Diagnostyka - Analityka; ćwiczenia, analityka kliniczna chorób psów i kotów


ANALITYKA KLINICZNA

Ćw.1 Wprowadzenie

Analityka kliniczna

Cel diagnostycznych badań laboratoryjnych

Metody badań laboratoryjnych

Dobór metod pomiarowych

Rodzaje błędów w analityce

Błędy przedanalityczne

Wpływ negatywny antykoagulantów

Składnik krwi

heparyna

EDTA

cytrynian

szczawian

fluorek

Fosfotaza kwaśna

 

 

 

wzrost

wzrost

Fosfotaza zasadowa

 

 

 

spadek

spadek

Amylaza

 

 

wzrost

wzrost

wzrost

Bilirubina

 

 

spadek

 

 

Mocznik

 

 

 

 

spadek

Wapń

spadek

spadek

spadek

spadek

 

Cholesterol

 

 

 

spadek

 

Dehydrogenza mleczanowa

 

 

 

spadek

 

Zmiany aktywności wybranych enzymów w niektórych chorobach wątroby i dróg żółciowych

 

AST

ALT

GLDH

GGT

ALP

CHE

Zapalenie ostre

↑↑↑

↑↑↑

↑↑

↑↑

↑↑

↓0

Zapalenie przewlekłe

↑↑

↑↑

↑↑↑

Marskość

↑↑

↑0

0

↑↑

↓↓

Żółtaczka mechaniczna

↑↑

↑↑ ↑↑

↑↑↑↑

0

Rak wątroby

↑0

↑↑

↑↑↑↑

↓0

Błędy a

nalityczne

Wiarygodność wyniku jest miarą zgodności z wartością rzeczywistą

Błąd systematyczny (błąd dokładności)

Kryteria dopuszczalności błędu

Zapobieganie błędom analitycznym

Błędy postanalityczne

Materiał do badań laboratoryjnych

Pobieranie materiału- krew

Wskazania

Rodzaje antykoagulantów i ich zastosowanie

Wpływ negatywny antykoagulantów

Najczęstsze przyczyny hemolizy krwi

Wpływ hemolizy na wyniki

oznaczanie i przechowywanie próbki

oznaczanie i przechowywanie próbki

Przechowywanie surowicy przed poszczególnymi badaniami

Profile (konstelacje) metaboliczne w diagnostyce laboratoryjnej

Diagnostyka enzymologiczna

Enzymy wskaźnikowe- wzrost

Enzymy sekrecyjne/ekskrecyjne

Enzymy cytoplazmatyczne- ALT, LDH

Enzymy mitochondrialne- AST, GLDH

Zmiany aktywności wybranych enzymów w niektórych chorobach wątroby i dróg żółciowych

Profil hematologiczny

Profil krzepnięcia krwi

Profil wątrobowy

Profil trzustkowy

Profil nerkowy

Profil neurologiczny

Profil mięśniowy

Profil przedoperacyjny

Profil zaleganiowy (bydło)

Kondycja fizyczna konia

Kondycja fizyczna bydła

Wyniki

Badanie moczu- właściwości fizyczne i chemiczne. Mikroskopowe badanie osadu moczu

Iwona Taszkun, Jan Marczuk

Wydział Medycyny Weterynaryjnej w Lublinie

Diagnostyka nefrologiczna

Funkcje nerek

Gatunek

Dobowa obj. moczu w l

bydło

8,8-22,6 (14,2)

konie

2,0-11,0 (4,7)

owce, kozy

0,5-2,0 (1,0)

świnie

2,0-6,0 (4,0)

psy

0,5-2,0 (1,0)

koty

0,2-0,5 (0,3)

Produkcja moczu

Wytwarzanie moczu

Wytwarzanie moczu

Wytwarzanie moczu

Wytwarzanie moczu ostatecznego

ADH (hormon antydiuretyczny przysadkowy)

Regulacja hormonalna gospodarki wodno-elektrolitowej- Na+

Regulacja gospodarki potasowej

Skład moczu ostatecznego o osmolalności 40-1400 mosmol/kg

Przy prawidłowej funkcji kanalików nerkowych resorpcja Na+ jest równoważona zwiększonym wydalaniem H+ w zamian za oszczędzanie K+

Patobiochemia chorób nerek

Wpływ chorób nerek na skład osocza krwi i moczu zależy od zaburzeń kłębuszkowych i kanalikowych i liczby uszkodzonych nefronów

Zaburzenia przesączania przy prawidłowej czynności kanalików nerkowych

W przypadku zmniejszonego przepływu zmniejsza się wydalanie Na+ z moczem (hiponatremia).

Reakcyjne pobudzanie wydzielania ADH zwiększa osmolalność i stężenie mocznika w moczu

Zaburzenia przesączania przy prawidłowej czynności kanalików nerkowych- przyczyny

Zaburzenia czynności kanalików nerkowych przy prawidłowym przesączaniu

Zaburzenia czynności kanalików nerkowych przy prawidłowym przesączaniu- następstwa

Zespoły kliniczne w chorobach nerek

Diagnostyka laboratoryjna w nefrologii

Wskazania do badania moczu:

Badanie moczu- właściwości fizyczne i chemiczne

Oznaczanie objętości moczu

Interpretacja

Barwa, przejrzystość, zapach

Interpretacja -barwa

Interpretacja - przejrzystość

Ciężar właściwy moczu

Interpretacja- c.wł (urometr- 20 st. C)

pH moczu

Interpretacja- pH

Oznaczanie białka w moczu

Próba z kwasem sulfosalicylowym

Białkomocz nerkowy

Białkomocz pozanerkowy

Oznaczanie cukru w moczu

Cukier w moczu

Oznaczanie związków ketonowych w moczu

Próba Rothera

Interpretacja- ciała ketonowe

Wykrywania krwi, barwników krwi i żółci w moczu

Próba benzydynowa (hematuria, hemoglobinuria)

Hemoglobinuria/mioglobinuria

Bilirubina w moczu- fizjologicznie rdzeń porfirynowy hemoglobiny powinien być związany z kwasem glukoronowym i wydalony z żółcią

Mikroskopowe badanie osadu moczu

dr n. wet. Iwona Taszkun
dr n. wet. Jan Marczuk

Badanie mikroskopowe osadu moczu

Badać środkową porcję rannego moczu tj pobranego 8 godzin bez podaży płynów.
Czas od pobrania -1 godzina lub przetrzymywać w lodówce 24 godziny

Interpretacja wyników

Pojedyncze (do 10/1)zapalenie dróg wyprowadzających

Pole usiane- zapalenie miedniczek nerkowych, zap. gruczołu krokowego

W moczu kwaśnym- mają widoczne jądro komórkowe

W moczu zasadowym są trudne do rozpoznania i połyskliwe przypominają kulki tłuszczu

Krwinki w moczu

Krwinki czerwone i białe o osadzie moczu

Interpretacja wyników- komórki nabłonkowe

Płaskie- duże, nieregularne, wielokątne z małym jądrem- pęcherz moczowy, cewka moczowa

Przejściowe - małe o ziarnistej budowie kształtu łzy -głębsze warstwy pęcherza moczowego, cewki moczowej, moczowody, miedniczki nerkowe

Nerkowe- większe od leukocytów o dużym jądrze i ziarnistej cytoplazmie. W przeciwieństwie do leukocytów nie chłoną płynu Lugola. Świadczą o procesach patologicznych- kanaliki nerkowe (śródmiąższowe zapalenie nerek)

Komórki nabłonkowe

Komórki przejściowe

komórki nowotworowe

Wałeczki prawdziwe- odlewy kanalików nerkowych- pętli Henlego powstałe na skutek odkładania się mukoprotein wydzielanych przez nabłonek kanalików

Obecność wałeczków można traktować jako wskaźnik uszkodzenia nerek

Ewolucja wałeczków nerkowych

Wałeczek hialinowy

Wałeczek leukocytarny

Wałeczek tłuszczowy

wałeczki woskowe i ziarniste

Wałeczki rzekome

Nieupostaciowane składniki osadu- pH kwaśne

Nieupostaciowane składniki osadu- pH zasadowe

Wygląd morfotyczny soli w moczu

Szczawian wapnia w osadzie moczu

Węglan wapnia w osadzie moczu

Kryształy struwitowe

Kryształy bilirubiny

Bakterie w osadzie moczu

Nitki grzybni w osadzie moczu

Jaja pasożytów

Diagnostyka laboratoryjna chorób trzustki oraz cukrzycy koni i bydła mlecznego

Dr Iwona Taszkun, Dr Jan Marczuk

Zakład Chorób Wewnętrznych Zwierząt Gospodarskich i Koni

Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych Zwierząt

Choroby trzustki (głównie psy, koty)

Diagnostyka chorób trzustki

Metody diagnostyki chorób trzustki

Amylaza we krwi

Wartości referencyjne:

Pies 300 - 2 000 U/L

Kot do 1 500 U/L

Amylaza - przyczyny wzrostu we krwi

Lipaza we krwi

Pies do 500 U/L

Kot do 250 U/L

Lipaza - przyczyny wzrostu

UWAGA !

Przy podwyższonej aktywności lipazy należy ozna- czyć aktywność amylazy (pancreatitis), mocznika lub kreatyniny (niewydolność nerek) lub ALT, AST, GLDH (uszkodzenie wątroby)

Lipaza - przyczyny wzrostu.

TLI - trypsyn-like immunoreactivity

TLI - trypsyn-like immunoreactivity

PLI - pancreatic lipaze immunoreactivity

Badanie mikroskopowe kału

Badanie kału -wykrywanie tłuszczu

Badanie kału wykrywanie włókien mięśni

Badanie kału na aktywność trypsyny trzustkowej- Test filmowy (kliszowy)

Cukrzyca u koni i bydła mlecznego

Objawy i diagnostyka laboratoryjna

Cukrzyca - istota choroby i występowanie

Pod pojęciem cukrzycy rozumiemy stan przewlekłej hiperglikemii, który jest wynikiem oddziaływania czynników genetycznych, środowiskowych, infekcyjnych oraz predylekcji osobniczych.

Endokrynopatia najczęściej występuje u kotów, u psów na 2 miejscu po hipotyreozie, sporadycznie u koni, przeżuwaczy - słaba wykrywalność i łagodny przebieg

U koni najczęściej występuje u kucyków i samic

Trzustka i jej znaczenie w patogenezie cukrzycy

Część wewnątrzwydzielnicza trzustki stanowi 3% masy narządu

Trzustka wydziela następujące hormony:

Komórki α (alfa) - glukagon

Komórki β (beta) - insulinę

Komórki δ (delta) - somatostatynę hormon hamujący sekrecję prolaktyny, somatotropiny i TSH

Tkankami docelowymi dla insuliny są: tkanka tłuszczowa, mięsnie szkieletowe, wątroba (insulina usprawnia przejście glukozy do komórek i jej fosforylację

Trzustka i jej znaczenie w patogenezie cukrzycy

U koni wzrost stężenia insuliny po dożylnym lub doustnym obciążeniu glukozą jest opóźniony nawet o 3 godz. w porównaniu do innych zwierząt

Utrzymywanie normoglikemii wynika nie tylko z działania samej insuliny ale także z działania jej antagonistów: hormon wzrostu, kortyzol, adrenalina glukagon, tyroksyna, estrogeny, progestageny. Nadmiar tych hormonów prowadzi do hiperglikemii.

Rodzaje cukrzycy u koni i bydła

Rodzaje cukrzycy u koni i bydła.

Objawy kliniczne cukrzycy

Badania laboratoryjne w cukrzycy koni

Badanie laboratoryjne w cukrzycy krowy

Badanie laboratoryjne w cukrzycy krowy

Badany parametr

Krowy z cukrzycą

Krowy zdrowe

Glukoza [mmol/L]

>10

2,5 - 5,8

Insulina [ၭU/mL]

<1,0

5,0 - 25,0

Glukagon [pg/mL]

>350

70 - 95

Fruktozamina [ၭmol/L]

>450

200 - 250

HbA1C [%]

>10

6,5 - 8,5

Rozpoznawanie cukrzycy

Dożylny test tolerancji glukozy (metoda przeprowadzenia badania)

Krzywe glikemiczne u konia zdrowego i chorego po dożylnym teście tolerancji glukozy

Diagnostyka różnicowa

Hiperglikemia i glikozuria w przebiegu

INSULINA

INSULINA

INSULINA

Wartości referencyjne

Konie 70 - 140 pmol/L

Krowy 5 -25 μU/mL

Psy 18,9 - 122,6 pmol/L

Koty 34 - 194 pmol/L

Współczynniki przeliczeniowe

µg/l x 172,1 = pmol/L

pmol/L x 0,0058 = µg/l

Leczenie

Suplementy żywieniowe w cukrzycy u ludzi

Diagnostyka laboratoryjna chorób przewodu pokarmowego

Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych Zwierząt AR Lublin

Dr Jan Marczuk

Dr Iwona Taszkun

Funkcje przewodu pokarmowego

Hormony żółądkowo-jelitowe

Trawienie

Wchłanianie zależy od

Jelita cienkie

Jelita grube

Zaburzenia funkcji przewodu pokarmowego

Zaburzenia funkcji przewodu pokarmowego- przyczyny

Zespoły w których dominują zaburzenia trawienia, a wchłanianie ma charakter wtórny, wynikają najczęściej z zaburzeń funkcji trzustki, wątroby i dróg żółciowych lub wrodzonych niedoborów enzymów błony rąbka szczoteczkowego

Zespoły z przewagą zaburzeń wchłaniania są wynikiem procesów patologicznych w obszarze jelit cienkich i grubych w tym chorób immunologicznych i cukrzycy,

Uogólniony zespół złego wchłaniania

Upośledzone wchłanianie poszczególnych substancji

Diagnostyka laboratoryjna zespołów złego wchłaniania

Diagnostyka chorób żołądka i jelit u zwierząt towarzyszących opiera się na

Badanie płynnej treści żwacza

Zgłębnik Sorensena i Schambye
do pobierania płynnej treści żwacza

Ocena barwy treści żwacza

Ocena zapachu

Ocena konsystencji

Sedymentacja i flotacja treści żwacza met Nicholsa i Penne

Sedymentacja i flotacja treści żwacza met Nicholsa i Penne

pH

Ocena żywotności wymoczków

300-700 tys. wymoczków i

100-200 mld bakterii

Mikroskopowe badanie żywotności wymoczków

Skala oceny żywotności wymoczków pod mikroskopem 10x10

Przy ocenie należy pamiętać, że najpierw giną wymoczki duże, potem średnie, a wreszcie małe

Próba na trawienie celulozy i próba fermentacyjnego rozkładu glukozy

Badanie soku żołądkowego koni

Sok żołądkowy- barwa

Zapach- lekko kwaśny

Konsystencja- wodnista do lekko śluzowatej

Kwasy w treści żołądka

Kwasy organiczne (mlekowy, masłowy, octowy)

Krew utajona- próba benzydynowa

Zielone- niebieskie zabarwienie świadczy o obecności krwi

Badanie osadu soku żołądkowego- zabarwić błękitem metylenowym, płynem Lugola

Profile badań laboratoryjnych w stanach klinicznych

1. Wymioty

Choroby systemowe metaboliczne

Choroba

Badania laboratoryjne

cukrzyca

↑ glukozy, ↑ ciał ketonowych

mocznica

↑ BUN, ↑ mocznika

encefalopatia wątrobowa

↑ amoniaku, ↑ kwasów żółciowych

hypoadrenokortycyzm

↑ BUN, ↑ eozynofile, ↑ limfocyty,

Choroby jamy brzusznej

2. PU/PD

Choroba

Badania laboratoryjne

Zapalenie trzustki

↑ lipaza, ↑ amylaza, ↑ WBC

Choroby wątroby

↑ ALT, ↑ AP, ↑ bilirubina, ↑ AST

Zapalenie otrzewnej

rtg, ↑ WBC lub ↓ WBC

Choroby nerek

↑ BUN, ↑białko w moczu

Ropomacicze

↑ WBC,

Zapalenie prostaty

↑ WBC, ↑ ACP (fosfataza kwaśna)

Wrzody żołądka

↑kwasów żółciowych

3. Żółtaczka (bilirubina > 2 mg/dl)

Choroba

Badania laboratoryjne

Choroba hemolityczna

↓ RBC, ↑ retikulocytów, ↑ bilirubiny

Choroby wątroby

RBC norma, ↑ bilirubiny, ↑ ALT, ↑ AST, ↓ BUN: kreatynina

Choroby dróg wyprowadzających i pęcherzyka żółciowego

RBC norma, ↑ bilirubiny, ↑ GGT, ↑ AP,

4. Gorączka infekcyjna

Choroba

Badanie laboratoryjne

wirusowa

↓ WBC, serologia

bakteryjna

↑ WBC, przesuniecie obrazu w lewo

grzybicza

Serologia, cytologia

pierwotniacza

↑ eozynofilów, serologia

5. Gorączka nieinfekcyjna

Choroba

Badania laboratoryjne

Anemia hemolityczna

↓ WBC, ↑ retikulocyty

Nowotwór

↑ WBC, ↑ neutrofile, przesunięcie obrazu w prawo

Reakcje polekowe

wywiad

Nadczynność tarczycy

↑ T4

Rozpad tkanek

↑ AST

Choroba autoimmunologiczna

Pozytywny odczyn Coombsa, ANA, LE komórki

6. Obrzęk zastoinowy (poziom białek i albumin w surowicy w normie)

1. Nadciśnienie
2. Choroby serca
3. Guz w jamie brzusznej

Obrzęk zastoinowy z hipoproteinemią i hipoalbuminemią

Choroba

Badania laboratoryjne

Choroba kłębków nerkowych

↓ albumin, proteinuria, ↑ kreatyniny

Pasożyty wewnętrzne

hipoproteinemia, ↓ albumin, badanie kału

Marskość wątroby

↓ albumin, ↑ globulin, ↑ kwasów żółciowych, ↓ BUN: kreatynina

Enteropatia z ubytkiem białka

↓ albumin, ↓ globulin, ↑ alfa1 inhibitor proteazy w kale

7. Biegunki z jelit cienkich

8. Biegunka z jelit cienkich

Choroba

Badania laboratoryjne

Infekcja wirusowa lub bakteryjna

↓ WBC lub ↑ WBC

Krwawienie do żołądka lub jelit, szok

↑ RBC, białko w normie

Zapalenie trzustki

↑ amylazy, ↑ lipazy

Choroby wątroby

↑ ALT, ↑ AP, ↑ bilirubiny

Niewydolność nerek

↑ BUN

9. Biegunka z jelit grubych

10. Krew w moczu- hematuria

Choroba

Badania laboratoryjne

Zapalenie kłębków nerkowych

wałeczki hialinowe w osadzie moczu, ↑ białka w moczu> 1,5 g/dl

Odmiedniczkowe zapalenie nerek

↑ białka w moczu<1,5 g/dl, osad moczu, luekocyturia, upośledzona czynność zagęszczania moczu

Zapalenie pęcherza moczowego lub cewki

badanie osadu moczu, leukocyturia, bakteriuria

Zmiany w pochwie, cieczka

vaginoskopia

Diagnostyka laboratoryjna chorób wątroby u zwierząt

Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych Zwierząt AR Lublin

Dr Jan Marczuk

Dr Iwona Taszkun

Funkcja wątroby

Spadek funkcji komórek wątroby wywołane uszkodzeniem, destrukcją atrofią, hipoplazją

Uszkodzenie komórek wątroby

Cholestaza- zatrzymanie lub spadek przepływu żółci

Podział badań wątrobowych

Podział badań wątrobowych

Podział badań wątrobowych

Podział badań wątrobowych

Podział enzymów:

Znaczenie praktyczne- enzymy komórkowe

Znaczenie praktyczne- enzymy osoczowe (sekrecyjne)

Choroby wątroby

AST - aminotransferaza asparaginianowa

ALT - aminotransferaza alaninowa

ALT - przyczyny wzrostu

AP - alkaliczna fosfataza

AP - przyczyny wzrostu

GGT - gamma-glutamyltransferaza

W przypadku chorób kości wzrasta AP, a GGT pozostaje w normie

GGT - przyczyny wzrostu

GLDH - dehydrogenaza glutaminianowa

SDH - dehydrogenaza sorbitolowa

Bilirubina całkowita i związana

Współczynniki przeliczeniowe

mg/dl x 17,1 = µmol/L

µmol/L x 0,059 = mg/dl

Umiejscowienie i pomiar

Bt= Bc+ Bu+ Bδ u koni- Bt= Bc+ Bu

Bd= Bc + Bδ

Bi=Bu= Bt- Bd

Poziom w surowicy krwi Bt u zwierząt= <0,5 mg/dl, u koni = 0,7-2,0 mg/dl

Przyczyny wzrostu bilirubiny- to wzrost Bu

Stan żółtaczki

Badanie wątrobowego wydzielania

Po wprowadzeniu barwnika do krwi określa się jego okres półtrwania i okres eliminacji z krwi (próby pracochłonne i czasochłonne)

Wskaźniki metabolizmu białkowego

Wskaźniki metabolizmu węglowodanowego

Wskaźniki metabolizmu tłuszczowego

Spadek stężenia cholesterolu całkowitego

Współczynniki przeliczeniowe

mg/dL x 0,0259 = mmol/L

mmol/L x 38,67 = mg/dL

Wzrost stężenia cholesterolu całkowitego



Wyszukiwarka