MOPC - calosc, UŚ- Administracja samorządowa, I SEMESTR


MIĘDZYNARODOWA OCHRONA PRAW CZŁOWIEKA

prof. dr hab. Barbara Mikołajczyk

Literatura:

  1. B. Gronowska - „Prawa człowieka i ich ochrona”

  2. K. Motyka - „Prawa człowieka…..”

Egzamin pisemny, test jednokrotnego wyboru, 21 pytań - 11 na dostateczny.

  1. Pojęcie (pojęcie i geneza praw człowieka i ochrony międzynarodowej)

  2. Źródła ochrony, źródła prawa

  3. Ochrona krajowa a międzynarodowa

  4. Podmioty zaangażowane w MOPC

  5. Przegląd praw

  6. Mechanizmy kontrolne - ONZ, Europa, RE, EU, OBWE, OPA, UA

  7. Ochrona grup - kobiety, dzieci, migranci, osoby starsze.

Prawa człowieka to godność niezbywalna, przyrodzona, po prostu jest. Mają charakter ponadustrojowy.

„Prawa człowieka różnią się od innych powszechnych praw moralnych tym, iż nie ma dla nich uzasadnienia. Fakt, iż jest się człowiekiem jest wystarczającym powodem dochodzenia, roszczeń wynikających z tychże praw. Żadna czynność prawna, a nawet żadne przestępstwo nie może zniszczyć tych praw…” W. Osiatyński

„Każdy człowiek jest obdarowany rozumem i wolną wolą, wskutek czego ma prawa i obowiązki wypływające równocześnie z jego natury” Jan XXIII

Jan Paweł II „godność osoby ludzkiej jest źródłem praw człowieka”

Każda osoba ludzka jest podmiotem praw i obowiązków. Prawa i obowiązki tkwią w antycznej strukturze osoby ludzkiej i z niej są odczytywane. Bezpośrednim źródłem praw ludzkich jest właśnie godność ludzkiej osoby. Godność to źródło praw człowieka, prawa wynikają z godności. Godność to ja, a ponieważ jestem człowiekiem to mam prawa.

GODNOŚCI:

Osobowa - cecha przysługująca każdemu człowiekowi bez wyjątku, niezbywalna (nie można się jej zrzec) i niestopniowana (nie ma ludzi bardziej lub mniej godnych).

Osobościowa - inaczej własna, cecha charakterystyczna danej osoby.

Godność to zespół cech wyróżniających człowieka od innych stworzeń i zapewniających mu centralne miejsce we wszechświecie.

Łamania praw człowieka wynika z:

Formalnie prawa człowieka należą do:

Ich celem jest zinstytucjonalizowanie obrony praw osoby ludzkiej (jednostki), w wyjątkowych przypadkach - zbiorowości.

Materialnie:

Prawa człowieka to podstawowe standardy przysługujące każdemu człowiekowi z tytułu człowieczeństwa, z samego faktu bycia człowiekiem. Prawa człowieka są takie same dla wszystkich ludzi bez względu na rasę, płeć, wyznanie, pochodzenie etniczne, przekonania polityczne lub inne. Są to prawa niezbywalne, nienaruszalne, istnieją niezależnie od władzy, ponadustrojowe. Prawa człowieka mają charakter wertykalny, obowiązują w pionie państwo - jednostka.

Prawa człowieka to prawa podmiotowe przysługujące jednostce w płaszczyźnie publicznoprawnej

Orzeczenie TK z 28.05.1997 r.

„Przyrodzony charakter danego prawa czy wolności nie jest zależny od woli ustawodawcy, nie można go znieść aktem ustawodawczy, (derogować)”.

Ograniczenie praw i wolności może nastąpić tylko na określony czas i w wyjątkowych sytuacjach.

Prawo - uprawnienie nadane przez konkretne przepisy prawne ( prawa pozytywne)

Wolność - granice, których nie wolno przekraczać (prawa negatywne)

Ewolucja praw człowieka

Po raz pierwszy o prawach człowieka napisano w kodeksie Hammurabiego - władcza jest po to, aby strzec sprawiedliwości, aby chronić słabych przed złymi uczynkami silnych.

Starożytna Grecja - Zenon z Kioton (stoicy i sofiści), naturalna wolność, równość obywateli wszystkich państw.

Arystoteles - idee sprawiedliwości, ale akceptował niewolnictwo, demokracja ateńska tylko dla mieszkańców Aten.

Cyceron, Seneka (starożytny Rzym) - źródłem wszelkiej suwerenności jest lud, lud przelewa swoją władzę na cesarza,

Doktryna chrześcijańska

Św. Paweł z Torsu (list do Galatów) „ nie ma więcej ni Żyda nie Greka, ni Niewolnika, ni człowieka wolnego, ani mężczyzny, ni kobiety, ponieważ wszyscy jesteście jedno w Jezusie Chrystusie (…). Bo Wy do wolności zostaliście powołani bracia.”

Św. Tomasz z Akwinu - „Praw nie nadaje władza, są one nieodłączne od samej natury człowieka” (natura = istota człowieka).

Magna Karta Libertatum (Wielka Karta Swobód) 1215 r. - początek kodyfikacji praw człowieka i ograniczeń władzy królewskiej. „Żaden człowiek wolny nie może być pojmany ani uwięziony pozbawiony mienia, wyjęty spod prawa, (…) inaczej, aniżeli na mocy prawomocnego wyroku wydanego przez jemu równych według prawa krajowego”.

Polska

Neminem captivabimus nisi iure victum (łac. nikogo nie uwięzimy bez wyroku sądowego) - zasada gwarantująca w I Rzeczypospolitej nietykalność osobistą szlachcie, a więc zapewniająca, iż posiadający takie prawo nie zostanie uwięziony bez wyroku sądowego.

Zasada ta została pierwotnie sformułowana w przywileju nadanym przez Władysława Jagiełłę w Brześciu Kujawskim 25 kwietnia 1425 roku, jednak nie wszedł on w życie. Ostatecznie wprowadzono ją przywilejem jedlneńskim z 4 marca 1430 roku i krakowskim z 9 stycznia 1433 roku. Prawo nietykalności osobistej zostało wówczas nadane szlachcie. W prawach kardynalnych z 1768 roku ograniczone do posesjonatów. Przywilej ten rozszerzono na mieszczaństwo z miast królewskich na mocy prawa o miastach z dnia 18 kwietnia 1791 roku.

0x08 graphic

Wiek XVI - pokój w Augsburgu 1555 r. - czyje państwo tego religia, w Polsce Konfederacja Warszawska 1573 r. - wolność wyznania.

Hugo Grocjusz, Hugo Grotius, Huig de Groot holenderski prawnik, filozof i dyplomata, zwany "ojcem" prawa międzynarodowego - dopuszczał odstępstwo od zasady suwerenności tylko w jednej sytuacji, gdy władza publiczne dopuszcza się rozległego i brutalnego naruszania praw człowieka, zwolennik prawa naturalnego. Najbardziej znaną pracą Grocjusza jest O prawie wojny i pokoju (1625, De iure belli ac pacis), w której zawarł swoje rozważania o prawie.

Wiek XVI - XVII - rozwój szkoły prawa natury (Prawo natury (prawo naturalne; łac. ius naturale) - postulowany przez liczne doktryny filozoficzne, odmienny od prawa pozytywnego porządek prawny. Różne doktryny prawnonaturalne (rzadziej jusnaturalne) prowadziły spory, co do źródeł prawa natury, jego istoty, treści i stosunku do prawa stanowionego. Spór prawnonaturalizmu z pozytywizmem prawniczym (nieuznającym istnienia prawa naturalnego) był jednym z ważniejszych tematów filozofii prawa).

John Locke - angielski filozof, lekarz, polityk, politolog i ekonomista. Twórca klasycznej postaci empiryzmu oraz podstaw teoretycznych rządów demokratycznych. „Dwa traktaty o rządzie” 1690, „Listy o tolerancji” 1689. Niektóre fragmenty głównego dzieła Locke'a na ten temat, Dwóch traktatów o rządzie są w całości cytowane w Deklaracji Niepodległości i Konstytucji USA, tworząc ich filozoficzną podstawę. Locke wspierał ideę trójpodziału władzy (prawa i rząd pod żadnym pozorem nie powinny ograniczać tzw. praw naturalnych członków wspólnoty, a więc prawa do wypowiadania własnego zdania, bez którego nie ma szans na prowadzenie uczciwych dysput politycznych, prawa do zrzeszania się, bez którego nie ma możności forsowania własnych poglądów w ramach wspólnoty, oraz do prowadzenia własnej działalności gospodarczej, co pociąga też za sobą prawo do posiadania własnego majątku).

Szkoła prawa natury:

  1. Prawa człowieka służą do realizacji naturalnych potrzeb człowieka, bez których zaspokajania nie może on istnieć.

  2. Powszechność - prawa człowieka przysługują wszystkim ludziom.

  3. Niezmienność

  4. Nadrzędność w stosunku do państwa i społeczeństwa.

  5. Założenie, że prawo nabywa się przez urodzenie, a nie przez nadanie.

  6. Niezbywalność.

0x08 graphic
Ewolucja podejścia:

Teocentryzm antropocentryzm

(pogląd uznający boga/bogów za przyczynę (pogląd filozoficzny i religijny, według

i cel istnienia wszystkich bytów) którego. człowiek stanowi centrum i cel wszechświata)

+ umowa społeczna

Prawo naturalne zmieniało się: najpierw było od Boga, potem od człowieka.

Immanuel Kant (filozof niemiecki, profesor logiki i metafizyki na Uniwersytecie Królewieckim). Prawo naturalne = moralność. „ Postępuj tylko wg takiej maksymy, dzięki której chciałbyś, aby stała się prawem powszechnym”, określił granice praw człowieka, tą ostateczną granicę określa moralność.

Anglia

Zgodnie z tym aktem nikt nie mógł być więziony bez prawomocnego wyroku odpowiedniego sądu, a ewentualne zarzuty powinny być postawione aresztowanemu w ciągu doby. Po uwięzieniu sąd powinien sprawować dozór nad wykonywaniem kary. Skazany więziony powinien być w hrabstwie gdzie go osądzono. Ustawa przewidywała kary dyscyplinarne dla strażników, dozorców więźniów etc. za zaniedbania związane np. z niedostarczeniem uwięzionego przed sąd. Wyznaczony był konkretny termin dostarczenia przed oblicze sądu. Każde pismo (writ of) habeas corpus opatrzone musiało być pieczęcią królewską.

USA

Zagwarantowały one podstawowe swobody i wolności obywatelskie, w tym prawo do własności prywatnej, wolności wyznania i sumienia oraz prasy, ochrony oskarżonego w procesie karnym, prawo do swobodnego gromadzenia się. Nie spisano jednak równości wobec prawa, a było to spowodowane istniejącym i legalnym niewolnictwem, które utrzymało się w Stanach Zjednoczonych do drugiej połowy XIX wieku.

Za autora poprawek uznaje się Jamesa Madisona - jednego z ojców Konstytucji USA. Poprawki nawiązywały do angielskiej Deklaracji praw z 1689, Deklaracji Praw Wirginii.

Deklaracja głosiła prawo do ustanawiania wszelkich aktów państwowych, wypowiadania wojny i zawierania pokoju przez dawne kolonie angielskie w Ameryce Północnej.

Francja

Synteza dotychczasowych idei i koncepcji praw człowieka.

- ludzie rodzą się wolni i równi wobec prawa

- wolność, równość, bezpieczeństwo, prawo do oporu - prawami przyrodzonymi i niezbywalnymi

- wolność jest możnością czynienia wszystkiego, co innym nie szkodzi.

Polska

Hugo Kołątaj - Jako publicysta zajmował się przede wszystkim nauką, oświatą i wychowaniem, a jego prace poruszające sprawy społeczne i władzy państwowej były podstawą Konstytucji 3 Maja. Postulował:

Prawo polityczne narodu polskiego (1790), idea abolicjonistyczna.

Liberalizm (koniec XVIII w.) - odwołuje się do indywidualizmu, stawia wyżej prawa jednostki niż znaczenie wspólnoty, głosi nieskrępowaną działalność poszczególnych obywateli we wszystkich sferach życia.

Pozytywizm prawniczy XIX w.:

Prawo pozytywne (szkoła prawa pozytywnego) - tylko to jest prawdą, co jest napisane, to zostało przyjęte w ustawie, co zostało przyjęte przez parlament, przez króla, przez władzę uprawnioną.

Najsłynniejsi przedstawiciele: John Austin, Rudolf von Ihering, Georg Jellinek, Herbert Hart, Hans Kelsen.

Komunizm / socjalizm

Karol Marks “w demokracji człowiek nie istnieje dla prawa, lecz prawo istnieje dla człowieka, prawem jest tu byt ludzki”.

Idee i wydarzenia XIX i XX w.

Wniosek

Idea praw człowieka powstała na podbudowie:

Etapy powstawania praw człowieka

- idealizacja - pomysł

- konceptualizacja - stworzenie konceptu, jak to prawo ma wyglądać

- normatywizacja (pozytywizacja), legalizacja, konstytucjonalizacja - umieszczenie w jakiejś normie, najczęściej pisanej,

- realizacja - egzekwowanie tego prawa

( św. Paweł, szkoła prawa naturalnego, umowa społeczna (liberalizm), Kant, szkoła prawa pozytywnego - etapy)

Prawa człowieka cały czas się tworzą. Od początku (czyli właściwie nie wiadomo od kiedy) wykształtowały się różnego rodzaju prawa.

III generacja praw człowieka

I/II generacja praw człowieka - różnice

I -mogą być realizowane natychmiast, państwo nie musi ponosić żadnych kosztów, żeby te prawa były respektowane,

II - mają charakter progresywny, wymagają od państwa nakładu kosztów, trudno jest sprawdzić, czy Państwo wywiązuje się z realizacji praw II Generacji.

III - do pokoju, do rozwoju, do demokracji, do ochrony danych osobowych - praktycznie nigdzie niezapisane.

W końcu lat siedemdziesiątych XX wieku francuski prawnik Karel Vasak zaproponował wyodrębnienie praw człowieka i wprowadził pojęcie trzech generacji, ale ta idea nie sprawdziła się. Jest to tylko uporządkowanie, ale prawa człowieka stanowią jedną całość, wszystkie są tak samo ważne, bez względu na to, do której generacji należą.

Deklaracja Wiedeńska 1993 r. (Konferencja Praw Człowieka) - „wszystkie prawa są powszechne, niepodzielnie i współzależne”.

Krytyka praw człowieka:

(Jest Amerykańska Karta Praw Człowieka, Europejska a nie ma Azjatyckiej - tam ważniejszy jest interes grupy niż jednostki).

Źródła praw człowieka

  1. materialne - ogół zdarzeń historycznych, filozofii, poglądów, które doprowadziły do stworzenia normy prawnej

  2. formalne - konkretne normy prawne: akty prawa wewnętrznego: konstytucja, ustawa, rozporządzenia, itp. lub międzynarodowe: umowa, rezolucja zwyczajowe, itp.

  3. poznawcze - wszystkie publikatory: Dzienniki Ustaw, zbiory dokumentów, serie wydawnicze wydawane przez organizacje międzynarodowe, itp. (to, z czego korzystamy, gdzie szukać tych norm)

Formalne źródła praw człowieka - krajowe

Art. 80.

Każdy ma prawo wystąpienia, na zasadach określonych w ustawie, do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o pomoc w ochronie swoich wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej.

Art. 87.

  1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są:

Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.

  1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.

Art. 89.

  1. Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy:

    1. pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,

    2. wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,

    3. członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,

    4. znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,

    5. spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.

  1. O zamiarze przedłożenia Prezydentowi Rzeczypospolitej do ratyfikacji umów międzynarodowych, których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej w ustawie, Prezes Rady Ministrów zawiadamia Sejm.

  2. Zasady oraz tryb zawierania, ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych określa ustawa.

Art. 90

  1. Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach.

  2. Ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej, o której mowa w ust. 1, jest uchwalana przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności, co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów w obecności, co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

  3. Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej umowy może być uchwalone w referendum ogólnokrajowym zgodnie z przepisem art. 125.

  4. Uchwałę w sprawie wyboru trybu wyrażenia zgody na ratyfikację podejmuje Sejm bezwzględną większością głosów w obecności, co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Art. 91.

  1. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba, że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.

  2. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.

  3. Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.

0x08 graphic
Ratyfikowane umowy międzynarodowe:

Ratyfikacja warunki bezpośredniego stosowania - można się na

Samowykonalność nią bezpośrednio powołać

Ogłoszenie (nie ma terminu)

Umowa określa czy ma być ratyfikowana, jeżeli nie to wiadomo, jaki status ma taka umowa - przystąpił, ale nie ratyfikował (polskie prawo nie normuje statusu umowy nieratyfikowanej).

Art. 9 Konstytucji RP określa, co zrobić z umowami nieratyfikowanymi - jeżeli umowa wchodzi w życie w dniu podpisania to należy jej przestrzegać. „Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego.”

Rozdz. II Konstytucji art. 30 do 86, art. 77-81 - jak dochodzić praw człowieka.

Z niektórych praw mogą korzystać tylko obywatele danego kraju, dotyczy to np. prawa do głosowania. Suwerenność państwa także przesunęła się na prawa socjalne. Z tych praw nie mogą korzystać wszyscy cudzoziemcy, np. nie wszyscy obywatele mają prawo do pracy - nie jest to zrównanie praw we współczesnym świecie. Ale z kolei obywatele innych państw mają prawa, których nie mają obywatele danego państwa, np. prawo do ochrony międzynarodowej.

Art. 56 - prawo do poszukiwania ochrony międzynarodowej

„1. Cudzoziemcy mogą korzystać z prawa azylu w Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w ustawie.

2. Cudzoziemcowi, który w Rzeczypospolitej Polskiej poszukuje ochrony przed prześladowaniem, może być przyznany status uchodźcy zgodnie z wiążącymi Rzeczpospolitą Polską umowami międzynarodowymi.”

Międzynarodowe źródła ochrony praw człowieka - formalne

Ogólne zasady prawa międzynarodowego - nie działa wstecz, nikt nie może przekazać więcej praw niż sam posiada, itp.

Uchwały to:

Uchwały pro foro interno (do wewnątrz- za pomocą innego organu) i pro foro ex terno (na zewnątrz, niewiążące z wyjątkiem tych, które zostały uznane w statucie.).

W prawie międzynarodowym nie ma hierarchii norm, ale niektóre zostały uznane za bezwzględnie obowiązujące (imperatywne) i te są najważniejsze. Normami bezwzględnie obowiązującymi (iuris cogentis) jest zakaz ludobójstwa, zakaz dyskryminacji rasowej, zakaz niewolnictwa, w Europie także zakaz tortur. Normy bezwzględnie obowiązujące - obowiązują wobec wszystkich (erga omnes) - nie jest ważne jak się państwa umówiły, te normy obowiązują.


Ochrona praw człowieka:

Powszechna

regionalna

ogólna - mamy do czynienia z jakimś dokumentami, które dotyczą praw każdego człowieka

szczególna - gdy chronimy interes jakiejś grupy osób np. mniejszości narodowych, kobiet, dzieci, pracowników, osób niepełnosprawnych, itd. lub jednego prawa np. dyskryminacja, zakaz tortur, religia.

Ochrona pod auspicjami ONZ (powszechna ochrona praw człowieka) - obejmuje prawie cały świat (192 państwa), ale bez Kosowa, Tajwanu, Watykanu i innych.

Akty:
• wiążące prawnie
• niewiążące prawnie np. rezolucje

• o zasięgu globalnym - powszechnym
• o zasięgu regionalnym (zamknięte, np. amerykańskie, europejskie, arabskie).

(jeżeli coś się nazywa konwencja, traktat, umowa - to jest to akt o charakterze wiążącym, natomiast rezolucja, deklaracja - akt o charakterze niewiążącym)

Dokumenty dotyczące praw każdego człowieka (ogólne), np.:

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka 1948r.,- zasięg powszechny, akt wiążący moralnie ale nie prawnie ,

Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka 1966r. - zasięg powszechny, dot. praw wszystkich ludzi, akt prawnie wiążący

Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka I Podstawowych Wolnościach 1950r. - zasięg powszechny, akt prawnie wiążący, jest dokumentem o charakterze regionalnym,

Europejska Karta Socjalna 1961r., Amerykańska Konwencja Praw Człowieka 1969r. , Afrykańska Karta Praw człowieka 1981r., Arabska Karta Praw Człowieka 1994r. - charakter zamknięty, regionalny

Międzynarodowy Pakt Praw Osobistych i Politycznych- powszechny, prawnie wiążący

Dokumenty dotyczące określonych praw osób należących do różnych grup społecznych np. :

Konwencja dotycząca statusu uchodźców 1951r. ,

Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet 1979r.,

Konwencja o prawach dziecka 1989r.,

Deklaracja zgromadzenia ogólnego NZ o prawach osób należących do mniejszości narodowych, etnicznych, religijnych i językowych 1992r., - niewiążąca

Konwencja Praw osób niepełnosprawnych 2006r.,

Ramowa Konwencja RE o prawach osób należących do mniejszości narodowych, etnicznych, językowy i religijnych 1995r. (trzeba wiedzieć co to za dokument), - regionalna, wiążąca, dot. konkretnej grupy osób ( o charakterze szczególnym)

Konwencja RE o wykonywaniu praw dzieci 1996r.

Dokumenty dotyczące poszczególnych praw:

Konwencja o prawach politycznych kobiet 1952r. , - powszechna, szczególna (o podwójnym charakterze bo dotyczy kobiet i praw politycznych), wiążąca

Międzynarodowa konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej 1966r.,

Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania 1984r.,

Europejska Konwencja w sprawie zakaz stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania - konwencja regionalna, akt wiążący, dot. ochrony szczególnej

Dokumenty globalne,(powszechne) np. :

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka 1948 r.

Międzynarodowy Pakty Praw Człowieka 1966 r.

Konwekcja, pakt -to akty o charakterze wiążącym.
Rezolucje - mają charakter niewiążący.

ONZ  (powstała w 1945 r. z Ligi Narodów) - dokumenty:
• Karta Narodów Zjednoczonych - Artykuł 1 - Cele ONZ
- „ (…) rozwiązywać w drodze współpracy międzynarodowej problemy międzynarodowe o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym lub humanitarnym, jak również popierać prawa człowieka i zachęcać do poszanowania tych praw i podstawowych wolności dla wszystkich bez względu na różnice rasy, płaci, języka lub wyznania
- stanowić ośrodek uzgadniania działalności narodów, zmierzającej do osiągnięcia tych wspólnych celów
- ONZ jest organizacją o charakterze koordynującym, w skład ONZ wchodzą państwa (to one je tworzą),

Prawa człowieka z art. 1 bardzo mocno się rozszerzyły, np. nie dyskryminują już z powodu orientacji seksualnej.

Artykuł 55 i 56 Karty Narodów Zjednoczonych - zobowiązują państwa do współpracy.
PDPC 10.12.1948r. (Powszechna Deklaracja Praw Człowieka ) -Polska i państwa socjalistyczne nie podpisały Karty w 1948 r., ponieważ PDPC zawierało: prawo do własności, wolności poruszania się, opuszczenia własnego kraju, poszukiwania azylu w innym kraju z powodu prześladowania. Pierwszy polski tekst został przetłumaczony przez Instytut Spraw Międzynarodowych w 1958r. Deklaracja jest dokumentem uniwersalnym, składa się z 30 artykułów. PDPC jest uroczystą rezolucją, nie ma mocy prawnie wiążącej, jest wzorem dla współczesnej Konstytucji. PDPC zawiera wszystkie prawa, wszelkiej generacji

10.12.1948 r. - Międzynarodowy Dzień Obrony Praw Człowieka ( dzień przyjęcia PDPC)

Konwencje:

(te dwie nazwane Kartą Praw Człowieka)

Konwencje, które mają mechanizmy kontrolne

Wszystkie te konwencje mają mechanizmy kontrolne, które zawierane są w protokołach dodatkowych.

Różnica jaka występuje między prawami to nakład finansowy. Prawo do zdrowia i prawo do edukacji (jest prawem osobistym i fundamentalnym) są prawami kłopotliwymi, znajdują się pomiędzy pierwszą i drugą generacją, mają one dwojaką naturę.

ORGANY ONZ:
Główne:

  1. Zgromadzenie Ogólne - uchwala rezolucje, posiada Komitet Doradczy doradzający zgromadzeniu, na forum przyjmowane są wszystkie deklaracje

  2. Rada Bezpieczeństwa - prawa są ściśle związane z bezpieczeństwem, a wszystkie konflikty są związane z prawami człowieka, RB wkracza w nowe obszary- np. zagrożenie AIDS, zagrożenie bezpieczeństwa, migracje ekologiczne, katastrofy

  3. Rada Gospodarcza i Społeczna (54 państwa) - jest organem najważniejszym, który zajmuje się prawami człowieka. RG odpowiedzialna jest za koordynacje działania państw w zakresie Ochrony Praw Człowieka, działa w porozumieniu z organizacjami pozarządowymi, jest odpowiedzialna za współpracę z organizacjami pozarządowymi oraz agendami wyspecjalizowanymi ONZ (np. Amnesty International, Lekarze bez granic, Komitet Helsiński), wprowadziła specjalny statut dot. organizacji pozarządowych, których jest ponad 2.500 z całego świata, w tym także z Polski. (np. Światowy Kongres Górnictwa - ten się raczej nie zajmuje prawami człowieka, Polska Federacja na rzecz kobiet i planowania rodziny). Koordynuje prace organów ONZ, współpracuje z agendami wyspecjalizowanymi ONZ, takimi jak np. Międzynarodowa Organizacja Pracy, UNESCO, UNICEF, Światowa Organizacja Zdrowia itd. Współpracuje z nimi oraz podpisuje z nimi umowy. Może ona badać międzynarodowe zagadnienia gospodarcze, społeczne, kulturalne, wychowawcze, zdrowia publicznego i pokrewne. Może również przygotowywać projekty konwencji, opracowywać sprawozdania, inicjować badania.

  4. Rada Powiernicza - zawiesiła swoją działalność w 1994r.,wraz z upadkiem systemu kolonialnego, stała na straży praw ludności obszarów powierniczych (ludności tubylczej)

  5. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości - ma prawo wydawać wyroki w sprawach pomiędzy państwami, które mogą powstać na tle stosowania różnego rodzaju traktatów, także z dziedziny praw człowieka, wydaje opinie doradcze dla organów ONZ

  6. Sekretarz Generalny ONZ - koordynuje działalność wszystkich organów ONZ, w 1994 roku powołał I Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka, wszyscy kolejni powoływani byli przez Zgromadzenie Ogólne, mianuje swoich specjalnych przedstawicieli np. do spraw przesiedleńców wewnętrznych np. z powodu klęsk żywiołowych, do spraw ludobójstwa, itd.

Organy Pomocnicze - rezolucyjne (utworzone na mocy rezolucji organów głównych):

  1. Rada Praw Człowieka - funkcjonuje od 2006r., powołana aby zastąpić Komisje Praw Człowieka (51 państw) była ciałem które nie funkcjonowało, była organem pomocniczym Rady Gospodarczej i Społecznej. I dlatego powołano RPC, jest organem pomocniczym Zgromadzenia Ogólnego, w skład niej wchodzi 47 państw, wybierana przez Zgromadzenia Ogólne musi spełniać najwyższe standardy, trzyletnia kadencja. RPC zajmuje się przypadkami naruszenia prawa człowieka, głównie tymi najpoważniejszymi i regularnie powtarzającymi się: przedstawienie zaleceń dotyczących rozwiązywania przypadków łamania praw, działania dla efektywnej koordynacji prac na rzecz praw człowieka, podejmowanych przez system ONZ. RPC jest organem politycznym w skład której wchodzą państwa, stosuje metodę mobilizacji wstydu, ma inicjatywę, wytycza kierunki polityki, koordynuje kwestie praw człowieka.

  2. Podkomisja do spraw popierania (promocji) i ochrony praw człowieka - działa od 1947r., w skład wchodzi 26 ekspertów, kadencja Podkomisji trwa 4 lata. Podkomisja wybierana jest przez RPC i jest jej organem pomocniczym, siedzibą Podkomisji jest Genewa, posiada Grupy Robocze, m.in. Grupa Robocza ds. zawiadomień (PROCEDURA 1503 - pozwala na nieujawniane autorów skarg {anonimowość}, skargi mogą być składane e-mailem, faxem, w dowolnym języku, jest ostatecznością, petycje są składane Podkomisji do spraw Promocji i Ochrony Praw Człowieka, metoda ta jest metodą tzw. mobilizacji wstydu, Podkomisja może skierować sprawę do RPC, a dalej na Zgromadzenie Ogólne ONZ)

  3. Wysoki Komisarz NZ do spraw praw człowieka - wzbierany przez Zgromadzenie Ogólne, zajmuje się promowaniem i zapewnieniem stosowania praw człowieka w świecie, promocja i koordynacja współpracy międzynarodowej, pomoc przy opracowywaniu nowych instrumentów ochrony człowieka na świecie, śledzenie tych nrauszeń oraz reagowanie na te naruszenia. Urząd WK pełni również funkcję Sekretariatu RPC oraz wsparcia technicznego i logistycznego dla organów traktatowych (teraz jest Navanethem Pillay)

  4. Wysoki Komisarz ONZ do spraw uchodźców

  5. Przedstawiciel Sekretarza Generalnego do spraw IDP (wewnętrznie przesiedlonych)

  6. Przedstawiciel Sekretarza Generalnego do spraw ludobójstwa

Organy pomocnicze - traktatowe (powstają one na mocy traktatów lub protokołów dodatkowych):

  1. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych 1966r.(+PD1) =>utworzył  Komitet Praw Człowieka (w skład wchodzi 18 ekspertów, którzy znają się na prawach człowieka ,a nie państwa)

  2. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturowych 1966 r. powołał do życia  => Komitet Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych

  3. Międzynarodowa Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej 1966r. => KPDR

  4. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania 1984r. => Komitet Przeciwko Torturom

  5. Konwencja o Prawach Dziecka 1989r. => Komitet Praw Dziecka

  6. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet 1989r. (+PD 1999r.)=> Komitet do spraw Likwidacji Dyskryminacji Kobiet

  7. Konwencja o prawach wszystkich pracowników migrujących i ich rodzinach 1980r, => Komitet Praw Pracowników Migrujących

  8. Konwencja o prawach osób z niepełnosprawnościami 2006r. => Komitet Praw Osób Niepełnosprawnych

Mechanizmy kontrolne Komitetów:

  1. sprawozdania państwa - są w każdym przypadku, Państwa składają je co 4 lata - w jaki sposób wykonują postanowienia umowy czy paktów międzynarodowych. Komitety oceniają, przysyłają oceny, zalecenia, uwagi w zakresie oceny współpracy z organizacjami pozarządowymi

  2. skargi międzypaństwowe - żeby jedno państwo mogło złożyć skargę na drugie to oba te państwa muszą na to wyrazić zgodę, ponieważ żadne państwo nie zgodziło się na rozstrzyganie skarg przez Komitety międzypaństwowe,  przepis jest martwy.

  3. skargi indywidualne - każdy może wysłać zawiadomienie do komitetu jeżeli uzna że jakieś prawo zostało pogwałcone. Skargi można wysyłać do:

Zawiadomienia indywidualne można składać do:

- Komitetu Praw Człowieka
- Komitetu Przeciwko Torturom - tylko ten Komitet ma prawo do przeprowadzania inspekcji na miejscu
- KPDR
- Komitetu do Spraw Likwidacji Dyskryminacji Kobiet
- KPPM
- KON
Projekty: żeby zawiadomienia można też było składać do Komitetu  Praw Dziecka oraz do KPGSM

Przeciwko Polsce zawiadomienia składamy do: KPC, KPT, Komitet do spraw LDK, KPDR, w reszcie Polska nie jest stroną..

  1. inspekcje - organem uprawnionym do inspekcji jest Komitet Przeciwko Torturom. Komitet może wysłać inspektorów w celu sprawdzenia, czy sprawozdania są rzetelne i prawdziwe, później publikuje raporty.

Żeby można było składać skargi, państwo musi się na to zgodzić - przystąpić

Oświadczenie rządowe z dnia 16.07.2001r. - Dz. U. z dnia 14 grudnia 2001r.; DEKLARACJA załącznik do uchwały nr 27/93 Rady Ministrów z dnia 30 marca 1993r.

Oświadczenie rządowe z dnia 16 lipca 2001 r. (Dz. U. z dn. 14.12.2001 r.) Polska zaczęła składać oświadczenia dot. kompetencji ONZ z zakresu Praw Człowieka. Nie wszystkie Komitety wymagają składania takich oświadczeń, w przypadku KPC nie jest to potrzebne , taką formę ma protokół dodatkowy nr 1.

KOMITET PRAW CZŁOWIEKA - protokół dodatkowy nr 1 do Międzynarodowego Paktu Praw Osobistych i Politycznych
Protokół nr 1 ma charakter proceduralny, na jego podstawie można składać indywidualne zawiadomienia (Polska po 7 lutym 1996 r.)


Art. 1 => Państwo - strona Paktu, które staje się stroną niniejszego protokołu uznaje właściwość Komitetu do przyjmowania i rozpatrywania zawiadomień pochodzących od podległych jego jurysdykcji osób twierdzących, iż stały się ofiarami naruszenia przez to państwo stronę któregokolwiek z praw wymienionych w pakcie. Komitet nie przyjmuje żadnego zawiadomienia, jeżeli dotyczy ono Państwa - strony Paktu , które nie jest stroną niniejszego protokołu.


Art.2 => z zastrzeżeniem postanowień art.1 osoby które twierdzą, że któregokolwiek z ich praw wymienionych w pakcie zostało naruszone, a które wyczerpały wszystkie dostępne wewnątrz krajowe środki zaradcze, mogą złożyć komitetowi pisemne zawiadomienie do rozpatrzenia


Art.3 => komitet uzna za nie nadające się do przyjęcia każde zawiadomienie złożone na podstawie niniejszego protokołu, jeżeli jest ono anonimowe lub jeżeli uzna je za nadużycie prawa do złożenia takiego zawiadomienia, bądź za niezgodne z postanowieniami Paktu.

Skarga - przesłanki:

- sprawdzić czy dane Państwo jest stroną  protokołu, czy uznaje kompetencje Komitetu

- musi dotyczyć zawiadomienia o naruszeniu praw zawartych w danym dokumencie

- nie może być anonimowa, trzeba pokazać, że jest się osobiście pokrzywdzonym

- odmowne zawiadomienie - takie które są złożone z nadużyciem prawa do skargi, np. obraźliwe, oszukańcze

- trzeba złożyć oświadczenie, że ta sama sprawa nie jest rozpatrywana przed jakimkolwiek innym organem międzynarodowym

- trzeba wyczerpać wszystkie środki krajowe

Art.4 => każde zawiadomienie podane jest do wiadomości Państwa strony, któremu zarzuca się naruszenie któregokolwiek postanowienia Traktatu.


Art.5 =>Komitet będzie rozpatrywał zawiadomienia otrzymane zgodnie z niniejszym protokołem, biorąc pod uwagę wszystkie pisemne informację dostarczone mu przez osobę i przez zainteresowane państwo- stronę. Komitet nie będzie rozpatrywał żadnego zawiadomienia otrzymanego od osoby przed upewnieniem się, że ta sama sprawa nie jest już rozpatrywana zgodnie z inną procedurą międzynarodowych badań lub rozstrzygania sporów, a także gdy osoba wyczerpała wszystkie środki dostępne , wewnątrzkrajowe środki zaradcze.

Przykładowe pytanie: Na podstawie jakiego dokumentu można składać indywidualne zawiadomienia do Komitetu Praw Człowieka - odp. Na podstawie protokołu dodatkowego nr 1 do Międzynarodowego Paktu Praw Osobistych i Politycznych.

Terminy istotne:
Komitet przeciwko torturom - 6-miesięcy od wydania decyzji, później odmownie. W Komitecie Praw Człowieka takiego ograniczenia nie ma.

Formularz skargi jest na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości, dla wszystkich Komitetów podobny, nie ma formularza do Komitetu ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet (jest instrukcja co trzeba).
Do organów ONZ wpływają skargi z całego świata, skargi winny być napisane tylko w języku angielskim lub francuskim, wszystkie dokumenty muszą być tłumaczone, są bezpłatne, podpisać może członek rodziny, można wyznaczyć przedstawiciela prawnego lub innego, ale nie ma takiego obowiązku. Zawiadomienie takie nie musi być indywidualne, może być zbiorowe, ale muszą być w nim wymienione wszystkie osoby. Musi być określone, który przepis został naruszony, opisać sytuację, dołączyć ksero dokumentów. Muszą być wykorzystane wszystkie środki krajowe (zwykłe - wyrok I i II instancji - środki nadzwyczajne nie mają tutaj znaczenia, natomiast w postępowaniu administracyjnym dopiero wyrok NSA uprawnia do złożenia zawiadomienia). Rozpatrzenie sprawy trwa ok. 2 lat (nie jest konieczna obecność osobista ani przedstawiciela), nie przyznaje odszkodowań. Komitety to nie sądy, to organy qasi sądowe, wydają orzeczenia, pogląd, opinie.

Komitet UNESCO ds. w dziedzinie oświaty - powstał na mocy Konwencji z 1961 r. przez Polskę uznany na początku lat 90.

Prawa cudzoziemców ( nieobywateli)

Są relacje pomiędzy prawem krajowym, prawem międzynarodowym i prawem UE.

Mniejszość narodowa = obywatele kraju, w którym mieszkają .

PDPC 1948 art. 14

  1. Każdy człowiek ma prawo ubiegać się o azyl i korzystać z niego w innym kraju w razie prześladowania.

  2. Nie można powoływać się na to prawo w przypadku ścigania wszczętego rzeczywiście z powodu popełnienia przestępstwa pospolitego lub czynu sprzecznego z celami i zasadami ONZ.

Sprawy związane z cudzoziemcami należą w zdecydowanej większości do państwa.

Azyl - kiedyś schronienie udzielane wszelkiego rodzaju uciekinierom (także przestępcom) -udzielenie szeroko pojętej ochrony.

Azyl i status uchodźcy - teraz związane jest to ze sobą, dla większości państw status uchodźcy = azyl, w Polsce - nasza Konstytucja wyraźnie oddziela azyl od statusu uchodźcy. W Polsce praktycznie nie udziela się azylu, (ale np. tłumaczom, którzy pomagali Polakom w Iraku udzielono azylu i można ich było otoczyć opieką)

Art. 56 Konstytucji RP

Azyl terytorialny to nie to samo, co azyl dyplomatyczny - staranie się o ochronę w ambasadzie, np. enerdowscy w 1988-89 r.

Deklaracja o azylu terytorialnym - 14.12.1967 - ONZ - nikogo nie wolno zawrócić, nie wpuścić do kraju, jeżeli ubiega się o azyl i prosi o pomoc ( z wyjątkami - przestępca pospolity i ucieka przed karą, zbrodnia przeciwko ludzkości, itp.)

Konwencja Genewska dot. statusu uchodźców ( nie mówi nic o prawie do azylu czy do statusu uchodźcy, mówi kto jest uchodźcą) 1951 r. (Dz. U. z 1991 Nr 119, poz. 515 i 517). Polska jest stroną od 1991 r.

Art. 1 - określenie terminu „uchodźca”

W rozumieniu Konwencji termin ten stosuje się do osoby, która w rezultacie zdarzeń, jakie nastąpiły przed dniem 1 stycznia 1951 roku oraz na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu swojej rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem i nie może tego państwa, albo która nie ma żadnego obywatelstwa i znajdują się na skutek podobnych zdarzeń, poza państwem swojego dawnego stałego zamieszkania nie może lub nie chce z powodu tych obaw powrócić do tego państwa.

Art. 33

  1. Żadne Umawiające się Państwo nie wydali lub nie zawróci w żaden sposób uchodźcy do granicy terytoriów, gdzie jego życiu lub wolności zagrażałoby niebezpieczeństwo ze względu na jego rasę, religię, obywatelstwo, przynależność do określonej grupy społecznej lub przekonania polityczne.

  2. Nie może powoływać się jednakże na dobrodziejstwo niniejszego postanowienia uchodźca, co do którego istnieją podstawy, aby uznać go za groźnego dla bezpieczeństwa państwa, w którym się on znajduje lub który będąc skazanym prawomocnym wyrokiem za szczególnie poważne zbrodnie stanowi niebezpieczeństwo dla społeczeństwa tego państwa.

Prawo ubiegania się o azyl jest prawem zwyczajowym.

Deklaratoryjny charakter statusu uchodźcy - jest czy nie jest uchodźcom, spełnia lub nie spełnia warunki (nie tworzy się nowego uchodźcy tylko potwierdza się jego status), w konwencji nie ma żadnych procedur potwierdzających, w Polsce w postępowaniu administracyjnym (MSWiA). Jest to postępowanie szczególne.

I instancja - Prezes Urzędu ds. Cudzoziemców (w strukturze MSWiA)

II instancja - Rada ds. uchodźców- ciało eksperckie, składające się z 12 osób, kandydatury w połowie są wysuwane przez Min. Spraw Wewnętrznych i Administracji a w połowie przez Min. Spraw Zagranicznych, powoływani przez Premiera - organ niezależny. na jej decyzje skarga do WSA Warszawa i NSA.

Te organy decydują o przyznaniu statusu uchodźcy. Jest bardzo duże orzecznictwo.

Ustawa o udzielaniu ochrony cudzoziemcom na terytorium Polski - 13.06.2003 r.

Art. 33 dotyczy osób już uznanych za uchodźcę, ale też osób które się ubiegają o ten status.

Przyjęto protokół, który znosi te wszystkie daty, limity czasowe i terytorialne (geograficzne). Uchodźcą może być każdy, kto posiada takie cechy:

Wysoki Komisarz ds. uchodźctwa - zajmuje się przede wszystkim tymi konwencyjnymi uchodźcami.

Przesłanki wyłączające, czyli pozytywne, pozwalające na włączenie statusu:

Przesłanki wykluczające nadanie statusu uchodźcy:

Postanowienia niniejszej Konwencji nie mają zastosowania do osoby, w stosunku co do której istnieją poważne podstawy, aby sądzić, że:

Antonio Guterres - Wysoki Komisarz ds. Uchodźców. Siedziba NHCR (Nations High Commissioner for Refugees) znajduje się w Genewie. Jest to organ pomocniczy ONZ, powołany 14 grudnia 1950 r., ma swoje agendy na całym świecie. Wysoki Komisarz udziela ochrony (na dzień dzisiejszy) ok. 120 mln osób. Jego działalność jest skoncentrowana tam gdzie pojawiają się największe problemy (np. w Afryce). Wysoki Komisarz współpracuje z organem państwa, które udziela statusu uchodźcy, może występować w każdej sprawie (np. o dokumenty, w obronie kandydata na uchodźcę), może wizytować obozy dla uchodźców.

Art. 33 KGSU (Konwencji Genewskiej) - zakaz wydalania lub zawracania uchodźcy lub osoby, która ubiega się o status uchodźcy (do kraju gdzie grozi mu np. prześladowanie) to tzw. zasada NON REFOULEMENT - norma prawa zwyczajowego, nie ma znaczenia czy Państwo jest stroną Konwencji Genewskiej. Od zasady non-refoulement dopuszczalne są dwa wyjątki, ujęte w art. 33 Konwencji Genewskiej. Artykuł ten w drugim artykule stanowi, iż można uchylić zasadę non-refoulement w stosunku do uchodźcy, który stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa, lub też, który będąc skazanym wyrokiem prawomocnym za szczególnie poważną zbrodnię stanowi zagrożenie dla społeczeństwa państwa, w którym się znajduje.

Inne dokumenty - 0prócz Konwencji Genewskiej:

Amerykańska Konwencja Praw Człowieka San Jose 1969 r. ( USA nie jest stroną tej Konwencji)

Art. 22 ust. 7

Każda osoba ma prawo zwracać się o azyl oraz uzyskać azyl na obcym terytorium zgodnie z ustawodawstwem danego państwa oraz konwencjami międzynarodowymi, w przypadku gdy jest ścigana za przestępstwa polityczne lub pokrewne przestępstwa pospolite.

Konwencja Praw Dziecka 1989 r.

Art. 22

Państwa Strony podejmą właściwe kroki dla zapewnienia, aby dziecko, które ubiega się o status uchodźcy bądź jest uważane za uchodźcę w świetle odpowiednich przepisów prawa międzynarodowego lub wewnętrznego stosowanego postępowania w przypadku, gdy występuje samo lub towarzyszą mu rodzice bądź inna osoba, otrzymało odpowiednią ochronę i pomoc humanitarną przy korzystaniu z odpowiednich praw zawartych w niniejszej konwencji lub innych międzynarodowych aktach dotyczących praw człowieka oraz innych dokumentach w sprawach humanitarnych, których wspomniane Państwa są stronami.

Afrykańska Konwencja w sprawie specyficznych aspektów uchodźctwa w Afryce.

W Azji nie ma regionalnego systemu ochrony uchodźców.

Europa

1993 - 300 tys. Bośniaków poprosiło o status uchodźcy w Niemczech, Holandii, Belgii, Wielkiej Brytanii i Francji. Z inicjatywy Niemiec, Wspólnota Europejska w 1997 r. przyjęła traktat Amsterdamski. Rada Unii Europejskiej określiła, które państwo jest odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku azylowego.

Konwencja Dublińska - państwo odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku - już nieaktualna. Przyjęto rozporządzenie „Dublin 2” (rozporządzenie przyjęte w 2003 r.) - to państwo, które udzieliło wizy jest odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku azylowego lub to państwo, którego granice cudzoziemiec pierwszą przekroczył. Kolejne Rozporządzenie dotyczy identyfikacji za pomocą odcisków palców. Każdy, kto ubiega się o status uchodźcy musi zostawić swoje odciski palców. Jeżeli ktoś odmówi to nie wszczyna się postępowania.

Dyrektywy

Kwalifikacje zostania uchodźcą (dyrektywa 2004/83/WE):

Art. 9 Akty prześladowania

  1. Akty prześladowania w rozumieniu Art. 1 Konwencji Genewskiej muszą:

    1. być wystarczająco poważne ze względu na swoją istotę i powtarzalność, żeby stwarzały poważne naruszenie praw człowieka, szczególnie praw, których nie można naruszać, zgodnie z art. 15 ust. 2 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności lub

    2. być kumulacją różnych działań, w takich naruszeń praw człowieka, które są wystarczająco poważne ze względu na oddziaływanie na jednostkę w podobny sposób jak zostało to określone w lit. a.

  1. Akty prześladowania określone w ust. 1 mogą między innymi przybierać formę:

    1. aktów przemocy fizycznej i psychicznej, w tym aktów przemocy seksualnej,

    2. środków prawnych, administracyjnych, policyjnych lub prawnych, które same w sobie są dyskryminujące lub które są stosowane w sposób dyskryminujący,

    3. oskarżeń lub kar, które mają charakter nieproporcjonalny lub dyskryminujący,

    4. odmowy zadośćuczynienia sądowego wynikającego z nieproporcjonalnej lub dyskryminującej kary,

    5. oskarżeń lub kar za odmowę odbywania służby wojskowej, w przypadku konfliktu, gdy odbywanie służby wojskowej stanowiłoby przestępstwo lub akt podlegający pod klauzule wyłączające, określone w art. 12 ust. 2

    6. czynów związanych z płcią lub traktowaniem dzieci.

W Dyrektywie kwalifikacyjnej określono również powody prześladowania. Państwa członkowskie przy dokonywaniu oceny powodów prześladowania wezmą pod uwagę następujące elementy:

  1. pojęcie rasy - w szczególności określenie koloru skóry, pochodzenie lub przynależność do określonej grupy etnicznej

  2. pojęcie religii - w szczególności posiadanie przekonań teistycznych, nieteistycznych lub ateistycznych, branie udziału lub jego brak w formalnych praktykach religijnych,

  3. pojęcie narodowości - nie jest ograniczone do obywatelstwa lub jego braku, lecz obejmuje w szczególności członkostwo grupy określone przez kulturalną, etniczną lub językową tożsamość, wspólne pochodzenie geograficzne lub przekonania polityczne,

(Polska ustawa o ochronie cudzoziemców i dyrektywa kwalifikacyjna)

Kwalifikacje dla ochrony uzupełniającej

Art. 15 Poważna krzywda

Poważna krzywda obejmuje:

  1. karę śmierci lub egzekucję: lub

  2. tortury lub niehumanitarne, lub poniżające traktowanie lub karanie wnioskodawcy w państwie pochodzenia, lub

  3. poważne i zindywidualizowane zagrożenie życia ludności cywilnej lub poszczególnych osób, wynikające z przemocy o charakterze niedyskryminującym, w sytuacjach międzynarodowych lub wewnętrznych konfliktów zbrojnych.

Polska ustawa o uco

W jednym postępowaniu administracyjnym mogą być wydane różne decyzje. Jeżeli ktoś nie spełnia przesłanek do zostania uchodźcą, to organ administracji powinien sprawdzić czy ta osoba nie podlega ochronie uzupełniającej, a jeżeli nie spełnia kryteriów to organ powinien rozpatrzyć czy ta osoba nie powinna dostać zezwolenia na pobyt tolerowany.

Ochrona czasowa - udziela się jej masowo (np. 100 tys. Białorusinów na granicy Polski), można jej udzielić po podjęciu decyzji przez Radę UE, dopiero później wciela się ochronę. Jest udzielana na okres 1 roku i oznacza zapewnienie schronienia, wyżywienia i prawa do nauki dla dzieci.

Status uchodźcy - w Polsce składanych jest ok. 10 tys. wniosków na rok, wnioski składa się na granicy lub w placówce służby granicznej zaraz po przyjeździe. Straż Graniczna przekazuje sprawę do Urzędu ds. Cudzoziemców (w terminie 3 dni), a osoby starające się odsyła do Centralnego Ośrodka ds. Cudzoziemców. Tam trzeba się zarejestrować, przejść badania lekarskie. Pobyt w Ośrodku trwa kilka tygodni lub miesięcy, później osoby te wysyłane są do ośrodków pobytowych (w Polsce najwięcej takich ośrodków jest wokół Warszawy). Osoba wypełnia formularz (ze zdjęciem), jedna rodzina może złożyć jeden wspólny formularz. Pytania zadawane dot. dokumentów, wizy, jaką drogą przyjechali, czy byli prześladowani, czy siedzieli w więzieniu, czy była torturowana, czy należy do jakiejś partii, jaki jest jej stan zdrowia, czy ma jakieś wyroki sądowe, itp. Formularze składa się oficjalnie w języku angielskim, rosyjskim lub francuskim. 90% wniosków składają Czeczeńcy - najczęściej niedostają statusu uchodźcy, ale ochronę uzupełniającą. Warunki socjalne są praktycznie takie same, mają za to inne dokumenty podróży (uchodźcy są ważne na cały świat, tak jak polski paszport, a w ochronie uzupełniającej trzeba się za każdym razem starać o paszport i wizę).

Pobyt tolerowany - jeżeli wydalenie mogłoby nastąpić jedynie do kraju, w którym zagrożone byłoby jego prawa do wolności osobistych (do życia, wolności i bezpieczeństwa osobistego). Toleruje się pobyt tej osoby, jest legalnie na terenie kraju, ale nie przysługują jej żadne świadczenia, nie wchodzi w żadne programy integracyjne. Jest to też sytuacja cudzoziemców, których nie da się wydalić. Jest przyznawany także członkom rodziny obywateli polskich,

Ochrona uzupełniająca i pobyt tolerowany są ściśle związane z ochroną praw człowieka (to jest reżim ochrony praw człowieka) - łącznik pomiędzy prawami człowieka a prawem imigracyjnym.

Prawa cudzoziemców w Polsce są regulowane przez:

  1. Konstytucja RP - art. 37 dot. osób, które nielegalnie przebywają w Polsce i art. 52

  2. ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach- kwestie wszystkich, którzy są obywatelami państw trzecich i nie ubiegają się o ochronę

  3. ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP, - dot. wszystkich, którzy są obywatelami państw trzecich i ubiegają się o ochronę

  4. sprawy socjalne tych, którzy otrzymali status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą regulują ustawy pomocy społecznej

  5. ustawa z dnia 14 lipca 2007 r. o wjeździe na terytorium RP, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich UE i członków ich rodzin, tj. - dot. zasad pobytu na terytorium Polski, podejmowania pracy przez obywateli UE oraz członków ich rodzin, którzy nie są obywatelami UE oraz obywateli państw należących do EOG i członków ich rodzin. - dot. zasad pobytu na terytorium Polski przez obywateli UE, ale także członkowie rodzin, którzy nie są obywatelami UE oraz obywatele Europejskiego Obszaru Gospodarczego (obywatele Szwajcarii, Lichtensztajnu, Norwegii) i członkowie ich rodzin.

Do zapamiętania:

  1. Art. 14 i jak ujęte jest prawo do azylu

  2. Czym się różni lub czym się nie różni azyl od statusu uchodźcy

  3. Jakie dokumenty dotyczą udzielania ochrony międzynarodowej (Powszechna Deklaracja Praw człowieka, ONZ Deklaracja o azylu terytorialnym z 1967 r., Amerykańska Konwencja praw człowieka, Konwencja praw dziecka, Karta Praw Podstawowych UE,

  4. Konwencja Genewska - szczególnie przesłanki z art. 1

  5. Czym zajmuje się Wysoki Komisarz ds. uchodźców

  6. Jakie są przepisy polskie dot. cudzoziemców (szczególnie o udzielaniu ochrony)

OCHRONA PRAW CZŁOWIEKA W EUROPIE

KBWE- OBWE

Helsinki 1975 Akt Końcowy

III koszyk

Współpraca w dziedzinie humanitarnej i dziedzinach pokrewnych - odniesiono się do zagadnień związanych z kontaktami międzyludzkimi, informację i współpracę w dziedzinie kultury i edukacji.

Mamy 3 systemy ochrony praw w Europie. Pierwsza jest w ramach Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, drugi to jest system Rady Europy (absolutnie najważniejszy) i trzeci to jest system Unii Europejskiej. Te dwa ostatnie coraz bardziej się do siebie zbliżają.

Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie - nie ma państw członkowskich, są tylko państwa uczestniczące. W ramach tej organizacji nie przyjmuje się żadnych konwencji międzynarodowych, wydawane są wyłącznie akty o charakterze politycznym - porozumienia nie wiążące prawnie tylko politycznie.

OBWE przekształciło się z Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (proces rozbrojeniowy, proces nawiązywania dialogu między wschodem i zachodem) - 1975 r. Helsinki. Powstało w 1992 r. z tej Konferencji, ma specyficzne podejście do praw człowieka - koncentruje się np. na współpracy humanitarnej, przekazywaniu informacji.

Dokument Kopenhaski o ludzkim wymiarze KBWE - Kopenhaga 1990 r. - nie wiążący prawnie. Zawiera katalog praw, ale przede wszystkim należących do mniejszości narodowych. Państwa są zobowiązane do ochrony tożsamości etnicznej, kulturowej, językowej i religijnej mniejszości narodowych na swoim terytorium. W tym celu podejmą niezbędne działania po konsultacji z organizacją mniejszości (art. 33). Państwa zobowiązane są do ułatwienia posługiwania się językiem ojczystym, do wychowywania dzieci we własnej kulturze, itp.

W ramach OBWE stworzono pewne mechanizmy, które miały na celu zapobieganie konfliktom, przede wszystkim na tle etnicznym, narodowościowym.

Mechanizm moskiewski 1991 r. - przykład wczesnego ostrzegania i alarmowania.

Polega na wysyłaniu misji sprawozdawców lub ekspertów do państwa, w którym mają być naruszane podstawowe prawa i wolności. Organizacja dysponuje listą ekspertów i sprawozdawców. Na drodze dyplomatycznej państwa członkowskie próbują zażegnać spór.

Budapeszt 1994 r.

Przekształcenie KBWE w OBWE - funkcjonuje od 1995 r. (jako organizacja - nie komitet). Powstało kilka urzędów, które zajmują się prawami człowieka.

Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka: (znajduje się także w Warszawie)

- implementacja (funkcja kontrolna) ludzkiego wymiaru praw człowieka

- spotkania implementacyjne

- promocja praw człowieka

- punkt kontaktowy ds. Romów i Syntii

- monitoring (screening) jak państwa przestrzegają praw człowieka.

OBWE - ochrona praw człowieka to przede wszystkim mechanizmy polegające na ostrzeganiu. Dokument Kopenhaski, instytucje OBWE, między innymi BIDiPC, który zajmuje się monitorowaniem.

Wysoki Komisarz OBWE ds. Mniejszości Narodowych - prowadzi stałe badania w jaki sposób są przestrzegane prawa mniejszości w danym państwie:

- wczesne ostrzeganie

- wczesne alarmowanie

- misje

- raporty

- monitorowanie

- „silent diplomacy” - metoda cichej dyplomacji.

Przedstawiciel OBWE ds. Wolnych Mediów

- wczesne ostrzeganie

- wczesne reagowanie

- zbieranie informacji

- działania promocyjne

Rada Europy (w największym stopniu zajmuje się ochroną praw człowieka w Europie, ochrona ta jest wpisana w statut RE z 1949 r. siedziba Strasburg) została utworzona, aby:

- chronić prawa człowieka, bronić demokracji parlamentarnej i rządów prawa,

- rozwijać porozumienie o zasięgu kontynentalnym w celu ujednolicenia praktyki społecznej i prawnej poszczególnych państw

- promować świadomość europejskiej tożsamości opartej

Organy Główne RE

  1. Komitet Ministrów - składa się z 47 Ministrów Spraw Zagranicznych lub ich zastępców rezydujących w Strasburgu. Jest organem decyzyjnym Organizacji. Ma szczególną rolę w kontroli przestrzegania praw człowieka.

  2. Zgromadzenia Parlamentarne - 636 członków (318 przedstawicieli i 318 zastępców) z 47 parlamentów krajowych oraz o statusie gościa specjalnego. Na forum przyjmowane są rezolucje, ale przede wszystkim Konwencje dot. praw człowieka.

  3. Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych RE - złożony z Izby Władz Lokalnych i Izby Regionów - zajmuje się sprawami samorządowymi.

  4. 1800-osobowy skład sekretariatu, na którego czele stoi Sekretarz Generalny, który koordynuje i kieruje wszystkimi pracami.

Organy Konwencyjne związane z RE (powstały na mocy konwencji, nie są organami statutowymi).

  1. Europejski Trybunał Praw Człowieka - EKPC - 1950

  2. Europejski Komitet Zapobiegania Torturom - EKZTPNTK 1987

  3. Komitet Niezależnych Ekspertów - EKS 1961/1997

  4. Komitet Doradcy ds. Konwencji Ramowej o Ochronie Mniejszości Narodowych - 1995

Wysoki Komisarz RE ds. Praw Człowieka

Kompetencje:

Prawo (czyli co jest przyjmowane na forum RE):

(rezolucje skierowane są do państw członkowskich, rekomendacja do innych organów)

Europejska Konwencja Praw Człowieka ( pełna nazwa Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, w skrócie EKPC) + Protokoły Dodatkowe

Przyjęta w Rzymie w 1950 r., protokoły dodatkowe są tak samo ważne jak Konwencja.

Podstawowe prawa przyjęte w Konwencji (później dopisywano inne w PD)

Protokoły dodatkowe

Protokół nr 1 (1952 r.)

Ochrona własności prywatnej

Prawo do nauki

Prawo do wolnych wyborów

Protokół nr 4 (1963 r.)

Zakaz pozbawiania wolności za długi

Prawo swobodnego poruszania się

Zakaz wydalania własnych obywateli

Zakaz zbiorowego wydalania cudzoziemców

Protokół nr 6 (1983 r.)

Zakaz kary śmierci w czasie pokoju

Protokół nr 7 (1984 r.)

Gwarancje proceduralne przy wydalaniu cudzoziemców

Prawo do odwołania w sprawach karnych

Odszkodowanie za niesłuszne skazanie

Zakaz ponownego sądzenia lub karania

Równość małżonków w sferze cywilno-prawnej

Protokół nr 12 (2000 r.)

Ogólny zakaz dyskryminacji

Protokół nr 13 (2002 r.)

Całkowity zakaz kary śmierci (także w czasie wojny)

Podpisano już 14 Protokołów Dodatkowych do EKPC, natomiast protokoły o nr 1, 4, 6, 7, 12, 13 dotyczą merytorycznie praw człowieka. Polska nie przystąpiła do protokołu 12 i 13.

PD nr 12 - ogólny zakaz dyskryminacji z różnych względów, (u nas problem z niepełnosprawnymi, ze szkołami niepublicznymi, dyskryminacja z powodu wieku, itp.)

PD nr 13 - całkowity zakaz kary śmierci, także w czasie wojny.

Rada Europy - zakaz tortur ma szczególne znaczenie i jest szeroko rozumiany (ludobójstwo, dyskryminacja rasowa - przepisy ius cogens prawa międzynarodowego , w Europie takim prawem jest zakaz tortur).

Wydalenie kogoś do kraju, gdzie nie może być poddany prawidłowemu leczeniu - to też tortury w rozumieniu EKPC.

W EKPC nie ma ani jednego słowa o godności człowieka, pojawiło się dopiero w protokole 13 (2002) przy okazji kary śmierci.

Europejski Trybunał Praw Człowieka jest sądem międzynarodowym i ma tylu sędziów ile jest państw członkowskich (47).

Mechanizm kontrolny ETPC

Art. 22 - wybór sędziów

Sędziów wybiera Zgromadzenie Parlamentarne w odniesieniu do każdej Wysokiej Układającej się Strony, większością głosów, z listy trzech kandydatów przedstawionych przez Wysoką Układającą się Stronę.

Art. 23 Kadencja i odwołanie

1. Sędziowie są wybierani na okres dziewięciu lat. Nie mogą oni być wybierani ponownie.

2. Kadencja sędziów upływa z chwilą osiągnięcia przez nich wieku 70 lat.

3. Sędziowie sprawują swój urząd do czasu ich zastąpienia. Zajmują się oni jednak nadal sprawami, które zaczęli rozpoznawać.

4. Żaden sędzia nie może być odwołany z urzędu, chyba że pozostali sędziowie postanowią większością dwóch trzecich głosów, że sędzia ten przestał spełniać stawiane wymogi.

Art. 26 Skład jednego sędziego, komitety, Izby i Wielka Izba

1. W celu rozpatrzenia wniesionych spraw Trybunał zasiada w składzie jednego sędziego, komitetów trzech sędziów, Izb siedmiu sędziów i Wielkiej Izby siedemnastu sędziów. Komitety tworzone są przez Izby Trybunału na czas wyznaczony.

2. Na wniosek Zgromadzenia plenarnego Trybunału, Komitet Ministrów może, na zasadzie jednomyślnej decyzji i na czas wyznaczony, zmniejszyć do pięciu liczbę sędziów w Izbach.

3. Zasiadając jednoosobowo sędzia nie rozpatruje skarg przeciwko Wysoko Układającej się Stronie, z ramienia której został wybrany.

4. W składzie Izby i Wielkiej Izby zasiada z urzędu sędzia wybrany z ramienia zainteresowanej Wysokiej Układającej się Strony. W przypadku braku takiego sędziego albo gdy sędzia taki nie jest w stanie zasiadać, funkcję sędziego pełni inna osoba wybrana przez Przewodniczącego Trybunału z listy uprzednio przedłożonej przez tę Stronę.

5. W składzie Wielkiej Izby zasiadają także: Przewodniczący Trybunału, wiceprzewodniczący, Przewodniczący Izb oraz inni sędziowie wybrani zgodnie z regulaminem Trybunału. W przypadku przekazania sprawy do Wielkiej Izby w trybie artykułu 43 żaden sędzia ze składu Izby, która wydała wyrok, nie zasiada w składzie Wielkiej Izby, z wyjątkiem Przewodniczącego Izby i sędziego, który zasiadał z ramienia zainteresowanej Wysokiej Układającej się Strony.

ETPC - skład 47 sędziów, sędzia polski Lech Garlicki, sędziowie wybierani na 9 lat, nie ma możliwości reelekcji, trzeba spełniać określone warunki moralne oraz posiadać określone kompetencje, orzekać może 1 sędzia, Komitet w składzie 3 lub 7 sędziów, Wielka Izba -17 sędziów. W przypadku, gdy skład jest siedmioosobowy można zmniejszyć go do 5 sędziów (gdy do rozstrzygnięcia jest mały problem, prosta powtarzająca się sprawa). Skład 7-osobowy może przesłać sprawę do Wielkiej Izby. Jeżeli mamy do czynienia z badaniem dopuszczalności skargi może być 1 sędzia lub Komitet składający się z 3 sędziów, nie może to być sędzia z kraju z którego pochodzi skarga, przy orzekaniu już tak. Wyłączenie sędziów - np. polski sędzia przy sprawach lustracyjnych.

Kompetencje sędziów

  1. stwierdzenie czy skarga dopuszczalna czy nie, spełnia warunki lub nie, może skreślić z porządku, jeżeli kwestie bardziej skomplikowane to może przekazać do Komitetu 3 sędziów lub do Izby w celu rozpatrywania. Skarga może być skreślona na każdym etapie (np. skarga niedopuszczalna, skarżący wycofał skargę).

Artykuł 31

Kompetencje Wielkiej Izby

Wielka Izba:

a) rozstrzyga skargi wniesione albo w trybie artykułu 33 lub 34, jeśli Izba zrzekła się właściwości na podstawie artykułu 30, albo - jeśli sprawa została jej przekazana - w trybie artykułu 43,

b) postanawia w kwestiach przekazanych Trybunałowi przez Komitet Ministrów zgodnie z artykułem 46 ustęp 4 oraz

c) rozpatruje wnioski o wydanie opinii doradczych, przedłożone w trybie artykułu 47.

- dużo większa kontrola orzeczeń, wyrok przekazywany Komitetowi Ministrów, kontrola orzeczeń łącznie z wnioskiem o wykluczenie państwa z RE lub zawieszenie w prawach członkowskich,

- Wielka Izba rozpatruje wnioski o wydanie opinii doradczych

- rozstrzyga sprawy w trybie odwoławczym

Kompetencje Trybunału

  1. wydaje opinie doradcze - dotyczące interpretacji postanowień EKPC - ale jeżeli postępowanie to nie opinia.

  2. ma prawo rozstrzygania skarg międzypaństwowych

  3. rozpatruje skargi indywidualne - człowiek kontra państwo

Dopuszczalność skargi

  1. po wyczerpaniu wszystkich środków odwoławczych krajowych -skarga musi zostać wniesiona w ciągu 6-ciu miesięcy od daty podpisania ostatecznej decyzji (są okoliczności uzasadniające późniejsze złożenie np. brak uzasadnienia wyroku na piśmie)

  2. musi dotyczyć państwa strony

  3. musi dotyczyć prawa z Konwencji lub Protokołu Dodatkowego

  4. skarga nie może być anonimowa, musi być podpisana, musi być napisana przez osobę pokrzywdzoną lub przez opiekuna prawnego

  5. nie może to być skarga, która była już rozpatrywana przez ETPC lub inne organy międzynarodowe

  6. skarga nie może być sprzeczna z postanowieniami konwencji (nadużycie prawa do skargi)

Wyczerpanie wszystkich środków krajowych, w sprawach:

W przypadku przewlekłości postępowania nie musimy korzystać ze wszystkich środków, ale musimy przedstawić dowody że została złożona skarga na przewlekłość postępowania sądowego do sądu krajowego, zgodnie z ustawą z 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (nie dot. spraw administracyjnych). Wysłanie skargi do Rzecznik Praw Obywatelskich nie wpływa na wyczerpanie środków krajowych - RPO jest poza strukturą.

Protokół 14 wprowadził przesłankę, która pozwala na stwierdzenie, że skarga jest niedopuszczalna - skarżący nie doznał znacznego uszczerbku, chyba że poszanowanie praw człowieka w rozumieniu Konwencji i jej Protokołów wymaga rozpatrzenia skargi.

Protokół ten wprowadza również większy udział strony trzeciej w postępowaniu- interwencje np. Komisarza Praw Człowieka RE, który może przedkładać pisemne uwagi czy uczestniczyć w obradach, organizacji pozarządowych, ekspertów, itp.

Istnieje możliwość polubownego załatwienia sprawy do czego Trybunał będzie dążył. W takim przypadku sprawa zostaje skreślona.

Protokół 14 wprowadza też kontrolę wyroków, zakładając bardzo ścisłą współpracę pomiędzy Trybunałem a Komitetem Ministrów, który czuwa nad wykonaniem wyroku.

Skarga jest dostępna na stronie RPO, Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Ministerstwa Sprawiedliwości, polskiej stronie Rady Europy.

Skarga składana jest przeciwko stronie, i tak np. Polak może skarżyć Niemcy, Hiszpanię, Francję, itp. a Polska może być skarżona przez cudzoziemca.

Skarga wypisujemy w języku polskim. Na etapie badania dopuszczalności skargi nie ma potrzeby angażowania adwokata. Gdy skarga zostaje zarejestrowana pojawia się problem ustanowienia pełnomocnika. Można poprosić Trybunał o wyznaczenie adwokata (nic nie kosztuje) albo sami ustanawiamy pełnomocnika.

ETPC ma prawo orzekać o odszkodowaniach i w formularzu skargi możemy się tego domagać.

Unia Europejska

Traktat Unii Europejskiej 1992 Artykuł F

  1. Unia szanuje tożsamość narodową Państw Członkowskich.

  2. Unia zapewnia sobie środki niezbędne do osiągnięcia swych celów i prowadzenia swych polityk.

Droga Europy do UE wiodła przez EKPC .

Karta Praw Podstawowych UE

Nicea 2000 r. - katalog praw, którymi kieruje się UE w swoim postępowaniu.

2007 r. Traktat Lizboński - zapowiedź przystąpienia całej UE do EKPC.

KPP obowiązuje w ramach UE, weszła w skład Traktatu Lizbońskiego (prawo pierwotne), wiąże wszystkie kraje UE z wyjątkiem Polski i Wlk Brytanii. Zawiera wiele praw gospodarczych, społecznych i socjalnych. Zawiera także prawa europejskie - np. prawo do głosowania w wyborach samorządowych obywateli UE, prawo do ochrony dyplomatycznej i konsularnej, prawo petycji do Parlamentu Europejskiego, prawo wniesienia skargi do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich.

ERPO - bada skargi złożone na niewłaściwe administrowanie w instytucjach i organach UE jak np. Rada UE, Komisję Europejską, Parlament Europejski, wyjęty jest Trybunał Sprawiedliwości Sąd I Instancji oraz Sąd ds. Służby Publicznej wykonujących swoje funkcje sądowe.

Kompetencje:

Niewłaściwe administrowanie - gdy instytucja nie działa zgodnie z prawem, nie respektuje zasad dobrej administracji lub działa z naruszeniem praw człowieka.

Skargę składa się w języku narodowym, pocztą zwykłą, faksem lub pocztą elektroniczną. Formularz dostępny jest w Biurze Europejskim Rzecznika lub na stronie internetowej ERPO.

Agencja Praw Podstawowych UE (2007) zastąpiła Europejskie Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii, posiada inicjatywę ustawodawczą, monitoruje stan przestrzegania praw człowieka w UE, pisze raporty.

Europejski Komitet Przeciwko Torturom Nieludzkiemu Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (1987) - ważny, w charakterze absolutnym, ius cogens, nie ustanawia żadnych nowych praw, stoi na straży art. 3 Europejskiej Konwencji, monitoruje przestrzeganie zakazu przeciwko torturom, ma prawo do wizytowania, bada sytuacje w aresztach deportacyjnych, sporządza i ogłasza raporty.

Na egzamin przynieść dowód tożsamości ze zdjęciem (może być indeks) - będą sprawdzane przy wejściu.

Pytania ogólne o OBWE - wiedzieć o Wysokim Komisarzu i Przedstawicielu OBWE, wymienić na czym polega jego działanie.

Kilka pytań z protokołu 14 na egzaminie.

EKPC i Karta Praw Podstawowych do przeczytania na egzamin - będą pytania.

Pytania o art. 3 EKP

4


Wyszukiwarka