Rola i zadania fizykoterapii we współczesnej medycynie
Literatura
Fizykoterapia Tadeusz mika , Kasprzak wyd PZWL warszawa 2004
Podręczniki uzupełniające
Strabuzynski geralt - fizjoterapia PZWL warszawa 2004
Łazowski podstawy fizykoterapii wyd AWF Wrocław 2002
Joseph Khan elektroterapia zassady i zastosowanie PZWL warszawa 1996 r
Sieron Cieślar, Adamek magnetoterapia i laseroterapia ślaska akademia medyczne Katowice 1994 r
Kochański balneologia i hydroterapia wyd AWF Wrocław 2002
Andrzej chwolek rehabilitacja medyczna wyd Urban i partner Wrocław 2003
Kiwerski Jerzy rehabilitacja medyczna PZWL warszawa 2005
Janczak Kubiak niemierzycka Nowicki zdrodowska przewodnik do ćwiczeń z fizykoterapii cz1 i cz2
Med. Line
2 semestry
1 wykład rola i zadania fizykoterapii we współczesnej medycynie
Fizjoterapia to dział lecznictwa obejmujący
-fizykoterapię
-kinezyterapię
-masaż
Fizjoterapia ma zastosowanie w
- traumatologii i ortopedii
- neurologii, układ nerwowy obwodowy i ośrodkowy
- neurochirurgii
-reumatologii
-chirurgii miękkiej
-kardiologii
-kardiochirurgii
-pulmonologii- choroby płuc
-torakochirurgii
-ginekologii
-urologii
-nefrologii
-pediatrii
-okulistyce
-otolaryngologii
-dermatologii
-stomatologii
-onkologii
Medycyna fizykalna zajmuje się zastosowaniem metod fizycznych w celach leczniczych, zapobiegawczych i diagnostycznych. Pozostaje ona w ścisłej łączności z teoretycznymi i klinicznymi dyscyplinami medycyny oraz wieloma dziedzinami fizyki, techniki i nauk przyrodniczych.
W zakres medycyny fizykalnej wchodzą:
-fizykoterapia
-fizjoprofilaktyka
-fizykalne metody diagnostyczne
Fizykoterapia jest to dział lecznictwa w którym stosuje się występujące w przyrodzie naturalne czynniki fizyczne, takie jak czynniki termiczne, promieniowanie słońca oraz czynniki fizyczne wytworzone przez różnego rodzaju urządzenia np. urządzenia dostarczające energie cieplną, prądy małe i wielkiej częstotliwości, promieniowanie świetlne, nadfioletowe, podczerwone oraz ultradźwięki /mika 2004/
Fizjoprofilaktyka jest działem medycyny fizykalnej, w którym naturalne i wytworzone sztucznie czynniki fizyczne wykorzystuje się do zaspokojenia potrzeb ustroju lub do zwiększenia jego odporności. Dział ten rozwija się dynamicznie wraz z postępem techniki oraz ze zwiększeniem się liczby chorób cywilizacyjnych. Przyczyną występowanie tych chorób jest zaburzenie naturalnego stanu równowagi miedzy organizmem ludzkim a jego otoczeniem.
Zanieczyszczenie powietrza , wody i pożywienia , niewłaściwy sposób odżywiania, alkohol, tytoń i rózengo rodzaju używki oraz nadużywanie leków to dodatkowe czynniki ujemne wpływające na zdrowie człowieka. W tych marunkach dochodzi do wyczerpania rezerw samoregulacji ustroju, co powoduje zaburzenia w jego przystosowaniu się do otoczenia
Doprowadza to do częstego występowania nerwic, choroby wieńcowej, choroby nadciśnieniowej, choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, chorób uczuleniowych i innych. Obecnie w celu zapobiegania tym chorobom w lecznictwie dąży się do wykorzystanie czynników fizykalnych pozwalających zwiększyć odporność organizmu oraz usprawnić procesy adaptacyjne
Szczególnie duże możliwości stwarza w tej dziedzinie stosowanie promieni nadfioletowych, wodolecznictwa oraz leczenia uzdrowiskowego. Kojarzenie oddziaływania na ustrój odpowiednio dobranych i dawkowanych czynników fizykalnych z wpływem korzystnych warunków klimatycznych uzdrowiska i odpowiednim reżimem leczniczym stwarza dobre warunki do regeneracji fizycznej i psychicznej organizmu.
Fizykalne metody diagnostyczne, polegają one albo na rejestracji pewnych zjawisk fizycznych zachodzących w ustroju, albo też na badaniu jego odczynu na bodźce fizyczne. Nalezą tu takie metody diagnostyczne jak. Elektrokardiografia , elektroencefalografia, i elektromiografia, których istota polega na rejestrowaniu prądów czynnościowych powstających w czasie czynności mięśnia sercowego mózgu i mięśni szkieletowych.
Termografia jest nowoczesną metoda diagnostyczną która polega na rejestrowaniu promieniowania podczerwonego emitowanego przez tkanki ustroju. Burzliwy rozwój przezywa również diagnostyka ultradźwiękowa. Polegająca na rejestrowaniu odbitej przez różne struktury tkankowe fali ultradźwiękowej.
Trudno wymienić wszystkie metody fizykalne stosowane we współczesnej diagnostyce. Część z nich jest już dzisiaj metodami rutynowymi, nieodzownymi do ustalenia prawidłowego rozpoznania , inne są jeszcze w trakcie rozwoju i badań. Fizykalne metody diagnostyczne znajdują coraz szersze zastosowanie w medycynie i nie ma w obecnej dobie takiej dziedziny klinicznej , w której nie odgrywałoby one podstawowej roli.
W bliskiej łączności z medycyną fizykalna pozostaje również leczenie uzdrowiskowe, które łączy elementy fizykoterapii z lecznictwem balneologicznym oraz klimatycznym. Wykorzystanie leczniczego wpływu czynników fizykalnych, klimatu oraz umiejętne stosowanie naturalnych tworzyw leczniczych, takich jak borowina i wody lecznicze, stwarza zespół bodźców oddziałujących korzystnie w wielu chorobach.
O osiągnięciu tego celu decyduje właściwe zaprogramowanie kompleksowego postępowania rehabilitacyjnego, w kórym leczenie ,,,,,,,
Fizykoterapia obejmuje następujące działy
-termoterapia- leczenie ciepłem i zimnem
-światłolecznictwo- stosowanie promieni świetlnych , ultrafioletowych i podczerwonych, laser
-helioterapia- leczenie słońcem
-elektrolecznictwo - stosuje się prąd stały (galwaniczny) i prądy o małej częstotliwości (jonoforeza, kąpiele wodno- elektryczne, elektrostymulacja) prąd Bernarda, Nemecka , prąd wielkiej częstotliwości: diatermia krótkofalowa, mikrofalowa terapuls.
-hydroterapia- wodolecznictwo
-ultradźwięki - fala mechaniczna
- inhalacje - wziewania,
-balneoterapia- leczenie uzdrowiskowe wykorzystujące naturalne źródła energii,
-klimatoterapia- bodźce klimatyczne
Podstawą działania fizykoterapeutycznego jest leczenie objawowe. Za pomocą czynników fizykalnych będziemy leczyć ból- walka z bólem oraz likwidować stany patologiczne (zapalne). Rezultat leczenia będzie uzależniony od:
-rodzaju bodźca
-metodyki zabiegu
-indywidualnego postępowania dla każdego pacjenta
-rodzaju schorzenia
-chorób towarzyszących
Zabiegi terapeutyczne powinny się odbywać w godzinach rannych
Podstawowe współczesne zastosowania fizykoterapii w rehabilitacji
Zagadnienia wstępne
Medycyna fizykalna wraz z fizykoterapią będące integralną częścią działu medycyny akademickiej jest definiowana różnorodnie i przypisuje się jej zarówno w naszym kraju jak i za granica różne zakresy działania wynikające z :
- poziomu wiedzy ogólnej i szczegółowej potrzeb i tradycji;
Medycyna fizykalna należy do dyscyplin medycznych, które w ostatnich latach rozwijają się szczególnie intensywnie. Na umocnienie pozycji fizykoterapii w medycynie klinicznej ma wpływ :
-postęp badań w zakresie nauk medycznych dostarczających coraz więcej informacji o fizjologii ustroju człowieka
-postęp w zakresie odkryć naukowych i rozwój nowych rozwiązań technologicznych
Niejednokrotnie metody fizykalne przewyższają metody leczenia farmakologicznego, ponieważ:
-fizykoterapia pobudza własne mechanizmy regulacji ustroju- farmakologia wygasza je;
-zabiegi fizykalne nie mają skutków ubocznych - farmakologia tak
- działania terapii skoncentrowane są na okolicy chorej w przeciwieństwie do farmakologii- działającej ogólnie
- obserwujemy dłuższe w czasie pozytywne efekty leczenia- w farmakologii pływ lekarstw ustaje po zakończeniu ich przyjmowania.
Metody fizykoterapeutyczne obejmują postępowanie medyczne mające na celu:
-usuwanie objawów chorobowych,
-w miarę możliwości hamowanie postępu choroby przez stosowanie bodźców fizycznych.
Wszystkie procesy i zmiany, jakie zachodzą wokół nas w przyrodzie są wywoływanie przemianami energii i oddziaływaniem różnych jej postaci na ustrój ludzki oraz środowisko. W ramach fizykoterapii stosowane są metody terapeutyczne mające na celu wykorzystanie energii fizycznych i swoistych tworzyw naturalnych w procesach profilaktyki, leczenia, diagnostyki i rehabilitacji.
Stosuje się cztery rodzaje energii:
-termiczna, czyli zimno i ciepło
-elektryczna, w postaci prądu elektrycznego i pola elektrycznego
- elektromagnetyczną (pem) z różnych zakresach widma fal elektromagnetycznych
-mechaniczną, jako różne formy ultradźwięków i wibracji
Zaaplikowana energia bodźców fizycznych wchodzi w reakcje ze strukturami i funkcjami tkanek wywołując procesy należne od rodzaju zastosowanego bodźca i właściwości tkanek.
Według prawa Grothusa- Drappera działanie biologiczne i terapeutyczne wywołuje tylko ta energia , która została zaabsorbowana. Pochłanianie dawek bodźców fizykalnych mierzy się współczynnikiem absorpcji i jest on charakterystyczny dla różnego rodzaju tkanek oraz zależy od rodzaju zastosowanej energii.
Współczynnik absorpcji określa, jaki procent dawki jest opochloiniety przez daną strukturę tkanek. Inna miarą jest, tzw. Wartośc połówkowa, która określa warstwę tkanek pochłaniającą połowę zaaplikowanej dawki energii w miejscu zabiegu.
Odpowiedzią tkanek ustroju ludzkiego i całego ustroju na działanie bodźca fizykalnych jest odczyn. Leczenie fizykalne opiera się na znajomości odczynów i umiejętności ich wykorzystania
Odczyny dzielą się według następujących kryteriów:
-miejsca występowania:
-miejscowy- pierwotny ukazujący się w miejscu zadziałania bodźca
-ogólny- wtórny charakteryzujący się reakcjami poszczególnych zespołów tkankowych, narządów, układów lub całego ustroju
-czasu występowania:
-natychmiastowy- występujący w czasie wykonywania zabiegu lub bezpośrednio po zabiegu
-opóźniony- ukazujący się po kilku godzinach po zabiegu
-odroczony- występujący po kilku dniach
-odwracalny- ustępujący po określonym czasie
-nieodwracalny- uszkadzający tkankę po przekroczeniu granicy tolerancji, niejednokrotnie wywoływany w sposób zamierzony
-utrzymujący się do kilku godzin do kilku miesięcy
Mechanizmów powstawania:
-progowy- uzyskany jest po zadziałaniu minimalną dawką
-normalny- uzyskany po zastosowaniu prawidłowej dawki, charakterystyczny dla danego bodźca
-paradoksalny- charakteryzujący się obrazem odwrotnym do tego jaki jest uzyskiwany po zastosowaniu określonego bodźca. Nieraz odczyn taki występuje przy ukrytych zmianach chorobowych, które mogą się w takich przypadkach ujawnić.
W mechanizmie powstawania odczynów rozróżnia się:
- fizykochemiczne zmiany bierne występujące na poziomie komórkowym i molekularnym w miejscu absorpcji bodźca fizykalnego. Rozległość i głębokość wywołanych zmian jest proporcjonalna do wielkości dawki, zdolności przenikania danej energii oraz absorpcji. Zmiany bierne przemijają na zasadzie rozproszenia i w wyniku działania mechanizmów homeostazy.
Wykład 2
- reakcje czynnościowe zależne od mechanizmów adaptacyjnych. Zalicza się do niech zmiany miejscowe powstałe w wyniku reaktywności komórek jako efekt drażnienia, występujące tylko w organizmach żywych.
Powtarzanie drażnienie -= stymulacja , Zemle wywołać:
-osłabienie reakcji przez przywykajanie- habituacje
-nasilanie- wzmocnienie reakcji w wyniku sensytyzacji.
W leczeniu fizykoterapeutycznym w/w zmiany występujące po jednym zabiegu, sumują się , a po sesji ekspozycji pogłębiają i utrwalają pozytywne efekt. Ważna jest również właściwie dobrana do reaktywności tkanek ustroju dawka jak i liczba prawidłowo wywołanych reakcji. Stopniowanie i powtarzanie reakcji sumuje zmiany morfologiczne, normalizuje oraz trenuje funkcjonowanie mechanizmów fizjologicznych ustroju wywołując zmiany, które są oczekiwane jako wynik terapii.
Opisowe pojecie dawka określa się:
--miarami fizycznymi takimi jak: ilość, moc , gęstość energii, natężenie, czas trwania aplikacji, rozległość powierzchni zabiegowej
--terminami i pojęciami takimi jak:
-Absorpcja - pochłanianie energii, pojemność tkanek
-Transmisja - przenikanie, przewodzenie
-Dyspersja- rozpraszanie
-Wartość połówkowa
-Rodzaj tkanki docelowej, głębokość tkanki docelowej, grubość struktur warstwy tkanki -pośredniej
Terapeutyczne miary dawek ustala się według skutków ich działania na tkanki w oparciu o prawo Arndta-Szultza, które mówi ze :
-małe dawki - pobudzają
-średnie dawki - hamują
-duże dawki- niszczą
Indywidualna odczynowość tkanek wpływa na konieczność przewidywania i modyfikacje dawek ze względu na możliwość występowania:
-nadwrażliwości pierwotnej, samoistną
-nadwrażliwość wtórną, nabytej w wyniku:
-przedawkowania bodźca
-leczenia radiologicznego
-alergii
-zatrucia środowiska
-obniżonej wrażliwości w wyniku wyniszczania organizmu spowodowanego:
-długotrwałą, ciężką chorobą
-alkoholizmem
-nikotynizmem
-uzależnienie lekowym od środków odurzających
Reakcje takie SA niejednorodne i trudne do przewidzenia, dlatego zawsze przy 1-wszym zabiegu należy przeprowadzić wywiad, sprawdzić pod kątem potrzeb terapii wygląd skóry okolicy zabiegu, zastosować zmniejszoną dawkę energii, skrócić czas zabiegu. Po zabiegach szczególnych w leczeniu ambulatoryjnym zalecany jest 15 minutowy „odpoczynek” przed wyjściem na ulice czy przed jazdą samochodem.
Sposoby wykonywania zabiegów fizykoterapeutycznych wymagają przez cały czas trwania zabiegu czynnego udziału terapeuty, kontroli parametrów zabiegowych w czasie trwania i zakończenia zabiegu. W czasie trwania terapii musi istnieć możliwość szybkiego nawiązanie kontaktu z pacjentem oraz możliwi obserwacji aktualnego stanu zdrowia chorego.
Efekty terapeutyczne zastosowanych zabiegów fizykoterapeutycznych zalezą od:
-właściwości fizycznych bodźców i rodzajów energii stosowanych w zabiegach
-jakości udziału w procesach fizjologicznych zastosowanych energii
-praw fizjologii, procesów regulacji ustroju takich jak: homeostaza, metabolizm, przekaz informacji
-możliwość modyfikacji w postępowaniu fizykoterapeutycznym w zależności od:
-konkretnej sytuacji zabiegowej
Wskazań i przeciwwskazań
-aktualnego stanu zdrowia pacjenta
-stopnia zaawansowania procesu chorobowego
-występowania chorób towarzyszących
-dobom i zastosowania odpowiednich: technik zabiegowych, dawek energii, czasu zabiegu
-ilości zabiegów w serii
-ilości powtórzeń serii zabiegów
-oprzyrządowania
-posiadanych kompetencji
Na profil działania fizykoterapeutycznego składa się wiele nieinwazyjnych metod stosowania bodźców fizycznych i tworzyw naturalnych w wielu działach medycyny akademickiej , takich jak:
-ortopedii i traumatologią
-reumatologia
-chirurgia
-interna
-ginekologia
-dermatologia
-okulistyka
-laryngologia
-urologia
-stomatologia
-onkologia
W wyżej wymienionych działach medycyny klinicznej Medycyna Fizykalna zajmuje się wykorzystywaniem : naturalnych bodźców fizycznych oraz czynników fizycznych wytworzonych przez różnego rodzaju urządzenia elektromedyczne do terapii, diagnostyki, rehabilitacji. Trudno wymienić wszystkie metody fizyczne stosowanie współcześnie. Część z nich jest już dzisiaj metodami rutynowymi.
Wraz z postępem naukowym, rozwojem nauk przyrodniczych coraz szersze zastosowanie znajdują nowe metody leczenia fizykoterapeutycznego. Szczególnym zainteresowaniem cieszą się zabiegi z zastosowaniem skrajnie niskich temperatur, biostymulacji laserowej, impulsowych pól magnetycznych małej częstotliwości a w zakresie elektroterapii coraz powszechniej stosowane są prądy impulsowe małej częstotliwości o różnych przebiegach w terapii przeciwbólowej T.E.N.S
Rodzaje energii i zasady jej przekazywania
Wszystkie procesy i zmiany jakie zachodzą wokół nas w przyrodzie, SA wywołane przemianami energii. Energia występuje w różnych postaciach . często ziemia się z jednej postaci w inną.
W fizykoterapii stosuje się cztery rodzaje energii:
-cieplna, czyli ciepło, jest to jedyna energia, którą nie tylko wprowadza się do organizmu, lecz także odbiera. Wiele przemian energetycznych kończy się wytworzeniem ciepła, skąd jej udział w zabiegach fizykoterapeutycznego
-elektryczną w postaci Pol i prądu elektrycznego
-promieniowania elektromagnetycznego (pem) z różnych zakresów widma
-mechaniczną jako różne formy masarzu , wibracji i ultradźwięków
W niektórych przypadkach stosuje się jednocześnie energie dwóch lub trzech rodzajów lub łączy się je z podawaniem leków.
Niezależnie od energii podawanych z zewnątrz z procesach ustroju ludzkiego występują procesy energetyczne z udziałem znacznych ilości energii, wytwarzanych w tkankach.
Są to:
-energia chemiczna, w każdym ustroju żywym jest najważniejsza występuje najobficiej. Z niej postają w tkankach wszystkie formy energii
-energia mechaniczna jest wytwarzana w mięśniach, zapewnia wszelkie czynności ruchowe dowolne, mimowolne, prace serca i trzewi, ponadto w drobnych ilościach powstaje w każdej komórce, warunkując przemieszczenie płynów i organelli komórkowych;
-energia cieplna utrzymuje temperaturę ciał i występuje masowo jako uboczny produkt wielu przemian energetycznych,
Prądy elektryczne służą do przekazywania sygnałów nerwowych.
-promieniowanie elektromagnetyczne podczerwone termiczne powstają w wyniku przemiany materii i energii, kwanty tego promieniowania wyzwalają się w reakcjach fizykochemicznych i są emitowane z powierzchni skóry.
-promieniowanie elektromagnetyczne luminescencyjne, zwane też fotonowym, postaje w niewielkich ilościach w przebiegu procesów wewnątrzatomowych często bez udziału energii cieplnej, dlatego bywa nazywane „zimnym”
-przypuszcza się ze te dwie ostatnio postacie energii poza udziałem w reakcjach chemicznych w procesach tkankowych, mogą przenosić informacje.
Zasady termodynamiki
Dla dobrego zrozumienia fizycznych podstaw medycyny fizycznej należy
Energia Noe może być wytwarzana Anie niszczona, ale może być przekształcona z jednej formy w inną. Inaczej mówiąc ani aparaty medyczne , ani ustroje żywe nie wytwarzają energii, a jedynie przetwarzają ja z jednej formy w inną i przemieszczają z jednego miejsca na inne. Suma energii przed i po wszystkich zmianach jest zawsze taka sama.
Żeby wykorzysta energie fizyczną w celach leczniczych trzeba stworzyć warunki, które pozwolą przekazywać ja do tkanek. Taki warunek formułuje II zasada termodynamiki . jest nim różnica temperatur.
Do wykonania pracy konieczne są różnice potencjałów energii i istnienie energii swobodnej.
Różnice potencjałów warunkują istnienie „energii swobodnej” tj. energii, która wykazuje tendencje do samoistnego rozładowania. Tendencje tą nazywamy napięciem.
Aparaty fizykoterapeutyczne służą do wytwarzania różnicy potencjałów i wole energii, do kontro…
[potencjały energii przedstawia się w jednostkach które dla żadnego rodzaju energii są inne. Potencjał ciepła czyli temperaturę określa się w stopniach Celsjusza , kelwina lub innych. Potencjał i napięcie energii elektrycznej przedstawia się w woltach. Poziom potencjalnej energii mechaniczne czyli ciśnienie określa się w paskacalach (Pa) poziom kinetycznej energii mechaniczne, czyli siłę, przedstawia się w niutonach (N)
Napięcie promieniowania elektromagnetycznego = natężenie emisji
Jednostki energii mocy
Podstawowa jednostką energii jest dżul J
Inne jednostki to
Kaloria 1 kal=4,18 J
Kilogramometr 1 kgm= 9,8J
Kilowatogodzina 1kWh= 3600000J
Rozłożenie energii w czasie określa się jako moc inaczej mówiąc moc jest to energia działająca w jednostce czasu
Jednostką mocy jest wat (W) a 1 wato odpowiada 1 J działającemu w ciągu jednej sekundy.
Wielokrotność, podwielokrotność wata oznacza się następująco:
1 000 W= 1 kW
1000000W=MW
0,001wW = 1 mW
0,000001W=1qW mikrowat
Rozłożenie energii w przestrzeni określa się jako gęstość energii (J/cm2) rozłożenie mocy w przestrzeni określa się jako gęstość mocy (W/cm2)
Nośniki energii
Aby przemienić energie cieplną, elektryczną i mechaniczną konieczne sa nośniki energii. Pem nie potrzebuje nośnika, rozprzestrzenia się samotnie. Nośniki charakteryzują się przewodności i pojemnością
Przewodność lub przewodnictwo oraz jego odwrotność czyli opór- określają ile energii może się maksymalnie przemieścić przez nośnik w jednostce czasu.
Przy pokonywaniu oporu część energii zmienia się w ciepło. Tkanki ludzkie wykazują przenosić różna dla różnych rodzajów energii, zwaną również przenikalnością.
Natężenie jest to ilość energii lub substancji przechodzącej przez dany nośnik (przewodnik) w jednostce czasu
Do krioterapii należa zabiegi z zastosowaniem zimna i skrajnie niskich temperatur
W piśmiennictwie nie ma zgodności , co do tago jaka temperatura wyznacza granice pomiedzy krioterapią
Kliniczne krioterapia jest nieinwazyjnym bodzcowym stosowaniem powierzchniowo niskich tepratur w celu:
-wywyłania i wykorzystania fizjologicznych, ustrojowych reakakcji na zimno
-wspomaganie leczenia podstawowego
-ułatwienie leczenia ruchem. Zabiegi krioterapeutyczny pozwala na trzykrotną intensyfikację ćwiczeń usprawniających oraz wydłużenie czasu prowadzenia ćwiczeń kinezyterapeutycznych.
Kliniczne efekty krioterapii to również:
-ustąpienie dolegliwości bólowych
-wywołanie ogrzania powłok skórnych poprzez masywne, odruchowe ich przekrwienie
-efekt przeciwobrzękowy
-zmniejszenie napięcia mięśni szkieletowych
-wzrost odporności humoralnej i komórkowej
-poprawa nastroju
Nasilenie odczynów i ich charakter zależy od różnicy pomiędzy temperatury ciała człowieka a temperaturą zastosowanego chłodziwa, czasu oziębienia tkanek. Obniżenie temperatury tkanek uruchamia adaptacyjne mechanizmy termoregulacji ustroju mające na celu zmniejszenie utraty ciepła. Następstwem pobudzenia receptorów zimna w skórze jest odruchowa reakcja wywołująca w ! szych minutach zabiegu skurcz naczyń krwionośnych skóry i tkanki podskórnej, co zmniejsza przepływ krwi i ogranicza w ten sposób oddawanie ciepła otoczeniu.
Reakcje biologiczno-terapeutyczne związane z działaniem zabiegów zimnoleczniczych przebiegają dwufazowo. Reakcje w 1wszej fazie sterowane są przez współczulną część autonomiczną układu nerwowego. Są to reakcje obronne, chroniące tkanki przed utratą ciepła:
-zwężenie naczyń krwionośnych, zmniejszenie przepływu krwi
-gorsze zaopatrzenie tkanek w tlen w procesach przemiany materii, powoduje lokalne obniżenie poziomu procesów metabolicznych.
Bardzo szybko następuje 2 faza kierowana przez część parasynaptyczną układu nerwowego, w czasie której następuje rozszerzenie się naczyń krwionośnych a kiedy gra naczyniowa jest prawidłowa stwierdza się naprzemienne falowe zwężenia i rozszerzenie naczyń krwionośnych - fale Lewisa.
Mechanizm fal Lewisa powodować może podwyższenie temperatury w tankach części korowej organizmy w około * C co ma znaczenie dla ochrony skóry przez odmrożeniem
Reakcje naczyniowo-ruchowe najwyraźniej zaznaczają się w obrębie kończyn górnych i kończyn dolnych. Natomiast reakcje naczyń krwionośnych skóry głowy są wyjątkowo słabe np. w spoczynku w temperaturze 4 C utrata ciepła z tego rejonu wynosi około 40 % całkowitej ilości ciepła powstającego w ustroju człowieka. Wynika z tego faktu zasada, ze okolice głowy wyłącza się z intensywnych zabiegów termicznych- zabiegów cieplnych jak i zimnych
Źródłem niskich temperatur stosowanych w celach leczniczych są :
-lód, śnieg, zimna woda , zamrożone żele, zamrożone pasty borowinowe, zimne okłady, nadmuchy zimnego powietrza
-pary skroplonych naturalnych lub syntetycznych gazów, których temperatury są krańcowo niskie (pary ciekłego azotu, CO2)
Stosowanie niskich temperatur może być miejscowe lub ogólne. Majescowe działanie
zabiegów zimno- leczniczych jest potwierdzane badaniami laboratoryjnymi i klinicznymi takimi jak:
-badania morfologiczne i biochemiczne wykazujące wzrost poziomu hemoglobiny, leukocytów, płytek krwi w porównaniu z wartościami wyjściowymi
-badania elektromiograficzne (emg) wykazują poprawę czynności bioelektrycznej mięśni, zmniejszanie patologicznego napięcia mięśniowego przez osłabienie odruchy rozciągania, zmniejszenie wyładowań wrzecion nerwowo- mięśniowych przez blokowanie eferentnego układu gamma
-termowizyjne metody diagnostyczne pozwalające na precyzyjną rejestrację rozkładu temperatury na badanych powierzchniach ciała przed schłodzeniem i po zabiegu krioterapeutycznym. Barwne termogramy uwidaczniają:
-wpływ tkanki tłuszczowej i mięśni na rozkład temperatury
-spadek temperatury bezpośrednio po zabiegu chłodzenia powłok skórnych
-wzrost ciepłoty miejsca zabiegowego przekraczający stan wyjściowy przed ochłodzeniem. Zaodbesrowano, ze w pacjentów poddawanych zabiegowi krioterapii i nieusprawnianych , ocieplaenie następowało po około 30 - 40 minutach w u osób wykonujących ćwiczenia ruchowe już po 15 minutach od chwili zakończenia zabiegu
Badanie termowizyjne rejestrują również prawidłowości w grze naczyniowej ustroju, a tym symptomatycznie zjawisko obniżania się temperatury kończyny nie chłodzonej w stosunku do temperatury początkowej , w 5 min, po zakończeniu zabiegu zimnoleczniczego. Może to mieć bardzo duze znaczenie w leczeniu wielu chorób, w których bezpośrednie działanie zimna może nie byś wskazane.
Krótkotrwałe zabiegi miejscowe w czasie 2-3 minuty przy wykorzystaniu skrajnie niskich temperatur powodują:
-zwiekaszenie pobudliwości obwodowych nerwów czuciowych i ruchowych
-zwiększenie napięcia mięśni szkieletowych
U jednego pacjenta można jednorazowo ochłodzić 3-4 miejsca 2 razy w ciągu dnia z 4 ro godzinną przerwą, zawsze w połączeniu z kinezyterapią. Zabiegi powinno się wykonywać w miejscu gdzie warstwa tkanki mięśniowej ma największą grubość.
Długotrwałe bodzce zimne o temperaturze w zakresie - 20 C -- + 10 C stosowanie miejscowo w zabiegach o czasie trwania 10- 15 minut powodują:
Podwyższenie progu bólu
-zmiejszenie pobudliwości układu nerwowo-mieśniowego
-Odnizenie napięcia mieśni szkieletowych
-Wpływ przeciwzapalny i przeciwobrzękowy
Skutki wywołane bodźcem zimna działającym miejscowo czynią niskie temperatury leczeniem z wyboru urazów tkanek miękkich:
Zwichnięć , stłuczeń, krwiaków. Zimno, zapobiega narastaniu skutków urazów przez zapobieganie nadmiernemu obrzękowi uszkodzonych tkanek oraz skutkom oparzeń 1 i 2 stopnia
Zabiegi miejscowe mogą być wykonywane :
-w punktach szczególnej bolesności
-w punktach spustowych
-w punktach okostnych
-w strefach odruchowych (strefy Heada i McKenziego)
W czasie zabiegów krioterapeutycznych pacjent oraz powierzchnia skóry poddawana zabiegowi muszą być pod ciągłą kontrolą, aby wychwycić sygnały składające do przerwania zabiegu tj:
-zblednięcie skóry
-zasinienie skóry
-objaw gęsiej skórki
-występowanie bólu
-występowanie dreszczy
-pogorszenie samopoczucia
Nieprawidłowe odczyny mogą występować u osób:
-ze zmianami chorobowymi naczyń krwionośnych
-z niedokrwistością
-zmarzniętych
-zdenerwowanych
-osłabionych, wyniszczonych chorobą
Niekorzystne skutki działania zabiegów zimnoleczniczych to :
-utrzymujące się zbyt długo niedokrwienie tkanek
-długotrwale ochłodzenie mięśni
-zwiększenie lepkości mazi stawowej
W palnie zabiegów należy uwzględnić:
-stopniowe zwiekszanie siły bodzca zimna
-biologiczne rytmy okolłodobowe mechanizmów termoregulacji ustroju
-unikanie średnich i intensywnych zabiegów krioterapeutycznych
- u chorych za zła tolerancją na zimno należy zastosować zabiegi o zmiennej temperaturze
- w porze zimowej przed zabiegami zimnoleczniczymi wytworzyć pewien nadmiar ciepła (np. zabieami cieplnymi słabo bodzcowymi)
-w szczególnych sytuacjach zaczynać leczenie zimnem zabiegami wykonywanymi na miejsca odległe od tych , które są związane z procesem chorobowym , wykorzystując odruchy skurczno - trzewne i konsensualne.
Wskazania do miejscowych zabiegów krioterapeutycznych :
-ostre stany zapalne
-przewlekłe stany zapalne stawów ()RZS ZZSK
-obrzeki pourazowe
-stany zapalne tkanek miękkich okołostawowych
-stany zwyrodnienia chrząstki stawowej
-liszja rumieniowaty, łuszczycowe zapalnie stawów
-zespoły bólowe narządu ruchu
-przykurcze, spastyczne napięcie mięśniowe.
Przeciwwskazania:
-odmrożenia
-zaburzenia czucia powierzchownego
-porażenie mięśniówki ścian naczyń krwionośnych
-zaburzenia mikrokrążenia
-otwarte rany
-pogorszenie w obrazie choroby
Ogólnoustrojowy zabieg krioterapeutyczny polegającyu na:
-kilkusekundowym pobycie w przedsionku adaptacyjnym w temperaturze - 50 -- - 110
-2-3 min pobycie w komorze właściwej o temp 110 C - 160 C powoduje:
-spadek ciepłoty skóry tułowia w zakresie 0,5 - 3,2 C
-spadek ciepłoty skóry kończyn dolnych w zakresie 3,5-11,5 przy niezmienionej ciepłocie wnętrza ciała (o czym świadczy normalna ciepłota w jamie ustnej)
Kliniczne dzialania krioterapii ogólnoustrojowej to :
-po upływie 10 - 30 minut po zabiegu wstępuje znamienny wzrost w surowicy krwi poziomu adrenaliny, noradrenaliny, ACTH, beta- endorfin, u mężczyzn testosteronu
-zmniejszenie odczucia bólu, ustąpienie dolegliwości bólowych w całym ustroju
-wzrost odporności ustroju
- pojawia się zwiększona chęć działalności ruchowej , wykonywania ćwiczeń
-zwiększona tolerancja na zimno. Lepsza reakcja na zmiany temperatury pobudzenie układu odpornościowego,
-intensywny przepływ krwi przez powłoki ciała i narządy wewnętrzne powoduje uczucie gorąca i zaróżowienie skóry
-znika uczucie zmęczenia
-następuje poprawa nastroju
Wymienione zjawiska klinicze utrzymują się co najmniej 3 godziny od chwili wykonania zabiegu. Chorzy zakwalifikowani do kuracji niskotemperaturowej w komorze są poddawani rutynowemu bardzo dokładnemu badaniu lekarskiemu.
Przeciwwskazania do krioterapii ogólnoustrojowej to :
-nietoleracja na zimno
-choroba Raynauda
-ropne zmiany skórne
-choroby ośrodkowego układu nerwowego(mieliopatie)
Neuropatie układu współczulnego
-niedoczynność tarczycy
-miejscowe zaburzenia ukrwienia
-alkohol
-wyniszczenie i wygłodzenie organizmu
-klaustrofobia
-niedmierna labilnośc emocjonalna
-niewydolność krązenia szczególnie powysiłkowa
-wady aparatu zastawkowego
-zaburzenia rytmu serca
-cieżkie postacie dusznicy bolesnej
-ostre schorzenia dróg oddechowych
-przebyte zakrzepy żylne i zastój tętnic obwodowych
Każdy pacjent powinien być poinformowany o konieczności:
-wytarcia się ręcznikiem prze wejściem do kiokomory w celu usuniecia potu
-powolnego niezbyt głębokiego oddychania w czasie pobytu w kriokomorze przez maseczkę chirurgiczną wyłozoną dodatkowo warstwą gazików
Dodatkowe zabezpieczenia w postaci:
-wełnianych skarpet
-drewnianych sabotów
-rekawiczek wełnianych
--nauszników i kostiumu kąpielowego
Tak przygotowani pacjeni w liczbie do 5 osób są wprowadzani do przedsionka komory, gdzie następuje adaptacja organouzmu do niskich temperatur. Następnie wchodzą do komory włąsicwej pozostając w niej 2-3
25 kwiecień Biostymulacja laserowa
Stosoanie promieniowania laserowego generowanego przez skiskoenergetyczne lasery w leczeniu zachowawczym jest jednym z Nawych, bardzo dynamicznie rozwijających się działów fizykoterapii. Postęp w oddziaływaniu praw rządzących zjawiskami emisji światła i teorii kwantowej promieniowania elektromagnetycznego doprowadził do uzyskania wzmocnionego promieniowania świetlnego , czyli Lasera (Ligot amplification by Stimulatad Emission of Radiation)
Obecnie produkowane urządzenia laserowe daja możliwość promieniowania laserowego z każdego zakresu spektrum optycznego. Promieniowawanie laserowe wykazuje charakterystyczne cechy odróżniające do od promieniowania konwencjonalnego.
Promieniowanie laserowe jest koherentne= spojnie, oznacza ze wystepuje stały związek fazowy fali:-
Spójnośc czasowa
-spójnośc przestrzenna- miedzy dwoma dowolnymi punktami przekroju poprzecznego, z tego faktu wynika występowanie takiej samej częstotliwości, fazy i kierunku
Spójność wiązki stwarza możliwość uzyskania:
-bardzo dużej gęstości mocy na bardzo małych powierzchniach (pól o przekroju kilku mikronów)
-precyzyjnego zaprogramowania gęstośći energii i głębokości absorpcji fali świetlnej.
-Promieniowanie laserowe jest emitowane w postaci bardzo mało rozbieżnej wiązki tzn. Ze oddalając się od miejsca źródła promieniowania średnica wiązki nie ulega istotnej zmianie
-promieniowanie laserowe jest monochromatyczne tzn. ze wiązka laserowa jest jednobarwna, o jednej długości fali , charakterystycznej dla każdej sondy laserowej
W biostymulacji laserowej wykorzystuje się niskoenergetyczne promieniowanie lasera HE-Ne lub pólprzewodsnikowego IR o mocy emisji od 15-500 mW/cm2. dla porównania należy podać ze natężenie promieniowania słonecznego o analogicznej długości fali, mierzone na skórze wynosi od 2-100 mW/cm2. Żeby zarówka emitowana światło w jednej czystej barwie o mocy 1 mW/cm2 jej całkowita moc musiałaby wynosić około 1 miliona watów
Daje to wyobrażenie zarówno o mocy nieskoenergetycznygo promieniowania laserowego jak i możliwościach technicznych urządzeń laserowych. Produkowane obecnie lasery dfo biostymulacji laserowej róznią się miedzy sobą rozwiązaniami konstrukcyjnymi
Dotyczy to zarówno:
-długości emitowanej fali
-mocą generowanej przez sondę lasera
-sposobu emisji emisja ciągła i impulsowa
-sposób aplikacji, przy możliwości zastosowania skanera
Technika wykonywania ekspozycji laserowych może polegać :
-na bezpośrednim naświetlaniu skóry przez kontakt skóry z sondą laserową najcześciej tak są naświetlane punkty bólowe
-na ekspozycjach z odległości tak aby promieniowanie laserowe objęło określony obszar tkanek
-oddzialywanie światła laserowego na tkanki zalezy od:
-długosci emitowanej fali aserowej
Obecnie przyjmuje się ze :
-fala o długości 900nm absorbowana jest na głębokości 30 mm
-fala o długości 850 nm absorbowana jest na głębokości 50 mm
-fala o długości 632 nm absorbowana jest na głębokości 10 15mm
-użytej mocy:
-w emisji ciagłj od 500 mW
-w emisji impulsowej od 10-50 w szczycie impulsu i w zakresie czestotliwoci od 0,5 do 10 kHz
-czasu emisji poszczególnych ekspozycji
-w metodzie punktowej 3-5-7 min na każdy punkt jednorazowo ilośc punktów 3-5
- w metodzie omiatania powierzchni 10- 12 min, dwie , trzy powierzchnie jednorazowo
Dobór parametrów energii laserowej w stosunku do wielkości pola naświetlonego przy uwzględnieniu czasu ekspozycji i mocy sondy laserowej powinien być determinowany przez wartośąc 4 J/cm2, uznaną przez WHO za tzw. Dawkę bezpieczną. Zabiegi wykonuje się zwykle codziennie a w trazie potrzeby łaczy się w jednym dniu zabiegowym rózne sposoby ekspozycji
Liczba zabiegów w wersji stosowania zabiegów w leczeniu zespołów bólowych, zmian zwyrodnieniowych stawów, urazów waha się w granicach od 8-12 zabiegów, natomiast stosowanych w leczeniu trudno gojących się ran, utrudnionego zrostu kostnego osteoporozy w gtanicach 15 - 20 zabiegów.
Ze względu na wartość stosowanej energii świetlnej, ten rodzaj terapii nosi nazwe biostymulacji laserowej. Nazwę tę wprowadził Węgier E. Mester, bowiem uzyskiwane efekty łączy się z działaniem fotodynamicznym promieniowania świetlnego, a nie z efektem cieplnym. Zaobserwowane promieniowanie o takich parametrach nie wywołuje podwyższenia temperatury tkanek większego niż o 0,1 -0,5 C
Liczne badania laboratoryjne In vivo In vitro, obserwacje kliniczne potwierdzają niewątpliwy wpływ promieniowania laserowego na :
-zwiekszsenie syntezy kolagenu białek oraz RNA
-zwiekszenie aktywności żernej monocytów i neurofilów w procesie gojanie się ran,
-zmianie poziomu hormonów i neurotanskimtterów (wzrost poziomu adrenaliny, noradrenaliny) w ranach,
-podwyższenie poziomu histaminy i serotoniny
-usprawnienie dysocjacji hemoglobiny, co wpływa korzystnie na „zaopatrzenie tkanek w tlen”
-zwiększenie unaczynienia pola naświetlanego
-przyspieszone formowania się kostniny w leczenu złamań kostnych
-zwiększenie poziomu endorfin i prostaglandyn oraz usprawnienia procesów metabolicznych
-zmiany w potencjale czynnościowym błony komórkowej co odgrywa podstawową rolę w jej funkcjonowaniu
-mechanizm immunoregulacyjny w chorobach o zaburzeniach reakcjach metabolicznych w RZS)
-leczenie uszkodzeń i stanw zapalnych tkanek miękkich
-przyspieszenie leczenia trudno bojących się ran o różnej etnologii.
Wskazania do zabiegów biostymulacji laserowej to :
-zespoły bólowe w przebiegu zamian zwyrodnieniowych i stanów zapalnych stawów
-zespołyu bólowe w przebiegu dyskopatii odcinka szyjnego oraz lędźwiowego kręgosłupa,
-stany związane z przeciążenie ikładu kostno- stawowego, mięśni i tkanek miękkich,
-zapalenia ściegien, pocewek ścięgnistych, tkanek maziowych
-leczenie utrudnionych zrostów kostnych
-leczenie trudno bojących się rtan , owrzodzeń troficznych, odleżyn,
-nerwobóle nerwów obwodowych (parestezje)
-stany po przeszczepach tkanek
-urazy sportowe
-przykurcze , ograniczenia ruchów w stawie po unieruchomieniu
Przeciwwskazania do stosowania biostymulacji laserowej:
-ciaza
-uogólnione choroby bakteryjne
-choroby gorączkowe
-uczulenie na światło (przyjmowanie leków uczulajachcyu na śwaitło)
-nadczynnośc gruczołów dokrewnych
-nowotwory
-niewyrównana cukrzyca
Należy pamiętać ze promieniowanie laserowe wywołuje znacznie szybciej i sielnie wyrazone zmiany chorobowe w obrębie narządu wzroku i skóry niż promieniowanie słenocze
- zakres promieniowania 400- 1500 nm:
-po wniknieciu do oka jest ogniskowane na siatkówce, co może spowodować jej oparzenie
-na skórze może wywołać termiczne uszkodzenia tkanek: rumień, oparzenia, zwęglenie.
-zakres powyżej 1500 nm:
--wywołuje wszukodznia rogówki
--na skórze może wywołać uszkoczenie tkanek
-zakres poniżej 400 nm:
--powoduje fotochemiczne zmiany wywołujące w oku zaćmę
--ze względu na absorbcję promieniowanie z tego zakresu prze komórki warstwy rozrodczej naskórka, wywołuje przyspieszone procesy starzenia się skóry i działanie kancerogenne
Ogólne zasady BHP obowiązujące przy wykonywanou zabiegów laserowych określają przepisy zawarte w Polskiej Normnie PN-91/T-06700.701.
Instrukcja ta zawiera dane dotyczące:
-charakteru zagrożeń, wynikających z absorpcji promieniowania laserowego,
-podziału laserów
-działań i środków zapewniającyh …
Najwazniejzsze środki zaradcze to :
-zabezpieczenie przed uruchomieniem aparatury przez osobe niepowołaną
-oznakowanie drzwi pomieszczeń obowiązującym w skali międzynarodowej piktogramem lasera z anpisem „laser niebezpieczeństwo”
-zastosoanie w sondzie laserowej dodatkowej przesłony
-zapobieganie odbiciom zwierciadlanym na zewnatrz urządzenia (gledakie, błyszczące piwerzchnie)
-zabezpieczenia specjalnym okularami oczu pacjenta i osoby wykonującej zabieg
Lasery małej mocy z punktu wiedznia chorego określa się jako urządzeni o niezamiennym ryzyku terapeutycznym (nonsignificant risk devices)
16.05.2008
Magnetoterapia
Naturalne pola magnetyczne występują we wszechświecie od jego początków. Towarzyszyły powstaniu pierwszych form żyia. Odgrywały role w procesie ewolucji. Większość zachodzących w naszym ortganiźmie procesów życiowym odbywa się przy współułdzale sił pól elektrycznych i elektromagnetycznych.
Coraz wiecej badań i obserwacji potwierdza niezaprzeczalny ziazek naturalnych sil płó elektromagnettycznyuch z procesami występującymi w organizmach żywych. Dzieki tym zależnościom płynie krew w naszych żyłach, przemieszczają się jopny w płynach zewnątrz- i wewnatez komórkowych, odbywaja się prawidłowe procesy przemiany materii.
Oddziaływanie na ustrój zawietrznego pola magnetycznego mieniać może stan energetyczny struktur biologicznych ustroju ludzkiego. Mimo ze tkanki ustroju ludzkiego zasadniczo..
Charakterystyczną cechą pola magnetycznej jest przenikanie przez wszystkie struktury ustroju. Ta cecha odróżnia pole magnetyczne od innych postaci energii, które ulegają pochłonięciu do określonej głębokości tkanek. Mimo ze jest energią bardzo dyskretną to jednak podkreśla się ze impulsowe pole magnetyczne może być swoistym sygnałem dla określonych struktur czynnościowych w sprzężeniach zwrotnych wszystkich układów naszego ustroju.
Decydującym znaczeniem dla możliwości oddziaływania impulsowym polem, magnetycznym na ustrój ludzki jest fakt ze :
-w tkankach występuje wiele ważnych dla funkcji życiowych związków zawierających substancje o właściwościach para i ferromagnetycznych
-pole magnetyczne i indukcji 3-60 mT zmienia wiązania orientacyjno- elektrostatyczne
I oddziaływania miedzy dipolami, zmienia wiązania jonowe i jonowo- dipolowe oraz ich wzajemne oddziaływanie wpływa na wiązania indukcyjne i dyspersyjne.
Obowiazujacaą odecnie jednostką indukcji magnetycznej jest TESLA= T której nazwa pochodzi od nazwiska słynnego fizyka pochodzenia chorwackiego Nikoli Tesli (1T=1V* s/m kwadrat)
Uprzednia jednosta to gaus
1 gaus = 0,0001 T= o,1 mT
Biofizyczne oddziaływania impulsowych pól magnetycznych małej częstotliwości na żywe organizmy to
1.wywołanie efektów magnetycznych w para, ferromagnetykach tkankowych:
a- pierwiastki chemiczne
b- struktury ciekłych kryształów
2 powstanie dodatkowego pola elektrycznego w wyniku efektu Halla (pola elektrycznego związanego z układem elektrycznym w tkankach) oraz wzmocnienia całkowitej siły elektromagnetycznej działającej na cząsteczki czyli siły Lorentza,
3 wzmocnienie wiazań elektrycznych atomów i czastaczek czyli sił Londona van der Waalsa, odpowiedzialnych za właściwy przebieg reakcji biochemicznych,
4 wywołanie zmian fizykochemicznych własności wody (zdolności zwilżania, wytrącania osadów)
5 wpływ na potencjał czynnościowy tkanki nerwowej i mięśniowej
6 wpływ na struktury o właściwościach piezoelektrycznych
7 wyrównanie zakłóceń oddychania komórkowego
Reasumując w końcowym efekcie otrzymujemy:
1 normalizacje przewodnictwa nerwów obwodowych
2 usprawnienie funkcjonowania układu nerwowego
3 przespieszenie procesów przemiany materii
4 wpływ na prawidłową mineralizacje kości
5 zmniejzenie odczyny zapalnego tkanek
6 resorpcja wysięków
7 działanie przeciwbólowe
8 pobudzenie procesów odpornościowych
Metodyka magnetoterapii
Najcześciej znajdują zastosowania impulsowe pola magnetyczne o następujących parametrach:
A częstotliwość 1- 5 Hz
B kształt impulsów - przebieg prostokątny, trójkątny, trapezowy, sinusoidalny lub mieszany
C wartośc indukcji magnetycznej B (mT) 1-5 mT, 1-10 mT, 1-20 mT
Jako regule przyjęto stosowanie w stanach ostrych częstotliwości 1-5 Hz w podostrych 5- 20 Hz, a w stanxchc przewlekłych 20 -50 Hz
Pola te stosowane sa przy użyciu aplikatorów:
-o charakterze solenoidów w kształcie szpuli
-płaskie, wytwarzające pole roproszone
Czas zabiegów 1- 20 minut ilośc zabiegów w serii 10 -15 ilości serii 1,2. pamiętać należy ze nieraz po pierwszych kilku zabiegach może występować nasilenie dolegliwości oraz nie nie powinno się wykonywać zabiegów magnetoterapii po godzinie 21 ponieważ u niektórych osób mogą wystąpić zaburzenia snu .
W dawkowaniu natężenie indukcji magnetyczne obowiazuje zasada stopniowania i doboru zastosowanej dawki w zależności od stopnia zaawansowanego procesu chorobowego:
- w procesach ostrych przebiegający z duża bolesnością poniżej 3 mT
-w stanach podostrych do 5 mT
-w sranach przewlekłych powyżej 5 mT
Podobnie należy postępować w doborze czasu zabiegu …..
Wskazania do stosowania impulsowych pól magnetycznych małej częstotliwości
-zmiany zwyrodnieniowe stawów
-ucisk i zalaniea nerwów rdzeniowych w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów kręgosłupa i dyskopatii
-zapalenie 3 i 7 nerwu czaszkowego
-uszkodzenia neuronów ruchowych w przebiegu porazenia mózkowego
-dysfunkcja narządu ruchu, zespoły przeciążeniowe kostno- szkieletowe spopoły nerwowo- mieśniowe
-stany pourazowe (uszkodzenia stawów, kości ściegien, nerwów i naczyń krwionośnych )
-trudno gojace się rany (pourazowe , pooperacyjne owrzodzeniowe troficzne, odlezyny)
-usprawnienie i leczenie powikłań wad postawy, krzywicy, gruźlicy kośći
-złamania kości, opóźnione zrosty kostne
-reumatoidalne zapalniea stawów, zesztrywniejące zapalenia stawów kręgosłupa, kolagenozy, zapalenia wielomieścniowe
-osteoporoza
-jałowa martwica kości
-zastoinowe zapalenia naczyń krwionośnych
-miopatie, parestezje
-bóle fantomowe
-neuroterapie po zatruciach
-hemiplegie
Przeciwwskazania
-wszczepiony rozrusznik rerca
-implanty elektroniczne
-chorby wirusowe grzybicze
-gruźlica płuc
-padaczka
-nadczyność tarczycy
-choroby przewodu pokarmowego ze skłonnością do krwawień
-nowotwory
-niewyrównane nadciśnienie tetnicze 3 i 4 stopnia
-dzieci do 1 szego roku zyce ze względu na diagnostyke wczesnookresową
-występiowanie schorzeń współistniejących: cukrzyca niewydolnośc nerek, zaawansowane zaburzenia układu krążenia
-oparzenia
-w okresie leczenia lub diagnozowania promieniowaniem jonizującym
Przy instalowaniu i eksploatacji urządzeń do stosowania leczniczego impulsowyc pól magnetycznych malej częstotliwości należy:
-przestrzegać wszystkcihc zasad BHP dotyczących pracy i obsługi aparatury zasilanej prądem
-przy zlewach
ulttradzwieki
Pierwsze próby tterapeutycxne stosowania UD zostały podjęte w krajach Europy po 1945
Dopiero postep w badaniach dotyczących wpływu fali akusrtytcznj…
Fala dziekowa charakteryzuje się następującymi właściwościami fizycznymi:
-czastewczki przekazują energie drgajacą wzdłuż kierunku rozchodzenia się fali= fala podłuzna
-fala rozchodzi się w środowisku sprężystym, co rowani się zaburzeniom stanu równowagi środowiska, polejaącym na przenoszeniu energii bez jednoczesnego przenoszenia masy
-fala mechaniczna powoduje chwilowe zmiany gęstości ośrodka, w kórym się rozchodzi wskutek czego powstają różnice ciśniej, które z kolei staj się źródlem zaburzeń cząsteczek przyległych i powodują chwilowe zmiany gęstości ośrodka
-fala mechaniczn podlega wszytkim właściwościom charakterystycznym dla ruchu falkowego trzn załamaniu odbiciu odchyleniu absorpcji rozproszeniu,
Częstotliwość fali uzależniona jest od drgań generatora, który je wytwarza. Podział na poszczególne zakresy częstotliwości dokonany został na podstawie możliwości odbiorczych ucha ludzkiego i zawiera się w granicach:
-infradzwieki 1-16 HZ
-dzwieki słyszalne- 16 -20 KHz
-ultradzwieki powyżej 20 KHz
Do celów terapeutycznych wykorzystuje się częstotliwości z zakresu 0,8 MHz 1 \MHz 2,4 MHz 3,2 a do celów diagnostycznych w zakresie % MHz - 40 MHz. Prędkość rozchodzenia się fali mechanicznej uzależniona jesr od gęstości oraz spręsotości środowiska wynosi
-w gazach - 350 m/s
-w sieczach- 1500m/s
W ciałach stalych 5000m/s
Pomiary Ludwiga i Fruchta wykazały ze prędkośc rozchodzenia się fali dźwiękowej w tkacnkach waha się w zakresie 1445-1610 m/s. długość fali zawiera się w zakresie 0,5- 2 mm
W czasie rozchodzenia się fali mechaniczj powstają strefy zagęszczen i rozszerzeń środowiska. Występują :
-siły ściskające powodujące chwilowe odkształcenie w kierunku rozchodzenia się fali
- siły rozciągające ssanie powodujące wychylenia w przeciwnym kierunku rozchodzenia się fali
Występujące zageszczenia i zorzedzenia środowiska, wynikające z naprzemiennego zalania dodatnich i ujemnych ciśnień mogą spowodować w polu zabiegowym …..
Róznice prędkości rozchodzenia się drgań w tkankach o róznej gęstości oraz występujące rónizce ciśnień tłumacza możliwość wystepowania bólów okostnej w kościach przy stosowaniu ultradźwięków, podczas gdy te same moce zastosowane do tkanek miękkich pacjent znosi bez bólu.
Duze częstość drgań wymagają bordzo szybkich zmian kierunku wychylenia. Jest to możliwe dzieki bardzo dużym przyspieszeniom cząsteczkowym. Wartości przyspieszeń zależa od:
-czestotliwości drgan
-zastosowanej mocy
…..
Takie siły mechaniczne mogą wywlać zjawisko kawitacji, powodujące niszczenie spójności środowiska, szczególnie cieczy. Zmiany destrukcyjne związane ze zjawiskiem kawitacji mogą powstac tekze w czasie rozchodzenia się fali mechanicznej w tkankach podczas……
Wnętrza tych przestrzeni wypełniają się natychmiast parami cieczy. Zanikające wlne przestrzenie sprężają pary, co jest …..
W każdym przypadku ruchu falkowego wsystepuje zjawisko interferencji. Szczególnym przypadkiem interferencji jest nakładanie się dwu fal o jednakowej amplitudzie i częstotliwości , ale biegnących w przeciwnych kierunkach. Powstają wtedy fale stojace będące źródłem największych wahań ciśnień. Fale stojace posiadaja wielkorownie wiekszą moc nic fale ….
Fala ultradzwiekowa przechdzaca prze ostrodki o róznej budowie strukturalnej ilega na granicy tych osrodków zalamaniu i dbiciu w róznym stopniu, zależnym od gęstości struktur oraz szybkości rozchodzenia się fali.
W organiźmnie występuja na granicy dwóch tkanek np. skóra tkanka tłuszczota , tkanka tluszczora i tkania mieśniowa tkanka mieśniowa okostna
W warunkach zabiegu ultradźwiękowego niezmiernie istotna jest róznica gęstości ośrodków: powierzchnia nadajnika, powierzchnia skóry, oraz warstwa powietrza, która znajduje się pomiedzy tymi powierzchniami. Taka przeszkoda akustyczna może spowodować gwałtowna zmiane ……..
Najcześciej stosowana jest ciekła parafina woda oraz zele majace wlasivwosc płynó ….
Dzialanie lecznicze ultradźwięków opiera się na mechanizmach pierwotnych- bezpośrednich i posredniuch- wtórnych.
Wpływ dzialania pierwotnego występuje w tkankach w czasei nadziwkawiania i sklada się z kulku elementów, które łacznie decydują o rezultatach teraz ultradźwiękowej
Najczeście wyróżniane sa mechanizmy oddzialwwania ultradzwem takie jak :
-fizykochemicznym
-atermiczne
-termiczne
-mechaniczny
Podstawową składowa dzialania ultradźwięków jest jej dzialanie mechaniczne wywołane wahaniem ciśnien w przebiegu fali ultradźwiękowej.
Bardzo wazna składowa dzialania ultradźwięków jest jej wpływ na chemizm tkanek
- n a koloidu tkankowe
A przyspieszenie rozpasu białek
B zmiena zelu w zol
C zwieszenie ich przedonosc ielektryucznej
- na przecieg reakcji chemicznych polegajacyh w wiekszocis na utlenianiu,
- na reakcji w roztworach wodnych, w wyniku których dochodzi do rozpadu wody na wodór i rodnich hydroksylowy (OH)
Następną składową jest dzialanie cieplne . ilośc wytworzonego ciepla w tkankach zalezy od dawki natężenia ultradźwięków, czasu nadzwikawiania oraz właściwośći fizycznych tkanek i możlosći rozproszenia ciepła. Nmajwieksze przegrzanie wystepuje na granicy tkanek oo róznej strukturze, głownie w wyniku odbicia się fal ultradzwiekowcyh i największego zageszczenia fali.
Powstające na granicy osrodków róznice temperatur powoduja miedzy innymi:
-zmiany w dyfuzji wewnątrzkomórkowej
-zmiany w dyfuzji miedzy komówką a przestrzeniami miedzykoimórkowymi.
Reasumując można stwierdzić ze postrawa leczniczego dzialania ultradźwięków są nastapujace czynniki
:
-usprawnienie oddychania tkankowego
-pobudzenie przemiany materii komórek
-wpoływ na enzymy ustrojowe
-zmiany w strukturze koloidów tkankowych i ich uwodnienie
-zmiany w układach jonów tkankowych
-wzmozenie przepuszczalności błon komórkowych
-zmiany odczynu tkankowego pH w kierunku zasadowym
-poprawa mikrokrazenia
W wyniku zmian pierwotnych zyskujemy wtórne biologiczne odczyny układowe lub ogólnoustrojowe . zaliczyć możemy do nich
-dzałanie przeciwbólowe
-przyspieszenie wchłaniania tkankowego
-hamowanie układu współczulnego
-zmniejszenie napiecia mieśniowego w polu objętym procesem zapalnym
-hamowanie procesów zapalnych
-oddziaływanie na drodze odruchowej i wywoływanie zmian w odległych narządach oraz ukaładhc przez nadziwkawianie okolic splotó i zwojów nerwowych
Wskazania do stosowania:
-przewlekłe stany zapalne stawów, miesni nerwów tkanek okołostawowych
-zmiany zwyrodnieniowe stawów i kości
-choroby krazka miedzykrędowego
-stany pourazowe i powikłania pourazowe
-blizny przykurcze
-choroby reumatyczne
-neuralgie
-bóle poamputacyjne
-stany po przebytym pólpaściu
Złamania zrosty opóźnione i brak zrostów ostroga pietowa
Przeciwwskazania:
-nowotworty i stany po ich ooiperacyjnym usunieciu
-ciaza
-niewydolnośc krazenia obwodowego
-zakrzepowe zapalenie zył
-uogólnione ostre procesy zalene i stany goraczkowe
-niezakonczony wzrost kostny u dziewic i młodzieży
-stan po terapii promieniowaniem rtg
-obecność ciał metalowych w tkacnkach
-nerwica
Zaczniemy od promieniowania UV
13 06 2008-06-13
Promieniowanie nadfioletowe
Cześciej jest zwane promieniowaniem ultrafioletowym. Ze względu na zróżnicowane działanie biologiczne, promieniowanie ultrafioletowe dzieli się na : prmiooeniwanie uv-A tzw. Długofalowe o długości fali 400-315 nm promieniowanie uv-B tzw. Średniofalowe, o długości fali 315- 280 nm promieniowanie uv-C tzw krótkofalowe, o długości fali 280- 200 nm.
Przenikalność promieniowania krótkofalowego jest małe i wynosi 0,1- 0,5 mm tak wiec jest pochłaniane przez wardtwe naskórka. Z kolei promieniowanie długofalowe przenika głebiej dfo warstwy 0,5- 2 mm. Jeak widać przenikilwiśc wzrastawprost proporcjonalnie do długości fali.
Promieniowanie ultrafioletowe są pochłaniane przez warstwe naskórka w 20 % przez warstwę skóry w 50 % a pozostała cześc promieniowania ulega odbiciu. Ilość promieniowania odbitego od powierchcni skóry zalezy od kąta padania promienii stanu skóry oraz od długości fali . promieniowanie ultrafioletowe sa pochłaniane przez protoplazme komórek a skutkiem ich działania są odczyny fotochemiczne i biologiczne.
Wielkośc odczynu zalezy zgodnie z prawem Grotthusa Drapera, od ilości pochłonetej energii. Biologiczne działanie promieniowania UV jest nastapestem jego dzialania fotochemicznego.
Pod wpływem promieni UV w tkankach i i ch elementach zdolnych do absorpcji (np. w karotenie, kwasach nukleinowych, histydynie, tyrozynie lipoproteidach, melaninie, hemogloibinie) zachodza rózne reakcje chemiczne, takie jak synteza, utlenianie, redukcja lub rozpad. Są one przyczyną występowania odczynu fotochemicznego, tworzenia pigmenu czy wytwarzania witaminy D.
Odczyn fotochemiczny
Zwany również rumieniem fotochemicznym to odczyn skóry objawiający się jej zaczerwienieniem w wyniku rozszerzania naczyń krwionośnyc rumieć fotochemiczny powstaje w duch etapach:
W wyniku pochłniecia energii promieniowania UV przez białko komórek warstwy kolczystej naskórka, dochodzi do jego denaturyzacji, czego następstwem jest uszkodzenie tych komórek. Z uszkodzonych komórek wydzielajaa się związki histaminopodobne które przenikają do skóry właściwej gdzie powodują rozszerzenie naczyń włosowatych.
Przy właściwym dawkowaniu promieniu UV nie występują żadne niepożądane skutki, ale w sytuacji przedawkowania pojawia się przebarwienie, natomiast przy znacznym przedawkowaniu może dojśc do powstania pęcherzy śródskórnych i podskórnych oraz nadżerek.
Następstwem rumienia jest zwiakezenie przepuszczalności naczyc co powoduje przejście osocza do przestrzenie międzykomórkowych naskórka i skóry właściwej a to z kolei powoduje obrzeki.
W przypadku nagromadzenia się p.łynu przesiękowego miedzy warstwami naskórka powstają pęcherze wypełnione płynem surowiczym. Innym następstwem jest złuszczenie naskórka. Przy czestych kontaktach z promieniami UV powstają znaczne zgrubienia warstwy rogowej naskórka (hyperkeratoza) które bardzo często są punktem wyjścia nowotworów skóry.
Rumień fotochemiczny cechuje się okresem utajenia (1-6 h po zadzialaniu promieniowania) narastania i szytu (6- 24) oraz okresem zaniku (po słabych dawkach kilka godzina a po dużych dawkach może być nawet kila dni). Jest on jednolity, równomierny i ściśle ograniczony do naświetlanej powierzchni skóry.
Na stopień odczynu fotochemicznego wpływają takie czynniki jak :
Długośc fali promieniowania ultrafioletowego
Natężenie śródła promieniowania
Czas naświetlania
Odegłośc pomiedzy powierzchnią naświetlaną a źródłem promieniowania
Kąt padania promieni na powierzchnie naświetlaną
Wrażliwośc skóry w miejscu naświetlanym oraz indywidualna wrażliwośc pacjenta
Do czynników współdziałających zaliczamy pore roku, wiek pacjenta, przebyte choroby i leki, które pacjent zażywa bądź zażywał.
Tworzenie pigmentu
W skórze poddanej napromieniowaniu zwłaszcza promieniami UV B dochodzi do pigmentacji (brunatne przebarwienia) pigmentacja skóry zalezy do gromadzenia się barwnika melaniny w warstwie podstawowej naskórka, dawki promieni UV oraz długości ich fali. Największe właściwości wytwarzania pigmentu posiada wiazka B pigment powstaje w melanoblastach , komórkach znadujacych się w naskórku
Wytwarzanie witaminy D
Skóra bierze czynny udział w syntezie steroli. Substratem witaminy D jest 7- dehydrocholesterol. Promienie UV B powodują jego przemianę w cholekalcyferol (Wit D3) który podlega dalszemu metabolizmowi w wątrobie i nerkach.
Wpływ promieniowania ultrafioletowego na organizm.
Wpływ promieni UV na skóre.
Skóra staje się lepiej uneczuyniana odzywiona, stasie się elastyczna, sprezysta, zwieksza się odpornoścna zakazenia , odczyn rumieniowy zwieksza dopływ leukocytów do skóry, w zawiasku z czym owrzodzenia, ubytki skóry goją się stosunkowo szybko poprzez pobudzenia ziarninowania.
Ale w tym miejscu należy pamietacć iż nadmiar światła UV powoduje wysychanie skóry, jej zgrubienie, pekanie a przy szczególnie długim dzialaniu może dojść do tworzenia nowotworów
Promieniowanie ultrafioletowe wykazuje własicwości bakteriobójcze i bakteriostatyczne, które powodują zahamowanie podziały komórek bakterii, zarówno na podłozu sztucznym jak i żywym. Promienie UV działają również na wirusy grzybice skór, drożdzki i pleśnioiwce.
To bakteriobójcze działanie prpmieniwania tłumaczy się uszkodzeniam struktury białek bakterii przez powstające bezpośrednio w komórce reakcje biochemiczne , które równocześnie mogą prowadzić do zahamowania wzrostu i podziału bakterii, a teze blokadą syntezy DNA, jak również powstawaniem w procesie utleniania pod wpływem promieni UV substaci toksycznych dla bakterii
Wpływ na szpik kostny
Promienie UV posiadają właściwości stymulujące produkcje erytrocytów hemoglobiny, okresowo zwiekszają ilośc płytek krwi. W leczeniu promieniowaniem UV anemi wtórnej w licznych badanichc stwierdzono poprawę stanu krwi.
Przy prawidłowej ilości erytrocytów nie ulegają one zwiekszeniu natomiast gdy ilch liczba jest obniżona wówczas po naświetlaniu następuje wzrost ilości erytrocytów. Należy pamiętać ze u ludzi starszych naświrlanie promieniami UV może doprowadzić do …
Pływ na gruczoły wewnetrzenego wydzielania
Promienie UV ziekszają produkcje hormonów takich gruczołów jak przysadka mózgowa tarczyca nadnercza i trzystka i jajniki.
Wpływ na układ nerwowy
Przy właściwym dawkowaniu obserwuje się korzystny wpływ na stan psychiczny (uspokojenie powraca sen i stabilnośc układyu nerowwego)
Wpłuw na przemiane materii
Po naświetlaniu następuje przyspieszenie ogólnej przemianuy meterii. Poziom cholesterolu wyraźnie sada w surowicy krwi miazdzyca jest przeciwwskazaniem
Wpływ na gospodarke mineralną ustroju
Promienie UV wytwarzają w skórze wtamine D2i D3 które przechjadzac do układu krazenia zwiekszają przyswojenie wapnia i fosforu z przewodu pokarmowego oraz utrzymują ich prawidłowy pozim we krwi zabezpieczają prze nadmienrą utrata wapnia
Stad wynika zastosowanie promieniowanie ultrafioletowego w leczeniu krzywicy, tężyczki, źle zrastających się złamań, złamaś samiitnych, gruźlicy kości, próchnicy,. Naświetlania ogólnie powodują okresowo odnizenie ciśnienia krwi (nadciśnienie jest przeciwwskazaniem ponieważ pod wpływem naświetlania wystepuj eduyze obiciazenie mieścina sercowego)
\
Wpływ na układ oddechowy
Promieniowanie uv zwieksza możliwośc wykorzystanie tlenu
Wskazania do stosowania promieniowania ultrafioletowego
Chorobach usu nosa gardła nawracających anginach alergiach
Wszystkich anemiach z wyjątkiem złośliwych niski poziom żelaza we krwi zmienijszna ilośc hemoglobiny i erytrocytów
Chorobach gośśćowych
ZZSK
Gośśću tkanek miękkich a wiec powiezui wiezadeł czy mieśni najclizycm sąsiedztwie stawów
Myalgiach
Neuralgiach
Stanach po półpaści
Trudno gojacy hc się ranach
Teradziku pospolitym
Wylysieniu plackowatym
Utrudnionym zroście kości
Niedoczynności gruczołów wewnętrznego wydzielania, jak tarczyca, jajniki.
Przeciwwskazania do naświetlania promieniami ultrafioletowymi
Przeciwwskazaniami są :
Nowotwory złośliwe narzadów wewnętrznych
Zaawansowane miazdzyca
Stany gorączkowe bez względu na pochodzenie
Osoby powyżej 70 roku zycia
Fotosensybilizacja obojętnie czym jest spowodowana
Nadczynnośc tarczycy
Cukrzyca wieku średniego i starczego
Choroby psychiczne przebiegające z nadmierną pobudliwościa
Padaczka
Niewydolnośc mieśnia sercowego
Wodobrzusze
Choroby nerek
PUVA
Terapia określana skrótem PUVA jest to terapai wykorzystywana o specjalnie dobranym widmie z obszaru A i jest wykorzystywana w niektórych chorobach skóry, a w szczególności łuszczycy. Stwierdzono również ze najwyższa efektywnośc działania wystepuje przy stosowaniu promieniowania o tzw. Długiej fali (UVA ) iod 360 do 365 nm. Stosuje się tu medyczną oprawe dermatologiczną MOD- 10 jest o urządzenie przeznaczone do leczenia chorób skóry.
Źródłęm promieniowania a Orawie MOD- 10 są rtęciowe świetlówki niskociśnieniowe z warstwą luminoforową , wytwarzające promieniowanie nadfioletowe w zakresie dlugości faki od 320 do 420 nm z maksimum na 365nm.
Oprawa jest kabiną o kształcie prostopadłościanu. W ścianach bocznych zamocowane sa świetlówki 40 W po 28 sztuk w każdej a w gdzwiach oraz w ściane tylnej również po 28 świetlówek 20 W. konstrukcja i wyposażenie Orawy ….
Obecnie wprowadza się na szeroką skale nową metrowe leczenia chorób skóry cez stasowania środków doustnych \ biodynamicznych psolarenów.
Metoda SUP selective UV- phototherapy
Polegana naświetlaniu promieniami nadfioletowymi o długości fali do 300 - 340 nm czyli na granicy UVA i UVB
Przykładem promiennika wykorzysywanegoe do naświetlania pojedynczych cześci ciała, zarówno do leczenia metodą PUVA jak i metofą SUP jest lampa Psorilux. Do naświetleń całego ciala uzywa się kabin, wewnątrz których umieszczono lampy. Za pomocą odpowiednich filtrów uzyskuje się odpowiedznie widmo niezbędne do leczenia. Przykładem takiej kabiny jest urzadzenie Dermalight.
Skóra a przepuszczalnośc promieniowania świetlnego
Aktualne doniesienia dotyczące lecznia światłem spolaryzowanym
Fototerapia
Fale elektromagnetyczne o różnej długości i częstotliwości
Historia fototerapii siega czasów starożytnych helioterapia
19 wiek krok milowy w rozwoju fototerapii doceniono wartości oddziaływania promieni świetlncy m In w leczeniu chorób skóry krzywicy i gruźlicy
Eksperymntry |Moleschota z roku 1854 i 1881 pokazały pobudzające dzialanie