Uwarunkowania zewnętrzne
a) decyzje wielkich mocarstw dotyczące Polski
- Teheran 28 XI - 1 XII 1943:
* wschodnia granica zasadzie etnograficznego rozdzielenia ludności według linii Curzona
* zachodnia granica Polski zostanie przesunięta na linię Odry (z włączeniem prowincji opolskiej)
* Polska otrzyma też południową część Prus Wschodnich
- Jałta 4 - 11 II 1945:
* wschodnia granica na linii Curzona z ewentualnymi odchyleniami 5-8 km na korzyść Polski
* na zachodzie i północy Polska powinna uzyskać znaczny przyrost terytorialny (konieczne jest w tej mierze zasięgnięcie opinii polskiego rządu);
* aby pomóc w ukonstytuowaniu TRJN rządu powołano komisję dobrych usług złożoną z Wiaczesława Mołotowa, Archibalda Kerra (GB) i Williama Harrimana (USA)
TRJN -utworzony 28 VI 1945 roku, premierem został Edward Osóbka-Morawski, z obozu londyńskiego w jego skład weszli: Stanisław Mikołajczyk (wicepremier i minister rolnictwa), Władysław Kiernik (minister administracji publicznej), Czesław Wydech (minister oświaty), Jan Stańczyk (minister pracy i opieki społecznej);
- Poczdam 17 VII - 2 VIII 1945
10 VII 1945 - TRJN przedłożył memorandum żądania ustanowienia granicy polsko-niemieckiej na Odrze i Nysie Łużyckiej
* przekazanie Polsce terenów leżących na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej, południową część Prus Wschodnich oraz obszar Wolnego Miasta Gdańska
b) zimnowojenny podział Europy
* w latach 1945-1947 zdołano doprowadzić do zawarcia traktatów pokoju z europejskimi satelitami Niemiec, ale do wypracowania traktatu pokojowego z Niemcami nie doszło, gdyż uwidoczniły się głębokie różnice stanowisk między mocarstwami okupującymi te państwo
* 1 I 1947 - połączono strefy okupacyjne USA i GB tworząc Bizonię, a 8 IV 1948 włączono do niej strefę francuską tworząc Trizonię; natomiast jesienią 1949 roku powstały 2 państwa niemieckie: RFN (21 IX) i NRD (7 X)
* ekspansywna polityka ZSRR w krajach Europy Środkowej, instalowanie w tych krajach rządów nie mających poparcia społecznego, w latach 1945-1949 ZSRR zawarł z krajami Europy Środkowej sieć dwustronnych układów o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej, ZSRR głosił także propagandową ideę umacniania solidarności i budowania współdziałania narodów słowiańskich, przekształconą później w koncepcję budowania obozu państw socjalistycznych, podczas narady partii komunistycznych i robotniczych 27 IX 1947 roku w Szklarskiej Porębie powołano Biuro Informacyjne Partii Komunistycznych i Robotniczych (Kominform), w skład którego weszły partie marksistowskie z ZSRR, państw Europy Środkowej oraz Włoska i Francuska Partia Komunistyczna, 8 I 1949 w Moskwie powołano RWPG, a 14 V 1955 zawiązano Układ Warszawski
Uwarunkowanie wewnętrzne
a) przejęcie władzy w Polsce przez lewicę
25 IV 1943 - zerwanie przez ZSRR stosunków dyplomatycznych z polskim rządem emigracyjnym, który domagał się wyjaśnienia zbrodni katyńskiej
31 XII 1943 - PPR utworzyła w Warszawie Krajową Radę Narodową Bolesławem Bierutem na czele
22 VII 1944 - formalna data powstania Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego w Lublinie z Edwardem Osóbką-Morawskim na czele
1 I 1945 - przekształcenie PKWNu w Rząd Tymczasowy, 4 I 1945 został uznany przez ZSRR
27 III 1945 - aresztowanie przez NKWD czołowych działaczy Polskiego Państwa Podziemnego a następnie wywiezienie ich i osądzenie w Moskwie pod rzekomym zarzutem prowadzenia działań dywersyjnych na zapleczu Armii Czerwonej
21 IV 1945 - Rząd Tymczasowy zawarł z ZSRR układ o przyjaźni, pomocy wzajemnej i współpracy powojennej
30 VI 1946 - referendum ludowe „3 razy TAK”, referendum zostało sfałszowane
5 II 1947 - prezydentem został wybrany Bolesław Bierut
IX 1948 - usunięcie z PPRu pod zarzutem odchyleń prawicowo-nacjonalistycznych grupy działaczy na czele z Władysławem Gomułką
15 XII 1948 - zjednoczenie polskiego ruchu robotniczego i utworzenie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej
22 VII 1952 - przyjęcie nowej Konstytucji, którą osobiście redagował towarzysz Stalin; zmiana nazwy państwa na Polską Rzeczpospolitą Ludową, suwerenem konstytucja uczyniła „lud pracujący miast i wsi”
b) koncepcje polskiej polityki zagranicznej w latach 1945-1989
10 I 1942 - w odezwie politycznej PPR wskazuje na potrzebę reorientacji polskiej polityki zagranicznej oraz na zmianę ustroju społeczno-politycznego Polski; zasadniczym celem ma być współdziałanie z ZSRR oraz z innymi państwami koalicji antyfaszystowskiej nad utrwalaniem bezpieczeństwa zbiorowego
XI 1943 - w deklaracji programowej „O co walczymy” kierownictwo PPR rozwinęło koncepcję sojuszu Polski z ZSRR na okres powojenny
Program PKWN w zakresie polityki zagranicznej:
- potrzeba ścisłego sojuszu z ZSRR w interesie bezpieczeństwa Polski oraz sojuszu z innymi państwami, których tradycje historyczne stawiają je w jednym szeregu z
- generalna zasada międzynarodowej współpracy ze wszystkimi państwami w interesie rozwoju i postępu gospodarczego, pokoju i bezpieczeństwa
Po utworzeniu Rządu Tymczasowego i TRJN program polityki zagranicznej pozostawał bez zmian
3 zasady polityki zagranicznej PRL):
1. Jedność, przyjaźń, sojusz i współpraca z ZSRR i innymi bratnimi krajami socjalistycznymi (deklaracje o przyjaźni i pogłębianiu współpracy).
2. Solidarność i poparcie dla narodów walczących o wolność, niezależność i postęp.
3. Realizacja zasad pokojowego współistnienia między krajami o odmiennych ustrojach społeczno-politycznych.
29 VI - 3 VII 1986 - X zjazd PZPR; wychodząca z izolacji Polska przedstawiła szeroki program aktywności międzynarodowej; podstawowe cele i kierunki polskiej polityki zagranicznej:
1. Umacnianie sojuszu, przyjaźni i współpracy z ZSRR oraz całą wspólnotą państw socjalistycznych.
2. Działanie na rzecz powrotu do odprężenia, dialogu i współpracy w stosunkach między Wschodem a Zachodem
3. Popieranie sprawiedliwej walki narodów Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej o niepodległość, samostanowienie, postęp społeczny przeciwko imperializmowi, neokolonializmowi i dyskryminacji rasowej.
4. Umacnianie ONZ, jej roli w procesach utrwalania pokoju i bezpieczeństwa na świecie oraz równoprawnej współpracy międzynarodowej.
5. Działanie na rzecz uzyskania realnych postępów w zakresie rozbrojenia.
6. Rozwijanie szerokiej, wszechstronnej, wolnej od dyskryminacji współpracy gospodarczej ze wszystkimi państwami świata na zasadach partnerstwa i wzajemnych korzyści.
7. Propagowanie wielkiego dorobku Polski w dziedzinie kultury i sztuki,
8. Sprzyjanie umacnianiu związków z krajem pochodzenia licznej Polonii zagranicznej.
3. UDZIAŁ POLSKI w REGULACJI POKOJOWEJ po DRUGIEJ WOJNIE ŚWIATOWEJ
Polscy negocjatorzy w czasie konferencji paryskiej: Wincenty Rzymowski, Zygmunt Modzelewski, Stanisław Skrzeszewski, Józef Winiewicz, Stefan Wierbłowski, płk Marian Naszkowski, gen. Stefan Mossor, Tadeusz Łychowski
B. Starania Polski o zapewnienie demokratycznego i pokojowego rozwoju Niemiec
Demilitaryzacja i skierowanie gospodarki niemieckiej na pokojowe tory
3 IV 1945 -stwierdzono, że należy pozbawić Niemców sprzętu wojskowe i bazowego przemysłowej, dzięki czemu nie będą już mogli powrócić do polityki agresji
16 VIII 1945 - podpisanie umowy między rządami Polski i ZSRR ustanawiającej rozmiar udziału Polski w reparacjach wojennych przypadających ZSRR: Polska miała otrzymać 15% dostaw z radzieckiej strefy okupacyjnej oraz 30% dostaw z zachodnich stref okupacyjnych, z tym że równowartość ich połowy Polska powinna zrekompensować towarami własnej produkcji; ponadto ZSRR zrzekł się na rzecz Polski własności niemieckiej z terytoriów, które zostały przyłączone do Polski
XII 1946 -że przede wszystkim należy pozbawić Niemców przemysłu wojennego i zlikwidować Wehrmacht a następnie zmierzać do demokratycznej reedukacji narodu niemieckiego
Początek 1947 - rząd polski domagał się rozszerzenia obowiązku spłaty odszkodowań wojennych o dostawy z bieżącej produkcji przemysłowej
27 I 1947 - polski delegat Stefan Wierbłowski mówi, że odbudowa gospodarki niemieckiej, w żadnym wypadku nie może wyprzedzać odbudowy gospodarek krajów zniszczonych
5 VI 1947 - ogłoszenie Planu Marshalla - Polska początkowo odniosła się do niego pozytywnie, zastrzegając, że odbudowę Europy powinno się rozpocząć od najbardziej zniszczonych krajów
9 VII 1947 - rząd Polski odmówił uczestnictwa w Planie Marshalla, gdyż nie chce uczestniczyć w odbudowie gospodarczej Niemiec, która może doprowadzić do odrodzenia niemieckiego ekspansjonizmu i zaborczości
14 IX 1947 - w związku z uzgodnieniem przez USA i GB planu rozwoju gospodarczego Bizonii rząd Polski wystosował noty, w których wskazywał, że plan te doprowadzi do odbudowy niemieckiej potęgi przemysłowej, co rodzi groźbę dla bezpieczeństwa Europy, pozostaje w sprzeczności z zasadą priorytetu odbudowy krajów zniszczonych wskutek agresji niemieckiej
Demokratyzacja i reedukacja narodu niemieckiego
PPS i PPR twierdziły, że zagrożenie ze strony Niemiec zniknie wtedy, gdy dokonają się w Niemczech zasadnicze przemiany społeczno-ustrojowe, a zwycięstwo socjalizmu rozwiąże tzw. kwestię niemiecką.
30 IV 1946 - Gomułka mówi w Warszawie, że Polska będzie zagrożona przez Niemcy dopóty, dopóki naród niemiecki nie wyrzeknie się raz na zawsze podbojów innych ziem i nie zniszczy u siebie sił, które go pchały i prowadziły do imperialistycznych podbojów
4. STOSUNKI POLSKI z PAŃSTWAMI SOCJALISTYCZNYMI
- stanowiły priorytetowy kierunek polskiej polityki zagranicznej
- treść, intensywność, dynamika i formy polityki zależały w zasadniczym stopniu od polityki ZSRR
A. Stosunki z ZSRR
26 VII 1944 - 2 tajne porozumienia podpisane w Moskwie przez delegację PKWN:
1) Porozumienie ws. administracji wyzwalanych ziem polskich - administracja polska będzie podporządkowana dowództwu Armii Czerwonej
2) Porozumienie ws. przyszłych granic Polski - granica wschodnia będzie przebiegać w przybliżeniu na linii Curzona z ZSRR, który zobowiązał się popierać na forum międzynarodowym żądania Polski wytyczenia granicy zachodniej na Odrze i Nysie Łużyckiej
4 I 1945 - ZSRR uznał Rząd Tymczasowy
21 IV 1945 - podpisanie przez Rząd Tymczasowy Układu o przyjaźni, pomocy wzajemnej i współpracy powojennej między RP a ZSRR - w razie agresji Niemiec albo państwa z nimi sprzymierzonego druga strona układu bezzwłocznie udzieli napadniętemu pomocy i poparcia wszystkimi dostępnymi środkami, oba państwa mają współdziałać na rzecz pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego
7 VII 1945 - podpisanie układu handlowego i umowy o wzajemnych dostawach towarów
- umowa węglowa - Polska zobowiązała się dostarczać ZSRR węgiel po symbolicznej cenie 1,22 $ za tonę
15-26 I 1948 - podpisanie szeregu umów gospodarczych:
- o wzajemnych dostawach towarów o wartości 1 mld $ na lata 1948-1952
- o dostawach dla Polski na warunkach kredytowych urządzeń przemysłowych w latach 1948-1956
- o dostawie 200 tysięcy ton zboża do Polski
18 XI 1956 - podpisanie przez Gomułkę i Cyrankiewicza oraz Chruszczowa i Bułganina „Wspólnej Deklaracji o rozmowach między delegacją KC PZPR i rządu PRL a KC KPZR i rządu ZSRR”
- umorzono zadłużenie Polski wobec ZSRR wg stanu z 1 XI 1956, czyli ok. 500 mln $
- porozumiano się w kwestii uregulowania płatności z tytułu przewozów kolejowych i płatności niehandlowych
- rząd radziecki zobowiązał się do dostawy w 1957 roku 1400 tysięcy ton zboża na kredyt
- ZSRR zgodził się udzielić Polsce długoterminowego kredytu w wysokości 700 mln rubli na pokrycie dostarczonych przez ten kraj towarów
8 IV 1965 - odnowienie Układu o przyjaźni i pomocy wzajemnej
23 IV 1981 - wizyta delegacji radzieckiej w Polsce
14 VIII 1981 - wizyta Kani i Jaruzelskiego u Breżniewa w Moskwie - znowu krytyka sytuacji wewnętrznej w Polsce oraz polityki kierownictwa PZPR
13 XII 1981 - Jaruzelski wprowadził stan wojenny w Polsce (18 XII 1982 - zawieszenie stanu wojennego,
22 VII 1983 - zniesienie stanu wojennego)
4 V 1984 - Jaruzelski podpisał z Czernienką długofalowy program rozwoju współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej między PRL a ZSRR do 2000 roku
11-15 VII 1988 - wizyta Gorbaczowa w Polsce
Granica wschodnia Polski
11 II 1945 - Jałta, wzdłuż linii Curzona z odchyleniami od niej na 5 do 8 km na korzyść Polski
16 VIII 1945 - umowa z ZSRR, potwierdzenie zapisów z Jałty
15 II 1951 - umowa z ZSRR o zamianie odcinków terytoriów państwowych: Polska dostała 480 km2 w obwodzie drohobyckim, a oddała obszar takiej samej powierzchni województwa lubelskiego, ludność wymienionych obszarów została wysiedlona
18 III 1957 - protokół o rozgraniczeniu wód terytorialnych w Zatoce Gdańskiej, granicą jest linia prostopadła do linii brzegu, wyprowadzona z końcowego punktu polsko-radzieckiej granicy państwowej
17 VII 1985 - umowa o rozgraniczeniu mórz terytorialnych, stref ekonomicznych, stref rybołówstwa morskiego i szelfu kontynentalnego na Bałtyku
B. Stosunki z Jugosławią
30 III 1945 - uznanie Rządu Tymczasowego przez Jugosławię i nawiązanie stosunków dyplomatycznych
18 I 1946 - podpisanie układu handlowego
16 III 1946 - podpisanie konwencji o współpracy kulturalnej
18 III 1946 - marszałek Josip Broz-Tito i premier Edward Osóbka-Morawski podpisali w Warszawie Układ o przyjaźni i wzajemnej pomocy
- w razie agresji ze strony Niemiec, państw będących ich sojusznikami w czasie ostatniej wojny lub jakiegokolwiek innego państwa,
- w przypadku powstania zagrożenia dla pokoju i bezpieczeństwa jednej ze stron oraz w innych sprawach dotyczących interesów obu krajów mają być obowiązkowo przeprowadzone konsultacje
- układ został zawarty na 20 lat, z możliwością automatycznego przedłużenia na kolejne 5 lat
30 IX 1949 - Polska wypowiedziała Układ o przyjaźni i wzajemnej pomocy
Przesłanki sojuszu polsko-jugosłowiańskiego:
1. Wspólnota doświadczeń historycznych solidarność słowiańska
2. Wspólnota interesów w polityce zagranicznej
C. Stosunki z Czechosłowacją
23 I 1942 - rząd Władysława Sikorskiego podpisał z rządem Edwarda Benesza układ o zasadach powojennej konfederacji polsko-czechosłowackiej
30 I 1945 - Czechosłowacja uznała Rząd Tymczasowy
Między Polską a Czechosłowacją istniały kwestie sporne o Zaolzie, Kotlinę Kłodzką, Głubczyce, Racibórz, Koźle, wałbrzyskie zagłębie węglowe, Spisz i Orawę.
VII 1946 - po powstaniu w Czechosłowacji komunistycznego rządu Klementa Gottwalda stosunki Polski z Czechosłowacją poprawiły się
10 III 1947 - podpisanie w Warszawie przez premierów Józefa Cyrankiewicza i Klementa Gottwalda Układu o przyjaźni i pomocy wzajemnej
4 VII 1947 - podpisanie układu gospodarczego i umowy kulturalnej (utworzono Polsko-Czechosłowacką Radę Współpracy Gospodarczej)
III 1957 - z wizytą do Czechosłowacji udał się wicepremier Jaroszewicz
VII 1957 - utworzenie Polsko-Czechosłowackiego Komitetu Współpracy Gospodarczej i Naukowo-Technicznej
13 VI 1958 - podpisanie umowy o ostatecznym wytyczeniu granicy polsko-czechosłowackiej
1 III 1967 - odnowienie Układu o przyjaźni o pomocy wzajemnej
14 III 1974 - deklaracja o umacnianiu przyjaźni i pogłębianiu współpracy (druga zawarta 6 VII 1977)
D. Stosunki z Węgrami
18 VI 1948 - Układ o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy
16 V 1968 - odnowienie Układu o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej
E. Stosunki z Bułgarią
29 V 1948 - Układ o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy
6 IV 1967 - odnowienie Układu o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej
F. Stosunki z Rumunią
26 I 1949 - Układ o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy (został najpóźniej podpisany, gdyż były problemy ze zwrotem polskiego mienia wwiezionego do Rumunii po rozpoczęciu wojny oraz z repatriacją Polaków)
12 XI 1970 - odnowienie Układu o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej
19 V 1977 - deklaracja o umacnianiu przyjaźni i pogłębianiu współpracy
G. Stosunki z NRD
7 X 1949 - proklamowanie niepodległości NRD
18 X 1949 - Polska uznała Tymczasowy Rząd NRD
6 VII 1950 - układ zgorzelecki między Polską a NRD o wytyczeniu ustalonej i istniejącej polsko-niemieckiej granicy państwowej - NRD w imieniu całych Niemiec uznała zachodnią granicę Polski na Odrze i Nysie Łużyckiej
27 I 1951 - podpisanie we Frankfurcie nad Odrą Aktu o wykonaniu wytyczenia państwowej granicy między Polską a Niemcami
Pomimo podpisania układu zgorzeleckiego stosunki pomiędzy Polską a NRD układały się nie najlepiej.
VI 1957 - wizyta Gomułki i Cyrankiewicza w Berlinie podczas której Polska wyraziła zgodę na tzw. akcję łączenia rodzin, która dotyczyła wyjazdu z Polski osób pochodzenia niemieckiego, mających rodziny w NRD
15 III 1967 - podpisanie Układu o przyjaźni i współpracy
20 VI 1973 - deklaracja o umacnianiu przyjaźni i pogłębianiu współpracy
1985-1989 - spór między NRD a Polską dotyczący użytkowania przez Polskę toru wodnego, będącego podejściem do portów w Świnoujściu i Szczecinie (spór był utrzymywany w tajemnicy)
22 V 1989 - umowa PRL a NRD o rozgraniczeniu obszarów morskich w Zatoce Pomorskiej, NRD uznała, że tor podejściowy do portów w Świnoujściu i Szczecinie znajduje się na polskim morzu terytorialnym bądź morzu otwartym
H. Stosunki z azjatyckimi państwami socjalistycznymi
ChRL
- 4 X 1949 - Polska nawiązała stosunki dyplomatyczne z nowo powstałym państwem chińskim
- 28-29 VII 1954 - wizyta w Warszawie chińskiego premiera Czou En-laja
- IX 1954 - delegacja rządowa z Bierutem na czele udała się do Pekinu na obchody 5-lecia ChRL
11-16 I 1957 - do Polski przybyła delegacja ChRL pod przewodnictwem Czou En-laja
IV 1957 - z rewizytą do Chin udał się premier Cyrankiewicz
28-30 IX 1986 - wizyta Jaruzelskiego w ChRL - podpisanie umowy o współpracy kulturalnej i naukowej
5 VI 1987 - podpisanie umowy o współpracy gospodarczej i technicznej
7 VI 1988 - podpisanie umowy ws. wzajemnego popierania i ochrony inwestycji oraz konwencji konsularnej
KRLD
- 15 X 1947 - rząd PRL uznał KRLD i wyraził zgodę na nawiązanie stosunków dyplomatycznych
- 2 VI 1952 - podpisanie pierwszego układu handlowego
- 27 VII 1953 - Polska została wybrana do Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych, której zadaniem było ustalenie linii demarkacyjnej wzdłuż 38°N i strefy zdemilitaryzowanej po obu stronach o szerokości 4 km
24-28 IX 1986 - wizyta Jaruzelskiego w KRLD
I. Stosunki wielostronne
22-27 IX 1947 - podczas narady partii komunistycznych i robotniczych w Szklarskiej Porębie powołano Biuro Informacyjne Partii Komunistycznych i Robotniczych (Kominform), w skład którego weszły partie marksistowskie z ZSRR, państw Europy Środkowej oraz Włoska i Francuska Partia Komunistyczna
- Kominform miał służyć jako narzędzie kontrolowania przez Moskwę partii rządzących w krajach Europy Środkowej oraz integracji tych państw wokół ZSRR
- pierwszą siedzibą Kominformu był Belgrad (do 1948), a potem Bukareszt
- został rozwiązany 17 IV 1956 roku
5-8 I 1949 - podczas narady przedstawicieli państw socjalistycznych w Moskwie zdecydowano o powołaniu Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (po zawiązaniu RWPG została zamrożona dobrze rokująca współpraca gospodarcza z Czechosłowacją)
28 VI 1991 - rozwiązanie RWPG w Budapeszcie
5 V 1955 - ZSRR, POL, ALB, BUŁ, RUM, CZE, HUN i NRD podpisały w Warszawie „Układ o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej”, który ukonstytuował Układ Warszawski
26 IV 1985 - przedłużono Układ Warszawski na 20 lat z możliwością utrzymania na następne
1 VII 1991 - rozwiązanie Układu Warszawskiego w Pradze
5. STOSUNKI POLSKI z PAŃSTWAMI ZACHODNIMI
- w latach 1945-1989 nie stanowiły priorytetowego kierunku polskiej polityki zagranicznej
- treść, intensywność, dynamika i formy zależały od ogólnego klimatu międzynarodowego w powojennej Europie
A. Dialektyka odbudowy i ograniczania stosunków w latach powstania podziału Europy 1945-1955
Stosunki z Francją 1945-1947
- z państw zachodnich tradycyjnie Polskę najlepsze stosunki łączyły z Francją
29 VI 1945 - Francja jako pierwszy kraj zachodni uznała TRJN
Francja w swojej strefie okupacyjnej w Niemczech zakazała antypolskiej i rewizjonistycznej działalności, popierała polską granicę na Odrze i Nysie Łużyckiej, z kolei Polska udzieliła poparcia francuskim postulatom terytorialnym względem Niemiec ws. przyłączenie do Francji okręgu Saary i umiędzynarodowienia Zagłębia Ruhry.
Od końca 1947 roku stosunki z Francją zaczęły się systematycznie pogarszać.
Stosunki z USA i GB 1945-1947
- wrogie podejście USA i GB do nowej władzy w Polsce, preferowali polityków z obozu londyńskiego
- niechętny stosunek do postulatów terytorialnych TRJN względem Niemiec (np. wystąpienie 5 III 1946 Winstona Churchilla w Fulton)
Stosunki z państwami zachodnimi w latach 1947-1955
Sprzeczności międzysojusznicze odnośnie przyszłości Niemiec spowodowały, że Polska zaczęła protestować przeciw ograniczaniu dostaw reparacyjnych ze stref zachodnich dla ZSRR (część tych dostaw była przeznaczona dla Polski), liberalnemu podejściu tych mocarstw do procesu denazyfikacji, objęciu zachodnich stref okupacyjnych Planem Marshalla, integrowaniu stref okupacyjnych, prowadzącym do tworzenia separatystycznego organizmu państwowego.
Polska wyraziła swój sprzeciw w związku z powstaniem RFN z zachodnich stref okupacyjnych a następnie protestowała przeciwko integracji RFN ze strukturami zachodnimi - z UZE, EWO (25 VIII 1954 Polska wystąpiła nawet z propozycją zawarcia z Francją traktatu przymierza i pomocy wzajemnej) i NATO.
B. Rozwój stosunków w okresie odwilży i odprężenia międzynarodowego 1955-1981
- po śmierci Stalina i zakończeniu wojny w Korei układem rozejmowym w stosunkach Wschód-Zachód zaczęto odchodzić od ostrej konfrontacji
2-5 VIII 1959 - wizyta wiceprezydenta USA Nixona w Polsce
Od 1956 roku do końca lat 60-tych Polska podpisała z FRA, GB i innymi krajami zachodnimi szereg długoterminowych umów gospodarczych, kulturalnych, komunikacyjnych i płatniczych.
Podstawowym celem polskiej polityki zagranicznej po 1956 było uzyskanie potwierdzenia trwałości polskiej zachodniej granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej. Zgłaszanie przez Polskę inicjatyw rozbrojeniowych i umacniających bezpieczeństwo europejskie miało osłabiać militaryzację RFN.
6-11 IX 1967 - wizyta de Gaulla w Polsce (największe wydarzenie międzynarodowe tego okresu w Europie)
Normalizacja stosunków z RFN
14 I 1957 - Gomułka wyraził gotowość nawiązania bezwarunkowo stosunków dyplomatycznych z RFN (ponowił propozycję 22 IX pod warunkiem uznania przez RFN granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej)
RFN cały czas dążył do przywrócenia granic niemieckich z 31 XII 1937 i likwidacji NRD.
18 XII 1965 - list biskupów polskich do biskupów niemieckich ws. pojednania między obu narodami
17 IV 1966 - Gomułka na wiecu w Poznaniu powiedział, że granica Polski na Odrze i Nysie Łużyckiej stanowi podstawowy element bezpieczeństwa i pokoju w Europie
28 IV 1966 - rząd PRL stwierdził, że warunkiem normalizacji stosunków Polski i RFN jest uznanie istniejących granic, a także wyrzeczenie się przez RFN wrogości w stosunku do NRD
17 V 1969 - Gomułka wysunął propozycję zawarcia układu międzynarodowego ws. uznania granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej na wzór układu zgorzeleckiego z NRD z 1950 roku
7 XII 1970 - podpisanie w Warszawie przez Cyrankiewicza i Willy'ego Brandta „Układu między PRL a RFN o podstawach normalizacji stosunków wzajemnych”
- uznanie przez RFN zachodniej granicy Polski na Odrze i Nysie Łużyckiej
- potwierdzenie nienaruszalności istniejących granic i integralności terytorialnej
- oświadczenie, że w stosunkach wzajemnych RFN i PRL będą kierować się zasadami Karty NZ
- układ nie dotyczył wcześniej zawartych przez strony lub ich dotyczących umów międzynarodowych
- po podpisaniu układu pojawiły się odmienne jego interpretacje
- Bundestag ratyfikował umowę 17 V 1972 a Rada Państwa PRL 26 V 1972
- wszedł w życie 3 VI 1972
- zaraz po wejściu układu w życie nawiązano stosunki dyplomatyczne
22 III 1973 - w przemówieniu w Poznaniu Edward Gierek podniósł kwestie odszkodowań za krzywdy wyrządzone Polakom przez III Rzeszę
RFN wiązała sprawę postulatów odszkodowawczych i kredytowych Polski z realizacją przez Polskę indywidualnych wniosków wyjazdowych do RFN w ramach łączenia rodzin.
9 XI 1975 - ministrowie spraw zagranicznych Stefan Olszowski i Genscher podpisali 4 porozumienia:
1. Układ o przyznaniu Polsce niskooprocentowanego kredytu finansowego w wysokości 1 mld marek
2. Umowę o zaopatrzeniu emerytalnym i wypadkowym
3. Porozumienie ws. uregulowania wzajemnych roszczeń rentowych (Polska otrzymała 1,3 mld marek ryczałtu)
4. Zapis protokolarny w którym Polska zgodziła się udzielić pozwolenia na wyjazd z Polski od 120 do 125 tysięcy
osób (łącznie w latach 70-tych wyjechało z Polski do RFN ponad 180 tysięcy osób)
22 II 1972 - powołanie Komisji UNESCO PRL i RFN ds. Podręczników Szkolnych (4-7 IV 1976 - Komisja zakończyła prace nad redakcją podręczników szkolnych z historii i geografii)
1 XI 1974 - umowa o współpracy gospodarczej, przemysłowej i technicznej
8-12 VI 1976 - Gierek podczas wizyty w RFN podpisał 5-letnią umowę gospodarczą, umowy o współpracy kulturalnej, naukowej i technicznej
21-25 XI 1977 - rewizyta w Polsce kanclerza Helmuta Schmidta
Modelowe stosunki z Francją w latach 70-tych
27 XI 1970 - podpisanie w Warszawie „Deklaracji o przyjaźni o współpracy polsko-francuskiej” - ustanowiła ona regularne konsultacje na temat aktualnych problemów międzynarodowych
Stosunki z innymi państwami zachodnimi w latach 70-tych
31 V - 1 VI 1972 - wizyta w Polsce Nixona, 28-29 VII 1975 - wizyta Forda, 29-31 XII 1977 - wizyta Cartera
8-13 X 1974 - rewizyta Gierka
C. Regres w stosunkach z Zachodem i próby ich odbudowy 1981-1989
Reakcja państw zachodnich na wydarzenia sierpniowe 1980 roku - podkreślenie, że wydarzenia w Polsce są wewnętrzną sprawą Polski i że nie będą w nie ingerować. Jednocześnie ostrzegły ZSRR, żeby nie podejmował interwencji militarnej w Polsce. USA zapowiedziały, że w razie takiej interwencji w Polsce zostaną zastosowane w stosunku do ZSRR sankcje polityczne i gospodarcze a USA zacieśni współpracę z ChRL.
Wprowadzenie stanu wojennego w Polsce 13 XII 1981 roku wywołało szok na Zachodzie. Państwa zachodnie zaapelowały o jak najszybsze jego uchylenie i zastosowały sankcje wobec PRL. Ronald Reagan 23 XII zapowiedział zastosowanie sankcji stosunku do prlu, a 27 XII także w stosunku do ZSRR 4 I 1982 - ministrowie spraw zagranicznych państw WE wysunęli pod adresem Polski żądanie zniesienia stanu wojennego, zwolnienia internowanych i podjęcia dialogu z Kościołem i Solidarnością
Sprawę Polski chciano podnieść na Spotkaniu Madryckim KBWE w II 1982, ale spowodowało to 15-miesięczną przerwę w jego pracach.
Równolegle z polityką karania i izolacji władz PRL na arenie międzynarodowej, państwa zachodnie uruchomiły pokaźną pomoc humanitarną dla społeczeństwa polskiego (największym donatorem była RFN).
Po dojściu do władzy 1 X 1982 w RFN kolacji CDU/CSU i FPD kierowany przez kanclerza Helmuta Kohla rząd podjął próbę europeizacji niemieckiego problemu i podważania treści „Układu o podstawach normalizacji stosunków wzajemnych”. 21 VII 1984 w Sejmie Jaruzelski oświadczył, że Polska nie da odrzucić się od granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej oraz od Bałtyku.
21 XII 1984 - wizytę w Polsce złożył minister spraw zagranicznych Włoch Andreotti i podpisał umowę o współpracy gospodarczej
28 IX 1987 - wizyta w Polsce wiceprezydenta USA George Busha - spotkał się z Jaruzelskim, Glempem i przywódcami opozycji z Solidarności, podpisanie porozumienia o wymianie naukowo-technicznej w dziedzinie medycyny, rolnictwa i ochrony środowiska
3-4 XI 1988 - wizyta Margaret Thatcher w Warszawie
14-16 VI 1989 - wizyta prezydenta Mitteranda w Warszawie (spotkał się z Jaruzelskim, Glempem i Wałęsą)
9 VII 1989 - wizyta prezydenta Georga Busha w Polsce, wsparł gen. Jaruzelskiego
7. ZAANGAŻOWANIE POLSKI na RZECZ ROZBROJENIA i UMACNIANIA POKOJU i BEZPIECZEŃSTWA MIĘDZYNARODOWEGO
A. Inicjatywy na rzecz rozbrojenia i ograniczenia zbrojeń w Europie Środkowej
Plan Rapackiego:
- zgłoszony 2 X 1957 roku na XII sesji ZO (następnie rozwinięty 14 II 1958 w memorandum rządu PRL)
- plan utworzenia strefy bezatomowej w Europie Środkowej, obejmującej POL, CZE, NRD i RFN
- państwa strefy zobowiązałyby się do nieprodukowania, nieutrzymywania, niesprowadzania i niezezwalania na rozmieszczenie na ich terytorium broni jądrowej oraz urządzeń służących do jej obsługi i przenoszenia
- użycie broni jądrowej przeciw obszarowi byłoby zakazane
- USA, GB, ZSRR i FRA zobowiązałyby się do nieutrzymywania broni jądrowej w uzbrojeniu swoich wojsk stacjonujących na obszarze państw strefy, nieutrzymywania i nieinstalowania na obszarze państw strefy żadnego sprzętu ani urządzeń przeznaczonych do jej obsługi
- przestrzeganie przyjętych zobowiązań miał zabezpieczać system ścisłej międzynarodowej kontroli i inspekcji naziemnej oraz powietrznej
- 4 XI 1958 - I modyfikacja Planu Rapackiego - podział planu na 2 etapy:
I etap: zakaz produkcji broni jądrowej na terytoriach państw strefy oraz zakaz wyposażania w tę broń i w urządzenia do jej obsługi tych armii
II etap: rozpoczęcie rokowań na temat zmniejszenia zbrojeń konwencjonalnych, a ich redukcja nastąpiłaby równolegle z całkowitą dezatomizacją strefy
- 28 III 1962 - II modyfikacja Planu Rapackiego - propozycja rozszerzenia zakresu terytorialnego proponowanej strefy o inne państwa europejskie, które zechciałyby do niej przystąpić
Plan Gomułki:
- sformułowany 28 XII 1963 przez Gomułkę na wiecu w Płocku
- zakładał zamrożenie zbrojeń jądrowych i termojądrowych na obszarze POL, CZE, NRD i RFN, z możliwością przystąpienia do takiej strefy także innych państw (pozostałe elementy były wzorowane na Planie Rapackiego)
- przewidywał tylko częściowe kroki rozbrojeniowe, bez naruszania istniejącej równowagi sił (nie zakładał dezatomizacji 4 państw środkowoeuropejskich, ale proponował utrwalenie istniejącego stanu rzeczy)
- plan został poparty przez państwa socjalistyczne i negatywnie oceniony przez państwa zachodnie
Plan Jaruzelskiego:
- geneza jego powstania była związana z amerykańsko-radzieckimi negocjacjami ws. likwidacji rakiet jądrowych średniego i krótkiego zasięgu, dużym zbliżeniem na linii NRD-RFN, chęcią odbudowy nadszarpniętego międzynarodowego prestiżu Polski
- został przedstawiony 8 V 1987
- składał się z 4 punktów:
1. Stopniowe wycofywanie i redukcja operacyjnych i taktycznych rodzajów uzbrojenia jądrowego.
2. Zmniejszanie ilości 3 najbardziej niebezpiecznych rodzajów broni konwencjonalnej
3. Włączenie do dialogu rozbrojeniowego i objęcie budową doktryn militarnych -
4. Ciągłe poszukiwanie nowych środki budowy zaufania i bezpieczeństwa (CSBM)
B. Rola w procesie KBWE
14 XII 1964 - Rapacki proponuje na forum ZO zwołanie ogólnoeuropejskiej konferencji bezpieczeństwa (Polska dostrzegała potrzebę udziału w takiej konferencji także państw neutralnych i niezaangażowanych oraz USA i CAN jako członków NATO)
10 X 1966 - wystąpienia wiceministra spraw zagranicznych Józefa Winiewicza na XXI sesji ZO, gdzie przedstawił on sugestie ws. porządku obrad proponowanej konferencji
3 VII 1973 -
1 VIII 1957 - właściwe obrady KBWE
3 VII 1973 - na sesji inauguracyjnej minister spraw zagranicznych Stefan Olszowski powiedział, że konferencja jest historyczną szansą dokonania przełomowego zwrotu w dziejach Europy i stworzenia w przyszłości zbiorowego systemu bezpieczeństwa i współpracy na kontynencie europejskim
C. Inicjatywy na rzecz pokoju i rozbrojenia powszechnego
Charakterystycznym elementem polskiej polityki zagranicznej była teza o niepodzielności pokoju w skali globalnej, za gwarancję niepodzielności pokoju Polska uważała ścisłą współpracę wielkich mocarstw.
8. TRANSFORMACJA POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ
16-18 I 1989 - poparcie na Plenum KC PZPR idei zwołania Okrągłego Stołu w celu zawarcia z opozycją porozumienia na zasadach kompromisu
6 II-5 IV 1989 - obrady Okrągłego Stołu
17 IV 1989 - ponowna rejestracja NSZZ Solidarność
4 VI 1989 - pierwsza tura wyborów do Sejmu i Senatu (II tura odbyła się 18 VI)
17 VII 1989 - wznowienie stosunków dyplomatycznych z Watykanem
19 VII 1989 - Zgromadzenie Narodowe wybrało generała Jaruzelskiego większością jednego głosu na stanowisko prezydenta
12 IX 1989 - sejm zaprzysiągł rząd Tadeusza Mazowieckiego (12 ministrów było z Solidarności, po 4 z PZPR i ZSL, 3 z SD i 1 niezależny)
18-21 X 1989 - pierwsza wizyta zagraniczna Mazowieckiego w Watykanie, abp Józef Kowalczyk został minowany nuncjuszem apostolskim i przybył do Polski 9 XII 1989
1 XI 1989 - ustanowienie stosunków dyplomatycznych z Koreą Południową
9-14 XI 1989 - wizyta kanclerza Köhla w Polsce
23 XI 1989 - wizyta Mazowiecki w Moskwie,
4 XII 1989 - spotkanie przywódców partii i rządów obozu państw socjalistycznych w Moskwie (w ramach Komitetu Doradczego Układu Warszawskiego), ze strony polskiej brali w nim udział Jaruzelski, Mazowiecki, Skubiszewski i Rakowski
28 XII 1989 - sejm uchwalił zmiany w konstytucji
9 II 1990 - sejm podjął uchwałę o przywróceniu Orzełkowi korony
14 XI 1990 - podpisanie z RFN układu o potwierdzającego istniejącą granicę między zjednoczonymi Niemcami a Polską
25 XI 1990 - pierwsza tura wyborów prezydenckich (Wałęsa 40%, Tymiński 23%, Mazowiecki 18%, Cimoszewicz 9%), II tura odbyła się 9 XII (wygrał Wałęsa 74%, Tymiński zdobył 26%)
1-9 VI 1991 - czwarta pielgrzymka Jana Pawła II do Polski
28 VIII 1991 - nawiązanie stosunków dyplomatycznych z Łotwą
2 IX 1991 - nawiązanie stosunków dyplomatycznych z Litwą
21 IX 1991 - nawiązanie stosunków dyplomatycznych z Estonią
17 X 1991 - podpisanie traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy pomiędzy Polską a RFN
26 XI 1991 - Polska została przyjęta do Rady Europy
18 XII 1991 - nawiązanie stosunków dyplomatycznych z RPA
27 XII 1991 - nawiązanie stosunków dyplomatycznych z Ukrainą
9. STOSUNKI POLSKA - UNIA EUROPEJSKA
20 IX 1988 - nawiązanie stosunków dyplomatycznych z WE
Integracja ze WE priorytetem polskiej polityki zagranicznej (większym niż wstąpienie do NATO)
VII 1989 - ustanowienie przedstawicielstwa dyplomatycznego przy WE
19 IX 1989 - zawarcie umowy o handlu oraz współpracy handlowej i gospodarczej z EWG
18 XII 1989 - decyzja Rady Ministrów WE o wprowadzeniu programu bezzwrotnej pomocy technicznej dla Polski i Węgier - PHARE
Początek 1990 roku - propozycja powołania Stałej Rady Współpracy Gospodarczej (jej celem miało być utrzymywanie stałego dialogu pomiędzy państwami europejskimi)
1 II 1990 - Mazowiecki w PE wyraził chęć stowarzyszenia się Polski ze WE
26 IV 1990 - Skubiszewski w expose powiedział, że stowarzyszenie ze WE jest pilnym zadaniem polskiej polityki zagranicznej
19 V 1990 - złożenie wniosku ws. zawarcia ze WE umowy o stowarzyszeniu
21 VI 1990 - przedstawienie w Brukseli „Memorandum ws. zasad stowarzyszenia Polski z EWG”
22 XII 1990 - rozpoczęcie pierwszej tury negocjacji plenarnych ws. zawarcia układu o stowarzyszeniu
26 I 1991 - powołanie Pełnomocnika ds. Integracji Europejskiej i Pomocy Zagranicznej (28 I nominację otrzymał Jacek Saryusz-Wolski)
22 XI 1991 - zakończenie negocjacji - największe problemy sprawiały państwa, które obawiały się konkurencji w dziedzinie ekonomicznej i rywalizacji w dostępie do funduszy pomocowych (SPA, POR, GRE, IRL)
16 XII 1991 - podpisanie Układu Europejskiego ustanawiającego Stowarzyszenie między RP a WE
- stopniowa integracja Polski z WE
- ustanowienie odpowiednich ram dla dialogu politycznego między RP a WE
- rozwój handlu i harmonijnych stosunków gospodarczych
- stworzenie podstaw dla pomocy finansowej i technicznej
- rozwój współpracy w dziedzinie kultury
20 X 1992 - ratyfikacja przez Polskę Układu Europejskiego
1 III 1992 - weszła już wtedy w życie część Układu Europejskiego dotycząca handlu
1 II 1994 - wejście w życie Układu Europejskiego
29 IV 1993 - expose Skubiszewskiego uznające za główny cel Państw Europy Środ.-Wsch. członkostwo w WE
8 IV 1994 - złożenie przez Olechowskiego w Atenach formalnego wniosku o przyjęcie do UE
14 III 1996 - uchwała Sejmu „Narodowa Strategia Integracji” - nakreślenie zadań stojących przed Polską jako kandydatem do UE, ukierunkowanie prointegracyjnego wysiłku sił politycznych i instytucji państwowych oraz przygotowanie negocjacyjne polskich negocjatorów umowy akcesyjnej
8 VIII 1996 - powołanie Komitetu Integracji Europejskiej, reforma Centrum administracji państwowej
12-13 XII 1997 - podjęcie w Luksemburgu przez Radę Europejską decyzji o rozpoczęciu rokowań z sześcioma krajami kandydującymi, w tym z Polską
Polska implementowała ok. 10 tys. Przepisów prawa UE, bardzo pozytywnie odnosiła się do WPZiB
Utworzenie stanowiska Pełnomocnika Rządu ds. Negocjacji o Członkostwo RP w UE - od 24 III 1998 pierwszym Głównym Negocjatorem był Jan Kułakowski, zastąpił go w X 2001 Jan Truszczyński
31 III 1998 - rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych z UE
3 IV-XI 1998 - proces screeningu, czyli przeglądu prawa polskiego pod kątem jego zgodności z acquis communautaire
13 VII 2000 - utworzenie nadzwyczajnej Komisji Prawa Europejskiego w Sejmie
7-11 2000 - podpisanie Traktatu Nicejskiego - przyznanie Polsce 54 miejsc
31 XII 2000 - Polska miała zamkniętych 13 rozdziałów negocjacyjnych
18 XI 2002 - pojawia się oficjalna data rozszerzenia UE - 1 V 2004
13 XII 2002 - koniec negocjacji akcesyjnych na szczycie w Kopenhadze
16 IV 2003 - podpisanie przez Polskę w Atenach Traktatu Akcesyjnego
7-8 VI 2003 - referendum ws. członkostwa Polski w UE
58,85% frekwencja, 77,45% za wstąpieniem, 22,55% przeciw
23 VII 2003 - Kwaśniewski ratyfikował Traktat Akcesyjny
9 IX 2003 - Rząd Polski sformułował krytyczną ocenę projektu Traktatu ustanawiającego konstytucję dla Europy
(4 postulaty: 1) utrzymanie systemu ważenia głosów w Radzie UE ustalonego Traktatem z Nicei, 2) wprowadzenie prezydencji grupowej zamiast ustanowienia jednego prezydenta UE, rezygnacja z koncepcji utworzenia Rady ds. Ogólnych i Legislacyjnych, utrzymanie zasady ”jeden kraj - jeden głos” w Kolegium Komisji Europejskiej,
3) zapewnienie udziału wszystkich członków UE w podejmowaniu decyzji dotyczących ustanawiania mechanizmów współpracy w obszarze WPZiB oraz odzwierciedlenie w Traktacie Konstytucyjnym roli NATO w euroatlantyckim systemie bezpieczeństwa, 4) wpisanie do preambuły Traktatu Konstytucyjnego odwołania się do tradycji chrześcijańskiej)
13 XII 2003 - na posiedzeniu Rady Europejskiej nie uzgodniono nowego systemu liczenia głosów w Radzie UE z powodu sprzeciwu Polski i Hiszpanii
1 V 2004 - wejście Polski wraz z 9 innymi krajami do UE
XI 2004 - Danuta Hübner objęła tekę komisarza ds. polityki regionalnej w KE pod kierownictwem J.M. Barroso
10. STOSUNKI POLSKI z NATO
21 III 1990 - Minister spraw zagranicznych Krzysztof Skubiszewski złożył oficjalną wizytę w Kwaterze Głównej NATO w Brukseli,
7-8 VI 1990 - W Turnberry (Szkocja) na spotkaniu Rady Północnoatlantyckiej (NAC) ministrowie spraw zagranicznych NATO ogłosili "Posłanie z Turnburry", w którym zaproponowali Związkowi Sowieckiemu oraz krajom Europy Środkowej i Wschodniej nawiązanie
współpracy z NATO
6 VII 1990 - Na szczycie NATO w Londynie ogłoszono Deklarację Londyńską, w której NATO zaproponował państwom Europy Środkowej i Wschodniej nawiązanie partnerskich stosunków i rozwój kontaktów wojskowych
26-28 XI 1990 - Zgromadzenie Północnoatlantyckie (forum międzyparlamentarne państw NATO) przyznało status obserwatorów parlamentarzystom z Polski i 9 innych państw Europy
1 VII 1991 - rozwiązanie UW, wcześniej 31 III 1991 rozwiązanie struktur wojskowych UW
20 XII 1991 -W Brukseli, z udziałem 16 państw NATO i 9 Europy Środkowej, odbyło się inauguracyjne posiedzenie Północnoatlantyckiej Rady Współpracy (NACC), Rada stała się forum współdziałania NATO z państwami Europy Środkowej i Wschodniej, krajami pozostałymi po rozpadzie Związku Sowieckiego oraz krajami europejskimi posiadającymi status państw neutralnych
III 1992 - inicjatywa Lecha Wałęsy NATO-bis - przejściowe porozumienie ws. bezpieczeństwa z zadaniem przygotowania uczestników do członkostwa w NATO (regionalny system bezpieczeństwa państw Europy Środkowej i Wschodniej we współpracy z NATO)
6 V 1992 - Deklaracja Trójkąta Wyszechradzkiego zapowiadająca starania o członkostwo w NATO
8 V 1992 - Skubiszewski powiedział, że celem polskiej polityki jest stopniowe i faktyczne włączenie Polski w system bezpieczeństwa NATO
2 XI 1992 - przyjęcie przez Komitet Obrony Kraju doktryny polityki bezpieczeństwa i obrony państwa („Założenia polskiej polityki zagranicznej” i „Polityka bezpieczeństwa i strategii obronnej RP”) - członkostwo w NATO stało się strategicznym celem Polski (integracja ze strukturami zachodnimi, dobrosąsiedzkie stosunki w regionie, udział w tworzeniu architektury bezpieczeństwa europejskiego)
25 VIII 1993 - Podczas wizyty w Warszawie Borys Jelcyn po kilku flaszkach zapewnił Wałęsę, że nie ma nic przeciwko planom atlantyckim RP
10-11 I 1994 - Na szczycie w Brukseli NATO przedstawiło państwom Europy Środ.-Wsch., w tym krajom powstałym po rozpadzie ZSRR, propozycję współpracy z NATO w ramach programu Partnerstwo dla Pokoju - PdP (Partnership for Peace - PfP), PdP było planem współpracy wojskowej z państwami NACC - wspólnych ćwiczeń wojskowych, udziału w operacjach pokojowych, humanitarnych i poszukiwawczo-ratowniczych oraz zakładał możliwość konsultacji z partnerami z NATO w razie zagrożenia bezpieczeństwa
2 II 1994 - Podczas wizyty w Kwaterze Głównej NATO w Brukseli Premier Waldemar Pawlak podpisał Dokument Ramowy Partnerstwa dla Pokoju
4 IV 1996 - Polska przekazała NATO Indywidualny Dokument Dyskusyjny ws. rozszerzenia NATO prezentujący argumenty Polski na rzecz poszerzenia Sojuszu, wizję europejskiej architektury bezpieczeństwa i przyszłej roli NATO, podsumowanie polskiego udziału w międzynarodowych misjach pokojowych
8 VII 1997 - Na szczycie szefów państw i rządów NATO w Madrycie podjęto decyzję o zaproszeniu Polski, Czech i Węgier do rozmów w sprawie członkostwa w NATO,
16 IX 1997 - Rozpoczęły się rozmowy akcesyjne pomiędzy NATO a Polską, pierwsza runda rozmów akcesyjnych RP-NATO poświęcona była głównym zobowiązaniom politycznym zawartym w Traktacie Północnoatlantyckim
16 XII 1997 - w Brukseli ministrowie spraw zagranicznych państw NATO podpisali Protokoły Akcesyjne dla Polski, Czech i Węgier; protokoły te, w roku 1998, stanowiły przedmiot ratyfikacji w szesnastu krajach NATO, za moment zakończenia procedury ratyfikacji przez dane państwo uznaje się przekazanie instrumentów ratyfikacyjnych rządowi USA - depozytariuszowi Traktatu Waszyngtońskiego
29 I 1999 - Sekretarz Generalny NATO, J. Solana wystosował do Polski, Czech i Węgier formalne zaproszenia do przystąpienia do Traktatu Północnoatlantyckiego
17 II 1999 - Sejm, a następnie tego samego dnia Senat przyjęły ustawę o ratyfikacji Traktatu Północnoatlantyckiego, sporządzonego w Waszyngtonie dnia 4 IV 1949 roku, w dniu 18 II ustawa została podpisana przez Prezydenta; weszła w życie w dniu 19 II w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej
26 II 1999 - Prezydent podpisał, po uprzedniej kontrasygnacie Premiera, akt przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Traktatu Północnoatlantyckiego
11. STOSUNKI POLSKI Z USA
Przed 1989 - sankcje polityczne, zwłaszcza po wprowadzeniu Stanu Wojennego, spadek wymiany handlowej polsko-amerykańskiej, wojna propagandowa, jednakże Amerykanie pozytywnie odnosili się w stosunku do polskiego społeczeństwa, wspierając jednocześnie ugrupowania opozycyjne
VII 1989 - wizyta G.Busha w Warszawie
Polskim władzom zależało na nadaniu stosunkom polsko-amerykańskim charakteru partnerskiej współpracy, żeby te stosunki przestały być funkcją amerykańskiej polityki wobec ZSRR
XI 1989 - wizyta L.Wałęsy w USA, G.Bush udekorował go Prezydenckim Medalem Wolności, wystąpienie Wałęsy przed Kongresem, podziękowanie za zaangażowanie USA w sprawy Polski i apel o podjęcie korzystnej dla obu stron współpracy
Koniec 1994 - uznanie Polski przez Departament Handlu USA za jeden z najszybciej rozwijających się rynków świata, czyli zaliczenie RP do grupy państw, które mogą odegrać dużą rolę w stosunkach gospodarczych z USA.
II 1995 - zniesienie amerykańskich restrykcji na handel sprzętem specjalnym z Polską
1995 - objęcie Polski pomocą wojskową i uzyskanie przez RP dostępu do najnowszych technologii w dziedzinie uzbrojenia
VI 2001 - wizyta G.W.Busha w Warszawie
VII 2002 - wizyta Kwaśniewskiego w USA - administracja G.W.Busha zaproponowała zacieśnienie współpracy wojskowej w ramach NATO
30 I 2003 - ogłoszenie tw. Listu Ośmiu (podpisany przez premierów GB, SPA, ITA, POR, DAN, POL, HUN i CZE), który wzywał do więzi transatlantyckiej w uwolnieniu świata od groźby jaką stanowi broń masowego rażenia będąca w posiadaniu Saddama Husajna i wyrażał zdecydowane poparcie dla ewentualnej interwencji zbrojnej USA w Iraku
POLSKA NIEMCY
W interesie Polski leżało sprzyjanie zjednoczeniu Niemiec, pod warunkiem, że nie naruszy ono powojennego kształtu granic Polski, siłą rzeczy bezpieczeństwo międzynarodowe Polski zależało od przyszłego terytorialnego i politycznego statusu zjednoczonych Niemiec.
12 IX 1990 - podpisanie w Moskwie traktatu o ostatecznej regulacji wobec Niemiec - uznanie między innymi granicy polsko-niemieckiej na Odrze i Nysie Łużyckiej
3 X 1990 - zjednoczenie Niemiec
9-14 XI 1989 - wizyta kanclerza Köhla w Warszawie - zawarto liczne umowy państwowe i porozumienia międzyresortowe
14 XI 1990 - zawarcie w Warszawie traktatu Polska-RFN o potwierdzeniu istniejącej granicy - uznanie granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej za nienaruszalną i ostatecznie uregulowaną, jednoczesne wykluczenie możliwości jakichkolwiek roszczeń terytorialnych
17 VI 1991 - podpisanie w Bonn Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy
- uregulowano sprawę mniejszości niemieckiej w Polsce
- RFN zadeklarowało poparcie Polski w kwestii integracji ze strukturami zachodnimi oraz zgodziło się na redukcję zadłużenia
- zobowiązanie do rozstrzygania wszelkich drogą pokojową i do wzajemnej pomocy w sytuacjach zagrożenia
- wspieranie współpracy regionalnej i transgranicznej
- niemiecka deklaracja wsparcia dla przemian rynkowych w Polsce oraz gotowość współdziałania ekonomicznego
- na później odłożono regulację spraw majątkowych, prawo powrotu do ziem ojczystych i kwestię podwójnego obywatelstwa w stosunku do Niemców
Niemcy są największym partnerem handlowym Polski - ok. 35% eksportu i ok. 24% importu Polski przypada na rynek niemiecki, w roku 2001 eksport do Niemiec wyniósł 12,414 mld $ a import z Niemiec 12,046 mld $
Do 2000 roku Niemcy zainwestowali w Polsce 7 mld $.
Na polskiej granicy zachodniej działają 4 euroregiony: Nysa, Szprewa-Nysa-Bóbr, Pro Europa Viadrina i Pomerania.
XI 1995 - podpisanie deklaracji intencji o współpracy między województwami i landami przygranicznymi
Wymiana młodzieży w ramach działającej od 1993 roku Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży.
Współpraca kulturalno-naukowa i oświatowa opiera się na:
- Umowie o współpracy kulturalnej między rządami RP i RFN z 14 VII 1997
- Umowie o współpracy naukowo-technicznej między rządami RP i RFN z 10 XI 1989
Stanowisko Niemiec w stosunku wejścia Polski do NATO nie było początkowo jednoznaczne - RFN oglądała się w tej sprawie na USA i Rosję, dopiero po tym, jak USA jasno zadeklarowały, że są za rozszerzeniem NATO na kraje Europy Środ.-Wsch., to również RFN zaczęło wspierać polskie dążenia akcesyjne (głównymi motywami było stabilizowanie sytuacji za swoją wschodnią granicą i umacnianie własnego bezpieczeństwa, RFN nie chciało już być państwem flankowym NATO). RFN zabiegało także o zinstytucjonalizowanie współpracy NATO-Rosja.
Od samego początku RFN wspierała dążenia Polski do wejścia do UE, polska droga do Europy prowadzi przez Niemcy (tak pisze Manfred Alexander). Jednakże im bliżej było daty wstąpienia Polski do UE, tym bardziej społeczeństwo niemieckie obawiało się rozszerzenia (bali się wzrostu przestępczości, napływu taniej siły roboczej, zwiększenie obciążeń finansowych RFN wobec budżetu UE, gorsze funkcjonowanie instytucji UE).
13. STOSUNKI POLSKI z PAŃSTWAMI ZACHODNIMI po 1989
A. Stosunki Polski z Francją
9 IV 1991 - Traktat o przyjaźni i solidarności - zawarty podczas oficjalnej wizyty Wałęsy w Paryżu, Francja zobowiązała się sprzyjać rozwojowi ścisłych kontaktów Polski z WE, wprowadzono mechanizm regularnych konsultacji w sprawach dwustronnych oraz na temat istotnych problemów międzynarodowych, zwłaszcza dotyczących bezpieczeństwa
Francja poparła stanowisko Polski w sprawie granicy polsko-niemieckiej.
11-13 IX 1996 - wizyta Chiraca w Polsce, powiedział w parlamencie, że Polska może wejść do UE już w 2000
Polska jest najważniejszym francuskim partnerem w Europie Środ.-Wsch. we współpracy gospodarczej i naukowo technicznej.
W latach 1998-2000 nastąpił znaczny przyrost inwestycji francuskich w Polsce.
W 2000 roku import z Francji wynosił 3,411 mld $ a eksport 1,782 mld $.
21 IV 1991 - porozumienie z Klubem Paryskim dotyczące redukcji zadłużenia
30 X 1991 - umowa o redukcji polskiego zadłużenia względem Francji o 50%
Poparcie francuskich elit politycznych i społeczeństwa dla polskich aspiracji do członkostwa we WE i NATO, jednakże w końcu 2001 roku poparcie francuskiego społeczeństwa dla rozszerzenia UE wynosiło ok. 30%
Obawy budziły wysokie koszty rozszerzenia, obawa przed wzrostem niemieckich wpływów w Europie Środ.-Wsch., słabe przygotowanie Polski do członkostwa, negatywne dl Francji skutki integracji polskiego rolnictwa z UE, zbyt proamerykańska polityka Polski
VI 1991 - prezydent Mitterrand powiedział, że akcesja krajów Europy Środ.-Wsch. do UE potrwa dziesiątki lat
19 XI 2001 - minister spraw zagranicznych Francji zaproponował równoczesne przyjęcie do UE Rumunii i Bułgarii wraz kończącą już negocjacje dziesiątką - próba opóźnienia rozszerzenia UE
Trójkąt Weimarski - organizacja powołana przez Polskę, Niemcy i Francję w 1991 roku w celu rozwoju współpracy między tymi krajami i promocji odradzającej się Polski na arenie międzynarodowej. Oprócz spotkań na szczeblu przywódców państw spotykają się też m.in. ministrowie spraw zagranicznych i ministrowie obrony.
Pierwsze takie spotkanie odbyło się w 1991 roku w Weimarze pomiędzy Skubiszewskim, Rolandem Dumasem i Genscherem, następne na szczeble przywódców państw odbyły się 21 IX 1993 w Gdańsku, 21 II 1998 w Poznaniu,
7 V 1999 w Nancy, 27 II 2001 w Hambach, 9 V 2003 we Wrocławiu, 19 V 2005 w Nancy i 5 XII 2006 w Mettlach.
Buzek powiedział, że linia łącząca Paryż z Berlinem i Warszawą jest kręgosłupem Europy.
B. Stosunki Polski z Wielką Brytanią
Do 2001 roku brytyjskie przedsiębiorstwa zainwestowały w Polsce 2,63 mld $.
W 2001 roku eksport do Wielkiej Brytanii wyniósł 1,8 mld $, zaś import 2,1 mld $.
Polska zachęcała do aktywniejszej brytyjskiej polityki względem Ukrainy.
C. Stosunki Polski z Włochami
11 X 1991 - podpisanie polsko-włoskiego Traktatu o przyjaźni i współpracy
W 2001 roku eksport do Włoch wynosił 1,948 mld $, zaś import z Włoch wynosił 6,1 mld $.
Do 2001 roku Włochy zainwestowały w Polsce 3,5 mld $.
Włosi zdecydowali się darować na ok. 33 mln $ długu pod warunkiem, że przeznaczymy te pieniądze na finansowanie projektów ochrony środowiska.
D. Stosunki Polski ze Stolicą Apostolską
12 IX 1945 - TRJN wypowiedział konkordat z 1925 roku i zerwał stosunki dyplomatyczne z Watykanem
17 VII 1989 - nawiązanie przez rząd Mazowieckiego stosunków dyplomatycznych z Watykanem
20 X 1989 - wizyta Mazowieckiego ze Skubiszewskim w Watykanie (pierwsza zagraniczna podróż) - podkreślenie związków z Zachodem, symboliczne zamanifestowanie zerwania żelaznej kurtyny, podziękowanie za wkład w przeprowadzenie zmian ustrojowych w Polsce
8 II 1991 - wizyta Wałęsy w Watykanie
28 VII 1993 - podpisanie konkordatu
Pielgrzymki papieża Jana Pawła II do Polski: 2-10 VI 1979, 16-23 VI 1983, 8-14 VI 1987, 1-9 VI oraz 13-16 VIII 1991, 22 V 1995, 31 V - 10 VI 1997, 5-17 VI 1999, 16-19 VIII 2002
25-28 V 2006 - pielgrzymka Benedykta XVI do Polski
14. STOSUNKI POLSKI ze WSCHODNIMI SĄSIADAMI
A. Pożegnanie z ZSRR i stosunki Polski z Rosją
IX 1989 - Mazowiecki w expose potwierdza zobowiązania sojusznicze w ramach UW, chce oprzeć stosunki polsko-radzieckie na demokratycznych podstawach a także wyjaśnić zaszłości historyczne
przywódców Państwa Podziemnego skazanych w Procesie Szesnastu
13 IV 1990 - umowa o wzajemnych stosunkach gospodarczych
IX 1990 - Skubiszewski przedstawił radzieckiemu ambasadorowi w Warszawie notę wzywającą do niezwłocznego podjęcia rozmów ws. wycofania wojsk radzieckich z terytorium Polski
X 1990 - wizyta Skubiszewskiego w Moskwie a także w Mińsku i Kijowie
Polityka dwutorowości - strategia wypracowana wiosną/latem 1990 (stosowana od jesieni 1990) - ustanowienie i rozwój stosunków z kierownictwem i elitami radzieckich republik związkowych równolegle ze stosunkami z władzami centralnymi ZSRR
16 X 1990 - Deklaracja o przyjaźni i dobrosąsiedzkiej współpracy
28 VI 1991 - rozwiązanie RWPG w Budapeszcie
1 VII 1991 - rozwiązanie Układu Warszawskiego w Pradze
3 IX 1991 - umowa o współpracy w dziedzinie handlu i gospodarki
Problemy związane z wycofaniem wojsk radzieckich z Polski:
Rozmowy rozpoczęły się 15 XI 1990 roku w Moskwie.
Polacy domagali się wypłacenia odszkodowań za straty ekologiczne, zaś Rosjanie domagali się odszkodowań za mienie, wysuwali żądania, by Polska powstrzymała się od współpracy z obcymi wywiadami, udziału w innych sojuszach, zapewniła wolność tranzytu dla Armii Radzieckiej przez swoje terytorium, inne pomysły to sfinansowanie ze stroną polską budowy osiedli w ZSRR dla wycofywanych żołnierzy albo utworzenie spółek polsko-radzieckich na terenach byłych baz, w których zatrudnieni byliby żołnierze.
22 V 1992 - podpisanie w Moskwie pakietu dokumentów regulujących wycofanie i tranzyt wojsk rosyjskich oraz kwestie finansowe w tym Traktatu o przyjaznej i dobrosąsiedzkiej współpracy
6 VI 1991 - rozpoczęcie procesu wycofywania wojsk radzieckich z Polski
28 X 1992 - ostatnie rosyjskie jednostki bojowe opuściły Polskę
15 IX 1993 - ostatni żołnierz rosyjski opuszcza Polskę
25 VIII 1993 - podczas wizyty w Warszawie Borys Jelcyn po kilku flaszkach zapewnił Wałęsę, że nie ma nic przeciwko planom atlantyckim RP, podpisanie porozumienia o budowie nowego gazociągu tranzytowego Jamal-Europa
Od wiosny 1993 Rosjanie zaczęli protestować przeciwko rozszerzeniu NATO na Wschód.
Problemy w stosunkach polsko-rosyjskich:
- kwestia militaryzacji obwodu kaliningradzkiego
- kwestia swobody żeglugi po Zalewie Wiślanym i przez Cieśninę Pilawską
- kwestia korytarza tranzytowego z Białorusi do Kaliningradu
- problem dotyczący polskich połowów na Morzu Ochockim
- kwestia interwencji rosyjskiej w Czeczenii (Rosjanom nie podobały się polskie konwoje humanitarne do Czeczenii działalność czeczeńskiego ośrodka informacyjnego w Krakowie)
- konflikt wokół kościoła katolickiego w Moskwie
IV 1996 - wizyta Kwaśniewskiego w Moskwie
10 VII 2000 - wizyta Kwaśniewskiego w Moskwie
1 X 2003 - wprowadzenie wiz dla Rosjan (wymóg UE)
B. Stosunki Polski z Białorusią
27 XII 1991 - uznanie niepodległości Białorusi
23 VI 1992 - wizyta przewodniczącego Rady Najwyższej Stanisława Szuszkiewicza w Warszawie i podpisanie Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy
1994 - od wyborów prezydenckich na Białorusi stosunki między obydwoma krajami ulegały systematycznemu ochłodzeniu
C. Stosunki Polski z Ukrainą
Juliusz Mieroszewski i Jerzy Giedroyć głosili ideę zacieśniania stosunków z Ukrainą, „Nie ma niepodległej Polski bez niepodległej Ukrainy, podobnie jak nie ma niepodległej Ukrainy bez niepodległej Polski”.
2 XI 1991 - uznanie niepodległości Ukrainy przez Polskę
Utrzymanie niepodległości Ukrainy zaczęła mieć kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa Polski.
8 I 1992 - pełne nawiązanie stosunków dyplomatycznych
18 V 1992 - podpisanie w Warszawie przez prezydentów Wałęsę i Kravchuka Traktatu o dobrym sąsiedztwie, przyjaznych stosunkach i współpracy
VIII 1993 - Suchocka uznała Ukrainę za strategicznego partnera Polski
Polska odrzuciła kandydaturę Kijowa do Grupy Wyszehradzkiej a później do CEFTA, poparła za to starania Ukrainy o członkostwo w IŚE i RE.
Polska negatywnie odniosła się do włączenia Ukrainy do dialogu weimarskiego oraz do ukraińskiej propozycji strefy bezatomowej w Europie Środkowej i Wschodniej.
Ukraina obawiała się wstąpienia Polski do NATO, co mogło wywołać wzmożenie na nią presji przez Rosję.
29 X 1998 - podpisanie deklaracji o utworzeniu Polsko-Amerykańsko-Ukraińskiej Inicjatywy Współpracy (PAUCI), udzielanie pomocy małym firmom i samorządom lokalnym w celu wspierania reform makroekonomicznych
11 II 1999 - powołanie Stałej Polsko-Ukraińskiej Konferencji ds. Integracji Europejskiej, jej celem było rozwiązywanie problemów, jakie mogą powstać w stosunkach dwustronnych w związku z wejściem Polski do UE
D. Stosunki Polski z Litwą
Polska uznała Litwę dopiero 26 VIII 1991, jako 17-te państwo (Litwa ogłosiła niepodległość 11 III 1990) - tak późne uznanie spowodowane polityką dwutorowości wobec ZSRR, Polacy mieszkający na Litwie nie poparli Aktu Niepodległości Litwy, opowiedzieli się po stronie ZSRR.
2 IX 1991 - wznowienie stosunków dyplomatycznych
26 IV 1994 - Traktat o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy
Kwestie sporne - głównie problemy mniejszości narodowych (polskie szkolnictwo na Litwie, niekorzystna dla Polaków reforma administracyjna i reprywatyzacja ziemi, pisownia polskich nazwisk w języku narodowym).
16 II 1998 - Kwaśniewski wziął udział w obchodach 80 rocznicy uzyskania przez Litwę niepodległości
Juliusz Mieroszewski - twórca idei partnerstwa strategicznego z Litwą.
W 2001 roku Polski export na Litwę wyniósł 750 mln $ a import 250 mnl $.
15. WSPÓŁPRACA TRANSGRANICZNA i MIĘDZYREGIONALNA
Rola Polski w strukturach współpracy subregionalnej:
Polska ma status obserwatora przy Radzie Arktycznej od 1998, a także od 1992 przy Euroarktycznym Regionie Morza Barentsa (BEAR) i od 1993 przy Czarnomorskiej Współpracy Gospodarczej (BSEC).
Polska jest członkiem Rady Europy od 26 XI 1991, jest też członkiem OECD od 22 XI 1996.
Polska jest członkiem-założycielem WTO (1 VII 1995).
Od 4 IV 1995 Polska była partnerem stowarzyszonym UZE, a od 23 III 1999 jest członkiem stowarzyszonym.
B. Grupa Wyszehradzka
9 IV 1990 - spotkanie w Bratysławie, jednakże bez konkretnych rezultatów
15-17 II 1991 - podpisanie przez Wałęsę, Havla i premiera Węgier Jozsefa Antalla w Wyszehradzie deklaracji formułującej podstawowe cele ugrupowania i sposoby ich realizacji (Deklaracja Rzeczpospolitej Polskiej, Czeskiej i Słowackiej Republiki Federalnej i Republiki Węgierskiej w dążeniu do integracji europejskiej)
- harmonizacja postępowania na rzecz współpracy i ścisłych kontaktów z instytucjami europejskimi
- swobodne kontakty obywateli, instytucji, kościołów i organizacji społecznych
- współpracy gospodarcza na zasadach rynkowych i wzajemnie korzystny handel
- rozwój infrastruktury transportowej i komunikacyjnej
- współpraca ekologiczna
- współdziałanie w zakresie informacji i kultury
- pełna realizacja praw mniejszości narodowych
- poparcie dla współpracy na szczeblu samorządowym i lokalnym
Doprowadzenie do rozwiązania RWPG 28 VI 1991 roku i Układu Warszawskiego 1 VII 1991.
C. Inicjatywa Środkowoeuropejska
26 VII 1991 - przystępuje Polska na spotkaniu w Dubrowniku (Heksagonale), od 1992 ugrupowanie działa pod nazwą Inicjatywa Środkowoeuropejska; obecnie członkami są ALB, AUS, BEL, BiH, BUL, Czarnogóra, CRO, CZE, FYROM, MOL, POL, RUM, SER, SVK, SLO, UKR, HUN, ITA
Według Włoch, będących inicjatorem współpracy, IŚE miała wypełnić lukę powstającą po rozpadzie bloku wschodniego, zapobiec ewentualnej hegemonii Niemiec w Europie Środkowej oraz ułatwić państwom postkomunistycznym rozwój współpracy z Zachodem.
Celem IŚE jest umacnianie spójności Europy, politycznej, gospodarczej i społecznej stabilności oraz bezpieczeństwa.
Działalność IŚE obejmuje m.in.: konsultacje polityczne, wspieranie instytucji demokratycznych i przestrzegania praw człowieka, współpracę transgraniczną, realizację różnych zadań gospodarczych i społecznych.
E. POLSKA w OBWE po 1989
14 XII 1964 - Rapacki proponuje na forum ZO zwołanie ogólnoeuropejskiej konferencji bezpieczeństwa
- Polska dążyła do ustabilizowania europejskiego status qou, zwłaszcza do akceptacji istniejących granic
- łagodzenie politycznego podziału Europy, o ile oczywiście było to możliwe
- od 1977 działał w Polsce Komitet Helsiński, który monitorował realizację humanitarnych postanowień Aktu Końcowego KBWE przez władze państwowe
Główne motywy zaangażowania Polski w procesie KBWE po 1989:
1. Rekonstrukcja systemu bezpieczeństwa w pozimnowojennej Europie
2. Umacnianie i promocja wartości demokratycznych
3. Zapobieganie konfliktom i rozwiązywanie kryzysów
4. Stabilizowanie stosunków z sąsiadami
5. Utrwalanie korzystnego ładu wojskowego w Europie
1 I 1998 - Polska objęła na rok przewodnictwo w OBWE, 3 zadania polskiej prezydencji wg Kwaśniewskiego:
1. Zapobieganie konfliktom
2. Umacnianie nowego ładu polityczno-wojskowego w Europie, włączając w to kontrolę zbrojeń
3. Umacnianie instytucji demokratycznych i ochrona praw człowieka
Misje petersberskie:
- od początku Polska domagała się włączenia jej do procesu podejmowania decyzji o przygotowaniu, podjęciu i prowadzeniu misji petersburskich, a także do włączenia CZE, HUN, NOR, ISL i TUR
- udział Polski operacji Concordia i Proxima w Macedonii oraz EUPOL w Bośni
W sprawie europejskich sił szybkiego reagowania Polska zadeklarowała, że weźmie udział w ich tworzeniu, jednak przy zastrzeżeniu, że nie będzie się to wiązało z dodatkowymi kosztami w stosunku do zobowiązań podjętych już w NATO (odpowiednikiem misji petersberskich w NATO jest cywilne planowanie kryzysowe - CEP).
Na III konferencji planistycznej w V 2003 Polska zadeklarowała oddanie do dyspozycji UE 1500 żołnierzy do prowadzenia misji petersberskich.
1