MSP HEHS I TAK NIE ZDAMY <3

Grupa I

1. W jakich okolicznościach historycznych powstała szkoła liberalizmu (idealizmu) politycznego?

2. Jakie były główne tezy tzw. artykułu X i jaki wywarły one wpływ na politykę zagraniczną USA?

3. Czy budowę muru berlińskiego można uznać za sukces władz komunistycznych NRD?

4. Na czym polegała koncepcja wietnamizacji wojny i kto był jej autorem?

5. Jakie były przyczyny zawieszenia polityki odprężenia między USA i ZSRR?

6. Jak Fukuyama rozumie w swojej koncepcji pojęcie „historii”?

7. Na czym polegała polityka „nation building” w Bośni i Hercegowinie i czy odniosła swój cel?

8. Jak wyglądała ewolucja poglądów neokonserwatystów?

9. Czym charakteryzowała się pierwsza era na Bliskim Wschodzie?

1. Liberalizm wywodzi się z okresu oświecenia. Skupiał on zwolenników tej epoki i związanych z nią nurtów filozoficznych. Postulował przeprowadzenie szeregu reform społeczno-politycznych, takich jak: zniesienie ustroju feudalnego, ograniczenie przywilejów szlacheckich, zastąpienie pańszczyzny wolnością gospodarczą, wprowadzenie równości obywateli wobec prawa, ograniczenie roli Kościoła, zniesienie monarchii i absolutyzmu, wprowadzenie demokracji opartej na konstytucyjnej zasadzie trójpodziału władzy czy też respektowanie praw człowieka, swobód obywatelskich i zasad tolerancji.

W 1823 we Francji odbyło się spotkanie grupy liberałów, na którym przyjęto dokument ("Plan liberałów na rzecz wzmocnienia rewolucji"), w którym to zawarte były postulaty nawiązania intensywnych stosunków pomiędzy liberałami z innych krajów.

2. George Kennan opublikował w „Foreign Affairs” pod pseudonimem „X” słynny artykuł, w którym przekonywał, że Związek Radziecki zawsze będzie odczuwał brak bezpieczeństwa militarnego i z tego powodu będzie prowadził agresywną politykę zagraniczną. Powstrzymywanie go powinno się więc stać kamieniem węgielnym powojennej polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych..

Jeśli polityka powstrzymania uniemożliwi ZSRR ekspansję, mocarstwo to stopniowo będzie przechodzić zmiany i tracić siły do tego stopnia, że w odległej przyszłości przestanie być zagrożeniem dla reszty świata. Gdy taką prognozę formułowano, większość specjalistów uważała ją za nadmiernie optymistyczną. Nie jest nawet pewne, czy sam autor wierzył, że dożyje spełnienia się jego prognozy.

3. Budowę muru berlińskiego można uznać za sukces władz NRD. Dla aliantów i dla NRD budowa muru oznaczała zarówno polityczną i militarną stabilizację jak i ugruntowanie status quo Berlina Zachodniego. Związek Radziecki zrezygnował z wypowiedzianego w ultimatum Chruszczowa żądania, zdemilitaryzowanego "wolnego miasta" Berlin Zachodni. Wybudowany w 1961 przez władze NRD, w celu zahamowania fali uciekinierów z kraju. Decyzją zwycięskich mocarstw, po II wojnie światowej Berlin został podzielony, tak jak całe Niemcy, na 4 strefy okupacyjne. Utworzenie w 1949 dwóch państw - Republiki Federalnej Niemiec oraz Niemieckiej Republiki Demokratycznej - nie rozwiązało kwestii Berlina Zachodniego, enklawy terytorialnej wewnątrz NRD. Koncentrowały się wokół niego konflikty (berlińskie kryzysy).

Usiłowania ucieczki z NRD wielokrotnie kończyły się śmiercią. W licznych próbach przekraczania muru zginęło ok. 80 osób. Pomysłowość i determinacja uciekinierów, którym się powiodło, tworzyła legendę uwidocznioną w specjalnie utworzonym po zachodniej stronie muru muzeum w przejściu granicznym Check Point Charlie.

4. Nowy prezydent Richard Nixon licząc się z tymi głosami, a także pragnąc załagodzić narastający konflikt amerykańsko-radziecki, zdecydował się na nowy kurs polityki USA w Wietnamie. Polegać miał on na „wietnamizacji wojny”, czyli rezygnacji z bezpośredniego udziału wojsk amerykańskich w walkach, przy utrzymaniu jednak pomocy materialnej dla armii południowowietnamskiej. Równocześnie w Paryżu przystąpiono do rozmów mających na celu zakończenie konfliktu. Pozycję przetargową przedstawiciela Białego Domu utrudniała zmienna postawa Kongresu USA, którego większość członków opowiadała się za bezwarunkowym zakończeniem wojny. W rozmowach paryskich uczestniczyli nie tylko przedstawiciele USA, Demokratycznej Republiki Wietnamu i Wietnamu Południowego, ale także tzw. polityczne przedstawicielstwa Wietkongu, które chciały występować w charakterze tymczasowego rządu Wietnamu Południowego. Doktryna Nixona wynikała z rosnących kosztów udziału w wojnie w Indochinach i stanowiła podstawę do "wietnamizacji" tej wojny, obejmującej zmniejszanie zaangażowania militarnego w Wietnamie i zwiększanie roli odpowiednio dozbrojonych wojsk południowowietnamskich. Proces wycofywania się wojsk amerykańskich zakończono w 1973 roku, ale "wietnamizacja" okazała się fiaskiem, gdyż po 2 latach wojska komunistyczne zdobyły kontrolę nad Południowym Wietnamem. Doktryna Nixona oznaczająca redukcję bezpośredniego zaangażowania militarnego USA zagranicą znalazła też odzwierciedlenie na Bliskim Wschodzie, gdzie najważniejsi partnerzy amerykańscy, Iran i Arabia Saudyjska, uzyskali możliwość zakupu praktycznie nieograniczonych ilości nowoczesnej broni amerykańskiej

5. Polityka odprężenia przyniosła znaczne korzyści krajom komunistycznym. Jednak nie zamierzały one się trzymać zawartych porozumień, dążyły natomiast do wykorzystania ustępliwości państw zachodnich dla poszerzenia swych wpływów.

Pomimo podpisania układu SALT II (1979) Rosjanie rozmieścili w Europie nowe rodzaje rakiet balistycznych średniego zasięgu, wystrzeliwanych z ruchomych wyrzutni i trudnych przez to do zlokalizowania i zniszczenia. W tej sytuacji w grudniu 1979r Rada NATO podjęła decyzję o zainstalowaniu na terenie RFN wyrzutni pocisków samosterujących.

Zasadniczy cios polityce odprężenia zadała jednak inwazja radziecka na Afganistan, przeprowadzona w grudniu 1979r. Wykazała ona złudność nadziei związanych z detente, umacniając w państwach zachodnich pozycję tych sił, które opowiadały się za bardziej zdecydowanym postępowaniem wobec obozu komunistycznego. Ich rzecznikiem stał się nowy prezydent USA (od 1980r) R.Reagan.

6. Koniec historii w znaczeniu jaki nadał jej bardziej lub mniej świadomie Fukuyama to proces powolnego dochodzenia państw i polityków do przekonania o wyższości moralnej, etycznej i politycznej demokracji.

W tym sensie koniec historii to zjawisko znajdowania przez społeczeństwa pewnego porządku publicznego najlepszego dla dobra wspólnego, czyli czegoś, co jak mawiał Arystoteles jest bardziej boskie i ważniejsze niż dobro jednostki. Autor odwołuje się do Hegla, zapożyczając od niego

rozumienie historii jako procesu o charakterze ewolucyjnym, który zdąża w określonym, logicznym kierunku. Wiąże się z tym wiara w postęp, szczególnie naukowo-techniczny, który umożliwia dalszą ewolucję rodzaju ludzkiego. Jednak tak rozumiana historia ma się skończyć, gdy ludzkość osiągnie ostateczne stadium rozwoju. Tym ostatecznym stadium jest według Fukuyamy liberalna demokracja i wolny rynek.

7. Operacje typu nation-building (naprawy, odbudowy państw), polegające na postawieniu na nogi instytucji państwa, stają się coraz istotniejszym wyzwaniem, przed którym stoją nie tylko bogate i rozwinięte kraje Zachodu. Upadli znajdują się bowiem najczęściej w sąsiedztwie państw rozwijających się.

8. Ich poglądy miały charakter synkretyzmu ideowego. W swych pracach podkreślali znaczenie patriotyzmu, wartości moralnych i religijnych dla współczesnego człowieka, rozpowszechniając je w pismach, m.in. "National Review", "Public Interest". Ośrodki naukowe z nimi związane to Hoover Institution i Heritage Fundation.

Do sukcesów tego nurtu można zaliczyć obniżenie podatku od nieruchomości w Kalifornii w 1978, działalność Krajowego Komitetu Konserwatywnej Akcji Politycznej w 1980, zwycięstwo partii republikańskiej w wyborach w 1980, 1984, 1988. Do głównych problemów poruszanych przez neokonserwatyzm zaliczyć należy: przywrócenie kary śmierci, dopuszczalność aborcji, obecność religii w szkołach.

9. 1 era - do końca I wojny światowej, upadek Imperium Otomańskiego
powstanie Repulbiki Tureckiej, od Bitwy pod Wiednie 1683 zmniejszanie się terenów inmperium, hegemoni - Wielka Brytania i Francja

GRUPA 2

1.Jakie są historyczne źródła szkoły realizmu politycznego

?

2.Jakie były główne przyczyny powstania doktryny Trumana?

Bezpośrednią przyczyną jej powstania była wojna domowa w Grecji. Przyczyną było rozszerzanie się komunizmu w Europie i chęci jego zatrzymania.

3.Jakie były bezpośrednie skutki kryzysu kubańskiego?

•Odejście od planu przekształcenia Kuby w strategiczną bazę wojskową.

•Przejściowe ochłodzenie stosunków sowiecko-kubańskich

•Wycofanie rakiet „Jupiter” z Turcji

•Uruchomienie gorącej linii telefonicznej w 1963 roku między przywódcami ZSRR i USA, aby w przyszłości móc się w łatwiejszy sposób uporac z potencjalnymi konfliktami.

4.Dlaczego polityka Kissingera jest przyrównywana do polityki Bismarcka?

?

5.Na czym polegała strategia przyśpieszenia wyścigu zbrojeń, wprowadzona przez Reagana w latach 80. XX wieku?

•Reagan ogłasza pięcioletni program rozwoju potencjału strategicznego USA, w oparciu o nowe technologie elektroniczne i informatyczne.

•Wznowienie militarnej obecności USA w Europie

•Zwiększenie budżetu zbrojeniowego USA

•Reagan ogłasza program obrony przeciwrakietowej przy wykorzystaniu broni laserowej umieszczonej na orbicie okołoziemskiej, nazywanego „wojnami gwiezdnymi”.

6.Na czym polega opisany przez Huntingtona syndrom krajów na rozdrożu?

Mieszkańcy krajów na rozdrożu zgodni są co do tego kim są, ale brak wśród nich jednomyślności, którą cywilizację mają uznac za własną. Przeważnie dzieje się tak, że znaczna częśc przywódców postanawia, że kraj powinien odrzucic niezachodnią kulturę i instytucje, dołączyc do Zachodu oraz zwesternizowac się.

Do krajów na rozdrożu należą: Rosja, Turcja, Meksyk, Australia. Całkowita zmiana nie powiodła się w żadnym z wyżej wymienionych państw.

7. Jakie są cele polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej w wymiarze europejskim?

•Rosjanie chcą uznania szczególnej pozycji Rosji przez państwa zachodnie.

•Stworzenie nowej formuły współpracy w ramach trójkąta Rosja-UE-USA.

•Przebudowa europejskiego systemu bezpieczeństwa.

•Stworzenie nowej formuły relacji z UE.

•Utrzymanie Europy Środkowej jako swego rodzaju „regiony przejściowego” między Rosją, a Europą Zachodnią

•Uzyskanie realnego wpływu na politykę unijną

•Prawo współdecydowania o istotnych kwestiach unijnych

8. Jakie są główne zagrożenia w rozwoju Chin w XXI wieku?

•Rozwarstwienie społeczne

•Trudna sytuacja ekonomiczna

•Wysoki poziom korupcji

•Brak zabezpieczeń socjalnych

•Wysoki poziom analfabetyzmu

•Zwiększanie się dysproporcji między wsią a miastem

•Narastanie nacjonalizmu

•Przeludnienie

•Starzenie się społeczeństwa

•Zachwianie równowagi między obiema płciami

•Kurczenie się obszarów rolnych

•Dewastacja środowiska naturalnego

•Tendencje odśrodkowe w państwie

•Stare i nowe konflikty w środowisku międzynarodowym

•Konieczność zwiększenia importu żywności, związane z tym obciążenia dla budżetu, dalszy wzrost inflacji, wzrost wydatków na leczenie chorób-> wpływ na sytuacje ekonomiczną

9. Na czym polegała specyfika polityki premiera Fayyada na Zachodnim Brzegu Jordanu?

•Ograniczenie przestępczości w miastach

•Ograniczenie do minimum panoszenia się klanów, chamulot, które ustanawiały własną władzę, trudniły się przemytem i grabieżą

•Rygorystyczna polityka podatkowa

•Program budowy struktur państwa palestyńskiego

•Wprowadzenie wolnego rynku

•Uruchomienie giełdy papierów wartościowych

•Demokratyczny podział kompetencji

•Budowa cywilnego portu lotniczego

GRUPA 3

Zestaw III

1. Jakimi metodami badawczymi posługiwał się klasyczny realizm i liberalizm?(nie wiem czy dobrze)

Realiści uważają, że głównym przedmiotem działalności politycznej są: cel siły, jej

środki oraz jej używanie. Polityka międzynarodowa jawi się zatem jako „polityka

siły". Prowadzenie polityki zagranicznej ma charakter instrumentalny i opiera się

na rozumnej ocenie własnej siły i własnych interesów w porównaniu z siłą i inte­resami rywali i przeciwników. Realiści przywiązują wielką wagę do równowagi sił, która jest koncepcją zarówno

empiryczną, dotyczącą sposobu funkcjonowania polityki światowej, jak i norma­tywną - dla przywódców mocarstw jest uzasadnionym celem i drogowskazem

w odpowiedzialnym rządzeniu. Sprzyja ona zachowaniu podstawowych wartości

- pokoju i bezpieczeństwa. Schelling stara się wyposażyć myśl strategiczną w narzędzia analityczne. Dyplo­mację i politykę zagraniczną, w szczególności wielkich mocarstw, a zwłaszcza Sta­

nów Zjednoczonych, postrzega jako działalność racjonalno-instrumentalną, którą

można lepiej zrozumieć dzięki zastosowaniu pewnego typu analizy matematycz­nej, zwanego „teorią gier". Wymuszanie jest metodą skłonienia przeciwnika do

targów i namówienia go do zrobienia tego, co chcemy, bez konieczności zmu­szania go do tego przez użycie brutalnej siły, co jest nie tylko niebezpieczne, ale

także znacznie trudniejsze i mniej skuteczne. Teoretycznym punktem wyjścia liberalizmu jest jednostka. Jednostki i różne zbio­rowości jednostek znajdują się w centrum analizy: są to przede wszystkim pań­stwa, ale także korporacje, organizacje i wszelkiego typu stowarzyszenia. Libera­łowie twierdzą, że sprawy międzynarodowe może kształtować nie tylko konflikt,

ale także współpraca. Liberałowie są zasadniczo optymistami: jeśli ludzie odwołują się do rozumu, to

mogą osiągnąć wzajemnie korzystną współpracę. Mogą też położyć kres wojnie.

Liberalny optymizm ściśle wiąże się z powstaniem nowoczesnego państwa. Mo­dernizacja oznacza postęp w większości dziedzin ludzkiego życia, w tym także

w stosunkach międzynarodowych.

2) Jakie były bezpośrednie skutki ogłoszenia doktryny Trumana?

Doktryna Trumana została ogłoszona przed Kongresem w roku 1947. Głosiła ona, iż Stany Zjednoczone powinny pomagać krajom zagrożonym przez siły zewnętrzne lub przez mniejszości uzbrojone. Zmieniła ona historie polityki zagranicznej USA, którzy przejęli role „globalnego policjanta”. Mocno odczuwalne było to w czasie Wojny Wietnamskiej, gdy zaangażowanie rządu amerykańskiego wzrosło.
Doktryna Trumana była także przyczyną zaangażowania USA w Wojnę Koreańską i Plan Marshalla.

3) Jak ewoluowały relacje pomiędzy ZSRR a ChRL w latach 1949-1970?

1 X 1949 Mao Zedong proklamował powstanie Chińskiej Republiki Ludowej. Niedługo potem ChRL podpisała 14 II 1950 sojusz obronny z ZSRR. W tym samym roku oddziały chińskie stanęły po stronie Korei Północnej przeciwko koalicji państw bloku zachodniego pod przewodnictwem USA. Wielu zachodnich analityków postrzegało blok komunistyczny jako jednorodny i skonsolidowany przeciwko Zachodowi. Jednak miedzy Chinami a ZSRR istniały zasadnicze sprzeczności interesów, które doprowadziły na przełomie lat 60. I 70. Do otwartego konfliktu. Przyczyny tego konfliktu sięgają krytyki Stalina przez Chruszczowa w 1956, co zaniepokoiło Mao Zedonga (bał się podobnej krytyki). Od 1958 roku Rosjanie oskarżali Chińczyków o nacjonalizm, a Chińczycy Rosjan o rewizjonizm. Mao skrytykował wznowienie stosunków dyplomatycznych z Jugosławią przez ZSRR, rozwiązanie Kominformu, a Chruszczow potępił chiński „wielki skok”. Rozłam został przypieczętowany w 1960 roku gdy z Chin wycofani zostali wszyscy radzieccy eksperci. Konflikt nasilił się w połowie lat 60. Chiny uznały wówczas dotychczasową pomoc radziecka za zbyt małą. Szczyt rozłamu marzec 1969 graniczny zatarg na rzece Ussuri. W efekcie Mao dokonał zwrotu w chińskiej polityce i z pomocą tzw. „pingpongowej dyplomacji” nawiązał stosunki z USA.

4) Jakie były główne przyczyny odprężenia w relacjach pomiędzy USA a ZSRR?

Po kryzysie berlińskim (1961) i kubańskim (1962) oba kraje zdecydowały się dla uniknięcia bezpośrednich konfliktów i dla respektowania obustronnych interesów na ocieplenie relacji.
Sytuację międzynarodową w latach 60-tych przedstawiała się następująco: budowa muru berlińskiego oznaczała jednostronne złamanie statusu Berlina jako „wolnego miasta”, czemu zachodni sojusznicy nie byli w stanie zapobiec, chyba że wywołując wojnę. Kryzys kubański w 1962 r., w czasie którego świat stanął na krawędzi wojny nuklearnej, sprawił,  że sytuacja stała się jeszcze bardziej wyraźna: ceną za pokój była nienaruszalność obustronnych stref wpływów. Mocarstwom światowym zaczęło teraz przyświecać hasło: odprężenie zamiast konfrontacji.

5) Jakie były główne przyczyny słabości ekonomicznej ZSRR w latach 80. XX wieku?

Surowa zima, Wojna Afgańska, przegrany wyścig zbrojeń („Gwiezdne Wojny”), korupcja władzy, niepowodzenia reform, dekompozycja całego systemu i zadłużenie.

6) Jakie są zdaniem Fukuyamy potencjalne zagrożenia dla liberalnej demokracji?

Nauka i technika, których postęp według Fukuyamy sprzyjały rozprzestrzenianiu się demokracji liberalnej są tym samym zagrożeniem dla naszej cywilizacji, ponieważ ich wytwory zostały zamienione w broń jak to miało miejsce podczas ataków terrorystycznych 11 września 2001 roku. Jednak o ile autor The End of History and the last man uważa, że pewne zagrożenia jak broń atomowa są nam znane to tak naprawde nieprawdopodbne postęp w takich dziedzinach jak etologia, biologia ewolucyjna czy nauka o zdolnościach poznawczych mózgu niesie za sobą konsekwencje, które trudno przewidzieć.

7) Jak wygląda ustrój polityczny Bośni i Hercegowiny po porozumieniu w Dayton?

Konstytucja Bośni i Hercegowiny ustalona w Daytonie przewiduje demokracje i wolnorynkową gospodarkę.
Konstytucja określiła ustrój polityczno-administracyjny Bośni jako państwa składającego się z dwóch części: Republiki Serbskiej (49% terytorium) i Federacji Bośni i Hercegowiny (federacji bośniacko-chorwackiej - 51% terytorium) oraz z autonomicznego dystryktu Brčko, podległemu bezpośrednio rządowi centralnemu. Obie części posiadają własne parlamenty, rządy i pełną autonomię w sprawach wewnętrznych
Co więcej ustala pięć ogólnopaństwowych instytucji: Dwuizbowy parlament, prezydium, rada ministrów, trybunał konstytucyjny i bank centralny.
Rząd centralny otrzymuje ograniczone kompetencje: polityka zagraniczna, polityka handlu, polityka celna, polityka pieniężna, i pewna kontrola nad kwestią imigracji i i komunikacją lotniczą.

8) Dlaczego neokonserwatyzm nazywany jest „wilsonizmem na sterydach”? = realistyczny wilsonizm, czyli chodzi o Fukuyame??

Fukuyama stwierdza, że neokonserwatyzm zaczął być tak intensywnie kojarzony z polityką administracji Busha w pierwszej kadencji, że próba odzyskania jego dawnego znaczenia jest skazana na porażkę. Proponuje więc dla ratowania dobrego neokonserwatyzmu nadać mu nową nazwę „wilsonizm na sterydach”. Fukuyama opisuje cztery główne nurty powojennej polityce zagranicznej USA: neokonserwatyzm, realizm (Kissinger), liberalny internacjonalizm i nacjonalizm. Jego „wilsonizm na sterydach” byłby nowym, piątym nurtem z neokonserwatyzmu czerpałby przekonanie o znaczeniu wewnętrznej natury reżimów, ale nakazywałby stosowanie realistycznych metod działania.
Zamiast sięgać poprzez granice państwowe do wnętrza krajów i próbować siłą formować lokalne reżimy według amerykańskiego widzimisię, USA powinny cierpliwie, przy użyciu "miękkiej siły", takiej jak edukacja lokalnych elit intelektualnych czy finansowanie ruchów obywatelskich, kształtować glebę pod demokratyzację. Z polityki Wilsona powinny czerpać przywiązanie do multilateralizmu, działań w strukturach międzynarodowych. Bo chociaż spowalniają zabiegi hegemona, to legitymizują je i dają im znacznie większą skuteczność w dłuższej perspektywie. Taka polityka pozwalałaby Ameryce, by użyć stylistyki Busha juniora, "zdobywać serca i umysły".

9) Czym charakteryzowała się druga era na Bliskim Wschodzie?

GRUPA 4

1. Na czym polegała zmiana w sposobie badania stosunków międzynarodowych, która nastąpiła w latach 50. i 60. XX wieku?

2. Jakie były główne cele planu Marshalla?

Stany Zjednoczone: zapewnienie rynków dla rozbudowanego w czasie wojny przemysłu, zatrudnienie zdemobilizowanych żołnierzy, kształtowanie korzystnej dla Stanów Zjednoczonych struktury inwestycji państw przyjmujących plan.
Podstawowym celem planu (w myśl polityki Prezydenta Trumana, który zapowiedział interwencje zbrojną wszędzie tam, gdzie mogliby zająć władze komuniści) była poprawa sytuacji ekonomicznej Europy by przeciwstawić się rozszerzaniu idei komunistycznej oraz skłonienie ZSRR do przestrzegania postanowienia Jałtańskich.

3. Na czym poległa teoria domina, ogłoszona przez prezydenta Eisenhowera?

Domina teoria (z angielskiego domino theory), teoria politologiczna, która zakłada, że każde wydarzenie społeczno-polityczne prowokuje następne, zgodnie z układem przyczynowo-skutkowym. Obecna w polityce amerykańskiej prowadzonej w rejonie Azji Południowo-Wschodniej w okresie zimnej wojny. Zgodnie z teorią domina jeśli jedno państwo tego obszaru znajdzie się pod kontrolą komunistów, konsekwencją tego będzie rozprzestrzenianie systemu komunistycznego w regionie, podobnie jak w grze w domino (pchnięcie jednego członu uruchamia cały ciąg "upadków").

Po raz pierwszy w tym kontekście formuły teorii domina użył prezydent Stanów Zjednoczonych D.D.Eisenhower w 1954. Przekonanie to, podzielane przez J.F.Kennedy'ego oraz L.B.Johnson'a leżało u podstaw amerykańskiego zaangażowania w Wietnamie (wietnamski konflikt). Krytycy teorii domina utrzymywali, że utrata Wietnamu (opanowanie przez komunistów) nie doprowadzi do sowietyzacji całego regionu. W szerszym kontekście stosowano ją w kształtowaniu polityki wobec krajów Trzeciego Świata, w stosunku do rządów sandinistów w Nikaragui po 1979, rewolucji islamskiej w Iranie oraz jesieni narodów w Europie Środkowo-Wschodniej.

4. Jakie były najważniejsze problemy ZSRR i świata komunistycznego w latach 70. XX wieku? (nie wiem czy dobrze)

wspomaganie ruchów komunistycznych (m.in. rewolucja kubańska 1956-1959), pośrednie zaangażowanie w otwarte konflikty (wojny izraelsko-arabskie, wojna koreańska, wojna wietnamska 1965-1973), wspieranie polityki antyangielskiej i antyfrancuskiej (kryzys sueski 1956) i ugrupowań terrorystycznych (Rote Armee Fraktion, RAF), bezpośrednie interwencje umacniające orientację komunistyczną (Afganistan 1979-1989) miały na celu niedopuszczenie do destabilizacji we własnym obszarze wpływów (rewolucja węgierska 1956, praska wiosna 1968). Ogromne środki przeznaczane na utrzymanie mocarstwowej pozycji ZSRR w sposób skuteczny destabilizowały jego nieefektywną gospodarkę. Kryzys ekonomiczny wynikający z koncepcji gospodarki socjalistycznej umożliwił rozpad systemu dominacji radzieckiej w Europie Środkowo-Wschodniej. Krótkotrwała władza sekretarzy generalnych KC KPZR, J.W. Andropowa (1982-1984) i K.U. Czernienki (1984-1985) nie wpłynęła na zmianę w stosunkach wewnętrznych w ZSRR.

5. Na czym polegało podobieństwo polityki Ronalda Reagana i Margaret Thatcher?

Gospodarka laisser-faire???czyż nie?

6. Na czym polegał spór między rasą a duszą w wizji Barbera, opisanej w książce "Dżihad i McŚwiat"?

Rasa i dusza są to dwie wieczności, w których pułapce jest dzisiejszy świat.
Rasa zapowiada nacjonalizm, zaś dusza globalizacje i świat bez granic. Spór polega na przedstawieniu wizji przyszłości, przy czym ani jeden ani drugi nie gwarantuje demokracji.
Obie siły działają jednocześnie, a nawet często w jednym miejscu w jednej chwili.
One nie tylko się buntują, ale także na siebie współdziałają. Nie tylko sobie nawzajem zagrażają, ale też się wzmacniają. Tworzą własne przeciwieństwa, ale też potrzebują się nawzajem.

7. Jakie są cele polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej w wymiarze globalnym?

W aspekcie globalnym Moskwa domaga się uznania większej roli w zarządzaniu globalnym bezpieczeństwem, dlatego przywiązuje duże znaczenie do roli ONZ i Rady Bezpieczeństwa. Kreml dąży do budowy nowych instytucji międzynarodowych, gwarantujących znaczący wpływ Rosji i dlatego rozważa oparcie światowego ładu politycznego na poszerzonej grupie G8 lub G20. Postuluje także zmiany w światowych instytucjach finansowych i gospodarczych, w tym przede wszystkim w Międzynarodowym Funduszu Walutowym. Proponuje również reformę światowego systemu finansowego.

8. Jakie trzy cechy odróżniają Chiny od państw cywilizacji zachodniej?

Badając rynek Chin trzeba wziąć pod uwagę, iż ich kultura i światopogląd się różni się w dużej mierze od Zachodu i nie da się zmienić ich kraju, systemu, mentalności i kultury według idei Zachodu.
Po pierwsze Chiny nie są typowym narodowym państwem zwracając uwagę na ich historie, która początki ma w 221 roku p.n.e. z zwycięstwem dynastii Qin. W wschodnich Chinach żyła wcześniej większość ludności chińskiej w przeciwieństwie do dzisiejszych czasów.
Chiny są raczej uważane za kraj cywilizacyjny niż narodowy, tym bardziej zwracając uwagę na ich potencjał demograficzny i geograficzny, który jest tak potężny i pluralistyczny, że nie jest to możliwe skupić ten kraj tylko i wyłącznie z Bejingu.
W polityce Chin jedność się bardzo ceni, gdy w Europie Cesarstwo Rzymskie się rozpadło na wiele małych jednostek, w Chinach toczył się wręcz przeciwny proces utrzymywania wielkiej cywilizacji.
Po drugie w roku 1997 Wielka Brytania oddała Hong Kong w ręce Chin. Pomimo że był to jeden kraj, były to dwa kompletnie różne systemy. Hong Kong nie dopasował się do reszty Chin, jak to na przykład stało się w 1991 roku po Zjednoczeniu RFN i NRD, bo to pasuje tylko do mentalności krajów narodowych. W związku z tym mamy do czynienia z jednym państwem, a wieloma systemami.
Spoglądając także na pojęcie rasy w kulturze Chin zauważa się, iż Chiny nie widzą się jako kraj wielorasowy (jedynie przy granicach), ponieważ rasa Han dominuje w kraju.
Bez Han Chiny by nie istniały, bo to oni wspierali kraj, lecz ich wada jest, to że czują wyższość nad innymi i nie tolerują reszty (n.p. Tybetańczyków).
Trzecia cecha Chin jest relacja między ludem a rządem. Na Zachodzie uważa się autorytet i legalności jako funkcje demokracji, lecz faktycznie chińskie władze mają jeszcze więcej autorytetu i legalności, tym bardziej że tam ciężko mówić o demokracji. Społeczeństwo chińskie widzi w rządzie swoją reprezentacje i swojego opiekuna/obrońcę.
Na Zachodzie kwestionowano prawie zawsze w historii władze, a w Chinach wcale. Władze nie nigdy były uznawane jako rywale albo obce instytucje, tylko jako rodzinę (patriarcha).

9. Jaka była ewolucja osadnictwa żydowskiego na terytoriach okupowanych (zwłaszcza we wschodniej Jerozolimie i na Zachodnim brzegu Jordanu)?

Po wygranej wojnie sześciodniowej w roku 1967 państwo izraelskie rozpoczęło zasiedlać Zachodni Brzeg. Obywatele Izraelu nielegalnie budowali zamknięte osiedla poza granicami kraju na terenie Autonomii Palestyńskiej i wschodniej Jerozolimy.

Grupa 5

1. Kiedy pojawiła się szkoła neorealistyczna i jakie były okoliczności historyczne powstania tego nurtu badawczego?

Neorealizm zapoczątkował Kenneth Waltz, który w 1979r opublikował swoją książkę - Teoria Polityki Międzynarodowej. Pozwoliła ona zepchnąć neoliberalizm do defensywy. Duże znaczenie miały wydarzenia historyczne, gdyż w latach 80. XXw konfrontacja pomiędzy Stanami Zjednoczonymi z Związkiem Radzieckim osiągnęła nowy poziom intensywności. Szczególnie zaognił się wyścig zbrojeń prowadzony pomiędzy supermocarstwami . Na ochłodzenie stosunków zdecydowanie wpłynęła nieskuteczność polityki detente oraz interwencja wojsk radziecki w Afganistanie za czasów Breżniewa. Rok 1979 to również czas rewolucji religijnej w Iranie i przejęcie władzy przez Chomeiniego.

2. Jakie były długookresowe skutki ogłoszenia doktryny Trumana?

skutki: podział świata na strefę amerykańską i radziecką, zerwanie USA z polityką izolacjonizmu, utrzymanie zasad kapitalistycznych na skalę światową, przeciwstawianie się ekspansji komunizmu, uruchomienie "Panu Marshala"

3. Jaki był najważniejszy skutek kryzysu sueskiego dla sytuacji geopolitycznej świata?

-> moment przełomowy w dziejach - kres potęgi kolonialnej Wielkiej Brytanii i Francji; podporządkowanie się pod USA i ZSRR jako „przywódców światowych”

4. Jakie były skutki podpisania Aktu Końcowego KBWE dla sytuacji politycznej w krajach bloku komunistycznego?

?

5. Dlaczego w obliczu działań ruchu Solidarności w Polsce w latach 1980-1981, ZSRR nie zastosował doktryny Breżniewa?

Zdaniem Zbigniewa Brzezińskiego, będącego wówczas doradcą do spraw bezpieczeństwa narodowego prezydenta USA Jimmy'ego Cartera, ogromną rolę odegrały tu działania amerykańskie, których celem było jak największe nagłośnienie zaistniałej sytuacji. 3 grudnia Jimmy Carter ostrzegł Moskwę, że ewentualna interwencji zbrojna w Polsce negatywnie odbije się na stosunkach radziecko-amerykańskich. Prawda jest jednak taka, iż ZSRR uwikłany w wojnę w Afganistanie nie mógł pozwolić sobie na kolejny tak poważny konflikt.

6. Jak w swojej koncepcji McŚwiata i Dżihadu, Barber ocenia relacje pomiędzy gospodarką wolnorynkową a demokracją liberalną?

Barber twierdzi, iż demokracja nie jest już nierozerwalnie związana z wolnym rynkiem. McŚwiat nie potrzebuje demokracji, która mogłaby osłabić jego siłę. Dla idei konsumpcjonizmu lepiej jest, by obywatele jednoczyli się w milczeniu. Dżihad również otwarcie odrzuca demokrację i zmierza do uwolnienia się od niej, często uciekając się do przemocy zbrojnej. Obie koncepcje działają w przeciwnych kierunkach, jednak ich wspólnym celem jest wydanie wojny suwerennym państwom, a tym samym osłabienie demokratycznych instytucji.

7. Jak wygląda ustrój polityczny Bośni i Hercegowiny po porozumieniu w Dayton?

Zgromadzenie parlamentarne składało się z 2 Izb:

- Izba Reprezentantów Ludowych (izba niższa) - 48 posłów: 28 z BiH, 14 z RS

- Izba Narodów (izba wyższa) - 15 delegatów: 5 Bośniaków, 5 Chorwatów, 5 Serbów

Prezydium składało się z trzech członków: Bośniaka, Chorwata (wybieranych w powszechnych wyborach bezpośrednich z terytorium Federacji Bośni i Hercegowiny) oraz Serba (wybieranego w taki sam sposób z terenów Republiki Serbskiej). Prezydium nominuje Radę Ministrów Bośni i Hercegowiny, która obejmuje urząd po zaaprobowaniu jej przez Izbę Reprezentantów. Składa się ona z przewodniczącego i 9 ministrów.

8. Jakie są najważniejsze cele polityki zagranicznej Chin po upadku ZSRR?

?

9. Na czym polega specyfika systemu politycznego Autonomii Palestyńskiej?

Terytoria podzielono na obszary o różnym statusie:

• status A - tereny pod kontrolą palestyńską: Strefa Gazy, kilka większych miast na Zachodnim Brzegu

• status B - tereny pod kontrolą mieszaną: Palestyńczycy sprawują tam władzę, ale kontrolę wojskową sprawuje armia izraelska,

• status C - tereny pod kontrolą izraelską: obejmują kolonie żydowskie, drogi dojazdowe do nich oraz punkty strategiczne (np. wzgórza, źródła wody).

Grupa 6

1. Czym jest konstruktywizm?

Konstruktywizm w stosunkach międzynarodowych - jedna z głównych orientacji teoretycznych w stosunkach międzynarodowych. Konstruktywizm ukształtował się w latach osiemdziesiątych XX wieku w odpowiedzi na założenia teoretyczne neorealizmu i neoliberalizmu. Zwolennicy tego poglądu, opierając się na konstruktywizmie społecznym krytykowali pozytywistyczne podejście do stosunków międzynarodowych.

Konstruktywiści krytykują realistów za reifikowanie takich pojęć jak państwo, interes czy potęga. Dla realistów elementy te są obiektywnie dane i niezależne od ludzkiej świadomości, natomiast konstruktywiści wskazują na ich społeczne podłoże. Interesy państw wynikają z ich tożsamości, a te są historycznie i kulturowo zmienne.

Najbardziej znanymi konstruktywistami w stosunkach międzynarodowych są Alexander Wendt, Friedrich Kratochwil czy Nicholas Onuf.

2. Na czym polegała rozbieżność pomiędzy treścią doktryny Trumana a intencjami jej twórców?

W maju 1947 r. podczas przemówienia w Princeton prezydent USA Harry Truman przedstawił zasady "doktryny powstrzymywania", zwanej jako Doktryna Trumana. Bazowała ona na tezie o podziale ś wiata na strefę amerykańską i strefę radziecką oraz odpowiedzialności USA za utrzymanie zasad kapitalistycznych w skali światowej. Założenia tej doktryny sformułował amerykański dyplomata G.F. Kennan, ambasador USA w Moskwie w tamtym okresie. Według niego ekspansję ZSRR mogło powstrzymać "długotrwałe, cierpliwe - lecz zdecydowane i czujne - powstrzymywanie tendencji ekspansywnych. Konkretne działania podjęte przez USA w ramach realizacji tej doktryny to:

• wykorzystywanie propagandowe monopolu atomowego,
• organizowanie paktów militarnych (NATO, ANZUS),
• budowa sieci amerykańskich baz wojskowych wokół granic państw obozu
socjalistycznego,
• pomoc wojskowa i ekonomiczna dla państw zagrożonych przez komunizm,
• pomoc w odbudowie Europy Zachodniej w postaci Planu Marshalla,
• bezpośrednie zaangażowanie w konflikty (wojna koreańska).

Niemal natychmiast jednak Stany Zjednoczone odeszły od powstrzymywania, drastycznie ograniczając swe siły zbrojne w nadziei powrotu do świata bardziej pokojowego. Ale później, gdy w 1948 roku Związek Radziecki zablokował zachodnie korytarze transportowe wiodące do Berlina, stolicy Niemiec podzielonej na konferencji poczdamskiej w 1945 roku na strefy okupacyjne, Stany Zjednoczone zdały sobie sprawę, że ich interesy mają szerszy zasięg. Na gruncie zatem geostrategicznych interesów Stanów Zjednoczonych powstrzymywanie stało się fundamentalną doktryną polityki zagranicznej tego kraju w czasach zimnej wojny.

3. Czym charakteryzowała się polityka zagraniczna USA w latach 1950-1969?

W pierwszych latach po zakończeniu II Wojny Światowej nadrzędną doktryną polityki zagranicznej USA stało się powstrzymywanie komunizmu. W tym celu USA zawarły szereg sojuszy regionalnych (NATO, CENTO, SEATO, ANZUS) i bilateralnych układów sojuszniczych (z Japonią w 1951 roku, z Koreą Południową w 1953 roku, z Republiką Chin na Tajwanie w 1954 roku) oraz wzięły udział w Wojnie Koreańskiej 1950-53 i w wojnie w Wietnamie (1962-73); w 1962 roku miał miejsce kubański kryzys rakietowy, będący najbardziej niebezpiecznym momentem całego okresu Zimnej Wojny (1947-91). Pod koniec lat 60-tych i w latach 70-tych doszło do odprężenia w stosunkach między USA a ZSRR (detente), przejawiającego się m.in. w dialogu bilateralnym w dziedzinie kontroli zbrojeń, którego efektem było zawarcie porozumień SALT I (1972), ABM (1972) i SALT II (1979), a także kilku ważnych układów międzynarodowych (np. traktat o nieproliferacji broni jądrowej NPT z 1968 roku, konwencja przeciw broni biologicznej z 1972 roku). W rezultacie USA pozostały jedynym supermocarstwem, posiadającym interesy we wszystkich częściach globu.

W 1952 roku wybory wygrał republikanin Dwight Eisenhower. Prowadził on politykę odprężenia w stosunkach z ZSRR (czemu sprzyjała śmierć Stalina). Eisenhower prowadził aktywną działalność dyplomatyczną: odwiedził między innymi Wielką Brytanię, Niemcy, Francję, a nawet zaprosił do USA Nikitę Chruszczowa, z którym uzgodnili spotkanie na szczycie (zerwane z powodu incydentu z zestrzeleniem przez Rosjan samolotu U-2) Kontynuacją reform była prezydentura Johna Kennedy'ego (1960-1963), podczas której doszło do tak zwanego kryzysu kubańskiego związanego z radziecką próbą zainstalowania rakiet jądrowych na Kubie. Kennedy doprowadził do podpisania 5 sierpnia 1963 roku w Moskwie układu o zakazie doświadczeń z bronią jądrową w atmosferze, przestrzeni kosmicznej i pod wodą (jego bezpośrednim skutkiem było położenie kresu skażeniom promieniotwórczym); próbował przenieść rywalizację z ZSRR na dziedzinę podboju kosmosu.

4. Na czym polegała tzw. „dyplomacja pingpongowa” i jakie były jej skutki?

Dyplomacja pingpongowa to termin politologiczny oznaczający podejmowanie wstępnych kroków, niekiedy odległych od meritum sprawy, do nawiązania lub wznowienia stosunków dyplomatycznych między państwami. Źródłem tego terminu jest wydarzenie z 1971 roku, gdy po mistrzostwach świata w tenisie stołowym w Japonii władze chińskie zaprosiły do siebie drużynę graczy amerykańskich na turniej tenisa stołowego („pingponga”). Drużyna z USA wraz z dziennikarzami i towarzyszącymi im osobami byli pierwszymi Amerykanami, którzy oficjalnie pojawili się w komunistycznych Chinach od 1949 roku, kiedy władzę objął Mao Zedong. Obie strony wykorzystały to wydarzenie jako pretekst do nawiązania dalszych kontaktów dyplomatycznych i politycznych.

Skutki:

• Zniesienie embarga handlowego z Chinami

• Spotkanie prezydenta Nixona z Mao Zedongiem w Chinach

• Ułatwienie rozmów między państwami

5. Jakie były główne przyczyny słabości politycznej ZSRR w latach 80. XX wieku?

• walka o władzę

• pogorszenie stosunków z Chinami, krótkotrwałe starcia zbrojne

• coraz niższa stopa wzrostu w gospodarce

• coraz wyższe koszty wyścigu zbrojeń

• sponsorowanie proradzieckich reżimów (Wietnam, Kuba)

• wysoka śmiertelność wśród polityków

• wojna w Afganistanie

• reformy Gorbaczowa (pierestrojka)

• coraz większy kryzys gospodarczy

• ujawnienie tłumionych dotąd konfliktów narodowościowych

• powstawania tzw. frontów narodowych, domagających się uwzględnienia praw narodowych

6. Dlaczego zdaniem Fukuyamy liberalna demokracja jest najwyższym stadium ewolucji systemów polityczno-społecznych?

 Fukuyama formułuje tezę, iż proces historyczny w pewnym sensie zakończył się wraz z upadkiem komunizmu (czyli państw tzw. realnego socjalizmu) i przyjęciem przez większość krajów systemu liberalnej demokracji. Liberalna demokracja oraz rynkowy porządek gospodarczy mają być, wg Fukuyamy, najdoskonalszym z możliwych do urzeczywistnienia systemów politycznych (choć nie idealnym). W przekonaniu Fukuyamy współczesna demokracja liberalna jest zbiorem politycznych instytucji powołanych do obrony uniwersalnych praw, uświęconych zapisem w takich dokumentach, jak Powszechna Deklaracja Praw Człowieka.

7. Czym są tzw. „zamrożone konflikty”? Podaj przykłady?

Jednym z zamrożonych konfliktów jest sprawa Gorskiego Karabachu, który, zamieszkały w większości przez Ormian, odciął się od Azerbejdżanu. Ormianie wspierani sią przez Armenie. W 1991 roku po referendum doszło do zajęcia Karabachu przez armię Azerską, jednak została wyparta. W 1994 zawieszenie broni. Jest to państwo o demokratycznym rzadzie i wolnorynkową gospodarką, jednak nie uznane przez nikogo.

8. Jakie są główne założenia neokonserwatyzmu?

Neokonserwatyzm, nurt ideologiczno-polityczny powstały w Stanach Zjednoczonych w latach 70. i 80. XX w. Do jego twórców zaliczają się m.in.: I. Kristal, N. Podhoretz, D. Bell, M. Lipset, W. Laqueur. Ich poglądy miały charakter synkretyzmu ideowego. W swych pracach podkreślali znaczenie patriotyzmu, wartości moralnych i religijnych dla współczesnego człowieka, rozpowszechniając je w pismach, m.in. "National Review", "Public Interest". Ośrodki naukowe z nimi związane to Hoover Institution i Heritage Fundation.

Do sukcesów tego nurtu można zaliczyć obniżenie podatku od nieruchomości w Kalifornii w 1978, działalność Krajowego Komitetu Konserwatywnej Akcji Politycznej w 1980, zwycięstwo partii republikańskiej w wyborach w 1980, 1984, 1988. Do głównych problemów poruszanych przez neokonserwatyzm zaliczyć należy: przywrócenie kary śmierci, dopuszczalność aborcji, obecność religii w szkołach

9. Czym charakteryzuję się piąta era na Bliskim Wschodzie?

• Atak na World Trade Center

• Coraz ważniejsza rola Egiptu, Iranu i Izraela

• USA, Rosja, ONZ, UE-> odpowiedzialni za proces pokojowy na Bliskim Wschodzie

GRUPA 7

1. Założenia neorealizmu:

System międzynarodowy jest anarchią,nie istnieje bowiem rząd światowy. System międzynarodowy składa się z podobnych elementow-kazde panstwo,czy to male,czy duze musi realizowac podobne zadania,takie jak obrona narodowa,sciaganie podatkow czy regulacje gospodarcze. Panstwa roznia się znacznie od siebie w jednej kwestii: siły, która okresla się mianem wzglednych zasobow.Mocarstwa zawsze będą dazyc do wzajemnego rownowazenia się.Kraje mniejsze i slabsze będą dazyc do sprzymierzania się z mocarstwami,aby zachowac maksimum autonomii.Odchodzenie od tezy realistow o postrzeganiu czlowieka jako z natury zlego.Żądza potęgi i troska o bezpieczenstwo sa cecha panstw nie z powodu natury ludzkiej,ale dlatego,ze zmusza je do tego struktura systemu miedzynarodowego.Neorealisci nie odrzucaja istnienia jakichkolwiek mozliwosci wspolpracy miedzy panstwami.Twierdza jednak,ze panstwa wspolpracujace zawsze będą wspolzawodniczyc,aby zmaksymalizowac swoja sile i zachowac autonomie.

2. Dlaczego wojna w Korei została uznana za punkt zwrotny w polityce zagranicznej USA?

Za punkt zwrotny w polityce amerykańskiej w Azji należy uznać wojnę w Korei. Odtąd głównym celem USA stało się powstrzymywanie (containment) ekspansji komunistycznej, która jak sądzono dokonuje się na tym kontynencie głownie za sprawą Chin. Wcześniej Stany Zjednoczone prowadzily polityke izolacjonizmu,jednak dzialania ZSRR rozszerzajace się na caly swiat sklonily Stany Zjednoczone do zmiany polityki. Nie chcialy one dopuscic do ekspansji komunizmu na caly swiat.

3.Wskaż wydarzenia, które stanowiły o zwrocie w zakresie zdolności kreowania ładu międzynarodowego w latach 1956-1969 („sinusoida” Brzezińskiego)?

1956- kryzys Sueski; zawieszenie broni narzucone przez ONZ;

1956-powstanie węgierskie,stłumione przez armię radziecką

1957-doktryna Eisenhovera dotyczaca polityki USA wobec Bliskigo Wschodu

1957-wystrzelenie Sputnika przez ZSRR-pierwszego sztucznego satelity Ziemi

1962-kryzys kubański-Amerykanie zwyciezcy,ale musieli wycofac wojska z Turcji

1967-wojna szesciodniowa,zwyciestwo Izraela

1968-praska wiosna:wojska Ukladu Warszawskiego wkroczyly do Czechoslowacji

1969-Nixon prezydentem Stanow Zjednocznych; zapoczatkowal polityke odprezenia;

Inne wydarzenia: wojna wietnamska- stanowila duze obciazenie dla USA; USA- użycie satelit szpiegowskich;

4.Jaki był wpływ kryzysu naftowego 1973 roku na politykę światową, w tym zwłaszcza na integrację europejską?

Kryzys naftowy zapoczątkowany przez podwyższenie cen ropy naftowej przez państwa OPEC , spowodował iż Usa oraz państwa europejskie musiały zacząć szukac nowych tańszych oraz alternatywnych zrodeł energii. Nagły wzrost cen ropy spowodował kryzys światowy i inflację. Dobrze i szybko rozwijająca się integracja europejska została mocno zahamowana gdyż każde z pańsw europejskich musiało zając się swoją gospodarką i wyciągac ją z potężnego kryzysu. Embargo na rope zostało zdjęte z usa w roku 1974 kiedy władze stanów zjednoczonych zagroziły mozliwą wojną prewencyjną o zasoby naturalne. Gospodarki państw zaczęły się kurczyć. Najbardziej cierpiał przemysł paliwochłonny. Rozpoczęła się dezindustrializacja państw rozwiniętych. Szantaż paliwowy miał jednak swoje plusy. Państwa europejskie zaczęły wydobywac rope z mórz m.in. morza czarnego, nawiązano kontakty ze związkiem radzieckim na dostawę gazu. Jako że państwa opec lokowały swoje fundusze na rachunkach zachodnicha banków, wpływy ze sprzedaży ropy pozwalały tym bankom wspomagac swoje własne gospodarki oraz państw sojuszniczych, udzielać pozyczki(np. państwa bloku wschodniego) itd. W czasie kiedy państwa bliskiego wschodu zwiększyły cene ropy wzrosła rola Meksyku i jego ogromnego przemysłu petrochemicznego na arenie międzynarodowej. Kryzys naftowy będzie rzutował w nastepnycha latach na napięte stosunki między usa a państwami bliskiego wschodu. Działania Opecu mimo iż początkowo wywołały stagflację, w konsekwencji przyczyniły się do upadku socjalizmu, i uniezależnienia siękrajów zachodnich od dostaw ropy z bliskiego wschodu.

5. Jakie zmiany polityczne w ZSRR zapoczątkował Gorbaczow w II połowie lat 80. XX wieku i jakie były ich skutki?

Gorbaczow obejmując stanowisko doskonale wiedział, że Rosja wymaga wiele reform. Imperium ZSRR oparte na ideach komunistycznych nie mogła nadal walczyć i konkurować z silnymi i bogatymi Stanami Zjednoczonymi. Upadająca gospodarka, bieda, i wiele innych aspektów spowodowanych zbyt dużymi nakładami na zbrojenia nie pozwalały już dłużej ZSRR na wyścig zbrojeń. Gorbaczow swoim planem uzdrowienia kraju wzbudzał wiele kontrowersji, najważniejsza to chęć odbudowy ZSRR w oparciu o zasady leninizmu i na podwalinach ustrojowych stalinizmu.Główne założenia swojej polityki Gorbaczow przedstawił w 1985 roku na plenum KC KPZR. Wtedy to padły, jak się później okazało ważne nie tylko dla ZSRR, ale i dla całego świata, słynne słowa Pierestrojka- przebudowa, głasnost-jawność i uskrojenije-przyspieszenie. Gorbaczow swoje rządy rozpoczął od radykalnych zmian kadrowych w kierownictwie partii.Z biura partyjnego usunął starszych prominentnych działaczy a kluczowe stanowiska obsadził swoimi ludźmi. Na zjeździe KC KPZR w 1986 roku partia zatwierdziła projekt stanowiący o zwiększeniu dochodu narodowego. Partia nadal głosiła wyższość socjalizmu nad kapitalizmem i wróżyła szybki rozkład kapitalizmu. Wszelkie działania Gorbaczowa zmierzające do rozwoju i poprawy sytuacji gospodarczej okazały się nie efektywne. Wszystkie jego założenie nie zostały odpowiednio zrealizowane a efekt był taki, że pozostawił po sobie podobne wrażenia jak jego poprzednicy zarządzający państwem w oparciu o gospodarkę centralnie planowaną. Reformy rynkowe nie doszły do skutku nawet w okresie wielkiego kryzysu w roku 1988. Wszystkie działania nawet nie pobudziły sowieckiej gospodarki na tyle by można było zobaczyć efekty. Polityka głasnosti doprowadziła do niezadowolenia społecznego. Społeczeństwo dowiedziało się o różnicach i zapaści cywilizacyjnej, jaka dzieli ich od innych krajów, o nadużyciach finansowych o malwersacjach o korupcji. Przeprowadzenie kolejnej przebudowy okazało się niezwykle trudnym zadaniem, gdyż ludzie nie ufali rządzącym i nie mieli już nadziei.

Gospodarka ZSRR była w bardzo złej sytuacji dodatkowo napiętą sytuację pogorszyły strajki robotników. Gospodarka okazała się gospodarką niedoboru. To, jaka jest sytuacja dotarło w końcu do społeczeństwa i wywołało panikę, ludzie wykupywali towary z półek obawiając się o przyszłość. Tak, więc hasła przewodnie głoszone przez Gorbaczowa, czyli reforma systemu oraz jawność życia, okazało się, że znalazły pokrycie i urzeczywistnienie. Po 1986 roku ogłaszano amnestie dla większości więźniów politycznych, osadzonych w więzieniu za kooperacje z wrogiem bądź działania przeciw ZSRR. Nastąpiła większa liberalizacja i swoboda życia publicznego, władze przychyliły się do projektu mówiącego o wolności słowa. Szybko odrodziły się lub powstały nowe organizacje, stowarzyszenia, które na początku kultywowały ofiary stalinizmu, chroniły język narodowy czy zajmowały się ochroną środowiska naturalnego. W kwietniu 1986 roku miało miejsce przykre i tragiczne w skutkach wydarzenie. W Czarnobylu w ZSRR miała miejsce groźna awaria reaktora atomowego. Awaria okazała się największą katastrofą w dziejach elektrowni atomowych. Miało to również konsekwencje polityczne a także społeczne, objawiające się aktywniejszymi i intensywniejszymi działaniami społecznymi. Wolność słowa powodowała, że coraz głośniej słychać było głosy krytyki ze strony ludu, które już jawnie mówiło o nieudolności komunistycznych władz i o zbrodniach, jakie popełniono w okresie stalinizmu. Z partii zaczęło coraz więcej ludzi odchodzić. Partia nie cieszyła już się wcześniejszą dobrą opinią i zaufaniem.

Swoboda społeczna, jaka rozwijała się po 1985 roku doprowadziła do większego pluralizmu w życiu politycznym, nowe organizacje i partie powstawały szybko i w coraz większych ilościach. Początkowe nowe ruchy miały charakter nieoficjalny. Większość z nich powstałą w republikach nadbałtyckich i na Zakaukaziu. Miały charakter masowych frontów ludowych, coraz bardziej i jawniej dążących do usamodzielnienia swoich krajów i uniezależnienia od ZSRR. Głośno robiło się także o konfliktach narodowych, jakie powstawały, władze kompletnie do takiego stanu rzeczy nieprzygotowane nie miały ani planu ani koncepcji na poprawę sytuacji. Pierestrojka Gorbaczowa stanęła przed wielkim zagrożeniem. Rządzący komuniści nie byli dostatecznie zadowoleni ze zmian, jakie wprowadzał Gorbaczow. Jednak ich uległość i ugodowość pozwalały na dalsze realizowanie reform. Nie byli w stanie przeciwstawić się nowemu sekretarzowi. Gorbaczow, do końca wierzył w idee realnego socjalizmu, co pozwalało sądzić kolegom partyjnym, iż wprowadzane zmiany nie posunął się za daleko i nie przekroczą pewnej granicy. Jednak zmiany doprowadziły do znacznych posunięć nawet ze strony nomenklatury partyjnej. Partia angażowała się w prywatne i półprywatne inicjatywy gospodarcze.

Polityka Gorbaczowa również wprowadziła znaczne zmiany w polityce zagranicznej ZSRR. Doprowadziła do porozumienia w sprawie wycofania sowieckich wojsk z Afganistanu, z terenów bardzo ważnych i strategicznych dla ZSRR. W 1989 roku kolejne rządy w republikach bloku radzieckiego upadały, na co ostatecznie przystał Gorbaczow. Polityczne i gospodarcze zmiany, jakie nadchodziły dla Europy Środkowej i Wschodniej były nieuchronne i nieuniknione. Zmiany były wymuszone nie tylko kryzysem, zmianami władz, ale i sama gospodarka, aby stać się konkurencyjna i wydajna musiała się bardziej zliberalizować. Gorbaczow widząc, iż zmiany nastąpią niezależnie od polityki prowadzonej przez władze ZSRR, nie reagował na takie wydarzenia jak upadek muru berlińskiego w 1990 roku czy zjednoczenie Niemiec. Polityka ZSRR bardziej się otworzyła, w 1991 roku zawarto układ z Chinami rozwiązujący sporne sprawy graniczne. Zakończono również prowadzenie zbrojnych działań w Ameryce Środkowej w Salwadorze, co dało również kres w działaniach popierających ugrupowania terrorystyczne. Zdemokratyzowano również życie polityczne w Nikaragui. Na początku lat dziewięćdziesiątych nadbałtyckie republiki powoli odłączały się od ZSRR. Podobnie Litwa, Łotwa i Estonia, gdzie opozycja doszła do władzy i wkrótce ogłoszono niepodległość tych krajów. Ostateczną próbą utrzymania wpływu ZSRR było przeprowadzenie referendum w republikach, w którym proponowano utrzymanie jedności ZSRR na zasadach równouprawnienia i suwerenności poszczególnych krajów. Jednak taki zabieg nie przyniósł zamierzonych efektów, a kilka państw nawet nie wzięło udziału w referendum.

6. Jakie jest zdaniem Barbera największe zagrożenie wynikające z konfliktu pomiędzy McŚwiatem a Dżihadem?

Barber stwierdza, że obydwie przemożne siły cywilizacyjne: Dżihad i McŚwiat oddziałują jednocześnie na całym świecie, obydwie tendencje ścierają się ze sobą w poszczególnych krajach i nie ma mię-dzy nimi żadnej geograficznej granicy.

Barber nie wierzy w to, że „ze starcia między Dżihadem a McŚwiatem wyniknie jakieś wyższe dobro. Wygląda raczej na to, że wolność człowieka zostanie w rezultacie ograniczona, a nie umocniona. Obydwie prądy cywilizacyjne mają jedną wspólną ponurą cechę: są wrogo usposobione do suwerennego państwa, podkopując jego demokratyczne instytucje. Dżihad niszczy państwo poprzez fanatyczne ataki, walki plemienne, akty terroru. McŚwiat niszczy państwo poprzez globalizację rynku i zacieranie granic między państwami.

7.Na czym polegał plan Ahtisaarego wobec Kosowa?

Ahtisaari to negocjator z ramienia ONZ. Plan przez niego opracowany zakladal przyznanie Kosowu nadzorowanej miedzynarodowej niepodleglosci, zas kosowskim Serbom bardzo szerokiej autonomii.Zalozenia planu Ahtisaarego:

-autonomia na poziomie centralnym. Zgromadzenie Parlamentarne Kosowa będzie się skladac ze 120 czlonkow,przy czym 20 miejsc ma być zarezerwowanych dla mniejszosci etnicznych i narodowych.dwoma jezykami urzedowymi w Kosowie będą serbski i albanski;

-prawa kulturowe.obowiazkowa edukacja do poziomu sredniego w jezyku wspolnoty,w regionie,w którym stanowi ona wiekszosc.

-decentralizacja;powstanie 6 nowych gmin z serbska wiekszoscia.Mitrovica ma być podzielona na serbska Mitrovice Polnocna i albanska Mitrovice Poludniowa.

-system sprawiedliwosci.przedstawiciele mniejszosci narodowych i etnicznych maja stanowic minimum 15% skladu sedziowskiego;

-bezpieczenstwo.wymiar sprawiedliwosci,bezpieczenstwo publiczne,wywiad-będą nalezec do wladz Kosowa.Korpus ochrony Kosowa zostanie rozwiazany i przeksztalcony w 3 sluzby.

-Miedzynarodowa Reprezentacja Cywilna będzie najwyzsza wladza w Kosowie.

-Miedzynarodowa Obecnosc Militarna-nastepca KFOR-u.Zadaniem tej formacji jest zapewnienie bezpieczenstwa Kosowa.

8. Jakie są główne wytyczne nowej strategii obronnej USA?

Nowe strategiczne wytyczne ws. obronności USA przyjęte przez administrację Obamy mają na celu przeorientowanie aparatu obronnego na zaostrzającą się konkurencyjnie sytuację w dziedzinie bezpieczeństwa, jaka kształtuje się w basenie Pacyfiku. Kładzie ona również kres - pomimo zaprzeczeń Pentagonu - erze wielkich operacji stabilizacyjnych i skierowanych przeciwko rebeliantom. Co równie ważne, zakłada strategiczne odwrócenie się od Europy. USA i Europa znajdują się więc w kluczowym momencie dziejów swoich wzajemnych relacji: muszą przekształcić podział pracy w wymiarze bezpieczeństwa sojuszu transatlantyckiego.Planowane przez administrację Obamy cięcia w wydatkach na obronę w wysokości 489 mld dol. w ciągu 10 lat oznaczają, że rozbudowa sił amerykańskich w Azji musi wiązać się z dalszym ograniczaniem obecności w Europie. Cięcia mogą nawet zostać podwojone, jeśli Kongres nie anuluje automatycznych redukcji budżetowych do roku 2013. Co więcej, USA mogą przestać pełnić w Nato rolę najważniejszego gwaranta bezpieczeństwa Europy i zacząć pełnić rolę czynnika wspomagającego samodzielną europejską obronę. Ma to znaczące konsekwencje dla Europy. Prosto rzecz ujmując: jeśli Stany Zjednoczone są zaangażowane w konflikt po drugiej stronie globu, sytuacja kryzysowa w Europie albo jej w pobliżu będzie wymagała od Europy gotowości do podjęcia działań bez oglądania się na Amerykę. Redefinicji ulega zatem dyskusja o “podziale obciążeń”. Oczywiście USA mają nadal strategiczne interesy w Europie, Eurazji i na Bliskim Wschodzie. Ale będą musiały w o wiele jaśniejszy sposób dogadać się z Europą w sprawie swoich i jej regionalnych interesów: gdzie się one przecinają a gdzie są rozbieżne? Czy da się - a jeśli tak, to w jakich okolicznościach - wygenerować realne poczucie wspólnie ponoszonej odpowiedzialności? Jakie środki i umiejętności może wnieść Europa, zwłaszcza jeśli siły USA są potrzebne gdzie indziej?Stany Zjednoczone mogą optować za kooperacją w konkretnych przypadkach z poszczególnymi krajami albo grupami regionalnymi w ramach Nato. Może to zrównoważyć w krótszej perspektywie przesunięcie się punktu ciężkości strategii amerykańskiej ku Azji a także stworzyć USA i Europie drogę do maksymalizacji coraz bardziej kurczących się sił i środków na kontynencie oraz utrzymania zasady wzajemności zobowiązań obronnych. Ale czy to zapewni Europie wystarczające bezpieczeństwo? Czy unijna wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa (CSDP) daje odpowiedź na to pytanie? Czy w ogóle ktoś je sobie zadaje w Brukseli i stolicach krajów UE?Jedno w każdym razie jest jasne. W momencie, gdy 40 centów z każdego dolara wydawanego przez Waszyngton jest pożyczonych, Europa nie może już oczekiwać, że Stany Zjednoczone będą same zapewniały jej bezpieczeństwo. Dopóki UE nie wygeneruje przekonujących sił i środków, które by uzsadniały efemeryczne obecnie dążenie do partnerstwa UE-Nato, to współpraca obronna pod parasolem Nato pozostanie bardziej realistyczną płaszczyzną utrzymania relacji transatlantyckich w tej dziedzinie. Oznaczać to będzie wprawdzie częściową renacjonalizację bezpieczeństwa, ale za to zapewni realne środki i zasoby oferowane przez gotowych je użyć graczy. Przykładem jest niedawny brytyjsko-francuski traktat o współpracy wojskowej, który nie tylko przewiduje współdzielenie arsenału nuklearnego, ale także utworzenie wspólnych jednostek uderzeniowych i wspólne korzystanie z lotniskowców. Do podobnych układów mogłoby dojść w Europie środkowej - np. z udziałem Niemiec, Polski, krajów skandynawskich i bałtyckich oraz Rumunii. W połączeniu ze środkami odstraszającymi Nato, europejskie siły mogłyby naprawdę zaznaczyć swoje istnienie, przynajmniej do czasu, gdy CSDP naprawdę zafunkcjonuje.

GRUPA 8

1. Kiedy pojawiła się szkoła neoliberalna i jakie były okoliczności historyczne powstania tego nurtu badawczego?

Powstał na przełomie lat 30. i 40. jako odpowiedź na poglądy J.M. Keynesa i jego zwolenników.
W latach pięćdziesiątych, sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego stulecia stosunki międzynarodowe dotyczyły w dużej mierze handlu i inwestycji, podróży i komunikacji, co dawało się zauważyć w relacjach miedzy liberalnymi demokracjami Zachodu. Kontakty te stały się podstawa do podjęcia przez liberałów stworzenia alternatywy wobec myślenia realistycznego, wykluczające utopijne skrajności liberalizmu.

Neoliberalizm założenie, że państwa cechuje racjonalizm i anarchia (w odniesieniu do stosunków międzypaństwowych). Neoliberalizm skupia się na znaczeniu instytucji, koncentruje się na możliwości realizowania wielu celów poprzez współpracę, ale także i konflikt (choć nie uważają siły militarnej za czynnik najważniejszy).
Nurty neoliberalizmu: liberalizm socjologiczny, instytucjonalny, republikański

2. Na czym polegała specyfika sytuacji politycznej Jugosławii po 1948 roku?

Specyficznym przykładem kryzysu politycznego w grupie państw komunistycznych był kazus Jugosławii. Rządzący tam Josip Broz-Tito nigdy nie uznał prymatu Moskwy nad swoim państwem. W 1948 r. doprowadził on do wystąpienia Jugosławii z Kominformu. Otwarcie potępiał on politykę Stalina. Tępił również wszelką opozycję pro-moskiewską. Układ Warszawski nigdy jednak nie zdecydował się na użycie siły przeciwko marksistowskiemu odszczepieńcowi.
 

W 1948 komunistyczna partia jugosławi popadła w konflikt z Komunistyczną Partią Związku Radzieckiego i została, pod zarzutem rewizjonizmu, wykluczona z Biura Informacyjnego Partii Komunistycznej i Robotniczych (Kominformu). Konflikt ze Stalinem, Tito wykorzystał do umocnienia rządów osobistych w państwie. Z powodu blokady politycznej i gospodarczej prowadzonej przez blok sowiecki, Jugosławia uzyskała pomoc Zachodu (dostawy żywności, kredyty)

W Jugosławii wszelkie rządy objął Tito, ale jego działanie nie podobały się Sowietom. Miał on bowiem swój własny program na odbudowę kraju w duchu socjalistycznym, różnym od tego, jakiego chciałyby władze z Moskwy. Poza tym, ten Jugosłowianin podjął decyzję wyrzucenia radzieckich ekspertów ze swego kraju. Wiedział on, iż jego każdy krok polityczny jest śledzony, a następnie raportowany do Moskwy. To z Kominformu poznał metody pracy komunistów. Tito był zwolennikiem komunizmu, ale mimo, to doszło do konfliktu na linii Josipa Broz-Tito kontra Stalin.

Wkrótce zaczęto krytykować komunistów z Jugosławii, za to, iż popełniają "błędy i odstępstwa od marksizmu i leninizmu". Josipa Broz-Tito obrzucono epitetami faszysty i zbrodniarza. Konflikt z Rosją doprowadził do zmiany w rządach Tita. Dotychczas zmierzał on do zmiany państwa w przywódcę innych krajów socjalistycznych. Zmianie musiała też ulec polityka gospodarcza, przez co wprowadzono reformy. Zatrzymano kolektywizację rolnictwa, przez co ludzie mogli wystąpić ze spółdzielni i działać na własną rękę. Reformy te miały charakter liberalny, w ogromnym stopniu nie przypominały wcześniejszego ustroju. Uchwalono też nową konstytucję w roku 1953 roku. Alienacja Jugosławii była powodem nie zaproszenia jej RPWG. Mimo, że RPWG była organizacją socjalistyczną, mającą na celu dbanie o interesy gospodarcze socjalistów i komunistów. Była to organizacja międzynarodowa, ponieważ jej członkami były również kraje poza europejskie. W związku z powyższa sytuacją, Jugosławii nie pozostawało nic innego, jak spróbować zacząć współdziałać z Zachodem. Udało jej się dość szybko podpisać w 1948 r. układ, związany z gospodarką ze Stanami Zjednoczonymi i Anglią, będąc częściowo objęta planem Marshalla.

3. Na jakie trzy główne etapy można podzielić politykę USA w okresie 1950-1989?

okres konfrontacj (zimna wojna)i: (1950r.) wojna koreańska, I zagrożenie konfliktem nuklearnym,
układy paryskie- zniesiono status okupacyjny RFN, (Niemcy Zachodnie włączone do struktur NATO (1954))

detente: odprężenie na linii USA-ZSRR, zbliżenie Chin i USA, ograniczenie zbrojeń nuklearnych (1972), zaangażowanie w Wietnamie,

druga zimna wojna: wznowienie wyścigu zbrojeń(wzrost wydatków zbrojnych), agresywna polityka zagraniczna, projekt gwiezdnych wojen (1983)

4. Jakie były główne przejawy odprężenia w relacjach pomiędzy USA i ZSRR w latach 70. XX wieku

Zakończenie kryzysu kubańskiego dało na Zachodzie możliwość podjęcia prób pokojowej współpracy ze Związkiem Radzieckim. Powszechny lęk społeczeństw krajów demokratycznych przed totalną wojną światową, zmusił polityków, do szukania dialogu z obozem komunistycznym.

Ustępstwa ZSRR w trakcie kryzysu kubańskiego wynikały w znacznej mierze z przewagi amerykańskiego arsenału broni strategicznej. Następcy Chruszczowa podjęli olbrzymi wysiłek gospodarczy i technologiczny aby różnicę tą zniwelować, a nawet osiągnąć strategiczną przewagę militarną nad NATO. Wysiłku tego niewydolna gospodarka socjalistyczna nie była w stanie unieść. Pomimo, że cele te zostały w znacznym stopniu osiągnięte, to jednak kontynuowanie dalszego wyścigu zbrojeń groziło załamaniem sowieckiej ekonomii.

Richard Nixon i Leonid Breżniew mieli własne plany i oczekiwania związanej z jej realizacją. Nixon wykorzystywał ją do umocnienia swojej pozycji  politycznej wewnątrz kraju. Natomiast Breżniew odprężenie wykorzystywał głównie do poprawy wizerunku ZSRR w krajach Europy Zachodniej. Pierwszym symptomem odprężenia w stosunkach międzynarodowych był "Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej" ratyfikowany przez pierwsze państwa w roku 1968. Początek odprężenia w stosunkach międzynarodowych wiąże się jednak przede wszystkim z objęciem prezydentury w USA przez Richarda Nixona, obiecującego amerykańskiemu społeczeństwu zakończenie wojny w Wietnamie.

W roku 1969 zaczęły się w Helsinkach rozmowy na temat układu rozbrojeniowego SALT I, podpisanego ostatecznie podczas wizyty prezydenta Nixona w Moskwie w dniach 22 - 30 maja 1972 r. Wszedł on w życie 3 X 1972 roku. Jego postanowienia dotyczyły min. ograniczenia ilości wyrzutni pocisków. Najgłośniejszym przejawem polityki odprężenia było zwołanie w 1975 roku w Helsinkach Konferencji Współpracy i Bezpieczeństwa w Europie. Wzięły w niej udział prawie wszystkie państwa europejskie oraz Kanada i Stany Zjednoczone. Głównym osiągnięciem konferencji było przyjęcie aktu końcowego KBWE. Zawarto w nim zasady jakie miały obowiązywać we wzajemnych stosunkach między sygnatariuszami oraz w ich stosunkach wewnętrznych. Były to m.in: suwerenna równość,  pokojowe załatwianie sporów, nienaruszalność granic, współpraca między państwami, integralność terytorialna państw, nieingerencja w sprawy wewnętrzne, poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności. Ustalono także, że KBWE ma odbywać co kilka lat tzw. spotkania przeglądowe.

Jimmy Carter, który również dążył do pokojowej współpracy z ZSRR. Podpisał on w Wiedniu 18 VI 1979 roku wspólnie z Leonidem Breżniewem układ SALT II dotyczący dalszego zredukowania zbrojeń nuklearnych. Jednakże Senat USA odmówił ratyfikacji układu, nie chcąc w obliczu inwazji radzieckiej na Afganistan, dalszego militarnego osłabienia swego kraju.

Głównym beneficjentem odprężenia, przynajmniej w krótkiej perspektywie, jawi się zdecydowanie Związek Radziecki. Odprężenie pozwoliło mu na przejściowe opanowanie trudnej sytuacji ekonomicznej oraz dalsze prowadzenie ekspansywnej i skutecznej polityki na arenie międzynarodowej. Zachód zmniejszając swoje wydatki zbrojeniowe stawiał się na z góry przegranej pozycji w zakresie adekwatności realizacji zobowiązań traktatowych ze strony ZSRR. ZSRR do mistrzostwa opanował nieprzestrzeganie lub obchodzenie układów. Najlepszym przykładem jest tutaj układ SALT I, który dotyczył redukcji ilości wyrzutni pocisków strategicznych. W chwili podpisywania tego układu każdą wyrzutnię można było wykorzystać tylko raz, gdyż rakieta startując dokonywała jej zniszczenia. W Związku Radzieckim zbudowano więc silosy rakietowe wielokrotnego użycia. Wprawdzie tą technologię opracowano wkrótce i w USA, ale Związek Radziecki zdążył osiągnąć już na tym polu znaczną przewagę. Gdy Związek Radziecki z pełnym cynizmem mógł głosić hasła odprężenia i uprawiać pokojową propagandę maskującą jego rzeczywiste poczynania, zachodnie demokracje borykały się z koniecznością uzasadniania własnych działań i posunięć. Ogólnemu rozprężeniu i marazmowi w Stanach Zjednoczonych i ich bloku, położyła dopiero kres prezydentura Ronalda Reagana.

5. Jaka była rola przywódców religijnych w zmianach polityki globalnej na przełomie lat 70. i 80. XX wieku?

Chodzi i Jana Pawła II i Dalajlame?

6. Na czym polega syndrom krajów spokrewnionych?

???

7. Jakie działania podjął Putin po przejęciu władzy w 2000 roku?

Putinowi najbardziej zależało na odbudowie mocarstwowej pozycji Rosji.

W okresie rządów Putina wyraźnie poprawiła się sytuacja gospodarcza kraju, Rosja uzyskała realne członkostwo w G8 i spłaciła większość swojego zadłużenia zagranicznego. W 2000 zadłużenie zagraniczne kraju stanowiło ponad 50% PKB.

8. Jakie są fundamenty chińskiej cywilizacji i jaki mają one wpływ na politykę zagraniczną Chin?

trzy płaszczyzny państwo cywilizacyjne, pojęcie rasy i charakter rządu i jego relacje ze społeczeństwem.

Chiny w odróżnieniu do innych krajów (na zachodzie) uwarunkowane są przez swoją cywilizacje, a nie funkcjonowanie państwa narodowego. Chiny są potężne zarówno geograficznie, jak i demograficznie, ich populacja to 1,3 mld ludzi. Chiny są bardzo różnorodne i pluralistyczne. Najważniejszą częścią polityki dla chińczyków jest jedność, podtrzymywanie cywilizacji.
90% ludności należy do jednej razy Han. Jednorasowość, wzmocniła poczucie tożsamości kulturowej. Han nie uznaje różnic kulturowych, przekonani o swojej wyższości, stąd tez problem Ujgurów i Tybetańczyków. Relacja miedzy władzą, a społeczeństwem jest odmienna od zachodniej. Władza w Chinach cieszy się prawomocnością i autorytetem wśród chińczyków ponieważ władzy Chin przypisywane jest duże znaczenie jako reprezentantowi, obrońcy i uosobienia cywilizacji (duchowa funkcja państwa).
Przez 1000lat siła państwa, siła władzy chin nie była poddawana próbnie nie miała godnych przeciwników. Chińczycy inaczej patrzą na państwo niż się patrzy na zachodzie, patrzą jako na członka rodziny lub nawet głowę rodziny.

Gospodarka Chin wzrasta 10 % rocznie (za 10 lat będzie to najpotężniejsza gospodarka). Chiny różnią się od zachodu i nie przejmą zachodnich trendów, zachowają swój indywidualizm

9. Jakie są trzy główne osie sporu izraelsko-palestyńskiego?

Konflikt izraelsko-palestyński ma charakter etniczny, religijny i terytorialny.
W konflikcie izraelsko-palestyńskim wyraźnie da się zauważyć kilka podstawowych problemów:
istnienie żydowskiego państwa Izrael w Palestynie,
okupacja przez Izrael Zachodniego Brzegu Jordanu i Wzgórz Golan,
powstanie niezależnego państwa palestyńskiego,
osadnictwo żydowskie na okupowanych terenach,
status Jerozolimy: jedno miasto - dwie stolice, święte miasto trzech religii monoteistycznych,
kwestia powstrzymania zarówno działań palestyńskiego ruchu oporu, nazywanych czasami szumnie w mediach działaniami terrorystycznymi jak i agresji izraelskich syjonistów na Palestyńczyków

GRUPA 9

1) Jakie są główne założenia i nurty neoliberalizmu?

Podstawowymi założeniem neoliberalizmu jest uznanie mechanizmu cen rynkowych za główną i jedyna formę oddziaływania na działalność ekonomiczną oraz inicjatywy prywatnej i realizacji interesu osobistego jako gwarantów optymalnego zaspokojenia potrzeb społecznych. Rola państwa powinna być ograniczona do stworzenia ram prawnych dla mechanizmów wolnorynkowych, prowadzenia polityki antyinflacyjnej oraz bardzo małej i jednostkowej pomocy socjalnej dla najuboższych Główną wartością dla neoliberałów jest wolność czyli brak przymusu. Głównymi cechami neoliberalizmu są: antyetatyzm, i silna wiara w skuteczność mechanizmu rynkowego.

Obejmuje kilka nurtów współczesnej myśli ekonomicznej różniących się między sobą głównie właśnie poglądami na zakres, skuteczność i kształt ekonomicznej roli państwa w rozwiązywaniu podstawowych problemów makroekonomicznych, tj. alokacji zasobów, stabilizacji i podziału. Zalicza się do nich: monetaryzm, nową ekonomię klasyczną, szkołę austriacką i ekonomię strony podażowej.

2) Jakie były skutki wojny w Korei dla sytuacji w Europie?

Wojna koreańska - wojna tocząca się w latach 1950-1953 na terytorium Półwyspu Koreańskiego między komunistycznymi siłami KRLD (północnokoreańskimi) i wspierającymi je wojskami ChRL, a siłami ONZ (głównie amerykańskimi) wspierającymi wojska Republiki Korei (południowokoreańskie).

Wytworzyła przede wszystkim powszechny strach przed wojną światową, w której bardzo prawdopodobne było użycie broni nuklearnej. Kryzys koreański doprowadził również do wzrostu zaangażowania amerykańskiego w Europie. USA potroiły wydatki na obronność i uściśliły współpracę z sojusznikami w ramach NATO. Stany Zjednoczone przyjęły rolę naczelnego dowódcy w bloku państw zachodnich, kreując model dwubiegunowości w stosunkach międzynarodowych. Tymczasem gospodarka komunistyczna ZSRR a także jego satelitów już od bardzo wielu lat ciągle nastawiana na takie zbrojenia, nie wytrzymywała wzrostu obciążeń i drastycznie pogarszała się stopa życiowa ludności. Wybuch koreańskiej wojny skłonił amerykański rząd do opracowania nowej polityki w stosunku do Niemiec. Podczas wojny wzrosły obawy o bezpieczeństwo Europy, dlatego też sojusz NATO umocnił się. Podjęto decyzję o militaryzacji Republiki Federalnej Niemiec, dzięki czemu mogła ona w 1955 r. przystąpić do sojuszu północnoatlantyckiego.

3) Jaki jest związek pomiędzy powstaniem na Węgrzech a kryzysem sueskim?

Stany Zjednoczone nie były zainteresowane dalszym trwaniem konfliktu na Bliskim Wschodzie i ewentualnym przejęciem kontroli nad Kanałem Sueskim, gdyż mogło to grozić eskalacją konfliktu na cały region i grozić nieobliczalnymi skutkami. Dodatkowo administracja prezydenta Dwight D. Eisenhowera została zaskoczona powstaniem węgierskim i radziecką interwencją zbrojną na Węgrzech. Eisenhower obawiał się, że Naser może oficjalnie zwrócić się do Związku Radzieckiego z prośbą o pomoc wojskową. Mogłoby to doprowadzić do dalszego wzrostu napięcia z Blokiem Wschodnim i spowodować bezpośredni konflikt wojskowy między Zachodem i ZSRR, i ostatecznie przekształcić zimną wojnę w prawdziwy konflikt zbrojny na skalę globalną. Dlatego Eisenhower wezwał Radę Bezpieczeństwa ONZ do wymuszenia zawieszenia broni w Egipcie. Jednak Wielka Brytania i Francja, jako stali członkowie Rady Bezpieczeństwa ONZ zawetowali projekt rezolucji. Wówczas Stany Zjednoczone zaapelowały do Zgromadzenia Ogólnego ONZ proponując przyjęcie rezolucji wzywającej do zawieszenia broni, wycofania wojsk i otwarcia Kanału Sueskiego dla powszechnej żeglugi. Zgromadzenie Ogólne zwołało nadzwyczajne posiedzenie i 2 listopada 1956 przyjęło Rezolucję. W tej nowej sytuacji, Izrael na prośbę Francji i Wielkiej Brytanii poprosił Zgromadzenie Ogólne ONZ o sprecyzowanie treści rezolucji.

4) Dlaczego polityka zagraniczna takich krajów jak Francja i NRD w latach 60. i 70. XX wieku jest przez niektórych określana stwierdzeniem, że to „ogon merdał psem”?

5) Jakie zmiany ekonomiczne w ZSRR zapoczątkował Gorbaczow w II połowie lat 80. XX wieku i jakie były ich skutki?

Gorbaczow zapoczątkował zmiany, które ku zdziwieniu jego i partii, potoczyły się własnym, niespodziewanym torem, doprowadzając (choć nie tylko one) do upadku systemu, który w założeniu twórców miał przecież trwać wiecznie.

W sferze reform ekonomiczno - gospodarczych, które bezpośrednio przekładały się na społeczeństwo, zaczęto od ustępstw na rzecz przedsiębiorstw państwowych i na rzecz prywatnych przedsiębiorców. Te pierwsze, przynajmniej z założenia, miały cieszyć się daleko idącą autonomią, co miało wpłynąć na poprawę wydajności i jakość pracy. Państwo godziło się w niej na prywatną pracę w takich obszarach działalności jak: chałupnictwo, rzemiosło i usługi. Wszystko zgodnie z zasadą, że reformujemy bez zmiany fundamentów. Chodziło jedynie o przejęcie kontroli nad czarnym rynkiem, a nie o pobudzenie prywatnej inicjatywy. Oto postanowiono bowiem, że przedsiębiorstwami państwowymi będą zarządzać dyrektorzy pochodzący nie z nominacji, lecz z wyborów. Zakładano, że tacy ludzie skłonią pracowników do lepszej i efektywniejszej pracy.

Jednocześnie dla usprawnienia reform i lepszego efektu propagandowego wypowiedziano wojnę biurokracji, nieodłącznemu elementowi systemu komunistycznego. Ciekawostką jest fakt, w jaki sposób wojna ta się odbywała. Informowano bowiem dumnie społeczeństwo, że w ramach walki z aparatem biurokratycznym zwolniono właśnie 600 tysięcy ludzi. Szybko wyzwoliła ona zmiany w sowieckiej polityce zagranicznej, doprowadzając do porozumień rozbrojeniowych z USA, wycofania wojsk radzieckich z Afganistanu i przyzwolenia w 1989 r. na upadek komunizmu z krajach układu warszawskiego. Z biura partyjnego usunął starszych prominentnych działaczy a kluczowe stanowiska obsadził swoimi ludźmi. Zmiany kadrowe dokonane zostały także na niższych szczeblach w krajach, obwodach i rejonach.

6) Na czym polega koncepcja wielopoziomowej współzależności, zaproponowana przez Nye'a w tekście z 1991 roku?

7) Jakie są źródła materialne i niematerialne rosyjskiego rewizjonizmu?

Jednym z głównych źródeł rosyjskich ambicji jest dynamiczny wzrost gospodarczy kraju, który był efektem dużego popytu na rosyjskie surowce, przy jednoczesnym wzroście ich cen. Koniunktura gospodarcza spowodowała awans rosyjskiej gospodarki z 20. na 7. miejsce na świecie pod względem PKB. Rosja zebrała znaczne rezerwy walutowe oraz regularnie odnotowywała nadwyżkę finansową. Nastąpił intensywny napływ inwestycji zagranicznych, który w 2008 roku sięgnął 52 mld $. Wzrost dochodów miał bezpośrednie przełożenie na wzrost potencjału wojskowego. Realny wzrost wydatków na armię sięgnął w latach 2000-08 ok. 10-20%. Miało to przełożenie na modernizację wszystkich rodzajów sił zbrojnych, jej profesjonalizację i wzrost aktywności szkoleniowej, w tym ćwiczeń na najwyższym szczeblu strategicznym.

Drugim głównym czynnikiem wzrostu rosyjskich aspiracji jest postawa elit. Istnieje w Rosji powszechny konsensus co do wzrostu jej roli na arenie międzynarodowej spowodowanej zwiększeniem jej zasobów materialnych i stabilnością polityczną. Wojna w Iraku i Afganistanie utwierdziła polityczny establishment w przekonaniu, że pozimowojenny ład jednobiegunowy, oparty na hegemonii USA, już się skończył. Nowy system w założeniu Kremla uwzględniać będzie nowe centra ekonomiczno-polityczne, w tym szczególnie grupę BRIC: Brazylię, Rosję, Indie i Chiny. Rosyjskie elity są przekonane, że obecne trendy rozwojowe, w tym przede wszystkim przesuwanie politycznego środka ciężkości na Wschód, są nieuchronne i jednocześnie korzystne dla Rosji. Tym samym stanowią one szansę na odrodzenie jej mocarstwowej pozycji.

8) Jak zmieniła się polityka bezpieczeństwa Chin na przełomie lat 70. i 80. XX wieku?

Zamiarem była współpraca ze wszystkimi państwami świata bez względu na ich wielkość, znaczenie czy wskaźniki ekonomiczne, Chiny miały kształtował świat pokojowo.

Zadania: przyspieszenie badań w dziedzinie wojskowości, szkolenie w kwestii nowych rodzajów uzbrojenia, opanowanie taktyki i strategii pola walki.

Kierunki zmian: reforma i regulacja w armii, wyeliminowanie starego uzbrojenia, pozyskanie dodatkowych środków na modernizacje armii, ustanowienie specjalnego organu do koordynacji modernizacji.

Trzy najważniejsze zmiany: skoncentrowanie na przeciwdziałaniu atakowi sił powietrznych i pancernych, szeroka skala kształcenia personelu wojskowego, polaczenie manewrów poszczególnych rodzajów wojsk.

Pierwszy program rozwoju wojskowych technologii.

9) Czym są „haredi” i jaki jest ich wpływ na politykę Izraela?

To co charakteryzuje tę grupę, to jest patologiczny przyrost naturalny, wstręt do pracy, roszczeniowy stosunek do państwa i fanatyzm religijny. Haredim są również zwolnieni ze służby wojskowej. Jest to grupa ortodoksyjnych żydów w Izraelu. Społeczeństwo arabskie buntuje się przeciwko ich istnieniu. W ogromnym stopniu obciążają gospodarkę Izraela. Mają tendencję do małżeństw w młodym wieku i dużej dzietności. Dotacje na haredi powoduje, że wysokość podatków dla mieszkańców Izraela wciąż wzrasta. Duża część wykształconego społeczeństwa emigruje z Izraela, zostając tam na zawsze, co jest zjawiskiem niespodziewanym biorąc pod uwagę rozwiniecie ekonomiczne Izraela.

GRUPA 10

1. Na czym polegają współczesne metody badania stosunków międzynarodowych?

Metody badań stosunków międzynarodowych:

- Pozytywizm - nauka o społeczeństwie oparta na metodach nauk przyrodniczych, uznaje
naukę za jedyną prawdziwą formę wiedzy. Związany z emocjami, rozróżnienie między
faktami a wartościami.
- Naukowy realizm - rozróżnienie między rzeczywistym, faktycznym i empirycznym
doświadczeniem. Jest to próba opisania i wyjaśnienia rzeczywistych struktur i procesów,
które istnieją niezależne od naszego poznania.
- Hermeneutyka - uznanie iż świat spokojnie poddaje się takiemu traktowaniu jak empiryzm, a
w szczególności jak zakłada pozytywizm.
- Teoria krytyczna - poszukiwanie sprzeczności w stosunkach społecznych, które oznaczają iż
pewne grupy nie dopuszcza się do władzy. 3 rodzaje wiedzy - empiryczno-analityczna,
historyczno-hermeneutyczna, nauki krytyczne: matematyka-filozofia.

2. sinusoida Brzezińskiego 1945 - 1957

Lata 1945-47, w którym narastały przesłanki zimnej wojny: ZSRR kontynuował ekspansję zapoczątkowaną pod koniec II wojny światowej (powstanie bloku sowieckiego w Europie Środkowowschodniej, Grecja i Turcja, Iran, Daleki Wschód) i określił ideologiczną płaszczyznę konfrontacji („wyższość socjalizmu nad kapitalizmem”), a przywódcy zachodni stopniowo przekonywali się do konieczności skutecznej odpowiedzi na to wyzwanie, formułując ideę „wolnego świata” i krytykując totalitaryzm komunistyczny; 
Lata 1947-50, w których nasilała się konfrontacja 2 supermocarstw (USA i ZSRR) w różnych punktach globu; głównym źródłem konfliktu była sprawa przyszłości Niemiec (zjednoczonych i neutralnych lub podzielonych i należących do 2 bloków) oraz Berlina (1948-49 blokada tego miasta przez ZSRR), rozstrzygnięta 1949 przez powstanie 2 państw niemieckich, zahamowanie komunistycznej ekspansji w Europie (1948 przewrót w Czechosłowacji, ale również porażki komunistów we Francji, Włoszech i Grecji), ekspansja komunizmu na Dalekim Wschodzie (Chiny, wojna w Indochinach oraz konfrontacja w podzielonej Korei); w okresie tym blok sowiecki uległ wzmocnieniu w wyniku centralizacji ruchu (1947 powstanie Biura Informacyjnego Partii Komunistycznych i Robotniczych) oraz zwycięstwa rewolucji komunistycznej w Chinach, natomiast państwa zachodnie, którym przewodziły USA, sformułowały program przeciwstawienia się ekspansji komunizmu (doktryna powstrzymywania, doktryna Trumana, plan Marshalla, 1949 powstanie Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego); 
Lata 1950-53, kiedy nastąpiła pierwsza zbrojna konfrontacja na obszarze peryferyjnym (Korea) między blokiem sowieckim a Zachodem oraz utrwaliły się strefy wpływów ustalone wcześniej; w szczytowym okresie napięcia osłabły wszelkie kontakty między głównymi protagonistami, a wojna psychologiczna osiągnęła apogeum (izolacja bloku sowieckiego, powstanie Radia Wolna Europa, kryzys ONZ). Dla systemu sojuszy zachodnich (NATO, SEATO, Pakt Bagdadzki, ANZUS) istotna była normalizacja stosunków z Japonią, która weszła w strefę demokracji i wolnego rynku; 
Lata 1953-56, w których pojawiły się tendencje odprężeniowe, ale także nastąpiła konsolidacja głównych stron konfliktu; z jednej strony rokowania pokojowe doprowadziły do rozejmu w Korei oraz układów w sprawie Indochin, powstał ruch państw niezaangażowanych (1955 w Bandungu) oraz utrwaliła się neutralna strefa w Europie (Austria, Finlandia); z drugiej strony, wobec kryzysu władzy w ZSRR po śmierci J. Stalina, USA i ich sprzymierzeńcy sformułowali doktrynę odpychania komunizmu, zaś blok sowiecki w Europie skonsolidował się i 1955 powołał Układ Warszawski; 1956 nastąpiła kolejna kulminacja napięcia w postaci sowieckiej interwencji na Węgrzech i nieskutecznej akcji Zachodu na Bliskim Wschodzie (kryzys sueski); okres falującego napięcia 

3. Na czym polegały aktywne działania Stalina....

I. Dalsze umacnianie wpływów w krajach Europy środkowo-wschodniej (obszar wpływów po Jałcie i Poczdamie):

• 22-27 grudnia 1947 konferencja w szklarskiej Porębie 9 partii komunistycznych i robotniczych (oprócz demoludów Francja i Włochy) referat Żdanowa o formowaniu się 2 obozów w powojennym świecie.

• Nasilenie się konfliktu z Jugosławią: w styczniu 1948 „Prawda” krytykuje koncepcję „federacji bałkańskiej”, potem (marzec - maj) wymiana listów między KC obu partii komunistycznych, w drugiej połowie czerwca 1948 r. 8 partii należącyh do Kominformu potępia KPJugosławii i oskarża ekipę Tito o zdradę, w lipcu Zjazd KPJ odrzuca krytykę Kominformu i WKP(b)

Proces „jednoczenia” partii robotniczych w demoludach narzucony przez Stalina, oraz postępująca nacjonalizacja i komunizacja w sowieckim stylu

Po przeprowadzeniu zwycięskiego puczu komunistów w Czechach (20-25 lutego wykorzystując związki zawodowe, siły wojska i aparatu władzy podległe komunistycznym działaczom zmuszono do dymisji rząd, 10 marca samobójcza śmierć Jana Masaryka, syna pierwszego prezydenta Czechosłowacji, w maju sterowane już przez komunistów wybory i nowa konstytucja, Bebesz podaje się do dymisji - 3 września umiera, prezydentem Gottwald, premierem Zapotocky) :

• 21 lutego 1948 Rumuńska Partia Robotnicza

• 12-14 czerwca Węgierska Partia Pracujących

• 27 czerwca Komunistyczna Partia Czechosłowacji

• 11 sierpnia Bułgarska Partia Robotnicza wchłania socjaldemokracje, w listopadzie zmiana nazwy na BRK

• 15-21 grudnia Kongres Zjednoczeniowy PPS oraz PPR - powstaje PZPR (wcześniej w sierpniu/wrześniu wyrzucenie na Plenum KC PPR W. Gomółki pod zarzutem „odchylenia prawicowo-nacjonalistycznego” Bolesław Bierut sekretarzem generalnym

II. Powyższe ma dać bazę do działań w Europie:

12 marca Anglia, Francja, Belgia, Holandia, Luksemburg podpisują na 50 lat traktat w Brukseli, Niemcy przestają być adresatem sojuszy w Europie.

Fiasko kolejnej konferencji w sprawie Niemiec (Londyn) efekt 19 czerwca ogłoszenie o wprowadzeniu na terenie Trizonii Deutsche Mark, 22 czerwca Rosjanie wprowadzają w swojej strefie nową walutę, a 1 lipca 1948 r. ogłaszaja blokadę dróg lądowych do Berlina Zachodniego.

Rozpoczyna się trwająca do 12 maja 1949 blokada i jednocześnie największa operacja powietrzna Zachodu, do Berlina Zach. trzeba dowieźć wszystko, także węgiel na zimę.

III Zaangażowanie Zachodu w Berlinie odciąga uwagę od:

• Bliskiego Wschodu 14 maja 1948 r. powstaje Izrael, który jest postrzegany przez ZSRR jako potencjalny sojusznik (nie przeszkadza to 20 listopada rozwiązać istniejący w ZSRR Żydowski Komitet Antyfaszystowski, a jego czołowych działaczy - Salomona Michoelsa i in. Wymordować lub zesłać do łagrów), natychmiast zaatakowany przez armie arabskie z Transjordanii, Egiptu, Libanu i Syrii. Wojna trwa do 25 stycznia 1949 r. - gdyby nie wsparcie sprzętem wojennym, oficjalnie sprzedaje go Czechosłowacja, Izrael nie miałby szans na zwycięstwo

• Chin - już we wrześniu 1947 większość Mandżurii kontrolują komuniści, w grudniu 150 tysięczna armia Czang kai-szeka zostaje odcięta od reszty Chin kuomintangowskich, w drugiej połowie 1948 r. komuniści zdobywaja przewagę i ruszają na południe Chin

Trzy obszary Powojenny czas panowania poświęcił odbudowie poważnie zniszczonej przez wojnę gospodarki w celu przygotowania się do nowej - jak wierzył - nieuniknionej wojny z państwami zachodnimi. Dzięki szpiegostwu, ale i rozwojowi nauki w ZSRR uzbroił swoje państwo w broń atomową, zainspirował wybuch wojny koreańskiej. W kraju kontynuował terror i wykorzystanie siły niewolniczej więźniów politycznych do monstrualnych projektów gospodarczych (zalesianie pustyń, przekopywanie kanałów, kolej arktyczna). Stalin aprobował także pseudonaukową działalność Trofima Łysenki, który m.in. za pomocą sfałszowanych badań naukowych zdołał przekonać komunistów do swoich idei - w 1948 WKP(b) specjalnym dekretem odrzuciło uznawane na całym świecie zasady genetyki Mendla, uznając za oficjalną naukę państwa radzieckiego łysenkizm. Decyzja ta, jak i państwowo aprobowana działalność Łysenki miała negatywny i długotrwały wpływ na rozwój biologii i rolnictwa w ZSRR, przyczyniła się do głodu milionów ludzi i do katastrofalnego stanu radzieckiej produkcji rolniczej - ocenia się iż w 1953, w chwili gdy umarł Józef Stalin, ilość produkowanego mięsa i warzyw w całym ZSRR była niższa niż za cara Mikołaja II

Stalin próbował zastraszyć także najbliższych pracowników aresztowaniami żon i synów, rozstrzeliwaniami braci, podejrzeniami o szpiegostwo. Jego podejrzenia koncentrować się zaczęły wokół Żydów, których podejrzewał o współdziałanie z wywiadem amerykańskim. Na tym tle doszło do zamordowania dnia 12 stycznia 1948, z polecenia Stalina, Salomona Michoelsa - przewodniczącego najsilniejszej organizacji skupiającej komunistycznych działaczy żydowskich, Żydowskiego Komitetu Antyfaszystowskiego (JAFK). 20 listopada 1948 decyzją KC KPZR rozwiązano JAFK, a jego czołowi działacze zostali aresztowani - część z nich została stracona, reszta otrzymała wyroki długoletniego więzienia lub zesłania do łagrów. 12 sierpnia 1952, z polecenia Stalina, zamordowano w podziemiach więzienia NKWD w Moskwie, Łubianki, 13 pisarzy żydowskich tworzących w języku jidysz, wcześniej oskarżonych w pokazowym procesie o "żydowski nacjonalizm" - w opinii historyków zajmujących się tym okresem historii ZSRR, był to typowy mord sądowy ery stalinizmu.

Antysemicki charakter miała walka z tzw. kosmopolityzmem, który sprowadzono do demaskowania i usuwania z pracy Żydów, a w końcu sprawa lekarzy kremlowskich - głównie żydowskiego pochodzenia - których oskarżano o celowe niewłaściwe leczenie i uśmiercanie w ten sposób działaczy partyjnych. Prawdopodobnie tłem tego urojenia było pogarszające się zdrowie wodza.

Powojenny okres władzy Stalina cechowało także przyjmowanie przez niego nowych tytułów, orderów i stopni. 24 czerwca 1945 r. Michaił Kalinin, Przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRR, podpisał dekret awansujący go do rangi generalissimusa. Z kolei w 1950 roku Józef Stalin przyjął Złotą Gwiazdę Bohatera Związku Radzieckiego.

4)Na czym polegała zmiana polityki RFN na przełomie lat 60. i 70. XX wieku?

Kolacja SPD/FDP rządząca w latach 1969 - 1982 zdecydowana była na przeprowadzenia szeregu reform politycznych i modernizacje zaniedbanych dziedzin życia. Udało jej się przez ten program reform zyskać szerokie poparcie społeczne, na które miała wpływ polityka wschodnia - wynegocjowanie i podpisanie układów z ZSRR i Polską. 19 listopada 1972 roku podczas wyborów koalicja odniosła wielkie zwycięstwo. Ten sukces wyborczy ożywił nadzieje lewicy partyjnej w SPD na daleko idące reformy systemu polityczno-społecznego. Sytuację utrudnił kryzys gospodarczy, który był następstwem trudności energetycznych wywołanych w 1973 roku polityką naftową państw arabskich. W SPD zmienił się skład członkowski a także baza wyborcza tej partii. Wzrosła w niej liczba młodzieży studiującej (w odróżnieniu od uprzednio rządzącej partii chadeckiej, która spotkała się z wieloma protestami studenckimi) i urzędników, zwiększyły się wpływy drobnomieszczaństwa i inteligencji. Studenci domagali się walki z kapitalizmem..

12 sierpnia 1970 został podpisany w Moskwie układ z ZSRR o wzajemnych stosunkach (oba państwa wyrzekały się w nim użycia siły i zobowiązały do poszanowania naturalnych granic wszystkich państw europejskich). 7 grudnia 1970 w Warszawie podpisano z Polską układ, na mocy którego została uznana granica na Odrze i Nysie Łużyckiej. Zostały również rozpoczęte rozmowy z NRD aby uregulować wzajemne stosunki. Podpisano układ z NRD 21 grudnia 1972 - rząd RFN uznał samodzielność NRD i wyrzekł się roszczeń do wyłącznego reprezentowania Niemiec.

5. Na czym polegały reformy Den Xiaopingaw Chinach po roku 1978?

Deng Xiaoping budzi smoka

„Nieważne, czy kot jest czarny, czy biały. Ważne, aby łowił myszy” - to powiedzenie przywódcy Chin Deng Xiaopinga stało się symbolem wielkiej transformacji kraju, który wyprzedził dziś Japonię pod względem wielkości gospodarki.

Reformy Denga, notabene bohatera wojny z Japończykami, były odpowiedzią na klapę forsowanych przez Mao Tse Tunga strategii wielkiego skoku i rewolucji kulturalnej. Zakończyły się one klęską głodu, która pociągnęła za sobą ponad 40 milionów ofiar.

• W 1978 r. rozpoczęto reformy, likwidując komuny, które kontrolowały przedsiębiorstwa i produkcję rolną. Przekazano chłopom ziemię - w 1984 przeprowadzona została reforma rolna, która zlikwidowała kolektywny system na wsi.

• W drugiej ich fali, kilka lat później, dopuszczono kapitał prywatny, szczególnie z diaspory chińskiej.

• Trzecia zaś fala ma miejsce obecnie i wiąże się z prywatyzacją przedsiębiorstw państwowych. Rezultatem tych działań jest bardzo szybki wzrost gospodarczy, mimo braku demokracji, wynoszący średnio 10 proc. rocznie. Na wybrzeżu Chin wydzielone zostały specjalne strefy ekonomiczne otwarte dla zachodniego kapitału. Rozpoczęto kształcenie nowoczesnej kadry naukowo-technologicznej oraz biznesowej.

Chińczycy przejęli model koreański, który polegał na orientacji gospodarki na eksport, wielkie inwestycje i innowacyjność. Pomagają sobie utrzymywaniem niskiego kursu walutowego, co od dawna budzi irytację USA. Koncepcja chińskich reform opartych na kontroli państwa stoi w sprzeczności z liberalną szkołą Adama Smitha, która przyniosła sukces Chile.

Częścią reform było również otwarcie Chin na świat. Chiny, dotychczas izolujące się stały się aktywnym graczem na arenie międzynarodowej. Zacieśniona została współpraca ze Stanami Zjednoczonymi, zaczęto też ściągać do Chin międzynarodowy kapitał. Deng sformułował także zasadę jeden kraj, dwa systemy, która stała się kluczem do uregulowania sprawy Hongkongu i Makau. Na mocy zawartych porozumień oba terytoria miały zostać włączone do ChRL, zachowując szeroką autonomię ustrojową i gospodarczą.

Wraz z reformami gospodarczymi rozpoczęto ograniczoną reformę systemu politycznego. Z inicjatywy Denga wprowadzono kadencyjność stanowisk partyjno-państwowych, odmłodzono kadrę i zmniejszono biurokrację. Zwiększono rolę samorządów. Ostrożnie zwiększano swobody obywatelskie, bezwzględnie rozprawiając się jednak z silniejszymi dążeniami demokratycznymi, np. z zamieszkami studenckimi w 1986.

„Przez otwarte okno wlatują również muchy” - mawiał Deng, kiedy reformy przyniosły skutki uboczne: inflację, korupcję i drastyczne różnice w zamożności między mieszkańcami miast i wsi. Większość tych ostatnich nie korzysta z żadnych ubezpieczeń społecznych. Rosną też obawy, czy chiński smok nie rozpędził się za bardzo. Zagrożeniami dla wzrostu są przegrzanie rynku nieruchomości i presja na zwiększanie płac. Chińska gospodarka jest obecnie 90 razy większa niż w 1978 r.

7. Jakie państwa nie uznały niepodległości Kosowa i dlaczego?

91 państw (stan z 1 czerwca 2012) oraz Republika Chińska (Tajwan). 17 lutego 2008 Republika Kosowa ogłosiła jednostronnie niepodległość od Serbii. Nowe państwo zostało uznane przez Stany Zjednoczone i przeważającą większość państw członkowskich Unii Europejskiej oraz NATO.Jednostronnie ogłoszona niepodległość Republiki Kosowa jest uznawana przez 91 ze 193 państw członkowskich ONZ, 22 z 27 Unii Europejskiej i 24 z 28 NATO, w tym przez Polskę.Pięć krajów oficjalnie wyraziło zaniepokojenie "jednostronnymi posunięciami" lub namawia obie strony do kontynuacji zaniechanych negocjacji. Są to Brazylia, Chiny, Filipiny, Republika Południowej Afryki i Ukraina.Poza Serbią, deklaracji niepodległości nie uznały również m.in. Azerbejdżan (konflikt z Armenią, istnienie mniejszości ormiańskiej), Cypr (konflikt turecko-grecki), Gruzja (konflikt z Rosją o Abchazję i Osetię Południową), Hiszpania (Baskowie), Rosja (patrz Gruzja) i Sri Lanka (Kamilowie), ponadto Argentyna, Białoruś, Boliwia, Kazachstan, Kirgistan, Laos, Mołdawia, Rumunia (mniejszość węgierska), Tadżykistan, Wenezuela i Wietnam. Pierwotnie Słowacja wyznaczyła sobie 4 miesiące na gruntowne zbadanie kwestii niepodległości Kosowa, lecz, od czasu szybkiej wstępnej reakcji na samą deklarację niepodległości Republiki Kosowa, dotychczas nie wydała w tym zakresie oficjalnego oświadczenia - podobnie jak w przypadku Rumunii - mniejszość węgierska.Liderzy bośniackiej Republiki Serbskiej zagrozili w lutym 2008, że jeśli rząd centralny w Sarajewie uzna Kosowo, ci wystąpią z federacji[52]. Obecny Przewodniczący Prezydium Republiki Bośni i Hercegowiny, Haris Silajdžić, ustosunkował się za uznaniem niepodległego Kosowa, a przeciw rozpatrywaniu legalności tej niepodległości przez Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości.Szereg krajów ustosunkowało się aktualnie neutralnie, w tym Chile, Indie, Kuwejt i Nikaragua, wyrażając ubolewanie z powodu braku konsensusu, jak i nadzieję na pokojowe rozpatrzenie sprawy w drodze dialogu i uszanowania praw i zasad Organizacji Narodów Zjednoczonych.Sytuację postanowiły za to wykorzystać rządy Abchazji i Osetii Południowej, które zwróciły się do Rosji, Wspólnoty Niepodległych Państw i ONZ z prośbą o uznanie ich niepodległości. Rosja początkowo zniosła ograniczenia gospodarcze w stosunku do Abchazji, co zostało w świecie odebrane jako uznanie de facto państwowości tej republiki. Natomiast po wojnie w Gruzji w sierpniu 2008 Rosja, powołując się przy tym na precedens kosowski, oficjalnie uznała niepodległość Abchazji i Osetii Południowej.Również rząd Kraju Basków oświadczył, że przykład rozwiązania konfliktu w Kosowie powinien mieć zastosowanie także w przypadku Kraju Basków. W podobnym tonie wypowiadali się politycy z Katalonii i Quebecu. O uznanie międzynarodowe zaapelowały także władze Naddniestrza, a władze Armenii oświadczyły, że jeżeli uznają Kosowo to wyłącznie równocześnie z uznaniem niepodległości Górskiego Karabachu, co władze Azerbejdżanu skomentowały, że w takim przypadku zbrojnie zajmą Górski Karabach. Również organizacje secesjonistyczne z innych obszarów (Czeczenia, Flandria, Ilam, Katalonia, Kurdystan, Republika Serbska w Bośni i Hercegowinie) uznały kwestię Kosowa za analogiczną do ich sytuacji.

8. Dlaczego w relacjach pomiędzy USA i Chinami istnieje ryzyko pojawienia się tzw. „dylematu bezpieczeństwa”?

Dylemat bezpieczeństwa - powoduje, że niezamierzonym efektem zapewnienia sobie bezpieczeństwa jest spadek poczucia bezpieczeństwa innych. W przypadku Chin i USA wynika to również ze skali nieufności, która jest coraz większa. Przywódcy Chin uważają, że USA są mocarstwem schyłkowym, ale próbują hamować wzrost chińskiej potęgi gospodarczej i wojskowej. Będzie to prowadzić do zaostrzania się antagonizmu. Stany Zjednoczone w dalszym ciągu są największym mocarstwem militarnym, lecz Chiny rozbudowują swoją nowoczesną broń rakietową i technologię podboju kosmosu porzucając dotychczasową politykę „nie rzucania się w oczy”.

Ekonomiści przypominają natomiast, że jeszcze w 2003 r. PKB USA był 8 razy większy niż PKB Chin, a teraz jest tylko trzy razy większy.

9. Na czym polega specyfika świeckiej demokracji w świecie muzułmańskim? Podaj przykłady.

Podstawą demokracji zachodniej są dwa istotne elementy: ukształtowany naród i autonomia jednostki. W świecie islamu oba te elementy nie mają długiej tradycji. Naród i państwo to produkty Zachodu, wprowadzone do patrymonialnego systemu władzy, a więc takiego, gdzie rządzący traktuje podwładnych jako rozszerzoną rodzinę. W państwach świata islamskiego brak jest również innych komponentów, a więc: dobrze rozwiniętych instytucji obywatelskich i wartości świeckich. „Trudności” z demokracją wyraża także fakt, że w języku arabskim na jej określenie nie wypracowano własnego pojęcia, lecz utworzono kopię wyrażenia europejskiego, dimukratijja. W świecie muzułmańskim istnieją zróżnicowane reakcje na dokonujące się procesy demokratyzacji. W ramach współczesnego islamu można wyróżnić trzy zasadnicze grupy wyrażające stosunek do demokracji. Do pierwszej należą przedstawiciele ultrakonserwatywnych monarchii i środowiska fundamentalistyczne. Ich zdaniem islam nie potrzebuje demokracji, ponieważ posiada własne mechanizmy i instytucje, pozwalające funkcjonować społeczności muzułmańskiej zgodnie z koranicznym przesłaniem. Druga grupa to liberalni muzułmanie głoszący zasadę, że demokrację można urzeczywistnić tylko wtedy, gdy religia zostanie odsunięta na margines życia społecznego i stanie się prywatną sprawą każdego wierzącego. Trzecie stanowisko głosi, że islam i demokracja dają się pogodzić, bowiem muzułmanie mają w swoim dziedzictwie idee, które - nosząc znamiona demokracji - bardziej odpowiadają na potrzeby świata islamskiego niż rozwiązania importowane z Zachodu. Oceniając demokrację muzułmańską, podobnie jak wiele innych zjawisk, należy pamiętać o nieprzystosowalności do świata islamu niektórych wzorców, które doskonale funkcjonują na Zachodzie. Zasada ta odnosi się również do pewnych elementów islamskich, których nie da się dostosować do warunków zachodnich.

---