LEKI PRZECIWBÓLOWE

Narkotyczne leki przeciwbólowe

• Mają powinowactwo do receptorów opioidowych

• Efekty działania opioidów:

• Działanie przeciwbólowe

• Ze str oun: zmiany nastroju, euforia, dystrofia, upośledzenie uwagi zdolności skupienia, rozwijanie tolerancji i zależności psychicznej i fizycznej

• Ze str u oddechowego: hamowanie ośrodka oddechowego i odruchu kaszlowego

• Ze str u pokarmowego: początkowo wymioty związane z pobudzeniem chemoreceptorów, a następnie hamowanie ośrodka wymiotnego; skurcz odźwiernika; zaparcia spastyczne; wzrost napięcia zwieraczy; skurcz zwieracza bańki wątrobowo - trzustkowej

• Ze str u moczowego: upośledzenie opróżniania pęcherza moczowego (wzrost napięcia zwieracza)

• Zwężenie źrenicy

Agoniści receptorów opioidowych

Morfina

• Działanie ośrodkowe:

• Silne przeciwbólowe

• Depresja ośrodka oddechowego

• Przeciwkaszlowe

• Hipotermiczne

• Spowolnienie procesów myślowych

• Zmniejszenie uczucia lęku

• Poprawa nastroju i działanie euforyzujące

• Obniżenie progu drgawkowego

• Zwężenie źrenic

• Wzrost uwalniania hormonu antydiuretycznego

• Pobudzenie ośrodka wymiotnego

• Działanie obwodowe:

• Skurcz m gładkich przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i moczowych (skurcz odźwiernika, opóźnienie opróżniania żołądka, wzrost ciśnienia w drogach żółciowych i moczowych, zwolnienie perystaltyki, zaparcia)

• Wzrost stężenia histaminy w osoczu (skurcz oskrzeli, hipotensja, świąd skóry)

• Wskazania:

• Silne i bardzo silne bóle (np. pourazowe, pooperacyjne, nowotworowe, ból zawałowy)

• Zespoły bólowe przebiegające z męczącym suchym kaszlem

• Powoduje zależność lekową i zespół abstynencji

• Zatrucie morfiną:

• Objawy: śpiączka, niewydolność oddechowa, bezdech, zwężenie źrenic, sinica, zapaść krążeniowa, drgawki

• Leczenie: nalokson

• Interakcje:

• Nasilają depresyjny wpływ morfiny na oun i ośrodek oddechowy: pochodne fenotiazyny, inh MAO, trój cykliczne antydepresanty, β - adrenolityki, alkohol

• Może nasilać działanie antyagregacyjne leków przeciwzakrzepowych

Kodeina

• Działanie:

• Przeciwkaszlowe (uporczywy, suchy i bolesny kaszel)

• Przeciwbólowe (bóle miernym nasileniu)

• Uspakajające

• Przeciwbiegunkowe (rzadko w ostrych i przewlekłych biegunkach)

NIE WOLNO PROWADZIĆ POJAZDU I OBSŁUGIWAĆ URZĄDZENIA MECHANICZNE !!!!!!!!

• Interakcje:

• Nasila depresyjne działanie na oun: benzodiazepin, barbituranów, neuroleptyków i klonidyny

• Zwiększa działanie przeciwbólowe: salicylanów, pochodnych pyrazolonu

• Potęguje działanie antykoagulacyjne doustnych leków przeciwzakrzepowych

• Zwiększa działanie inh MAO

Petydyna

• Działanie:

• Cholinolityczne

• Zmniejsza napięcie m gładkich

• Nie zwiększa ciśnienia w drogach żółciowych i układzie moczowym

• Rozszerz źrenice

• Silniej od morfiny uwalnia histaminę

• Wykazuje silniejszy od morfiny wpływ na u krążenia ( w małych dawkach - hipotonia ortostatyczna, w większych dawkach - inotropowo ujemnie

• Nie hamuje czynności skurczowej macicy,

• W mniejszym stopniu od morfiny przenika przez łożysko, przenika do mleka matki

• Wskazania:

• Silne i bardzo silne bóle

• W silnych bólach w przebiegu kolki nerkowej, moczowodowej, żółciowej

• W łagodzeniu bólów porodowych

• W nerwobólach

• Przeciwbólowo przy drobnych zabiegach chirurgicznych, w premedykacji przedoperacyjnej

• Interakcje:

• Działa synergistycznie z lekami wpływającymi depresyjnie na oun (m.in. inh MAO - może wywołać pobudzenie, znaczny wzrost ciś tętniczego, hipertermie, drgawki a nawet może spowodować śmierć)

• Z alkoholem może spowodować splątanie, senność, zaburzenia świadomości

• Antidotum: nalokson

Fentanyl:

• Działanie:

• Przeciwbólowe (100 razy silniej od morfiny) - efekt szybki i krótki

• Niewielki wpływ na u krążenia, nie działa depresyjnie na m sercowy

• Słabiej niż morfina działa na motorykę p pokarmowego

• Wywołuje mniejszą sedację i działanie euforyzujące

• Wykazuje mniejszą tendencje do uwalniania histaminy

• Wskazania:

• Bóle ostre (urazowe, pooperacyjne, w bólu zawałowym)

• W znieczuleniu ogólnym złożonym,

• W neuroleptanalgezji

• Wspomagająco w innych rodzajach znieczulenia - znieczulenie miejscowe (nie w cesarskim cięciu)

• Bóle przewlekłe (m.in. nowotworowe)

• Interakcje:

• Nasila działanie leków wpływających depresyjnie na oun i ketaminy

Metadon:

• Działanie:

• Przeciwbólowe

• Wpływa na oun i m gładkie jak morfina

• Wskazania:

• Leczenie substytucyjne uzależnienia od heroiny i morfiny

• Leczenie zespołu abstynencji od alkaloidów opium

• Jako lek drugiego rzutu w zwalczaniu silnych bólów okołooperacyjnych i nowotworowych

• Interakcje:

• Nasila działanie leków wpływających depresyjnie na oun

Tramadol:

• Działanie:

• Przeciwbólowe

• Sedatywne

• Przeciwkaszlowe

• Nieznacznie zwalnia perystaltykę jelit

• W zalecanych dawkach nie wpływa na funkcje u oddechowego oraz w znaczący sposób na parametry hemodynamiczne

• Wskazania:

• Silne bóle ostre i przewlekłe m.in. pourazowe, pooperacyjne, neuralgie, bolesne zabiegi diagnostyczne i lecznicze

• Bóle wieńcowe

• Interakcje:

• Synergizm z NLPZ, spazmolitykami lub trankwilizerami

• Leki hamujące oun nasilają objaw niepożądane

Leki agonistyczne o działaniu antagonistycznym

Pentazocyna:

• Działanie:

• Przeciwbólowe

• Wywołuje depresje oddechową

• Uspakajające

• Słabo hamuje perystaltykę p pokarmowego

• Nie działa spastycznie na m gładkie

• Zwiększa uwalnianie katecholamin

• Wzrost ciśnienia i oporu obwodowego, przyspiesza akcję serca

• Nie zwęża źrenic

• Wskazania:

• Silne dolegliwości bólowe: pooperacyjne,w kolce moczowodowej i żółciowej, w zapaleniu pęcherzyka moczowego

Buprenorfina

• Działanie:

• Silne i długotrwałe przeciwbólowe

• Nie wywołuje euforii

• Słabe kurczące na m gładkie

• Niewielki wpływ na u krążenia

• Słaba tendencja do uzależnienia

• Zwęża źrenice

• Wskazania:

• Ból ostry i przewlekły: m.in. okołooperacyjny, w przebiegu zawału m sercowego

• Przeciwwskazania pentazocyny i buprenorfiny:

• Zaburzenia oddychania

• Hipoksja

• hiperkapnia

• Nadciśnienie śródczaszkowe

• I trymestr ciązy

• Okres karmienia

• Dzieci do 12 r.ż.

• Ostrożnie niewydolność nerek lub wątroby

• Interakcje pentazocyny i buprenorfiny:

• Nasila działanie środków działających depresyjnie na oun (m.in. l nasenne, uspakajające, inh MAO, neuroleptyki) i alkoholu

Działania niepożądane pentazocyny i buprenorfiny:

	pentazocyna	buprenorfina
Depresja oddechowa	+	+
Zaburzenia psychomimetyczne	+
Halucynacje i omamy	+
Euforia	+
Nadmierne uspokojenie	+
Senność	+	+
Nudności, wymioty	+	+
Wzrost ciś tętniczego	+
Przyspieszenie akcji serca	+
Lekozależność	+
Zawroty głowy		+
Ortostatyczne spadki ciś		+
Zaburzenia orientacji		+
Nadmierne pocenie się		+
Retencja moczu		+

Antagoniści receptorów opioidowych:

Nalokson:

• Działanie:

• Znosi depresje oddechową, hipotensję, sedację, zwężenie źrenic, u osób uzależnionych od opioidów wywołuje zespół abstynencji

• W dużych dawkach niweluje działanie częściowych agonistów oraz innych narkotycznych leków przeciwbólowych

• Łagodzi depresje oddechową spowodowaną przedawkowaniem barbituranów i benzodiazepin, nie powoduje uzależnienia ani tolerancji

• Wskazania:

• Zatrucia narkotycznymi lekami p-bólowymi

• W anastezjologi po przeprowadzeniu znieczulenia ogólnego z użyciem opioidów

• Odwracanie depresji oddechowej noworodków spowodowanej podaniem rodzącej narkotycznych leków p-bólowych podczas porodu

• Diagnostyka (różnicowanie śpiączek i ostrych zatruć)

• Przeciwwskazania:

• Ciąża

• Nadwrażliwość na lek

• Działania niepożądane:

• Tachykardia, wzrost ciś tętniczego, ostra lewokomorowa niewydolność serca, zaburzenia rytmu

• Nudności, wymioty

• Pobudzenie

Inne leki: Naltrekson

Nienarkotyczne leki przeciwbólowe i niesteroidowe leki przeciwzapalne

Mechanizm działania niesteroidowych leków przeciwzapalnych polega na blokowaniu cyklooksygenaz (COX), enzymów odpowiedzialnych za powstawanie czynników uczestniczących w procesie zapalenia - prostaglandyn, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia objawów stanu zapalnego. COX występują w co najmniej trzech formach, znanych jako cyklooksygenaza 1 (COX-1 jest obecna w warunkach fizjologicznych, czyli także wtedy, gdy nie ma stanu zapalnego; odpowiada za stan błony śluzowej przewodu pokarmowego, prawidłowe ukrwienie nerek oraz reguluje funkcje płytek krwi) oraz cyklooksygenaza 2 (COX-2 występuje wyłącznie w stanach zapalnych; odpowiada za powstawanie bólu, obrzęków i wzrost przepuszczalności drobnych naczyń w miejscu zapalenia). Niesteroidowe leki przeciwzapalne hamują obie cyklooksygenazy w różnym stopniu. Cyklooksygenaza 3 (COX-3), która rozmieszczona jest głównie w ośrodkowym układzie nerwowym jest hamowana przez paracetamol.

Paracetamol

• Działanie:

• Przeciwbólowe

• Przeciwgorączkowe

• Wskazania:

• Bóle głowy, zębów, stawowe, gardła, uszu, bóle menstruacyjne, migrenowe

• Bóle w przebiegu chorób nowotworowych

• Gorączka

• Przeciwwskazania:

• Nadwrażliwość na lek

• Niewydolność wątroby i nerek

• Niedokrwistość

• Dzieci do3. m.ż.

• wrodzony brak dehydrogenazy G-6-P (fawizm)

• żółtaczka

• alkoholizm

• Działania niepożądane:

• Skórne reakcje uczuleniowe

• Niedokrwistość hemolityczna, trombocytopenia, agranulocytoza, met hemoglobinemia

• Niewydolność wątroby i nerek

• Interakcje:

• Nasila działanie leków przeciwzakrzepowych z grupy kumaryny

• Stosowany z NLPZ zwiększa ryzyko uszkodzenia nerek

• Leki indukujące enzymy mikrosomalne zwiększają ryzyko uszkodzenia wątroby

• Z inh MAO może wywoływać pobudzenie i wysoką gorączkę

• Obniża stężenie we krwi chloramfenikolu i lamotryginy

• Metoklopramid przyspiesza, a propantelina opóźnia wchłanianie z p pokarm

• Antypiryna, cymetydyna, ranitydyna, izoniazyd, metyrapon, probenecid, propranolol, salicylamid - wydłużają T_0,5

UWAGI:

• Paracetamol jest lekiem z wyboru w przypadku stanów gorączkowych u dzieci i młodzieży występujących zwłaszcza w przebiegu zakażeń wirusowych

• bezwzględny zakaz spożywania alkoholu podczas leczenia!!!!

• Długość leczenia paracetamolem nie powinna przekraczać 10 dni w przypadku dolegliwości bólowych (wyjątkiem są bóle nowotworowe) i 3 dni w przypadkach stanów gorączkowych.

Kwas acetylosalicylowy:

• Działanie:

• Przeciwbólowe

• Przeciwgorączkowe

• Przeciwzapalne

• Antyagregacyjne

• Wskazania:

• Bóle głowy, mięśni stawów, bóle w przebiegu chorób nowotworowych

• Gorączka

• Przeziębienia

• Choroba reumatyczna i gośćcowa

• Prewencja wtórna zawału mięśnia sercowego

• Zapobieganie zakrzepicy naczyń krwionośnych

• zapobieganie powtórnym zawałom serca, zatorowości płucnej, udarom mózgu, u chorych z zarostową miażdżycą tętnic obwodowych (chroba Buergera).

• Leczniczo w świeżym zawale serca, po zabiegach naczyniowych i kardiochirurgicznych

• Przeciwwskazania:

• Ch wrzodowa żołądka i/lub dwunastnicy

• Stany zapalne p pokarmowego

• Nadwrażliwość na salicylany

• Skazy krwotoczne i zaburzenia krzepnięcia krwi

• Zaburzenia równowagi kwasowo - zasadowej

• Ciąża, okres karmienia

• Dzieci < 12. r.ż.

• Ostrożnie: niewyrównana niewydolność krążenia, astma, niewydolność nerek i wątroby

• Działania niepożądane:

• Zaostrzenie (nawrót) ch wrzodowej, krwawienie z p pokarmowego

• Zaburzenia krzepnięcia krwi

• Przewlekłe śródmiąższowe zapalenie nerek

• Odczyny alergiczne skórne i uogólnione (astma)

• Pocenie się

• Szum w uszach, nudności, wymioty, zawroty głowy

• Zmniejszenie płodności u mężczyzn

• Interakcje:

• Zwiększa działanie l przeciwzakrzepowych, mitratów, sulfonamidów, doustnych leków przeciwcukrzycowych, leków przeciwgruźliczych, penicylin, fenytoiny, metotreksatu

• Zwiększa stężenie digoksyny i kwasu walprionowego we krwi

• Osłabia działanie furosemidu i tiazydów leków obniżających ciśnienie tętnicze krwi.

• Picie alkoholu lub jednoczesne stosowanie oraz tiklopidyny czy klopidogrelu nasila niebezpieczeństwo krwawienia z przewodu pokarmowego.

• Hamuje działanie inh ACE i β - adrenolityków

Metamizol

• Działanie:

• Najsilniejszy lek przeciwbólowy

• Przeciwgorączkowe

• Przeciw zapalne

• Słabe spazmolityczne

• Wskazania:

• Bóle głowy

• Spastyczne bóle jelitowe, kolka nerkowa i żółciowa

• Bóle po drobnych zabiegach chirurgicznych

• Bóle w przebiegu chorób nowotworowych

• Bóle w chorobach reumatoidalnych

• Gorączka która nie ustępuje po innych lekach

• Przeciwwskazania:

• Nadwrażliwość na lek:

• Dzieci do 4. m.ż.

• Ostra niewydolność nerek lub wątroby

• Niedokrwistość, agranulocytoza, leukopenia

• Ostra porfiria wątrobowa

• Niewydolność serca

• Ciśnienie tętnicze skurczowe < 100 mmHg

• Ostrożnie u dzieci, osób starszych i w okresie klimakterium

• Działania niepożądane:

• Uszkodzenie szpiku, niedokrwistość aplastyczna, agranulocytoza

• Bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka

• Uszkodzenie wątroby i nerek, retencja sodu i wody, obrzęki

• Zmiany skórne, reakcje alergiczne

• Bóle głowy, pobudzenie lub senność, zapalenie nerwu wzrokowego, odwarstwienie siatkówki

• Interakcje:

• Nasila działanie leków przeciwzakrzepowych z grupy kumaryny, doustnych leków przeciwcukrzycowych, sulfonamidów i fenytoiny

• Inh MAO nasilają działanie leku, a barbiturany zmniejszają

• Podawany z chloropromazyną może powodować hipotermie

UWAGA: ze względu na stosunkowo liczne i często poważne działania niepożądane lek może być stosowany jedynie doraźnie - w przewlekłym leczeniu bólu został zastąpiony przez preparaty mniej toksyczne.

Phenylobutazon lek toksyczny

- lek z grupy niewybiórczych (klasycznych) niesteroidowych leków przeciwzapalnych

Działanie:

• silne przeciwzapalne,

• przeciwbólowe,

• przeciwgorączkowe

wskazania:

• krótkotrwałe leczenie zaostrzeń chorób reumatoidalnych w przypadkach nieskuteczności innych NLPZ (reumatoidalne zapalenie stawów; zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa; choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych, czyli koksartroza i kolanowych, czyli gonartroza; zapalenia okołostawowe, zapalenia kaletek maziowych; dyskopatia)

• ostry napad dny moczanowej

• Zakrzepowe zapalenie żył.

Przeciwwskazania:

• ! choroba wrzodowa żołądka, dwunastnicy i stany zapalne jelit;

• astma aspirynowa, czyli nadwrażliwość na kwas acetylosalicylowy i jego pochodne;

• niewydolność krążenia;

• nadciśnienie tętnicze;

• obrzęki różnego pochodzenia;

• uszkodzenie szpiku i zmiany w obrazie krwi,

• uszkodzenie nerek lub wątroby.

• ostrożnie w astmie oskrzelowej.

Działania niepożądane - najpoważniejsze z nich to:

• uszkodzenie szpiku kostnego, wątroby, nerek;

• owrzodzenie żołądka i dwunastnicy;

• zaostrzenie niewydolności krążenia;

• objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego, takie jak szum w uszach i zaburzenia widzenia i słuchu)

interakcje:liczne!

• nasila działanie doustnych leków przeciwzakrzepowych i doustnych leków przeciwcukrzycowych, sulfonamidów (m.in. co-trimoxazole, znany jako „biseptol”), leków przeciwpadaczkowych (fenytoina )

• osłabia działanie leków moczopędnych, obniżających ciśnienie tętnicze, kortyzonu, pochodnych kwasu barbiturowego (fenobarbital) soli litu (lithium carbonicum), rifampicyny, prometazyny

• Fenobarbital osłabia działanie fenylbutazonu. Stosowany łącznie z alkoholem, innymi niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi oraz glikokortykosteroidami) nasila ich działanie uszkadzające przewód pokarmowy (możliwość wystąpienia owrzodzeń i krwawień z przewodu pokarmowego).

• Nasila także toksyczne działanie metotreksatu i kwasu walproinowego

• Łączne stosowanie fenylbutazonu z mizoprostolem może wyzwolić zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego (bóle i zawroty głowy, podwójne widzenie)

UWAGA: Fenylbutazon jako lek stosowany ogólnie (doustnie, w postaci czopków lub zastrzyków) z powodu swojej toksyczności jest stosowany coraz rzadziej - nigdy nie powinien być stosowany w pierwszej kolejności (jako lek I rzutu).

Diklofenak

- lek z grupy niewybiórczych (klasycznych) NLPZ

• Działanie:

• silne przeciwzapalne i przeciwbólowe;

• umiarkowanie silne przeciwgorączkowe

• wskazania:

• reumatoidalne zapalenie stawów (także u dzieci) oraz inne schorzenia przebiegające z jednoczesnym zapaleniem kilku stawów (zapalenia wielostawowe);

• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa;

• choroby zwyrodnieniowe stawów (artrozy) i kręgosłupa;

• zespoły korzeniowe;

• zapalenia nerwów i nerwobóle;

• bóle pourazowe, którym towarzyszą obrzęki i zapalenie; bóle pooperacyjne;

• bóle w stomatologii i laryngologii;

• bolesne miesiączkowanie

• przeciwwskazania:

• uczulenie na kwas acetylosalicylowy i jego pochodne oraz na salicylamid i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ);

• choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy;

• niewydolność nerek lub wątroby;

• porfiria.

• Szczególnie ostrożnie w niewydolności krążenia, obrzękach różnego pochodzenia.

• ! Zakaz stosowania w III trymestrze ciąży (kategoria D); ostrożnie w I i II trymestrze ciąży (kat. B).

• ! Ostrożnie stosować u dzieci poniżej 12. roku życia; ! Możliwe jedynie krótkotrwałe (doraźne) stosowanie w okresie karmienia.

• Interakcje:

• nasila działanie doustnych leków przeciwzakrzepowych (acenocoumarol, heparyny), digoksyny, soli litu (lithium carbonicum) oraz metotreksatu - powyżej wymienione interakcje mogą być niebezpieczne; stosowanie wyżej wymienionych leków łącznie z NLPZ powinno być zawsze skonsultowane z lekarzem!

• Cholestyramina (colestyramine) i kolestipol mogą zmniejszać wchłanianie NLPZ z przewodu pokarmowego, osłabiając ich działanie.

• Łączenie z lekami moczopędnymi oszczędzającymi potas (spironolactone, amilorid) może być przyczyną nadmiernego wzrostu stężenia potasu we krwi (hiperkaliemii). Stosowanie NLPZ osłabia działanie leków moczopędnych (tendencja do zatrzymywania płynów i powstawania obrzęków) oraz leków obniżających ciśnienie tętnicze krwi (zwłaszcza inhibitorów konwertazy angiotensyny - ACE; m.in. captopril, enalapril i beta-blokerów).

• Jednoczesne stosowanie z innymi NLPZ, glikokortykosteroidami, alkoholem zwiększa niebezpieczeństwo uszkodzenia błony śluzowej żołądka i dwunastnicy (możliwość groźnych krwawień z przewodu pokarmowego).

• Działania niepożądane:

• Zaburzenia żołądkowo - jelitowe

• Zawroty i bóle głowy, osłabienie, depresja, uczucie zmęczenia, zaburzenia snu

• Obrzęki, skórne reakcje uczuleniowe, wypadanie włosów

Preparaty: Apo-Diclo (tabl), Cataflam(tabl), Diclac (tabl), Diclac Lipogel, Dicloberl (czopki), Diclobion (krople do oczu), Dicloduo (czopki), Diclofenac (czopki), Dicloratio (czopki), Dicloreum (czopki), Diclotard t (tabl), Difadol (krople do oczu), Difen UD (krople do oczu), Diklonat P (żel), Dikloziaja(żel), Felogel (Feloran), Majamil (tabl), Naclof(krople do oczu), Naklofen, Naklofen (czopki/tabletki/kapsułki), Olfen (czopki), Olfen (tabletki/kapsułki), Olfen (żel), Rewodina(tabl), Voltaren, Voltaren Sr (tabl)

Indometacyna: lek z grupy niewybiórczych (klasycznych) niesteroidowych leków przeciwzapalnych

• Działanie:

• bardzo silne przeciwzapalne;

• silne przeciwbólowe;

• słabsze przeciwgorączkowe

• wskazania:

• reumatoidalne zapalenie stawów (także u dzieci) oraz inne schorzenia przebiegające z jednoczesnym zapaleniem kilku stawów (zapalenia wielostawowe);

• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa;

• choroby zwyrodnieniowe stawów (artrozy) i kręgosłupa; zespoły korzeniowe;

• zapalenia nerwów i nerwobóle;

• bóle pourazowe, którym towarzyszą obrzęki i zapalenie;

• bóle pooperacyjne;

• bóle w stomatologii i laryngologii;

• bolesne miesiączkowanie.

• gorączka, szczególnie u dzieci

• przeciwwskazania:

• ! czynna choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy, zapalenie jelit, wrzodziejące zapalenie okrężnicy,

• padaczka, choroba i zespół Parkinsona,

• ciężkie choroby psychiczne (szczególnie psychozy),

• skazy krwotoczne,

• astma oskrzelowa.

• Ostrożnie w niewydolności serca, w niewydolności nerek lub wątroby, u chorych z zaburzeniami widzenia.

• ! Zakaz stosowania w III ostatnim trymestrze ciąży (kategoria D); ostrożnie w I i II trymestrze ciąży (kat. B).

• ! nie stosować na skórę uszkodzoną, zranienia oraz na błony śluzowe (aerozol)

Uwaga: indometacyna jest jednym z najsilniejszych, a zarazem posiadającym wiele działań niepożądanych NLPZ. W przypadku wystąpienia objawów niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego indometacynę można popijać mlekiem lub lekami zobojętniającymi sok żołądkowy.

• Działania niepożądane:

• objawy ze strony przewodu pokarmowego: niestrawność, bóle w nadbrzuszu, nudności, wymioty, biegunka lub zaparcie, owrzodzenie żołądka i dwunastnicy

• objawy ze strony oun bóle i zawroty głowy, senność, osłabienie, splątanie, reakcje depresyjne;

• podczas leczenia mogą się też nasilać objawy niewydolności krążenia i nadciśnienie tętnicze

• podawana pacjentom z chorobami zakaźnymi może maskować objawy zakażenia (unikać stosowania

• interakcje:

• nasila działanie kwasu acetylosalicylowego oraz doustnych leków przeciwzakrzepowych (acenocoumarol) i heparyny; możliwość wystąpienia krwawień - nie stosować łącznie

• osłabia działanie leków moczopędnych (m.in. chlorthalidone, furosemid, torasemide, hydrochlorothiazid, spironolactone) - podczas leczenia indometacyną występuje tendencja do zatrzymywania wody w organizmie i do występowania obrzęków

• nasila działanie preparatów litu (lithium carbonicum - wskazana częstsza kontrola stężenia litu we krwi) oraz leków z grupy sulfonamidów (m.in. ko-trimoksazol - co-trimoxazole, znany jako Biseptol) - nie stosować łącznie

• osłabia przeciwnadciśnieniowe działanie beta-blokerów.

• leki zobojętniające sok żołądkowy stosowane jednocześnie z indometacyną obniżają jej wchłanianie z przewodu pokarmowego, osłabiając jej działanie - należy zachować co najmniej 2-godzinny odstęp

Preparaty: Elmetacin (aerozol), Indocollyre (krople do oczu), Metindol (tabl), Metindol 5% (maść)

Sulindak:

• lek z grupy niewybiórczych (klasycznych) niesteroidowych leków przeciwzapalnych zbliżony do indometacyny, lecz o nieco słabszym działaniu i mniej nasilonych działaniach niepożądanych

• działanie:

• silne przeciwzapalne i przeciwbólowe,

• słabsze przeciwgorączkowe

• wskazania:

• reumatoidalne zapalenie stawów;

• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa;

• choroba zwyrodnieniowa stawów i kręgosłupa;

• stany zapalne tkanek okołostawowych (m.in. kaletek stawowych, ścięgien i pochewek ścięgnistych);

• atak dny moczanowej.

• Przeciwwskazania: patrz diklofenak

• Interakcje:

• Takie same jak diklofenaku tylko nie nasila działania metotreksatu

Preparat: Sudaclin (tabl)

Piroksykam:

- lek z grupy niewybiórczych (klasycznych) NLPZ

• Działanie:

• długotrwałe przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe

• wskazania: patrz diklofenak

• przeciwwskazania: patrz diklofenak

• interakcje: patrz diklofenak

UWAGA: długotrwałe stosowanie piroksykamu w dawce dobowej przekraczającej 30 mg wiąże się ze znacznie większym ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych (zwłaszcza zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego - zaparć, bólów brzucha, nudności, krwawień z przewodu pokarmowego, zapalenia błony śluzowej jamy ustnej, uszkodzenia wątroby).

Preparaty: Apo-Piroxicam (kaps), Finalgel Sport, Flamexin (tabl), Hotemin(kaps), Mobilat (żel), Mobilat P Cream (żel), Piroxicam (tabl), Piroxicam 5% (maść), Reumador (żel)

Meloksikam:

• Działanie:

• silne i długotrwałe (24-godzinne) przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwgorączkowe

• wskazania:

• ostra i przewlekła postać choroby zwyrodnieniowej stawów;

• przewlekłe reumatoidalne zapalenie stawów

• przeciwwskazania:

• ciężkie uszkodzenie wątroby lub nerek,

• czynna choroba wrzodowa przewodu pokarmowego,

• astma aspirynowa

• interakcje:

• meloksykam może nasilać uszkadzający nerki (nefrotoksyczność) wpływ cyklosporyny , toksyczne działanie metotreksatu - wskazana okresowa kontrola morfologii krwi, szczególnie u chorych z ciężką postacią reumatoidalnego zapalenia stawów poddawanych przewlekłemu leczeniu tymi lekami;

• nasila uszkadzające działanie innych NLPZ i glikokortykosteroidów w stosunku do błony śluzowej przewodu pokarmowego (niebezpieczeństwo wystąpienia owrzodzenia żołądka lub dwunastnicy oraz krwawień z przewodu pokarmowego); ryzyko krwawienia zwiększa się także w wyniku jednoczesnego leczenia meloksykamem i doustnymi lekami przeciwzakrzepowymi (acenocoumarol), heparyną, tiklopidyną

• Cholestyramina (colestyramine) zmniejsza wchłanianie meloksykamu z przewodu pokarmowego, osłabiając jego działanie

UWAGA: u pacjentów z ciężką niewydolnością wątroby lub obarczonych zwiększonym ryzykiem działań niepożądanych (m.in. przebyta choroba wrzodowa przewodu pokarmowego, astma oskrzelowa, działania niepożądane, które występowały podczas uprzedniego leczenia innymi NLPZ) nie należy przekraczać dawki raz na dobę 7,5 mg.

Preparaty: Aglan , Aspicam , Galoxiway , Lormed , Lutrol (czopki), Melobax ,Meloksam (tabl), Melokssia, Meloxic, Meloxicam Teva, Meloxihexal, Meloxistad, Movalis (czopki). Pozostałe prep to tabl

Ibuprofen:

• Działanie:

• przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe

• Wskazania: patrz diklofenak

• Przeciwwskazania: patrz diklofenak

• Interakcje: patrz diklofenak

Preparaty: Helpin, Ibufen, Ibufen D, Ibufen Smak Pomaranczowy, Ibufen Total, Ibum, Ibum forte, Ibumarc, Ibupar, Ibuprofen, Ibuprom, Ibusan, Nurofen, Nurofen (granulat/tabletki), Nurofen Active, Nurofen Dla Dzieci, Nurofen Dla Dzieci Topss, Nurofen Forte, Nurofen Menstrual, Nurofen Migrenol, Nurofen P/Bólowy, Nurofen Ultra Forte, Nurofen Ultrafast, Pabi-Ibuprofen, Solpaflex, Spedifen,

Naproksen

• Działanie:

• silne i długotrwałe przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe

• wskazania:

• w chorobach reumatoidalnych (m.in. reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa),

• w dnie moczanowej,

• ostrych i przewlekłych bólach towarzyszących zapaleniu korzeni nerwowych,

• w dyskopatiach,

• ostrych i przewlekłych urazach i stanach zapalnych tkanek miękkich i okołostawowych (m.in. zapalenie ścięgien, powięzi, kaletek stawowych, uszkodzenia wynikające z przeciążenia - np. urazy sportowe);

• w bolesnym miesiączkowaniu.

• Doraźnie jako lek przeciwbólowy w innych bólach o miernym i średnim nasileniu.

• Reumatoidalne zapalenie stawów u dzieci

• Przeciwwskazania: patrz diklofenak:

• ! Nie stosować w III trymestrze ciąży

• Interakcje: patrz diklofenak

Preparaty: Aleve, Anapran; Neo, Apo-Naproxen, Boloxen (tabl), Difortan Acti - Gel, Nalgesin (Tabl), Naproxen, Natrax (tabl), Neprox (tabl), Pabi-Naproxen, Tarproxen (granulat do przygotowania zawiesiny)

Ketoprofen:

• Działanie:

• silne przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe

• wskazania:

• choroby reumatoidalne (reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, łuszczycowe zapalenie stawów);

• choroba zwyrodnieniowa stawów, dyskopatie, bóle korzeniowe (zapalenie korzonków nerwowych), dna moczanowa;

• bóle innego pochodzenia (w tym bóle miesiączkowe)

• przeciwwskazania: patrz diklofenak

• interakcje: patrz diklofenak

Preparaty: Bi-Profenid, Fastum, Febrofen (żel), Febrofen (kapsułki), Ketonal, Ketonal (żel), Ketoprofen, Ketoprom, Ketopronil, Ketores, Ketores (kapsułki), Ketospray, Profenid (żel), Profenid (czopki/tabletki), Ultrafastin

Kwas tiaprofenowy:

• Działanie:

• silne przeciwzapalne i przeciwbólowe;

• umiarkowane przeciwgorączkowe

• wskazania: patrz diklofenak

• przeciwwskazania: patrz diklofenak

• interakcje: patrz diklofenak

Preparaty: Apo-Tiapro, Surgam

Kwas mefenamowy:

• Działanie:

• umiarkowanie silne przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwgorączkowe

• Wskazania:

• bóle różnego pochodzenia, w tym stawowe, mięśniowe, pourazowe;

• zespół bolesnego miesiączkowania;

• doraźnie w bólach głowy, zębów

• Przeciwwskazania: patrz diklofenak

• ! Nie stosować w III trymestrze ciąży.

• Interakcje: patrz diklofenak

Preparaty: Apo-Mefen (kaps), Mefacit (czopki, tabl)

Nimesulid

Działanie:

• przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe

Wskazania:

• zapalne i zwyrodnieniowe choroby układu kostno-stawowego;

• bóle różnego pochodzenia (m.in. pourazowe, pooperacyjne, nerwobóle; bolesne miesiączkowanie).

Przeciwwskazania: patrz diklofenak

Interakcje: patrz diklofenak

Preparaty: Aulin, Coxtral, Mesulid, Minesulid, Moxenil, Nimesil

Działania niepożądane związane ze stosowaniem nimesulidu są rzadsze i zazwyczaj mniej nasilone niż związane ze stosowaniem niewybiórczych (klasycznych) niesteroidowych leków przeciwzapalnych

Nabumeton:

• Działanie:

długotrwałe przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe

• Wskazania:

• choroba zwyrodnieniowa stawów;

• reumatoidalne zapalenie stawów

• Przeciwwskazania: patrz diklofenak

• Interakcje: patrz diklofenak

Preparaty: Coxalgan, Coxeton, Nabuton, Quolifex, Recox, Relibuton, Relifex, Rodanol S, Stavin

Działania niepożądane związane ze stosowaniem nabumetonu są rzadsze i zazwyczaj mniej nasilone niż związane ze stosowaniem niewybiórczych (klasycznych) niesteroidowych leków przeciwzapalnych

---