 79. § 1. Kto wbrew swemu obowiązkowi zaniecha oświetlenia miejsc dostępnych dla publiczności, - podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.

§ 2. Kto ze złośliwości lub swawoli oświetlenie takie gasi, - podlega karze grzywny do 500 złotych.”)

Opis może być szczegółowy, precyzyjny albo dyspozycja przepisu ograniczać się będzie do operowania nazwami czy pojęciami ocennymi, nieostrymi

- w związku z tym istnieje podział znamion na:

• opisowe - zawierają opis zabronionego zachowania, abstrahując z reguły od ocen np. art. 104 KW („Art. 104. Kto skłania do żebrania małoletniego lub osobę bezradną albo pozostającą w stosunku zależności od niego lub oddaną pod jego opiekę, - podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.”)

• wartościujące - zawierają dyspozycje używające zwrotu nieobyczajny, złośliwy itp. np. art. 140 KW („Art. 140. Kto publicznie dopuszcza się nieobyczajnego wybryku, - podlega karze aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 1 500 złotych albo karze nagany.”), art. 107 KW („Art. 107. Kto w celu dokuczenia innej osobie złośliwie wprowadza ją w błąd lub w inny sposób złośliwie niepokoi, - podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1 500 złotych albo karze nagany.”).

inny podział, z uwagi na stopień precyzyjności i jednoznaczności dyspozycji, dzieli ustawowe znamiona wykroczenia na:

• ostre - np. pojazd samochodowy, człowiek, budynek

• nieostre - zwroty, pojęcia wartościujące stwarzające możliwość różnych interpretacji.

postulatem jest, aby unikać znamion nieostrych.

Niektóre znamiona w sposób wystarczający (pełny) określają wykroczenie, inne zaś odsyłają do innych źródeł np. art. 106 KW („Art. 106. Kto, mając obowiązek opieki lub nadzoru nad małoletnim do lat 7 albo nad inną osobą niezdolną rozpoznać lub obronić się przed niebezpieczeństwem, dopuszcza do jej przebywania w okolicznościach niebezpiecznych dla zdrowia człowieka, - podlega karze grzywny albo karze nagany.”), w takim przypadku określenie wykroczenia opisują przepisy KW oraz inne przepisy, w tym przypadku Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Dotyczy to także norm zwyczajowych, np. zwykłe środki ostrożności ( „Art. 77. Kto nie zachowuje zwykłych lub nakazanych środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia, - podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.”)

Dyspozycja blankietowa - rzadko występująca - stanowi ramę do wypełnienia przez inne przepisy, a w ogóle nie podaje znamion wykroczenia np. art. 54 KW („Art. 54. Kto wykracza przeciwko wydanym z upoważnienia ustawy przepisom porządkowym o zachowaniu się w miejscach publicznych, - podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany.”)

Znamiona wykroczeń

przedmiot wykroczenia - wykroczenie zawsze skierowane jest przeciwko jakiemuś dobru, przedmiot wykroczenia to to dobro, a przedmiotem ochrony zespołu przepisów zawartych w poszczególnych rozdziałach KW są dobra zbliżone do siebie, lub tego samego rodzaju np. mienie, porządek publiczny, bezpieczeństwo w komunikacji, interesy konsumentów). Stąd wyróżniamy:

• rodzajowy przedmiot ochrony lub zamachu - jest syntezą norm, które chronią analogiczne dobra pod względem rodzajowym.

• indywidualny przedmiot ochrony lub zamachu - stanowi dobro, które jest przedmiotem ochrony danego przepisu lub na które jest skierowany konkretny zamach. Rzecz jasna, że indywidualne przedmioty ochrony mieszczą się zawsze w ramach określonego przedmiotu rodzajowego.

Można się spotkać z sytuacją, że przedmiotem ochrony może być kilka dóbr, wtedy mówimy o bliższym i dalszym przedmiocie ochrony np. art. 156 KW („Art. 156. § 1. Kto na nie należącym do niego gruncie leśnym lub rolnym niszczy zasiewy, sadzonki lub trawę,

- podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany.

§ 2. Jeżeli czyn godzi w mienie osoby najbliższej, ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.

§ 3. W razie popełnienia wykroczenia można orzec nawiązkę do wysokości 500 złotych.”)

Określenie rodzaju przedmiotu ochrony ma poważne znaczenie nie tylko w zakresie systematyki, ale przede wszystkim ze względu na konsekwencje prawne konstrukcji przestępstw i wykroczeń podobnych. Popełnienie, bowiem wykroczenia podobnego do przestępstwa lub wykroczenia, za które sprawca był już karany wpływa istotnie na zaostrzenie wymiaru kary („Art. 38. Ukaranemu co najmniej dwukrotnie za podobne wykroczenia umyślne, który w ciągu dwóch lat od ostatniego ukarania popełnia ponownie podobne wykroczenie umyślne, można wymierzyć karę aresztu, choćby było zagrożone karą łagodniejszą.”).

Znamiona wykroczenia:

1. podmiot wykroczenia - określone dobro

2. przedmiot wykroczenia - zamach na określone dobro

3. strona podmiotowa wykroczenia

4. strona przedmiotowa wykroczenia

strona przedmiotowa wykroczenia - określa znamiona zewnętrznego a) zachowania sprawcy, b) jego skutek i c) okoliczności.

Podstawą odpowiedzialności jest czyn zabroniony, który może polegać na:

• działaniu - czyli podjęciu określonych czynności sterowanych wolą

• zaniechaniu działania - czyli zdeterminowane wolą powstrzymanie się od działania do którego sprawca był zobowiązany ( a nie jakakolwiek bezczynność).

czyn - jest takie zachowanie (działanie lub zaniechanie), które ma określone znaczenie społeczne, a z punktu widzenia prawa wykroczeń stanowi naruszenie normy prawnej w tym prawie (czyn zabroniony).

Wykroczenia:

1. działania - określone zwrotami: „kto przeszkadza…, uszkadza …”

2. zaniechania - określone zwrotami: „kto nie dopełnia …, nie udziela pomocy ofierze wypadku …” - może je popełnić tylko ten, na kim ciąży zindywidualizowany prawny obowiązek podjęcia określonego działania.

Często przepis prawa wykroczeń odwołuje się do obowiązku sformułowanego w innych przepisach np. w przepisach prawa administracyjnego w przedmiocie zezwoleń jak np. w art. 56 ^[9] „Kto bez wymaganego zezwolenia …”.

Oprócz formy czynu działania lub zaniechania, do znamion strony przedmiotowej wykroczenia należą jego okoliczności, a mogą one dotyczyć:

• znamienia czasu - np. art. 51^[10] „Kto krzykiem, hałasem … spoczynek nocny”

• znamienia miejsca - dotyczy najczęściej miejsca publicznego, dostępnego dla bliżej nieokreślonej liczby (grupy) osób np. art. 49^[11] „Kto w miejscu publicznym …”

• i znamion sposobu popełnienia wykroczenia - np. art. 66^[12] „Kto ze złośliwości lub swawoli …”, art. 105^[13] „Kto przez rażące naruszenie obowiązków …”.

Analiza strony przedmiotowej wskazuje na występowanie wykroczeń, których dokonanie uzależnione jest od zaistnienia określonego w ustawie skutku, oraz takich wykroczeń przy których, żaden skutek nie jest wymagany. Stąd możemy podzielić wykroczenia na:

• skutkowe - np. art. 119^[14] „Kto kradnie, lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą …” ( ale o wartości do 250 PLN, bo jak więcej to jest to przestępstwo)

• i bezskutkowe - np. art. 50^[15] „Kto nie opuszcza …”

Okoliczności uchylające bezprawność czynu.

kontratypy - to okoliczności uchylające bezprawność czynu, nawet gdy czyn ten nie jest pozbawiony społecznej szkodliwości, ale jest on prawnie usprawiedliwiony, lub ustawodawca uznaje ukaranie sprawcy takiego czynu za niecelowe. Kodeks wykroczeń przewiduje dwa takie kontratypy:

1. obrona konieczna

2. stan wyższej konieczności

obrona konieczna - polega na odpieraniu bezpośredniego i bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem np. bezpieczeństwo lub spokój publiczny, mienie społeczne lub jednostkowe, zdrowie, bezpieczeństwo jednostki. Zamach - to zachowanie człowieka - musi być rzeczywisty, a nie urojony, oraz bezprawny. Istotne i podstawowe znaczenie ma tutaj warunek, aby działanie w obronie koniecznej nie przekraczało granic współmierności do niebezpieczeństwa zamachu. Tzn. nie może nim być działanie, co byłoby ewidentnym naruszeniem prawa do obrony koniecznej, gdyby powołujący się na nią, godził w życie lub zdrowie napastnika odpierając zamach na mienie małej wartości albo zakłócenie ciszy nocnej.

stan wyższej konieczności - (art. 16 § 1 KW^[16]), polega na działaniu w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego dobru społecznemu lub jakiemukolwiek dobru jednostki. Warunkiem jest aby niebezpieczeństwa nie można było inaczej uniknąć, a dobro poświęcone nie przedstawiało wartości oczywiście większej niż dobro ratowane. Istota: kolizja dóbr.

podmiot wykroczenia: zgodnie z zasadą winy, wyrażoną w art. 1 § 2, podmiotem wykroczenia może być tylko człowiek, zdolny do ponoszenia winy za swój czyn, który osiągnął wiek odpowiedzialności (17 lat)^[17] (z wyjątkiem 12 przypadków, gdy popełnia czyn karalny^[18], a nie wykroczenie) i był poczytalny w czasie popełniania czynu zabronionego^[19].

Niepoczytalność obok nieletności i błędu należy do okoliczności uchylających winę.

Z uwagi na podmiot, wykroczenia dzielimy na:

• wykroczenia powszechne - popełnić może każdy człowiek, zdolny do ponoszenia winy „Kto zanieczyszcza wodę …” czyli każdy kto zanieczyszcza wodę

• wykroczenia indywidualne - może je popełnić jedynie podmiot posiadający szczególne właściwości lub cechy, określone przez ustawę np. „Właściciel, użytkownik …” czyli nie każdy.

Strona podmiotowa - wiąże się z problematyką winy. O ile strona przedmiotowa dotyczyła zewnętrznego zachowania się sprawcy, to w ramach strony podmiotowej rozpatrujemy sferę wewnętrzną w której istotny jest proces psychiczny warunkujący zachowanie się sprawcy. Stąd też podział wykroczeń na:

• wykroczenia umyślne

• wykroczenia nieumyślne

Winą, zatem jest tylko zarzucany stosunek sprawcy do realizacji znamion czynu zabronionego, którego naganność wynika z normy prawnej w sytuacji gdy sprawca powinien i mógł tej normy przestrzegać (stąd wyłącza winę: nieletniość, niepoczytalność, działanie w warunkach wyższej konieczności i błąd)

Wina:

1. wina umyślna

Treścią winy umyślnej, to jest zarzucalnej umyślności, jest zamiar popełnienia czynu zabronionego. Zamiar występuje w dwóch formach:

• zamiar bezpośredni - polega na tym, że sprawca chce wprost popełnić czyn zabroniony

• zamiar ewentualny - polega na tym, że sprawca przewidując możliwość popełnienia czynu zabronionego, godzi się na to.

2. wina nieumyślna - zarzucalna nieumyślność, polega na świadomym lub nieświadomym naruszeniu przez sprawcę czynu zabronionego obowiązku ostrożności. Wyróżniamy:

1. świadomą nieumyślność = lekkomyślność - wykazuje podobieństwo do zamiaru ewentualnego, sprawca nie przejawia żadnej woli, nawet warunkowej, tzn. rzeczywiście sądzi, że czynu zabronionego uniknie.

2. niedbalstwo - sprawca narusza obowiązek ostrożności wymaganej w danej sytuacji, ale sobie tego nie uświadamia

Wyłącza odpowiedzialność podmiotową (art. 17 KW) ^[20]:

• niepoczytalność (art. 17 § 1)

• stan ograniczonej poczytalności (art. 17 § 2)

Wprowadzenie się w stan odurzenia alkoholowego - nie wyłącza odpowiedzialności.

Niepoczytalność - jest stanem w którym zniesiona jest możność rozumienia znaczenia popełnionego czynu lub pokierowania swoim postępowaniem.

Ograniczona poczytalność - podstawa do przypisania winy istnieje, ale jest poważnie ograniczona.

Formy popełniania wykroczeń:

• sprawstwo indywidualne - gdy sprawca sam, własnym czynem, poprzez działanie lub zaniechanie, realizuje wszystkie znamiona wykroczenia.

• współsprawstwo - istotna jego cechą jest porozumienie bez jakiejkolwiek formy, a wystarczy z uzgodnienia podjętych czynności.

• podżeganie - (art. 12 KW^[21]) polega na nakłonieniu innej osoby do popełnienia wykroczenia i może być popełnione w zamiarze bezpośrednim, czyli osoba podżegająca chce aby ktoś popełnił wykroczenie.

• pomocnictwo - (art. 13 KW^[22]) polega na ułatwieniu popełnienia wykroczenia, przez dostarczenie sprawcy narzędzi, środka transportu, udzielenie rady lub informacji.

Warunkiem odpowiedzialności pomocnika i podżegacza jest dokonanie czynu zabronionego przez sprawcę wykonawczego^[23], choćby nie ponosił on odpowiedzialności (np. sprawca nieletni). Kodeks wykroczeń wyraźnie mówi, że pomocnictwo i podżeganie jest karalne, gdy odpowiedni przepis tak stanowi, natomiast karalność pomocnika i podżegacza jest w granicach sankcji przewidzianej dla danego wykroczenia.

Kodeks wykroczeń przewiduje także sankcję za usiłowanie popełnienia wykroczenia (art. 11 KW)^[24], dotyczy to np. drobnych przestępstw przekwalifikowanych na wykroczenia.

usiłowanie - zachowanie podjęte w zamiarze popełnienia czynu zabronionego, bezpośrednio zmierzające do jego dokonania, które jednak nie następuje (art. 11 § 1 KW)

Kary i środki karne.

Kara jest podstawowym, ale nie jedynym środkiem reakcji na wykroczenia. Kodeks wykroczeń przewiduje również środki karne stosowane wobec sprawców, przewiduje również możliwość poprzestania na zastosowaniu środków oddziaływania wychowawczego (art. 39 § 4 i art. 41 KW)^[25].

Kary określone w kodeksie wykroczeń^[K]:

1. kara aresztu (od 5 do 30 dni)

2. kara ograniczenia wolności (1 miesiąc - bez dzielenia!)

3. grzywna (do 5000 PLN)

4. nagana

Elementy składające się na karę ograniczenia wolności:

1. zakaz zmieniania przez sprawcę stałego miejsca pobytu bez zgody sądu

2. obowiązek wykonywania pracy wskazanej przez sąd

3. obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary

Grzywna:

• podstawowy środek reakcji na wykroczenia (ok. 90% wszystkich kar)

• kara wymierzana samoistnie może być w granicach od 20 do 5000 PLN

• może być orzekana obok kary aresztu jako kary głównej i też od 20 do 5000 PLN.

nagana:

• najłagodniejsza z kar, typowy środek o charakterze wychowawczym, ale jest wyłączone jej zastosowanie przy wykroczeniach o charakterze chuligańskim - bo tu łagodności być nie może.

Środki karne:

• orzekane obok kar lub zamiast kar. Zasadą jest, że środki karne orzeka się tylko w przypadkach przewidzianych w przepisie szczegółowym, który określa, czy orzeczenie danego środka jest obligatoryjne, czy też pozostawione ocenie organu orzekającego (art. 28 § 2 KW).

Katalog środków karnych zawiera art. 28 KW:

1. zakaz prowadzenia pojazdów (6 mies. do lat 3)

2. podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomości (art. 31 § 1) w szczególny sposób (art. 31 § 2) (gdy ma to mieć znaczenie wychowawcze wg sądu)

3. obowiązek naprawienia szkody - na rzecz pokrzywdzonego

4. przepadek rzeczy, przedmiotów - narzędzia i inne przedmioty - służące lub przeznaczone do popełnienia wykroczenia

5. nawiązka - na rzecz pokrzywdzonego (art. 32) lub inny cel

6. pouczenie, zwrócenie uwagi - środek wychowawczy

3 i 4 - fakultatywne lub obligatoryjne w zależności od przepisu szczegółowego.

Alkohol:

• 0,5 promila - stan nietrzeźwości^[26]; przestępstwo; art. 178 KK

• 0,2 - 0,5 promila - stan po spożyciu (użyciu) alkoholu - wykroczenie

Przedawnienie karania i wykonania kar:

• przedawnienie karania - po 2 latach

• przedawnienie wykonania kary - od momentu uprawomocnienia się wyroku - po upływie 3 lat

Zatarcie skazania - uznanie za niebyłe ukaranie za określone wykroczenie^[27] - po upływie 2 lat od wykroczenia, darowania, lub przedawnienia wykonania kary (art. 46 § 1).

Część szczególna kodeksu - 12 rozdziałów:

• Rozdział VIII: Wykroczenia przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu (Art. 49-64)

• Rozdział IX: Wykroczenia przeciwko instytucjom państwowym, samorządowym i społecznym (Art. 65-69)

• Rozdział X: Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu osób i mienia (Art. 70-83)

• Rozdział XI: Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji (Art. 84-103)

• Rozdział XII: Wykroczenia przeciwko osobie (Art. 104-108)

• Rozdział XIII: Wykroczenia przeciwko zdrowiu (Art. 109-118)

• Rozdział XIV: Wykroczenia przeciwko mieniu (Art. 119-131)

• Rozdział XV: Wykroczenia przeciwko interesom konsumentów (Art. 132-139)

• Rozdział XVI: Wykroczenia przeciwko obyczajności publicznej (Art. 140-142)

• Rozdział XVII: Wykroczenia przeciwko urządzeniom użytku publicznego (Art. 143-145)

• Rozdział XVIII: Wykroczenia przeciwko obowiązkowi ewidencji (Art. 146-147)

• Rozdział XIX: Szkodnictwo leśne, polne i ogrodowe (Art. 148-166)

Prawo procesowe

tego nie miałem, należało to przygotować z:

Prawo wykroczeń (materialne i procesowe) 3. wydanie, Andrzej Marek, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2002

Art.2 § 1 KPW rozróżnia trzy rodzaje postępowań:

1. zwyczajne

2. przyspieszone

3. nakazowe

2. i 3. zalicza się do szczególnych trybów postępowań, tak jak mandatowe, które nie jest jednak postępowaniem sądowym, lecz ma charakter warunkowy uzależniony od zgody obwinionego.

Postępowanie szczególne:^[L]

• mandatowe - drobne naruszenia prawa stwierdzone przez Policję lub inny uprawniony organ, grzywna od 20 do 500 PLN, wyjątkowo - 1000 PLN art. 96 § 1 KPW. Funkcja prewencyjno-wychowawcza. Jest postępowaniem zastępczym, warunkowym.

Dodatnie przesłanki postępowania mandatowego:

1. popełnienie wykroczenia, które ustawa i wydane na jej podstawie przepisy wykonawcze obejmują tym trybem,

2. brak wątpliwości, co do faktu wykroczenia i osoby sprawcy, które mogą wynikać:

1. ze schwytania sprawcy na gorącym uczynku lub bezpośrednio po nim,

2. z naocznego lub za pomocą urządzenia pomiarowo-kontrolnego stwierdzenia wykroczenia przez funkcjonariusza stosującego omawiany tryb, gdy nie ma wątpliwości co do osoby sprawcy,

3. uznanie - z uwagi na niewielką wagę wykroczenia - za wystarczające orzeczenie grzywny w wysokości od 10 do 500 PLN (w wypadku określonym w art. 9 § 1 do 1000 PLN - art. 96 § 1 KPW)

Ujemne przesłanki, wyłączające możliwość orzekania w trybie mandatowym:

1. wynikający z przepisów prawa materialnego obowiązek albo celowość (w razie fakultatywności ustawowej) orzeczenia wobec sprawcy środka karnego (np. zakazu prowadzenia pojazdów),

2. sytuacja określona w art. 10 KW, gdy wykroczenie wypełnia równocześnie znamiona przestępstwa (art. 96 § 2 KPW)

Trzy rodzaje mandatów karnych:

• mandat gotówkowy

• mandat kredytowy

• mandat kredytowy zaoczny

• nakazowe - ma charakter uproszczony, dotyczy z założenia wykroczeń o znikomej szkodliwości społecznej, których popełnienie i okoliczności są bezsporne. Przesłanki jego stosowania określa art. 93 § 2 KPW, nakaz karny orzeka się wyrokiem skazującym.

Dodatnie przesłanki postępowania nakazowego:

1. złożenie wniosku o ukaranie przez Policję lub inny organ uprawniony do występowania w charakterze oskarżyciela publicznego

2. dołączenie do wniosku materiału dowodowego uzyskanego w wyniku ustaleń dokonanych przez wnioskodawcę

3. brak wątpliwości co do popełnienia czynu, okoliczności czynu i osoby sprawcy

4. uznanie przez sąd, że nie zachodzi potrzeba orzeczenia kary surowszej niż grzywna w wysokości nie przekraczającej połowy górnej granicy ustawowego zagrożenia, a w wypadku orzekania zakazu prowadzenia pojazdów, że wystarczające będzie orzeczenie tego zakazu na okres nie dłuższy niż rok

Ujemne przesłanki postępowania nakazowego, stanowiące przeszkodę w rozpoznawaniu sprawy w tym trybie:

1. kwestionowanie przez obwinionego popełnienia czynu zarzucanego mu we wniosku o ukaranie. Nie stanowi natomiast przeszkody zakwestionowanie przez obwinionego wysokości mandatu karnego, gdy odmówił jego uiszczenia w postępowaniu poprzedzającym złożenie wniosku o ukaranie, jeżeli z załączonych materiałów wynika, że nie kwestionuje on faktu popełnienia wykroczenia i jego okoliczności,

2. wystąpienie sytuacji, gdy obwiniony musi korzystać z pomocy obrońcy art. 93 § 4 w okoliczności określonej w art. 21 § 1 KPW

• przyspieszone - stosowane celem przyspieszenia postępowania i wykonania wydanych w nim rozstrzygnięć. Stosuje się w nim przepisy Działu VIII KPW o postępowaniu zwyczajnym z uwzględnieniem odrębnych regulacji dotyczących postępowania przyspieszonego. Występują przesłanki podmiotowe i przedmiotowe jego stosowania.

Przesłanki podmiotowe, może być stosowany wobec sprawców wykroczeń (bez ograniczeń przedmiotowych), którzy:

1. nie mają stałego miejsca zamieszkania lub miejsca pobytu stałego,

2. przebywają jedynie czasowo na terytorium RP;

po ustaleniu, że rozpoznanie sprawy w postępowaniu zwyczajnym będzie niemożliwe lub znacznie utrudnione.

Przesłanki przedmiotowe stosowania postępowania przyspieszonego:

1. bez ograniczeń podmiotowych - wobec sprawców wykroczeń przeciwko mieniu i urządzeniom użytku publicznego (art. 124 i 143 KW), oraz przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu (art. 50, 51, 52a KW) popełnionych w związku z imprezami masowymi

2. w innych przypadkach, jeżeli ustawa tak stanowi art. 90 § 4 KPW

3. nie stosuje się go wobec sprawców podlegających orzecznictwu sądów wojskowych (art. 90 § 5 KPW)

4. wyłącznie wobec osób ujętych na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem i niezwłocznie doprowadzonych do sądu (art. 91 KPW)

Postępowanie odwoławcze^[M]

• apelacja - środek odwoławczy od wyroku I instancji, powodujący kontrolę wyroku przez instancję wyższą. Prawo jej wnoszenia służy wyłącznie stronom, tj. oskarżycielowi publicznemu, oskarżycielowi posiłkowemu i obwinionemu oraz reprezentantom stron tj. pełnomocnikowi oskarżyciela posiłkowego i obrońcy obwinionego. Zgodnie z generalnym upoważnieniem, apelację od wyroku może wnieść prokurator, przy czym jego udział wyłącza od udziału w postępowaniu apelacyjnym innego oskarżyciela publicznego, także tego, który składał wniosek o ukaranie.

Cechy apelacji:

1. dewolutywność - oznacza przeniesienie rozpoznania sprawy do sadu wyższej instancji

2. suspensywność - polega na wstrzymaniu zaskarżonego wyroku, ale klauzula natychmiastowej wykonalności którą może nadać wyrokowi sąd I instancji, co może spowodować wykonanie kary zanim sąd odwoławczy rozpozna apelację od wyroku - podważa ją i jest poważnym wyłomem w instancyjnej kontroli orzeczeń.

Termin wniesienia - 7 dni od daty otrzymania wyroku wraz z uzasadnieniem, a w postępowaniu przyspieszonym termin ten jest skrócony do 3 dni. Jest to termin zawity (nieprzekraczalny) jednak można go przywrócić, jeżeli jego niedotrzymanie nastąpiło z przyczyn niezależnych od strony.

Sąd odwoławczy rozpoznaje apelację w zasadzie na rozprawie, jednak w przypadkach przewidzianych w ustawie może rozpoznać ja na posiedzeniu (np. konieczność uchylenia bezwzględnych uchybień), w składzie jednoosobowym.

Po rozpoznaniu apelacji sąd orzeka wyrokiem o:

• utrzymaniu w mocy

• uchyleniu

• zmianie zaskarżonego wyroku.

Gwarancje dla obwinionego - sąd odwoławczy nie może skazać obwinionego, który został uniewinniony w I instancji lub co do którego umorzono postępowanie. Natomiast surowszą karę aresztu może orzec tylko wtedy, gdy nie zmienia ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżenia wyroku. W przypadku przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, sąd rejonowy orzeka tylko w granicach, w jakich nastąpiło przekazanie, może orzec na niekorzyść obwinionego tylko wtedy, gdy orzeczenie było zaskarżone na niekorzyść obwinionego, a w razie uchylenia wyroku tylko w zakresie rozstrzygnięcia o karze lub środku karnym możliwa jest zmiana na korzyść obwinionego, a więc uniewinnienie go lub umorzenie postępowania.

• zażalenie - jest środkiem odwoławczym od postanowień i zarządzeń zamykających drogę do wydania wyroku, a także od innych postanowień, zarządzeń i czynności, jeżeli przewiduje to ustawa.

Środek ten służy:

• stronom

• innej osobie, której decyzja lub czynność organu procesowego bezpośrednio dotyczy (art. 103 § 3 KPW)

• osobie, wobec której Policja zastosowała zatrzymanie (zażalenie do sądu - podlega niezwłocznemu rozpoznaniu przez sąd rejonowy)

Sąd właściwy do rozpoznania zażaleń:

• sąd okręgowy - na postanowienia i zarządzenia zamykające drogę do wydania wyroku (np. odmowa wszczęcia lub umorzenie wszczętego postępowania)

• sąd rejonowy - w innym równorzędnym składzie, na pozostałe postanowienia lub zarządzenia podlegające zaskarżeniu

Zażalenie to środek odwoławczy o:

1. względnej dewolutywności - sąd I instancji, na którego postanowienie złożono zażalenie, może je uwzględnić, jeżeli orzeka w tym samym składzie. W innym przypadku prezes sądu przekazuje zażalenie do rozpatrzenia sądowi odwoławczemu powołanemu do rozpatrywania zażaleń

2. względnej suspensywności - samo wniesienie zażalenia nie powoduje wstrzymania zaskarżonego postanowienia, ale sąd który je wydał, lub sąd powołany do rozpoznania zażalenia może wstrzymać wykonanie zaskarżonego postanowienia.

Kasacja^[N] - to nadzwyczajny środek zaskarżenia prawomocnych orzeczeń kończących postępowanie, z powodu uchybień stanowiących bezwzględną podstawę uchylenia orzeczenia lub innego rażącego naruszenia prawa, jeżeli mogło ono mieć wpływ na treść orzeczenia.

W wyniku rozpoznania kasacji może nastąpić uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do rozpoznania sądowi, w którym nastąpiło uchybienie, lub umorzenie postępowania.

Prawo wniesienia kasacji w sprawach o wykroczenia nie przysługuje stronom (które mogą zwracać się jedynie z prośbą do uprawnionych organów o wniesienie kasacji), a jedynie:

1. Ministrowi Sprawiedliwości - Prokuratorowi Generalnemu

2. Rzecznikowi Praw Obywatelskich

3. Naczelnemu Prokuratorowi Wojskowemu - w odniesieniu do orzeczeń sądów wojskowych.

Kasację wnosi się bezpośrednio do Sądu Najwyższego. Na korzyść obwinionego może być wniesiona i rozpoznana niezależnie od wykonania kary, zatarcia ukarania oraz okoliczności wyłączających ściganie. Natomiast na niekorzyść oskarżonego, kasacja, ograniczona jest terminem - nie można jej uwzględnić, jeżeli została wniesiona po upływie 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia (termin prekluzyjny - nie można go przedłużyć, ani przywrócić, niezależnie od przyczyn uchybienia terminowi). Ponadto, kasację w stosunku do tego samego obwinionego i tego samego orzeczenia, każdy z uprawnionych podmiotów może wnieść tylko raz.

Po przyjęciu kasacji SN może wstrzymać wykonanie zaskarżonego orzeczenia do czasu jej rozpoznania. W sprawach o wykroczenia, SN rozpoznaje kasację jednoosobowo, chyba że ustawa stanowi inaczej albo Prezes Sądu Najwyższego zarządzi rozpoznanie kasacji w składzie 3 sędziów. Kasację od wyroku SN rozpoznaje na rozprawie, a od postanowienia może rozpoznać na posiedzeniu, w którym strony mogą wziąć udział.

Po rozpoznaniu kasacji SN może wydać orzeczenie o:

• oddaleniu kasacji

• uchyleniu zaskarżonego orzeczenia w całości lub w części

• przekazaniu sprawy - po uchyleniu orzeczenia - do ponownego rozpoznania

• uniewinnieniu obwinionego, jeżeli skazanie (ukaranie) było oczywiście niesłuszne.

Z chwilą uchylenia zaskarżonego wyroku wykonanie kary ustaje, a karę już wykonaną zalicza się na poczet nowo orzeczonej - art. 538 KPK w zw. z art. 112 KPW.

Przypisy końcowe

^[1] proces karny - zespół prawnie uregulowanych czynności, których celem jest wykrycie przestępstwa i jego sprawcy, osądzenie go za to przestępstwo i ewentualnie wykonanie kary, lub środków karnych, lub środków zabezpieczających

^[2] penalizacja - (kryminalizacja) - rozszerzenie zakresu czynów uznanych za przestępstwo przez wprowadzenie nowych przepisów karnych. ( przesunięcie z wykroczeń do działu przestępstw, np. art. 178 a) KK - o prowadzeniu pojazdów w stanie nietrzeźwości)

dekryminalizacja - przesunięcie czynu z działu przestępstw do wykroczeń.

^[3] Art. 175. (Konstytucji RP)

1. Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe.

2. Sąd wyjątkowy lub tryb doraźny może być ustanowiony tylko na czas wojny.

^[4] Art. 237. (Konstytucji RP)

1. W okresie 4 lat od dnia wejścia w życie Konstytucji w sprawach o wykroczenia orzekają kolegia do spraw wykroczeń przy sądach rejonowych, przy czym o karze aresztu orzeka sąd.

2. Odwołanie od orzeczenia kolegium rozpoznaje sąd.

^[5] apelacja - środek odwoławczy od wyroku I instancji, powodujący kontrolę wyroku przez instancję wyższą.

^[6] Art. 4. § 1. Wykroczenie uważa się za popełnione w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany.

§ 2. Wykroczenie uważa się za popełnione na miejscu, gdzie sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany, albo gdzie skutek nastąpił lub miał nastąpić.

^[7] Art. 33. § 1. Jeżeli tę samą osobę oskarżono o kilka przestępstw, a sprawy należą do właściwości różnych sądów tego samego rzędu, właściwy jest sąd, w którego okręgu najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze.

§ 2. Jeżeli sprawy należą do właściwości sądów różnego rzędu, sprawę rozpoznaje sąd wyższego rzędu.

^[8] Art. 32. § 1. Jeżeli nie można ustalić miejsca popełnienia przestępstwa, właściwy jest sąd, w którego okręgu:

1) ujawniono przestępstwo,

2) ujęto oskarżonego,

3) oskarżony przed popełnieniem przestępstwa stale mieszkał lub czasowo przebywał

- zależnie od tego, gdzie najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze.

§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli przestępstwo popełniono za granicą. § 3. Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej sądu według przepisów poprzedzających, sprawę rozpoznaje sąd właściwy dla dzielnicy Śródmieście gminy Warszawa-Centrum.

^[9] Art. 56. § 1. Kto bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom organizuje lub przeprowadza publiczną zbiórkę ofiar,

- podlega karze grzywny.

§ 2. Podżeganie i pomocnictwo są karalne.

§ 3. Można orzec przepadek przedmiotów uzyskanych ze zbiórki przeprowadzonej wbrew warunkom zezwolenia, orzeka się zaś ich przepadek gdy zbiórkę przeprowadzono bez zezwolenia.

§ 4. Można orzec przepadek przedmiotów uzyskanych z czynu określonego w § 1 także wtedy, gdy zostały one przekazane przez sprawcę innej osobie lubinstytucji, jak i przepadek pieniędzy uzyskanych za zebrane ofiary w naturze i rzeczy nabytych za uzyskane ze zbiórki pieniądze.

§ 5. Przedmioty, co do których orzeczono przepadek należy przekazać instytucji pomocy społecznej lub instytucji kulturalno-oświatowej.

^[10] Art. 51. § 1. Kto krzykiem, hałasem, alarmem lub innym wybrykiem zakłóca spokój, porządek publiczny, spoczynek nocny albo wywołuje zgorszenie w miejscu publicznym,

- podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 ma charakter chuligański lub sprawca dopuszcza się go, będąc pod wpływem alkoholu,

- podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 3. Podżeganie i pomocnictwo są karalne.

^[11] Art. 49. § 1. Kto w miejscu publicznym demonstracyjnie okazuje lekceważenie Narodowi Polskiemu, Rzeczypospolitej Polskiej lub jej konstytucyjnym organom,

- podlega karze aresztu albo grzywny.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto narusza przepisy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej.

^[12] Art. 66. § 1. Kto ze złośliwości lub swawoli, chcąc wywołać niepotrzebną czynność fałszywym alarmem, informacją lub innym sposobem, wprowadza w błąd instytucję użyteczności publicznej albo inny organ ochrony bezpieczeństwa, porządku publicznego lub zdrowia,

- podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny do 1 500 złotych.

§ 2. Jeżeli wykroczenie spowodowało niepotrzebną czynność, można orzec nawiązkę do wysokości 1 000 złotych.

^[13] Art. 105. § 1. Kto przez rażące naruszenie obowiązków wynikających z władzy rodzicielskiej dopuszcza do popełnienia przez nieletniego czynu zabronionego przez ustawę jako przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie lub wykroczenie skarbowe i wskazującego na demoralizację nieletniego,

- podlega karze grzywny albo karze nagany.

§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 popełnia osoba, pod której nadzór odpowiedzialny oddano nieletniego,

- podlega karze ograniczenia wolności,grzywny albo karze nagany.

§ 3. W wypadkach określonych w § 1 i 2, jeżeli nieletni czynem swym wyrządził szkodę, można orzec nawiązkę do wysokości 1 000 złotych.

^[14] Art. 119. § 1. Kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza 250 złotych,

- podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2. Usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo są karalne.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 dopuścił się go na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.

§ 4. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1, można orzec obowiązek zapłaty równowartości ukradzionego lub przywłaszczonegomienia, jeżeli szkoda nie została naprawiona.

^[15] Art. 50. Kto nie opuszcza zbiegowiska publicznego pomimo wezwania właściwego organu,

- podlega karze aresztu albo grzywny.

^[16] Art. 16. § 1. Nie popełnia wykroczenia, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone nie przedstawia wartości oczywiście większej niż dobro ratowane.

§ 2. Przepisu § 1nie stosuje się, gdy sprawca poświęca dobro, które ma szczególny obowiązek chronić nawet z narażeniem się na niebezpieczeństwa osobiste.

^[17] Art. 8. Na zasadach określonych w niniejszej ustawie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu lat 17.

^[18] zgodnie z określeniem w kodeksie karnym:

Art. 10. § 1. Na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat.

§ 2. Nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego określonego w Art. 134. Art. 148.§ 1, 2 lub 3, Art. 156.§ 1 lub 3, Art. 163.§ 1 lub 3, Art. 166. Art. 173.§ 1 lub 3, Art. 197.§ 3, Art. 252.§ 1 lub 2 oraz w Art. 280. może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.

§ 3. W wypadku określonym w § 2 orzeczona kara nie może przekroczyć dwóch trzecich górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisane sprawcy przestępstwo; sąd może zastosować także nadzwyczajne złagodzenie kary.

§ 4. W stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18, sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają.

^[19] Art. 17. § 1. Nie popełnia wykroczenia, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.

§ 2. Jeżeli w czasie popełnienia wykroczenia zdolność rozpoznawania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, można odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego.

§ 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się, gdy sprawca wykroczenia wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał albo mógł przewidzieć.

^[20] patrz przypis 19

^[21] Art. 12. Odpowiada za podżeganie, kto chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego.

^[22] Art. 13. Odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji; odpowiada za pomocnictwo także ten, kto wbrew prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego swoim zaniechaniem ułatwia innej osobie jego popełnienie.

^[23] Art. 14. § 1. Odpowiedzialność za podżeganie i pomocnictwo zachodzi wtedy, gdy ustawa tak stanowi i tylko w razie dokonania przez sprawcę czynu zabronionego.

§ 2. Każdy ze współdziałających w popełnieniu czynu zabronionego odpowiada w granicach swojej umyślności lub nieumyślności, niezależnieod odpowiedzialności pozostałych współdziałających.

§ 3. Karę za podżeganie lub za pomocnictwo wymierza się w granicach zagrożenia przewidzianego dla danego wykroczenia.

^[24] Art. 11. § 1. Odpowiada za usiłowanie, kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie następuje.

§ 2. Odpowiedzialność za usiłowanie zachodzi, gdy ustawa tak stanowi.

§ 3. Karę za usiłowanie wymierza się w granicach zagrożenia przewidzianego dla danego wykroczenia.

§ 4. Nie podlega karze za usiłowanie, kto dobrowolnie odstąpił od czynu lub zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego.

^[25] Art. 39. § 1. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie, można - biorąc pod uwagę charakter i okoliczności czynu lub właściwości i warunki osobiste sprawcy - zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary albo odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego.

§ 2. Nadzwyczajne złagodzenie polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia albo kary łagodniejszego rodzaju.

§ 3. (skreślony).

§ 4. W razie odstąpienia od wymierzenia kary można zastosować do sprawcy środek oddziaływania społecznego, mający na celu przywrócenie naruszonego porządku prawnego lub naprawienie wyrządzonej krzywdy, polegający zwłaszcza na przeproszeniu pokrzywdzonego, uroczystym zapewnieniu niepopełniania więcej takiego czynu albo zobowiązania sprawcy do przywrócenia stanu poprzedniego.

Art. 41. W stosunku do sprawcy czynu można poprzestać na zastosowaniu pouczenia, zwróceniu uwagi, ostrzeżeniu lub na zastosowaniu innych środków oddziaływania wychowawczego.

^[26] z kodeksu karnego: § 16. Stan nietrzeźwości w rozumieniu tego kodeksu zachodzi, gdy:

1) zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub

2) zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.

^[27] Art. 46. § 1. Ukaranie uważa się za niebyłe po upływie 2 lat od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania kary.

§ 2. Jeżeli ukarany przed upływem okresu przewidzianego w § 1 popełnił nowe wykroczenie, za które wymierzono mu karę aresztu, ograniczenia wolności lub grzywny, ukaranie za oba wykroczenia uważa się za niebyłe po upływie 2 lat od wykonania, darowania albo od przedawnienia wykonania kary za nowe wykroczenie.

§ 3. Jeżeli orzeczono środek karny, uznanie ukarania za niebyłe nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem wykonania.

^[A] Art. 32. Karami są:

1) grzywna,

2) ograniczenie wolności,

3) pozbawienie wolności,

4) 25 lat pozbawienia wolności,

5) dożywotnie pozbawienie wolności.

Art. 33. § 1. Grzywnę wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki; jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, zaś najwyższa 360.

§ 2. Sąd może wymierzyć grzywnę także obok kary pozbawienia wolności wymienionej w Art. 32.pkt 3, jeżeli sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść majątkową osiągnął.

§ 3. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od 10 złotych, ani też przekraczać 2 000 złotych.

Art. 34. § 1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 12 miesięcy; wymierza się ją w miesiącach.

§ 2. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany:

1) nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu,

2) jest obowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd,

3) ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.

Art. 35. § 1. Obowiązek określony w Art. 34.§ 2 pkt 2 polega na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne wskazanej przez sąd w odpowiednim zakładzie pracy, placówce służby zdrowia, opieki społecznej, organizacji lub instytucji niosącej pomoc charytatywną lub na rzecz społeczności lokalnej, w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym.

§ 2. W stosunku do osoby zatrudnionej sąd, zamiast obowiązku określonego w § 1, może orzec potrącenie od 10 do 25% wynagrodzenia za pracę na rzecz Skarbu Państwa albo na cel społeczny wskazany przez sąd; w okresie odbywania kary skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy.

§ 3. Miejsce, czas, rodzaj lub sposób wykonywania obowiązku pracy, o którym mowa w § 1, sąd określa po wysłuchaniu skazanego.

Art. 36. § 1. Wymierzając karę ograniczenia wolności, sąd może oddać skazanego pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.

§ 2. Wymierzając karę ograniczenia wolności, sąd może orzec wobec skazanego obowiązki wymienione w Art. 72.§ 1 pkt 2, 3 lub 5 oraz § 2.

§ 3. Przepis Art. 74.stosuje się odpowiednio.

Art. 37. Kara pozbawienia wolności wymieniona w Art. 32.pkt 3 trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 15 lat; wymierza się ją w miesiącach i latach.

Art. 38. § 1. Jeżeli ustawa przewiduje obniżenie albo nadzwyczajne obostrzenie górnej granicy ustawowego zagrożenia, w wypadku alternatywnego zagrożenia karami wymienionymi w Art. 32.pkt 1-3 obniżenie albo obostrzenie odnosi się do każdej z tych kar.

§ 2. Kara nadzwyczajnie obostrzona nie może przekroczyć 540 stawek dziennych grzywny, 18 miesięcy ograniczenia wolności albo 15 lat pozbawienia wolności.

§ 3. Jeżeli ustawa przewiduje obniżenie górnej granicy ustawowego zagrożenia, kara wymierzona za przestępstwo zagrożone karą dożywotniego pozbawienia wolności nie może przekroczyć 25 lat pozbawienia wolności, a za przestępstwo zagrożone karą 25 lat pozbawienia wolności nie może przekroczyć 15 lat pozbawienia wolności.

^[B] Środki karne

Art. 39. Środkami karnymi są:

1) pozbawienie praw publicznych,

2) zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej,

3) zakaz prowadzenia pojazdów,

4) przepadek przedmiotów,

5) obowiązek naprawienia szkody,

6) nawiązka,

7) świadczenie pieniężne,

8) podanie wyroku do publicznej wiadomości.

Art. 40. § 1. Pozbawienie praw publicznych obejmuje utratę czynnego i biernego prawa wyborczego do organu władzy publicznej, organu samorządu zawodowego lub gospodarczego, utratę prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości oraz do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego lub zawodowego, jak również utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego; pozbawienie praw publicznych obejmuje ponadto utratę orderów, odznaczeń i tytułów honorowych oraz utratę zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw.

§ 2. Sąd może orzec pozbawienie praw publicznych w razie skazania na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 za przestępstwo popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie.

Art. 41. § 1. Sąd może orzec zakaz zajmowania określonego stanowiska albo wykonywania określonego zawodu, jeżeli sprawca nadużył przy popełnieniu przestępstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu albo okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.

§ 2. Sąd może orzec zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej w razie skazania za przestępstwo popełnione w związku z prowadzeniem takiej działalności, jeżeli dalsze jej prowadzenie zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.

Art. 42. § 1. Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji.

§ 2. Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych albo pojazdów mechanicznych określonego rodzaju, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa wymienionego w § 1 był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia określonego w Art. 173. 174 lub 177.

§ 3. Sąd może orzec zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na zawsze, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa określonego w Art. 173.lub 174, którego następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, albo w czasie popełnienia przestępstwa określonego w Art. 177.§ 2 lub w Art. 355.§ 2 był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia.

§ 4. Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na zawsze w razie ponownego skazania osoby prowadzącej pojazd mechaniczny w warunkach określonych w § 3.

Art. 43. § 1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pozbawienie praw publicznych oraz zakazy wymienione w Art. 39.pkt 2 lub 3 orzeka się w latach, od roku do lat 10.

§ 2. Pozbawienie praw publicznych lub zakaz obowiązuje od uprawomocnienia się orzeczenia; okres, na który środek orzeczono, nie biegnie w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, chociażby orzeczonej za inne przestępstwo.

§ 3. Orzekając zakaz określony w Art. 42. sąd nakłada obowiązek zwrotu dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdu; do chwili wykonania obowiązku okres, na który orzeczono zakaz, nie biegnie.

Art. 44. § 1. Sąd orzeka przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa, chyba że podlegają zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi.

§ 2. Sąd może orzec przepadek przedmiotów stanowiących mienie ruchome, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa, chyba że podlegają zwrotowi innemu podmiotowi.

§ 3. Przepadku określonego w § 2 nie stosuje się, jeżeli jego orzeczenie byłoby niewspółmierne do wagi popełnionego czynu; sąd może wówczas orzec nawiązkę na rzecz Skarbu Państwa.

§ 4. W razie świadomie spowodowanej przez sprawcę niemożności orzeczenia przepadku przedmiotów wymienionych w § 1 lub 2, sąd może orzec obowiązek uiszczenia kwoty pieniężnej stanowiącej ich równowartość.

§ 5. W razie skazania za przestępstwo polegające na naruszeniu zakazu wytwarzania, posiadania, obrotu lub przewozu określonych przedmiotów, sąd może orzec ich przepadek.

§ 6. Jeżeli przedmioty wymienione w § 2 lub 5 nie stanowią własności sprawcy, przepadek można orzec tylko w wypadkach przewidzianych w ustawie; w razie współwłasności orzeka się przepadek udziału należącego do sprawcy albo obowiązek uiszczenia kwoty pieniężnej stanowiącej równowartość udziału sprawcy.

§ 7. Przedmioty objęte przepadkiem przechodzą na własność Skarbu Państwa z chwilą uprawomocnienia się wyroku.

Art. 45. § 1. Jeżeli sprawca osiągnął, chociażby pośrednio, korzyść majątkową z popełnienia przestępstwa, sąd może orzec jej przepadek lub przepadek jej równowartości. Przepadku nie orzeka się w całości lub w części, jeżeli korzyść lub jej równowartość podlega zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi.

§ 2. W razie skazania sprawcy, o którym mowa w art. 65, lub sprawcy, który osiągnął z popełnienia przestępstwa korzyść majątkową znacznej wartości, sąd orzeka przepadek osiągniętej korzyści lub jej równowartości. Przepis § 1 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.

§ 3. Objęta przepadkiem korzyść majątkowa lub jej równowartość przechodzi na własność Skarbu Państwa z chwilą uprawomocnienia się wyroku.

Art. 46. § 1. W razie skazania za przestępstwo spowodowania śmierci, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji lub przestępstwo przeciwko środowisku, mieniu lub obrotowi gospodarczemu, sąd, na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej, orzeka obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody w całości albo w części; przepisów prawa cywilnego o przedawnieniu roszczenia oraz możliwości zasądzenia renty nie stosuje się.

§ 2. Zamiast obowiązku określonego w § 1 sąd może orzec na rzecz pokrzywdzonego nawiązkę w celu zadośćuczynienia za ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała, rozstrój zdrowia, a także za doznaną krzywdę.

Art. 47. § 1. W razie skazania za umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu albo za inne przestępstwo umyślne, którego skutkiem jest śmierć człowieka, ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, sąd może orzec nawiązkę na wskazany cel społeczny związany z ochroną zdrowia.

§ 2. W razie skazania za przestępstwo przeciwko środowisku, sąd może orzec nawiązkę na wskazany cel społeczny związany z ochroną środowiska.

Art. 47a. W razie skazania sprawcy za przestępstwo określone w Art. 173. 174, 177 lub 355, prowadzącego pojazd mechaniczny, jeżeli był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo zbiegł z miejsca zdarzenia, sąd orzeka nawiązkę na rzecz instytucji lub organizacji społecznej, do której zadań lub statutowych celów należy świadczenie pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach komunikacyjnych.

Art. 48. § 1. Wysokość jednej nawiązki nie może przekraczać dziesięciokrotności najniższego miesięcznego wynagrodzenia w czasie orzekania w pierwszej instancji.

§ 2. Nawiązka określona w Art. 47.§ 2 może być orzeczona w wysokości od trzykrotnego do dwudziestokrotnego najniższego wynagrodzenia w czasie orzekania w pierwszej instancji.

§ 3. Nawiązkę określoną w Art. 47. orzeka się w wysokości od trzykrotnego do stukrotnego najniższego wynagrodzenia w czasie orzekania w pierwszej instancji.

Art. 49. Odstępując od wymierzenia kary, a także w wypadkach przewidzianych w ustawie, sąd może orzec świadczenie pieniężne wymienione w Art. 39.pkt 7 na określony cel społeczny; nie może ono przekroczyć trzykrotności najniższego miesięcznego wynagrodzenia w czasie orzekania w pierwszej instancji.

Art. 49a. § 1. W razie skazania sprawcy za przestępstwo określone w Art. 178a., sąd orzeka świadczenie pieniężne wymienione w Art. 39.pkt 7 na rzecz instytucji lub organizacji społecznej określonej w Art. 47a.

§ 2. Świadczenie pieniężne określone w § 1 nie może przekroczyć dziesięciokrotności najniższego wynagrodzenia w czasie orzekania w pierwszej instancji.

Art. 50. Sąd może orzec w wypadkach przewidzianych w ustawie podanie wyroku do publicznej wiadomości w sposób przez siebie określony.

Art. 51. Sąd, uznając za celowe orzeczenie pozbawienia lub ograniczenia praw rodzicielskich lub opiekuńczych w razie popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego lub we współdziałaniu z nim, zawiadamia o tym właściwy sąd rodzinny.

Art. 52. W wypadku skazania za przestępstwo przynoszące korzyść majątkową osobie fizycznej, prawnej lub jednostce organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, a popełnione przez sprawcę działającego w jej imieniu lub interesie, sąd zobowiązuje podmiot, który uzyskał korzyść majątkową, do jej zwrotu w całości lub w części na rzecz Skarbu Państwa; nie dotyczy to korzyści majątkowej podlegającej zwrotowi innemu podmiotowi.

^[C] Środki zabezpieczające

Art. 93. Sąd może orzec przewidziany w tym rozdziale środek zabezpieczający związany z umieszczeniem w zakładzie zamkniętym tylko wtedy, gdy to jest niezbędne, aby zapobiec ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego związanego z jego chorobą psychiczną, upośledzeniem umysłowym lub uzależnieniem od alkoholu lub innego środka odurzającego; przed orzeczeniem tego środka sąd wysłuchuje lekarzy psychiatrów oraz psychologa.

Art. 94. § 1. Jeżeli sprawca, w stanie niepoczytalności określonej w Art. 31.§ 1, popełnił czyn zabroniony o znacznej społecznej szkodliwości i zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że popełni taki czym ponownie, sąd orzeka umieszczenie sprawcy w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym.

§ 2. Czasu pobytu w zakładzie nie określa się z góry; sąd orzeka zwolnienie sprawcy, jeżeli jego dalsze pozostawanie w zakładzie nie jest konieczne.

§ 3. Sąd może zarządzić ponowne umieszczenie sprawcy określonego w § 1 w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym, jeżeli przemawiają za tym okoliczności wymienione w § 1 lub w Art. 93. zarządzenie nie może być wydane po upływie 5 lat od zwolnienia z zakładu.

Art. 95. § 1. Skazując sprawcę na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo popełnione w stanie ograniczonej poczytalności określonej w Art. 31.§ 2, sąd może orzec umieszczenie sprawcy w zakładzie karnym, w którym stosuje się szczególne środki lecznicze lub rehabilitacyjne.

§ 2. Jeżeli wyniki leczenia lub rehabilitacji za tym przemawiają, sąd może sprawcę określonego w § 1 skazanego na karę nie przekraczającą 3 lat pozbawienia wolności, warunkowo zwolnić na zasadach określonych w Art. 77.82, bez ograniczeń wynikających z Art. 78.§ 1 lub 2; dozór jest obowiązkowy.

Art. 96. § 1. Skazując sprawcę na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo popełnione w związku z uzależnieniem od alkoholu lub innego środka odurzającego, sąd może orzec umieszczenie sprawcy w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego, jeżeli zachodzi wysokie prawdopodobieństwo ponownego popełnienia przestępstwa związanego z tym uzależnieniem.

§ 2. Środka określonego w § 1 nie orzeka się, jeżeli sprawcę skazano na karę pozbawienia wolności przekraczającą 2 lata.

§ 3. Czasu pobytu w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego nie określa się z góry; nie może on trwać krócej niż 3 miesiące i dłużej niż 2 lata. O zwolnieniu z zakładu rozstrzyga sąd na podstawie wyników leczenia, po zapoznaniu się z opinią prowadzącego leczenie.

§ 4. Na poczet kary sąd zalicza okres pobytu skazanego w zakładzie, o którym mowa w § 1.

Art. 97. § 1. W zależności od postępów leczenia sprawcy określonego w Art. 96.§ 1 sąd może go skierować, na okres próby od 6 miesięcy do lat 2, na leczenie ambulatoryjne lub rehabilitację w placówce leczniczo-rehabilitacyjnej, oddając go równocześnie pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.

§ 2. Sąd może zarządzić ponowne umieszczenie skazanego w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego albo w zakładzie karnym, jeżeli skazany w okresie próby uchyla się od poddania się leczeniu lub rehabilitacji albo popełnia przestępstwo lub rażąco narusza porządek prawny albo regulamin placówki leczniczo-rehabilitacyjnej.

§ 3. Jeżeli w okresie próby i w ciągu dalszych 6 miesięcy nie zarządzono ponownego umieszczenia skazanego w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego albo w zakładzie karnym, karę uważa się za odbytą w upływem okresu próby.

Art. 98. Jeżeli wyniki leczenia, o których mowa w Art. 96.§ 3, za tym przemawiają, sąd warunkowo zwalnia skazanego z pozostałej do odbycia reszty kary na zasadach określonych w Art. 77.82, bez ograniczeń wynikających z Art. 78.§ 1 lub 2; dozór jest obowiązkowy.

Art. 99. § 1. Jeżeli sprawca dopuścił się czynu zabronionego w stanie niepoczytalności określonej w Art. 31.§ 1, sąd może orzec tytułem środka zabezpieczającego zakazy wymienione w Art. 39.pkt 2 lub 3, jeżeli jest to konieczne ze względu na ochronę porządku prawnego oraz przepadek wymieniony w Art. 39.pkt 4.

§ 2. Wymienione w § 1 zakazy orzeka się bez określenia terminu; sąd uchyla zakaz, jeżeli ustały przyczyny jego orzeczenia.

Art. 100. Jeżeli społeczna szkodliwość czynu jest znikoma, a także w razie warunkowego umorzenia postępowania albo stwierdzenia, że zachodzi okoliczność wyłączająca ukaranie sprawcy czynu zabronionego, sąd może orzec przepadek wymieniony w Art. 39.pkt 4.

^[D]

Art. 1. § 1. Odpowiedzialności za wykroczenie podlega ten tylko, kto popełnia czyn społecznie szkodliwy,zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5 000 złotych lub nagany.

§ 2. Nie popełnia wykroczenia sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.

^[E]

Art. 7. § 1. Nieświadomość tego, że czyn jest zagrożony karą, nie wyłącza odpowiedzialności, chyba że nieświadomość była usprawiedliwiona.

§ 2. Nie popełnia wykroczenia umyślnego, kto pozostaje w błędzie co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego.

Art. 8. Na zasadach określonych w niniejszej ustawie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu lat 17.

Art. 17. § 1. Nie popełnia wykroczenia, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.

^[F] (z kodeksu karnego)

Art. 7. § 1. Przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem.

§ 2. Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą.

§ 3. Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.

Art. 8. Zbrodnię można popełnić tylko umyślnie; występek można popełnić także nieumyślnie, jeżeli ustawa tak stanowi.

^[G] (z Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia)

Dział II

Sąd

Rozdział 1

Właściwość i skład sądu

Art. 9. § 1. W sprawach o wykroczenia w pierwszej instancji orzeka sąd rejonowy, z zastrzeżeniem spraw określonych w art. 10.

§ 2. Sąd właściwy do rozpoznania sprawy rozpoznaje także środki zaskarżenia w wypadkach wskazanych w ustawie oraz przeprowadza inne czynności, gdy ustawa to przewiduje.

Art. 10. § 1. W sprawach o wykroczenia popełnione przez:

1) żołnierzy w czynnej służbie wojskowej,

2) żołnierzy sił zbrojnych państw obcych, przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz członków ich personelu cywilnego, jeżeli pozostają w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, o ile ustawa lub umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, nie stanowi inaczej

- orzekają w pierwszej instancji wojskowe sądy garnizonowe.

§ 2. Przepis art. 9 § 2 stosuje się odpowiednio do sądów wojskowych.

Art. 11. § 1. Przy ustalaniu właściwości sądu stosuje się odpowiednio przepisy art. 31, 32, 33 § 1, art. 34-36, 39 i 43 Kodeksu postępowania karnego, a w odniesieniu do sądu, o którym mowa w art. 10, także art. 651 Kodeksu postępowania karnego.

§ 2. Sąd okręgowy może z inicjatywy właściwego sądu przekazać sprawę do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu w ramach okręgu tego samego sądu okręgowego, jeżeli wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości.

§ 3. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio do wojskowego sądu okręgowego, w wypadku, w którym inicjatywa pochodzi od wojskowego sądu garnizonowego.

Art. 12. § 1. Spory o właściwość między sądami rejonowymi rozstrzyga sąd okręgowy, właściwy dla okręgu, w którym działa sąd, który pierwszy wszczął spór.

§ 2. Spory o właściwość między wojskowymi sądami garnizonowymi rozstrzyga wojskowy sąd okręgowy, nadrzędny nad sądem, który pierwszy wszczął spór.

Art. 13. § 1. Sąd rejonowy orzeka na rozprawie i na posiedzeniu jednoosobowo.

§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do wojskowego sądu garnizonowego oraz do sądu orzekającego w sprawach, o którym mowa w art. 12 § 1 i 2.

Art. 14. § 1. Sądem odwoławczym w sprawach o wykroczenia podlegających właściwości sądów powszechnych, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, jest:

1) sąd okręgowy do rozpoznania apelacji oraz zażaleń na postanowienia i zarządzenia zamykające drogę do wydania wyroku,

2) sąd rejonowy w innym równorzędnym składzie do rozpoznania pozostałych zażaleń.

§ 2. Sądem odwoławczym w sprawach o wykroczenia podlegających właściwości sądów wojskowych, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, jest wojskowy sąd okręgowy.

§ 3. Sąd okręgowy i wojskowy sąd okręgowy ponadto rozpoznają sprawy przekazane im przez ustawę.

§ 4. W sprawach określonych w § 1 i 2 sądy w nich wskazane orzekają na rozprawie i na posiedzeniu jednoosobowo.

§ 5. W sprawach określonych w § 3 sądy orzekają jednoosobowo, chyba że ustawa stanowi inaczej albo prezes sądu zarządzi orzekanie w składzie trzech sędziów.

Art. 15. § 1. Sąd apelacyjny rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń i zarządzeń wydawanych w pierwszej instancji przez sąd okręgowy oraz inne sprawy przekazane mu przez ustawę.

§ 2. Sąd Najwyższy rozpoznaje kasacje i inne sprawy przekazane mu przez ustawę.

§ 3. W sprawach, w których orzekały sądy wojskowe, uprawnienia sądu okręgowego ma wojskowy sąd okręgowy, a uprawnienia sądu apelacyjnego i Sądu Najwyższego ma Sąd Najwyższy - Izba Wojskowa.

§ 4. Sądy wskazane w § 1-3 orzekają jednoosobowo, chyba że ustawa stanowi inaczej albo prezes sądu lub Prezes Sądu Najwyższego zarządzi orzekanie w składzie trzech sędziów.

^[H] (z Prawa o ustroju sądów powszechnych)

Art. 13. § 1. W sądzie rejonowym mogą być tworzone, w jego siedzibie lub poza jego siedzibą, sądy grodzkie jako wydziały lub wydziały zamiejscowe sądów rejonowych.

§ 2. Sądom grodzkim powierza się rozpoznawanie spraw:

1) o wykroczenia w pierwszej instancji,

2) o wykroczenia skarbowe i przestępstwa skarbowe zagrożone karą grzywny do 360 stawek dziennych lub zagrożone karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności do lat 2,

3) o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego, z wyjątkiem spraw podlegających rozpoznaniu z udziałem ławników,

4) o pozostałe przestępstwa, podlegające rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym,

5) cywilnych podlegających rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym oraz dotyczących depozytów sądowych i przepadku rzeczy.

§ 3. Sądy grodzkie tworzy i znosi Minister Sprawiedliwości w drodze rozporządzenia. W rozporządzeniu o utworzeniu sądu grodzkiego należy określić jego siedzibę, obszar właściwości w granicach obszaru właściwości sądu rejonowego oraz zakres spraw przekazanych do rozpoznawania sądowi grodzkiemu, spośród spraw wymienionych w § 2. Przy tworzeniu i znoszeniu sądów grodzkich należy kierować się ilością spraw wpływających do sądów oraz względami ekonomii postępowania sądowego.

^[I] w związku z art. 11 § 1 kpw, odpowiednie przepisy KPK

Art. 31. § 1. Miejscowo właściwy do rozpoznania sprawy jest sąd, w którego okręgu popełniono przestępstwo.

§ 2. Jeżeli przestępstwo popełniono na polskim statku wodnym lub powietrznym, a § 1 nie może mieć zastosowania, właściwy jest sąd macierzystego portu statku.

§ 3. Jeżeli przestępstwo popełniono w okręgu kilku sądów, właściwy jest sąd, w którego okręgu najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze.

Art. 32. § 1. Jeżeli nie można ustalić miejsca popełnienia przestępstwa, właściwy jest sąd, w którego okręgu:

1) ujawniono przestępstwo,

2) ujęto oskarżonego,

3) oskarżony przed popełnieniem przestępstwa stale mieszkał lub czasowo przebywał

- zależnie od tego, gdzie najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze.

§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli przestępstwo popełniono za granicą. § 3. Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej sądu według przepisów poprzedzających, sprawę rozpoznaje sąd właściwy dla dzielnicy Śródmieście gminy Warszawa-Centrum .

Art. 33. § 1. Jeżeli tę samą osobę oskarżono o kilka przestępstw, a sprawy należą do właściwości różnych sądów tego samego rzędu, właściwy jest sąd, w którego okręgu najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze.

§ 2. Jeżeli sprawy należą do właściwości sądów różnego rzędu, sprawę rozpoznaje sąd wyższego rzędu.

Art. 34. § 1. Sąd właściwy dla sprawców przestępstw jest również właściwy dla pomocników, podżegaczy oraz innych osób, których przestępstwo pozostaje w ścisłym związku z przestępstwem sprawcy, jeżeli postępowanie przeciwko nim toczy się jednocześnie.

§ 2. Sprawy osób wymienionych w § 1 powinny być połączone we wspólnym postępowaniu; przepis art. 33 stosuje się odpowiednio.

§ 3. Jeżeli zachodzą okoliczności utrudniające łączne rozpoznanie spraw, o których mowa w § 1 i 2, można wyłączyć i odrębnie rozpoznać sprawę poszczególnych osób lub o poszczególne czyny; sprawa wyłączona podlega rozpoznaniu przez sąd właściwy według zasad ogólnych.

Art. 35. § 1. Sąd bada z urzędu swą właściwość, a w razie stwierdzenia swej niewłaściwości przekazuje sprawę właściwemu sądowi lub innemu organowi.

§ 2. Jeżeli sąd na rozprawie głównej stwierdza, że nie jest właściwy miejscowo lub że właściwy jest sąd niższego rzędu, może przekazać sprawę innemu sądowi jedynie wtedy, gdy powstaje konieczność odroczenia rozprawy.

§ 3. Na postanowienie w kwestii właściwości przysługuje zażalenie.

Art. 36. Sąd wyższego rzędu nad sądem właściwym może przekazać sprawę innemu sądowi równorzędnemu, jeżeli większość osób, które należy wezwać na rozprawę, zamieszkuje blisko tego sądu, a z dala od sądu właściwego.

Art. 39. Jeżeli sąd wojskowy przekaże sprawę sądowi powszechnemu lub nie przyjmie sprawy przekazanej mu przez sąd powszechny, sprawę rozpoznaje sąd powszechny.

. 43. Jeżeli z powodu wyłączenia sędziów rozpoznanie sprawy w danym sądzie jest niemożliwe, sąd wyższego rzędu przekazuje sprawę innemu sądowi równorzędnemu.

Art. 651. § 1. W sprawach o przestępstwa wymienione w art. 647 § 1 pkt 1 i 2 orzeka sąd wojskowy, obejmujący swoją właściwością jednostkę wojskową, w której żołnierz pełnił służbę wojskową lub pracownik był zatrudniony.

§ 2. Właściwość sądu wojskowego ze względu na przynależność oskarżonego do jednostki wojskowej określa się według chwili wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego.

§ 3. W sprawach o przestępstwa wymienione w art. 647 § 1 pkt 3 do określenia właściwości sądu art. 31 stosuje się odpowiednio.

^[J] (z kpw)

Art. 5. § 1. Nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy:

1) czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia,

2) czyn nie zawiera znamion wykroczenia albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia wykroczenia,

3) ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze,

4) nastąpiło przedawnienie orzekania,

5) obwiniony zmarł,

6) obwiniony jest:

a) uwierzytelnionym w Rzeczypospolitej Polskiej, szefem przedstawicielstwa dyplomatycznego państwa obcego,

b) osobą należącą do personelu dyplomatycznego tego przedstawicielstwa,

c) osobą należącą do personelu administracyjnego lub technicznego tego przedstawicielstwa,

d) członkiem rodziny osób wymienionych w lit. a)-c) i pozostaje z nimi we wspólnocie domowej,

e) inną osobą korzystającą z immunitetu dyplomatycznego, na podstawie ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych,

f) kierownikiem urzędu konsularnego lub innym urzędnikiem konsularnym państwa obcego albo inną osobą zrównaną z nimi na podstawie ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych,

7) obwiniony z mocy przepisów szczególnych nie podlega orzecznictwu na podstawie niniejszego kodeksu,

8) postępowanie co do tego samego czynu obwinionego zostało prawomocnie zakończone lub wcześniej wszczęte, toczy się,

9) brak jest skargi uprawnionego oskarżyciela albo żądania ścigania pochodzącego od osoby uprawnionej lub zezwolenia na ściganie, gdy ustawa tego wymaga,

10) zachodzi inna okoliczność wyłączająca z mocy ustawy orzekanie w postępowaniu na podstawie niniejszego kodeksu.

§ 2. Przepisu § 1 pkt 6 nie stosuje się:

1) do osób w nim wymienionych, jeżeli są obywatelami polskimi lub mają w Polsce miejsce stałego zamieszkania, przy czym osoby, o których mowa w lit. f), nie podlegają orzecznictwu na podstawie niniejszego kodeksu, tylko w zakresie czynności pełnionych w toku i w wykonaniu funkcji urzędowych,

2) jeżeli umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, stanowi inaczej.

§ 3. Przepisu § 1 pkt 6 można nie stosować do obywatela państwa obcego, z którym nie ma w tym przedmiocie umowy, a państwo to nie zapewnia wzajemności.

§ 4. Do chwili otrzymania wymaganego przez ustawę zezwolenia na ściganie lub żądania ścigania organ prowadzący czynności wyjaśniające może dokonywać czynności niecierpiących zwłoki w celu zabezpieczenia śladów i dowodów, a także czynności zmierzających do wyjaśnienia, czy żądanie będzie złożone lub zezwolenie będzie wydane.

^[K] kary w kodeksie wykroczeń:

Rozdział II

Kary, środki karne i zasady ich wymiaru

Art. 18. Karami są:

1) areszt,

2) ograniczenie wolności,

3) grzywna,

4) nagana.

Art. 19. Kara aresztu trwa najkrócej 5, najdłużej 30 dni; wymierza się ją w dniach.

Art. 20. § 1. Kara ograniczenia wolności trwa 1 miesiąc.

§ 2. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności ukarany:

1) nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu,

2) jest obowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd,

3) ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.

Art. 21. § 1. Obowiązek określony w art. 20. § 2 pkt 2 polega na wykonywaniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w odpowiednim zakładzie pracy, placówce służby zdrowia, opieki społecznej, organizacji lub instytucji niosącej pomoc charytatywną lub na rzecz społeczności lokalnej w wymiarze od 20do 40 godzin.

§ 2. W stosunku do osoby zatrudnionej organ orzekający, zamiast obowiązku określonego w § 1, może orzec potrącenie od 10 do 25% wynagrodzenia za pracę na rzecz Skarbu Państwa albo na cel społeczny wskazany przez organ orzekający; w okresie odbywania kary ukarany niemoże rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy.

§ 3. Miejsce, czas, rodzaj lub sposób wykonywania obowiązku pracy, o którym mowa w § 1, określa sąd po wysłuchaniu ukaranego.

Art. 22. Wymierzając karę ograniczenia wolności, organ orzekający może zobowiązać ukaranego do:

1) naprawienia w całości albo w części szkody wyrządzonej wykroczeniem,

2) przeproszenia pokrzywdzonego.

Art. 23. Jeżeli ukarany uchyla się od wykonywania kary ograniczenia wolności, ulega ona zamianie na zastępczą karę grzywny, przy czym miesiąc ograniczenia wolności przyjmuje się za równoważny grzywnie od 75 do 2 250 złotych, a jeżeli okoliczności wskazują na to, że egzekucja grzywny nie będzie skuteczna - nazastępczą karę aresztu, przy czym miesiąc ograniczenia wolności odpowiada 15 dniom aresztu.

Art. 24. § 1. Grzywnę wymierza się w wysokości od 20 do 5 000 złotych, chyba że ustawa stanowi inaczej.

§ 2. Jeżeli za wykroczenie popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wymierzono karę aresztu, orzeka się obok tej kary również grzywnę, chyba że orzeczenie grzywny nie byłobycelowe.

§ 3. Wymierzając grzywnę, bierze się pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste i rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe.

Art. 25. § 1. Jeżeli egzekucja grzywny w kwocie przekraczającej 500 złotych okaże się bezskuteczna, można po wyrażeniu zgody przez ukaranego zamienić grzywnę na pracę społecznie użyteczną, określając jej rodzaj i czas trwania. Praca społecznie użyteczna trwa najkrócej tydzień, najdłużej 2 miesiące. Przepisy Art. 20 § 2 i Art. 21 § 1 stosuje się odpowiednio.

§ 2. Jeżeli ukarany w warunkach określonych w § 1 nie wyrazi zgody na podjęcie pracy społecznie użytecznej albo mimo wyrażenia zgody jej nie wykonuje, można orzec zastępczą karę aresztu, przyjmując jeden dzień aresztu za równoważnygrzywnie od 20 do 150 złotych; kara zastępcza nie może przekroczyć 30 dni aresztu.

§ 3. Grzywnę nie podlegającą zamianie na zastępczą karę aresztu w myśl § 2 można w szczególnie uzasadnionych wypadkach umorzyć.

Art. 26. Nie można wymierzyć kary aresztu lub zastępczej kary aresztu, jeżeli warunki osobiste sprawcy uniemożliwiają odbycie tej kary.

Art. 27. § 1. Od zastępczej kary aresztu sprawca może być uwolniony w każdym czasie przez wpłacenie kwoty pieniężnej przypadającej jeszcze do uiszczenia.

§ 2. Jeżeli grzywna została uiszczona w części, karę zastępczą zmniejsza się w sposób odpowiadający stosunkowi kwoty zapłaconej w wysokościgrzywny.

Art. 28. § 1. Środkami karnymi są:

1) zakaz prowadzenia pojazdów,

2) przepadek przedmiotów,

3) nawiązka,

4) obowiązek naprawienia szkody,

5) podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomości wszczególny sposób,

6) inne środki karne określone przez ustawę.

§ 2. Środki karne można orzec, jeżeli są one przewidziane w przepisie szczególnym, a orzeka się je, jeżeli przepis szczególny tak stanowi.

§ 3. Przepadek przedmiotów można orzec,choćby zachodziła okoliczność wyłączająca ukaranie sprawcy.

§ 4. Obowiązek naprawienia szkody orzeka się w sposób określony w przepisie szczególnym.

Art. 29. § 1. Zakaz prowadzenia pojazdów wymierza się w miesiącach lub latach, na okres od 6 miesięcy do 3 lat.

§ 2. Orzekając zakaz prowadzenia pojazdów określa się rodzaj pojazdu, którego zakaz dotyczy.

§ 3. Zakaz, o którym mowa w § 1, obowiązuje od uprawomocnienia sięorzeczenia. Orzekając zakaz nakłada się obowiązek zwrotu dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdu, jeżeli dokument ten nie został zatrzymany. Do chwili wykonania tego obowiązku okres, na który orzeczono zakaz, nie biegnie.

§ 4. Na poczet zakazu prowadzenia pojazdów zalicza sięokres zatrzymania prawa jazdy lub innego dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdu.

Art. 30. § 1. Przepadek przedmiotów obejmuje narzędzia lub inne przedmioty, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia wykroczenia, a jeżeli przepis szczególny tak stanowi - także przedmioty pochodzące bezpośrednio lub pośrednio z wykroczenia.

§ 2. Przepadek przedmiotów nie będącychwłasnością sprawcy wykroczenia można orzec tylko wtedy, gdy przepis szczególny tak stanowi.

§ 3. Przepadek przedmiotów następuje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia.

§ 4. Przedmioty objęte przepadkiem przechodzą na własność Skarbu Państwa, chyba że ustawa stanowiinaczej.

§ 5. Przepadku nie orzeka się, jeżeli byłoby to niewspółmierne do wagi popełnionego wykroczenia, chyba że chodzi o przedmiot pochodzący bezpośrednio z wykroczenia.

Art. 31. § 1. Podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomości w szczególny sposób orzeka się wtedy, gdy może to mieć znaczenie wychowawcze.

§ 2. Kara określona w § 1 polega na ogłoszeniu orzeczenia w zakładzie pracy, w uczelni, w miejscu zamieszkania ukaranego, w innym właściwym miejscu lub w inny stosowny sposób. Ogłoszenie może nastąpić na koszt ukaranego.

Art. 32. Nawiązkę orzeka się na rzecz pokrzywdzonego w wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych.

Art. 33. § 1. Organ orzekający wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę za dane wykroczenie, oceniając stopień społecznej szkodliwości czynu i biorąc pod uwagę cele kary w zakresie społecznego oddziaływania oraz cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma ona osiągnąć wstosunku do ukaranego.

§ 2. Wymierzając karę, organ orzekający bierze pod uwagę w szczególności rodzaj i rozmiar szkody wyrządzonej wykroczeniem, stopień winy, pobudki, sposób działania, stosunek do pokrzywdzonego, jak również właściwości, warunki osobiste i majątkowe sprawcy, jegostosunki rodzinne, sposób życia przed popełnieniem i zachowanie się po popełnieniu wykroczenia.

§ 3. Jako okoliczności łagodzące uwzględnia się w szczególności:

1) działanie sprawcy wykroczenia pod wpływem ciężkich warunków rodzinnych lub osobistych;

2) działanie sprawcy wykroczenia pod wpływem silnego wzburzenia wywołanego krzywdzącym stosunkiem do niego lub do innych osób;

3) działanie z pobudek zasługujących na uwzględnienie;

4) prowadzenie przez sprawcę nienagannego życia przedpopełnieniem wykroczenia i wyróżnianie się spełnianiem obowiązków, zwłaszcza w zakresie pracy;

5) przyczynienie się lub staranie się sprawcy o przyczynienie się do usunięcia szkodliwych następstw swego czynu.

§ 4. Jako okoliczności obciążające uwzględnia się wszczególności:

1) (skreślony);

2) działanie sprawcy w celu osiągnięcia bezprawnej korzyści majątkowej;

3) działanie w sposób zasługujący na szczególne potępienie;

4) (skreślony);

5) uprzednieukaranie sprawcy za podobne przestępstwo lub wykroczenie;

6) chuligański charakter wykroczenia;

7) działanie pod wpływem alkoholu lub innego środka odurzającego;

8) popełnienie wykroczenia na szkodę osoby bezradnej lub osoby, którejsprawca powinien okazać szczególne względy;

9) popełnienie wykroczenia we współdziałaniu z małoletnim.

§ 5. Przepisy § 1-4 stosuje się odpowiednio do środków karnych.

Art. 34. Okoliczności wpływające na wymiar kary i środka karnego uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą.

Art. 35. Jeżeli ustawa daje możność wyboru między aresztem a inną karą, areszt można orzec tylko wtedy, gdy czyn popełniono umyślnie, a zarazem za orzeczeniem kary aresztu przemawia waga czynu lub okoliczności sprawy świadczą o demoralizacji sprawcy albo sposób jego działania zasługuje na szczególnepotępienie.

Art. 36. § 1. Naganę można orzec wtedy, gdy ze względu na charakter i okoliczności czynu lub właściwości i warunki osobiste sprawcy należy przypuszczać, że zastosowanie tej kary jest wystarczające do wdrożenia go do poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego.

§ 2. Nie można orzecnagany za wykroczenie o charakterze chuligańskim.

Art. 37. Jeżeli wykroczeniem o charakterze chuligańskim została wyrządzona szkoda, można orzec nawiązkę do wysokości 1 000 złotych na rzecz pokrzywdzonego albo na rzecz Polskiego Czerwonego Krzyża lub na inny cel społeczny wskazany przez organ orzekający.

Art. 37a. (skreślony).

Art. 38. Ukaranemu co najmniej dwukrotnie za podobne wykroczenia umyślne, który w ciągu dwóch lat od ostatniego ukarania popełnia ponownie podobne wykroczenie umyślne, można wymierzyć karę aresztu, choćby było zagrożone karą łagodniejszą.

Art. 39. § 1. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie można - biorąc pod uwagę charakter i okoliczności czynu lub właściwości i warunki osobiste sprawcy - zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary albo odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego.

§ 2. Nadzwyczajnezłagodzenie polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia albo kary łagodniejszego rodzaju.

§ 3. (skreślony).

§ 4. W razie odstąpienia od wymierzenia kary można zastosować do sprawcy środek oddziaływania społecznego, mający na celuprzywrócenie naruszonego porządku prawnego lub naprawienie wyrządzonej krzywdy, polegający zwłaszcza na przeproszeniu pokrzywdzonego, uroczystym zapewnieniu niepopełniania więcej takiego czynu albo zobowiązania sprawcy do przywrócenia stanu poprzedniego.

^[L]

Z Kodeksu Postępowania w sprawach o Wykroczenia

Dział IX

Postępowania szczególne

Rozdział 15

Postępowanie przyspieszone

Art. 89. W postępowaniu przyspieszonym stosuje się przepisy o postępowaniu zwyczajnym, jeżeli przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej.

Art. 90. § 1. Postępowanie przyspieszone stosuje się do osób niemających stałego miejsca zamieszkania lub miejsca stałego pobytu, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że rozpoznanie sprawy w postępowaniu zwyczajnym będzie niemożliwe lub znacznie utrudnione.

§ 2. Postępowanie przyspieszone stosuje się również do osób przebywających jedynie czasowo na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że rozpoznanie sprawy w postępowaniu zwyczajnym będzie niemożliwe lub znacznie utrudnione.

§ 3. Postępowanie przyspieszone stosuje się także wobec sprawców wykroczeń popełnionych w związku z imprezą masową, określoną w przepisach o bezpieczeństwie imprez masowych:

1) przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu, określonych w art. 50, 51 i 52a Kodeksu wykroczeń,

2) przeciwko mieniu i urządzeniom użytku publicznego, określonych w art. 124 i 143 Kodeksu wykroczeń.

§ 4. Postępowanie przyspieszone stosuje się ponadto, gdy ustawa tak stanowi.

§ 5. Postępowania przyspieszonego nie stosuje się wobec osób podlegających orzecznictwu sądów wojskowych.

Art. 91. § 1. W wypadkach, o których mowa w art. 90, w postępowaniu przyspieszonym orzeka się tylko wówczas, gdy sprawca został ujęty na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia i niezwłocznie doprowadzono go do sądu.

§ 2. Policja lub inny organ, któremu szczególne ustawy powierzają zadania w zakresie ochrony porządku lub bezpieczeństwa publicznego, w wypadku schwytania na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem sprawcy wykroczenia, o którym mowa w art. 90, może go zatrzymać i doprowadzić do sądu.

§ 3. Organ określony w § 2 może odstąpić od zatrzymania i przymusowego doprowadzenia sprawcy do sądu, zobowiązując go do stawienia się w sądzie w wyznaczonym czasie i miejscu ze skutkami wezwania, o których mowa w art. 71 § 4. Wydanego wówczas pod nieobecność obwinionego wyroku nie uważa się za zaoczny.

§ 4. W wypadku wskazanym w § 3 Policja i Straż Graniczna mogą zatrzymać sprawcy paszport lub inny dokument uprawniający do przekroczenia granicy, który wraz z wnioskiem o ukaranie przekazują sądowi. Zwrotu dokumentu dokonuje sąd, nie później niż przy wydaniu orzeczenia albo z chwilą zmiany trybu postępowania.

§ 5. Osoba wezwana przez organ, o którym mowa w § 2, do stawienia się w sądzie w charakterze świadka obowiązana jest stawić się we wskazanym czasie i miejscu; art. 49 i art. 50 § 1 stosuje się odpowiednio.

Art. 92. § 1. W postępowaniu przyspieszonym:

1) wniosek o ukaranie może ograniczyć się do wymogów wskazanych w art. 57 § 2 i § 3 pkt 1 i 3; może też być złożony ustnie do protokołu,

2) sąd bez zbędnej zwłoki przystępuje do rozpoznania sprawy, zaznaczając w protokole, że prowadzi ją w trybie przyspieszonym oraz odnotowując godzinę doprowadzenia obwinionego,

3) sąd zobowiązuje obwinionego do pozostania do dyspozycji sądu do zakończenia rozprawy pod rygorem wydania orzeczenia pod jego nieobecność; tak wydanego wyroku nie uważa się za zaoczny,

4) w razie przerwania rozprawy na okres dłuższy niż 3 dni sprawę rozpoznaje się w postępowaniu zwyczajnym,

5) w razie wydania wyroku pod nieobecność obwinionego w wypadkach, o których mowa w pkt 3 albo w art. 91 § 3, uzasadnienie wyroku sporządza się z urzędu, w pozostałych wypadkach uzasadnienie wyroku sporządza się tylko na wniosek strony złożony ustnie do protokołu rozprawy bezpośrednio po ogłoszeniu wyroku,

6) termin do wniesienia środka odwoławczego wynosi 3 dni od daty ogłoszenia rozstrzygnięcia, gdy uzasadnienie sporządza się z urzędu, a w pozostałych przypadkach - 3 dni od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniem,

7) sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę najpóźniej w ciągu miesiąca od daty jej wpływu do tego sądu.

§ 2. Sąd sporządza uzasadnienie w terminie 3 dni od daty ogłoszenia wyroku.

§ 3. W razie ustalenia, że brak jest warunków uzasadniających prowadzenie sprawy w trybie przyspieszonym:

1) prezes sądu przed wszczęciem postępowania zwraca oskarżycielowi wniosek o ukaranie do uzupełnienia braków formalnych, gdy wniosek ten ograniczał się do wymogów wskazanych w § 1 pkt 1, jeżeli jednak wniosek o ukaranie odpowiada wymogom określonym w art. 57 § 2-4, rozpoznaje się go w postępowaniu zwyczajnym,

2) sąd wydaje postanowienie o zmianie trybu na zwyczajny, gdy brak podstaw do prowadzenia postępowania przyspieszonego ustalono po wszczęciu postępowania.

Rozdział 16

Postępowanie nakazowe

Art. 93. § 1. Sąd na posiedzeniu może orzec wyrokiem nakaz karny w sprawach o wykroczenia, w których wystarczające jest wymierzenie grzywny w kwocie nie wyższej niż połowa przewidzianej w ustawie górnej granicy wysokości grzywny.

§ 2. Orzekanie w postępowaniu nakazowym może nastąpić wyłącznie na podstawie wniosku o ukaranie złożonego przez oskarżyciela publicznego, sporządzonego w wyniku ustaleń popartych wiarygodnymi dowodami, jeżeli z dowodów tych wynika, że obwiniony nie kwestionuje popełnienia zarzucanego mu czynu, a okoliczności tego czynu i wina obwinionego nie budzą wątpliwości. Orzekając nakazem karnym sąd uznaje za ujawnione dowody dołączone do wniosku o ukaranie. Dowodu, o którym wyżej mowa, nie stanowi notatka wskazana w art. 54 § 5.

§ 3. Nakazem karnym można orzec obok kary wskazanej w § 1 także środek karny, z tym że zakaz prowadzenia pojazdów na okres nie dłuższy niż rok.

§ 4. Postępowanie nakazowe jest niedopuszczalne, jeżeli zachodzą okoliczności określone w art. 21 § 1.

Art. 94. § 1. Do nakazu karnego stosuje się odpowiednio przepisy art. 504 pkt 1-5 i art. 505 § 2 Kodeksu postępowania karnego.

§ 2. Nakaz karny powinien zawierać pouczenie o terminie i sposobie zaskarżenia.

Rozdział 17

Postępowanie mandatowe

Art. 95. § 1. Postępowanie mandatowe prowadzi Policja, a inne organy, gdy przepis szczególny tak stanowi.

§ 2. Wykaz wykroczeń, za które policjanci oraz żołnierze Żandarmerii Wojskowej uprawnieni są do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego, określą w drodze rozporządzeń odpowiednio minister właściwy do spraw wewnętrznych oraz Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, mając na względzie konieczność zapewnienia szybkiej reakcji na fakt popełnienia wykroczenia, a także potrzebę należytej ochrony dóbr szczególnie narażonych na naruszenia ze strony sprawców wykroczeń.

§ 3. W sprawach określonych w art. 17 § 2 postępowanie mandatowe prowadzi inspektor pracy. Inspektor pracy może nałożyć grzywnę w drodze mandatu karnego także po przeprowadzeniu czynności wyjaśniających, jeżeli uzna, że kara ta będzie wystarczająca.

§ 4. Jeżeli uprawnienie dla funkcjonariuszy określonego organu do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego wynika z innej ustawy, a ustawa ta nie określa wykroczeń, do których stosuje się postępowanie mandatowe, zakres wykroczeń, za które można nałożyć grzywnę w drodze mandatu karnego, określi, z uwzględnieniem wymogów wskazanych w § 2, w drodze rozporządzenia, właściwy minister w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości. Rozporządzenie to określa jednocześnie zasady i sposób wydawania upoważnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego.

§ 5. Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych, złożony w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, może nadać, w drodze rozporządzenia, uprawnienia do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego funkcjonariuszom innych organów, określając jednocześnie wykaz wykroczeń, za które funkcjonariusze ci uprawnieni są do nakładania grzywien, oraz zasady i sposób wydawania upoważnień do nakładania grzywien, mając na względzie zakres ustawowych uprawnień takich organów, potrzebę szybkiej reakcji na fakt popełnienia wykroczenia oraz potrzebę ochrony dóbr szczególnie narażonych na naruszenia ze strony sprawców wykroczeń.

§ 6. Rozporządzenia, o których mowa w § 2, 4 i 5, mogą także określić zróżnicowaną wysokość mandatów karnych za poszczególne rodzaje wykroczeń w zależności od stopnia społecznej szkodliwości czynu i rodzaju naruszonego dobra - w granicach grzywny określonej w art. 96 § 1; przy czym rozporządzenia nie mogą całkowicie wyłączyć stosowania mandatów karnych w wysokości równej dolnej granicy grzywny przewidzianej w ustawie za wykroczenie, za które grzywna może zostać nałożona w drodze mandatu karnego.

Art. 96. § 1. W postępowaniu mandatowym można nałożyć grzywnę w wysokości do 500 złotych, a w wypadku, o którym w art. 9 § 1 Kodeksu wykroczeń, do 1.000 złotych.

§ 2. W drodze mandatu karnego nie nakłada się grzywny za wykroczenia, za które należałoby orzec środek karny, a także w wypadku określonym w art. 10 § 1 Kodeksu wykroczeń. W sytuacji określonej w art. 9 § 1 Kodeksu wykroczeń nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego jest możliwe jedynie, gdy w zakresie wszystkich naruszonych przepisów postępowanie mandatowe jest dopuszczalne.

§ 3. Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi wzory formularzy mandatu karnego oraz szczegółowy sposób nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, mając na względzie potrzebę ujednolicenia zasad wymierzania przez funkcjonariuszy uprawnionych organów grzywny w drodze mandatu karnego, a także pouczenia osób ukaranych mandatem o ich prawach i obowiązkach.

Art. 97. § 1. W postępowaniu mandatowym, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, funkcjonariusz uprawniony do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego może ją nałożyć jedynie, gdy:

1) schwytano sprawcę wykroczenia na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia,

2) stwierdzi popełnienie wykroczenia naocznie pod nieobecność sprawcy albo za pomocą urządzenia pomiarowego lub kontrolnego, a nie zachodzi wątpliwość co do osoby sprawcy czynu

- w tym także w razie potrzeby po przeprowadzeniu w niezbędnym zakresie czynności wyjaśniających, podjętych niezwłocznie po ujawnieniu wykroczenia. Nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego nie może nastąpić po upływie 3 dni od daty ujawnienia czynu w wypadku, o którym mowa w pkt 1, i 14 dni w wypadku, o którym mowa w pkt 2.

§ 2. Sprawca wykroczenia może odmówić przyjęcia mandatu karnego. § 3. Funkcjonariusz nakładający grzywnę obowiązany jest określić jej wysokość, wykroczenie zarzucone sprawcy oraz poinformować sprawcę wykroczenia o prawie odmowy przyjęcia mandatu karnego i o skutkach prawnych takiej odmowy.

Art. 98. § 1. W postępowaniu mandatowym można nakładać grzywnę w drodze mandatu karnego:

1) wydawanego ukaranemu po uiszczeniu grzywny bezpośrednio funkcjonariuszowi, który ją nałożył,

2) kredytowanego, wydawanego ukaranemu za potwierdzeniem odbioru,

3) zaocznego.

§ 2. Mandatem karnym, o którym mowa w § 1 pkt 1, może być nałożona grzywna jedynie wobec osób czasowo tylko przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Mandat taki staje się prawomocny z chwilą uiszczenia grzywny funkcjonariuszowi, który ją nałożył.

§ 3. Mandat karny, o którym mowa w § 1 pkt 2, powinien zawierać pouczenie o obowiązku uiszczenia grzywny w terminie 7 dni od daty przyjęcia mandatu oraz o skutkach nieuiszczenia grzywny w tym terminie. Staje się on prawomocny z chwilą pokwitowania jego odbioru przez ukaranego.

§ 4. Mandatem karnym zaocznym można nałożyć grzywnę w razie stwierdzenia wykroczenia, którego sprawcy nie zastano na miejscu jego popełnienia, gdy nie zachodzi wątpliwość co do osoby tego sprawcy; mandat taki pozostawia się wówczas w takim miejscu, aby sprawca mógł go niezwłocznie odebrać.

§ 5. Mandat karny, o którym mowa w § 1 pkt 3, powinien wskazywać, gdzie w terminie 7 dni od daty jego wystawienia ukarany może uiścić grzywnę, oraz informować o skutkach jej nieuiszczenia w tym terminie. Staje się on prawomocny z chwilą uiszczenia grzywny we wskazanym miejscu i terminie.

Art. 99. W razie odmowy przyjęcia mandatu karnego lub nieuiszczenia w wyznaczonym terminie grzywny nałożonej mandatem zaocznym, organ, którego funkcjonariusz nałożył grzywnę, występuje do sądu z wnioskiem o ukaranie. We wniosku tym należy zaznaczyć, że obwiniony odmówił przyjęcia mandatu albo nie uiścił grzywny nałożonej mandatem zaocznym, a w miarę możności podać także przyczyny odmowy.

Art. 100. Ściąganie grzywny nałożonej w drodze mandatu karnego następuje w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Grzywna ta stanowi dochód budżetu państwa, a gdy nałoży ją funkcjonariusz organu podległego władzom jednostki samorządu terytorialnego - stanowi dochód tej jednostki samorządu.

Art. 101. § 1. Prawomocny mandat karny podlega uchyleniu, jeżeli grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie. Uchylenie następuje na wniosek ukaranego złożony w zawitym terminie 7 dni od daty uprawomocnienia się mandatu lub z urzędu.

§ 2. Uprawnionym do uchylenia prawomocnego mandatu karnego jest sąd właściwy do rozpoznania sprawy, na którego obszarze działania grzywna została nałożona. W przedmiocie uchylenia mandatu karnego sąd orzeka na posiedzeniu. Przed wydaniem postanowienia sąd może zarządzić stosowne czynności w celu sprawdzenia podstaw do uchylenia mandatu karnego.

§ 3. Uchylając mandat karny nakazuje się podmiotowi, na rachunek którego pobrano grzywnę, zwrot uiszczonej kwoty.

Art. 102. Nadzór nad postępowaniem mandatowym sprawuje minister właściwy do spraw wewnętrznych, a w sprawach, o których mowa w art. 95 § 3 - Główny Inspektor Pracy.

^[M]

Dział X

Środki odwoławcze

Art. 103. § 1. Środkami odwoławczymi są apelacja i zażalenie.

§ 2. Od wyroku sądu pierwszej instancji służy stronom apelacja.

§ 3. Zażalenie przysługuje w wypadkach wskazanych w ustawie. Przysługuje ono stronom, a także osobie, której postanowienie, zarządzenie lub inne czynności bezpośrednio dotyczą.

§ 4. Orzeczenie można zaskarżyć w całości lub części.

Art. 104. § 1. Sąd odwoławczy uchyla na posiedzeniu zaskarżone orzeczenie, niezależnie od granic zaskarżenia, podniesionych zarzutów i wpływu uchybienia na treść orzeczenia, jeżeli:

1) orzeczenie wydała osoba nieuprawniona do orzekania albo sędzia podlegający wyłączeniu z mocy prawa lub niezdolny do orzekania,

2) sąd był nienależycie obsadzony lub orzeczenie nie zostało podpisane,

3) sąd powszechny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wojskowego albo sąd wojskowy orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego,

4) orzeczono karę lub środek karny nieznany ustawie,

5) zachodzi sprzeczność w treści orzeczenia uniemożliwiająca jego wykonanie,

6) obwiniony nie miał obrońcy w wypadkach określonych w art. 21 § 1 lub obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których jego udział był obowiązkowy,

7) zachodzi jedna z okoliczności wyłączających postępowanie, określonych w art. 5 § 1 pkt 4-10.

§ 2. Sąd odwoławczy może orzec surowszą karę aresztu tylko wtedy, gdy nie zmienia ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku.

Art. 105. § 1. Apelację wnosi się na piśmie w terminie 7 dni od daty otrzymania wyroku wraz z uzasadnieniem, chyba że ustawa stanowi inaczej.

§ 2. Wniesienie apelacji przed upływem terminu do złożenia wniosku o uzasadnienie orzeczenia wywołuje skutki wskazane w art. 35 § 1 i podlega rozpoznaniu; można ją uzupełnić w terminie wskazanym w § 1.

§ 3. O przyjęciu apelacji zawiadamia się strony, obrońców i pełnomocników, po czym akta przekazuje się niezwłocznie sądowi odwoławczemu.

Art. 106. § 1. Strony mają prawo uczestniczyć w rozprawie i w posiedzeniu sądu odwoławczego. Udział stron nie jest obowiązkowy, chyba że prezes sądu lub sąd tak zarządzi. Obowiązkowy jest jednak udział obrońcy w wypadku określonym w art. 21 § 1.

§ 2. Sąd odwoławczy na żądanie obwinionego pozbawionego wolności zarządza jego sprowadzenie na rozprawę, chyba że uzna za wystarczający udział w rozprawie jego obrońcy. Jeżeli obwiniony nie ma obrońcy, wyznacza się obrońcę z urzędu.

§ 3. Niestawiennictwo prawidłowo zawiadomionych o terminie stron i ich przedstawicieli procesowych nie tamuje rozpoznania sprawy, chyba że stawiennictwo było obowiązkowe.

Art. 107. § 1. Uzasadnienie wyroku sąd odwoławczy sporządza w terminie 7 dni.

§ 2. Uzasadnienie wyroku utrzymującego w mocy wyrok sądu pierwszej instancji sporządza się wyłącznie na żądanie strony, złożone w terminie zawitym 7 dni od daty wydania wyroku przez sąd odwoławczy.

§ 3. W uzasadnieniu należy podać, czym kierował się sąd wydając wyrok oraz dlaczego zarzuty i wnioski apelacji sąd uznał za zasadne albo niezasadne.

Art. 108. Zażalenie wnosi się na piśmie w terminie 7 dni od daty ogłoszenia rozstrzygnięcia albo ustnie do protokołu rozprawy lub posiedzenia, a gdy podlega ono doręczeniu, od daty doręczenia lub od daty dokonania zaskarżonej czynności, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Art. 109. § 1. W postępowaniu odwoławczym stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące postępowania przed sądem pierwszej instancji, chyba że przepisy niniejszego rozdziału stanowią inaczej.

§ 2. Przy rozpoznawaniu środka odwoławczego stosuje się odpowiednio także przepisy art. 425 § 3 i 4, art. 426, 427, 429-438, 440-443, 447, 449, 452, 453, 454 § 1, art. 455, 456, 462, 463 § 1, art. 465 § 1 i 2 oraz art. 467 § 2 Kodeksu postępowania karnego.

^[N] tu go wstawię

Dział XI

Nadzwyczajne środki zaskarżenia

Rozdział 18

Kasacja

Art. 110. § 1. Kasację w sprawach o wykroczenia może wnieść wyłącznie Minister Sprawiedliwości-Prokurator Generalny lub Rzecznik Praw Obywatelskich, a w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych także Naczelny Prokurator Wojskowy. Kasację można wnieść od każdego prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie sądowe.

§ 2. Niedopuszczalne jest uwzględnienie kasacji na niekorzyść obwinionego wniesionej po upływie 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia.

§ 3. Kasację wnosi się bezpośrednio do Sądu Najwyższego.

Art. 111. Kasacja może być wniesiona tylko z powodu uchybień wskazanych w art. 104 § 1 lub innego rażącego naruszenia prawa, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia; kasacja nie może być wniesiona wyłącznie z powodu niewspółmierności kary.

Art. 112. W postępowaniu w przedmiocie kasacji stosuje się odpowiednio przepisy działu X niniejszego kodeksu oraz art. 522, 526 § 1, art. 529, 530 § 2 i 3, art. 531 § 1, art. 532 § 1, art. 534 § 2, art. 535-537, 538 § 1 oraz art. 539 Kodeksu postępowania karnego.

---