Rozdział 1

1. W jaki sposób organizacje wpływają na nasze życie?

Organizacja- dwie lub więcej osób, współpracujących w ramach określonej  struktury stosunków,  aby osiągnąć określony cel lub zbiór celów.

Organizacje wywierają ogromny wpływ na nasze życie, na jego poziom i na naszą przyszłość. Organizacje istnieją w czasie, pomagają nam zatem łączyć naszą przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Stopień, w jakim organizacje realizują swoje cele, zależy od efektywności kierowania- od skuteczności i sprawności kierowników.

2. Jakie są cztery główne rodzaje działalności w procesie kierowania

Planowanie- proces ustalania celów i odpowiednich działań (opartych na jakiejś metodzie, planie lub logice), żeby je osiągnąć. Plany wyznaczają cele organizacji i określają najlepsze procedury ich realizacji. Ponadto plany są wytycznymi, dzięki którym: organizacja uzyskuje i przydziela środki potrzebne do realizacji celów, członkowie organizacji działają zgodnie z wybranymi celami i procedurami, sprawdza się i mierzy postępy w realizacji celów, tak aby można było podjąć działania korygujące jeśli postępy są niedostateczne. W planowaniu pierwszym krokiem jest wybór celów organizacji, następnie określa się cele dla każdej z jednostek i komórek organizacji. Po wyznaczeniu celów ustala się programy ich systematycznej realizacji. Stosunki między ludźmi i czas pełnią centralną rolę w planowaniu. Planowanie prowadzi do stworzenia obrazu pożądanych warunków w przyszłości.

Organizowanie- proces doprowadzania dwóch lub więcej osób do współpracy w ramach określonej struktury stosunków, aby osiągnąć określony cel lub zbiór celów; inaczej proces porządkowania i przydzielania pracy, uprawnień decyzyjnych i zasobów poszczególnym członkom organizacji w taki sposób, aby mogli zrealizować jej cele. Różne cele wymagają różnych struktur. Kierownicy powinni dostosowywać strukturę organizacji do jej celów i zasobów. Proces ten nosi nazwę projektowania organizacji. W organizowaniu stosunki między ludźmi i czas pełnią centralną rolę, gdyż prowadzi do utworzenia struktury tych stosunków wewnątrz organizacji. Część procesu organizowania stanowi dobieranie obsady, czyli  wyszukiwanie nowych ludzi, którzy zostaną włączeni do istniejącej struktury stosunków.

Przewodzenie- proces kierowania działaniami członków grupy lub całej organizacji, związanymi z wykonywaniem zadań, oraz wywierania na nie wpływu i motywowania w taki sposób, aby wykonywali istotne zadania. W przewodzeniu stosunki między ludźmi i czas również odgrywają centralną rolę, gdyż przewodzenie stanowi główny element stosunków kierownika z każdym z pracujących dla niego ludzi. Kierownik przewodzi innym w dążeniu do zachęcenia ich do wspólnego z nim osiągania celów w przyszłości, wyłaniających się z etapów planowania i organizowania.

Kontrolowanie- proces zmierzający do zapewnienia, by rzeczywiste działania były zgodne z planowanymi. Kontrolna funkcja zarządzania obejmuje: ustalenie norm efektywności, pomiar bieżącej efektywności, porównanie tej efektywności z przyjętymi normami, w razie wykrycia odchyleń- podejmowanie działań korygujących. Stosunki między ludźmi i czas pełnią w kontrolowaniu, podobnie jak w pozostałych funkcjach kierowania, centralną rolę. Kierownicy muszą zajmować się kontrolowaniem dlatego, że w miarę upływu czasu wyniki zorganizowanych stosunków nie zawsze są zgodne z planami.

3. Co robią kierownicy

Kierownik- osoba odpowiedzialna za pokierowanie działaniami prowadzącymi do osiągania celów organizacji.

Niezależnie od stopnia formalizacji kierownicy we wszystkich organizacjach mają taki sam podstawowy obowiązek: pomagać innym członkom organizacji w ustalaniu i osiąganiu kolejnych celów. W ramach tego procesu kierownicy mogą nadawać ton, wpływając na
postawy pracowników w pracy, na przykład w Southwest Airlines szef firmy, Herb Kelleher, stworzył lojalną i zaangażowaną załogę dzięki trzem wartościom: ,,1. Praca powinna sprawiać przyjemność, może być zabawą, cieszcie się nią. 2. Praca jest wystarczająco ważna, nie psuj jej nadmierną powagą. 3. Ludzie są ważni, każdy się liczy".

Role kierownicze według Mintzberga:

  Interpersonalne- przewodzenie, pośredniczenie, łączenie;

Informacyjne- obserwowanie, dzielenie się informacjami, występowanie w charakterze rzecznika;

Decyzyjne- podejmowanie inicjatywy, zajmowanie się nieporozumieniami, przydzielanie środków.

Kierownicy mogą wykonywać swoje zadania na rozmaitych szczeblach organizacji i w różnych obszarach jej działalności. Szczeble zarządzania:

- Kierownik najniższego (pierwszego) szczebla- kierownik odpowiedzialny jedynie za pracę pracowników wykonawczych, nie nadzorujący innych kierowników; zajmuje pierwszy, czyli najniższy, szczebel hierarchii organizacyjnej; np. brygadzista lub mistrz w zakładzie produkcyjnym, kierownik działu, kierownik zmiany, dyrektor szkoły; często określa się ich mianem „pracownika dozoru”;

- Kierownik średniego szczebla- kierownik na pośrednich szczeblach hierarchii organizacyjnej; ponosi odpowiedzialność za innych kierowników, a niekiedy także za niektórych pracowników wykonawczych; podlega kierownikowi wyższego szczebla;

głównym zadaniem kierowników średniego szczebla jest sterowanie działaniami, prowadzącymi do realizacji polityki przedsiębiorstwa, i równoważenie wymagań stawianych  przez przełożonych z możliwościami podwładnych;

- Menedżer- członek naczelnego kierownictwa odpowiedzialnego za ogólne zarządzanie organizacją; ustala politykę operacyjną i steruje wzajemnymi oddziaływaniami organizacji i jej otoczenia; typowymi tytułami członków naczelnego kierownictwa są: "dyrektor naczelny", "prezes" i "wiceprezes".

- Kierownik funkcjonalny- kierownik ponoszący odpowiedzialność za jeden tylko rodzaj działalności, np. za , produkcję, marketing (sprzedaż, dystrybucja, promocja, badania rynku), finanse lub gospodarkę zasobami ludzkimi (kadry);

- Kierownik liniowy (ogólny)- osoba odpowiedzialna za wszystkie działania funkcjonalne, takie jak produkcja, sprzedaż, marketing i finanse, w całej organizacji lub w jej jednostce (filii, zakładzie, wydziale itp.).

Kierownicy zarówno funkcjonalni, jak i liniowi planują, organizują, przewodzą i kontrolują stosunki międzyludzkie w czasie. Różnica wynika z obszaru działalności, jaki nadzorują.

Robert L. Katz, nauczyciel i menedżer, spopularyzował koncepcję, opracowaną na początku XX wieku przez Hennego Fayola, słynnego teoretyka zarządzania. Fayol wyróżnił
trzy podstawowe rodzaje umiejętności:

- umiejętności techniczne- możliwość posługiwania się metodami, technikami i wiedzą w wyspecjalizowanej dziedzinie;

- umiejętności społeczne- możliwość współpracy z innymi ludźmi, rozumienia ich i motywowania zarówno indywidualnie, jaki grupowo;

- umiejętności koncepcyjne- możliwość koordynowania i integrowania wszystkich interesów i działań organizacji; wiążą się one z postrzeganiem organizacji jako całości, rozumieniem współzależności zachodzących między poszczególnymi jej częściami i przewidywaniem, w jaki sposób zmiana w którejkolwiek jej części wpłynie na całość.­

Każdemu kierownikowi potrzebne są wszystkie trzy rodzaje umiejętności, z tym że w różnych proporcjach

4. Jaką rolę odgrywają w zarządzaniu czas i stosunki między ludźmi

Jeśli chodzi o czas jest to : kreowanie pożądanej przyszłości, przy uwzględnieniu przeszłości i teraźniejszości, upływający czas wywołuje skutki i zjawiska, , jest odzwierciedleniem określonej ery historycznej.

Stosunki międzyludzkie:

1. Kierownicy uczestniczą w stosunkach dwukierunkowych; każda ze stron wywiera wpływ na druga.

2. Kierownicy działają w ramach takich stosunków, których skutki wpływają na innych (na dobre lub złe)

3. Kierownicy żonglują rozmaitymi, równocześnie istniejącymi stosunkami między ludźmi.

5. Jakie znaczenie mają dla kierowników etyka, różnorodność kultur i zmiany zachodzące w miejscu pracy

Decyzje kierowników wywierają poważne skutki zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz organizacji, kierownicy więc muszą troszczyć się o wartości i etykę. Zagadnienia etyczne są najtrudniejsze spośród tych z którymi mamy do czynienia , etyka stwarza więc więź zapewniającą trwałość naszych wzajemnych stosunków, kierownicy podejmując swoje decyzje nie mogą kierować się wyłącznie zyskiem firmy, ale również muszą brać pod uwagę normy etyczne, gdyż ich decyzje mogą mieć „zgubny” wpływ na całe społeczeństwo.

Zmiany zachodzące w dzisiejszym świecie, zacieranie się granic , dostęp do wykształcenia , zakończenie zimnej wojny , „emancypacja” kobiet spowodowały, że w dzisiejszych organizacjach , firmach kierownicy stykają się z dużą różnorodnością kultur , w dzisiejszych zakładach pracuje o wiele więcej kobiet, imigrantów ludzi z różnych środowisk , umiejętność pogodzenia tak różnych środowisk jest bardzo ważna dla efektywnego wykorzystania tych wszystkich ludzi , może być pomocna w zwiększeniu zysku firmy , kierownicy muszą nauczyć się wykorzystywać różnorodne talenty tych wszystkich osób , ale wiąże się to oczywiście koniecznością stworzenie właściwych warunków pracy np. ruchomy czas pracy dla kobiet , akceptacja świąt ludzi różnej wiary , walka z molestowaniem itp. itd.

Rozdział 2

1 Dlaczego poznawanie teorii jest ważne ?

Co to jest teoria:

wewnętrznie zgodny zbiór założeń, służący do wyjaśnienia związków między dwoma lub więcej poddającymi się obserwacji faktami i do stworzenia wiarygodnej podstawy przewidywania przyszłych marzeń

Poznawanie teorii jest ważne, gdyż służą one ludziom do porządkowania ich doświadczeń, dają nam one trwały punkt odniesienia do zrozumienia tego co doświadczamy, umożliwiają nam skuteczne porozumiewanie się i wchodzenie w coraz bardziej złożone stosunki, a także umożliwiają nam nieustanne poznawanie naszego świata .

2 Jakie czynniki środowiskowe wywarły wpływ na powstanie i rozwój następujących szkół teorii zarządzania: naukowej organizacji pracy, klasycznej, behawioralnej i ilościowej ?

Poszczególne szkoły zarządzania rozwijały się wraz z postępem cywilizacyjnym, rozwojem na dużą skalę przedsiębiorstw przemysłowych, chęcią ograniczenie kosztów produkcji i zwiększenia zysków ze sprzedaży poszczególnych towarów. W ten sposób kolejno po sobie rozwinęły się wyżej wymienione szkoły zarządzania . I tak:

Szkoła naukowej organizacji pracy : powstała w związku z potrzebą zwiększenia wydajności pracy i zarówno brakiem wykwalifikowanej kadry robotniczej także jedynym sposobem było zwiększenie wydajności pracy poprzez podwyższenie sprawności robotników - twórcą tej teorii jest F. Taylor.

Szkoła klasycznej organizacji pracy powstała w wyniku poszukiwania zasad zarządzania złożonymi organizacjami , twórcą tej szkoły był H. Fayol , który jako pierwszy opracował zarys doktryny zarządzania

Szkoła behawioralna powstała dlatego, że zawiodły szkoły klasyczne okazało się, że pomimo zastosowania klasycznych metod pracownicy nie zawsze zachowywali się zgodnie z przewidywaniami lub racjonalnymi wzorcami postępowania , dlatego też klasyczna teoria zarządzania została uzupełniona o wiedzę z zakresu psychologii i socjologii

Teoria ilościowa powstała wraz z rozwojem szybkich komputerów , możliwości łączenia ich w sieci dzięki czemu można było dokonywać wielu obliczeń na dużą skalę.

3 W jakim stopniu trafne jest dzisiaj założenie Taylora, że kierownictwo i robotnicy działają we wspólnym interesie? Dlaczego?

Tayloryzm - Naukowa Organizacja Pracy

Taylor oparł swoją teorię na czterech podstawowych zasadach

• opracowanie prawdziwej nauki zarządzania , aby można było ustalić najlepszą metodę wykonania każdego zadania

• naukowego doboru pracowników, aby można było każdemu z nich przydzielić pracę do której najbardziej się nadaje

• naukowego wyszkolenia i doskonalenia robotników

• bezpośredniej przyjaznej współpracy między kierownictwem a robotnikami

System ten był oparty na badaniu czasu pracy przy liniach produkcyjnych , analizował ruchy wykonywane przez pracowników , mierzył czas , na tej podstawie opracowywał najszybsze i najlepsze sposoby wykonania prac rozkładając je wcześniej na czynniki pierwsze , wyznaczał normy , a także zachęcał pracodawców aby wydajniejszym pracownikom płacili lepiej .

Osiągnięcia szkoły : znaczne przyspieszenie produkcji , wykorzystane tej techniki nie tylko w branży produkcyjnej : bary szybkiej obsługi

Ograniczenia : obawy że wzrost wydajności pracy spowoduje zwolnienia robotników , obawa przed wyzyskiem ze strony menadźerów , związki zawodowe się temu przeciwstawiały

Taylor twierdził, że tak kierownicy jak i robotnicy powinni wspólnie dążyć do zwiększenia wydajności pracy , jego zdaniem zwiększenie zysków spowodowałoby, że robotnicy i kierownicy nie musieliby toczyć ciągłej walki o podział tych zysków.

Założenie to, jest trafne w dzisiejszych czasach dlatego, że zła organizacja pracy, brak współdziałania osób zarządzających i pracujących przeszkadza w osiąganiu lepszych wyników . Każda poprawa organizacji pracy wymyślona przez osoby zarządzające musi być zaakceptowana i zrozumiana przez osoby wykonujące daną pracę, kierownicy i pracownicy muszą widzieć ten sam cel jakim jest zysk z wykonywanej pracy

4 Dlaczego Follett uważała, że wolność osobista i samokontrola powinny być wynikiem działalności w grupie?

Follett była przekonana, że nikt nie może stać się pełnym człowiekiem, nie uczestnicząc w grupie, uważała że ludzie rozwijają się dzięki swoim stosunkom z innymi osobami w organizacji. Mocno wierzyła, że każda osoba może osiągnąć sukces jedynie działając w grupie dzięki temu, że każdy nas ma różnorakie doświadczenia i uzdolnienia , których połączenie jest w stanie stworzyć coś większego niż może uczynić to jednostka .

5 Które z zasad zarządzania Fayola można zaobserwować w praktyce dzisiejszych organizacji?

1. Podział Pracy (Specjalizacja) - Współczesna linia montażowa

2. Autorytet (formalny wynikający ze stanowiska i osobisty wynikający z potrzebnej wiedzy)

3. Dyscyplina system nagród za dobre wyniki pracy i rozsądnych kar za wykroczenia

4. Jedność rozkazodawstwa - pracownicy powinni być podporządkowani jednemu bezpośredniemu przełożonemu, aby wykluczyć możliwość występowania poleceń wzajemnie sprzecznych

5. Jedność kierowania - jednym działem powinien kierować jeden kierownik aby dział podporządkowany był jednemu celowi do którego dotarcia prowadzi jeden cel

6. Podporządkowanie interesu własnego interesowi ogółu - interesy jednostki nie powinny stać ponad interesami przedsiębiorstwa

7. Wynagrodzenie - sprawiedliwe z punktu widzenia pracownika i pracodawcy

8. Centralizacja - znalezienie w każdej sytuacji właściwego stopnia centralizacji polegającego na tym, że ostateczna odpowiedzialność za poszczególne decyzje powinna spadać na kierowników , ale jednocześnie powinni oni przekazywać swoim podwładnym właściwe uprawnienia decyzyjne tak aby mogli oni właściwie wykonywać swoje polecenia

9. Hierarchia - obecnie przedstawiane są na zasadach schematów organizacyjnych (blokowych) przebiegających od najwyższego do najniższego szczebla

10. Ład - każdy pracownik powinien zajmować stanowisko które jest dla niego najodpowiedniejsze , (człowiek i rzecz powinni być zawsze we właściwym czasie na właściwym miejscu)

11. Odpowiednie traktowanie pracowników - kierownicy powinni odnosić się do pracowników w sposób przychylny i sprawiedliwy

12. Stabilność personelu - duża fluktuacja (chyba rotacja ) niekorzystnie wpływa na sprawność funkcjonowania organizacji

13. Inicjatywa - podwładni powinni mieć swobodę tworzenia i realizacji swoich planów nawet jeżeli może to prowadzić do pewnych błędów (tu bym się nie zgodził)

14. Espirt de corps - stwarzanie poczucia przynależności do zespołu zapewnia organizacji ducha jedności

Wszystkie te prawa są wg mnie na tyle uniwersalne, że teoretycznie w dzisiejszych czasach powinniśmy obserwować je w każdej organizacji , niestety rzeczywistość jest taka, że ciężko znaleźć jest obecnie jak i w przeszłości przedsiębiorstwo (organizację) które w praktyce spełniałoby wszystkie te prawa gdyż (uzasadnić przykładem wybierając jakieś przykładowe prawa ) ( 5 nie jest aktualny)

6 Co to jest "efekt Hawthorne" i dlaczego jest ważny dla kierowników?

Efekt Hawthorne: możliwość wzrostu wydajności pracy pracowników. którym poświęca się szczególną uwagę, nazwana tak po przeprowadzeniu pewnych badań polegających na min badaniu wpływu oświetlenia na wydajność pracy , okazało się że pomimo zmiennych warunków pracy w jakich pracowali pracownicy , raz lepszych raz gorszych wydajność tych pracowników stale wzrastała . Badacz Elton Mayo po tym eksperymencie stwierdził, że wydajność ludzi wzrosła w dużej mierze dlatego , że czuli oni że są oni uczestnikami ważnego eksperymentu, że są kimś ważnym i dlatego starali się lepiej pracować.

Dla kierowników efekt ten jest o tyle ważny, że jest to jeden z ważnych (nie wymagających dużych zmian organizacyjnych , inwestycyjnych ) czynnik mający wpływ na podniesienie wydajności pracy .

7 Pod jakimi względami ilościowa szkoła zarządzania różni się od szkoły behawioralnej?

Szkoła behawioralna (Organizacja to ludzie )powstała w wyniku prób lepszego zrozumienia robotników i kierowania nimi przy wykorzystaniu wiedzy zaczerpniętej z psychologii i socjologii, antropologii. Behawioryści doszli do wniosku że sukcesem organizacji jest zrozumienie człowieka, doszli do wniosku, że ludzie pragną czegoś więcej niż zaspokojenie natychmiastowych potrzeb , że każdego człowieka do wydajniejszej pracy motywuje coś innego. Np. Maslow stwierdził że człowieka motywują dążenia do zaspokojenia potrzeb układających się w pewną hierarchię. U podstawy znajdują się potrzeby fizjologiczne i bezpieczeństwa, zaś u góry potrzeby własnego ego(szacunku) i samorealizacji

Szkoła ilościowa pojawiła się dzięki rozpowszechnieniu się komputeryzacji polegała na wykorzystaniu metod matematycznych do budowy modeli problemów kierowniczych , ich analizowania i rozwiązywania

Szkoła ta początek swój miała na początku II wojny światowej kiedy to do rozwiązywania nowych skomplikowanych problemów powołane zostały grupy operacyjne składające się ze specjalistów z różnych dziedzin min. matematyków , fizyków i innych naukowców , grupy te korzystały z pierwszych komputerów i tysięcy obliczeń matematycznych do rozwiązywania problemów .

8 Gdzie możemy dzisiaj zaobserwować w organizacjach praktyczne zastosowania teorii ilościowej ?

(nie dałbym sobie ręki uciąć, że jest to dobrze )

W każdej dużej organizacji, obecnie można zaobserwować wykorzystanie metody ilościowej do rozwiązywania sytuacji kryzysowych , mogą to być zarówno firmy handlowe jak i produkcyjne a także wszelkiego rodzaju organizacje rządowe , np. w dobie obecnego kryzysu wiele firm korzysta z tej metody wykorzystując wszelkiego rodzaju dane statystyczne do przewidywania wielkości zatrudnienia , produkcji , przyszłej sytuacji na rynku i szukania sposobów funkcjonowania w danej sytuacji

np. Programowanie produkcji, opracowywanie strategii wprowadzania na rynek nowych produktów, programowanie rozkładu lotów,planowania finansowe, planowania programów doskonalenia siły roboczej, utrzymania zapasów na optymalnym poziomie

9 Na czym według kierunku sytuacyjnego polega główne zadanie kierownika ?

Wg tego kierunku kierownik swoje postępowanie , wybór metod działania / zarządzania powinien uzależnić zawsze od sytuacji z jaką się styka , od ludzi z jakimi pracuje. Zgodnie z tym kierunkiem kierownik powinien zawsze ustalić jaka metoda w danej sytuacji w określonych warunkach w określonym czasie najlepiej posłuży do realizacji wyznaczonych celów. Czyli np. zwolennik teorii klasycznej aby zwiększyć wydajność pracy może zaproponować nowy system upraszczania pracy , behawiorysta będzie dążył do stworzenia klimatu motywacyjnego z punktu widzenia psychologicznego , wyznawca teorii sytuacyjnej będzie się zastanawiał jaka metoda w tym wypadku przyniesie najlepsze efekty

10 Jakie założenia dotyczące współczesnego świata różnią kierunek dynamicznego zaangażowania od innych teorii zarządzania przedstawionych w tym rozdziale?

Dynamiczne zaangażowanie to nowy nurt zarządzania uwzględniający skupienie się współczesnych menadżerów na wzajemnych stosunkach między ludźmi oraz dynamiczne dostosowywanie się do warunków zmieniających się w czasie. Obejmuje ono sześć różnych zagadnień dotyczących teorii zarządzania :

• Środowisko organizacji i środowisko naturalne :

Środowisko organizacji jest siecią ludzi wzajemnie oddziałujących na siebie , kierownicy muszą zwrócić uwagę również na to co jest ważne dla innych kierowników w swojej i innych organizacjach

• Odpowiedzialność społeczna i etyka

Wszyscy kierownicy powinni dążyć do doskonałości , doskonałość jest normą etyczną, także dynamiczne zaangażowanie przenosi etykę z obrzeża teorii zarządzania do jej sedna

• Globalizacja

Kierunek dynamicznego zaangażowania zwraca uwagę na zacieranie się granic , na myślenie międzynarodowe a nie lokalne.

• Tworzenie i przekształcanie organizacji

Menadźerowie powinni wciąż poszukiwać sposobów na wyzwolenie twórczego potencjału własnego i swoich podwładnych

• Kultura i wielokulturowość

Należy dostrzegać że różne sposoby myślenia wnoszone do organizacji przez ludzi wychowanych w różnych kulturach nie są po prostu faktem ale mogą wnosić do organizacji wiele dobrego

• Jakość

Total Quality Menagement TQM - kompleksowe zarządzanie jakością

Każdy powinien myśleć o tym w jaki sposób prowadzić procesy organizacyjne aby zapewnić dostarczanie wyrobów odpowiedniej jakości coraz bardziej wymagającym klientom i spełniających konkurencyjne normy

Rozdział 6

1. Czym jest małe przedsiębiorstwo i dlaczego jest ono ważne?

Zgodnie z definicją książkową , małe przedsiębiorstwo zatrudnia do 500 pracowników , natomiast zgodnie z polskim rozporządzeniem :

1) średnie przedsiębiorstwo - średnie przedsiębiorstwo to przedsiębiorstwo, które:

- zatrudnia mniej niż 250 pracowników oraz

- jego roczny obrót nie przekracza 50 milionów euro lub całkowity bilans roczny nie

przekracza 43 milionów euro;

2) małe przedsiębiorstwo - małe przedsiębiorstwo to przedsiębiorstwo, które:

- zatrudnia mniej niż 50 pracowników oraz

- jego roczny obrót nie przekracza 10 milionów euro lub całkowity bilans roczny nie

przekracza 10 milionów euro;

3) mikroprzedsiębiorstwo - mikroprzedsiębiorstwo to przedsiębiorstwo, które:

- zatrudnia mniej niż 10 pracowników oraz

- jego roczny obrót nie przekracza 2 milionów euro lub całkowity bilans roczny nie

przekracza 2 milionów euro.

Małe przedsiębiorstwa są bardzo ważne , gdyż mają one największy wpływ na nasze życie codzienne , wszelkie nasze bieżące potrzeby „załatwiamy” w małych przedsiębiorstwach. Chodząc do restauracji , do sklepu , remontując mieszkanie, budując dom generalnie zawsze współpracujemy z małymi przedsiębiorstwami . Głównie przedsiębiorstwa są przyczyną poprawy jakości naszego życia. Małe przedsiębiorstwa mają duży wpływ na zmniejszanie się bezrobocia , poprawę jakości produktów, usług.

2. Pod jakimi względami przedsiębiorczość różni się od zarządzania

Przedsiębiorczość jest to umiejętność wykorzystania czynników produkcji - ziemi , pracy , kapitału do wytworzenia nowych produktów lub usług , przedsiębiorczość od zarządzania różni się głównie tym , że wiąże się ona z inicjowaniem zmian w produkcji, zaś zarządzanie z ciągłą koordynacją istniejącego procesu produkcyjnego . Przedsiębiorczość zawsze pojawia się na początku , rozpoczyna i wdraża pewne zmiany, a następnie zanika i przeistacza się w zarządzanie , do czasu gdy ponownie się pojawia aby zainicjować nową zmianę

3. Dlaczego przedsiębiorczość jest tak istotna ?

Wyróżniamy cztery główne korzyści płynące z przedsiębiorczości i są to :

• sprzyjanie wzrostowi gospodarczemu poprzez tworzenie nowych miejsc pracy w nowych przedsiębiorstwach , przedsiębiorstwa istniejące między 5 a 10 lat zatrudniają ponad 50 x tyle pracowników co firmy istniejące na rynku od ponad 20 lat

• zwiększanie wydajności - kluczem do niej są badania i rozwój oraz inwestowanie w nowe zakłady wytwórcze i technologie co jest główną cechą przedsiębiorczości

• tworzenie nowych technik, wyrobów i usług - wielu wynalazców , musiało stać się przedsiębiorcami aby mieć szansę wdrożenia w życie swoich pomysłów i innowacji na co nie mieli szansy pracując w dużych korporacjach

• zmienianie i ożywianie konkurencji - wszystkie te powyższe czynniki sprawiają że przedsiębiorcy aby utrzymać się na rynku muszą być konkurencyjni

5. Jakimi cechami charakteryzują się ludzie nadający się na przedsiębiorców?

Wg : Thomas Begley i, David P. Boyd

Cechy jakimi powinni charakteryzować się przedsiębiorcy możemy podzielić na dwie grupy : psychologiczne i socjologiczne

Psychologiczne :

• potrzeba osiągnięć : to ludzie a nie szczęście i ślepy los decydują o naszym życiu, los każdego jest w jego rękach

• granice ryzyka: najlepsze efekty osiągają przedsiębiorcy umiejący znaleźć właściwą granicę podejmowania ryzyka , mają oni lepsze efekty niż ci którzy nie podejmują ryzyka wcale lub nadmiernie je podejmują

• Tolerowanie niepewności: przedsiębiorca wprowadzając na rynek coś nowego nigdy nie jest pewien jaka będzie reakcja rynku , czy odniesie sukces , dlatego musi być wstanie akceptować taką sytuację

• Zachowanie typu A - dążenie do tego aby robić więcej w krótszym czasie , często wbrew sprzeciwom innych osób

Wg Ellen Fagenson przedsiębiorcy cenią sobie szacunek dla samego siebie, wolność, świadomość osiągnięć i podniecający styl życia , cechuje ich wiara w siebie, energia, optymizm i odwaga .

Socjologiczne :

W krajach zróżnicowanych narodowościowo i kulturowo , mniejszości etniczne mają bardzo małe szanse na zrobienie kariery w dużych korporacjach , co często motywuje ludzi z tych grup do tego aby zakładać własne przedsiębiorstwa , gdyż jest to jedyny sposób osiągnięcia sukcesu

6. Co to jest przedsiębiorczość wewnętrzna ?

Z przedsiębiorczością wewnętrzną mamy styczność wtedy, gdy w ramach dużych przedsiębiorstw, poza organizacją pracy jest miejsce dla tzw. przedsiębiorców wewnętrznych , czyli osób które w ramach danej organizacji mają stworzone warunki aby wdrażać swoje nowe innowacyjne pomysły , produkty czy też usługi. Aby w danym przedsiębiorstwie mogła rozwijać się przedsiębiorczość wewnętrzna muszą być spełnione podstawowe cztery punkty.

• wyraźnie sformułowane cele procesów przedsiębiorczych

• system wymiany informacji między menadżerami a przedsiębiorcami wewnętrznymi

• położenie nacisku na indywidualne obowiązki i odpowiedzialność

• nagrody za twórcze wysiłki

Przedsiębiorstwa muszą zachęcać ludzi do przedsiębiorczości wewnętrznej , muszą wykazać się elastycznością , dać swobodę bez niepotrzebnego wikłania się w biurokratyczne procedury

8. Z czym wiąże się reengineering organizacji? Dlaczego trudne?

Reengineering jest radykalnym przemyśleniem i przeprojektowaniem wszystkich procesów na podstawie których działa przedsiębiorstwo. Potrzebny jest on wtedy kiedy mimo poprawnego określenia i poprawnego wykonywania indywidualnych zadań ich wynik końcowy jest nieefektywny z punktu widzenia organizacji i niezadowalający z punktu widzenia klientów.

Jest on bardzo trudny do przeprowadzenia dlatego , że z jednej strony osoby odpowiedzialne za przeprowadzenie „totalnej restrukturyzacji” przedsiębiorstwa najpierw same muszą wyzwolić się ze swoich przyzwyczajeń organizacyjnych , muszą przemyśleć wszystko od nowa , muszą stworzyć nową koncepcję organizacyjną , określić nowe cele , a jeżeli już tego dokonają czeka ich kolejny krok czyli wdrożenie swoich pomysłów w życie, przekonanie pozostałych o słuszności swoich pomysłów itd. itp.

Rozdział 9

1. Na czym polega zasadnicza różnica między rozpoznawaniem problemów a wyszukiwaniem okazji ?

David B. Gleicher zdefiniował problem jako coś co zagraża organizacji w osiągnięciu zaplanowanych celów, zaś okazję jako coś co umożliwia organizacji przekroczenie założonych celów. Peter Druker wskazuje, że to nie rozwiązywanie problemów gwarantuje sukces w organizacji. Mówi on, że rozwiązanie problemu jedynie przywraca stan normalny , natomiast do postępu organizacji przyczynia się wykorzystanie okazji . Wg mnie zasadnicza różnica właśnie polega na tym, że najważniejsze jest abyśmy prawidłowo rozpoznali problem , poszukali rozwiązań alternatywnych , nawet tych złych a następnie analizując te różne rozwiązania poszukali takiego rozwiązania które nie tylko rozwiąże problem, ale będzie również okazją do przekroczenia założonych celów.

5. Porównaj decyzje programowane i nie programowane; przedstaw przykłady każdej z nich.

Decyzje programowane są zawsze podejmowane na podstawie ustalonych pisanych , bądź niepisanych zasad w danej organizacji i mają one na celu rozwiązywanie stałych cyklicznie pojawiających się problemów: przykładem podejmowania decyzji programowanych może być np. przyjmowanie nowych pracowników niższego szczebla w organizacjach w których są ustalone stawki płac. Wszystkie problemy które pojawiają się cyklicznie których elementy składowe można rozróżnić to można się zastanowić czy nadaje się on do programowanego .

Decyzje nie programowane są to decyzje w sprawach nietypowych lub wyjątkowych , występują one wtedy gdy problemy które trzeba rozwiązać pojawiają się na tyle rzadko, aby można było ustalić stałe zasady postępowania. Przykładem podejmowania takiej decyzji może być sytuacja kiedy kierownik staje przed problemem co zrobić z wyprodukowanym towarem który mimo wszelkich wcześniejszych analiz się nie sprzedał.

6. Na podstawie własnych doświadczeń wyjaśnij różnice między podejmowaniem decyzji w warunkach pewności, ryzyka i niepewności.

Pewność Ryzyko Niepewność

Wysoki Niski

Stopień w jakim kierownik sprawuje kontrolę nad sytuacją

Podejmowanie decyzji w warunkach pewności występuje wtedy gdy, dokładnie znamy cel jaki chcemy osiągnąć, a także dysponujemy dokładnymi wymiernymi, wiarygodnymi informacjami o skutkach wybrania każdej z rozważanych możliwości .

Z ryzykiem mamy do czynienia wtedy, kiedy nie możemy z całą pewnością przewidzieć skutku wyboru danej możliwości, ale mamy dostatecznie dużo informacji, aby określić prawdopodobieństwo osiągnięcia pożądanego wyniku

Podejmowanie decyzji w sytuacji niepewności jest wtedy, kiedy niewiele wiadomo o poszczególnych możliwych działaniach, ani o ich skutkach . Niepewność może wynikać z dwóch przyczyn : można mieć doczynienia z okolicznościami zewnętrznymi na które nie mamy wpływu np. pogoda, lub też nie mamy dostępu do wszystkich potrzebnych danych .

Przykłady :

Pewność: wybór wzoru zaproszeń na festiwal i zamówienie ich u dostawcy , określenie ilości zaproszeń to już ryzyko lub niepewność , jeżeli festiwal organizowany jest po raz któryś z kolei to analizując ilość ludzi będących na wcześniejszych festiwalach możemy w miarę określić ilość zaproszeń ale jest to ryzyko , jeżeli robimy to po raz pierwszy działamy w sytuacji niepewności. Jeżeli wydrukujemy za dużo to mamy stratę kasy , za mało też nie dobrze bo brak zysków itd. itp.

7. Opisz cztery podstawowe etapy racjonalnego modelu podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów.

Racjonalny model podejmowania decyzji obejmuje czteroetapowy proces podejmowania decyzji :

Etap 1 Analiza sytuacji (zbadanie sytuacji) gruntowna analiza obejmuje trzy aspekty :

• definicja problemu - należy mieć pewność czy mamy do czynienia z problemem , czy być może z okazją (np. samo zwolnienia się nie wydajnych pracowników nie jest problemem)

• ustalenie jego przyczyn - należy ustalić dokładne jakie zewnętrzne i wewnętrzne sytuacje przyczyniły się do powstania problemu . Jacy ludzie

• określenie celów decyzji - po ustaleniu dwóch powyższych aspektów należy ustalić co mogłoby stanowić skuteczne rozwiązanie

Etap II - wyszukiwanie możliwych rozwiązań :

W przypadku decyzji programowanych nie jest to trudne , natomiast w przypadku decyzji nie programowanych często konieczna jest burza mózgów gdzie każdy uczestnik powinien przedstawiać swoje różne rozwiązania danego problemu choćby były one nawet dziwne i nierealne

Etap III : Ocena możliwych rozwiązań i wybór najlepszej z nich

Po opracowaniu możliwych rozwiązań należy wybrać najlepsze z nich analizując je na podstawie trzech kluczowych pytań

• Czy rozpatrywana możliwość jest realna - czy organizacja dysponuje np. pieniędzmi i innymi zasobami potrzebnymi do wdrożenia tego rozwiązania? Czy spełnia wszystkie prawne i społeczne zobowiązania organizacji?

• Czy dana możliwość stanowi rozwiązanie zadowalające ?

• Jakie są możliwe konsekwencje dla pozostałych części organizacji ?

Etap IV Wdrażanie decyzji i śledzenie jej skutków

• należy zaplanować poszczególne etapy wdrażania decyzji

• pozyskać zasoby potrzebne do wdrożenia decyzji i odpowiednio je podzielić

• ustalić osoby odpowiedzialne za wdrażanie decyzji

• ustalić procedurę składania sprawozdań

• Należy sprawdzać na bieżąco podejmowane działania , czy przebiegają wszystkie zgodnie z planem

8. Kiedy ograniczona racjonalność, decyzje zadowalające i heurystyka przyczyniają się do usprawnienia procesu podejmowania decyzji? Kiedy przyczyniają się do jego pogorszenia?

Za nic nie jestem pewien tej odpowiedzi

Racjonalne podejmowanie decyzji wygląda trochę jak praca superkomputera który przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji jest w stanie przeanalizować wszystko. Z doświadczenia jednak wiemy że jest to możliwe bardzo rzadko często z powodu braku czasu bądź zbyt małej ilości informacji jakimi chcielibyśmy dysponować . W związku z tym pojawiły się trzy koncepcje podejmowania decyzji czyli ograniczona racjonalność , decyzje zadowalające i heurystyka . Wiąże się to z tym, że kierownicy często zamiast dążyć do maksymalizacji celów , do analizowania dogłębnie problemów i wybierania zawsze najlepszych możliwych rozwiązań powinni podejmować decyzje zadowalające , przy podejmowaniu takich decyzji nie należy jednak zapominać o celach organizacji

Zasady heurystyczne: empiryczna metoda podejmowania decyzji korzystająca z reguł roboczych do wyszukania rozwiązań lub odpowiedzi

To są chyba zagrożenia

Czyli podejmowanie decyzji na bazie swoich własnych roboczych doświadczeń , przy podejmowaniu decyzji powtarzają się trzy zasady heurystyczne :

Dostępność w pamięci: ludzie kierują się tym, że zdarzenia które miały miejsce w przeszłości są przez nas pamiętane lepiej mają większe prawdopodobieństwo wystąpienia w przyszłości

Reprezentatywność: ludzie często kierują się często np. zasadą oceny człowieka przez przynależność jego do np. danej grupy społecznej zapominając, że każdy człowiek jest odmienną jednostką i powinni być oceniani indywidualnie

Zakotwiczenie i dostosowywanie: ludzie nie dochodzą do decyzji od zera tylko często przyjmują jakąś wartość początkową i tak ją dostosowują aby dojść do ostatecznej decyzji

Np. wysokość płac ustala się rutynowo, traktując płacę wcześniejszą jako wartość początkową

Rozdział 10

1. Wyjaśnij cztery przyczyny dużego znaczenia celów w planowaniu.?

Cele w planowaniu ważne są z czterech głównych powodów

- Cele zapewniają nam poczucie kierunku - dzięki ustaleniu celów ludzie zyskują motywacje działania, mobilizują się w pokonywaniu pojawiających się trudności , bez określenia celów ludzie mają tendencje do błąkania się nie wiedzą również co chcieliby osiągnąć

- Cele wpływają na koncentrację naszych wyników - wybierając cel ustalamy priorytety i angażujemy się w określony sposób wykorzystania naszych ograniczonych zasobów, ważne przy koordynowaniu pracy wielu osób

- Cele wyznaczają nasze plany i decyzje - pozwalają ustalić plany długo i krótkoterminowe i pomagają podjąć decyzję

- Cele pomagają nam w ocenie osiąganych postępów - wyraźnie sformułowane cele wraz z terminami ich realizacji pozwalają nam zbadać na jakim etapie realizacji jesteśmy , czy idziemy we właściwym kierunku itp.

2. Jakie są dwa rodzaje planów i co je wiąże? Co je różni?

Są dwa rodzaje planów : plany strategiczne opracowywane przez kierowników najwyższego szczebla i definiują główne cele organizacji a także plany operacyjne zawierające szczegółowe ustalenia dotyczące wdrożenia planów strategicznych w codziennych działaniach:

Plany operacyjne wiąże misja przedsiębiorstwa , to że służą jedne jak i drugie osiągnięciu głównego celu przedsiębiorstwa, organizacji

Plany strategiczne i plany operacyjne różnią się od siebie pod trzema głównymi względami :

Horyzont czasu - plany strategiczne obejmują okres kilku a nawet kilkudziesięciu lat , natomiast plany operacyjne często obejmują jeden rok

Zakres - plany operacyjne wywierają wpływ na działalność organizacji w szerokim zakresie , w planach operacyjnych zakres ten jest węższy i bardziej ograniczony (np. jakie mają być skł pizzy)

Stopień szczegółowości : plany strategiczne formułuje się w taki sposób, że sprawiają one wrażenie uproszczonych ogólnikowych stwierdzeń, jest to konieczne aby ludzie byli skłonni do myślenia o całości organizacji, plany operacyjne opracowywane są w sposób szczegółowy

5. Jakie są trzy poziomy strategii i czym się różnią ?

Rozróżniamy trzy poziomy strategii : Strategia na poziomie korporacji , strategia jednostek gospodarczych i strategia na poziomie funkcjonalnym

• Strategia na poziomie korporacji :opracowywana jest przez naczelne kierownictwo sprawujące nadzór nad interesami i operacjami organizacji prowadzącymi więcej niż jeden rodzaj działalności : szuka się w nich odpowiedzi na pytania : jakimi rodzajami działalności firma powinna się zajmować , jakie są cele każdego rodzaju działalności , jak należy rozdzielić zasoby aby można było te cele osiągnąć :

• Strategia jednostek gospodarczych dotyczy interesów i operacji określonego rodzaju działalności , szuka odpowiedzi na pytania : w jaki sposób jednostka powinna konkurować na rynku , jakich klientów chce obsługiwać , jakie powinna oferować wyroby lub usługi , jak będzie rozdzielać zasoby w określonej jednostce

• Strategia na poziomie funkcjonalnym wyznaczają ramy działania dla kierowników funkcjonalnych np. marketingu lub produkcji w celu wspólnej realizacji strategii jednostek gospodarczych i strategii korporacji . Stanowi ona dopełnienie ogólnej hierarchii strategii

6. Jak interpretujesz metody portfelowe (na przykładzie macierzy bostońskiej)

Metoda portfelowa w korporacjach skupia się na trzech aspektach każdej ze swych jednostek : wielkości udziału w rynku , wzrostu rynku i tym czy jednostka w swoich operacjach zużywa czy generuje gotówkę. Celem metody jest doprowadzenie do równowagi między jednostkami potrzebującymi gotówki a jednostkami dostarczającymi jej.

Cztery kategorie jednostek :

„Znaki zapytania” - jednostki mające niewielki udział w stosunkowo szybko rosnącym rynku mogą być przedsięwzięciem ryzykownym i niepewnym , szybki wzrost rynku powoduje, że jest duża potrzeba inwestycji aby nie stracić udziałów w rynku , bez generowania zysków. Aby zwiększyć udział w rynku trzeba sporo inwestycji

„Gwiazdy” - to jednostki mające duży udział w szybko rozwijającym się rynku , teoretycznie powinny generować duże zyski , ale zachowanie pierwszej pozycji na szybko rozwijającym się rynku powoduje że nakłady inwestycyjne mogą być wyższe niż dochody

„Dojne krowy” - jednostki o dużym udziale w wolno rozwijającym się rynku są rentowne i stanowią nadwyżkę finansową , wolno rozwijający się rynek powoduje że nie potrzebne są inwestycje aby zachować pozycję na rynku

„Pieski” - jednostki o względnie małym udziale w wolno rozwijającym się rynku generują małe ilości gotówki

Powodzenie macierzy polega na inwestowaniu nadmiaru gotówki od dojnych krów i dobrze funkcjonujących piesków w znaki zapytania aby przekształcić je w gwiazdy które kiedy na rynku będzie panował zastój przekształcą się w dojne krowy , od których nadwyżki finansowe będzie można zainwestować w obiecujące znaki zapytania

7. Jak interpretujesz strategię pięciu sił napędowych?

Pięć sił napędowych wg Portera to : Rywalizacja między istniejącymi firmami, Groźba nowych wejść , Siła przetargowa nabywców , groźba substytucyjnych wyrobów lub usług, siła przetargowa dostawców

Każdy menadżer strategiczny powinien analizować wszystkie te siły i opracowywać program oddziaływania na nie lub obrony przed nimi . Celem jest wyszukanie dla własnej organizacji opłacalnej i możliwej do obrony niszy . np. poprzez wprowadzanie nowych innowacyjnych rozwiązań , poszukiwanie ciągle nowych odbiorców, uniezależnianie się od dostawców poprzez np. wprowadzenie własnej marki , podnoszenie jakości wewnątrz organizacji aby być lepszym od konkurencji

Co to jest strategia kolektywna?

Strategia kolektywna polega na wzajemnej współpracy menadżerów strategicznych różnych organizacji w celu rozwiązywania wspólnych problemów z jakimi borykają się te organizacje, nadanie jednolitego kierunku w jakim powinny zmierzać aby te problemy przezwyciężyć . np. wspólne badania naukowe , ustalenie wspólnej polityki sprzedaży , cen - ale tu mogą powstać pewne ograniczenia prawne ochrony konsumentów.

Rozdział 11

1. Opisz tezę Chandlera dotyczącą trzech faz wzrostu organizacji oraz rozwoju jej strategii i struktury.

Po przeanalizowaniu ponad 70 największych firm w USA Chandler dostrzegł że wszystkie te firmy rozwijały się wg podobnego schematu . Wg niego organizacje przechodzą przez trzy fazy rozwoju od struktury jednozakładowej , poprzez funkcjonalną do wielozakładowej

Początkowo organizacje są małe, znajdują się w jednym miejscu , wytwarzają jeden wyrób, a wszelkie decyzje podejmuje jeden przedsiębiorca , w miarę rozwoju organizacji powstają nowe jednostki w różnych lokalizacjach wraz z biurem administracyjnym zajmującym się koordynacją , specjalizacją i ujednolicaniem działań wszystkich jednostek.

Następnie następuje integracja pionowa , organizacja rozszerza zakres działania uzyskuje nowe korzyści poprzez np. zakup firm dostarczających półprodukty , zajmujące się dystrybucją , powoduje to konieczność utworzenia struktur funkcjonalnych w której powstają piony finansowy, marketingu , produkcji itp.

W kolejnej fazie organizacja podejmuje działalność w różnych sektorach rynku. Pojawiają się problemy polegające na wyborze wyrobów i sektorów w które należy zainwestować kapitał. Wynikiem jest powstanie firmy wielozakładowej , która funkcjonuje jak zbiór mniejszych przedsiębiorstw działających autonomicznie, a centrala odpowiada za strategiczne decyzje .

2. Wymień siedem czynników w modelu 7S.

Struktura, Strategia, Systemy, Styl , Kadra, Umiejętności, Cele Nadrzędne

3. Co rozumiemy przez instytucjonalizację strategii? Jaką rolę odgrywa w tym dyrektor naczelny?

Strategia ulega instytucjonalizacji, kiedy ją się włączy do zespołu wartości , norm , ról i grup zmierzających do osiągnięcia pewnego celu . Tak więc strategię można uznać za zinstytucjonalizowaną wtedy, gdy jest powiązana z kulturą, systemem jakości i z innymi siłami napędowymi organizacji

To dyrektorzy naczelni najwięcej swojego czasu poświęcają na tworzenie strategii i kierowanie nią. To dyrektorzy naczelni interpretują strategię pełniąc rolę głównego sędziego w sytuacjach kiedy menadżerowie spierają się co do jej wdrażania , demonstrują -poprzez słowa i działania -zaangażowanie organizacji w daną strategie, motywują tworząc niewymierne zachęty oprócz wynagrodzeń i premii. Często przy zmianie dyrektora naczelnego zmienia się strategia firmy

Teoria kultury

Ukazuje miejsce kultury w kosmosie, jako nośnika świadomości świata, będącego zresztą naturalnym produktem ewolucji systemu życia biologicznego. Przedstawia też model i składowe duchowości człowieka, jako podstawy, na której zbudowany jest cały system kulturowy. Jako przykład intelektualnej płodności zaprezentowanej teorii kultury, zanalizowane są tu najważniejsze typy kultur obecne w historii człowieka: kultura zbieracza-łowcy, rolnika i koczownika.

Podstawowy artykuł prezentujący teorię kultury - Zarys systemowej teorii kultury - napisany jest językiem naukowym, natomiast szersze objaśnienia teorii - w pozostałych tekstach - przedstawione są w sposób bardziej przystępny, w miarę możliwości nie tracący ścisłości rozważań.

Teoria kultury została oparta na założeniu, że świat jest systemem, obejmującym wszystko i niepodzielnym. Można co najwyżej wyodrębnić w nim dogodne dla analizy podsystemy, pamiętając jednak, że w ramach całości zachodzi pomiędzy nimi wymiana energii i informacji. Kultura nie jest podsystemem świata - wyrosła w świecie jako jego świadomość, nadała mu strukturę, czynnie uczestniczy w jego przemianach i jest z nim tożsama. Podsystemami są natomiast różniące się pomiędzy sobą konkretne egzemplifikacje kultur, odróżniające się od siebie mitem dziejotwórczym, jako fundamentem właściwej im duchowości.

Kultura jest wyższym piętrem natury i wynika bezpośrednio z praw fizyki opisujących świat. Rozwój świata jest naturalnym procesem, który na poziomie świata nieożywionego określają prawa termodynamiki. Strumień energii przepływający przez świat wprowadza ruch materii i energii, a także informacji, w wyniku którego kosztem ogólnego powiększania się entropii większości środowiska pojawiają się obszary w których entropia maleje, czyli dochodzi do utworzenia stanów większego uporządkowania niż w środowisku wyjściowym. Proces ten powoduje powstawanie w świecie coraz to bardziej skomplikowanych struktur materii i niesionej przez nią informacji stając się podstawą ewolucji zarówno obiektów kosmicznych jak i powstałego też w tym procesie życia. Istnienie takiego prawa przyrody było przewidywane przez genialne umysły w czasach, kiedy fizykom jeszcze o tym nie było wiadomo.

Ewolucja: procesy stopniowych zmian, przekształcania się struktur świata kierunku większej złożoności i funkcjonalności na różnych poziomach jego organizacji (kosmicznym, biologicznym, społecznym, kulturowym itp.) nie jest tożsama z rozwojem - może być też degradacją, uwstecznieniem, niemniej jednak w ewolucji znanego nam świata jako całości możemy stwierdzić istnienie rozwoju. Zatem kulturę możemy zdefiniować jako system przemian świata dokonywanych na podstawie wniosków wyprowadzonych z analizy wirtualnego modelu świata określanego przez aparat pojęciowy i konstrukcje języka w którym ten model powstaje. Dotychczas znamy wyłącznie kulturę człowieka, więc dalsze rozważania dotyczą tylko niej, aczkolwiek ogólnie rzecz biorąc nie muszą się tylko do niej ograniczać.

Kultura jawi się więc jako byt związany już nie z jakimś pojedynczym osobnikiem biologicznym, ale z całym gatunkiem, który na przestrzeni dziejów interpretuje i przemienia świat oraz nadaje mu strukturę. Kultura stanowi wirtualną reprezentację świata - wyższe piętro ewolucji, wyrosłe z systemu biologicznego życia i zawierające je jako swój podsystem, ale nie sprowadzalne do niego, gdyż będąc systemem wyższego rzędu, jako swoje podsystemy ma cały obszar dostępnej jej rzeczywistości.

Przemiany świata dokonywane przez kulturę polegają na celowym sterowaniu strumieniem energii (tej pierwotnej, docierającej z kosmosu, a za jej pośrednictwem także i energii będącej w bezpośrednim władaniu cywilizacji) na określone obszary świata, przez co wybrane elementy materialnego i duchowego dorobku cywilizacji zasilane tą energią podlegają stymulowanym przemianom.

Cała wiedza o świecie, łącznie z określeniem jego struktury jest produktem kultury. Kultura nadając światu strukturę, posługując się własnymi jej kategoriami sprawia, że postrzegany poprzez nią świat oraz samoświadomość kosmosu obecna w kulturze i w ludziach są częściami kultury. Innego świata, poza opisanym przez kulturę i innej jego świadomości nie ma. Możemy więc uznać, że kosmos (który wyłonił kulturę) i kultura (która nadała kosmosowi strukturę) to ten sam system - zamknięty i pełny.

Jak widać z powyższego rzeczywistym podmiotem dziejów jest byt wirtualny - system kulturowy (czy system kosmosu), który umiejscawiając się w psychice, w szczególności w osobowościach jednostek rozwija się dzięki indywidualnym doświadczeniom i decyzjom tych jednostek.

Jednostki te, będąc podsystemami niższego rzędu w stosunku do kompletnego systemu świata/kultury, nie są w stanie samodzielnie reprezentować systemu (kultury/kosmosu), ani stanowić pełnej jego świadomości, niemniej jednak powinny się starać się o to, gdyż są nośnikami wirtualnego systemu i świadomości świata, a innej jego reprezentacji, jak już zostało powiedziane, nie ma.

System kulturowy to człowiek jako gatunek - byt wirtualny obejmujący sobą świadomość kultury i kosmosu. System ten instaluje się w jednostkowych świadomościach ludzi wraz z przyjmowaniem języka i doświadczaniem realizacji kultury w społeczeństwie i cywilizacji. Dzięki komunikacji pomiędzy realizacjami jednostkowymi i modyfikowanym przez nie środowiskiem (cywilizacyjnym, biologicznym i fizycznym) byt wirtualny - człowiek kumuluje swoje doświadczenia i podlega ewolucyjnym zmianom.

Dokładniej, system kulturowy to wiele podsystemów, opartych na różnych formach i treściach duchowych niesionych przez języki naturalne społeczeństw w nich wychowanych i ukształtowanych, oraz przeżywających je w toku swych dziejów. Podsystemy te komunikują się ze sobą oraz wymieniają się treściami, ale w ten sposób, że importowane treści zostają przepracowane przez importera tak, że stają się samodzielnym produktem danego podsystemu, często zupełnie niepodobnym do oryginału, który stanowił tylko impuls inicjujący samodzielne jego opracowanie. System kulturowy zawiera więc wyłącznie swoje własne produkty, a komunikacja pomiędzy różnymi opcjami kulturowymi napotyka na największe przeszkody właśnie tam, gdzie dokonana została wymiana treści, gdyż wbrew oczekiwanej zgodności znaczeń, przedstawiają one w tych systemach coś innego, obcego danej kulturze.

Struktura systemu

W systemie kulturowym wyróżnić możemy podsystemy społeczeństwa i cywilizacji oraz wiele egzemplarzy podsystemów organizmu i osobowości (indywidualności) związanych z poszczególnymi ludźmi reprezentującymi daną kulturę.

Organizm

Jednostka ludzka, mimo uczestniczenia w kulturze nie zatraca cech swojego, zwierzęcego organizmu. Już na poziomie zwierzęcego ciała ludzkiego istnieje bogata psychika umożliwiająca spełnianie wszystkich czynności życia biologicznego oraz wykształcony intelekt, budujący w umyśle model środowiska życiowego i pozwalający na przetrwania w nim. W okresie niemowlęcym te cechy są dobrze widoczne - nie ma jeszcze asymilacji kultury, ale w dalszych etapach życia są one tak samo istotne, gdyż są pozostają podłożem na którym wyrasta kulturowe piętro ludzi.

Temperament, warunkujący dynamikę reagowania wszelkie na bodźce, podstawowa struktura emocjonalna, wykształcone algorytmy penetrowania przestrzeni i doznawania wrażeń ze świata oraz wnętrza organizmu są konsekwencją własności biologicznych i ich interakcji tej biologii ze środowiskiem.

Już na poziomie zachowań instynktownych, a później ich intelektualnej analizy, rodzą się podstawowe przeświadczenia dotyczące stosunków jednostki do innych ludzi, do środowiska życiowego, wykształcają się pierwsze normatywy postępowania oraz budzi się ciekawość świata i siebie - testowanie możliwości budowanego modelu rzeczywistości. To jeszcze poziom zwierzęcy poziom rozwoju, ale już przygotowany materiał na człowieka, stanie się nim za moment.

W zetknięciu z dorobkiem kultury jakim jest mowa ludzka te wykształcone i już dość bogato bogate przeświadczenie wyłaniają się jako tzw. mit dziejotwórczy, będący pierwszym przejawem i podstawą duchowości ludzkiej.

Duchowość

Wprowadzenie pojęcia duchowości do dyskursu naukowego to jedno z kluczowych zagadnień prawii jako teorii kultury.

Oprócz odczuć w formie mitu duchowość przejawia się także w specyficznie kulturowych potrzebach psychicznych i strategii życiowej z którą jednostka wkracza w dojrzałe życie społeczne. Wszystkie te przejawy duchowości dają się zdefiniować w paradygmacie nauki, rozszerzając tym samym jej obszar na całą humanistykę i pozwalając na umożliwiając rozpatrywanie korpusy kultury w ramach jednej teorii obejmującej jej materialny, intelektualny i duchowy wymiar.

Jednostka ludzka aktywnie obcując ze środowiskami przyrodniczym, cywilizacyjnym i społecznym doznaje odczucia świata w trzech kwestiach zasadniczych modalnościach, będących zarazem trzema ortogonalnymi wymiarami duchowości.

1. zakresu własnej tożsamości, (w skali od poczucia wyobcowania w świecie, poprzez identyfikację z różnymi podsystemami świata i społeczeństwa do poczucia integracji z całym kosmosem),

2. systemu odniesienia (uznawane wartości i ich hierarchia),

3. transgresji (kierunki dążeń przekraczających ograniczenia zastanej postaci świata).

Te trzy zmienne będą określać także pozostałe aspekty duchowości, tj. kulturowe potrzeby psychiczne i strategię życiową.

Odczucia w tych trzech wymiarach definiują kształt duchowości jednostki i stają się najszerszą bazą, na której zbuduje ona swoją indywidualność i osobowość, będącą zarazem obecnością całego systemu kulturowego w tej jednostce w kształcie modyfikowanym samodzielnymi doświadczeniami i przemyśleniami. Duchowość jednostki jest zatem w dużym stopniu kopią jej pierwowzoru zawartego w przekazie kulturowym.

Pierwszym i najistotniejszym przejawem odbieranych wrażeń ze świata jest podświadome odczucie istoty świata, siebie i swojej w nim roli, nazywane mitem dziejotwórczym. Prototyp tego pojęcia zaczerpnięty jest od Jana Stachniuka. U Stachniuka mit dziejotwórczy przedstawiony jest jednak raczej literacko niż naukowo, a w jego opisie znajdują się też elementy spoza przestrzeni duchowości. Zawiera jednak na tyle dużo elementów zdefiniowanego tu pojęcia mitu, że przyjęto dla niego Stachniukowe określenie. Pojęcie mitu dziejotwórczego wiąże się z pojęciem mitu kojarzonego z mitologią w ten sposób, że dawne mitologie ludów, kiedy jeszcze były żywe, wyrażały obrazowo ich mit dziejotwórczy. Teraz z perspektywy wieków odczytywane są jako nierozumne bajki, a mity funkcjonujące dziś i stanowiące oparcie dla naszej kultury pozostają nierozpoznane.

Wymiar zakresu tożsamości, określający jak jednostka odczuwa obszar swojego "ja", rozciąga się od skrajnego personalizmu poprzez różne zakresy identyfikowania się z grupami ludzi oraz z obszarami przyrody do odczucia pełniej jedni z całym kosmosem. Personalizm charakteryzuje się ostrą granicą przejścia od "ja" do sfery "nie ja", przy czym "ja" zasadniczo ograniczone jest do jednej jednostki ludzkiej. Zakres "ja" staje się miernikiem identyfikacji z systemem kulturowym i oczywiście zdolności do aktywnego uczestnictwa w kulturze.

Wymiar układu odniesienia rozciąga się od czystego racjonalizmu do sakralizacji całego świata. System wartości układu odniesienia jest powiązany z emocjonalnym zaangażowaniem akceptowanych wartości, a kiedy wśród tych emocji występuje odczucie sacrum wówczas stanowi element religii, przy czym pełna religia powstaje wówczas, gdy zsakralizowny układ odniesienia staje się przedmiotem emocji zbiorowych. Wszelkie systemy religijne, niezależnie od treści ich doktryn odwołują się w gruncie rzeczy do tych systemowych własności kultury i realizują w jakiś, mniej lub bardziej udany sposób systemowe własności religii.

Natomiast transgresja, na którą składają się intencjonalne czynności ekspansywne i inwencyjne, rozciąga się od odczucia statyki (niezmienności) świata i człowieka do odczucia braku granic rozwoju oraz potrzeby aktywnego i twórczego uczestnictwa w nim. Odczucie statystyczności świata rodzi problem właściwego odczytu i pojmowania jego odwiecznego stanu, natomiast transgresja stymuluje podejmowanie decyzji co do kierunków rozwoju. Dlatego też wszelkie doktryny zakładające statyczną wizję świata mogą z pełnym przekonaniem głosić wieczność i niezmienność swoich prawd oraz postulować wstrzymanie się od wszelkiej aktywności na rzecz rozwoju, co oczywiście nie zmienia faktu, że nie dająca się całkowicie wytłumić transgresja będzie pozostawała w niezgodzie z takimi wiecznymi prawami i ich głosicielami. Doktryny dające wsparcie transgresji też bynajmniej nie są wolne od zarzutu siania niepokoju. W ich przypadku jest to jednak niepokój twórczy, związany z wolą rozwoju, trudnościami w określeniu jego kierunków oraz odpowiedzialnością (o ile taka występuje w danej kulturze) za podjęte decyzje i skutki działania. Efektem funkcjonowania transgresji u ludzi jest powstawanie u nich jakiejś wizji przyszłego świata, alternatywy świata zastanego i gotowego.

Mit dziejotwórczy rozpatrywany w tych trzech wymiarach duchowości człowieka przynosi rozstrzygnięcia ontologiczne dotyczące osobowości, kulturowe potrzeby psychiczne określają jej dążenia, natomiast strategia życiowa określa dla każdej jednostki preferencje rozkładu sił życiowych przeznaczanych na realizację tych potrzeb.

Osobowość

Osobowość w teorii mitu dziejotwórczego to system - reprezentacja zinternalizowanego świata, w tym kultury, w każdym człowieku. System osobowości u swych podstaw odzwierciedla strukturę świata dyktowaną przez mit, a uświadamianą w światopoglądzie. System ten powstaje i rozwija się u każdego człowieka samodzielnie, a tylko interpretowane wrażenia napływające z jego otoczenia (społeczeństwo, cywilizacja, organizm biologiczny nosiciela) sprawiają, że nosi on piętno kultury w której wyrasta. Wszystkie podsystemy z otoczenia osobowości (jako składniki systemu kulturowego) mają swoją reprezentację w budowanym w niej modelu świata. Funkcją osobowości w systemie kultury jest indywidualny odbiór wrażeń i spostrzeżeń z cywilizacji, budowa umysłowego modelu świata, wytwarzanie nowej jego wizji i przekazywanie jej społeczeństwu.

Podstawowy kształt osobowości powstaje głównie z mitu dziejotwórczego, natomiast inne różnicujące ją cechy są funkcją warunków w jakich osobowość kształtuje się: warunków biologicznych, środowiska przyrodniczego, dorobku cywilizacji w wymiarze materialnym i intelektualnym. Odczucia mitu są podstawą powstawania u ludzi potrzeb psychicznych (we wszystkich trzech składowych duchowości), a one determinują podejmowanie wysiłku intelektualnego logizacji tych potrzeb. Efektem tego wysiłku jest wytworzenie w umyśle modelu świata, siebie i uzmysłowienie sobie swojej w nim roli. Dzieje się to w oparciu o dostępny przekaz kulturowy, nieznacznie modyfikowany własnymi doświadczeniami i może być (choć nie musi) wyartykułowane jako światopogląd.

Pod wpływem potrzeb psychicznych jednostka przyjmuje (nie zawsze uświadamianą) określoną strategię życiową, pochodną indywidualnego rozkładu sił będących w jej dyspozycji, a przeznaczanych na realizację poszczególnych potrzeb, co objawia się w życiu społecznym parytetem zaangażowania w różne role społeczne, które przyjdzie jej pełnić.

W funkcjonowaniu osobowości przetwarzającej odczucia mitu na strategię życiową dużą rolę oprócz sfery emocjonalnej grają inne własności umysłu, jak temperament, intelekt czy stan przyswojenia dorobku kultury, niemniej jednak podstawą jest tu duchowość porządkująca odczucia emocjonalne, inne, wyższe funkcje umysłu wpływają na ten proces pośrednio, poprzez przemianę osobowości w następstwie zmian w postrzeganiu rzeczywistości.

Oczywiście proces przemian każdej jednostki aktualizuje też cały system, efekty czego mogą stać się dostrzegalne gdy jednostka ta dokona ekspresji swojego ducha. Ekspresją taką jest przybieranie przez jednostkę określonej postawy życiowej, z którą wkracza w życie społeczne. Superpozycja postaw życiowych ludzi w ramach życia społecznego przekształca się w plan akcji dziejowej społeczeństwa, zawierający już kierunki działań wszelkich instytucji życia zbiorowego i jednostkowego, co przekłada się na pracę cywilizacyjną społeczności i tworzenie nowej bazy materialnej, intelektualnej i duchowej, która staje się nową podstawą generowania czy przemian duchowości poszczególnych jednostek.

Osobowość stanowi twór złożony, by stał się on efektywny powinien być spójny. Spójność taka ma miejsce wówczas, kiedy odczucia mitu (i cała duchowość, szczególnie tożsamość) znajdują potwierdzenie w intelektualnej wykładni świata oferowanej przez panującą ideologię, a strategia życiowa znajduje potwierdzenie w życiu społecznym i znajduje dla siebie pole do działania w ramach planu akcji dziejowej. Spójność całej struktury osobowości jest jednocześnie warunkiem pojawienia się odpowiednio wysokiego i adekwatnego poczucia własnej wartości. Zgodność ducha z intelektem jest także warunkiem pożądanej pewności siebie w komunikacji społecznej i działaniu, determinującej efektywność w tych dziedzinach. Znalezienie dla siebie akceptowanego miejsca w planie akcji dziejowej daje możliwość realizacji postulatów swojej duchowości w pracy cywilizacyjnej - pozostawienie w niej śladu swojej obecności, i zamiany swej przemijającej egzystencji w trwałe dzieło kultury, jedyne pewne źródło satysfakcji życiowej. Spełnienie tych warunków umożliwia powstanie osobowości zdrowej i silnej, tylko taka tylko predestynuje jednostkę do wkroczenia w życie społeczne jako pełnowartościowego uczestnika.

Komunikacja społeczna i cywilizowanie świata

W dalszej części opracowania czytelnik znajdzie kontynuację koncepcji w zakresie komunikacji społecznej formy życia ludzi konstytuującej system społeczny poprzez role społeczne pełnione przez ludzi oraz inne podmioty życia społecznego w strukturze sieciowej, a które to są jednocześnie ich własnymi wytworami.

Funkcją społeczeństwa jest pobieranie od ludzi ich strategii życiowych oraz ich wizji światów i wytwarzanie całościowego planu akcji dziejowej. Formułujemy tu wyraźne kryteria tworzenia zdrowej kultury: posiadanie dalekosiężnej i jasnej wizji planu dla wszechświata oraz oceny planu akcji dziejowej. Dobry plan postuluje wykorzystanie dostępnej wiedzy i narzędzi cywilizacyjnych na najwyższym możliwym poziomie oraz zatrudnienie wszystkich sił społecznych będących w dyspozycji systemu.

Ponadto wizje świata i strategie życiowe poszczególnych podmiotów życia zbiorowego muszą być ze sobą zharmonizowane, aby różne przestrzenie życia społecznego, oraz jego systemy funkcjonalne nie wyalienowały się.

Cywilizacja to system. Istotą cywilizacji, systemu materialnej reprezentacji stanu i rozwoju kultury, szczególnie w zakresie wiedzy ogólnej i techniki, jest praca: przekierowywanie sił przyrody za pomocą myśli tak, aby w wyniku ich działania realizowana była rekonstrukcja świata jako realizacja planu akcji dziejowej. Cywilizacja operuje na zastanych elementach świata, a także tworzy nowe struktury nieznane naturze oraz nieznane cywilizacji zastanej. Cywilizacja tworzy też nowe jakości w świecie jak np. dorobek umysłowy, sztukę czy też wierzenia. Funkcją cywilizacji w kulturze oprócz realizowania planu akcji dziejowej jest dostarczanie organizmom wrażeń - bodźców i wiedzy, z których osobowości będą budować świadomość systemu.

Czysto materialnym wyrazem procesu cywilizacyjnego jest sterowanie energią pierwotną - kierowanie jej na celowo zorientowane procesy, co owocuje przebudową świata - nadawaniem mu postaci przewidzianej przez wizję powstałą w procesie transgresyjnym, budowa technicznych i społecznych narzędzi do prac celowych, zwielokrotniających możliwości zmysłów i rąk ludzi, budowa sztucznego środowiska uniezależniającego człowieka od trudności życia w naturalnej przyrodzie, czy wręcz umożliwiająca życie i pracę w środowiskach w których życie dotąd nie było możliwe.

Podstawowym narzędziem, środkiem do realizacji takiego procesu cywilizacyjnego, a także jednocześnie jego największym osiągnięciem jest jednak sfera umysłowa. W dziedzinach, w których model świata oparty jest na budzących dziś już wysokie zaufanie logice i matematyce, przewidywanie przyszłości osiąga imponujące rezultaty dobrze widoczne w nowoczesnej technice i technologii. Urządzenia i procesy oparte na wnioskach z umysłowego modelu rzeczywistości z reguły działają niezawodnie.

Gorzej jest w dziedzinach, które tworzą model rzeczywistości z pominięciem aparatu ścisłego rozumowania. Tu sytuacja jest podobna do wczesnych form przewidywania przyszłości w oparciu o dostępny wówczas w niektórych kulturach metafizyczny model świata oraz stosowania odpowiadających mu narzędzi pracy cywilizacyjnej takich jak magia, czy zatrudnianie do niej, wskazywanych przez model, sił wyższych.

Przed wkroczeniem teorii systemów do nauk społecznych, cała humanistyka, pretendująca do miana nauki opierała się na podobnych metafizyce abstrakcyjnych założeniach leksykalnych, bez naukowej refleksji nad tym, czy wprowadzane przez nią pojęcia mają jakiekolwiek odzwierciedlenie w rzeczywistości. Stąd wnioski formułowane przez nią były raczej dziełami literackimi tak samo oderwanymi od życia jak abstrakcyjne założenia na których fundowane były te nauki. Dziś jeszcze, ze względu na niewielkie zainteresowanie teorią systemów i metodami matematycznymi przez środowisko naukowe, większość nauk humanistycznych nie oderwała się od tej magiczno - czarnoksięskiej metodologii.

Jeszcze trudniejsza sytuacja jest w nauce o kulturze - pełnym systemie kulturowym. Nauka wzbrania się od wkroczenia w ten obszar, szczególnie w obszar istoty kultury, którą jest duchowość. Sytuacja ta powoduje, że procesy kulturowe są nierozpoznane i nie interpretowane, przez co narażone są na niebezpieczeństwo błądzenia, szczególnie groźne wobec przyspieszającego tempa cywilizacji i możliwościach bezmyślnego wykorzystywania nowoczesnych technologii do ingerencji w kulturę. Przestrzeń pominięta przez naukę staje się terenem o który swarzą się wywodzący się jeszcze z epoki neolitu magowie różnych doktryn razem z dysponującymi najnowocześniejszą technologią współczesnymi manipulatorami.

Kultura, wraz ze wszystkimi swoimi podsystemami musi więc określić siebie w dostępnym już języku ścisłej wiedzy, zdolnym do analizowania wszystkich jej przejawów łącznie z funkcjonowaniem pomijanej dotychczas duchowości, i z tą wiedzą zając właściwe dla niej miejsce w kosmosie - pełnienie roli jego świadomości.

4. Jakie są dwa podstawowe rodzaje planów operacyjnych? Opisz kiedy należy je stosować

Są to plany jednorazowe i plany trwale obowiązujące .

Plany jednorazowe stosuje się w sytuacjach kiedy trzeba rozwiązać jakiś problem, który ma małe szanse powtórzenia się w przyszłości. Np. w szybko rozwijającej się firmie jest potrzeba wybudowania dużego magazynu , należy wtedy opracować szczegółowy plan dotyczący lokalizacji magazynu, kosztów budowy , dostępności siły roboczej , wielkości magazynu , rozwiązania problemów związanych z lokalnymi ograniczeniami prawnymi

Plany trwale obowiązujące są to decyzje lub zbiór decyzji które skutecznie sterują powtarzającymi się działaniami organizacji, pozwalają zaoszczędzić czas ponieważ w podobnych sytuacjach postępuje się w konsekwentny z góry ustalony sposób. Na plany trwale obowiązujące składają się zasady postępowania, reguły i szczegółowe procedury.

6. Zdefiniuj zarządzanie przez cele. Jakie są jego silne i słabe strony ?

Zarządzanie przez cele obejmuje sformalizowane procedury rozpoczynające się od ustalenia celów i prowadzące do ostatecznej oceny ich realizacji . Kierownicy wspólnie z podwładnymi ustalają jakie cele chcą osiągnąć. Zakresy odpowiedzialności każdego pracownika są ściśle określone w postaci wymiernych oczekiwanych wyników (celów) . Oceny osiąganych wyników dokonuje się w sposób ciągły , systematycznie przeprowadza się przy tym określone przeglądy efektywności. ZPC jest sposobem integrowania i nakierowywania wszystkich członków zespołu do realizacji celów ustalonych przez wyższe kierownictwo zgodne z nadrzędną strategią organizacji . Kolejną ważną cechą ZPC jest czynne zaangażowanie kierownictwa i pracowników na wszystkich szczeblach organizacji począwszy od momentu ustalania celów , a także przy ich realizacji.

W ZPC zwykle zaczyna się od ustalenia celów na najwyższym szczeblu zarządzania poprzez ustalenie ogólnej strategii i wyznaczenia wstępnych celów pod względem treści i ustalenia terminów ich realizacji pokazuje to kierownikom i pracownikom jaśniejszy obraz tego jakich efektów zarząd oczekuje .

W dobrze funkcjonującym ZPC każdy pracownik ma określony precyzyjnie zakres odpowiedzialności i cele. Ustalane są one na każdym szczeblu indywidualnie tak aby każdy mógł zrozumieć czego się od niego oczekuje .

Ważne jest aby w realizacji celów uczestniczyli wspólnie kierownicy i pracownicy

Po uzgodnieniu celów każdy powinien mieć dużo swobody w wyborze sposobów ich realizacji bez wtrącania się kierowników wyższych szczebli

Na bieżąco należy badać efektywność , czy jest możliwa realizacja celów, na jakim etapie jest realizacja , co przeszkadza w realizacji celów, czy celów nie należy zmodyfikować.

ZPC jest bardzo dobrym sposobem zarządzania organizacją pod warunkiem spełnienia tych wszystkich założeni w przeciwnym wypadku cele stają się niejasne , rozmazują się , jeżeli kierownictwo nie konsultuje z pracownikami celów w momencie ich tworzenia mogą być one niezrozumiałe .

Mobilizator albo animator jest to ktoś kto próbuje poruszyć dane społeczeństwo do wspólnego działania na rzecz wszystkich.

Materiały znajdujące się na tej stronie są adresowane do mobilizatorów i ich kierowników i podają metody jak zachęcić społeczeństwo do działania.

Ale co to jest społeczeństwo?
 
 

Charakter społeczeństwa:

.
Jak większość tematów socjologii, społeczeństwo nie jest czymś łatwym do opisania.

Często używamy to słowo, ale w tym przypadku musimy się głęboko zastanowić co ono oznacza.

Najpierw zauważmy że społeczeństwo jest konceptem stworzonym przez ludzi.

Jest to coś czego nie możemy w całości zobaczyć, ani dotknąć ani poczuć. Zobacz Słoń.

Tak jak słowa “pagórki” albo “płatki sniegu”, społeczeństwa się różnią kształtem, wielkością kolorem i położeniem.  Żadne dwa nie są identyczne.

Co ważniejsze, społeczeństwo to nie tylko ludzie którzy w nim mieszkają.

Społeczeństwo już istniało zanim ludzie się urodzili i będzie dalej istnieć kiedy umrą.

Jest to coś poza pojedyńczymi składnikami, stałymi mieszkańcami i jego członkami.

Społeczeństwo może mieć członków którzy chwilowo przenieśli się gdzieś indziej.

Chociaż mogą chcieć wrócić, nie wszyscy to uczynią.

 « Społeczeństwo » nie musi mieć fizycznej lokacji, może to być grupa ludzi złączona wspólnymi interesami.

Wszakże w materiałach tu się znajdujących, społeczeństwo oznacza grupę ludzi zamieszkujących dany obszar geograficzny.
 
 

Społeczeństwo jest konceptem socjologicznym:

.
Koncept społeczeństwa nie jest tylko konceptem, jest konceptem socjologicznym.

Jest to zbiór stosunków pomiędzy członkami - sposoby zachowania się które mają znaczenie dla członków i które są przez nich oczekiwane.

Nie są to tylko czynności, są to czynności oparte na wspólnych wartościach i wierzeniach pomiędzy członkami.

Aby zrozumieć jak społeczeństwo działa i jak się zmienia trzeba poznać socjologię jako naukę.

Mobilizator jest naukowcem praktycznym i społecznym.

Typowy naukowiec interesuje się w jaki sposób coś działa. Naukowiec praktyczny interesuje się tą wiedzą aby otrzymać pozytywne resultaty.
 
 

Społeczeństwo ma  niejasne granice:

.
Jeśli danym społeczeństwem jest mała wioska oddzielona od innych wiosek, to, na pierwszy rzut oka, ustalenie jej granic wydaje się bardzo proste.

Na początku wydaje się że stosunki pomiędzy ludźmi są ograniczone do mieszkańców wioski.

Ale ci mieszkańcy także stykają się z ludźmi z innych wiosek.

They marry persons from near and far, and may move or bring a spouse in to live with them.
Mogą żenić się z mieszkańcami innych wiosek i sprowadzać małżonki do siebie.

Czasami, meszkańcy wioski mogą mieć siostry, braci, kuzynów albo rodziców zamieszkujących gdzie indziej.

Więc granice danego społeczeństwa nie są jasno sprecyzowane.
 
 

Społeczeństwa w społeczeństwach:

.
Społeczeństwa mogą istnieć w większych społeczeństwach, na przykład w powiacie, rejonie, grupie etnicznej albo w narodowości.

Stosunki takie jak śluby mogą łączyć wioski po obu stronach granicy krajowej.
 
 

Społeczeństwa Mogą Być Ruchome:

.
Ponadto, tam gdzie technologia nie lest oparta o miejscowe ogrodnictwo, członkowie społeczeństwa mogą się przemieszczać z miejsca na miejsce.

Mogą to być koczownicy szukający pastwisk dla swoich krów.

Mogą to być rybacy, zależni od dużych ławic ryb.

Albo mogą to być grupy myśliwskie chodzące za zwierzyną.
 
 

Miejskie społeczeństwa są wyjątkowe:

.
W rejonach miejskich, dane społeczeństwo może składać się z kilku domostw ludzi którzy pochodzą z tej samej grupy etnicznej.

To małe społeczeństwo może należeć do większego społeczeństwa dzielnicy albo rejonu miejskiego.

Im bardziej granice społeczeństwa się rozszerzają, tym więcej jest różnorodności (opartej na pochodzeniu, języku, religii i innych cechach które tworzą ludzką tożsamość).

Może należeć do większego magistratu miejskiego albo dużego miasta.

W większości przypadków (z wyjątkami), społeczeństwo miejskie ma bardziej niewyraźne i trudniejsze do wytyczenia granice, jest bardziej różnorodne i skomplikowane, jest trudniej je zorganizować używając typowe metody na rozwój społeczeństwa, i ma bardziej skomplikowane i wyrafinowane cele niż społeczeństwo wiejskie.
 
 

Socjologiczna Perspektywa Ludzkich Osad:

.
Ludzka osada albo społeczeństwo jest czymś więcej niż zgromadzeniem domów.

Jest to ludzka (społeczna i kulturalna) organizacja.

 (Domy, które są kulturalnym produktem ludzkości, należą do jednego z sześciu wymiarów społeczeństwa albo kultury [wymiar technologiczny], opisany poniżej).

Zobacz: wymiar technologiczny

Tak samo, nie jest to tylko zgromadzenie ludzi ; jest to społeczno-kulturowy system; jest społecznie zorganizawany.

Znaczy to że musisz wiedzieć coś o społeczeństwach - o których uczy socjologia

Społeczeństwo żyje własnym życiem które istnieje niezależnie od życia swoich członków.

Jako organizacja społeczna, społeczeństwo jest kulturowe. Zobacz: Kultura

Oznacza to że jest to system zawierający inne systemy utworzony poprzez rzeczy których trzeba się nauczyć, a nie które są przekazywane poprzez geny.

Wszystkie społeczne i kulturowe elementy społeczeństwa, od technologii do wspólnych wierzeń są przekazywane poprzez symbole.

Społeczna animacja (promowanie współuczestnictwa w społeczeństwie lub pomoc społeczną) mobilizuje i organizuje społeczeństwo.

Oznacza to że społeczna organizacja się zmienia, w większy lub mniejszy sposób.

Mobilizator lub animator jest dlatego społecznym agentem zmiany lub katalizatorem.

Zrozumienie charakteru zmian w społeczeństwie powinno być jednym z narzędzi którymi mobilizator się posługuje.
 
 

Animator musi się znać na społeczeństwie:

.
Próba zmienienia czegoś czego się nie zna może być niebezpiezna.

Więc obowiązkiem animatora jest nauczenie się podstaw antropologii i socjologii. ⁽¹⁾

Mobilizator jest naukowcem praktycznym i musi znać ważniejsze cechy swojego tematu. (chociaż mobilizacja jest nauką praktyczną, nie jest to to samo co budowanie społeczeństwa). Zobacz Budowanie Społeczeństwa.

Aczkolwiek nauka socjologii jest nauczana na poziomie uniwersyteckim, i teraz naukowcy społeczni muszą mieć doktorat, ty nie potrzebujesz całego tego wyższego wykształcenia.

Zaczynając stąd, możesz zrobić własne badania socjologiczne aby zdobyć wiedzę o charakterze społeczeństw.

Najważniejszy punkt który musisz zrozumieć, został już wymieniony, to że organizm społeczny taki jak dane społeczeństwo ma własne życie które jest czymś więcej niż zbieraniną żyć ludzi którzy w tym społeczeństwie mieszkają.

Ci ludzie przechodzą przez indiwidualne zmiany podczas gdy rozwijają swoją osobowość.

Rodzą się, rosną, stają się dorośli, żenią się, pracują, niektórzy zostają przywódcami, mają dzieci, umierają.

Wszystkie te indiwidualne zmiany, nie zmieniają, same w sobie, społeczeństwa.

Nawet przyczyniają się do stabilności społeczeństwa i jego kontynuacji.

Druga ważna rzecz do zrozumienia też już została przelotnie wymieniona.

Wszystkie czynniki społeczne i kulturowe są przekazywane poprzez symbole a nie geny.

Rozwój społeczeństwa, który jest także rodzajem zmiany społecznej, wymaga zmian w przekazywaniu symboli raczej niż operacje genetyczną.
 
 

Skoncentruj się na podstawowych elementach socjologii:

.
Podczas gdy socjologia może być interesująca sama w sobie, mobilizator musi ją dobrze znać aby być dobrym mobilizatorem.

Ponieważ pojęcie społeczeństwa jest społeczną konstrukcją, trzeba zrozumieć charakter “społeczności”.

Na przykład, co trzyma dane społeczeństwo (albo jakąkolwiek inną organizację społeczną) razem?

Jak ludzie mogą być na sobie współzależni, kiedy myślą że są w zupełności niezależni

Czy ta wiara, nawet jeśli nie jest prawdziwa, służy do podtrzymania i wsparcia organizacji społecznej?

Animator musi zwracać uwagę na związki między wymiarami kulturowymi (opisanymi poniżej) które razem tworzą społeczeństwo.

Chociaż socjologowie sprzeczają się o cechy tych związków, wszyscy się zgadzają że podstawową cechą społeczną (to znaczy, znajdującą się we wszystkich pojedyńczych, mniejszych społeczeństwach) są związki.

Społeczeństwo, jak inne instytucje społeczne, nie jest tylko zbiorem ludzi; jest to zmieniający się komplet stosunków pomiędzy ludźmi, który obejmuje zachowanie i poglądy swoich członków.

Pamiętaj że twoim celem jest angażacja społeczeństwa.

Jak będziesz wiedzieć co to jest społeczeństwo, i będziesz znać jego społeczne i kulturowe cechy, będziesz wiedzieć dokładnie co angażujesz.
 
 

Kultury trzeba się nauczyć:

.
Wspomnieliśmy wcześniej że społeczeństwo jest ustrojem kulturowym, i jest to coś więcej niż zbiór ludzi którzy ten ustrój tworzą.

W socjologii, kultura jest to coś więcej niż opera albo balet, więc co to jest?

Kultura składa się z tych wszystkich rzeczy, w tym czynów i wierzenień, których istoty ludzkie (jako zwierzęta) się uczą aby zostać ludźmi.

Kultura zawiera zachowanie się którego jednostki muszą się nauczyć, ale nie cechy genetyczne.

Kultura jest przechowywana i przekazywana poprzez symbole, a nie chromosomy.

Człowiek uczy się niektórych przejawów kultury jako dziecko (naprzykład mowy), innych jako dorosły.

Kiedy animator próbuje promować zmiany społeczne, on albo ona promują uczenie się nowych konceptów i sposobów zachowania się.

Kiedy dziecko uczy si ę kultury, aby zosta ć cz łowiekiem, proces ten nazywa się po angielsku “enculturation”.

Kiedy proces ten jest powt órzony z cz łowiekiem doros łym, naprzyk ład kiedy cz łowiek emigruje do zupe łnie innego spo łecze ństwa, nazywa si ę to (po angielsku) “Acculturation”

Ponieważ ty, jako mobilizator, jesteś zaangażowany/a w promowaniu zmian społecznych, będziesz mie ć do czynienia z procesem “acculturation”.

Dlatego potrzebujesz mieć jakieś zdolności w krztałceniu dorosłych.

Definicja kultury tutaj podana jako system społeczno-kulturowy, jest definicją socjologiczną, a nie powszechną. Normalnie, kiedy ludzie myślą o kulturze, myślą o tańcach albo sztuce (sztuka jest tylko jednym z sześciu wymiarów kultury, jest to wymiar estetyczny-wartościowy).
 
 

Kultura to więcej niż jej jednostki:

.
Kultura jest to superorganizm (i każde społeczeństwo jest kulturowe).

Zrozumienie konceptu superorganizmu jest ważne w zrozumieniu społeczeństwa.

Wszystko co żyje, jest na poziomie organicznym, ale jest oparte na poziomie nieorganicznym (komórki są stworzone z atomów; pies albo drzewo nie są komórkami chociaż są stworzeni z komórek), tak więc superorganizm jest stworzony z pomniejszych organizmów (społeczeństwo nie jest człowiekiem, chociaż jest stworzone z ludzi).

To oznacza że podzas mobilizacji społeczeństwa, mobilzator/animator musi rozróżnić pomiedzy tym co się dzieje z całym społeczeństwem a tym co się dzieje z jego niektórymi członkami.
 

We use the word "transcend" here to mean "go beyond." It does not have a religious connotation in this use.  Can't translate this - no equivalent of transcend. I translated the title as “Culture is more than its individual elements”

Tak jak drzewo jest czymś więcej niż pojedyńczymi atomami, molekułami i komórkami, tak samo społeczeństwo, albo jakakolwiek inna organizacja społeczna jest czymś więcej niż pojedyńcze istoty które je tworzą.

Drzewo nie istniałoby bez swoich atomów i komórek, a społeczeństwo nie istniałoby bez pojedyńczych ludzi.

Ale te zasady które kierują atomami lub komórkami (w drzewie) nie są takie same jak te które kierują całym drzewem.

Te siły które wpływają na człowieka (w społeczeństwie) nie są te same które wpływają na rozwój społeczeństwa.

Dobry mobilizator musi zrozumieć cechy zmiany społecznej w danym społeczeństwie i rozróżnić je od zmian przez które przechodzą członkowie tego społeczeństwa.

Aby to zrobić, ty jako mobilizator musisz wyrobić perspektywe społeczną aby zobaczyć jak społeczeństwo, a nie tylko jego członkowie, się zmieniają.
 
 

Społeczeństwo jest to Superorganizm lub System:

.
Społeczeństwo jest to swego rodzaju organizm (jest zorganizowane i ma pojedyńcze organy)

Żyje i funkcjonuje pomimo że jego członkowie przychodzą i odchodzą, rodzą się i umierają.

Tak jak komórka, roślina albo zwierzę są czymś więcej niż zbiorem atomów, tak samo organizacja społeczna, sposób zachowania się albo społeczeństwo są czymś więcej niż zbiorem ludzi.

Zachowanie się pojedyńczego atomu, lub cykl życia molekułu jest rządzone poprzez pewne zasady ale są to inne zasady niż te które rządzą rośliną lub zwierzęciem w których te atomy i molekuły się znajdują.

Tak samo pojedyńcza istota ludzka jest rządzona poprzez inne zasady niż te które rządzą społeczeństwem w którym ta istota żyje.

Na przykład system religijny może być uznawany poprzez żyjące osoby ale jak te osoby umrą, system przeżyje w innych.

To samo stanie się z instytucjami społecznymi takimi jak małżeństwo, organizacjami takimi jak armia, miastem Lublin, obyczajem uściskania dłoni, narzędziem pracy takim jak łopatka albo systemem, naprzykład kapitalistycznym.

Wszystkie te rzeczy przeżyją pojedyńczych ludzi którzy je u żywają.

Więc społeczeństwo jest systemem, nie niergonicznym jak naprzykład silnik, ani organicznym jak naprzykład drzewo, ale systemem superorganicznym, stworzonym poprzez ukrztałtowane ideały, oczekiwania i sposoby zachowania się ludzkich istot.

Wyobraź sobie trzy poziomy organizacyjne: nieorganiczny, organiczny i superorganiczny.

Chociaż społeczeństwo jest systemem kulturowym (przeżywa pojedyńcze jednostki) nie zakładaj że jest to harmonijna jedność.

Tak nie jest.

W jakimkolwiek społeczeństwie są odłamy, walki, sprzeczki oparte na różnicach płci, religii, języków, stopnia wykształcenia, dostępu do majątku, różnice klas, dochodów i innych powodów.

Aby zacząć proces współuczestnictwa i rozowoju danego społeczeństwa, animator musi rozważyć wszystkie powody konfliktów i waśni które istnieją w danym społeczeństwie i zachęcać tolerancje i pokojowy nastrój aby społeczeństwo mogło podejmować zgodne i jednomyślne decyzje.

Aby promować zmiany społeczne w danym społeczeństwie, musisz wiedzieć jak ten system działa i jak będzie reagował na zmiany.

Tak samo jak inżynier musi wiedzieć jak działa silnik, tak samo animator/mobilizator musi wiedzieć jak działa społeczeństwo.

Aby zrozumieć jak działa dane społeczeństwo, nie można przypisywać mu ludzkich cech.

Na przykład nie można przypisać ludzkich cech do innych żywych istot (nie można myśleć że kaczki lub nie dźwiedzie mają “rodziny”, skoro koncept rodziny jest wymysłem typowo ludzkim).

Społeczeństwo nie mówi, myśli, czuje ani zachowuje się jak człowiek.

Jest to superorganizm, więc jego reakcje i zachowanie są kierowane poprzez inne zasady niż te które kierują zachowaniem jednej osoby.

.

Wymiary Kultury; Wymiary Społeczeństwa:

.
Kiedy mówimy że społeczeństwo nie jest tym samym co człowiek chodzi nam o to że ono nie ma emocji, głowy, myśli, nóg lub hobby.

Ale społeczeństwo, lub jakakolwiek inna organizacja społeczna składa się z różnych części których nie mają pojedyńczy ludzie.

Możemy przeanalizować społeczeństwo poprzez podzielenie je na różne części, używając sześć wymiarów kulturowych.

Używamy słowa “wymiar” ponieważ są to analityczne kategorie używane poprzez ludzi, które nie są oparte na cechach dających się zaobserwować (tak jak naprzykład części ciała: głowa, nogi, ręce).

W jednym z modułów, Badania Społeczeństwa, zobaczysz że te sześć wymiarów kulturowych (z dodatkiem geografii i demografii) mogą być używane jako kategorie na których możesz oprzeć badania i obserwacje społeczeństwa w którym zamierzasz pracować.

W matematyce, objekt ma trzy wymiary: wysokość, szerokość i głębokość, cztery jeśli uwzględnisz czas.

Nie ważne jak przekroisz jakikolwiek obiekt, dalej będzie miał cztery wymiary.

To samo z jednostką społeczno-kulturową, taką jak społeczeństwo. Nie ważne jak małe, lub jak przetniesz kawałek kultury, zawsze będziesz miał/a wszystkie sześć wymiarów.

Te wymiary to:

1 Wymiar technologiczny,
2 Wymiar Ekonomiczny,
3 Wymiar Polityczny,
4 Wymiar Społeczny,
5 Wymiar estetyczno-wartościowy, i
6 Wymiar poglądowy (religijny)

Każdy z tych wymiarów kultury jest przekazywany poprzez symbole (nie geny) i składa się z systemów idei i zachowań których trzeba się nauczyć.

Nie są to “przejawy” kultury, są to jej wymiary.

Wymiary kultury mogą się różnić rozmiarem ale wszystkie istnieją.

Wszystkie są systemami w każdym społecznym (lub kulturowym) systemie.

Są oparte na nauczonym zachowaniu się, procesie który przeżywa jednostki które go powtarzają.

Jeśli braknie jednego wymiaru, brakuje wszystkich.

Nie możesz zobaczyć wymiaru kultury lub społeczeństwa w ten sam sposób w który widzisz pojedyńczą osobę.

Każda pojedyńcza ludzka jednostka wykazuje wszystke wymiary kultury.

Aby zdobyć świadomość społeczną, animator musi przeanalizować wszystkie sześć wymiarów i jak one są ze sobą powiązane, pomimo że on/a widzi tylko pojedyńczych ludzi, a nie te wymiary.

.

Wymiar Technologiczny Społeczeństwa:

.

Wymiar technologiczny kultury jest to jej kapitał, narzędzia i zdolności i metody radzenia sobie z fizycznym środowiskiem.

Jest to powiązanie pomiędzy ludzkością a naturą.

Pamiętaj że to nie narzędzia technologii należą do jej wymiaru ale nauczane idee i zachowanie które pozwalają ludziom wymyślać, użytkować i uczyć innych używać narzędza.

Technologia jest wymiarem kulturowym tak samo jak wierzenia i wzory interakcji; jest symboliczna.

Technologia jest kulturowa.

Ten wymiar kulturowy to jest własnie to co ekonomiści nazywają rzeczywistym kapitałem (w odróżnieniu od kapitału finansowego).

Jest to coś cennego co nie jest produkowane na bezpośrednią konsumpcje ale po to aby zoostało użyte do powiększenia produkcji (zatem majątku) w przyszłości; jest to inwestycja.

W rozwoju zdolności, jest to jeden z szesnastu elementów które się zmieniają (podwyrzszają) jak organizacja lub społeczeństwo nabiera sił.

W walce przeciwko ubóstwie, technologia daje ważną broń.

Dla pojedyńczej osoby albo rodziny technologia to jest dom, umeblowanie, instalacje domowe, w tym kuchenne, drzwi, okna, łóżka i lampy, itd.

Język, jedna z najważniejszych cech człowieczych, też należy do wymiary technologicznego (jest to narzędzie).

Dlatego narzędzia do komunikacji, takie jak radia, telewizje, książki i maszyny do pisania (teraz komputery) też się zaliczają do wymiaru technologicznego.

W organizacji, technologia obejmuje biurka, komputery, papier, krzesła, długopisy, przestrzeń biura, telefony, łazienki i jadalnie.

Niektóre organizacje mają specyficzną technologię: piłki i mundury dla klubów piłkarskich, tablice i kredy dla szkół, ołtarze i ławki dla kościołów, pistolety dla policji, mikrofony dla stacji radiowych.

W danym społeczeństwie, technologia społeczna obejmuje udogodnienia takie jak publiczne toalety, zbiory wody, drogi, rynki handlowe, kliniki, szkoły, znaki drogowe, parki, centra społeczne, biblioteki, boiska.

Prywatna technologia społeczna obejmuje sklepy, fabryki, domy i restauracje.

Kiedy animator zachęca do wybudowania latryny lub studni, wprowadza nową technologię

Studnia lub latryna jest tak samo narzędziem (i investycją) tak jak młotek lub komputer.

Generalnie (ale nie zawsze) technologia jest najłatwiejszym wymiarem na wprowadzenie społecznych i kulturowych zmian.

Łatwiej jest wprowadzić radio do wioski niż nową wiarę, nowe poglądy albo nowe związki rodzinne.

Paradoksalnie, wprowadzenie nowej technologii (poprzez wynalezienie albo pożyczanie) spowoduje zmiany w pięciu pozostałych wymiarach kultury.

Pamiętaj że zawsze są wyjątki; niektóre społeczeństwa podjeły decyzje aby nie używć nowoczesnej technologii.

Te społeczeństwa są zależne na zachowaniu starej technlogii (bez traktorów, samochodów, radia) tak jak naprzykład wozy konne aby wzmocnić ich poczucie tożsamości kulturalnej.

Zmiany te nie są łatwe do przewidzenia, ani nie są zawsze pożądane.

Chociaż jak już zajdą, mogą się wydawać logiczne, pomimo że nie zostały przewidziane.

Przez cały czas historii ludzkości, technologia stawała się bardziej skomplikowana, wyrafinawana i zdobywała większą kontrole nad energią

Jedna forma technologii nie koniecznie zastępuje drugą (chociaż baty do koni nie są teraz modne po zastąpnieniu koni poprzez samochody, proces który zajął cały wiek).

Normalnie zmiany następują powoli, stare narzędzia i stara technologia wymiera, staje się mniej pożyteczna, mniej wydajna i droższa.

Generalnie rzecz biorąc, polowanie ustąpiło rolnictwu (oprócz paru grup które nadal prowadzą koczownicze życie).

Potem rolnictwo ustąpiło przemysłowi.

Ci którzy nadal stosują starszą mniej wydajną technologie często znajdują się w ubóstwie.

Bardzo zaawansowana technologia (informatyka, komputery, internet) jest używana przez bardzo małą proporcje populacji świata.

Technologia którą może wprowadzić mobilizator będzie najprawdopodobniej medyczna (kliniki i lekarstwa), coś wspólnego ze zdrowiem (czysta woda, higiena), budynki szkolne albo zadaszone targi w terenach wiejskich.

Mieszkańcy często o tych technologiach wiedzą ale ich nie mają.

Pomocnik (mobilizator) musi być przygotowany by zrozumieć skutki wprowadzenia zmian w wymiarze technologicznym na pozostałych pięciu wymiarach.

.

Wymiar Ekonomiczny Społeczeństwa:

.

Wymiar ekonomiczny kultury składa się ze sposobów i środków produkcji i asygnowania środków materialnych i usług (czyli majątku) czy to jest poprzez rozdawanie darów, zobowiązywania, handel wymienny, handel rynkowy albo państwową alokacje.

Wymiar ekonomiczny nie jest stworzony poprzez pieniądze ale idee i postępowanie ludzkie które daje im wartość (i innym rzeczom) poprzez ludzi którzy ten system ekonomiczny stworzyli.

Bogactwo to nie tylko pieniądze, tak jak bieda to nie tylko brak pieniędzy.

Bogactwo (majątek) to jeden z szesnastu elementów siły społecznej lub zdolności organizacyjnej.

Kiedy organizacja albo społeczeństwo ma więcej majątku (który kontroluje) wtedy ma więcej władzy i możliwości aby osiągnąć to co chce osiągnąć.

Generalnie mówiąc, tendencja w historii ludzkości jest taka że idzie od prostego do skomplikowanego.

Jeden system nie od razu zastąpił inny, ale nowe systemy zostały powoli dodawane tak że te mniej użyteczne powoli wymarły.

W prostych małych grupach, majątek (wszystko co użyteczne i czego jest mało) był rozdawany poprzez proste zobowiązywania rodzinne.

Kiedy ktoś wrócił do domu z jedzeniem czy ubraniem, te rzeczy były rozdawane innym członkom rodziny bez oczekiwania zwrotu.

Jak społeczeństo robiło się bardziej skomplikowane, różne grupy zaczeły się kontaktwać ze sobą i z tego kontaktu powstał prosty handel wymienny.

Podział majątku w rodzinie się jednak nie zmienił.

Kiedy handel wymienny się rozprzestrzenił i stał się bardziej skomplikowany, powstały nowe instytucje aby ułatwić rachunkowość: waluty, rachunki, karty kredytowe i debetowe.

To nie znaczy że stare systemy od razu zostały zamienione, ale rozdawanie prezentów i majątku rodzinnego zostało jednym z wielu systemów podziału a handel wymienny stał się mniej ważny.

Pamiętaj że waluta (pieniądze, gotówka) sama w sobie nie ma wrodzonej wartości.

Ma wartość tylko dlatego że społeczeństwo - kultura- nadaje jej wartość.

Studolarówka, naprzykład może być użyta do rozpalenia ognia albo owinięcia tytoniu ale dla nas ma o wiele większą abstrakcyjną wartość.

W jakimkolwiek społeczeństwie, znajdziesz różne systemy podziału majątku.

Ważne jest abyś je poznał/a i się nauczył/a co może być podarowane, co wyminenione a co kupione i sprzedane.

W wielu społeczeństwach niektóre rzeczy nie mogą być kupione, naprzykład usługi seksualne, małżonki, gościnność, dzieci, rozrywki, itd.

Muszisz wybadać jak te rzeczy są rozdzielane, między kim i z jakimi warunkami.

Kiedy społeczeństwo zgadza się rozdzielać wodę na podstawie stałej stawki dla wszystkich mieszkańców albo na podstawie zapłaty za każdy wzięty litr wody, jest to wybór między dwoma zupełnie różnymi systemami podziału ekonomicznego.

Animator powinien zachęcać społeczeństwo do wybrania tego co ono chce, aby wybór był podobny to tego co już istenieje w społeczeństwie.

 (Dobry mobilizator nie będzie narzucał swoich poglądów o tym jaki system ekonomiczny jest najlepszy na członków społeczeństwa tylko pozwoli im podjąć wspólną decyzję).

..

Wymiar Polityczny Społeczeństwa:

.

Wymiar polityczny kultury składa się z metod dzielenia władzy, wpływów i procesów podejmowania decyzji. Nie jest to to samo co ideologia która wchodzi w skład wymiaru estetycznego-wartościowego (wspólne idee na temat co jest złe a co dobre). Wymiar ten obejmuje rodzaje rządu i systemy zarządzania. Obejmuje także sposoby podejmowania decyzji przez małe grupy ludzi które nie mają obranego przywódcy.

Władza polityczna jest jednym z szesnastu elementów siły społecznej lub zdolności organizacyjnej.

Im więcej spo łeczeństwo ma władzy i wpływu politycznego, tym bardziej może robić to co chce.

Animator musi rozpoznać różne rodzaje przywódców w społeczeństwie.

Niektórzy mają tradycyjną lub biurokratyczną władzę, inni mają charyzmę.

Kiedy animator działa w społeczeństwie, musi pomóc rozwijać proces sprawowywanie władzy i podejmowania decyzji w taki sposób aby promować jednolitość i decyzje które przynoszą pożytek całemu społeczeństwu, a nie tylko uprzywilejowanym grupom.

Generalnie w historii, przywództwo (władza i wpływy) najpierw było rozproszone, tymczasowe i minimalne.

W małej grupie zbieraczy i myśliwych, przywódcą był ten kto zaproponował i zorganizował polowanie.

W małych grupach nie było szefów, starszych lub króli, i antropolodzy nazwali te grupy “acephalous” (bezgłowni).

Po pewnym czasie, systemy polityczne stają się bardziej skomplikowane, i władza powiększa się i oddziaływuje na coraz więcej ludzi.

Poziomy kompleksowości politycznej i hierarchii różnią się pomiędzy acephalous, grupy, plemiona, królestwa i państwa narodowe.

W najprostrzej grupie, wpływ przywódcy dużo się nie różni od wpływu zwykłego członka.

Porównaj to z wpływem i w ładzą prezydenta USA a jakimś woźnym sprzątającym toalety w Washingtońskim motelu.

Społeczeństwa, w tym także to w którym działasz, mają jakiś system polityczny i różnice wpływów pomiędzy elitą a zwykłymi członkami.

Twoim zadaniem jest zrozumieć jak ten system działa, w jaki sposób władza i wpływ są dzielone (nie zawsze tak samo) i jakie zmiany w tym systemie zachodzą.

Będziesz mieć wpływ na ten system, naprzykład jak pomożesz założyć komitet rozwoju.

Jeśli takiego komitetu nigdy nie było, to przyczyniasz się do zwiększenia politycznej kompleksowości.

.

Wymiar Społeczny Społeczeństwa:

.

Wymiar społeczny kultury obejmuje w jaki sposób ludzie się zachowują w stosunku do siebie, jak reagują i jakie zachowanie oczekują od innych.  Wymiar ten obejmuje instytucje socialne takie jak małżeństwo, przyjaźń, role matek, policjantów, klasy społeczne i inne rodzaje zachowywania się.

Kiedy ludzie słyszą słowo socjologia, większość myśli o tym wymiarze kultury.

Jest to jednak tylko jeden z sześciu wymiarów organizacji społecznej.

Ten wymiar obejmuje sposoby  jak ludzie się zachowują w stsunku do siebie, jakie mają oczekiwania, założenia, sądy, przewidywania i reakcje.

Zajmuje się wzorami stosunków, które czasami znane jako role i pozycje i tworzenie się grup i instytucji opartych na tych wzorach.

Naprzykład “teściowa” to nie tylko pozycja rodzinna ale także instytucja społeczna.

W społeczeństwie, organizacja społeczna jest to suma wszystkich stosunków i wzorów zachowań.

Poziom organizacji (lub kompleksowość organizacyjna), stopień podziału pracy, zakres podziału ról i funkcji, jest jeszcze jednym z szesnastu elementów siły społecznej lub zdolności organizacyjnej.

Im więcej i lepiej zorganizowany (i ty w tym możesz pomóc), tym więcej ma zdolności aby osiągnąć społeczne lub organizacyjne cele.

Tak samo jak inne wymiary, ten też przeszedł z prostego w bardziej skomplikowany.

W pierwotnych, prostych społeczeństwach, rodzina stanowiła społeczeństwo.

Rodzina decydowała wszystkie role i pozycje.

Społeczeństwa stają się bardziej skomplikowane najpierw przez rodziny, potem przez powstawanie i rozpoznawanie nie-rodzinnych związków.

Później, z wzrostem innych związków sama rodzina stała się mniej ważna.

Wraz z każdą nowo-stworzoną rolą, z jej nowymi odpowiedzialnościami, prawami i oczekiwaniami, społeczeństwo staje się bardziej skomplikowane.

Naprzykład tak się staje kiedy stworzysz komitet rozwoju wioski z jego oficjalnymi pozycjami.

Jest bardzo prawdopodobne że małe wiejskie społeczeństwo bez kliniki ani szpitala składa się z mieszkańców którzy są z sobą spokrewnieni poprzez małżeństwo lub pochodzenie.

Jeśli zaczniesz budować w takim społeczeństwie szkołę albo klinikę z opłaconymi nauczycielami lub pielęgniarkami (zazwyczaj obcymi), to społeczeństwo stanie się bardziej skomplikowane.

W tym sensie, wymiar społeczny jest może tak samo łatwy do wprowadzania zmian społecznych.

Tak jak z innymi wymiarami, zmiany w wymierze społecznym spowodują zmiany w pozostałych wymiarach.

Aby animator odniósł sukces, on/a musi poznać lokalne instytucje, role mężczyzn i kobiet i także najważniejsze formy interakcji społecznej.

.

Wymiar estetyczno-wartościowy Społeczeństwa:

.

Wymiar estetyczno-wartościowy kultury jest strukturą idei, niekiedy niezgodnych i sprzecznych jakie ludzie mają o tym so jest dobre a co złe, co jest piękne a co brzydkie, co prawne a co nieprawne; jednym słowem są to uzasadnienia używane przez ludzi aby wytłumaczyć swoje czyny.

Ludzie wyrabiają sądy o wszystkim opierając się na tym czego nauczyli się w dzieciństwie.

To obejmuje ocenianie co jest dobre a co złe, co prawne, piękne, brzydkie, itd. Wszystkie te sądy są oparte na wartościach społecznych.

Nie są one nabyte poprzez geny, ale poprzez interakcje społeczne.

To oznacza że mogą być zmienione lub że człowiek może się nauczyć myśleć inaczej.

Ale wartości społeczne bardzo trudno zmienić w społeczeństwie kiedy mieszkańcy myślą że chce się ich zmienić na siłe.

Ludzie się zmieniają, ponieważ normy społeczne się rozwijają, ale te zmiany nie mogą być kierowane ani manipulowane poprzez ludzi obcych.

Wspólne normy społeczne są bardzo ważne i tożsamość człowieka jest oparta na tym w co on wierzy.

Stopień do którego mieszkańcy społeczeństwa dzielą się swoimi poglądami lub szanują  poglądy innych jest ważnym składnikiem szesnastu elementów siły i zdolności.

Poglądy się zmieniają jak społeczeństwo rośnie, staje się bardziej skomplikowane i połączone z resztą świata.

Zmiany w poglądach wynikają bardziej z zmian w technologii i organizacji społecznej niż z wygłaszania kazań i wykładów

Wygląda na to że nie ma ogólnego kierunku zmian w ludzkiej historii, sądy stają się bardziej lub mniej liberalne, tolerancyjne, katolickie, ekletyczne, jak społeczeństwa stają się bardziej skomplikowane i wyrafinowane.

Społeczeństwa po obu stronach społecznego spektrumu, demonstrują normy różnych stopni lub sztywności.

Pomimo tego spektrum, w jakimkolwiek społeczeństwie, istnieje ograniczony zakres poglądów.

Społeczeństwa miejskie i urozmaicone mają więcej różnicy w poglądach i escetyce.

Nie jest łatwo przewidzieć normy poglądów danego społeczeństwa zanim tam pojedziesz mieszkać ani rozpracować jak najlepiej działać w tym społeczeństwie.

Poniważ są one tak ważne, ty, jako mobilizator, muszisz nauczyć się ile możesz o normach społeczeństwa w którym będziesz działać i nie możesz zakładać że będą takie same jak twoje.

Podczas gdy wprowadzenie nowych udogodzeń lub usług w społeczeństwie może spowodować zmiany w normach społecznych, cokolwiek mobilizator proponuje musi być widziane jako coś co się zgadza z istniejącymi normami.

Kiedykolwiek animator wprowadza nowe metody działania, musi rozważyć efekt jaki ta zmiana będzie miała na istniejących poglądach.

.

Wymiar poglądowy (religijny) Społeczeństwa:

.

Wymiar poglądowy (religijny) kultury (sposób widzenia świata) jest to inna struktura idei, też czasami sprzecznych, które ludzie mają na  temat kosmosu, świata który ich otacza, roli jaką oni w nim grają i tak dalej.

Ten wymiar jest czasami opisany jako religia ludzi.

Ale jest to bardziej obszerna kategoria, obejmuje poglądy ateistyczne, naprzykład że Bóg stworzył człowieka na własny wzór.

Obejmuje także wspólne poglądy na temat jak powstał wszechświat, jak on działa i co to jest rzeczywistość.

Jest to religia - I więcej.

Jeśli upuścisz ołówek na podłogę, demonstrujesz swoją wiarę w grawitację.

Kiedy mówisz że słońce wschodzi rano (nie wschodzi, ziemia się kręci) wypowiadasz swój pogląd na świat.

Jeśli ty jako mobilizator, jesteś widziany/a jako ktoś kto atakuje poglądy mieszkańców, twoja działalność będzie utrudniona, ludzie będą stawiać opór tobie i twoim celom i zawiedziesz jako mobilizator.

Czy zgadzasz się z lokalnymi wierzeniami czy nie, muszisz być widziany/a jako ktoś kto nie chce ich zmieniać.

Generalnie mówiąc, istnienie ludzkie charakteryzuje redukcja w ilości bogów, i różnicach pomiędzy światem świętym i świeckim na rzecz tego ostatniego.

Od lokalnego politeizmu z wieloma bogami, ludzie przechodzą do politeizmu z mniejszą ilością bogów, potem do monoteizmu (jednego boga) a odtąd zwrasta proporcja ludzi którzy nie wierzą w żadnego boga.

W doświadczeniu ludzkim, wygląda na to że grupy które mają lokalnych bogów są bardziej tolerancyjne w stosunku do innych bogów niż ci którzy wyznają boga uniwersalnego i wszechmogącego, ponieważ ci ludzie myślą że oni jedni mają racje.

Wielke bitwy zostały stoczone w imieniu religii (co samo w sobie jest ironią bo większość religii głosi pokój i tolerancję) i to powinno być przestrogą dla mobilizatora, ludzie głęboko wierzą w swoje religie i poglądy.

Animator musi się nauczyć i zrozumieć panujące wierzenia i poglądy danego społeczeństwa.

Aby osiągnąć sukces w wprowadzaniu zmian społecznych, animator musi sugerować i promować działania które nie obrażają norm społeczeństwa i zgadzają się albo przynajmniej są odpowiednie do instniejącego systemu wierzeń i poglądów.
 
 

Wszystkie sześć wymiary znajdują się w każdym aspekcie kultury:

.
Najważniejsze do zapamiętania jest to że w każdym społeczeństwie, w każdej instytucji, w każdej interakcji między ludźmi, jest element kultury który obejmuje wszystkie wymiary.

Są one nam wpajane od urodzenia.

Noworodek jest jak zwierze, nie jest zupełnie człowiekiem, ale zaczyna uczyć się kultury (uczłowieczać) prawie od zaraz (naprzykład jak ssa mleko matki) poprzez obcowanie z innymi ludźmi, i tak zaczyna być człowiekiem.

 (Dużo ludzi głosi że ten proces zaczyna się w łonie matki).

Ten proces nauki trwa aż do śmierci.

Jeśli się nie uczysz, nie żyjesz.

Kiedy jesteś na zebraniu społecznym, w klasie, kiedy spotykasz się z kimś, gdziekolwiek jesteś, jesteś częścią kultury, częścią społeczno-kulturowego systemu, gdzie możesz zaobserwować wszystkie wymiary kultury.

Czasami, kiedy próbujemy obiektywnie i naukowo przeanalizawać kulturę, zapominamy że my sami jesteśmy częścią kultury.

Narzędzia które używamy, stosunki które zawieramy, wiary w które wierzymy, wszystkie są częścią naszej kultury, naszego istnienia jako zwierzęta społeczne.

Jeśli działamy jako mobilizator w społeczeństwie które nie jest naszym własnym, nasza kultura będzie się różnić od jego mieszkańców.

Zobacz: Acculturation

Nie możemy się pozbyć tego zobowiązania jeśli próbujemy zmobilizować nasze własne społeczeństwo.

Przysłowie ilustrujące tą zasadę antropologiczną mówi “dziwna to ryba która pojmuje istnienie wody”.

Poniważ nasze istnienie i zrozuminenie samych siebie jest produktem naszej kultury, nie możemy poznać jej cech podstawowych.

Tak jak ryba która nigdy nie była poza wodą (i przez to nie może porównać wody z jej brakiem) my nie jesteśmy w stanie i nie istniejemy poza naszą kulturą.
 
 

Związki między wymiarami można praktycznie wykorzystać:

.
Dla mobilizatora, i kogokolwiek kto zajmuje się działaniem na rzecz rozwoju, ważna jest rozmaitość tych związków między wymiarami kultury.

Mogą to być powiązania przypadkowe i funkcjonalne.

Technologia (w przeciwieństwie to tego co większość osób uważa), składająca się z narzędzi i umiejętności posługiwania się nimi, tak samo należy do kultury jak wiara, tańce i sposoby dzielenia majątku.

Zmiany w jednym wymiarze niosą konsekwencje na pozostałe wymiary.

Wprowadzenie nowego systemy zbierania wody, naprzykład, obejmuje wprowadzenie instytucji która będzie dbać o ten nowy system.

Nauka nowych metod robienia czegokolwiek wymaga uczenia się nowych poglądów i percepcji.

Zmiana w jednym wymiarze spowoduje zmiany w pozostałych i, jej efekt będzie podobny do efektu wrzucenia kamienia do stojącej wody, cała powierzchnia wody sie zmieni tak samo jak inne wymiary kultury.

Nie można zignorować tych związków jak się wprowadza nowe technologie (mogą się wytworzyć nieoczekiwane i niechciane skutki).

Musisz dokładnie obserwować zmiany w społeczeństwie w którym działasz, i wypatrywać reperkusje w innych wymiarach kultury.
 
 

Związki między Wymiarami wpływają na Zmiany Społeczne:

.
Zmiana w jednym wymiarze, nie tylko potrzebuje zmian w pozostałych wymiarach, ona je powoduje.

Dlatego ocena skutków społecznych powinna być przeprowadzana we wszystkich projektach, dużych i małych.

Im więcej nabierasz doświadczenia, tym bardziej jesteś w stanie obserwować zmiany które są skutkiem wprowadzenia nowych systemów.

Im lepiej możesz te zmiany przewidzieć tym lepiej możesz się na nie przygotować.

Im lepiej możesz przewidzieć zmiany w każdym wymiarze, tym lepiej możesz zmodyfikować swoją działalność aby społeczeństwo zmieniało się tak jak chcesz.

Pamiętaj że nie jesteś inżynierem społecznym i nie możesz postanowić dokładnie jak społeczeństwo ma zareagować na twoją działalność.
 
 

Zakończenie: Mobilizatorzy potrzebują zrozumieć społeczeństwo:

.
Aby odnosić skutki jako mobilizator, aby upoważnić lub wzmocnić społeczeństwa, musisz zrozumieć ich podstawowe cechy i jak one się zachowują.

Społeczeństwa są organizacjami społecznymi i kulturowymi i dlatego charakteryzują się sześcioma wymiarami kulturowymi.

Społeczeństwa to nie to samo co pojedyńczy ludzie, one rosną i zmieniają się wedłóg własnych zasad.

Podstawową zasadą zrozumienia tych cech jest zapoznanie się z sześcioma wymiarami kultury i ich powiązaniami

Te powiązania między wymiarami kultury  nie są ani proste ani łatwe do przewidzenia. ⁽²⁾

Animator musi wiedzieć że one istnieją i promować obserwacje, analizy, dzielenie się myślami i wykłady na ich temat.

Poprzez działanie w społeczeństwach, animator musi się nauczyć ich kultury i poznać dynamikę ich wymiarów kulturowych.

Co to jest społeczeństwo?

Odpowiedź nie jest ani łatwa ani szybka.

Ale za to jest niezbędna dla każdego działacza.

..
1 W naukach społecznuch nie ma różnicy między socjologią i antropologią.  Naukowcy tych dwóch dyscyplin studiują te same rzeczy i używają te same metody.  Różnica polega na ich historii. Antropologia powstała poprzez angielski imperializm jako hobby bogatych arystokratów którzy musieli znaleść zainteresowania aby się nie nudzić. Socjologia powstała poprzez rewolucje przemysłową, wzrost różnic pomiędzy właścicielami fabryk i proletariatem.  Badanie różnic klasowych postało poprzez chęć załagodzenia, albo zlikwidowania nadużywań spowodowanych tymi różnicami. Słowo Antropologia powstało poprzez złączenie dwóch słów łaczińskich podczas gdy socjologia postała poprzez niewłaściwe dodanie słowa greckiego do łaczińskiego.

..
2  To nie jest praca teoretyczna; jest ona przeznaczona dla zapoznania mobilizatorów z ideą że społeczeństwo jest jednostką społeczno-kulturową, kt óra jest czymś więcej niż zbiorem poszczególnych ludzi i że mobilizator potrzebuje to rozumieć aby dobrze sterować procesem zmian społecznych. Marx, naprzykład, myślał że wymiary ekonomiczne i technologiczne zmieniają się według jakiejś dialektyki (z rolnictwa w przemysł) i cztery pozostałe wymiary idą w ślad tych materialistycznych zmian. Za to Weber uważał że najpierw zmieniają się wymiary poglądowe (ideologia) i wartościowe (wiara) (naprzykład w rewolucji protestanckiej) w skutek czego pozostałe wymiary uległy zmianie (Rewolucja Przemysłowa). Dzisiaj wiemy że związki między wymiarami nie są proste ale uznajemy że wpływają na siebie.

---