Teorie zmiany społecznej - opracowanie do egzaminu

1.Formy zmienności społecznej: zmiana społeczna, proces społeczny, rozwój, postęp.

Zmiana społeczna (proces przekształcania)- jest to różnica w czasie miedzy stanem systemu jednym w czasie, na inny czas.
Zmiany społeczne mogą być krótkookresowe, długookresowe, mogą być globalne, jednorazowe, wolne, szybkie, rewolucyjne, ewolucyjne.

Rozwój - to przyrost ilościowy, zmiana jakiejś cechy (ilości czy częstości). Rozwój jest szerszym zakresem, dalekosiężnym(kultura, polityka, ekonomia). Jest to czynnik endogenny; wewnątrz społeczny - choroba, przestępczość.

Proces - zmiana rozciągnięta w czasie, można wyodrębnić pewne długotrwałe etapy. Specyficznym rodzajem procesu to proces kierunkowy-liniowy,jednokierunkowy ,kolejne przechodzenie przez różne etapy, bez możliwości wycofania się, czy odwrotu (np. starzenie się organizmu). Najprostszy proces to liniowy (w miarę upływu czasu następuje zmiana cechy). Może też być proces schodkowy, proces cykliczny.

Postęp - różni się od zmiany, procesu czy rozwoju-to zmiana wartościująca od stanu gorszego do lepszego. Postęp jest zmianą zrelatywizowaną - występuje w 3 aspektach:
- relatywizacja grupowa - dla jednej grupy może być postępem, dla innej regresem ( inne wartościowanie przez osoby młodsze a inne przez starsze; dlatego istnieje problem społeczny )
- relatywizacja do przyjętych kryteriów - do innych kryteriów będzie postępem, dla innych regresem (zapłodnienie invitro)
- relatywizacja historyczna - w danym czasie jest traktowana jako regres, a za określony czas to samo zjawisko będzie traktowane jako postęp
Postęp jako pojecie :
- aktywistyczne (postępowe)
- pasywne (wsteczne-bierne)
4 rodzaje czynników, które decydują o postępie a inne nie:

1. dominujący typ osobowości jednostek

- społeczeństwa postępowe - jeżeli dominują w społeczeństwie jednostki twórcze, aktywne, zorientowane na osiągnięcia - to będziemy mieć społeczeństwo aktywne

- społeczeństwa pasywne - niedążące do osiągnięć

2. właściwości struktur społecznych

- społeczeństwo postępowe - pluralizm struktury, heterogeniom (niejednorodność ) - zróżnicowanie kulturowe; społeczeństwa tolerancyjne

- społeczeństwa wsteczne - homogeniczne ; monocentryzm; nietolerancyjne; ksenofobia

3. stosunki do tradycji

- społeczeństwa postępowe jest to społeczeństwo zakorzenione w tradycji i czerpie ze swojej świadomości historycznej energie do postępu

- społeczeństwo wsteczne - nie ma zakorzenienia albo tylko zakorzenieniem funkcjonuje odwoływanie się do świetlanej przeszłości historycznej

4. wizja oczekiwanej przeszłości

społeczeństwa postępowe - optymizm, przyszłość będzie lepsza, że od człowieka zależy jego los, zdolność myślenia strategicznego, planowanie przyszłości

społeczeństwa wsteczne - myślenie o charakterze przeszłości lub teraźniejszości, nieumiejętność wybiegania w przód

Są to tzw. Typy idealne - społeczeństwa wsteczne i społeczeństwa aktywne ( postępowe )

Rodzaje przekształceń wg Sztompki	Kryteria - różnica w czasie	Sekwencja różnic w czasie	Kierunki - dane przekształcenie ma jednoznaczny kierunek	Źródła endogenne	Wartościowanie
Zmiana	+	-	-	-	-
Proces	+	+	-	-	-
Proces kierunkowy	+	+	+	-	-
rozwój	+	+	+	+	-
Postęp	+	+	+	+	+

2.Losy idei postępu. Trzy wizje postępu. Losy idei podmiotowości zmian.
Idea postępu wyrasta pomiędzy tym co jest a czego by się pragnęło

Trzy elementy postępu :
1) podmiot - kto jest sprawca postępu
2) mechanizm - jak ten ruch przebiega z postępem
3) kryterium-kierunek postępu
Wiek XX załamanie idei postępu - wojny - zmiana charakteru walk wojennych I i II wojna światowa; wiara w postęp się załamała, nie było lepiej a gorzej;

- bomba atomowa - rozwój nauki a straszne konsekwencje; narodziny technologii

- Industrializacja, urbanizacja - rozluźnienie więzi między ludźmi

- epidemie nowych chorób AIDS - traktowane jako występująca w środowiskach homoseksualnych

- idea socjalizm humanistyczny a socjalizm narodowy (faszyzm); socjalizm komunistyczny (totalitaryzm sowiecki )
Trzy wizje postępu :
1) sakralna - podmiotem postępu jest Bóg
- mechanizm - nieuchronność przeznaczenia wg planu Bożego
- kryterium - przeniesienie celu poza sferę ziemskiej egzystencji
2) mechanistyczna - podmiot: sam organizm społeczny
- mechanizm : samo rozwój (autodynamika systemu)
- kryterium : rosnąca złożoność coraz większy podział
funkcji
3) humanistyczna - podmiot - człowiek (jednostek jak i zbiorowość)
- mechanizm - kumulowanie się ludzkich działań oraz skutków tych
działań (dzieje społeczne-rodzi się postęp)
- kryterium - stopniowe doskonalenie jakiegoś istotnego wymiaru życia ludzkiego (np. dobrobyt, wolność)
Podmiotowość - problem podmiotowości zmian

1. podmiotowość sakralna - pierwsze koncepcje - kto jest motorem, przyczyną zmian społecznych?

Bóstwa - aspekt związany z sacrum

2. sekularyzacja - idee podmiotu ; sekularyzacja podmiotowości sił natury - motorem zmian społecznych jest natura - np. nosy ludzkie to wynik działania sił natury

3. proces humanizacji - podmiotowość wielkich jednostek - takie idee - jeżeli mamy zmiany społeczne to motorem jest kilka jednostek - wielcy przywódcy

4. proces zmiany socjalizacji - uspołecznienie - podmiotowość organizmu społecznego - przekonanie o samorodności zmian;

5. ponowna humanizacja - podmiot indywidualności reprezentantów społecznych; koncepcja mówi o jednostkach - te jednostki są reprezentantem potrzeb, idei, dążeń ; te zbiorowiska, grupy wyłaniają spośród siebie reprezentantów, którzy reprezentują idee zakorzenione w grupach społecznych

6. ponowna socjalizacja - podmiotowość ról społecznych - idee, które mówią że nie chodzi o konkretną jednostkę, system generalizacji; role społeczne przywódcy ; same te role mają moc generowania zmian społecznych

7. demokratyzacja - podmiotowość zwykłych ludzi - koncepcja kładzie nacisk gdy mamy zmiany społeczne to motorem tych zmian są sami ludzie; demokratyzacja koncepcji podmiotowości;

przekształcenia społeczne nie mają źródła poza działaniami zwykłych ludzi

Podmiotowość wielkich jednostek :

1. Jednostki jako podmioty zmian:

- nie ma zmiany w historii, która nie byłaby działaniem ludzi

- historię tworzą mężczyźni i kobiety

- historię tworzą działania ze sfery publicznej

Współczesne badania wykazują , że kobiety zaczynają się pojawiać w sferze publicznej ; ich sukcesy były odmienne od mężczyzn, nie wchodziły do nauki

2. Wielkie jednostki - ludzie działają na trzech poziomach:

a) działania zwykłych ludzi w codziennych czynnościach - pierwszy poziom działań i typ ludzi

b) jednostka obdarzona jest specjalnymi przymiotami działania dla określonych grup społecznych - przywódcy, ideolodzy stany

c) typ ludzi i ich działania - ludzie zajmują specjalnie pozycje; szczególne przymioty - zajmują odpowiedniego typu pozycje kierownicze i mają wpływ specjalnego rodzaju.

Sztompka twierdzi że biorąc pod uwagę formę jaką mają przyjąć:

• określone działania egoistyczne, prywatne motywy, intencje; nie zamierzają oddziaływać na innych w swoim działaniu

• działania masowe - pozbawione wspólnej intencji do oddziaływania na innych ludzi np. zamieszki nieplanowane

• działania zbiorowe - skoordynowane w celu osiągnięcia czegoś konkretnego

• działania przedsiębiorcze - kampanie

• działania polityczne - zawiązane z władzą np. kampanie polityczne

Działania ludzi nakierowane na różne cele np.

• na budowę struktury społecznej

• na inne podmioty aniżeli na struktury

• ma środowisko aniżeli na ludzi (na podmioty) np. kopanie grządek

Rola wielkich jednostek - typologie:

• jednostki które wpłynęły na losy ludzkich społeczeństw (papież, Mandela, Hitler, Stalin )

• czynnik czasu - żyją czy nie żyją

• oddziaływanie lokalne czy globalne (Polpot - lokalne; Hitler - globalne)

• intencjonalne albo nie intencjonalne ( coś robią bo wiedzą co mają robić; inni przypadkiem nie mając takich zamierzeń np. wynalazca maszyny parowej; Gorbaczow Pierestrojka )

koncepcje ( Sztompka ):

1. determinizm historyczny- kluczowe - wielka jednostka gdy się pojawi jest wstanie wywrzeć wpływ na zmianę. Carlyle twierdzi że w każdym czasie znajdujemy wielkiego człowieka - takie podejście buduje więź społeczną, kult bohaterów pełni rolę tożsamościową

2. determinizm społeczny- „duch czasu” generuje pewne jednostki i gdyby się nie pojawił w danym czasie to pojawi się w innym czasie ale się pojawi;

CZAS stwarza wielkie jednostki; WIELKIE JEDNOSTKI są w stanie najpełniej zrozumieć rzeczywistość - wg Maksa

Aspekt społeczny przemawia za determinizmem społecznym;

1. czyjaś wielkość dopiero uznana po jego śmierci - po latach, wiekach

2. na gruncie nauki - wiele odkryć, które dokonano jednocześnie, niezależnie od siebie te same odkrycia

3. tzw. „złote wieki” - lepsze okresy dla twórców osiągnięć aniżeli inne np. renesans dla generowania wybitnych jednostek

4. nierówna generalizacja jednostek ze względu na rasę, płeć np. przyznawanie Nagrody Nobla - społeczny mechanizm selekcji; kształt społeczeństwa ma znaczenie dla uznania jednostek

5. ugruntowane kryteria sławy - media masowe; ktoś kto się pokaże w telewizji jest sławny

3.Rodzaje teorii rozwoju: teorie cykliczne, linearne i dychotomiczne.

TEORIA DYCHOTOMICZNA
dwa typy idealne :
- społeczeństwo proste
- społeczeństwo złożone

rozwój to przejście od społeczeństwa prostego do społeczeństwa złożonego

wg P. L. Bergera

1. społeczeństwa losu

• mało przepuszczalne bariery

• zbliżone jest do społeczeństwa tradycyjnego

• jest zdominowany przez los, co znajduje wyraz w utrwalonych instytucjach społecznych i w mentalności ludzi.

• w społeczeństwie losu z trudem dopuszcza się alternatywy, a w konsekwencji opcje i wybory.

• jednostka nie posiada własnego, niezależnego punktu widzenia na życie i nie jest zdolna do ponoszenia osobistej odpowiedzialności.

• Typ osobowości, jaki istnieje w społeczeństwie o bardzo powolnym charakterze zmian, opiera się na stałych tradycyjnych wzorcach.

2. społeczeństwo wyboru - nowoczesne:

• Człowiek w tym typie społeczeństwa żyje w świecie oferującym możliwość wyboru, począwszy od konkretnych dóbr konsumpcyjnych, a skończywszy na wielorakich alternatywach życia.

• Społeczeństwo wyboru zakłada istnienie i funkcjonowanie różnorodnych, autonomicznych podmiotów konkurujących w urzeczywistnianiu własnych celów - indywidualizm.

• dominuje w regionach o wysokim poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego.

Przejście od społeczeństwa losu do społeczeństwa wyboru jest w zasadzie procesem nieodwracalnym.

Dzieci przeskakują rodziców np. w wykształceniu. Jednostki mogą zakładać rodziny albo nie

Typy zbiorowości społecznej wg:

(Tonnis)
- wspólnota - zbiorowość oparta na stosunkach pokrewieństwa; relacje; kontrola społeczna - na bazie wspólnoty więzi naturalnych. Łączy jednostki na podstawie bliskości emocjonalnej i ogarnia całe ich życie.

- zrzeszenie - zbiorowość oparta na stosunkach formalno-rzeczowym; są to więzi celowe związane np. z życiem zawodowym. Łączy jednostki w aspekcie wykonywania przez nie określonych ról społecznych.

(Durkheim)

- społeczeństwo organiczne - wyrażane przez prawo cywilne, służące przede wszystkim przywróceniu stanu poprzedniego. Typ więzi społecznych opiera się na współpracy. Charakterystyczne dla społeczeństw rozwiniętych.

- społ. mechaniczne - wyrażane przez prawo karne i oparta na represji. Typ więzi społecznych opiera się na przymusie. Charakterystyczne dla społeczeństw pierwotnych.

(Kulej)
- grupy pierwotne - więzi bliskie, styczności bezpośrednie, wysoki poziom identyfikacji ze wspólnotą

- grupy wtórne - stosunki sformalizowane.

TEORIA LINEARNA
Schemat etapów, związany z trzema etapami. Teorie linearne to teorie rewolucyjne. Teoria Comta opierała się na 3 etapach dziejów społecznych: teologiczny(sakralizm, sztywny), metafizyczny(dezorganizacja społeczna), naukowy(ponowna reorganizacja; społeczeństwo bazuje na wiedzy, nauce). Teoria Marksa - formy pierwotne, niewolnicy, feudalizm, kapitalizm, komunizm.

TEORIA CYKLICZNA
Rozwój jako cykl - społeczeństwo przechodzi z jednej fazy do drugiej i następnie wraca do wyjściowej (nie koniecznie w tej samej formie).

G. Vico - XVIII wiek wg niego społeczeństwo przechodzi przez trzy cykle (Fazy się powtarzają):

1. Wiek boski - rola religii, kapłaństwa, rządy jednostek

2. Wiek bohaterów - rządy elitarne

3. Wiek ludzi - demokratyczny, rządy wielu

Teorie krążenia elit Wiek XIX - XX. Rządzących który reprezentuje interes klas wyższych, rządzą do kiedy klasy niższe się nie zbuntują i wchodzą do rządów elit i ulegają skostnieniu, z elit rządzących stają się elitami konsumpcyjnymi i ustępują miejsca klasom następnym ; Zmienne są sposoby za pomocą których elity uzasadniają zasady rządzenia.

4.Filozofowie starożytni:

Historia myśli społecznej - poznając idee poznajemy społeczeństwa - pewien typ warunków społecznych będzie generować idee PLATON - wizjoner widział możliwość zmian społecznych, możliwość stworzenia Państwa idealnego. Dostrzegał funkcjonalizm - zmiana w jednej dziedzinie pociągnie za sobą zmianę w drugiej dziedzinie. Przestrzegał przed nowościami w muzyce aż do degeneracji państwa. ARYSTOTELES - badacz metoda indukcji, badał historyczne zmiany. Zmiana koncepcja procesu uspołecznienia jak to się dzieje, że człowiek żyjąc w narodach tworzy społeczeństwo. Człowiek jest zwierzęciem społecznym, z natury jest stworzony do życia w społeczeństwie. Koncepcja dychotomiczna - przyciąganie się przeciwieństw, które muszą żyć razem. (Pan - niewolnik, Kobieta - mężczyzna)

CHRZEŚCIJAŃSKA MYŚL ŚREDNIOWIEZCZA

ŚREDNIOWIECZE - duch sakralny; myśliciele nie dostrzegają obszaru jako rozwojowych dla człowieka

• Człowiek na chwilę, jeżeli zastał coś niedobrego to kara za grzechy

• Święty Augustyn, Tomasz z Akwinu

• Teologia akceptacji - system nierówności społecznej : na dole - pokora; na górze - pomoc ubogim

• Właściwy porządek będzie w Królestwie Bożym - ostatni będą pierwszymi ;

• Teoria rozwoju była ale poza ziemska

• Rozwojem rządzi opaczność, od człowieka niewiele zależy - nie sprzyja koncepcji rozwoju

Renesansowe utopie

RENESANS - zmiana społeczna; gospodarcze, odkrycia geograficzne; mniej sztywna struktura społeczna; szansa wyskoczenia z pozycji. Człowiek jest panem swego losu

• Sakralizacja - religia mniejszy wpływ na politykę

• Indywidualizm - człowiek ma wpływ na to co go spotyka

Utopia - Tomasza Moora'a - wizja - wyspy ze szczęśliwymi ludźmi; jak rządzić społeczeństwem aby wszystkim żyło się szczęśliwie.

Przed oświeceniowe koncepcje procesów uspołeczniania

XVII wiek - proces uspołecznienia

1. Teoria złego dzikiego - człowiek jest z natury zły, poddaje się pod kontroli w zamian za zysk

2. Lock - człowiek z natury jest osoba społeczną. Natomiast stan naturalny jest fikcja, nie ma możliwości powrotu do tego stanu. Uważał że człowiek walczy z przyrodą o przetrwanie a nie z innymi ludźmi, która opanowuje dzięki pracy. Pojawia się konieczność powstania społeczeństwa, które chroni reguły = powstaje w wyniku umowy społecznej (jednorazowy akt).

Myśl oświeceniowa - pojęcia postępu i natury

Szkockie oświecenie (Smith)- Koncepcja rozwoju: zmiany sposobu zdobywania środków do życia jako główny wyznacznik przemian społeczno-kulturowych. Czterofazowy schemat rozwoju:

1. Polowania

2. Pasterstwa

3. Rolnictwa - osiada na dobre

4. Handlu

J. Rousseau - koncepcja złotych czasów człowieka z czasów natury; człowiek bez dążności egoistycznych. Społeczeństwo zepsuło człowieka - egoizm, chciwość. Kultura kreowania konieczności - posiadania czegoś. Realizacja jednej potrzeby - rodziny. Nowe potrzeby - człowiek nienasycony. Za rozwój tego typu człowieka oskarżał kulturę (Rousseau - wróg kultury). Jak człowiek powinien stać się lepszy gdy się wyżmie za siebie, porzuci złe skłonności. Człowiek nie funkcjonuje najlepiej i powinien coś w sobie zmienić. Krytykował konformizm ludzi ( chęć przypodobania się innym). Człowiek natury - równy, wolny, dobry, szczęśliwy. Koncepcja umowy społecznej.

Turgot i Condorcet - przedstawili teorię postępu (istnieje duża różnica między teoria a ideą postępu). Idea - wyraz wiedzy, która nabyto, wiary w przyszłość, jaka można stworzyć na podstawie tej wiedzy. Wiedza jest zawsze dobra, można jej tylko źle używać. Zmiana jednoznaczna z rozwojem. Teoria - pojawiły się sądy, które nie były powszechnie pozytywnie uznawane:

• Przekonanie o prawidłowym charakterze rozwoju społecznego

• -||- o regularnym następowaniu po sobie ok. faz

• -||- o kumulatywnym rozwoju wszystkich dziedzin

• Możliwość prognozowania przemian społecznych

Niezbędne przesłanki:

• Należało zakwestionować autorytet przeszłości

• Uznanie doczesnych wartości i ziemskich osiągnięć

• Założenie stałości praw natury

• Żadna ludzka instytucja nie jest dana i nie jest raz na zawsze ustanowiona

• Wskazywano na zmiany ludzi pod wpływem różnych okoliczności

Cztery terminy - technika, nuka, moralność, sztuka. Technika jej rozwój wpływa na relacje między ludźmi; zarobkowanie ,praca. Prawo postępu określa kierunek zmian i jest poza nasza ingerencją. Koncepcja która się odwołuje do zmiany jest ahistoryczna. Zmiana jest nie zależna od ludzi, dokonuje się wg uniwersalnych praw.

Dynamika społeczna Comte`a
wskazał on cele, jakimi powinna się zajmować socjologia. Podzielił socjologię na dwa wielkie działy:

1. Statyka społeczna (pytanie o ład i porządek społeczny) obszar budowy i funkcjonowania społeczeństwa; z jakich elementów się składa, jak są powiązane, jakie mechanizmy uruchamiają dewiację, co zapewnia równowagę społeczną

2. Dynamika społeczna (pytanie o rozwój społeczny i postęp) zajmuje się procesami rozwojowymi. Rozwój był coraz wyższymi stopniami, jakie społeczeństwo osiągało, jeśli chodzi o ład. Czynnikiem który wyznacza rozwój społeczny jest intelekt, jak to zbadać? Comte uważał, że nie można poznawać i być czynnikiem poznawczym jednocześnie. Obiektywizacja - zamiast badania sposobów myślenia w postaci psychologicznej, proponuje badanie pojęć, jakimi ludzie opisują świat.

5.Ewolucjonizm. Założenia ewolucjonizmu klasycznego. Ewolucjonizm socjobiologiczny.
Ewolucjonizm - założenia XIX wieku

cechy ewolucjonizmu, założenia teoretyczne:

1. Jedność świata - naturalizm; świat ludzi nie różni się od świata przyrody

2. Prawidłowość - przekonanie że ludzka rzeczywistość podlega prawom a nie przypadkom ( prawidłowość jak w świecie przyrody )

3. Genetyzm - wyjaśnić dane zjawisko to wskazać jego genezę ( skąd się wzięło?)

4. Jednolitość natury ludzkiej - zasady funkcjonowania ludzkiego umysły to niezmienność - w zależności w jakiej kulturze się wychowuje są niezmienne; wszędzie funkcjonuje ten sam człowiek co wynika z natury ludzkiej

5. Zmienność - wszechobecność zmiany - zmienia się wszystko, nie ma struktury, która by nie podlegała zmianom

6. Globalny charakter zmiany - każda zmiana pociąga zmianę w innej dziedzinie

7. Zmiana jako postęp- wartościowanie zmiany społeczeństwa zachodniej europie zaawansowane w zmianach

8. Nierównomierność postępu - różne społeczeństwa rozwijają się w różnym tempie

9. Ciągłość i stopniowość postępu - zmiany społeczne nie mają charakteru gwałtownego ale są procesem, etapem. Np. transformacja rozwojowa była nią REWOLUCJA - kilka wydarzeń i zmienia się wszystko; EWOLUCJA to wszystko było stopniowo zmieniane w transformacji

10. Immanentność zmiany - zmiana ma źródło wewnętrzne i wywodzi się z samej natury ludzkiej - jest społeczeństwo to musi się zmieniać

Koncepcje do ewolucji ludzkiego społeczeństwa;
Spenser	Darwin
brał pod uwagę jednostki	cała populacja;
ewolucjonizm jest na bazie postępu	ewolucjonizm nie jest jednoznaczny z postępem, ze zmianami warunków jako pójścia ku lepszemu
proces endogenny(wewnętrzny)	proces egzogenny (zewnętrzny) zmiany w środowisku
	proces ewolucji nie zmierza do jednego punktu jest nieprzewidywalny
proces probabilistyczny - masa przypadków nie może przewidzieć na przykładzie osobników

Neodarwinizm (geny) w każdej populacji istnieje pula genetyczna mająca doprowadzić do zmiany puli genowej mieszania się genów; osobnik ze złymi genami przekazuje dalszemu pokoleniu; geny mają zdolność do rozmnażania, przenoszenia; jak geny się zmieniają to zmieniają się cechy i zachowania osobników

Socjobiologia - E. Wilson - zaczynał od badania owadów - mrówek, termitów - stwierdził, że człowiek zachowuje się podobnie do owadów są dziedzicznie zachowane w materiale genetycznym, nie są wyuczone.

- że tylko biologia decyduje o tym jak człowiek się zachowa; potem uznał umysł człowieka w jego zachowaniu;

Kładł nacisk na obustronną interakcję; kultura odpowiada na imperatyw biologii; biologia jest odpowiedzialna za kulturę, ma dostęp do genów;

Np. kaziroctwo jako słabsze osobniki w biologii - wpływ biologii na kulturę - endogamia

Kultura na biologię - socjobiologia nauka - badanie biologiczne podstaw ludzkich, wszystko co robimy lub nie robimy to kwestia biologii;

Zachowania ludzkie są uwarunkowane genetyczne na bazie doboru naturalnego ;

Dobór krewniaczy nepotyzm popieranie krewnych; tendencje do altruizmu ;

Bardziej altruistyczni rodzice wobec dzieci niż dzieci wobec rodziców

Kultura - bliskość dziecka z dziadkami, dzieci najbliżej zawiązane z babciami od strony matki; pewność - pula genowa - babcia od strony córki;

Dziadek ze strony ojca - niepewność czy to aby jego syn, nie pewność czy dziecko jest jego syna;

Zasada wzajemności - pomagamy abym w chwili zagrożenia inna osoba mnie wsparła; normy społeczne - inna osoba wesprze osoby pomagające innym;

Współczesne koncepcie socjobiologii - zachowania w kontekście seksu różnice kobieta / mężczyzna

Kobieta może wyprodukować ograniczoną ilość potomstwa; samica selektywna w wyborze partnera

Kobieta / mężczyzna - odrębne gatunki mają odrębne cele; Wszystko ma podstawy biologiczne a potem dostosowuje zasady społeczne

Socjobiologia naturalistyczna - XVIII - XIX wiek - kierunek organistyczny -

Spenser postrzegał system społeczny jako organizm (wzrost, różnicowanie się budowy, różnicowanie się czynności, podział pracy, wytwarzane są narządy, konieczność współpracy, trwanie całości mimo śmierci części komórek). Różnice: jednostki w społeczeństwie są ze sobą luźno powiązane i zachowują swobodę przemieszczeń oraz swobodę działań, w organizmie świadomość jest ześrodkowana w jednym organie, społeczeństwa tego nie posiadają, ale wszystkie jednostki posiadają zdolność odczuwania i precyzowania.

Naturaliści często zajmowali się wojną - 4 typy wojen:

1. Wojny fizjologiczne - o zasoby

2. Wojny ekonomiczne - walczą o zasoby ale nie są im niezbędne

3. Wojny polityczne

4. Wojny ideologiczne np. religijne

od wojen fizjologicznych do wojen ideologicznych

selektywność wojen:

- najsłabsze osobniki giną np. nieznajomość języków

- najbardziej wartościowi osobnicy giną - są najbardziej odważni

Kierunek rasowo - antropologiczny - Hilter - odwoływanie się do rasy bardziej i mniej wartościowej; niebezpieczne zjawiska mieszania ras, co powoduje degeneracje rasy;

Determinizm poza społeczny - kierunek geograficzny - liczba zaludnienia zwiększa się - to są podboje; migracja - dyfuzja kulturowa

6. Ewolucja a rewolucja. Modele i teorie zmian rewolucyjnych.

Ewolucjonizm- stopniowe, powolne przekształcanie. Wizja, ze tylko rewolucje powodują istotne zmiany. Gwałtowność zmian obejmuje istotne sprawy - to rewolucja. Inni uważają że rewolucja to stosowanie przemocy przez ludzi na innych ludziach (to nacisk, przymus)

Teorii rewolucji:
1)Teoria behawioralna-akcentują charakter zachowań ludzkich przed i po rewolucji

Schemat - ludzie nie mają zaspokojonych potrzeb ( głodu, bezpieczeństwa, samorealizacji ) reakcja na złe warunki życia są reakcje patologiczne i dokonują się rewolucje

2. Teorie psychologiczne - relatywne upośledzenie; członkowie porównują się z innymi ludźmi mającymi lepszą sytuacją; pojawia się ferment społeczny to tworzy nastrój rewolucyjny, poczucie niesprawiedliwości w porównaniu z innymi którzy mają lepiej;

3. Teorie strukturalne - źródło rewolucji podział społeczeństwa na upośledzonych, uprzywilejowanych jeśli podział jest ostry to prawdopodobna jest rewolucja

4. Teorie polityczne - efekt walki politycznych w łonie elit, struktury władzy; jeśli jakaś ze stron jest w stanie pociągnąć za sobą innych jest odzwierciedleniem walki na górze; toczy się na górze

CECHY REWOLUCJI:

1. Przynoszą zmiany o najszerszym zakresie, są radykalne, zmieniają się, bardzo liczne zmiany społeczne

2. Szybkie w czasie

3. Erupcja aktywności, ruchy społeczne

4. Wyjątkowe stany emocjonalne - euforia, nadzieja, poczucie mocy - odciska się zbiorowo

PRZEBIEG REWOLUCJI (francuska); fazy:

1. Sytuacja rewolucyjna - niezadowolenie społeczne, niepokój społeczny wywodzi się z kryzysu ekonomiczno - politycznego

2. Świadomość rewolucyjna - pojawiają się ideologie (jest źle, inaczej )

3. Cząstkowe reformy, liberalizacja ekonomiczna, ruchy niezadowolonych; elity robią gest w stosunku do społeczeństw, następuje poprawa ekonomiczna i wybuchają rewolucje;

4. Paraliż władzy wynikający z bezskuteczności reformy

5. Mobilizacja rewolucyjna - polityka ulicy - bunty, manifestacje, palenie kukieł; pomoc z zewnątrz może zahamować wybuch rewolucji

6. Przejęcie władzy przez przywódców rewolucji

Rewolucyjna euforia trwa krótko i zaczynają się podział wśród nowej elity: radykałowie, centrum umiarkowane, konserwatyści

Konserwatyści → reformy, zmiany

Koszt reformy → niezadowolenie społeczne

Koszt reformy → wojna na górze ( konfrontacja elit ) → terror porewolucyjny → konsolidacja nowej władzy


7.Marksizm jako teoria zmiany.

Marksizm wyróżnia się z wielu teorii z powodu :
1) swoim zasięgiem (mega teoria) chciał wyjaśnić wszystkie teorie funkcjonowania teorii zmiany.
2) połączenie teorii z praktyką. Miał on ambicje wyjaśnienia, jako ptk. Wyjścia, chciał zbadać rzeczywistość społeczną po to aby tą rzeczywistość zmienić.

Marks był ekonomistą, filozofem, socjologiem, ideologiem. Prymat aspektu ekonomicznego chciał wyjaśnić rzeczywistość społeczną pod względem ekonomicznym. Walka klas - postrzegał rzeczywistość społeczną jak arenę walki klas społecznych.. Pojecie klas ewoluowało. Każde społeczeństwo jest społ. klasowym. Później twierdził, że klasy wykształciły się w procesie historycznym. Nadwyżki klas stały się atrakcyjne ale dla klas uprzywilejowanych.
Formacje klasowe :
1) niewolnictwo : panowie, niewolnicy (inne położenie klasowe, inne interesy)
2) feudalna : posiadacze ziemscy, chłopi
3) kapitalistyczne : posiadacze środków produkcji, robotnicy
Wizja Marksa:
Socjalizm - system gdzie znosi się własność prywatną, gdzie ostateczną wersją miał być komunizm. Marks patrzył na rozwój społeczny w kształcie praw. Człowiek powinien je poznać. Postrzegał rozwój jako postęp. klasa „w sobie” - zbiorowości, które łączy to samo położenie społeczne ale członkowie nie mają świadomości klasowej, na tym etapie brak poczucia solidarności, nie ma ideologii przywódców i mogą przekształcić się w klasy „dla siebie” Klasa „dla siebie”- mają świadomość klasową , kreują przywódców, którzy kreują ideologię;.
Istnienie lub brak istnienia świadomości klasowej. Marks uważał, że podstawa zmian społ. jest rewolucja. Musi dojść do wzrostu świadomości klasowej, czyli robotników, by później doszło do rewolucji. Wizja równości i wolności . Wolność pozytywna i negatywna. Wolność od zniewoleń.
Dialektyka Marksistowska Zwrócił uwagę, że we wszystkich stosunkach społecznych jest jakąś sprzeczność. Jak istnieje ład społeczny to musi istnieć tez bezład. Teoria Marksa jest teoria konfliktu. Wymienia trzy konflikty : potencjalny, jawny, utajony.
Konflikt uważał za nierówny dostęp do środków materialnych-to główna teoria.
3 wizje przyszłości :
1) komunizm-charakteryzował się obfitością dóbr ekonomicznych i zniszczeniu własności prywatnej
2) powstanie bez klas społecznych-równości funkcjonują z hasłem „Każdemu wg potrzeb”
3) wyzwolenie społecznej alienacji - teoria wolności (od zniewolenia do wolności)
Kolejne pojęcie Marksa to p. sprzeczności
1) sprzeczność miedzy ludźmi, a nie ich otoczeniem przyrodniczym. Społ. funkcjonuje tak aby to otoczenie ujarzmić. W trakcie tego ujarzmiania dokonują różnych wynalazków
2) sprzeczność miedzy nowymi siłami wytwórczymi, a starymi stosunkami produkcji
3) sprzeczność miedzy nową bazą ekonomiczną, a dawną nadbudową, czyli dawnym systemem norm, przepisów prawnych, które nie przystają do nowych środków produkcji.


9.Zmiana w teoriach funkcjonalnych (T. Parsons, R. Merton) i konfliktowych (L. Coser, R. Dahrendorf)

R. Merton - FUNKCJONALIZM - „odbrązowił” zmienił - elementy społeczne mogą być funkcyjne ( pełnić funkcje ) ale też być dysfunkcyjne i niedysfunkcyjne ( ani nie zakłócać, ani nie zbliżać do celu );

Jeden element może pełnić wiele funkcji; jedna funkcja może być pełniona przez wiele elementów

Wyspecjalizowany system edukacji; elementy nie funkcyjne nie tylko rodzina bierze udział w socjalizacji

Funkcje jawne, funkcje ukryte - w kontekście motywacji świadomości :

1. funkcje jawne - funkcje działania uświadomionego, sami działając biorą pod uwagę np. że małżeństwo to miłość, bliskość; funkcje wspierają emocje

2. funkcje ukryte - istnienia działających funkcji sobie nie uświadamiamy; funkcja reprodukcji w małżeństwie, socjalizacja pokoleń w kulturze

dysfunkcje jawne i ukryte - w niemierzalnych skutkach np. prohibicja - zamiast osłabić przestępstwo zawiązane z alkoholizmem to wspomaga przestępczość + alkoholizm nie zniknął; nieuświadomienie skutków decyzji o prohibicji

samospełniające się proroctwa - definicja sytuacji wg Williama Thomasa jeśli ludzie postrzegają jakąś sytuacje za prawdziwą to jest ona prawdziwą; odnosił do relacji międzygrupowych rasizm a uprzedzenia, ujmował w kontekście samospełniających się proroctw; np. nie ma potrzeby podnosić kosztów na edukację czarnych dzieci i to potwierdziło koncepcję o tym, że są mało zdolne;

• koncepcja indywidualnych typów przystosowania ( koncepcja anomii )- system społeczny to nie jest doskonały ład gdzie wszystko

dwa typy struktury:

1. struktura społeczna - system pozycji zajmowanych przez jednostkę wiąże się z barierami

2. struktura kulturowa - cele kulturowe - środki do osiągnięcia tych celów to są normy i wartości.

Normy - dozwolone, niedozwolone, sposoby do osiągnięcia celów; wartości - coś co jest cenne, pozytywne

Zmiana społeczna związana z kapitalizmem - wpłynęła na to, że współczesne społeczeństwo to społeczeństwo z problemami; nieadekwatne np. w strukturze kulturowej

1. społeczeństwa dysfunkcyjne - nacisk na cele a nie na środki - wszystkie chwyty dozo wolne np. doping w sporcie;

2. społeczeństwo dysfunkcyjne - nacisk na środki a brak nacisku na cele; przesocjalizowanie społeczeństwa np. brak ruchu samochodowego a człowiek czeka aby zapaliło się światło zielone

CEL: sukces - podstawy materialne

Amerykańska kultura - gratyfikacje; kieruje przekonanie że każdy może osiągnąć sukces; wyzbycie się ambicji to klęska do osiągnięcia, do sukcesu

Struktura społeczna - jest tak, że nie wszyscy osiągnął sukces

W kulturze tradycyjnej było rozdzielenie celów kulturowych adekwatnie do zajmowanej pozycji;

obecnie - zanik różnic - cele kulturowe są adresowane do wszystkich; chociaż oferty są adresowane dla niektórych

Koncepcja Talcott Parsons'a ( albo Anderson `a ) uważał, że to co Merton napisał, to jak automat do gry;

pieniądz to wygrają

konformista - dalej wrzuca i gra

innowator - fałszywy żeton - ma na uwadze cel - wygrać

rytualizm - będę wrzucał ale nie wygram

wycofanie - nie muszę wygrać

buntownik - wymyśli nową grę

wg Parsons'a to Merton powinien zwrócić uwagę, że nie wszyscy mogą odnieść sukces bo wiara napędza koniunktury w sukces

Teoria konfliktu - geneza - opozycja wobec funkcjonalizmu ( za idealizację rzeczywistości społecznej) która jest konfliktem. Konflikt to kwintesencja funkcjonalizmu systemu społecznego;

R. Dahrendorf - od krytyki funkcjonalizmu twierdzi że chcąc analizować system społeczny to jest konflikt

WŁADZA nie równomierny rozdział jest powodem konfliktu są ci, którzy posiadają władzę i ci którzy jej nie posiadają - sprzeczność. Pisze o quasi grupy- członków łączy wspólna pozycja w stosunku do władzy ale nie mają świadomości ale w pewnych warunkach przekształcają się w grupy interesu, co Mozę być źródłem konfliktu

ZIS - Zrzeszenie Imperatywnie Skoordynowane - każda zbiorowość społeczna, w której występuje podział władzy. Jedni pełnią pozycje zwierzchnie drudzy podporządkowane

Role posiadanie władzy / rola nie posiadanie władzy → grupa → studenci, rodzina, instytucja

Rządzą i rządzeni nie kwestionują; konflikt zaczyna się gdy ci, którzy nie mają dostępu do władzy uświadamiają sobie brak posiadania władzy; KONFLIKT następuje - redystrybucja władzy - funkcjonuje przez jakiś czas i ponownie konflikt o władzę; Konflikt występuje w skali makrospołecznej i mikrospołecznej ( np. rodzice - dzieci )

Trzy warunki dojścia do konfliktu:

1. techniczne- kadra przywódców; grupa wytwarza w swoim obszarze kadrę przywódców; jest ideologia - przywódcy tworzą ideologie

2. polityczne- polityczna wolność grupy dominującej; dopuszczają na zorganizowanie grupy niedominującej - doza wolności politycznej

3. społeczne- możliwość wzajemnej komunikacji po to aby się zorganizować; im większym stopniu się zorganizuje I, II, III to konflikt jest bardziej intensywny

KONFLIKT to walki, spięcia, antagonizmy, polemiki, różnice w dyskursach, sprzeczności, przemoc

O władza i autorytet są rzadkimi dobrami o które rywalizują jednostki

Drugi teoretyk - L. COSER - funkcje konfliktów ( krytykował funkcjonalizm i Dahrendorfa )

Świat społeczny to system powiązanych ze sobą części; zmiany w jednym części pociąga zmiany w drugim;

Dewiacja to może być adaptacja do systemu

Przyczyny konfliktu - podważenie prawomocności systemu - warunek wstępny do zaistnienia konfliktu to jak jest to nie jest jak powinno być może dojść do dwóch konsekwencji:

1. bierność, apatia - ludzie są przekonani, że jest źle ale nic nie mogą zrobić

2. pobudzenie emocjonalne - opozycja wobec bierności i apatii

Prawdopodobieństwo konfliktów:

1. im mniej organizacji wewnętrznych, które kanalizują energię wynikającą z pobudzenia - kościół, religia

2. kiedy dany system nie generuje upośledzenia kompensacją ich złego położenia … ekonomiczne upośledzenie wykreowanie wysokiego prestiżu ( lekarze źle opłacani ale wysokie prestiż )

3. im bardziej członkowie grup upośledzeni dożą do

4. socjalizacja, kontrola społeczna

1. socjalizacja - jeśli nie generują wewnętrzne ograniczenia to konflikt prawdopodobny; jeśli generują ograniczenia, jest jak jest „każdy powinien znać swoje miejsce”

2. kontrola społeczna - jeśli jest silna kontrola społeczna to konflikt jest mało prawdopodobny; jeśli przyjdzie do głowy to zostanie spacyfikowany

5. w momencie porównań z innymi podobnymi grupami; wyjazdy za granicę i grupa …porównuje się

Natężenie konfliktu:

1. konflikt jest silniejszy jeżeli więzi między członkami grup konfliktu mają więzi pierwotne a nie wtórne ( konflikt silniejszy miedzy rodzinami )

2. konflikt kiedy jednostki mając świadomość, że walczą nie tylko o swoje interesy ale też o interesy innych - identyfikacja grupowa

3. interesów i wartości; konflikt wartości - silniejszy, gwałtowniejszy nie ma mowy o kompromisie; konflikt interesów - kompromisy - ja ustąpię trochę i ty ustąpisz trochę

Trwanie konfliktów - tym dłuższy im mniej są sprecyzowane cele do osiągnięcia; jeśli cele są jasne, jednoznacznie określone konflikty bywają krótsze

Funkcje konfliktów - wobec stron, wobec całości systemu:

1. wobec stron - dzięki konfliktom stają się wyraźniejsze granice zbiorowości

1. scentralizowanie struktur podejmowanych decyzji

2. podniesienie solidarności wobec członków grupy ludzie się konsolidują

3. zminimalizowanie dewiacji - wyeliminowanie

2. wobec całości systemu - konflikt stwarza innowacje systemu, konflikt staje się twórczy dla systemu; działa ożywczo na normy społeczne; system nie jest zastany; konstruktywne zmiany społeczne

KONFLIKT PŁCIOWY:

kobieta / mężczyzna - inne doświadczania, interesy pozostają z sobą w konflikcie

patriarchat grupa dominująca, podporządkująca. MĘŻCZYŻNI (ZIS) mają interes statusowy; KOBIETY mają interes zmiany społecznej władzy. Funkcje, role M / K - podział na różnice biologiczne; podział władzy to kultura, wierzenia, normy, wartości; W miarę rozwoju społecznego mężczyźnie przypada większy udział władzy

M/K - biologiczna różnica - siła fizyczna

Macierzyństwo kobiet wyklucza je z pewnych czynności to ograniczało je do sfery domowej

Hierarchia wartości - ważniejsze w sferze publicznej; mniejszej w domu

KULTURA - kierował przekonaniem o tym, że co kulturowe jest naturalne:

Mężczyzna - nie zajmuje się dobrze dzieckiem

Kobieta - posiada instynkt macierzyński

To wierzenia służą mężczyznom - mężczyźni są bardziej racjonalni mniej emocjonalni, bardziej ekspansywni i to oni powinni pracować w sferze publicznej

Feministki - różnice nie powinny prowadzić do nierówności - dążą do zrównania różnic między Kobietą a Mężczyzną; różnice mają nie prowadzić do nierówności;

TEORIE KONFLIKTÓW ETNICZNYCH - w Polsce społeczeństwo jest homogeniczne, nie ma widocznych konfliktów etnicznych;

Konflikt między zbiorowością etniczną dominują nad mniejszościową etniczna;

Konflikt utajony - ich normy i wartości mają być realizowane przez instytucje społeczne; np. Opole - tablice nazw miejscowości w j. niemieckim, j. polski;

Konflikty postrzegane jako antagonizmy grupowe np. Żyd

10.Antropologiczne teorie zmiany kulturowej: dyfuzjonizm, ewolucjonizm, funkcjonalizm.

antropologiczne teorie zmiany kulturowej:

1. ewolucjonizm - podobieństwo do socjologii; początek kultury ludzkiej potem się rozpowszechnia na świat
Morgan - etapy: dzikość, barbarzyństwo, cywilizacja. Szczytem rozwoju kultury to zachodnia Europa; dzicy nie posiadają np. sądownictwa. Kultury wszystkie przechodzą przez wszystkie szczeble ale nie w tym samym tempie;

2.dyfuzjonizm, - podstawą zmiany kulturowej jest dyfuzja kultury, przenikanie się kultur, stykanie się kultur, przemieszczanie się ludzi - zmiana kulturowa; pierwszy etap - kontakt kulturowy; drugi etap - akulturacja - proces zachodzi dzięki zetknięciu dwóch kultur

3 rodzaje akulturacji:

1. asymilacja - jedna kultura dominuje nad drugą słabszą i zostaje przez nią wchłonięta (zasymilowana )

2. adaptacja - mozaika kulturowa, mieszanie się cech kulturowych; trochę z tego, trochę z tego

3. konflikty między kulturami - jedna kultura chce zasymilować drugą kulturę a ta się nie daje.

Kultura izolowana skazana jest na stagnację zostaje unicestwiona bo się nie rozwija. Powielanie innych obcych wzorów. Dyfuzja -plemiona afrykańskie + kultura europejska (misjonarze ) ze spotkania tych dwóch kultur powstaje nowa kultura

3.funkcjonalizm - zmiana kultur jest procesem przystosowania; Funkcjonalizm - kultura jako narzędzie zaspokojenia ludzkich potrzeb. Malinowski - zmiana kulturowa wówczas gdy zmieniają się ludzkie potrzeby

Trzy typy potrzeb:

1. biologiczne (podstawowe) potrzeba pożywienia, oddychania, zaspokojenia seksualnego, reprodukcji, snu, odżywiania, ochrona ciała przed warunkami klimatycznymi; są to potrzeby które decydują o przetrwaniu organizmu - metabolizm;

2. pochodzenie kulturowe ( potrzeby pochodne ) społeczne ( funkcjonowanie ludzi w grupie ) - produkcja narzędzi i dóbr konsumpcyjnych, reakcja kulturowa - system gospodarczy; potrzeba kodyfikacji i regulacji zachowań, reakcja kultury - system kontroli społecznej; transmisja kultury, reakcja kultury - socjalizacja (kulturowo uwarunkowany sposób wprowadzania człowieka w kulturę), organizacja zbiorowego działania, organizacja polityczna danej grupy.; potrzebą porozumienia jest język; potrzeba tworzenia struktury;

3. Integratywne ( psychiczne ) potrzeba samorealizacji, potrzeba optymizmu; potrzeby intelektualne, które realizują następujące reakcje kulturowe: wiedza, religia, magia, etyka, moralność i sztuka - kultura symboliczna (ma realizować nasze potrzeby). Te potrzeby są uniwersalne i wszystkie muszą być spełnione aby człowiek poprawnie rozwijał się

11. Pesymistyczne wizje rozwoju cywilizacji i kultury - O. Y Gasset - bunt mas, G. Ritzer - makdonaldyzacja społeczeństwa.

Pesymistyczne wizje cywilizacji i kultury

1. Optymistyczne - wiara w postęp ludzkość się doskonali, rozwój technologii wiąże się rozwojem świata

2. Pesymistyczne - zmiany społeczne związane z rozwojem cywilizacji mogą doprowadzić do regresu ludzkości

Klasyczna - „bunt mas” - koncepcja Jose Ortegoa Y Gasset lata 20 - te; początek rozczarowania ideologie anty ludzkie - faszyzm, komunizm, choroby cywilizacyjne, przeludnienie, ubóstwo; rozczarowanie postępem, negatywne wartości to jego czasy współczesne;

• Zmiany - masy siedzące cicho zaczynają „wyłazić” i panoszyć się; „zjawisko pełności” - miast pełne mieszkańców związane z urbanizacją z przeludnieniem miejsc np. teatry, miejsca publiczne

MASA ma charakter psychologiczny nie strukturalny ( to nie ludzie prości ) to człowiek o specyficznych cechach bez aspiracji, przeciętny i z tym jest mu dobrze. MASA - koreluje ze strukturą na dole jest ich więcej niż wśród elit ale wśród elit również występują ludzie MASA. MASA - to ci którzy nie przypisują sobie wartości i są tacy sami jak inni. Dawniejsze MASY znały swoje miejsce i ubolewały nad przeciętnością obecnie nic sobie nie robią z przeciętności. Umasowienie kultury i sztuki chcąc przypodobać się odbiorcy artyści tworzą w sposób przeciętny „pod publikę”. Sztuka immanentna - odautorska, jak sztuka wytworzona tak aby się to sprzedało

Elity - osobnik nie douczony, nie posiadający kwalifikacji a zajmuje stanowiska ( po protekcji ).

Kiedyś MASY nie stawały się ingerować w sprawy, które ich nie dotyczyły ale teraz wysuwają się w społeczeństwie na I plan. MASY zaczynają działać bezpośrednio, narzucają swoje upodobania i aspiracje;

Człowiek masowy nie ma szacunku dla tradycji, przeszłości, może funkcjonować tu i teraz;

Rozrost życia - wszystkiego jest wiele np. zawody, masa specjalistów to powoduje ignorancję ludzką - jest specjalista w wąskiej dziedzinie nauki a jest ignorantem w innych dziedzinach; tęsknota za intelektualną erudycją;

Specjaliści to zanik etosu specjalisty; Demoralizacja ludności gdzie ton nadawały elity a panoszenie się mas to demoralizacja ludzkości; Wśród elit nie ma ludzi twórczych, którzy są leniwi i korzystają z dobrobytu ale nie interesują się z czego ten dobrobyt się wytwarza. Kiedyś prymityw ulegał autorytetom ; prymityw nowego rodzaju teraz się wtrąca do wszystkiego, narzuca swoje przekonania.

1996 rok macdonalizacja społeczeństwa - G. Ritzer „Magiczny świat konsumpcji”, - rozwój społeczeństwa rynkowego -pewne aspekty tego życia mu się nie podobają; Sieci restauracji Macdonalds'a i rozszerzają się na inne system edukacji, opieki zdrowotnej, styl życia, rodzina, seksualność; Restauracje Macdonalds'a to restauracje szybkich dań to kryzys współczesnych wartości i cech współczesnego pędu za nowoczesnością bylejakości, sztuczności; Specyfika restauracji ich zasady funkcjonowania: Cztery wyznaczniki Macdonalizacji:

1. Efektywność funkcjonowania restauracji; cel - jak najefektywniej zaspokoić głód; co zapewniają bardzo ścisłe procedury: precyzyjny czas podgrzewania napoi, ile plasterków sera żółtego z kilograma, procedury komunikacji personelu - co ma mówić klientowi

2. Kalkulacja formuła „więcej znaczy lepiej” np. big mag, XL mag

3. Przewidywalność gdziekolwiek kliencie się znajdziesz to powinieneś wiedzieć: co się kupuje, jak się kupuje, gdzie jest toaleta, gdzie są serwetki itd. Cechą człowieka jest pokonywanie wyzwań a tutaj człowiek nie myśli, nie nawiązuje interakcji z innymi ludźmi bo wie gdzie co się znajduje; ludzie wolą życie bez niespodzianek ale to nie jest dobre bo nieprzewidywalne jest bardziej twórcze;

4. Manipulacja nic nie jest przypadkowe; wyżej, niżej, tańsze, droższe w perspektywie zysków CEL - nie jest to restauracja do rozsiadywania się - siedzenia twarde nie sprzyjające dłuższemu przebywaniu; Manipulacja młodszymi klientami np. figurki przedstawiające postacie z filmów animowanych rozczłonkowane umieszczane w różnych daniach; Manipulacja pracownikami w każdej chwili są zastępowani przez rzesze czekające na ich miejsce, stanowisko lub drabina sukcesów, awansów;

Zalety macdonalizacji to przewidywalność działania na ludzi uspokajająco, stwarza poczucie bezpieczeństwa; każdy może iść do restauracji;

Racjonalne/nieracjonalne - dehumanizacja relacji - klient podchodzi jak do taśmy, nie ma relacji interpersonalnych

12.Teorie modernizacji, rozwoju zależnego i rozwoju endogennego. Koncepcja osobowości nowoczesnej.
Teorie modernizacji społecznej - proces modernizacji społecznej to unowocześnienia społeczeństw industrializacyjnych i urbanistycznych na wzór rozwoju społeczeństw zachodu;

Zmiana społeczeństw zacofanych na wzór ścieżki rozwoju społeczeństw kapitalistycznych i USA Modernizacja jest procesem stopniowalnym

TEORIE MODERNIZACJI:

• KONCEPCJA DUALIZM GOSPODARCZEGO

1. w krajach niezmodernizowanych (Egipt) to występuje przepaść między strefami wiejskimi a miejskimi; różnice w życiu, w dostępie do kultury, oświaty, higieny; mała liczebność, sztywna struktura społeczna, silne bariery między strukturami społecznymi, sakralne społeczeństwa - religia przenika wszystkie aspekty życia, niski poziom wykształcenia, edukacja to przekaz ustny, dziedziczenie wiedzy, duży analfabetyzm, społeczeństwo głównie rolnicze, ubogie; wg Bergera to społeczeństwa lasu - jednostka nie ma wielu opcji wyboru albo małżeństwo albo klasztor;

2. W krajach zmodernizowanych (USA) przepaść będzie w społeczeństwie - nie ma większych różnicy miedzy miastem a wsią. występuje proces odwrotny - proces sekularyzacji; struktury bariery społecznej bardziej przepuszczalne ; wg Bergera - to społeczeństwa wyboru - ile dzieci, małżeństwo lub nie; wiele opcji i jednostka musi decydować; wybory są koniecznością a nie możliwością

• KONCEPCJE związane z modernizacją sekwencji stadiów modernizacyjnych wg Rostowa Odwołuje się do ewolucyjnych procesów; modernizacja to proces ewolucjonistyczny społeczeństw nienowoczesnych; muszą przejść przez stadia rozwoju w różnym tempie; Wg Rostowa Marks miał rację że historia nie jest przypadkowa; świat zmierza w jednym kierunku; wg Rostowa celem ludzkości jest kapitalizm

Sens modernizacji to samoistny wzrost gospodarczy, żeby dojść do tego poziomu to społeczeństwo musi pokonać V stadiów:

I. Społeczeństwa tradycyjne - punkt wyjścia skupia się na swoim przetrwaniu; gospodarka - to rolnictwo, podstawowe zadanie to produkcja żywności ¾ ludności jest związane z pracą w rolnictwie

Zaklęty krąg ubóstwa - jeśli nawet społeczność wypracuje zyski, nadwyżki żywności np. irygacja terenów to automatycznie zwiększy się liczba ludności, zmniejszy się umieralność niemowląt; wzrasta liczba ludności, wzrost konsumpcyjnej nadwyżki i „koło się kręci” i następuje powrót do stanu ubóstwa;

Wyjście z kręgu ubóstwa to inwestycje - 5% odkładanych pieniędzy / inwestycji to przejście na następny etap rozwoju

II. przygotowanie do startu - wzrost stopy inwestycji, edukacji, wzrost poziomu wykształcenia całego społeczeństwa; konflikt społeczeństwa starych elit; starego stylu z nowym; zmian wśród elit

III. start - krótki okres - przyśpieszenie wzrostu ekonomiczno - industrialnego

IV. Okres osiągnięcia dojrzałości umacnia instytucje społeczeństwa rynkowego; II rewolucja przemysłowa stare sektory przemysłowe wypierane przez nowe sektory związane z rozwojem nauki ( zamiana przemysłu na chemie ) nadwyżki

V. Stadium społeczeństw masowej konsumpcji - tutaj można konsumować - to odpowiednik komunistycznego raju wg Marksa ( jest to utopijny stadium nie jest idealne ale najlepszy z wykreowanych )

ROZWOJ ENDOGENNEGO krytyczna wobec teorii modernizacji ale je nie negowała

Aspekty: brać cywilizację a zachować kulturę - korzystanie z dobrodziejstw technologii ich wzorów ale nie ulegać ich wpływom kultury; jeśli społeczeństwo zatraci swoją kulturę to nie może się modernizować - bo zniknie;

Wypośrodkować tradycję i modernizację; odrzucenie tradycji to powrót do jaskiń; Nacisk na własną kulturę

Nacisk na jak najszerszy udział członków własnego społeczeństwa w rozwój członków danego społeczeństwa;

Elity korzystają na modernizmie, a inni nic z tego nie mają, inni powinni korzystać, brać udział w procesach modernizacyjnych; Być innym również można się modernizować; Pojęcie nowoczesność, a tradycja - nie muszą stać po przeciwnej stornie, mogą być funkcjonalne dla nowoczesności; Indywidualistyczne podejście do każdej kultury w różnym tempie bez jednoznacznych schematów modernizacji; Więcej szkody niż pożytku z postawy z sentymentem traktującej dawne czasy; postawy nostalgiczne; Problematyczne zjawisko to opakowywanie tradycji w modernizację np. Iran - kradzież obcięcie ręki; dzisiaj obcięcie ręki w obecności lekarza anestezjologa.

Relacje tradycja a nowoczesność modele cztery scenariusze:

1. Nowoczesność dominuje nad tradycją i społeczeństwo akceptuje kulturę bezkolizji

2. Nowoczesność jest odrzucana - kontrmodrenizacja - idealizacja nowoczesności; przyjmowanie nowoczesności z rezerwą a następnie idealizacja przeszłości, tradycji

3. Dwoistość kultury - enklawowa ; nowoczesność i enklawa funkcjonowanie tradycji; obszar funkcjonowania tradycji „jak przed laty..”

4. Kompromis między starym a nowoczesnym połączenie funkcjonalnych obszarów tradycji i nowoczesności

Typ idealny człowieka nowoczesnego - cechy: potrzeba osiągnięć „wirus” osiągnięć, który dotyczy - wirus - człowiek chce coraz więcej, jest ambicjonalny w osiągnięcia;

1. Dychotomia:

1.1. Człowiek bazuje na stagnacji

1.2.Człowiek potrzeba osiągnięcia człowieka

2. Indywidualizm ( nowy ) potrzeby wielowymiarowe, kieruje się w życiu tym aby je zaspokoić potrzeba samorealizacji jt. osobowość indywidualistyczna

3. nonkonformizm - twórczy nonkonformizm wiąże się z indywidualizmem; nie będzie zwracał uwagi na to co inni powiedzą, odrzuca formułę „co ludzie powiedzą”

4. ograniczona dążność afiliacyjna - indywidualizm - nie zależy mi na tym aby ludzie mnie lubili ale chcę się realizować

5. zdolność do empatii - wczuwania się w położenie innych ( różnorodność pełnienia różnych ról ) ta zdolność pomaga wyobrazić siebie jako kogoś innego; „jak to by było gdybym był kierownikiem..”

6. optymizm

7. prospektywne myślenie do przodu, ku przyszłości; dużo miejsca poświęca przyszłości, umiejętność planowania ; nie jest to człowiek który idzie do na żywioł ale planuje, np. nie stawia na przypadkową prokreacje a korzysta z osiągnięć medycyny.

8. Otwartość i tolerancja - człowiek, który pozytywnie wartościuje inność i reprezentuje tolerancję

9. liberalizm obyczajowy - póki swoim zachowaniem nie szkodzi innym, nie narusza wolności innej osoby

10. wiara w technikę - człowiek może okiełznąć przyrodę

11. antyfatalizm - poczucie sprawczości; coś tam jest w jego rękach; kreowanie własnej rzeczywistości

12. skłonność do podejmowania ryzyka ze świadomością jego konsekwencji - przy jednoczesnej świadomości następstw i konsekwencji ryzyka

13. skłonność do akceptowania wdrażania innowacji - nie jest zachowawczy

14. umiejętność współzawodnictwa działania wśród konkurencji - w rywalizacji dobrze się czuje

15. HOMO HUBRIS - człowiek osiągnięć, który chce się doskonalić zdobywać nowe pozycje

Społeczeństwa w którym dominują te cechy modernistyczne

13.Teorie narodzin społeczeństwa informacyjnego. Koncepcja trzech fal A. Tofflera. Cztery nurty myślenia wartościującego w ocenach społeczeństwa informacyjnego.

Teorie narodzin społeczeństwa informacyjnego.

1. Społeczeństwa tradycyjne

2. Społeczeństwa nowoczesne

3. Społeczeństwa informacyjne

Społeczeństwo ponowoczesne = społeczeństwo informacyjne to typy społeczeństwa, które funkcjonuje dzięki obiegowi informacji, nie funkcjonuje gdy zabraknie źródeł obiegu informacji - Internet, informacje z cyberprzestrzeni . Szczepański, Krzysztofek : Żadne społeczeństwo przed informacyjne nie mało takiego wpływu na społeczeństwo. Społeczeństwo informacyjne - informacja jest intensywnie wykorzystywana w różnych dziedzinach życia społecznego np. w gospodarczej. Źródła utrzymania wielu ludzi np., zatrudnienie pracują w związku z rozprzestrzenianiem się informacji

Kategoria, schemat rozwoju trzech społeczeństw:

1. Społeczeństwa tradycyjno - agrarne

2. Społeczeństwo przemysłowe (nowoczesne )

3. Społeczeństwa informacyjne ( ponowoczesne )

Kategoria źródła potęgi społeczeństw:

1. Społeczeństwa tradycyjno - agrarne - ziemia podstawowym źródłem potęgi ; kryterium żywność

2. Społeczeństwo przemysłowe - zasoby naturalne ( ropa, węgiel ); urządzenia, fabryki; kryterium dobra przetwarzane

3. Społeczeństwa informacyjne - idee, pomysły, koncepcje informacyjne tworzone przez ludzi; kryterium wiedza, wdrożenie idei do praktycznego działania

Struktura wiekowa ludności:

1. Społeczeństwa tradycyjne - krótki czas życia, choroby zakaźne

2. Społeczeństwo nowoczesne - zwiększona długość życia, pojawiają się choroby cywilizacyjne

3. Społeczeństwa informacyjne - długość życia wzrasta, problemem jest starzenie się ludności

Kryterium rodziny

1. Społeczeństwa tradycyjne - rodzina rozszerzona, kilka pokoleń, praca na roli

2. Społeczeństwo nowoczesne - rodzina nuklearna - mężczyzna poza domem, kobieta w domu wychowuje dzieci

3. Społeczeństwa informacyjne - rodzina nuklearna - alternatywne wzorce rodziny, wzorce partnerskie

Źródła energii wspierające społeczeństwo;

1. Społeczeństwa tradycyjne - odnawialne źródło energii - wiatr, woda, słońce

2. Społeczeństwo nowoczesne - nieodnawialne źródła energii np. węgiel - kopalnie

3. Społeczeństwa informacyjne - powrót do odnawialny źródeł energii - jak wykorzystać słońce, wiatr

Odbiór:

1. odbiór optymistyczny - dla jednych to szansa na lepszych rozwój;

2. odbiór pesymistyczny - dla drugich to dostrzeganie negatywnych rzeczy

Społeczeństwo informacyjne - Internet zmienił życie ludzkie, zastąpiły hart parki ( miejsca w parkach gdzie każdy obywatel mógł się wypowiadać ) wiele ludzie funkcjonuje w sposób, blogi, portale społecznościowe .

Społeczeństwo informacyjne jest to społeczeństwo transparentne, prześwitujące - wszechobecny nadzór, to kamery które nie pozwalają pozostać anonimowym ; jeśli mamy komórkę to mogą nas namierzyć gdzie np. przebywamy.

Cztery nurty myślenia wartościującego w ocenach społeczeństwa informacyjnego

1. Optymistyczny- kładzie nacisk na rozwój i postęp. Cywilizacja przechodzi na coraz wyższe etapy rozwoju.

2. Pesymistyczny ( zagrożenia)- przestrzegają przed automatyzacją i numeryzacją człowieka. Jest to nie rozwój ale zagrożenie. Ludzie którzy dużo czasu poświęcają rzeczywistości wirtualnej zatraca umiejętność życia społecznego ( brak kontaktów, nieśmiałość)

3. Złotego środka- są tu pewne argumenty za i przeciw, skutki społeczne zależą bowiem od człowieka. Subiektywizacja, dobra albo zła wola człowieka, człowiek nie może tracić kontaktu nad rzeczami które sam stworzył np. edukacja- wychowywanie dzieci

4.Próba wyważenia- nie jest jednak tak subiektywizowana, wszystko ma swoje dobre i złe strony, ale nie zależy od człowieka. Sama strona technologiczna determinuje sposób jej użycia.

Koncepcja trzech fal A. Tofllera futurologiczna - przewidywał przyszłość - etap rozwoju ludzkiego społeczeństwa „trzech fal”. Fale - jedna fala odchodzi a na jej miejsce pojawia się następną fala jest to proces ciągły:

Pierwsza fala - XII - XIX wiek - społeczeństwo tradycyjne niski poziom innowacyjności; wszelki innowacyjności powstawały rzadko i przechodziły bez większego echa; społeczeństwa niezmienne z pokolenia na pokolenie; mięśnie ludzi, zwierząt źródła energii;

Druga fala - rewolucja przemysłowa, nowe innowacje niosą następne innowacje; energia z surowców mineralnych węgiel, ropa;

Proces specjalizacji np. funkcjonowanie zawodowe człowieka; Zakłady Ford - podział wykonywania czynności przez K / M zdrowi / inwalidzi - specjalizacja zawodowa; to okres maksymalizacja, racjonalizacja kapitału;

Trzecia fala - cywilizacja post industrialna - problemy środowiska, ekonomiczny; dalsza industrial może zagrażać istnieniu człowieka jako gatunku to przeinstruowanie się człowieka; surowce to informacja + wyobrażenia to wizje przyszłości upadku państwa narodowego;

Wizje to rozwój technologii zmiana życia ludzi przez manipulacje pogodą; inwazja robotów; społeczeństwa od masowanie, masowa konsumpcja to przeszłość; indywidualizm obecny w obszarze konsumpcji np. na życzenie klienta skierowane na jego potrzeby; de hierarchizacja w systemie ekonomiczno - kulturowym ;

14.Społeczeństwo nowoczesne i ponowoczesne- A. Giddens (doświadczenie zapośredniczone, czysta relacja, narcyzm kulturowy, polityka emancypacji, dylematy tożsamościowe) i U. Beck (ponowoczesne ryzyko).

DOŚWIADCZENIE ZAPOŚREDNICZONE - poprzez socjalizacje; współczesne doświadczenia zapośredniczone wiążą się z mediami; nie mielibyśmy kontaktu np. ze śmiercią gdyby media (TV ) nam nie pokazały w filmach kryminalnych z których dowiadujemy się o różnych rodzajach śmierci będących wynikiem zabójstwa, telegraf kiedyś jako źródło przesyłu informacji; dzisiaj doniosłe wydarzenia są jednocześnie wszędzie;

EFEKT KOLARZU - media- polega on na tym, że obok siebie są różne informacje, które nic ze sobą nie łączy, oprócz tego, że są doniosłe.

TOŻSAMOŚĆ - późna nowoczesność to nie to co się posiada a to jaki jesteś, jaki się stworzysz ( wykreujesz )samoobserwacja, samodoskonalenie, świadomość jednostki refleksyjna ( jak się czuję, czy jestem szczęśliwa )

Refleksyjność rozciąga się na ciało np. bulimia, anoreksja; to co się dzieje z tożsamością doprowadza do chorób cywilizacji; człowiek ma swój projekt i ciało jest tą rzeczywistością nad którą ma się kontrolę wpływ

DYSKURS AUTENTYCZNOŚCI - informacja z mediów, że mamy być sobą autentyczni;

STYL ŻYCIA stał się czymś koniecznym, każda dziedzina związana jest ze stylem życia, chodzenie do jednego rodzaju restauracji, to jak się ubiera wiąże się ze strefą konsumpcji;

CZYSTA RELACJA - współczesne relacje między ludźmi bliskie, intymne które różni się od tradycyjnych społeczeństw; czysta relacja związek partnerski, małżeński relacje rodzinne, rodzice - dzieci . Czysta relacja - jest związek nie zakorzeniony w uwarunkowaniach społecznych jest realizowany ze względu na satysfakcję partnerów i osobistą gratyfikację - tu ostoją aspekty emocjonalne, potrzeba ludzkiej bliskości, zrozumienia, wspólnoty.

Czysta relacja nie jest zakorzeniona w warunkach społecznych; w małżeństwach tradycyjnych - bardzo zakorzeniona w warunkach społecznych to była instytucja ekonomiczna , kreowanie struktury prestiżu dla kobiety, przejmowane pozycje męża np. pani Kowalowa, doktorowa, małżeństwo jako instytucja nierozerwalna „ a co ludzie powiedzą, co powie matka” kobieta „domowa” w związku nie mogła zerwać bo nie miałaby za co żyć.

Związek czysta relacja - obecnie nie ma tych dylematów tylko swoje potrzeby, nie ma takiej kontroli społecznej, jednostki są zindywidualizowane, niezależne w sferze ekonomicznej. Cechy czystej relacji - to pary gejów, Lizbijek, które nie są zalegalizowane ( w wielu krajach) nie są to związki zakorzenione społecznie; społeczność jest anty- , nie konserwują tego związku a rodzina będzie zadowolona gdy się rozejdą; brak dzieci, często jest niezależność finansowa, nie ma podziału ról ( żony, męża)- brak zakorzenienia społecznego, związek trwa dopóki partnerzy czerpią satysfakcję ze związku. Czyste relacje to związki refleksyjne - ludzie ciągle się zastanawiają czy są szczęśliwi w tym związku, czy powinni coś zmienić „czy wszystko jest porządku” to refleksja, upewnianie się

Czyste relacje to oddanie, wsparcie emocjonalne, zaufanie, wzajemność, nie ma tutaj dominacji, wykorzystywania; brak bazy społecznej - brak zakorzenienia

NARCYZM KULTUROWY - projekt osobowości narcystycznej- skupia całą uwagę na sobie i słabo rozpoznaje potrzeby innych; konstrukcja JA- jak się czuję, co potrzebuję, czego nie potrzebuje; posiadanie rzeczy da podziw u innych - cecha narcyzmu: nie umiejętność angażowania się w głębokie relacje, brak intensywności w relacjach, wysokie wymagania w stosunku do partnerów; często syngiel nie potrafi funkcjonować w związku;

Koncepcja socjologii- to rozwój osobowości po upadku patriarchalnej rodziny; narcyzm od innych domaga się podziwu, zaburzenie własnej wartości

Polityka emancypacji - współczesne społeczeństwa realizują politykę emancypacji; politykę wolną od ucisku;

aspekty - wyzwolenie szersze od tradycji, od norm zakazów i nakazów;

wyzwolenie od powinności religijnych, obyczajowych, rodzinnych; dotyka zbiorowości - procesy równościowe - ruchy społeczne doprowadzają do likwidacji nierówności, wyzwolenie Libijek, gejów, kobiet ( równość, uczestnictwo, wolność - HASŁA ); są inni i każdym społeczeństwie nie powinno być dyskryminacji.

Procesy emancypacji kobiet - proces zmian współczesnych; nie zrównało całkowicie pozycji kobiet i mężczyzn; kiedyś pozycje były podzielone kobieta w domu, mąż na zewnątrz; potem kobiety zaczęły funkcjonować w sferze zawodowej, nierówność, zamiany kulturowe zachodzą wolniej niż zmiany społeczno - strukturalne; kobiety pracują ale też muszą odpowiadać za dom, wielość czynności w domu; emancypacja jest pozorna, zatrzymana w pewnym punkcie, zmiany kulturowe powinny iści za zmianami strukturalnymi;

Dylematy tożsamościowe w (po)nowoczesnym świecie, wprowadza nas do teoretycznej problematyki wzajemnej relacji nowoczesności i ponowocześności oraz wynikających z tego dylematów tożsamościowych współczesnego człowieka.

U. Beck Post- „to klucz naszych czasów ale Beck unika tego członu „post-„, zakłada że współczesność to świat ryzyka; społeczeństwa współczesne to są społeczeństwa ryzyka; Dzisiaj ryzyko to innego typu, umykają zmysłowemu postrzeganiu przemysłowa nadprodukcja; świadomość ryzyka np. ekologiczne ryzyko, kiedyś to był uciążliwy zapach dla zmysłu powonienia; Musimy polegać na ekspertach, którzy mają różne diagnozy i nie wiemy czy ich poglądy są słuszne; wiemy o ryzyku ale nie wiemy, jak duże jest to ryzyko, brak pewności;

Doniosłość medialna w podawaniu wiadomości o ryzyku - rozbieżność opinii, podejrzenia o interes firm farmaceutycznych

Współczesne ryzyko - nie jest uwarunkowane klasowo; bieda jest klasowa a smog jest demokratyczny i dotknie każdego ale jednak ci bogaci mają większą możliwość ucieczki w chwili zagrożenia to możliwość zakupu żywności, miejsca ich zamieszkania; W codziennych aspektach ryzyko to klasowość wchodzi w grę, może go wzmacniać ( klasowo ) zakupienie dozy bezpieczeństwa;

Beck wyróżnia przy tym cztery rodzaje ryzyka:

1 ryzyko ekologiczne spowodowane efektem cieplarnianym, destrukcję ekosystemu;

2 ryzyko związane ze zdrowiem (ryzyko żywności genetycznie modyfikowanej, rak skóry, astma, alergia, AIDS);

3 ryzyko ekonomiczne (spadek bezpieczeństwa pracy, bezrobocie);

4 ryzyko społeczne (np. wzrost liczby przestępstw, dewiacji, rozwodów, rozpad tradycyjnej rodziny itp.). Przyczyny powstawania ryzyka dostrzega się przede wszystkim w modernizacji, rozwoju nowych technologii i w procesach globalizacji. Współcześnie ryzyko nie jest uwarunkowane klasowo i dotknie każdego ale jednak ci bogaci maja większą możliwość ucieczki.

Indywidualizacja- klucz do analizy współczesności;

Biografia człowieka otwiera trzy aspekty indywidualizacji:

1. Wymiar uwolnienia- od historycznych form życia, więzi, zasad; obecnie uwolnienie od dyktatury więzi rodzin.

2. Wymiar odczarowania- związany z przemianą świadomości, utrata tradycyjnych postaw, kiedyś ludzie byli konformistami i przyjmowali zasady co robić czego nie robić, były gotowe recepty w postaci przysłów co wolno a co nie wolno. Zmiana światopoglądu z nabywanego w socjalizacji na światopogląd indywidualnie opracowany

3. Wymiar kontrolny- ( reintegracyjny)- kreowanie nowych więzi społecznych są związane z korzyściami, kiedyś związane ze wspólnotą rodzinną; dziś przyjaciele jako rodzina funkcjonuje na zasadzie rodziny, pojawienie nowych relacji więzi nie związanych z powinnościami

15.Stawanie się społeczeństwa. Mechanizmy uspołecznienia jako mechanizmy zmiany.
Procesem zmiany ludzkości był proces uspołecznienia, przejście od stanu przed społecznego do stanu ludzkiego społeczeństwa. Nastąpiła zmiana podejścia do koncepcji człowieczeństwa; kiedyś zwierze nie posiadało kultury, posiadał ją tylko człowiek; Dzisiaj mówi się że niektóre zwierzęta posiadają kulturę, posługują się symbolami ( małpy ) posiadają umiejętności posługiwania się narzędziami; są ptaki które rozłupują orzech rzucają na niego kamień; Pewne wzorce są przekazywane małym zwierzętom w procesie socjalizacji; proces uspołecznienia człowieka wiąże się z ludzką kulturą „dzikie dzieci” - wychowane bez kontaktu z ludźmi, nieosiadły zachowań kultury ludzkiej np. nie wykształciły pionowej pozycji

Koncepcja socjologów kultura / natura

1.Durkhaim - homo duplex - człowiek dwuwymiarowy - aspekt natury / instynktu

Durkheim twierdził, że człowieka teoretycznego można nazwać homo duplex czyli posiadającego pewną dwoistość natury - połączenie stworzenia, którym z jednej strony kierują podstawowe instynkty - agresja, dążenie do zysku a z drugiej wartości wewnętrzne takie jak np. moralność, która przeważnie jest skutkiem religii, jest to Aspekt społeczny - kierowanie się w trakcie procesu uspołecznienia przezwyciężanie instynktu, altruizm, poświęcenie dla innych wg drurkhaima człowiek jest skazany na rozdarcie. Ta dwoistość natury człowieka prowadzi nieustanną bitwę polegającą na tym, zgodnie z którym czynnikiem powinniśmy postępować (czas sacrum i czas profanum). Istnieje ona w człowieku od zawsze i przejawia się we wszelkich opozycjach, którymi są np. przeciwstawione sobie kultura i natura. Koncepcja dotycząca uspołecznienia to przejście od stanu natury do kultury

2.Mead - interakcjonizm symbolicznych - człowiek kieruje swoje człowieczeństwo w trakcie interakcji z innymi ludźmi MÓZG - sfera natury UMYSŁ - sfera kultury - zdolność do wszelkiego symbolicznego postrzegania rzeczywistości, obieranie alternatywnej wersji działania, człowieka może się zastanowić, ma chwilę przerwy: bodziec - chwila przemyślenia bodźca - działanie UMYSŁ - sfera kultury aktywizuje się w procesach interakcji. Etapy jaźni: Zabawa, Gra - forma zespołowa, świadomość grupowych powiązań, Przyjmowanie roli uogólnionego innego - co ludzie powiedzą ,gdy ja to zrobię

Mamy mózg nie mamy umysłu ale w procesie interakcji zyskujemy umysł. Człowiek jest wytworem społeczeństwa, kwestia socjalizacji, pewnych procesów. Dla człowieka dobrze socjalizowanego świat nie powinien być światem refleksji, ale światem oczywistym; człowiek niezbyt dobrze socjalizowany zastanawia się

Dwa wymiary uspołecznienia:

1. Słabsza wersja uspołecznienia jest to socjalizacja, proces dzięki, którym jednostka wdraża się do sposobu życia grup i szerszego społeczeństwa, poznaje co wolno czego nie wolno

2. Mocniejsza wersja uspołecznienia do socjalizacji dodaje się związki emocjonalne to socjalizacja + tożsamość jest to emocjonalne związanie z kolektywnym MY; mamy różne wersje tożsamości np. tożsamość płciowa, tożsamość narodowa; czujemy związek emocjonalny ze społeczeństwem, kategoria typu MY

16.Przemiany więzi społecznych. Koncepcja współzmienności typów ładu społecznego, typów „woli” i typów kultur.

Więzi społeczne - dwa typy definicji:

1. Więź strukturalna zakłada, że więź społeczna to relacja pomiędzy elementami; jeśli dwa elementy pozostają w relacji to mamy więź strukturalną

2. Więź psychologiczna - świadomość konieczności identyfikacji, możemy mówić gdy mamy identyfikację jednostki z inną jednostką lub grupą społeczną, JA jestem to mamy odczynienia z więzią psychologiczną

Więź przemiany - obecnie mada na mówienie o kryzysie więzi o jej upadku, redukcji, rozkładzie więzi.

Ale to wynika z idealizowani przeszłości, społeczeństwa tradycyjnego, rodziny tradycyjnej;

Przemiany więzi następują przez trzy etapy

I Etap: 1. wspólnota- więzi są naturalne ( ludzie nie mają ich świadomości), wspólnoty nie da się powołać na mocy jakiegoś postanowienia, tworzy się sama poprzez powiązanie i interakcje. Jednostki stanowią ograniczone części nie ma miejsca dla indywidualizmu. Bez wspólnoty jednostka nie istnieje ale też każda jednostka jest nie zastąpiona. 2.Wola naturalna 3. kultura wstydu- jest pewnym sposobem funkcjonowania kontroli społecznej ( ludzie coś robią lub nie w obawie o to co powiedzą inni) II Etap ( kolejno w miejsce wspólnoty, woli naturalne, kultury wstydu) wchodzą: 1. stowarzyszenie- instytucjonalizacja potrzeb, cele społeczne 2. wola arbitralna- oznacza to, że człowiek może wybierać 3. kultura winy- wywodzi się z zinternalizowania wewnętrznych norm i wartości ( tego się nie robi i już) III Etap: (kolejno w miejsce stowarzyszenia, woli arbitralnej, kultury winy) wchodzą: 1. układy sieciowe- charakteryzują społeczeństwa nowoczesne np. czysta relacja, ludzie tworzą więzi tylko na chwilę dopóki mają interes 2. wola refleksyjna- refleksja nowoczesności, mamy możliwość i konieczność wyboru 3. kultura autentyczności- wyznacznikiem kultury popularnej jest pojęcie „ być sobą”, często krytykowanie za to, że może doprowadzić do sytuacji, ze ludzie nie będą mieli bodźca do wprowadzenia zmian.

17. Przemiany rodziny - społeczne uwarunkowania transformacji ról płciowych .
Przemiany rodziny - role płciowe; definicja kobiecości i męskości dotyczy każdego obszaru funkcjonowania jednostek np. obszar zawodowy, to jak może się ubierać a jak nie, jak definiowane są cech męskie, a jak kobiece.

Kontrakt kulturowy - odwołanie do antropologii kultury przedstawione różne typy społeczeństw i kultur

Definicja kobiecości i męskości i związane z tym że są różni; rodzina, dzieci; kobiety słabsze fizycznie ale nie jest to determinujące.

W naszym kręgu kulturowo - cywilizacyjnym wygląda inaczej niż w innych kulturach; podział ról to kreacja kulturowa niż naturalna nie podlega zmianie;

Margaret Mead opis trzech kultur; różne definicje męskości, kobiecości; w plemieniu Kembali kobiety dbały o byt a mężczyźni byli artystami ;

Dzisiaj podział ról; pojęcie gender - płeć kulturowo zmienna w czasie, przestrzeni, relatywizm co do kultury

Gender -obecnie wykorzystywany do określenia płci kulturowej lub płci społecznej. Inaczej, gender nazywa się społeczno-kulturową tożsamością płci. Zmiany gender obejmują cały obszar, wszystkie oddziałują na siebie i zmienia się definicja kobiety i mężczyzny. To sprzyja na zmianę socjologicznych wzorców, oczekiwań, ludzie zachowują się inaczej w stosunku do definicji. Definicja kobiecości i męskości- zmieniają się wzorce nie są rygorystycznie przestrzegane.

J. Wood - specyfika ról kobiecych i męskich w USA; definicje same zmieniają się powoli, zmienia się struktury społeczne, funkcje społeczne, wychodzenie z domu; skonstruowanie typologii znaczeń kobiecości i męskości

KOBIECOŚĆ WEDŁUG J. WOOD

1. wygląd się zawsze liczy

2. bądź opiekuńcza- Wood twierdzi, że jeśli w rodzinie ktoś wymaga opieki to z reguły oczekuje się, że to kobieta się nimi zajmie.

3. możesz być gorzej traktowana przez innych- w kontekście kobiecości jest wpisane, że może być gorzej traktowana niż mężczyzna.

4. bądź super kobietą: kobieta która realizuje się na różnych polach, super matka, robi karierę

MĘSKOŚĆ WEDŁUG J. WOOD

1. nakaz nie bądź kobietą

2. bądź agresywny

3. bądź samowystarczalny: związane z autonomiom brakiem polegania na kimś

4. bądź seksualny- okazywanie zainteresowania seksem, kobietami

Transformacja ról płciowych:

1. ścieranie się tradycji z nowoczesnością ( dominuje model mieszany)

2. wyniki badań z GUS-u ( 78%-97% sprzątanie, gotowanie stanowi obszar zajęć kobiet)

3. struktura władzy w rodzinie: wzrasta pozycja matki, wzrasta pozycja dziecka, maleje rola męża, który już nie jest głównym żywicielem rodziny, a obraz ojca „ głowy rodziny należy do przeszłości)

Dychotomiczny model rodziny:

• Rodzina władzy- a) jedno z rodziców ma pozycję dominującą. Reguły panujące są ważniejsze niż relacje b) komunikacja dotyczy głównie celów działań jest instrumentalna c) podstawową cechą jest posłuszeństwo

• Rodzina związku- dążenie do równowagi między indywidualnością, a relacją a) małżonkowie wymieniają się obowiązkami b) komunikacja jest otwarta nie oznacza to braku dyscypliny c) dzieci mają dużo swobody

18.Przemiany pracy. Procesy denaturalizacji i dematerializacji pracy.

Praca - zjawisko społeczne dla socjologa; wiąże poziom działań jednostek z poziomem ponad jednostkowym

Co to jest praca, co nie jest pracą?

Definicja: cechą konstytutywną pracy jest pozyskanie środków w celu przeżycia

Zmiana środowiska, w którym człowiek funkcjonuje aby ta zmiana służyła człowiekowi w jego egzystencji

O tym co jest a co nie jest pracą decydują względy kulturowe to jaka działalność jest pracą np. działanie umysłowe - pisanie wierszy w jednej kulturze była pracą w innej nie;

1. kultura agrarna. - sens istnienia człowieka jest działanie; traceniem czasu jest nic nierobienie

2. kultura nieagrarna. - kultura wschodu, można na pozór nic nie robić i nie jest to marnowanie czasu np. medytacja Praca a zmiana - etapy rozwoju społeczeństw ludzkich

Rodzaje aktywności ludzkich definiowane jako praca:

1. społeczeństwa zbieracko - łowieckie - były oparte na dwóch rodzajach działań: zbieractwo kobiety, łowiectwo - mężczyźni; polowania w naszym obszarze klimatycznym były sporadyczne; ciężar dbania o zapewnienie dóbr do egzystencji spoczywał na kobietach- zbieractwo; zwierzęta były tylko uzupełnieniem diety;

Praca - masa wolnego czasu, praca związana ze zdobywaniem i przetwarzaniem trwała krócej aniżeli we współczesnym społeczeństwie;

Praca - nie tworzyła oddzielnego subsystemu, nie istniała specjalizacja każdy sam sobie wytwarzał narzędzia kiedy było mu potrzebne, na własny użytek; nie wytwarzano nadwyżek; gdy były zapasy przestawano pracować i społeczeństwa przenosiły się z miejsca na miejsce;

Przejście do społeczeństw rolniczych

2. społeczeństwa rolnicze - tryb życia osiadły, postęp ale w wielu aspektach nie był to postęp, większa śmiertelność, plagi głodu np. hodowla jednego gatunku zwierzęcia, czy uprawa roslin przyszła zaraza bydło padło i ludność głodowała; w tym społeczeństwie gorsze było uzębienie, próchnica.

3. społeczeństwa tradycyjne - spirala ubóstwa - nadwyżki dóbr żywności powodowały że ludzie się szybciej rozmnażali, następowała nadwyżka ludności, przedajnie nadwyżek i powrót do ubóstwa

4. starożytni Grecy, Rzymianie stosunek do pracy ; Grecka Polis - podwójne wykluczenie : kobiet i niewolników; byli Obywatele i niewolnicy - praca niewolników wartościowana była nisko , najpodlejsze zajęcie to takie które powoduje zmęczenie fizyczne; Grecy pogarda dla pracy, kto nie musiał pracować to dobrze o nim świadczyło. Rzymianie wysoko postawieni w strukturze nie pracowali a zawiadywali

5. Średniowiecze - stanowili: chłopi, wojownicy, duchowieństwo - praca traktowana była jako kara boska ( efekt wygnania z raju przez Boga - „ w pocie czoła pracować będziesz..” ); w kulturze średniowiecza były zawody dobre i potępianie ( lichwiarz )

Praca korzystna dla człowieka jako narzędzie umartwiania, wir pracy odpędza grzejne myśli;

Protestantyzm Weber - praca, zawód, powołanie, bogacenie się, nie wydawanie;

Denaturalizacja pracy w społeczeństwie tradycyjnym praca związana była z naturą , z dobowym, rocznym cyklem czasowym; praca w dzień, spanie w nocy; paca na roli wiosną, latem, jesieniom. denaturalizacja pracy - to rozwój technologiczny dobowy rytm pracy nie musi być zachowany, odjecie na pracy na roli , nie ma…; oderwanie się od podporządkowania się rytmów przyrody; np. jest światło to w fabryce można pracować w nocy;

społeczeństwa nowoczesne - ideologia płacy; w społeczeństwach kapitalistycznych - płacono towarem ; robotnik wysiłek dzięki otrzymanej pracy miał się regenerować- jego płace były głodowe

Henry Ford jako pierwszy zaczął inwestować w robotników zatrudnionych w jego fabryce; twierdził ze robotnik był doceniany jest bardziej wydajny; podwyżka pensji, budował osiedla dla robotników, sklepy, opieka zdrowotna, systemy emerytalne dla robotników; praca zaczęła definiować człowieka, tutaj tworzyło się życie człowieka

dematerializacja pracy; powoduje bowiem usunięcie granicy między czynnościami, które składają się na wykonywanie pracy a inne czynności, usuwa też czasoprzestrzenny podział na pracę i życie prywatne. Społeczeństwa tradycyjne - praca to wytwarzanie przedmiotów materialnych- można było oceniać skutki pracy wykonanej. Obecnie - operowanie ideami, odmaterialnianie - ludzi zapracowani a materialnie nic nie wytwarzają to trudno ocenić np. skuteczność jego pracy np. konsultant - czy jego szkolenie pomogło czy nie; dworactwo, marketing;

Reklama klasyczna była ukierunkowana - materiał był produktem i mówiło o jego cechach;

Obecnie reklama bazuje - idea, skojarzeń; produkt, którego wizualizacji nie przedstawi bazuje na emocjach skojarzeń, kreowaniu stylów życia

Praca współczesna doprowadza do dwóch segmentów pracy:

1. Rdzeń - grupa pracowników wysoko wykwalifikowanych, niezbędne zatrudnienie w pełnym wymiarze godzin, nie obawiają się redukcji, pełna dyspozycyjność; rdzeń takich ludzi się kurczy.

2 peryferia:

- I grupa pracowników w pełnym wymiarze godzin ale ich umiejętności są dostępne na rynku pracy np. sprzedawcy, przedstawiciele handlowi, sekretarki - mogą być wymieniani

- II grupa - mac-prace - najniżej opłacani, pracujący w niepełnym wymiarze godzin, niepewność zatrudnienia, po szkoleniach mogą podjąć pracę; praca niskopłatna i bez perspektyw.

Korozja charakteru współczesnego pracownika - niestabilność rynku pracy, nie ma kariery, przechodzenia po szczeblach kariery; zanik w jednostka lojalności względem pracodawcy, zanik przywiązania do miejsca pracy, do ludzi, ludzie często zmieniają pracę.

Richard Sennett to znany amerykański socjolog, autor "Korozji charakteru" zauważył niepokojące zjawiska jakie zachodzą obecnie w korporacjach, a wpływ mają na przeciętnego człowieka i jego charakter. Nowe wymagania jakie nakładane są na pracowników firm pociągnęły za sobą daleko idące konsekwencje sięgające ognisk domowych i diametralnie zmieniły obraz społeczeństwa. Typowymi cechami współczesnego kapitalizmu są globalny rynek, wykorzystanie nowych technologii i nowe formy organizacji czasu pracy. Droga kariery pracownika korporacji nie jest już prosta i jasno określona krok za krokiem. Struktura firm nie przypomina już hierarchicznej piramidy, stała się niezwykle pogmatwana, z silną dominacją kierownictwa pozbawionego kształtu.

Mamy teraz płynne ścieżki wynagrodzeń i awansów. Nie można już korzystać z "jednego zestawu umiejętności" przez cały okres aktywności zawodowej, w myśl hasła "nic na długo". Niestety ta zasada powoduje erozję zaufania i wzajemnych zobowiązań. Powierzchowna współpraca i obojętność zastępują lojalność i uczynność.

Wykorzystanie komputerów na coraz większą skalę ogranicza korzystanie z inteligencji i krytycznego namysłu. Coraz prostsza obsługa maszyn pogłębia dystans między pracownikiem a wykonywanymi obowiązkami, tworzy dezorientację, doświadczenie rzeczywistości staje się tu powierzchowne, nieangażujące.

Przemiany pracy w Polsce - związane ze zmianą ustrojową - etos pracy- „czy się stoi czy się leży…”; przed zmianą ustrojową istniał nakaz pracy, ten kto nie pracował mógł zostać zatrzymany i pójść do więzienia; miejsca pracy były tworzone nierealnie; praca biurowa - rytuały: kawa, herbate, imieniny; Wejście w system kapitalistyczny - zmiana etosu pracy; Współcześnie - nowe pojęcia w odniesieniu do pracy wykonywanej; pracoholizm, zaburzenia w sferze życia rodzinnego; Technologia - telefony komórkowe - pracodawca może sprawdzić swojego pracownika, czy zlecić mu pracę; może sprawdzić czy pracuje ( jeśli jego praca związana jest z komputerem ) czy surfuje po Internecie; Kiedyś - był czas pracy stały, OBECNIE - jest wymagana większa dyspozycyjność, kontakt e - mail np. z uczniami, studentami; zamazywanie się barier czasowych;

Występujący mobing, seksualne molestowanie w pracy, samorealizacja w pracy, motywacja, szkolenia, wypalenie

19.Przemiany religii i religijności. Procesy: sekularyzacji, selektywizacji, subiektywizacji i prywatyzacji religii.

SEKULARYZACJA

1. uniezależnienie się różnych obszarów rzeczywistości społecznej od wpływów religii.

2. upadek lub zanik Religi

3. zjawisko kiedy członkowie danej religii zaczynają się interesować światem społecznym

4. jako desakralizacja świata w kontekście jego wyjaśniania przechodzenie od postrzegania magicznego do rzeczywistego

5. jako przejście religii do świata zewnętrznego jednostki

6. przenikanie treści religijnych do obszaru świeckiego następuje zeświecczenie tego co religijne np. funkcjonowanie sakramentów

Na zmianę stylu religijności ma wpływ proces indywidualizacji.

Społeczeństwo losu- to społeczeństwo tradycji, legitymizuje codzienne życie, nie ma w nim miejsca na konformizm, religia dostarcza sensu dla życia codziennego.

Społeczeństwo wyboru- pluralizm kulturowy, polityczny, wybory stylu życia

procesy: zmiana styków religijności proces indywidualizacji ( przechodzenie od społeczeństw losu do społeczeństw wyboru )
PLURALIZACJA

• Pluralizm grupowy- aktywność różnorodnych grup jest skierowana do wewnątrz ( aktywna) i na zewnątrz wpływ na instytucje społeczne

• Pluralizm wartości- coraz częściej w dawnym społeczeństwie konkurują ze sobą różne wartości, funkcjonują różne kategorie wartościujące

• Społeczna dyferencjacja- człowiek funkcjonuje w różnorodnych grupach, sferach życia

• Częściowa integracja społeczna- człowiek znajduje się w różnych grupach to identyfikuje się z nimi tylko częściowo.

Relatywizm etyczny- przekonanie, że nie ma jednej idealnej wartości, są różne znajdujące się na tej samej pozycji.

GRUPY RELIGIJNOŚCI (różnicowanie)

1. religijność w sensie kościelnym mają bliski związek z kościołem i starają się realizować zasady w nim panujące.

2. religijni częściowa- dopisują modyfikacje norm religijnych pod siebie.

3. religijność o zmienionej orientacji- religijność normuje się poza normami kościoła

4. areligijni- oddzielają kościół i religię

5. antyreligijni- walka z religią

SELEKTYWIZACJA RELIGII- jest związana z wymiarem religii. Ludzie uważają siebie za religijnych, ale nie przestrzegają wszystkich wartości religii- wybierają te wartości które im odpowiadają. Selektywizacja wiąże się z subiektywizacją- indywidualne praktykowanie zasad religijnych. Subiektywizacja tłumaczy swoje wybory, wybierając to co się podoba, odpowiada własnemu doświadczeniu.

PRYWATYZACJA RELIGII- uważamy religię za sprawę prywatną, osobistą.

Religia i kościoły podlegają prawom rynku. Panuje świadomość, że wierni to klienci, a kościół ma ich przyciągnąć do siebie.

Przechodzenie od religijności do indyferentyzmu

• odkościelnienie- obojętność wobec kościoła

• odchrześcijajnienie - odejście od wartości, znaczeń, sensu chrześcijaństwa

• indyferentyzm- wobec wszystkich religii

• agnostycyzm i praktyczny nihilizm- obojętność wobec religii i powinności moralnych

Dawniej to w rodzinie miała miejsce socjalizacja religijna, dziś ten obowiązek jest przerzucony na szkołę.

20.Polska transformacja ustrojowa.
a) Przemiany więzi moralnej według P. Sztompki Sztompka dzieli więzi moralne na 3 elementy:

• zaufanie- w momencie szybkich zmian społecznych dochodzi do kryzysu więzi zaufania, lojalności, solidarności. Ludzie przestają sobie ufać, człowiek człowiekowi wilkiem.

• lojalność- brak lojalności, kultura manipulacji- można osiągnąć swoje cele manipulując

• solidarność- indywidualizm, wzrost egoizmu.

b) Imitacyjna modernizacja według M. Ziółkowskiego

Postrzega naszą transformację ( u nas jest to 1989r.) to imitacja modernizacja.

Problem tej naszej modernizacji na 3 etapy:

1. wczesny kapitalizm- etos oszczędzania, protestanci

2. konsumpcja tego co się wytworzyło

3. aspekty ponowoczesności- odchodzenie od wartości materialnych do duchowych

Na nasze transformacje oddziałują wzorce konsumpcyjne M. Ziółkowski wraz z innymi socjologami uważa , że obecne zmiany w Polsce maja charakter modernizacji „imitacyjnej”, która zachodzi w sferze instytucji, wzorów zachowań i wartości.

c) Zmiany struktur społecznych wg P. Sztompki

Wg P. Sztompki pojęcie struktury jest podstawową kategorią w stosunkach społecznych i oznacza ukrytą sieć regularnych i trwałych powiązań pomiędzy składnikami jakiejś dziedziny rzeczywistości, która istotnie wpływa na przebieg obserwowanych w tej dziedzinie zjawisk.
Pojęcie struktury zawiera 4 zasadnicze idee:
• idea relacji, zależność pomiędzy elementami;
• idee regularności, prawidłowość, trwałości i powtarzalności zależności,
• idea ukrytego, głębokiego i fundamentalnego wymiaru;
• idea determinującego i kontrolującego wpływu na uchwytne zjawiska społeczne.
Sztompki wymienia 4 wymiary struktury:
• wymiar normatywny - układ zazębiających się norm leżących u podstaw wartości sankcji ( pozytywnych i negatywnych), najwięcej norm jest w systemie obyczajowym; zmiany- pewne normy znikają, a pewne się pojawiają i zaczynają funkcjonować
• wymiar idealny- dotyczy idei, powiązania pomiędzy ideami jako koncepcje religijne, polityczne, stereotypy; zmiany- powstanie nowych ideologii, religie, koncepcje wiedzy o świecie. Można badać jak powstaje pewna wizja Boga i jak się rozwija i rozpowszechnia
• wymiar interakcyjny - działania i wpływ ludzi na siebie, kontakty, relacje np. na wykładzie, w autobusie, przy stole. Jest ono zależne od odpowiednich ról i pozycji; zmiana- to nawiązywanie nowych kontaktów, porzucenie starych, wchodzenie w nowe relacje np. badania w nowym bloku
• wymiar interesów i szans życiowych -rozkład dostępu do dóbr społecznie uznawanych za pożądane - bogactwa sławy prestiżu; powiązania pomiędzy zależnymi od siebie interesami np. w rodzinie, w szkole; zmiany- polegają na np. bogaceniu się jednych, a biednieniu innych, badania zjawiska przywództwa i słuchania.

1

---