FPA - wykłady, studia -farmacja gumed, rok V


Apteka jest placówką ochrony zdrowia publicznego, w której osoby uprawnione świadczą w szczególności usługi farmaceutyczne (...) obejmujące:

  1. Wydawanie produktów leczniczych i wyrobów medycznych, określonych w odrębnych przepisach

  2. Sporządzanie leków recepturowych, w terminie nie dłuższym niż 48h od złożenia recepty przez pacjenta, a w przypadku recept na lek recepturowy zawierający środki odurzające lub oznaczonej „wydać natychmiast” - w ciągu 4h

  3. Sporządzanie leków aptecznych

  4. Udzielanie informacji o produktach leczniczych i wyrobach medycznych

Wykonywanie zawodu farmaceuty ma na celu ochronę zdrowia publicznego i obejmuje udzielanie usług farmaceutycznych polegających w szczególności na:

  1. Sporządzaniu i wytwarzaniu produktów leczniczych

  2. Ocenie jakości leków recepturowych, leków aptecznych i leków gotowych

  3. Wydawaniu produktów leczniczych i wyrobów medycznych będących przedmiotem obrotu w aptekach, działach farmacji szpitalnej i hurtowniach farmaceutycznych

  4. Sporządzaniu leków recepturowych i leków aptecznych w aptekach

  5. Sprawowaniu nadzoru nad wytwarzaniem, obrotem, przechowywaniem, wykorzystaniem i utylizacją produktów leczniczych i wyrobów medycznych, w tym rezerwami państwowymi

  6. Udzielaniu informacji i porad dotyczących działania i stosowania produktów leczniczych i wyrobów medycznych będących przedmiotem obrotu w aptekach i hurtowniach farmaceutycznych

  7. Sprawowaniu opieki farmaceutycznej polegającej na dokumentowanym procesie, w którym farmaceuta, współpracując z pacjentem i lekarzem, a w razie potrzeby z przedstawicielami innych zawodów medycznych, czuwa nad prawidłowym przebiegiem farmakoterapii w celu uzyskania określonych jej efektów poprawiających jakość życia pacjenta

  8. Kierowaniu apteką, punktem aptecznym, działem farmacji szpitalnej lub hurtownią farmaceutyczną

  9. Współuczestniczeniu w sprawowaniu nadzoru nad gospodarką produktami leczniczymi, w szczególności w zakładach opieki zdrowotnej

  10. Współudziale w badaniach klinicznych prowadzonych w szpitalu

  11. Współudziale w badaniach nad lekiem i monitorowaniu niepożądanych działań produktów leczniczych i przekazywaniu tych informacji właściwym organom

  12. Przydotowywaniu roztworów do hemodializy i dializy otrzewnowej

Wydawanie leku w aptece - lek + informacja (6-letnie studia magisterskie). Ponieważ wydawaniu leku pacjentowi musi zawsze towarzyszyć informacja o leku oznacza to, że technik farmaceutyczny, nie posiadający pełnego wykształcenia, nie jest przygotowany do wykonywania tej usługi. Program szkół policealnych wskazuje, że w sylwetce ich absolwenta dominuje umiejętność wytwarzania i analizy leku, a nie przygotowanie do prawidłowego wydawania leku.

Polska jest jedynym krajem europejskim, gdzie ponad połowa personelu aptecznego zajmującego się wydawaniem leku pacjentowi nie posiada dyplomu uniwersyteckiego.

Kompetencje personelu bez wykształcenia uniwersyteckiego

Wlk. Brytania:

(4 ostatnie - farmaceuta odpowiedzialny)

Niemcy:

W odniesieniu do aptek szpitalnych usługą farmaceutyczną jest również:

  1. Organizowanie zaopatrzenia szpitala w produkty lecznicze i wyroby medyczne

  2. Współuczestniczenie w prowadzeniu gospodarki produktami leczniczymi i wyrobami medycznymi w szpitalu

  3. Udział w monitorowaniu działań niepożądanych leków

  4. Udział w racjonalizacji farmakoterapii

  5. Sporządzanie leków do żywienia pozajelitowego

  6. Sporządzenie leków do żywienia dojelitowego

  7. Przygotowywanie leków w dawkach dziennych, w tym leków cytostatycznych

  8. Wytwarzanie płynów infuzyjnych

  9. Przygotowywanie roztworów do hemodializy i dializy dootrzewnowej

  10. Udział w badanich klinicznych prowadzonych na terenie szpitala

W aptekach szpitalnych poza udzielaniem usług farmaceutycznych:

  1. Prowadzona jest ewidencja próbek do badań klinicznych oraz uzyskiwanych darów produktów leczniczych i wyrobów medycznych

  2. Ustalane są procedury wytwarzania produktów leczniczych lub wyrobów medycznych przez aptekę szpitalną na oddziały oraz dla pacjenta

0x01 graphic

Poziom świadczonych usług przez farmaceutę szpitalnego świadczy o poziomie szpitala i bezpieczeństwie farmakoterapii

Województwo pomorskie - 26 aptek szpitalnych, 3 apteki zakładowe, 9 działów farmacji szpitalnej

28 aptek szpitalnych:

W 18 - nie więcej niż 2 pracowników fachowych

W 7 - pracownie cytostatyków

W 7 - pracownie żywienia pozajelitowego

20 - zaopatruje szpital w środki dezynfekcyjne

25 - zaopatruje szpital w wyroby medyczne

8 - nadzoruje badania kliniczne

16 - wytwarza wodę do celów farmaceutycznych

Lek gotowy

System jednodawkowy

Lek przygotowany „ex tempore” na oddziale

Lek recepturowy

Apteka szpitalna - pełna informacja o leku:

Apteka szpitalna w Liege (Belgia) - informacja naukowa o leku:

Recepty lekarskie

ZASADY ODPŁATNOŚCI ZA LEKI

Liczba produktów leczniczych dopuszczonych do obrotu w Polsce - ok. 40tys.

Liczba leków na receptę - ok. 4,8tys.

Liczba leków refundowanych - ok.2tys.

Refundowane produkty lecznicze są wydawane ubezpieczonym za opłatą ryczałtową, bezpłatnie lub za częściową odpłatnością na podstawie recepty wystawionej przez:

Apteka otrzymuje zwrot wartości refundowanej wydanych leków od oddziału Funduszu, na terenie którego jest zlokalizowana na podstawie zbiorczego zestawienia recept.

Wykazy leków

Refundajca następuje, jeżeli na prawidłowo wystawionej recepcie jest zapisany produkt leczniczy znajdujący się w wykazach:

Refundacji podlegają także leki, których nazwa handlowa NIE jest wymieniana na wykazach refundacyjnych, jeżeli są dokładnymi odpowiednikami leków z wykazów i jeżeli ich cena nie jest wyższa od limitu określonego dla odpowiedników wymienionych w wykazach.

Limit ceny leku jest górną granicą kwoty refundowanej za dany lek.

Wspólny limit obowiązuje dla grup preparatów o takiej samej nazwie międzynarodowej lub o podobnym działaniu terapeutycznym, dawce i drodze podania.

Jeżeli cena detaliczna leku jest wyższa od ustalonego limitu, różnicę między wysokością limitu a ceną leku pokrywa pacjent.

Leki podstawowe - leki niezbędne dla terapii. Wydawane są za opłatą ryczałtową (3,20zł). Ilość leku wydawanego za tą opłatą nie zawsze pokrywa się z ilością leku w opakowaniu, a służy jedynie do obliczeń opłaty pacjenta za wydawaną faktycznie ilość. Gdy ilość leku wydawanego z odpłatnością ryczałtową jest większa od podstawy ryczałtu, pobiera się wielokrotność opłaty ryczałtowej.

Jeżeli cena detaliczna leku jest niższa od ustalonego ryczałtu, za lek pobiera się cenę detaliczną.

W każdym przypadku, jeżeli wydawany lek przekracza ceną ustalony limit, pacjent pokrywa dodatkowo tę różnicę.

Leki uzupełniające - wybrane leki wspomagające lub uzupełniające działanie leków podstawowych wydawanych za odpłatnością 30 lub 50%.

Leki i wyroby medyczne wydawane w przypadkach niektórych chorób przewlekłych wymienionych w odpowiednim rozporządzeniu - wydawane są w przypadku, gdy lekarz zaznaczy na recepcie prawo pacjenta do otrzymania takiego leku za częściową odpłatnością lub bezpłatnie. Jeżeli lekarz nie zaznaczy takiego uprawnienia (litera P w odpowiednim polu recepty lub P-EB - pacjenci chorujący na epidermolysis bullosa), lek wydawany jest na zasadach ogólnych.

Leki recepturowe - sporządzane z surowców farmaceutycznych dopuszczonych do obrotu na terenie Polski. Jako surowce farmaceutyczne służa także niektóre leki gotowe wymienione w załączniku do rozporządzenia o lekach recepturowych oraz inne leki gotowe.

Prawo do refundacji dotyczy recept na preparaty sporządzane z surowców farmaceutycznych, leków gotowych służących jako surowce farmaceutyczne oraz refundowanych leków gotowych pod warunkiem, że dawka leku jest mniejsza od najmniejszej zarejestrowanej dawki leku gotowego w formie stałej stosowanej doustnie.

Opłata za refundowany lek recepturowy wynosi 5zł (teraz 7,5zł) za:

W uzasadnionych przypadkach na jednej recepcie można przepisać maksymalnie podwójną ilość leku recepturowego za podwójną opłatą. (teraz już nie można - tylko pojedyncza)

Leki gotowe służące jako surowce farmaceutyczne:

Dane dotyczące przepisywanych leków:

Nazwa leku lub wyrobu medycznego - nazwa międzynarodowa lub handlowa w pełnym brzmieniu. Umieszczenie nazwy handlowej z adnotacją „nie zamieniać” uniemożliwia zastąpienie leku jego odpowiednikiem.

Dawka leku - powinna być podana w systemie metrycznym (g, mg) lub w jednostkach międzynarodowych (j.m, IU). Dla leków zarejestrowanych w więcej niż jednej dawce podanie dawki jest obowiązkowe - jeżeli dawki nie wpisano, wydaje się lek w dawce najmniejszej zarejestrowanej wymienionej w wykazach leków refundowanych lub w urzędowym wykazie produktów leczniczych dopuszczonych do obrotu w przypadku leków nierefundowanych.

Jeżeli przepisana dawka leku przekracza dawkę maksymalną, lekarz ma obowiązek zapisać ją słownie umieszczając obok wykrzyknik oraz swój podpis.

Ilość leku - na jednej recepcie można przepisać do pięciu leków gotowych lub jeden lek recepturowy. Jeżeli lek zawiera środek odurzający lub substancję psychotropową, na jednej recepcie może być przepisany tylko jeden lek. Na recepcie z oznaczeniem „P” przepisać można również 5 leków, pod warunkiem, że wszystkie one będą przysługiwały pacjentowi z tytułu choroby przewlekłej.

Ilość leku lub materiału medycznego określa się cyfrą arabską podając liczbę opakowań lub liczbę jednostek dawkowania (np. ampułek, czopków itp.). W przypadku leków psychotropowych ilość substancji czynnej należy określić słownie.

Refundowane produkty lecznicze wydawane są w pełnych opakowaniach w ilości maksymalnie zbliżonej do ilości zapisanej na recepcie. Wyjątek stanowią leki parenteralne i antybiotyki, których opakowania można dzielić w celu wydania ilości zapisanej na recepcie. Dzieleniu nie podlegają opakowania bezpośrednie.

Na jednej recepcie można zapisać:

- 2 najmniejsze opakowania określone w wykazach refundowanych lub w urzędowym wykazie produktów leczniczych. Dla leków bardzo silnie działających, odurzających i psychotropowych podanie sposobu dawkowania jest konieczne bez względu na przepisywaną ilość

- strzykawki do insuliny wraz z igłami - do 100sztuk

- paski diagnostyczne - do 100sztuk

- doustny środek antykoncepcyjny - na 6 miesięcy stosowania (dotyczy wyłącznie leków nierefundowanych)

- ilość leku wystarczającą na 3-miesięczną kurację

- w przypadku gdy z ilości leku zapisanego na recepcie i sposobu dawkowania wynikają różne ilości, należy wydać ilość mniejszą

- jeżeli nie podano ilości leku, a podano sposób i okres stosowania, wydać należy ilość leku wystarczającą na zapewnienie zapisanego sposobu dawkowania

Osoba realizująca receptę może wydać lek w dawce mniejszej niż zapisana na recepcie, jeżeli dawka ta stanowi wielokrotność dawki, w której zapisany lek jest wydawany. Dokonanie takiej zmiany odbywa się za zgodą pacjenta, zmianę tę odnotowujemy na recepcie.

Jeżeli na recepcie nie określono ilości i nie podano w sposób jednoznaczny sposobu dawkowania, przyjmujemy, że jest to najmniejsze zarejestrowane opakowanie określone w wykazach leków refundowanych, a dla leków z poza tych wykazó - jedno najmniejsze zarejestrowane opakowanie.

Recepta jest pisemnym poleceniem lekarza medycyny, lekarza dentysty lub felczera skierowanym do farmaceuty dotyczącym leków, które mają być użyte w leczeniu. Recepty wypisywane są w języku polskim lub łacińskim

Części recepty:

- Inscriptio (dane instytucji, w której wystawiono receptę - szpital, przychodnia)

- Nomen aegroti (dane pacjenta)

- Praescriptio - nazwy i ilości środków leczniczych (poprzedzone symbolem Rp.)

- Signatura - sposób dawkowania

- Nomen medici - pieczęć i podpis lekarza

Druki recept:

  1. W przypadku, gdy pacjentowi przysługuje prawo do refundacji - na luźnych kuponach z kodem kreskowym identyfikującym wystawiającego receptę (tzw. Recepty białe) lub na kuponach książeczek RUM z kodem identyfikującym pacjenta

  2. W przypadku, gdy pacjentowi nie przysługuje prawo do refundacji, lub gdy lek nie znajduje się na listach leków podstawowych i uzupełniających, lekarz może używać druków recept bez kodów kreskowych, nie są wymagane także pełne dane świadczeniodawcy, kod oddziału NFZ, ani symbole dodatkowych uprawnień pacjenta

Recepta, na podstawie której wydawany jest lek REFUNDOWANY musi zawierać:

  1. Pieczątkę lub nadruk z nazwą, adresem, numerem telefonu i numerem REGON podmiotu wystawiającego (szpitala, poradni, gabinetu lekarskiego)

  2. Dane pacjenta - imię, nazwisko, adres oraz wiek lub datę urodzenia w przypadku osób niepełnoletnich

  3. Numer oddziału NFZ, do którego należy pacjent

  4. Kody uprawnień dodatkowych. Jeżeli uprawnienia te nie przysługują - znaki X

  5. Czytelne i jednoznaczne nazwy, dawki i ilości środków leczniczych. W przypadku zapisania na jednej recepcie ilości większej niż 2 najmniejsze zarejestrowane opakowania leku, należy dodatkowo podać sposób dawkowania, jednak max na 3 miesiące stosowania leku

  6. Czytelną datę wystawienia recepty

  7. Podpis i pieczęć lekarza z numerem prawa wykonywania zawodu

  8. Kod kreskowy umożliwiający rejestrację recepty nadrukowany na recepce/

Dane świadczeniodawcy (przychodni i lekarza) mogą być także przedstawione za pomocą nalepki z kodami kreskowymi. W każdym jednak przypadku na recepcie musi znaleźć się pieczęć lekarza. Pieczęć instytujci wystawiającej nie jest wymagana, gdy na nalepce, obok kodów kreskowych, znajdują się wszystkie wymagane dane - nazwa, adre, nr telefonu i nr REGON świadczeniodawcy.

W przypadku, gdy wystawiający receptę nie jest lekarzem ubezpieczenia zdrowotnego, a zawarł z Funduszem odpowiednią umowę, zamiast pieczątki przychodni umieszcza on swoją pieczątkę imienną z adresem, numerem telefonu i numerem umowy z NFZ.

Uprawnienia dodatkowe pacjenta:

- IB - kod uprawnienia „Inwalida Wojenny” - dotyczy pacjentów posiadających aktualną legitymację inwalidy wojennego, współmałżonków tych pacjentów będących na ich wyłącznym utrzymaniu oraz wdowcom i wdowom po zmarłych inwalidach uprawnionym do renty rodzinnej oraz osobom represjonowanym. Inwalidzi wojenni otrzymują BEZPŁATNIE wszystkie leki oznaczone symbolem Rp. oraz RpZ. w Urzędowym wykazie środków farmaceutycznych i materiałów medycznych dopuszczonych do obrotu w Polsce i zarejestrowanych na terytorium Polski.

DRUGDEX (leki)

POISINDEX (zatrucia)

EMERGINDEX (terapia nagłych wypadków)

DRUG-REAX (interakcje leków)

Niezależna bieżąca i pogłebiona informacja z zakresu:

- farmakologii

- toksykologii

- leczenia chorób

- informacji dla pacjentów

- informacji o regulacjach zdrowotnych i środowiskowych

- o bezpieczeństwie i medycynie środowiskowej

Zbiór autorytatywnych podręczników i wytycznych pisanych na bieżąco

Użytkownicy 9tys instytucji w 92 krajach świata

Evidence-based medicine - medycyna oparta na faktacj

- monografie okresowo regulanie aktualizowane - z reguły co kwartał

- ustawiczny monitoring ponad 2000 światowych tyułów czasopism medycznych; sygnały od użytkowników; zgłoszenia nowych leków; narodowe polityki zdrowotne i ich trendy

- 250 najbardziej stosowanych leków - szczególna troska

Krytyczna ocena

Komitet redakcyjny - ponad 450 doświadczonych ekspertów (czynni klinicyści) z 20 krajów świata, pracujących niezależnie od ok. 500 pracowników firmy

  1. Ukończony bądź zrewidowany dokument podlega korekcie dokonywanej przez wydawców o przygotowaniu medycznym

  2. Kolejny przegląc jest dokonywany przez członka komitetu redakcyjnego, który jest autorytetem w danej dziedzinie

  3. Specjalnej korekcie podlegają fragmenty dokumentów rekomendujące stosowanie określonych dawek leków

  4. Końcowy przegląd jest zadaniem międzynarodowego konsultanta, który weryfikuje zamieszczone rekomendacje względem znanej mu praktyki światowej.

Apteka szpitalna

Nadzór nad sposobem użycia leku

Kontrola sposobu przechowywania leku

Błędy medyczne (USA)

1,5mln/rok

44000-98000 przypadków śmiertelnych

Błędy farmakoterapii (Nowa Zelandia)

- niewłaściwy lek - do 27%

- lek podany w złej dawce - do 25%

- nieprawidłowa droga podania - do 12%

- nieprawidłowe podanie leku dożylnie - do 28%

- błędy farmaceutyczne - do 6%

Błędy podania dożylnego leku - częstotliwość 15-34%

- nieprawidłowe oznakowanie (UK-43%; Niemcy-99%; Francja-20%)

- zły rozpuszczalnik (UK-1%; Niemcy-49%; Francja-18%)

- błędna szybkość podawania (UK-49%; Niemcy-21%; Francja-5%)

Podanie pozajelitowe:

- ampułkostrzykawka

- roztwór w fiolce, ampułce

- proszek do sporządzania roztworu

- koncentrat roztworu infuzyjnego

- proszek do sporządzania roztworu infuzyjnego

Problemy:

- obliczenia

- odmierzanie

- rozcieńczanie i rozpuszczanie

- niezgodności

- oznakowanie

Szpital kliniczny, Francja - leki pozajelitowe

Ankieta wśród pielęgniarek

System jednodawkowy - Unit Dose System

Dystrybucja leków w szpitalu w Liege (Belgia)

Kody paskowe przy podawaniu leku

- morfiny

- insuliny

- leków p/zakrzepowych

- potasu

Farmaceuta - aptekarz TO NIE SPRZEDAWCA! ekspert od leku, doradca pacjenta, opiekun procesu farmakoterapii

Doradzanie pacjentowi w samoleczeniu

Samodzielne stosowanie leków

- przesłanki zdrowotne, socjologiczne, finansowe

- szybki dostęp do leku dla pacjenta

- leczenie tańsze dla państwa

OTC w Europie:

- ból 38%

- kaszel i przeziębienie 25%

- zaburzenia emocjonalne 20%

- biegunka i zaparcia 10%

- wysypka skórna 5%

- inne 2%

Wybór samoleczenia przez pacjenta:

  1. Zachowanie racjonalne - wykorzystanie dostępnych w danej chwili instytucji opieki zdrowotnej

  2. Zachowanie tradycyjne - samodzielne stosowanie pozostających w dyspozycji środków

  3. Zachowanie mieszane - samodzielne stosowanie leków jest pierwszym etapem pozwalającym na obserwację rozwoju choroby

  4. Zachowanie bierne - „czas uleczy”

Do lekarza w ostateczności - 42%

Samolecznie - 63%

Żadne działania - 29%

- poziom intelektualny

- świadomość prawa podejmowania decyzji

- doświadczenia życiowe

- dostępność instytucji zdrowia publicznego

Źródła informacji na temat leków OTC w opinii nabywców:

- własne doświadczenie - 13%

- przyjaciele/znajomi - 15%

- lekarz - 17%

- farmaceuta - 18%

- reklama - 23%

- ulotki w aptece - 9%

Samodzielne stosowanie leków - rola farmaceuty

WHO - obowiązki i powinności:

Polityka lekowa państwa -kluczowa rola farmaceuty:

- coraz wyższe kwalifikacje

- szeroko pojęta odpowiedzialność zawodowa, prawna i moralna

Kodeks Etyki Aptekarstwa RP

- obowiązek udzielania niezbędnych porad w doborze leków nie wymagających recepty lekarskiej

Apteka jest często miejscem pierwszego kontaktu pacjentów ze służbą zdrowia

Aptekarze nie roszczą sobie prawa do dokonywania rozpoznania i leczenia, ale swą wiedzą o lekach chcą służyć zarówno społeczeństwu, jak i lekarzom

Niedbałość aptekarza:

Stosowanie poradnictwa przedlekarskiego wymaga od farmaceuty szerokiej wiedzy, poczucia odpowiedzialności i niezbędnego doświadczenia

Aptekarz dyspensujące lek powinien mieć pełną wiedzę co do jego bezpieczeństwa i skuteczności

FIP- Międzynarodowa Federacja Farmaceutyczna

Deklaracja zasad:

Samoopieka wraz z samoleczeniem - zawodowa rola aptekarza

Samoopieka - zapobieganie złemu stanowi zdrowia przez stosowanie odpowiedniej diety, wysiłku fizycznego, spożywanie co najwyżej umiarkowanych ilości alkoholu, unikanie palenia papierosów i stosowania innych wyrobów tytoniuowych oraz unikanie niewłaściwego stosowania leków

Samoleczenie - samodzielne leczenie objawów zaobserwowanych u siebie przez pacjenta przy pomocy leków dostępnych bez recepty powinno być rozważne jeżeli środki zapobiegawcze zawiodą

Rządy i instytucje ubezpieczeniowe popierają odpowiedzialną samoopiekę, jako sposób poprawy stanu zdrowia narodu, sprzyjający ograniczeniu wydatków na opiekę zdrowotną

Pacjenci:

Samoleczenie musi być rozważne - zasięgnięcie porady lekarskiej musi być zalecone wtedy, gdy samoleczenie nie jest postępowaniem właściwym

Dlatego dystrybucja leków powinna być ograniczona wyłącznie do aptek

Rola aptekarza:

Promocja sprzedaży - metody, za pomocą których sprzedawane są produkty lecznicze powinny odzwierciedlać zawodową odpowiedzialność aptekarza i potrzebę zachowania zaufania społeczeństwa

Farmaceuta - strażnik interesu publicznego w zakresie bezpieczeństwa, skuteczności i jakości leków

Zgodnie z Kodeksem Etycznym aptekarzowi nie wolno uczestniczyć w żadnych metodach lub kampaniach promocyjnych, które:

Reklama - informacje mogą być źle zrozumiane i często rodzą się nowe pytania

Nie należy zakładać, że gdy pacjent prosi w aptece o lek podając jego nazwę, ma on pełną wiedzę o jego właściwościach, możliwych działaniach niepożądanych i interakcjach z innymi lekami

Pomieszczania apteczne - wygląd powinien być godny i odzwierciedlać zawodowy charakter oraz wzbudzać zaufanie dzięki uprzejmej i dobrej jakościowo poradzie zawodowej

W każdej aptece powinno się znajdować miejsce, w którym możliwe będzie zadawanie pytań i udzielanie odpowiedzi

Pomoc pacjentom w samodzielnym stosowaniu leków:

Aptekarz podejmuje decyzję na podstawie odpowiednich informacji

Wywiad - zadawanie pytań, uważne słuchanie pacjenta

3 kategorie pacjentów:

  1. Ci, którzy dokonali samodzielnej ich zdaniem prawidłowej oceny dolegliwości i szukają tylko porady dotyczącej zastosowania leku OTC

  2. Pacjenci opisujący występujące objawy, oczekujący ich interpretacji i sprzedania odpowiedniego leku

  3. Pacjenci poszukujący określonego leku np. środka przeczyszczającego i oczekujący sprzedania konkretnego leku

(wykładu 4 nie miałam)

Glukometry i proste testy do diagnozy domowej

Cukrzyca - grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynikającą z defektu produkcji lub działania insuliny wydzielanej przez komórki beta trzustki. Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych

Typy cukrzycy:

- typu 1 (insulinozależna) - jest spowodowana rzeczywistym brakiem insuliny na skutek uszkodzenia komórek beta wysp Langerhansa trzustki

- typu 2 (insulinoniezależna) - najczęstsza postać cukrzycy. U chorych zaburzone jest zarówno działanie, jak i wydzielanie insuliny, przy czym dominującą rolę może odgrywać jedna lub druga nieprawidłowość. Chorzy są mało wrażliwi na działanie insuliny (insulinooporność)

- cukrzyca ciężarnych - przejściowe zaburzenie, rozpoznawane na podstawie podwyższonego stężenia glukozy we krwi (któremu może towarzyszyć obecność glukozy w moczu), pojawiające się u zdrowych kobiet i ustępujące całkowicie po zakończeniu ciąży

Ostre powikłania cukrzycy:

Przewlekłe powikłania cukrzycy:

- narządu wzroku - zmiany naczyń siatkówki lub retinopatia cukrzycowa, zaćma, zmiany dotyczące naczyniówki. Najpoważniejszym skutkiem uszkodzenia narządu wzroku jest ślepota

- nerek - nefropatia cukrzycowa, czyli uszkodzenie funkcji nerek prowadzące do ich niewydolności (konieczność leczenia dializami lub przeszczepem nerki)

- włókien nerwowych - neuropatie; polineuropatia cukrzycowa o charakterystycznych objawach „rękawiczkowych” i „skarpetkowych” (zaburzenia czucia, uczucie drętwienia, bólu lub parzenia dłoni i stóp) oraz cukrzycowa neuropatia autonomicznego układu nerwowego -objawy zależą od lokalizacji zmian i mogą obejmować np: zaburzenia pracy serca, nieprawidłowości ciśnienia tętniczego, zaburzenia pracy przewodu pokarmowego (głównie uporczywe biegunki), zaburzenia w oddawaniu moczu, impotencja

- choroba niedokrwienna serca i zawał mięśnia sercowego

- zespół stopy cukrzycowej - zaburzeń ukrwienia i unerwienia stopy, mogących prowadzić do owrzodzeń i deformacji stopy, infekcji, a w konsekwencji do martwicy i konieczności mniejszych lub większych amputacji

- udar mózgu - prowadzący do różnego stopnia uszkodzenia mózgu

Sposoby kontroli poziomu glukozy w organizmie chorego:

  1. Możliwe do wykonania samodzielnie przez chorego:

- półilościowe pomiary stężenia glukozy we krwi i moczu lub ciał ketonowych (acetonu i/lub kwasu acetooctowego) w moczu przy wykorzystaniu prostych pasków testowych lub wskaźników w postaci tabletek

- ilościowe pomiary stężenia glukozy we krwi przy użyciu glukometrów

  1. Możliwe do przeprowadzania w laboratorium analitycznym:

- ilościowe pomiary stężenia glukozy i ciał ketonowych w moczu

- ilościowe pomiary stężenia glukozy w krwi żylnej

Glukometry to urządzenia umożliwiające uzyskanie precyzyjnego pomiaru stężenia glukozy w świeżej krwi kapilarnej, tętniczej, heparynizowanej krwi żylnej lub pobranej na EDTA oraz krwi noworodkowej.

Budowa glukometru:

- ciekłokrystaliczny ekran

- włącznik jeden lub więcej klawiszy wielofunkcyjnych

- szczelina paska testowego

- okienko pomiarowe

- gniazdo klucza kodującego (opcjonalnie)

- baterie litowe lub wtopine ogniwo (baterię)

Aby wykonać pomiar stężenia glukozy za pomocą glukometru należy posiadać:

- zakodowany glukometr

- enzymatyczne paski testowe dla danego typu glukometru

- nakłuwacz z wymienialnymi lancetami o regulowanej głębokości wkłucia (nakłucia można wykonywać za pomocą jednorazowym igieł)

Mechanizm pomiaru stężenia glukozy we krwi za pomocą glukometru:

Po nałożeniu kropli krwi na polke testowe paska następuje redukcja glukozy do kwasu glukuronowego przy udziale oksydoreduktazy obecnej na pasku. Podczas tej reakcji powstaje nadtlenek wodoru, który utlenia znajdujący się na pasku chromogen (np. kwas fosforomolibdenowy w obecności chlorku amonu). Następuje zmiana zabarwienia strefy pomiarowej paska. Jego intensywności przy pomocy układu optycznego (fotometrycznie) jest mierzona przez glukometr. Zatem sam pomiar jest wykonywany fotometrycznie, a dokładniej reflektometrycznie.

Może on być także wykonywany konduktometrycznie. Na pasku zachodzi wówczas ta sama reakcja enzymatyczna, ale ilość wytworzonego w reakcji tlenu w postaci nadltenku wodoru lub tlenu molekularnego jest mierzona przy pomocy elektrody wodorotlenowej lub tlenowej umieszczonej na powierzchni paska. Odczytu potencjału elektrody dokonuje sam glukometr. Przykładem takiego glukometru jest Precision firmy MediSens (drugi najbardziej powszechny na naszym rynku). Tutaj na pasku umieszczona jest elektroda tlenowa.

Technika wykonywania pomiaru:

  1. Umyć ręce mydłem i ciepłą wodą (nie używać kremu do rąk, osuszyć i rozmasować dłonie)

  2. Przygotować pasek testowy i glukometr

  3. Włożyć pasek testowy do portu testowego aparatu

  4. Glukometr włączy się automatycznie i wyświetli nr serii paska testowego

  5. Nakłuć opuszek palca

  6. Nanieść kroplę krwi na pole testowe paska pomiarowego

  7. Pomiar rozpoczyna się automatycznie, po określonym czasie 5-10s glukometr wyświetli wynik w mmol/dl, lub w mg/dl

Czynnikami mogącymi dawać różnego rodzaju błędy odczytu:

Krew pełna i osocze

  1. Glukometry kalibrowane do krwi pełnej:

- Accu Chek Active (Roche)

- One Touch Smart Scan (Johnson&Johnson)

- Ascentia Entrust (Bayer)

- Precision (Abbott)

  1. Glukometry kalibrowane do osocza:

Aby porównać wyniki uzyskane na glukometrze kalibrowanym do krwi pełnej z wynikami z glukometru kalibrowanego do osocza, należy pomnożyć wyniki z krwi pełnej przez 1,12.

Nowości:

Contour TS (Bayer) - bez kodowania

Ixell Audio (Genexo) - dla osób niedowidzących

Wartości referencyjne stężenia glukozy we krwi:

- glikemia na czczo to 60-99mg/dl (3,4-5,5mmol/l)

- w 2 godzinie testu doustnego obciążenia glukozą glikemia poniżej 140mg/dl (7,8mmol/l). Za normoglikemię, czyli poziom cukru we krwi u zdrowego człowieka, przyjmuje się przedział 80-120mg%. Niższe stężenie glukozy oznacza hipoglikemię

- nieprawidłowa glikemia na czczo - 100-125mg/dl (5,6-6,9mmol/l)

- nieprawidłowa tolerancja glukozy - w 2 godzinie testu doustnego obciążenia glukozą glikemia 140-199mg/dl (7,8-11mmol/l)

- stężenie glukozy zmierzone o dowolnej porze doby przekracza 200mg/dl i występują objawy hiperglikemii (poliuria)

- dwukrotnie poziom glukozy na czczo przekracza 126mg/dl (7,0mmol/l)

- w 2 godzinie testu doustnego obciążenia glukozą poziom glukozy przekracza 200mg/dl

(11,1 mmol/l)

Podstawowe pojęcia diagnostyczne:


Wyszukiwarka