ZESTAW I

1. STAW SZCZYTOWO - POTYLICZNY

Połączenie szczytowo - potyliczne składa się z dwóch symetrycznych stawów szczytowo - potylicznych.

- Powierzchnie stawowe tworzą kłykcie kości potylicznej i dołki stawowe górne kręgu szczytowego. Owalne powierzchnie stawowe kłykci potylicznych są uwypuklone w kierunku strzałkowym i poprzecznym, a długie osie obu kłykci biegną skośnie w kierunku ku przodowi i ku środkowi. Również owalne i czasem poprzecznie przedzielone dołki stawowe górne kręgu szczytowego są wklęsłe odpowiednio do wypukleń kłykci i odpowiednio do położenia kłykci ustawione.

- Torebka stawowa przyczepia się n a brzegu powierzchni stawowych kłykci potylicznych i na brzegach dołków stawowych kręgu szczytowego.

Wzmocnienia stawu.

- Błona szczytowo-potyliczna przednia rozpięta między przednim łukiem kręgu szczytowego a częścią podstawną kości potylicznej . Zrasta się z przodu z więzadłem podłużnym przednim a bocznie z torebką stawową

- Błona szczytowo-potyliczna tylna rozpięta pomiędzy tylnym łukiem kręgu szczytowego a tylnym brzegiem otworu wielkiego.

2.Staw kolanowy:

ZGINANIE

m. półbłoniasty

Początek- guz kulszowy

Przyczep- kłykieć przyśrodkowy kości piszczelowej, tylna ściana torebki stawu kolanowego (więzadło podkolanowe skośne), powięź mięśnia podkolanowego

m. półścięgnisty

Początek- guz kulszowy

Przyczep- kość piszczelowa(gęsia stopa), przyśrodkowo od guzowatości

m. krawiecki

Początek- kolec biodrowy przedni górny

Przyczep- kość piszczelowa(gęsia stopa), przyśrodkowo od guzowatości

m. podkolanowy

Początek- kłykieć boczny kości udowej

Przyczep- pole kości piszczelowej powyżej kresy m. płaszczykowatego

m. brzuchaty łydki

Początek- głowa przyśrodkowa- powierzchnia podkolanowa kości udowej powyżej kłykcia

przyśrodkowego

głowa boczna- powierzchnia podkolanowa kości udowej powyżej kłykcia bocznego

Przyczep- guz piętowy

m. dwugłowy uda

Początek- głowa długa- guz kulszowy

głowa krótka- środkowa 1/3 wargi bocznej kresy chropowatej kości udowej,

przegroda międzymięśniowa boczna uda

Przyczep- głowa strzałki

3. CZ. WSPÓŁCZULNA UKŁADU AUTONOMICZNEGO

Część współczulną układu tworzą ośrodki autonomiczne wraz z odchodzącymi od nich włóknami .

Układ współczulny składa się z serii połączonych ze sobą zwojów położonych po obu stronach kręgosłupa oraz kilku zwojów zlokalizowanych w innych okolicach . Ze struktur tych odchodzą bardzo liczne włókna do wszystkich rejonów organizmu.

Najważniejsze czynności układu współczulnego to:

przyspieszenie przemiany materii i aktywności mózgowej

rozszerzenie oskrzeli

rozszerzenie źrenicy

wzrost pobudliwości

przyspieszenie rytmu pracy serca i zwiększenie siły skurczu

podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi dzięki zwężeniu naczyń krwionośnych

• pobudzenie gruczołów nadnerczowych do wydzielania noradrenaliny

Ośrodki współczulne występują w rdzeniu kręgowym od 8 segmentu szyjnego do 2 lędźwiowego

PIEŃ WSPÓŁCZULNY

Układa się po obu stronach kręgosłupa od podstawy czaszki do kości guzicznej, gałęzie pnia po obu stronach łączą się ze sobą i kończą zwojem nieparzystym.

Pień składa się z szeregu zwojów - są to zwoje pnia współczulnego. Przeciętna liczba zwojów wynosi 21-25

W skład pnia współczulnego wchodzą zwoje: 3 zwoje szyjne, 11-12 zwojów piersiowych, 4-5 zwojów lędźwiowych

3-4 zwoje krzyżowe

Zwoje pnia współczulnego po obu stronach połączone są ze sobą gałęziami międzyzwojowymi, które przeważnie nie zawierają komórek i w ten sposób powstaje jednolity łańcuch zwojów - pień współczulny

W związku z przebiegiem pnia współczulnego wzdłuż szyi oraz tułowia możemy topograficznie podzielić go na:-

część szyjną - leży do od wyrostków poprzecznych kręgów szyjnych

- część piersiową - leży na głowach żeber

- część brzuszną - leży na bocznej powierzchni kręgosłupa lędźwiowego

- część miedniczną - leży na powierzchni miednicznej kości krzyżowej przyśrodkowo od otworów krzyżowych miednicznych

GAŁĘZIE PNIA WSPÓŁCZULNEGO

Z pniem współczulnym związane są :

- gałęzie łączące, stanowiące jego zespolenie z nerwami rdzeniowymi

- gałęzie trzewne i naczyniowe, biegnące do splotów klatki piersiowej, jamy brzusznej, miednicy

lub biegnące bezpośrednio do naczyń i narządów.

Włókna nerwowe wchodzące do pnia współczulnego przez gałąź łączącą białą , biegną w nim ku górze i ku dołowi kończąc się wokół komórek nerwowych pierwszego napotkanego zwoju lub drugiego czy trzeciego. Większość tych włókien dołącza do nerwów rdzeniowych, do których dochodzą przez gałęzie łączące szare i razem z nerwami rdzeniowymi dochodzą do unerwianych narządów. Część włókien zazwojowych dołącza do naczyń tętniczych z którymi dochodzi do narządów.

Pień współczulny w odcinku szyjnym posiada 3 zwoje:

Zwój dolny najczęściej łączy się ze zwojem piersiowym tworząc zwój szyjno - piersiowy zwany gwieździstym.

Od zwoju górnego odchodzą włókna unerwiające : narząd wzroku, gruczoły łzowe, gruczoły ślinowe, serce.

Zwój środkowy i gwieździsty oddają odgałęzienia do splotu sercowego i do splotu płucnego. Od części piersiowej pnia współczulnego odchodzą nerwy trzewne : mniejszy i większy. Nerwy te przebijają przeponę i kończą się w zwojach przedkręgowych splotu trzewnego.

Pobudzenie włókien współczulnych dochodzących do narządu wzroku powoduje rozszerzenie źrenicy i szpary ocznej w związku z tym oczy wydają się większe. Przecięcie tych włókien powoduje zwężenie źrenicy, opadnięcie powieki górnej i zwężenie szpary powiekowej.

W skórze pobudzenie układu współczulnego powoduje występowanie tzw. gęsiej skórki polegającej na skurczu mięsni gładkich przywłosowych. W narządach wewnętrznych układ współczulny wzmaga skurcz mięśni gładkich, zwiększa częstotliwość skurczu serca, zwiększa pobudliwość i przewodnictwo.

ZESTAW II

1.STAW ŁOKCIOWY

Jest stawem złożonym.

- Wspólna torebka stawowa obejmuje tu trzy stawy :

staw ramienno - łokciowy, ramiennopromieniowy, i staw promieniowo - łokciowy bliższy. Powierzchnie stawowe tworzące staw ramienno - łokciowy to bloczek kości ramiennej i wcięcie bloczkowe kości łokciowej. Powierzchnie stawowe stawu ramienno - promieniowego to główka kości ramiennej i dołek głowy kości promieniowej. Powierzchnie stawu promieniowo - łokciowego bliższego to obwód stawowy głowy kości promieniowej, wcięcie promieniowe kości łokciowej i więzadła obrączkowe kości promieniowej.

Torebka stawowa napięta z obu boków jest luźna i cienka z przodu i z tyłu. Linia przyczepu torebki stawowej biegnie na kości ramiennej. Z przodu biegnie ponad przednimi dołami kości ramiennej ( dół promieniowy i dół dziobiasty). Z tyłu ponad górnym brzegiem dołu wyrostka łokciowego , a po bokach poniżej obu nadkłykci ( bocznym i przyśrodkowym ) . Na kości łokciowej przyczepia się torebka wzdłuż całego brzegu wyrostka łokciowego i przechodzi po brzegu wcięcia bloczkowego na wyrostek dziobiasty , przy czym wierzchołki obu wyrostków leżą wewnątrz jamy stawowej. Na kości promieniowej przyczepia się torebka dookoła szyjki nieco poniżej dolnego brzegu obwodu stawowego głowy

Wzmocnienia stawu łokciowego:

więzadło poboczne łokciowe - zaczyna się na nadkłykciu przyśrodkowym a kończy się na przyśrodkowym brzegu wcięcia bloczkowego kości łokciowej

więzadło poboczne promieniowe - zaczyna się na nadkłykciu bocznym. Środkowe pasma tego więzadła przechodzą w więzadło obrączkowe odnogi zaś biegną rozbieżnie przed i poza głową kości promieniowej kończąc się na kości łokciowej z przodu i z tyłu od wcięcia promieniowego.

Więzadło pierścieniowate - rozpoczyna się na przednim brzegu wcięcia promieniowego kości łokciowej, otacza dookoła obwód stawowy głowy kości promieniowej, kończy się na tylnym brzegu więzadła promieniowego.

Zakres ruchów: zginanie, prostowanie ( u dzieci i u kobiet nieco większe od 140 do 150 stopni), supinacja i pronacja.

2. Staw biodrowy:

ZGINANIE DO PRZODU (ZGINANIE)

m. przywodziciel wielki- cz. Górna

Początek- gałąź dolna kości łonowej, gałąź kości kulszowej i guz kulszowy

Przyczep- warga przyśrodkowa kresy chropowatej, nadkłykieć przyśrodkowy kości udowej

m. przywodziciel długi

Początek- kość łonowa, pomiędzy guzkiem łonowym a spojeniem

Przyczep- środkowa 1/3 wargi przyśrodkowej kresy chropowatej

m. przywodziciel krótki

Początek- gałąź dolna kości łonowej

Przyczep- górna 1/3 wargi przyśrodkowej kresy chropowatej

m. pośladkowy średni- cz. Przednia

Początek- ok. 2/5 tylne powierzchni pośladkowej talerza biodrowego

Przyczep- krętarz większy kości udowej

m. pośladkowy mały- cz. Przednia

Początek- ok. 2/5 tylne powierzchni pośladkowej talerza biodrowego

Przyczep- krętarz większy kości udowej

m. prosty uda

Początek- kolec biodrowy przedni dolny, górny brzeg panewki stawowej kości miedniczej

Przyczep- wspólne ścięgno m. czworogłowego uda, które poprzez rzepkę przyczepia się do guzowatości kości piszczelowej jako więzadło rzepki

m. grzebieniowy

Początek- grzebień kości łonowej

Przyczep- kresa grzebieniowa

m. smukły

Początek- gałąź dolna kości łonowej

Przyczep- guzowatość piszczeli(gęsia stopa)

m. krawiecki

Początek- kolec biodrowy przedni górny

Przyczep- kość piszczelowa(gęsia stopa), przyśrodkowo od guzowatości

m. biodrowo-lędźwiowy

m. biodrowo-lędźwiowy

• m. lędźwiowy większy

Początek- trzony kręgów 12 piersiowego i 1-4 lędźwiowego, 12 żebro oraz wyrostki żebrowe 5 kręgów lędźwiowych.

Przyczep- krętarz mniejszy

• m biodrowy

Początek- dół biodrowy, kolec biodrowy przedni dolny

Przyczep- krętarz mniejszy

m. naprężacz powięzi szerokiej

Początek- kolec biodrowy przedni górny, powięź m. pośladkowego średniego

Przyczep- kłykieć boczny piszczeli poprzez pasmo biodrowo-piszczelowe

3. RDZEŃ PRZEDŁUŻONY, MOST.

RDZEŃ PRZEDŁUŻONY - jest ogniwem przejściowym między mózgowiem a rdzeniem kręgowym. Ma kształt ściętego stożka podstawą skierowanego ku górze. Górną granicę stanowi tylny brzeg mostu, u dołu bez wyraźnej granicy przechodzi w rdzeń kręgowy. Dolną granicą z przodu jest dolny brzeg skrzyżowania piramid, z tyłu natomiast punkt wyjścia pierwszej pary korzeni grzbietowych nerwów szyjnych. Przez środek rdzenia przedłużonego biegnie przedłużenie kanału środkowego rdzenia kręgowego zwane kanałem środkowym rdzenia przedłużonego przechodzący u góry w światło komory IV.

CZYNNOŚCI RDZENIA PRZEDŁUŻONEGO

Rdzeń przedłużony skupia wiele ośrodków nerwowych odpowiedzialnych za szereg ważnych czynności odruchowych. Znajduje się tu ośrodek oddechowy i sercowo-naczyniowy.

Ponadto w rdzeniu przedłużonym występują ośrodki: ssania, żucia, połykania, wymiotów, kichania, kaszlu, mrugania powiek, wydzielania potu.

Ze względu na bardo duży zakres działania rdzenia przedłużonego wyłączenie jego prowadzi zawsze do śmierci, która następuje przez uduszenie i porażenie układu krążenia. Odruchy zachodzące z udziałem wymienionych ośrodków są wrodzone i zachodzą już u noworodka.

MOST - stanowi mniejszą część leżącą brzusznie od komory IV. Powierzchnia brzuszna jest uwypuklona, a powierzchnia grzbietowa stanowi dno komory IV tzw. dół równoległoboczny.

W moście znajduje się ośrodek pneumotoksyczny ( odgrywa on ważną rolę w regulacji rytmicznego oddychania) połączony z ośrodkiem oddechowym w rdzeniu przedłużonym.

Most leży poprzecznie poza komorami mózgu. W kierunku bocznym przechodzi w konary móżdżku wchodząc w móżdżek. Stanowi pomost łączący śródmózgowie i korę mózgu z :

- móżdżkiem

- rdzeniem przedłużonym

ZESTAW III

1. STAW BIODROWY

=> Powierzchnie stawowe, które tworzą staw biodrowy to pow. Stawowa głowy kości udowej, która stanowi ¾ powierzchni kuli ( dołek głowy kości udowej nie jest pokryty chrząstką stawową). Panewka kości miednicznej, którą pogłębia obrąbek panewkowy otaczający brzeg panewki i przebiegający na kształt mostu nad wcięciem panewki jako tzw. więzadło poprzeczne panewki. Odcinek obwodowy panewki ( za wyjątkiem części leżącej ponad wcięciem) zwany powierzchnią półksiężycowatą jest pokryty chrząstką stawową.

=> Torebka stawowa jest mocna i silnie napięta. Przyczepia się na kości miednicznej w tym miejscu gdzie obrąbek panewkowy łączy się z kostnym brzegiem panewki. W okolicy więzadła panewki torebka stawowa przyczepia się do zewnętrznej powierzchni więzadła poprzecznego zostawiając wolną szparę pod tym więzadłem. Na kości udowej torebka przyczepia się z przodu powyżej kresy międzykrętarzowej, z tyłu zaś obejmuje szyjkę dochodząc prawie do grzebienia międzykrętażowego Od dołka głowy kości udowej do obu końców powierzchni półksiężycowatej i do więzadła poprzecznego panewki biegnie więzadło zwane więzadłem głowy kości udowej. Więzadło objęte jest błoną maziową torebki. W więzadle tym biegnie do głowy kości udowej gałązka tętnicy panewkowej.

Wzmocnienia stawu:

więzadło biodrowo - udowe zaczyna się na przednim dolnym końcu kości biodrowej i na brzegu panewki ( razem z przyczepem mięśnia prostego uda)

więzadło łonowo - udowe rozpięte jest między górną gałęzią kości łonowej a krętarzem mniejszym, przechodząc częściowo we włókna okrężne, otaczające torebkę stawową

więzadło kulszowo - udowe zaczyna się na trzonie kości kulszowej, biegnąc skośnie ku górze i bocznie tworzy warstwę okrężną torebki przy czym częściowo tylko dochodzi do przedniego brzegu krętarza większego.

warstwa okrężna otrzymuje włókna od wszystkich trzech opisanych więzadeł i biegnie okrężnie w błonie włóknistej torebki.

MECHANIKA STAWU BIODROWEGO zginanie

odwodzenie i przywodzenie uda.

Obroty do wewnątrz ( nawracanie) i na zewnątrz ( odwracanie). Ruchy odwodzenia

2.Staw łokciowy:

ZGINANIE

m. dwugłowy ramienia

Początek- głowa długa- guzek nadpanewkowy łopatki

głowa krótka- wyrostek kruczy łopatki

Przyczep- guzowatość kości promieniowej

m. ramienny

Początek- dolna połowa przedniej powierzchni trzonu kości ramiennej, przegrody międzymięśniowe przyśrodkowa i boczna

Przyczep- guzowatość kości łokciowej

m. ramienno-promieniowy

Początek- brzeg boczny kości ramiennej, przegroda międzymięśniowa boczna

Przyczep- wyrostek rylcowaty kości promieniowej

PROSTOWANIE

m. trójgłowy ramienia

Początek- głowa długa- guzek panewkowy łopatki

głowa przyśrodkowa- tylna powierzchnia kości ramiennej poniżej bruzdy n.

promieniowego, przegroda międzymięśniowa przyśrodkowa

głowa boczna- tylna powierzchnia kości ramiennej powyżej bruzdy n.

promieniowego

Przyczep- wyrostek łokciowy kości łokciowej

m. łokciowy

Początek- nadkłykieć boczny kości ramiennej

Przyczep- wyrostek łokciowy kości łokciowej

3. N.OKORUCHOWY, N. PROMIENIOWY, N. STRZAŁKOWY WSPÓLNY

N. OKORUCHOWY - zawiera włókna ruchowe i przywspółczulne. Włókna te rozpoczynają się w odpowiednich jądrach śródmózgowia. Nerw dochodzi do oczodołu przez szczelinę oczodołową górną.

WŁÓKNA RUCHOWE - unerwiają mięśnie poruszające gałką oczną za wyjątkiem mm skośnego górnego i mm prostego bocznego

WŁÓKNA PRZYWSPÓŁCZLNE - dochodzą do zwoju rzęskowego leżącego w oczodole do tyłu od gałki ocznej gdzie tworzą synapsy. Włókna pozazwojowe unerwiają mm gładkie : mm rzęskowy i mm zwieracz źrenicy.

N. PROMIENIOWY - z jamy pachowej wychodzi do spiralnie biegnącego kanału utworzonego przez bruzdę nerwu promieniowego kości ramiennej oraz przez głowę boczną i przyśrodkową mięśnia trójgłowego ramienia.

Po przejściu przez przegrodę międzymięśniową boczną wchodzi do dołu łokciowego, gdzie dzieli się na

- gałąź głęboką - biegnącą do tylnej grupy mięśni przedramienia

- gałąź skórną

Nerw ten biegnąc w rowku kości ramiennej narażony jest na uszkodzenie w przypadku jej złamania.

UNERWIA :

- mięśnie prostujące ramienia

- mięśnie prostujące przedramienia

- staw łokciowy

- stawy nadgarstka

- kości przedramienia

- błonę międzykostną

- skórę tylnej powierzchni ramienia i przedramienia

- skórę promieniowej połowy grzbietowej pow. ręki oraz dwóch i pół palca ( licząc od strony promieniowej palca I )

N. STRZAŁKOWY WSPÓLNY - powstaje z podziału nerwu kulszowego w dole podkolanowym, gdzie oddaje gałązkę do głowy krótkiej mięśnia dwugłowego uda ( grupa tylna mięśni uda )

Po wyjściu z dołu podkolanowego biegnie przy głowie kości strzałkowej tuż pod skórą, gdzie jest narażony na urazy. W mięśniach podudzia dzieli się na :

- nerw strzałkowy powierzchniowy

- nerw strzałkowy głęboki

UNERWIA :

- staw kolanowy

- skórę kolana i bocznej strony goleni

Nerw strzałkowy powierzchniowy unerwia :

- mięśnie strzałkowe

- skórę przyśrodkowej krawędzi palca I

- skórę zwróconych do siebie powierzchni palców II i III

- skórę zwróconych do siebie powierzchni palców I i II

Nerw strzałkowy głęboki unerwia - mięśnie prostujące goleni

- mięśnie grzbietu stopy

- stawy stopy

- skórę zwróconych do siebie powierzchni palców I i III

ZESTAW IV

1.STAW SZCZYTOWO - OBROTOWY

Połączenie szczytowo - obrotowe składa się z 4 stawów : dwóch symetrycznych między powierzchniami stawów kręgu szczytowego i obrotowego - stawy szczytowo obrotowe i dwóch nieparzystych między powierzchniami stawowymi zęba kręgu obrotowego a łukiem przednim kręgu szczytowego i więzadłem poprzecznym - stawy szczytowo -obrotowe pośrodkowe.

Powierzchnie stawowe stawu szczytowo - obrotowego bocznego stanowią dołki stawowe dolne kręgu szczytowego, okrągłe i słabo uwypuklone, oraz okrągłe i lekko wypukłe powierzchnie stawowe górne kręgu obrotowego.

W skutek wypukłego kształtu powierzchnie stawowe obu kręgów stykają się ze sobą tylko wzdłuż osi poprzecznej, nie przylegają do siebie w odcinkach przednich i tylnych.

Powierzchnie stawowe stawu szczytowo - obrotowego pośrodkowego przedniego. Dołek zębowy na dolnej powierzchni łuku kręgu szczytowego oraz powierzchnia stawowa przednia zęba kręgu obrotowego.

Powierzchnie stawowe stawu szczytowo - obrotowego pośrodkowego tylnego. Pokryta chrząstka przednia powierzchnia więzadła poprzecznego kręgu szczytowego oraz pow. Stawowa zęba kręgu obrotowego.

Torebki stawowe są wiotkie i otaczają wszystkie wymienione stawy.

2. Staw ramienny:

PRZYWODZENIE

m. naramienny, część obojczykowa i grzebieniowa

Początek- boczna 1/3 obojczyka, wyrostek barkowy łopatki, grzebień łopatki

Przyczep- guzowatość naramienna kości ramiennej

m. piersiowy większy

Początek- część obojczykowa- przyśrodkowa połowa obojczyka

część mostkowo-żebrowa- mostek, 2-7(6) zebro

część brzuszna- blaszka przednia pochewki m. prostego brzucha

Przyczep- grzebień guzka większego kości ramiennej

m. najszerszy grzbietu

Początek- wyrostki kolczyste 7-12 kregu piersiowego, powięź piersiowo- lędźwiowa, grzebień biodrowy, 10-12 zebro, nie stale- dolny kąt łopatki

Przyczep- grzebień guzka mniejszego kości ramiennej

m. obły większy

Początek- dolny kąt łopatki

Przyczep- grzebień guzka mniejszego kości ramiennej

m. dwugłowy ramienia, głowa krótka

Początek- głowa długa- guzek nadpanewkowy łopatki

głowa krótka- wyrostek kruczy łopatki

Przyczep- guzowatość kości promieniowej

m. kruczo-ramienny

Początek- wyrostek kruczy łopatki

Przyczep- trzon kości ramiennej, przyśrodkowo od m. Naramiennego

m. trójgłowy, głowa długa

Początek- głowa długa- guzek panewkowy łopatki

głowa przyśrodkowa- tylna powierzchnia kości ramiennej poniżej bruzdy n.

promieniowego, przegroda międzymięśniowa przyśrodkowa

głowa boczna- tylna powierzchnia kości ramiennej powyżej bruzdy n.

promieniowego

Przyczep- wyrostek łokciowy kości łokciowej

3. JĄDRO, NAJĄDRZE, MACICA, JAJNIK

JĄDRO - jest narządem płciowym męskim, leży w mosznie. Długość jądra to 4 - 5cm. Na każdym jądrze odróżnia się: - pow. przyśrodkową spłaszczoną - pow. boczną wypukłą - koniec górny zwrócony ku przodowi - koniec dolny zwrócony ku tyłowi - brzeg przedni - brzeg tylny

Jądro okrywa gruba torebka włóknista zwana torebką białawą. Z tylnego brzegu jądra w głąb miąższu jądra wnika klinowate zgrubienie błony białawej , które nosi nazwę śródjądrza. Odchodzące promieniście od jądra cienkie przewody łącznotkankowe zwane przegródkami jądra łączą się w przegrodzie z wewnętrzną stroną torebki włóknistej i dzielą miąższ na stożkowate odcinki czyli zraziki jądra. W obrębie zrazików przebiegają cewki nasienne kręte. W kierunku śródjądrza przechodzą one w cewki nasienne proste, które w śródjądrzu łączą się ze sobą tworząc siatkę jądra.

Od siatki jądra biegną przewodziki odprowadzające jądra do głowy najądrza

NAJĄDRZE - pokrywa biegun górny i cały tylny brzeg jądra. Odróżnia się w nim :

Głowę, trzon i ogon

Ogon najądrza przechodzi w nasieniowód. Głowa najądrza która podzielona jest na kilkanaście zrazików zawiera przewodziki odprowadzające, biegnące z siatki jądra. Przewodziki te są spiralnie pokręcone w obrębie głowy najądrza, przechodzą w silnie pokręcony przewód najądrza, który na końcu ogona przechodzi w nasieniowód.

MACICA - leży w miednicy mniejszej pomiędzy pęcherzem moczowym a odbytnicą. Górny odcinek macicy nosi nazwę dna i przechodzi bez wyraźnej granicy w trzon macicy. Przednią powierzchnię trzonu nazywa się pęcherzową tylną zaś pow. jelitową. Obie powierzchnie trzonu schodzą się po bokach w brzegi macicy prawy i lewy. Trzon macicy przechodzi ku dołowi w szyjkę macicy. Okrężny przyczep pochwy dzieli szyjkę macicy na :

- część górną - nadpochwową szyjki

- część dolną - pochwową szyjki

Część pochwowa otwiera się do pochwy otworem zwanym ujściem macicy.

- u kobiet które rodziły ujście macicy ma kształt poprzecznej szerokiej szczeliny z bocznymi wcięciami i ograniczone jest dwiema wargami: przednią grubszą, leżącą niżej od tylnej.( tylna jest cieńsza), przy czym obie wargi leżą na górnym odcinku tylnej ściany pochwy.

na przekroju w płaszczyźnie czołowej jama macicy ma kształt trójkąta, którego podstawa zwrócona jest ku górze, boki uwypuklają się do wewnątrz( u kobiet które nie rodziły ) lub słabo na zewnątrz ( u wieloródek) . W kątach podstawy znajdują się ujścia jajowodów, u wierzchołka jama macicy przechodzi w kanał szyjki - przejście to nosi nazwę cieśni macicy.

Macica leży wewnątrzewnowo i zespolona jest z bocznymi ścianami miednicy mniejszej za pomocą więzadła szerokiego macicy.

Pomiędzy obiema blaszkami więzadła szerokiego macicy znajduje się duża ilość tkanki łącznej w której biegną naczynia krwionośne i nerwy. Elementy naczyniowe, nerwowe i tkanka łączna noszą nazwę przymacicza. W obrębie więzadła szerokiego macicy znajduje się jajnik i jajowód.

Górny brzeg więzadła wytwarza krezkę jajowodu, tylna blaszka zaś krezkę jajnika.

Prawidłowe ułożenie macicy zależne jest od układu zawieszeniowego i podporowego. Do układu zawieszeniowego oprócz więzadła szerokiego macicy zalicza się także

więzadło podstawowe macicy - stanowią go pasma tk. łącznej wzmocnione włóknami mm. Gładkich. Rozciąga się od szyjki macicy do ściany bocznej miednicy mniejszej

więzadło obłe macicy - biegnie pomiędzy dwiema blaszkami więzadła szerokiego macicy, od brzegu bocznego macicy przez kanał pachwinowy do warg sromowych większych

więzadło pęcherzowo - maciczne

więzadło odbytniczo - maciczne

JAJNIK - gruczoł płciowy żeński, leży w macicy mniejszej nieco poniżej płaszczyzny wchodu macicy. Długość jajnika to 25 - 50 mm. Odróżnia się w nim :

- pow. przyśrodkową i boczną

- brzeg tylny wolny

- brzeg przedni krezkowy

- koniec górny jajowodowy

Boczna pow. jajnika przylega do dołka jajnikowego, występującego na bocznej ścianie macicy mniejszej. Brzeg przedni za pomocą podwójnej blaszki otrzewnej zwanej krezką jajnika łączy się z tylną blaszką więzadła szerokiego macicy i ma podłużną bruzdę określana jako wnęka jajnika. Przez wnękę tą przechodzą naczynia i nerwy.

Koniec górny sąsiaduje z brzusznym ujściem jajowodu. Koniec dolny łączy się z macicą pasmem tkanki łącznej. Pasmo to jest więzadłem jajnika właściwym, biegnie od macicy pomiędzy blaszkami więzadła szerokiego w kierunku końca dolnego jajnika i gubi się we wnęce. Podobne pasmo zwane więzadłem wieszadłowym jajnika biegnie jako fałd więzadła szerokiego macicy od górnego końca jajnika do bocznej ściany miednicy mniejszej w okolicy tętnicy biodrowej wspólne. W więzadle tym biegną naczynia jajnikowe, naczynia chłonne, splot nerwowy jajnikowy. Wraz z naczyniami i nerwami w głąb jajnika wnikają włókna mięśniowe gładkie

ZESTAW V

1. STAW RAMIENNY

Staw ramienny jest stawem prostym. Zbudowany jest z dwóch kości. Powierzchnie stawowe stawu ramiennego to: powierzchnia stawowa głowy kości ramiennej, stanowiąca prawie połowę powierzchni kuli. Wydrążenie stawowe łopatki, pogłębione obrąbkiem stawowym zbudowanym z chrząstki włóknistej.

Torebka stawowa jest bardzo luźna i przyczepia się dookoła szyjki anatomicznej kości ramiennej. Na łopatce przyczepia się tylko w okolicy przyczepu początkowego głowy mięśnia dwugłowego.

WZMOCNIENIA

więzadło kruczo - ramienne, które biegnie od podstawy wyrostka kruczego łopatki do obu guzków kości ramiennej.

Zginanie i prostowanie, Odwodzenie i przywodzenie ramienia, Obwodzenie czyli połączenie ruchów zginania, prostowania z ruchami odwodzenia i przywodzenia

Obrót do wewnątrz na zewnątrz

2.Staw biodrowy:

ODWODZENIE

m. pośladkowy wielki- cz. Górna

Początek- kolec biodrowy tylny górny, przyległa część grzebienia biodrowego i powierzchni pośladkowej talerza biodrowego, boczna krawędź kości krzyżowej i guzicznej, powięź piersiowo-ledźwiowa, więzadło krzyżowo-guzowe

Przyczep- pasmo biodrowo-piszczelowe powięzi szerokiej, guzowatość pośladkowa

m. pośladkowy średni

Początek- ok. 2/5 tylne powierzchni pośladkowej talerza biodrowego

Przyczep- krętarz większy kości udowej

m. pośladkowy mały

Początek- ok. 2/5 tylne powierzchni pośladkowej talerza biodrowego

Przyczep- krętarz większy kości udowej

m. prosty uda

Początek- kolec biodrowy przedni dolny, górny brzeg panewki stawowej kości miedniczej

Przyczep- wspólne ścięgno m. czworogłowego uda, które poprzez rzepkę przyczepia się do guzowatości kości piszczelowej jako więzadło rzepki

m. gruszkowaty

Początek- powierzchnia miednicza kości krzyżowej

Przyczep- wierzchołek krętarza większego

m. krawiecki

Początek- kolec biodrowy przedni górny

Przyczep- kość piszczelowa(gęsia stopa), przyśrodkowo od guzowatości

m. naprężacz powięzi szerokiej

Początek- kolec biodrowy przedni górny, powięź m. pośladkowego średniego

Przyczep- kłykieć boczny piszczeli poprzez pasmo biodrowo-piszczelowe

3. KRESOMÓZGOWIE

U człowieka stanowi największą część mózgowia. Kresomózgowie składa się z :

- obu półkul mózgu

- kresomózgowia środkowego do którego zalicza się połączenia półkul

PÓLKULE MÓZGU - na każdej półkuli wyróżniamy :

trzy powierzchnie: boczną wypukłą, środkową, dolną - podstawną

trzy brzegi:górny - oddzielający powierzchnię grzbietowo-boczną od powierzchni przyśrodkowej, boczny - oddzielający powierzchnię grzbietowo-boczną od podstawnej, przyśrodkowy - oddzielający powierzchnię przyśrodkową od podstawnej

trzy bieguny: przedni - czołowy, tylny - potyliczny, dolny - skroniowy

Półkule oddzielone są od siebie szczeliną podłużną mózgu. Płaty potyliczne półkul od górnej powierzchni móżdżku oddziela szczelina poprzeczna.

Powierzchnia zewnętrzna półkul jest pofałdowana. Fałdy są rozdzielone bruzdami zwanymi zakrętami.

Na powierzchni górno-bocznej każdej półkuli znajdują się dwie bruzdy: boczna i przyśrodkowa dzieląca tę powierzchnię na płat czołowy, ciemieniowy, potyliczny i skroniowy.

Płat czołowy - leży do przodu od bruzdy środkowej i powyżej bruzdy bocznej. Płat ciemieniowy - leży do tyłu od bruzdy środkowej - i przechodzi do tyłu bez wyraźnej granicy w płat potyliczny. Płat skroniowy - leży powyżej bruzdy bocznej i do przodu od płata potylicznego z którym nie ma wyraźnej granicy.

Równolegle do bruzdy środkowej biegną bruzdy : przyśrodkowa i zarodkowa

Na dnie bruzdy bocznej leży WYSPA , która jest kształtu piramidy zwróconej podstawą ku górze. Stanowi uwypukloną część mózgowia.

Na dolnej powierzchni płata czołowego znajdują się :opuszka węchowa, pasmo węchowe

- trójkąt węchowy - leży w najbardziej ku tyłowi położonych okolicach powierzchni podstawnej płata czołowego.

ZESTAW VI

1. POŁĄCZENIA MIĘDZY TRZONAMI KRĘGÓW

Trzony kręgów łączą się ze sobą za pomocą włóknistych krążków międzykręgowych. Wysokość krążków jest różna w różnych częściach kręgosłupa i wzrasta od góry ku dołowi. Odcinek szyjny kręgosłupa ma najniższe krążki, odcinek lędźwiowy natomiast najwyższe. W krążkach poszczególnych odcinków kręgosłupa wysokość brzegu przedniego różni się nieraz bardzo wyraźnie od wysokości brzegu tylnego co przyczynia się do powstawania krzywizn kręgosłupa.

W każdym krążku wyróżnić możemy część obwodową tworzącą pierścień włóknisty i mniej zbitą część środkową zwaną jądrem miażdżystym , która układa się bliżej tylnej krawędzi krążka. Środkowy odcinek jądra miażdżystego jest u osób młodych galaretowaty. Przy samych powierzchniach trzonów kręgów krążek międzykręgowy ma budowę szklistą i ta cienką warstwą łączy się ściśle z powierzchniami trzonów kręgów.

Liczba krążków międzykręgowych wynosi 23. pierwszy krążek występuje pomiędzy drugim i trzecim kręgiem szyjnym. Ostatni pomiędzy odcinkiem lędźwiowym kręgosłupa a kością krzyżową. Chrząstkozrosty występują u osób młodych pomiędzy kręgami krzyżowymi i pomiędzy kręgami guzicznymi z wiekiem kostnieją, jak również kostnieją połączenia miedzy kością krzyżową i guziczną.

Połączenia trzonów kręgów pomiędzy 3 a 7 kręgiem są nieco odmienne gdyż pomiędzy boczna częścią pow. górnej trzonu a odpowiednią powierzchnią wyżej leżącego krążka lub trzonu występują w połączeniach tych kręgów obustronnie niewielkie jamy stawowe otoczone torebkami stawowymi.

2.Staw kolanowy:

ZGINANIE

m. półbłoniasty

Początek- guz kulszowy

Przyczep- kłykieć przyśrodkowy kości piszczelowej, tylna ściana torebki stawu kolanowego (więzadło podkolanowe skośne), powięź mięśnia podkolanowego

m. półścięgnisty

Początek- guz kulszowy

Przyczep- kość piszczelowa(gęsia stopa), przyśrodkowo od guzowatości

m. krawiecki

Początek- kolec biodrowy przedni górny

Przyczep- kość piszczelowa(gęsia stopa), przyśrodkowo od guzowatości

m. podkolanowy

Początek- kłykieć boczny kości udowej

Przyczep- pole kości piszczelowej powyżej kresy m. płaszczykowatego

m. brzuchaty łydki

Początek- głowa przyśrodkowa- powierzchnia podkolanowa kości udowej powyżej kłykcia

przyśrodkowego

głowa boczna- powierzchnia podkolanowa kości udowej powyżej kłykcia bocznego

Przyczep- guz piętowy

m. dwugłowy uda

Początek- głowa długa- guz kulszowy

głowa krótka- środkowa 1/3 wargi bocznej kresy chropowatej kości udowej,

przegroda międzymięśniowa boczna uda

Przyczep- głowa strzałki

3. CZ. PRZYWSPÓŁCZULNA UKŁADU AUTONOMICZNEGO

Włókna układu przywspółczulnego wychodzą z ośrodkowego układu nerwowego. Większość włókien przebiega wspólnie z nerwem błędnym, który unerwia: płuca, serce, żołądek, jelita, wątrobę, drogi żółciowe i drogi moczowe. Główne funkcje układu przywspółczulnego to :

- zwężenie źrenicy i akomodacja oka

- wzrost wydzielania śluzu w jamie nosowej oraz śliny i łez

- przyspieszenie ruchów perystaltycznych jelit

- zwolnienie rytmu serca i zmniejszenie siły skurczu

- obniżenie ciśnienia tętniczego krwi

Włókna nerwowe układu przywspółczulnego opuszczają układ nerwowy w obrębie czaszki i odcinka krzyżowego rdzenia kręgowego. Wyróżniamy tu również : włókna przedzwojowe i zazwojowe.

W układzie przywspółczulnym zwoje leżą daleko od ośrodków w pobliżu unerwianych narządów lub w ścianie tych narządów. Włókna przedzwojowe są długie.

Część czaszkowa układu przywspółczulnego związana jest z:

- nerwem okoruchowym

- nerwem twarzowym

- nerwem językowo - gardłowym

- nerwem błędnym

Włókna przedzwojowe biegnące z nerwem okoruchowym biegną do zwoju rzęskowego leżącego w oczodole. Od zwoju tego odchodzą włókna zazwojowe do mięśnia rzęskowego i mięśnia zwężającego źrenicę.

Włókna przedzwojowe biegnące z nerwem twarzowym dochodzą do zwoju skrzydłowo - podniebiennego leżącego w dole skrzydłowo - podniebiennym oraz do zwoju podżuchwowego. Włókna zazwojowe wychodzące ze zwoju skrzydłowo - podniebiennego unerwiają : gruczoł łzowy , błonę śluzową nosa i podniebienie

Włókna wychodzące ze zwoju podżuchwowego unerwiają : śliniankę podżuchwową i śliniankę podjęzykową.

Włókna przedzwojowe biegnące z nerwem językowo - gardłowym dochodzą do zwoju usznego leżącego pod otworem owalnym. Włókna zwoju unerwiają śliniankę przyuszną.

Największe skupienie włókien przedzwojowych przywspółczulnych w odcinku czaszkowym stanowi nerw błędny. Włókna te dochodzą w :

- klatce piersiowej do - splotu sercowego i splotu szyjnego; i kończą się w zwojach przywspółczulnych tych narządów

- jamie brzusznej - włókna przedzwojowe nerwu błędnego dochodzą do zwoju przełyku, żołądka, wątroby, trzustki, jelita cienkiego, nerek.

Mają one łączność ze splotem nerwowym błony mięśniowej i podśluzowej, zawartymi w ścianie przewodu pokarmowego.

Włókna przywspółczulne odcinka krzyżowego wychodzą z rdzenia razem z korzeniami brzusznymi nerwów krzyżowych jako nerw miedniczny, który dochodzi do splotu miednicznego i unerwia wszystkie narządy miednicy mniejszej.

ZESTAW VII

1. STAW MOSTKOWO - OBOJCZYKOWY

- Staw mostkowo - obojczykowy tworzą dwie powierzchnie stawowe. Powierzchnia stawowa na mostkowym końcu obojczyka oraz powierzchnia stawowa na krawędzi rękojeści mostka ( wcięcie obojczykowe) i przylegają do niej część chrząstki I żebra. Między powierzchniami stawowymi znajduje się krążek stawowy zbudowany z chrząstki włóknistej. Krążek stawowy przyczepia się u góry do obojczyka poprzez torebkę stawowa u dołu do mostka i chrząstki I żebra i dzieli jamę stawową na dwie części.

- Torebka stawowa jest gruba i luźna.

WZMOCNIENIA

Więzadła mostkowo - obojczykowe przednie i tylne łączą koniec mostkowy obojczyka z górną częścią rękojeści mostka. Przy czym więzadło przednie pokrywa przednią ścianę torebki stawowej tylne zaś tylną ścianę torebki stawowej.

Więzadło międzyobojczykowe - jest więzadłem nieparzystym łączącym ze sobą przyśrodkowe końce obu obojczyków. Więzadło to połączone jest luźną tkanką łączną z brzegiem wcięcia szyjnego mostka.

Więzadło żebrowo - obojczykowe - łączy górny brzeg chrząstki I żebra z wyciskiem więzadła żebrowo - obojczykowego dolnej pow. obojczyka za pomocą silnego dwuwarstwowego pasma. Między dwiema warstwami tego więzadła leży kaletka maziowa.

MECHANIKA STAWU -ruchy obojczyka do przodu , do tyłu , ku dołowi i ku górze oraz ruchy obrotowe dookoła długiej osi.

2. Staw biodrowy:

ZGINANIE DO TYŁU (PROSTOWANIE)

m. przywodziciel wielki- cz. Dolna

Początek- gałąź dolna kości łonowej, gałąź kości kulszowej i guz kulszowy

Przyczep- warga przyśrodkowa kresy chropowatej, nadkłykieć przyśrodkowy kości udowej

m. pośladkowy wielki

Początek- kolec biodrowy tylny górny, przyległa część grzebienia biodrowego i powierzchni pośladkowej talerza biodrowego, boczna krawędź kości krzyżowej i guzicznej, powięź piersiowo-ledźwiowa, więzadło krzyżowo-guzowe

Przyczep- pasmo biodrowo-piszczelowe powięzi szerokiej, guzowatość pośladkowa

m. pośladkowy średni- cz. Tylna

Początek- ok. 2/5 tylne powierzchni pośladkowej talerza biodrowego

Przyczep- krętarz większy kości udowej

m. pośladkowy mały- cz. Tylna

Początek- ok. 2/5 tylne powierzchni pośladkowej talerza biodrowego

Przyczep- krętarz większy kości udowej

m. dwugłowy uda

Początek- głowa długa- guz kulszowy

głowa krótka- środkowa 1/3 wargi bocznej kresy chropowatej kości udowej,

przegroda międzymięśniowa boczna uda

Przyczep- głowa strzałki

m. półbłoniasty

Początek- guz kulszowy

Przyczep- kłykieć przyśrodkowy kości piszczelowej, tylna ściana torebki stawu kolanowego (więzadło podkolanowe skośne), powięź mięśnia podkolanowego

m. półścięgnisty

Początek- guz kulszowy

Przyczep- kość piszczelowa(gęsia stopa), przyśrodkowo od guzowatości

m. gruszkowaty

Początek- powierzchnia miednicza kości krzyżowej

Przyczep- wierzchołek krętarza większego

m. zasłaniacz zewnętrzny

Początek- zewnętrzna powierzchnia błony zasłonowej, brzeg otworu zasłonionego

Przyczep- dół krętarzowy

mm. bliźniacze górny i dolny:

m. bliźniaczy górny

Początek- kolec kulszowy

Przyczep- dół krętarzowy, razem z zasłaniaczem wewnętrznym

m. bliźniaczy dolny

Początek- guz kulszowy

Przyczep- dół krętarzowy, razem z zasłaniaczem wewnętrznym

3. TYŁOMÓZGOWIE WTÓRNE

Tyłomózgowie wtórne jest częścią tyłomózgowia. Obejmuje most i móżdżek.

MOST - stanowi mniejszą część leżącą brzusznie od komory IV. Powierzchnia brzuszna jest uwypuklona a powierzchnia grzbietowa stanowi dno komory IV tzw. dół równoległoboczny.

W moście znajduje się ośrodek pneumotoksyczny. Odgrywa on ważną rolę w regulacji rytmicznego oddychania. Połączony jest z ośrodkiem oddechowym w rdzeniu przedłużonym. Most leży poprzecznie poza konarami mózgu. W kierunku bocznym przechodzi w konary móżdżku wchodząc w móżdżek. Stanowi pomost łączący śródmózgowie i korę mózgu z :

- rdzeniem przedłużonym

MÓŻDŻEK - wypełnia większą część tylnego dołu czaszki po obu stronach mostu. Leży po stronie grzbietowej komory IV. Od płatów potylicznych oddziela go szczelina poprzeczna mózgu, w której rozpięty jest namiot móżdżku.

Móżdżek składa się z dwóch półkul i po środku leżącego robaka. W środkowej części powierzchni dolnej móżdżku w zagłębieniu zwanym dolinką móżdżku leży rdzeń przedłużony. Po obu stronach dolinki znajdują się bruzdy przyśrodkowe oddzielające dolny odcinek robaka od półkul.

Cały móżdżek pokryty jest licznymi drobnymi zakrętami. Robak podzielony jest szczelinami na szereg odcinków. Szczeliny te przedłużają się na półkule, tak że częściom robaka odpowiadają poszczególne płaty i zakręty powierzchni półkuli.

CZYNNOŚCI MÓŻDŻKU

Istota biała położona w głębi móżdżku tworzy ciało rdzenne przenikające w sąsiednie struktury mózgowia.. wytwarza ona trzy pary konarów móżdżku łączące móżdżek z pokrywą śródmózgowia, mostem i rdzeniem przedłużonym. Drogi aferentne przekazują do móżdżku informacje z mięśni tułowia, kończyn, żwaczy, mm poprzecznie prążkowanych, układu trawiennego i oddechowego.

Do móżdżku dochodzą informacje dotyczące nie tylko ruchów aktualnie wykonywanych ale także ruchów zamierzonych. Liczne połączenia móżdżku z jądrami pnia mózgu, korą mózgu, układem przedsionkowo - ślimakowym, układem wzrokowym, zapewniają jego ważną rolę w utrzymaniu napięcia mięśniowego, równowagi oraz koordynacji ruchowej poszczególnych grup mięśni co zabezpiecza stabilność i płynność ruchów. Móżdżek nie pobudza ani nie hamuje pracy mięśni ale wpływa na właściwe napięcie toniczne i reguluje ich metabolizm. W ten sposób sprawuje kontrolę nad układem ruchowym odpowiadając za koordynację ruchu. Móżdżek najlepiej rozwinięty jest w moście i śródmózgowiu. Kontroluje on :

- czynności narządów czucia

- zwiększa wrażliwość receptorów

- reguluje napięcie mięśni szkieletowych

- wpływa na wiele ośrodków czynności autonomicznych

Usunięcie móżdżku wywołuje objawy określane jako:

Atonia - utrata napięcia tonicznego w mięśniach szkieletowych. Pojawia się bardzo szybko po uszkodzeniu móżdżku i utrzymuje się przez kilka dni.

Astazja - polega na niemożliwości stania ponieważ kończyny, tułów i głowa kołyszą się, co nazywa się drżeniem. Objawy ustępują w pozycji leżącej nasilają się przy zmianie pozycji.

Ataksja - zaburzenie koordynacji ruchów. Chód jest niepewny, a ruchy nieskoordynowane.

Astenia - polega na wykonywaniu ruchów nieekonomicznych bo bezcelowych. W związku z tym mięśnie szybko się męczą.

ZESTAW VIII

1. STAW PROMIENIOWO - NADGARSTKOWY

- Powierzchnie stawowe stawu promieniowo - nadgarstkowego.

Panewkę tego stawu tworzy powierzchnia stawowa nadgarstkowa kości promieniowej oraz trójkątny krążek stawowy, który leży pomiędzy kością łokciową a kośćmi nadgarstka. Panewka podzielona jest na trzy pola płytką rynienka , zaznaczającą się pomiędzy krążkiem a kością promieniową oraz listewką chrząstkową, przebiegającą w kierunku grzbietowo - dłoniowym przez powierzchnię stawową kości promieniowej.

Główkę tego stawu tworzą bliższe powierzchnie trzech kości pierwszego szeregu nadgarstka. ( jest to kość łódkowata, półksiężycowata i trójgraniasta na której znajduje się kość grochowata).

- Jama stawowa otoczona luźną torebką łączy się często z jamami stawów sąsiednich.

( głowa tego stawu jest wypukła panewka natomiast wklęsła)

ZAKRES RUCHÓW W STAWIE

- zginanie dłoniowe

- zginanie grzbietowe

- odwodzenie promieniowe i łokciowe

- ruchy obwodzenia ręki ( połączenie ruchów zginania i odwodzenia)

2.Staw biodrowy:

PRZYWODZENIE

m. przywodziciel wielki

Początek- gałąź dolna kości łonowej, gałąź kości kulszowej i guz kulszowy

Przyczep- warga przyśrodkowa kresy chropowatej, nadkłykieć przyśrodkowy kości udowej

m. przywodziciel długi

Początek- kość łonowa, pomiędzy guzkiem łonowym a spojeniem

Przyczep- środkowa 1/3 wargi przyśrodkowej kresy chropowatej

m. przywodziciel krótki

Początek- gałąź dolna kości łonowej

Przyczep- górna 1/3 wargi przyśrodkowej kresy chropowatej\

m. pośladkowy wielki- cz. Dolna

Początek- kolec biodrowy tylny górny, przyległa część grzebienia biodrowego i powierzchni pośladkowej talerza biodrowego, boczna krawędź kości krzyżowej i guzicznej, powięź piersiowo-ledźwiowa, więzadło krzyżowo-guzowe

Przyczep- pasmo biodrowo-piszczelowe powięzi szerokiej, guzowatość pośladkowa

m. dwugłowy uda

Początek- głowa długa- guz kulszowy

głowa krótka- środkowa 1/3 wargi bocznej kresy chropowatej kości udowej,

przegroda międzymięśniowa boczna uda

Przyczep- głowa strzałki

m. czworoboczny uda

Początek- guz kulszowy

Przyczep- grzebień międzykrętarzowy

m. półbłoniasty

Początek- guz kulszowy

Przyczep- kłykieć przyśrodkowy kości piszczelowej, tylna ściana torebki stawu kolanowego (więzadło podkolanowe skośne), powięź mięśnia podkolanowego

m. półścięgnisty

Początek- guz kulszowy

Przyczep- kość piszczelowa(gęsia stopa), przyśrodkowo od guzowatości

m. grzebieniowy

Początek- grzebień kości łonowej

Przyczep- kresa grzebieniowa

m. smukły

Początek- gałąź dolna kości łonowej

Przyczep- guzowatość piszczeli(gęsia stopa)

m. biodrowo-lędźwiowy

m. biodrowo-lędźwiowy

• m. lędźwiowy większy

Początek- trzony kręgów 12 piersiowego i 1-4 lędźwiowego, 12 żebro oraz wyrostki żebrowe 5 kręgów lędźwiowych.

Przyczep- krętarz mniejszy

• m biodrowy

Początek- dół biodrowy, kolec biodrowy przedni dolny

Przyczep- krętarz mniejszy

m. zasłaniacz wewnętrzny

Początek- wewnętrzna powierzchnia kości biodrowej poniżej kresy łukowatej, wewnętrzna powierzchnia błony zasłonowej, brzeg otworu zasłonionego

Przyczep- dół krętarzowy

m. zasłaniacz zewnętrzny

Początek- zewnętrzna powierzchnia błony zasłonowej, brzeg otworu zasłonionego

Przyczep- dół krętarzowy

mm. bliźniacze górny i dolny:

m. bliźniaczy górny

Początek- kolec kulszowy

Przyczep- dół krętarzowy, razem z zasłaniaczem wewnętrznym

m. bliźniaczy dolny

Początek- guz kulszowy

Przyczep- dół krętarzowy, razem z zasłaniaczem wewnętrznym

3. KRĄŻENIE MAŁE, KRĄŻENIE WROTNE

KRĄŻENIE MAŁE - PŁUCNE

W krążeniu tym zostaje oddany dwutlenek węgla a pobrany tlen. Jest to krążenie czynnościowe. Rozpoczyna się w komorze prawej pniem płucnym, który pod wklęsłym brzegiem łuku aorty dzieli się na tętnice płucną prawą i lewą. Każda tętnica płucna dzieli się we wnęce płuca na tętnice płatowe; trzy z nich leżą po stronie prawej a dwie po stronie lewej. Tętnice płatowe dzielą się na tętnice segmentowe. Tętnice segmentowe przechodzą w tętnice o mniejszej średnicy a te w naczynia krwionośne włosowate oplatające pęcherzyki płucne. W pęcherzykach płucnych następuje wymiana gazowa tzn. ze zostaje oddany dwutlenek węgla a pobrany jest tle. Jest ot tzw. oddychanie wewnętrzne.

Naczynia krwionośne włosowate przechodzą następnie w naczynia żylne o coraz większej średnicy, następnie w żyły segmentowe i żyły płucne. Występują dwie żyły płucne prawe i dwie lewe. Żyły płucne wchodzą do przedsionka lewego, gdzie kończy się krążenie małe. Z lewego przedsionka krew przepływa do lewej komory gdzie zaczyna Się krążenie duże.

TĘTNICA PŁUCNA PRAWA - jest nieco dłuższa od tętnicy płucnej lewej. Biegnie poza częścią wstępującą aorty i poza żyłą główną górną. Wchodzi do wnęki płuca prawego poniżej oskrzela biegnącego do płatka górnego.

TĘTNICA PŁUCNA LEWA - leży do przodu od części zstępującej aorty. Uchodzi do lewego płuca w obrębie wnęki poniżej oskrzela.

KRĄŻENIE WROTNE

- Żyła wrotna zbiera krew z nieparzystych trzew jamy brzusznej. Układ ten ma połączenie z układem żyły głównej górnej za pośrednictwem splotu przełykowego i żyły głównej dolnej za pośrednictwem splotu odbytniczego.

- Żyła śledzionowa, żyła krezkowa górna i żyła krezkowa dolna łączą się na tylnej ścianie jamy brzusznej za głową trzustki w żyłę wrotną.

- Żyła wrotna biegnie w więzadle wątrobowo - dwunastniczym do tyłu od tętnicy wątrobowej właściwej i przewodu żółciowego wspólnego.

- Do żyły wrotnej tuz przed ujściem do wątroby uchodzi żyła żołądkowa prawa odprowadzająca krew z krzywizny mniejszej żołądka. Żyła żołądkowa ma zespolenie z żyłami dolnej części przełyku.

- Przez wrota wątroby żyła wrotna uchodzi do wątroby, gdzie dzieli się na coraz mniejsze żyły.

-Żyły mniędzyzrazikowe leżą w przegrodach międzyzrazikowych przechodzą w naczynia włosowate zrazika wątroby.

W wątrobie występują dwa układy krwionośne:

odżywczy - tętnicami wątrobowymi właściwymi dostarczana jest narządowi krew bogata w tlen

Czynnościowy - czyli układ żyły wrotnej dostarczający wątrobie krew zawierającą substancje wchłonięte z przewodu pokarmowego oraz inne związki np. barwniki ze śledziony które powstały tam w wyniku rozpadu krwinek czerwonych a będące niezbędne w wątrobie do syntezy żółci.

Żyła krezkowa górna - zbiera krew z odcinków przewodu pokarmowego zaopatrywanych przez tętnicę krezkową górną czyli z :

- jelita ślepego

- wyrostka robaczkowego

- okrężnicy wstępującej i poprzecznej

- jelita cienkiego

Do żyły krezkowej górnej uchodzą : żyła żołądkowo - sieciowa prawa i żyły trzustkowo - dwunastnicze.

Żyła śledzionowa - powstaje z gałęzi wychodzących z wnęki śledziony. Biegnie ku stronie prawej leżąc nieco poniżej tętnicy śledzionowej. Do żyły śledzionowej wpada:

żyła żołądkowo - sieciowa lewa , która zbiera krew z krzywizny większej żołądka i sieci większej

drobne żyły trzustki i żołądka

żyła krezkowa dolna, która zbiera krew z okrężnicy zstępującej i esowatej oraz górnej części odbytnicy. Żyła krezkowa dolna czasami uchodzi bezpośrednio do żyły wrotnej w miejscu połączenia żyły krezkowej górnej z żyłą śledzionową.

Do żyły wrotnej bezpośrednio uchodzą :

żyły żołądkowe prawa i lewa, biegną one po krzywiźnie mniejszej żołądka

odgałęzienia od żył pęcherzyka żółciowego i żył więzadła obłego wątroby.

ZESTAW IX

1. STAW ŁOKCIOWY

Staw ten jest stawem złożonym. Wspólna torebka stawowa obejmuje tu trzy stawy : staw ramienno - łokciowy, ramienno - promieniowy i staw promieniowo - łokciowy bliższy. Powierzchnie stawowe tworzące staw ramienno - łokciowy to bloczek kości ramiennej wcięcie bloczkowe kości łokciowej.

Powierzchnie stawowe stawu ramienno - promieniowego to główka kości ramiennej i dołek głowy kości promieniowej.

Powierzchnie stawowe stawu promieniowo - łokciowego bliższego to obwód stawowy głowy kości promieniowej, wcięcie promieniowe kości łokciowej i więzadło obrączkowe kości promieniowej.

Torebka stawowa napięta z obu boków jest luźna i cienka z przodu i z tyłu. Linia przyczepu torebki stawowej biegnie na kości ramiennej z przodu ponad przednimi dołami kości ramiennej ( dół promieniowy i dół dziobiasty). Z tyłu ponad górnym brzegiem dołu wyrostka łokciowego. Po bokach poniżej obu nadkłykci ( bocznym i przyśrodkowym). Na kości łokciowej torebka przyczepia się wzdłuż całego brzegu wyrostka łokciowego i przechodzi po brzegu wcięcia bloczkowego na wyrostek dziobiasty, przy czym wierzchołki obu wyrostków leżą wewnątrz jamy stawowej.

Na kości promieniowej torebka przyczepia się dookoła szyjki nieco poniżej dolnego brzegu dowodu stawowego głowy.

WZMOCNIEIA:

Więzadło poboczne łokciowe - zaczyna się na nadkłykciu przyśrodkowym a kończy się na przyśrodkowym brzegu wcięcia bloczkowego kości łokciowej

Więzadło poboczne promieniowe - zaczyna się na nadkłykciu bocznym. Środkowe pasma tego więzadła przechodzą w więzadło obrączkowe. Odnogi zaś biegną rozbieżnie przed i poza głową kości promieniowej kończąc się na kości łokciowej z przodu i z tyłu od wcięcia promieniowego.

Więzadło pierścieniowate - rozpoczyna się na przednim brzegu wcięcia promieniowego kości łokciowej, otacza dookoła obwód stawowy głowy kości promieniowej. Kończy się na tylnym brzegu wcięcia promieniowego.

2. Staw kolanowy:

NAWRACANIE

m. półbłoniasty

Początek- guz kulszowy

Przyczep- kłykieć przyśrodkowy kości piszczelowej, tylna ściana torebki stawu kolanowego (więzadło podkolanowe skośne), powięź mięśnia podkolanowego

m. półścięgnisty

Początek- guz kulszowy

Przyczep- kość piszczelowa(gęsia stopa), przyśrodkowo od guzowatości

m. krawiecki

Początek- kolec biodrowy przedni górny

Przyczep- kość piszczelowa(gęsia stopa), przyśrodkowo od guzowatości

m. podkolanowy

Początek- kłykieć boczny kości udowej

Przyczep- pole kości piszczelowej powyżej kresy m. płaszczykowatego

m. brzuchaty łydki- głowa boczna

m. brzuchaty łydki

Początek- głowa przyśrodkowa- powierzchnia podkolanowa kości udowej powyżej kłykcia

przyśrodkowego

głowa boczna- powierzchnia podkolanowa kości udowej powyżej kłykcia bocznego

Przyczep- guz piętowy

m. smukły

Początek- gałąź dolna kości łonowej

Przyczep- guzowatość piszczeli(gęsia stopa)

ODWRACANIE
m. dwugłowy uda

Początek- głowa długa- guz kulszowy

głowa krótka- środkowa 1/3 wargi bocznej kresy chropowatej kości udowej,

przegroda międzymięśniowa boczna uda

Przyczep- głowa strzałki

m. brzuchaty łydki- głowa przyśrodkowa

3. ZASTAWKI SERCA, UKŁAD PRZEWODZĄCY SERCA

UKŁAD PRZEWODZĄCY SERCA - odgrywa ważną rolę w :utrzymaniu rytmicznej pracy serca

koordynacji poszczególnych jego części tzn. prawidłowej kolejności skurczów przedsionków i komór

Praca tego układu jest zależna od układu autonomicznego. Układ ten składa się z :

Węzeł zatokowo - przedsionkowy - leży przy ujściu żyły głównej górnej do przedsionka prawego na jego ścianie górnej. Stanowi on najwyższe i najważniejsze piętro układu przewodzącego dlatego nazywane jest rozrusznikiem serca.

Węzeł przedsionkowo - komorowy - leży w trójkącie ograniczonym przegrodą międzyprzedsionkową, zastawką trójdzielną, ujściem zatok wieńcowej.

Pęczek przedsionkowo - komorowy - rozpoczyna się w węźle przedsionkowo - komorowym. Biegnie w części błoniastej przegrody międzykomorowej, początkowo jako pień, następnie dzieli się na odnogę prawą i lewą biegnące po obu stronach przegrody międzykomorowej. Odnoga prawa jest nieco krótsza od odnogi lewej.

podziału odnóg pęczka przedsionkowo - komorowego u podstawy mm brodawkowatych powstają gałęzie podwsierdziowe wnikające pod wsierdzie.

ZASTAWKI SERCA - są mechanizmem regulującym jednokierunkowy przepływ krwi. Znajdują się w ujściu przedsionkowo komorowym prawym i lewym pnia płucnego i aorty.

Zastawki przedsionkowo - komorowe - znajdują się w ujściach przedsionkowo - komorowych. Płatki zastawek umocowane są do pierścieni włóknistych. Do wolnych brzegów płatków biegną struny ścięgniste łączące płatki z mm brodawkowatymi.

w sercu prawym znajduje się zastawka trójdzielna zbudowana z płatka przedniego, tylnego i przyśrodkowego

w sercu lewym znajduje się zastawka dwudzielna zbudowana z płatka przedniego i tylnego.

Rola zastawek polega na tym , że w czasie skurczu komór zamykają szczelnie ujście przedsionkowo - komorowe uniemożliwiając powrót krwi z komór do przedsionków. Na każdym płatku znajduje się zwrócona do przedsionka gładka powierzchnia górna oraz skierowana do światła komór powierzchnia dolna. Struny ścięgniste odchodzące od mm brodawkowatych przymocowują się do powierzchni dolnej.

Podczas skurczu komór krew wpływa z żył do przedsionków a z komór odpływa do dużych tętnic. Podczas rozkurczu komór krew z przedsionków uciska na płatki zastawek przedsionkowo - komorowych i otwiera je w kierunku światłą komór otwierając ujście przedsionkowo - komorowe.

Skurcz ścian komór rozpoczynają mm brodawkowate w związku z czym napięcie strun ścięgnistych na wywinięcie się płatków zastawek w kierunku przedsionków. Zastawki przedsionkowo komorowe zbudowane są z błony podstawnej pokrytej z obu stron wsierdziem.

Zastawki tętnicze - są to zastawki pnia płucnego i aorty. Znajdują się w miejscach odpływu krwi z serca. Zbudowane są z 3 płatków półksiężycowatych mających kształt gniazd jaskółczych umocowanych do ścian tętnic. Każdy płatek półksiężycowaty jest przymocowany do pierścienia włóknistego ujścia tętnicy, a wypukłą częścią zwrócony do światła komory. Brzeg wolny zwrócony do światła tętnicy odstaje nieznacznie od jej ściany. Ponad to jest wzmocniony pasmem tkanki łącznej tworząc początek zastawki ze znajdującym się po środku zgrubieniem zwanym grudką. Grudka przyczynia się do uszczelniania zastawki dla powracającej fali krwi.

W ujściu pnia płucnego wyróżnia się płatki : prawy, lewy, przedni.

W ujściu aorty płatek : tylny , prawy , lewy

Na przeciw płatków , ściany tętnic uwypuklają się nieco na zewnątrz wytwarzając:

3 zatoki pnia płucnego i 3 zatoki aorty. Odcinek zatok aorty nosi nazwę opuszki aorty i biorą tu początek dwie tętnice wieńcowe : prawa i lewa.

Działanie zastawek półksiężycowatych jest analogiczne do działania zastawek przedsionkowo - komorowych. Tzn. warunkują one jednokierunkowy przepływ krwi. Podczas skurczu komór krew tłoczona do tętnic napierając na płatki półksiężycowate rozchyla je zbliżając do ścian tętnic. W czasie rozkurczu komór krew się cofa, wypełnia kieszonki zastawek powodując zbliżanie się wolnych brzegów płatków półksiężycowatych a tym samym zamknięcie ujścia tętniczego. Płatki półksiężycowate zbudowane są podobnie jak płatki zastawek przedsionkowo- komorowych.

ZESTAW X

1. STAW KOLANOWY

Powierzchnie stawowe stawu kolanowego to

- pow. stawowe na obu kłykciach kości udowej ( przyśrodkowym i bocznym )

- powierzchnie stawowe na obu kłykciach kości piszczelowej ( bocznym i przyśrodkowym) oddzielone od siebie wyniosłością międzykłykciową

W budowie stawu kolanowego udział bierze rzepka która z przodu uzupełnia panewkę stawu i która przy wyprostowanym kolanie styka się częściowo swą powierzchnią stawową z powierzchnią stawową dla rzepki na kości udowej. Przy zgiętym kolanie rzepka cofa się ku dołowi unieruchamiając się pomiędzy oboma kłykciami kości udowej.

TOREBKA STAWOWA

W stawie kolanowym właściwą torebkę stawowa tworzy błona maziowa gdyż błona włóknista znajduje się tylko z tyłu i po bokach stawu. Z przodu torebkę zastępuje ścięgno mięśnia czworogłowego uda. W obrębie torebki stawowej pomiędzy kością udową a kością piszczelową znajdują się dwie chrząstki śródstawowe zwane łąkotkami. Łąkotki swym obwodem zrastają się z torebką i dzielą obwodowy odcinek jamy stawowej na dwie części : górną i dolną. Górna powierzchnie łąkotek są wklęsłe dolne zaś bardziej płaskie. na przekroju pionowym każda z łąkotek ma postać klina zwróconego podstawą do obwodu, wierzchołkiem zaś do środka stawu. Łąkotka boczna tworząca małe prawie zamknięte koło przyczepia się z przodu przed guzkiem międzykłykciowym boczny, z tyłu zaś częściowo do guzka międzykłykciowego bocznego częściowo do przyśrodkowego.

Łąkotka przyśrodkowa jest dłuższa, szersza i słabiej zakrzywiona. Zaczyna się przed polem międzykłykciowym przednim i dochodzi do pola międzykłykciowego tylnego.

Oprócz łąkotek które dzielą jamę stawu kolanowego na dwie części i stanowią poprzeczna niekompletną przegrodę jamy stawowej. Występuje w niej jeszcze niekompletna przegroda strzałkowa tak ze jama stawu kolanowego podzielona jest na cztery części bezpośrednio lub pośrednio ze sobą połączone. Tę przegrodę strzałkową stanowi tzw. Ciało tłuszczowe podrzepkowe, złożone z trzech wypełnionych tłuszczem fałdów błony maziowej. Są to fałdy skrzydłowe które biegną zbieżnie ku dołowi z bocznego i przyśrodkowego brzegu pow. stawowej rzepki. Oraz fałd maziowy podrzepkowy, który zaczyna się wzdłuż linii łączącej oba fałdy skrzydłowe i biegnąc w płaszczyźnie strzałkowej dochodzi do przedniego brzegu dołu międzykłykciowego kości udowej. Uzupełnieniem przegrody są więzadła krzyżowe kolana.

WZMOCNIENIA

Więzadła stanowią wzmocnienia połączeń kości udowej i piszczelowej. Zapobiegają one nadmiernemu przegięciu do przodu oraz odchyleniom bocznym. Więzadła są to włókniste struktury w kształcie wstęg. Łączą kości lub chrząstki, wzmacniają torebki stawowe

Wzmocnienia stawu kolanowego to :

Więzadło rzepki - biegnie od rzepki jako część środkowa mięśnia czworogłowego uda i kończy się na guzowatości piszczeli

Więzadło krzyżowe przednie i tylne - leżą wewnątrz stawu, oddzielone są od jamy stawowej fałdem błony maziowej stanowią tylny odcinek przegrody strzałkowej stawu. Więzadła te rozpięte między polami międzykłykciowymi piszczeli a powierzchniami wewnętrznymi kłykci kości udowej biegną w ten sposób, że przednie zdąża od pola międzykłykciowego przedniego do tylnego odcinka kłykcia bocznego. Tylne zaś od dołu międzykłykciowego tylnego do przedniego odcinka kłykcia przyśrodkowego, krzyżując się od tyłu z więzadłem przedni.

Więzadło poboczne strzałkowe - biegnie od nadkłykcia bocznego kości udowej do głowy strzałki. Oddzielone jest od torebki tkanką tłuszczową.

Więzadło poboczne piszczelowe - biegnie od nadkłykcia przyśrodkowego kości udowej do przyśrodkowej powierzchni bliższego końca kości piszczelowej zrastając się z torebką stawowa i z obwodowym brzegiem łąkotki przyśrodkowej.

Więzadło podkolanowe skośnie - biegnie od okolicy kłykcia bocznego kości udowej skośnie ku dołowi i przyśrodkowo po tylnej ścianie torebki, w którą włókna jego częściowo przechodzą. Pozostałe włókna wnikają w powięź mięśnia podkolanowego a częściowo przechodzą w ścięgno mięśnia półbłoniastego

Więzadło poprzeczne kolana - leży z przodu jako połączenie wypukłych brzegów obu łąkotek.

ŁĄKOTKI - są to struktury zbudowane z tkanki chrzęstno - włóknistej. Występują pomiędzy powierzchniami stawowymi kości w niektórych stawach.. Pełnią funkcje amortyzatorów. Typowym stawem wyposażonym w łąkotki jest staw kolanowym. Często ulegają one uszkodzeniu ze względów na nadmierne obciążenia. Łąkotki często ulegaja rozerwaniu szczególnie podczas kombinacji ruchów zgięciowo - wyprostnych z ruchami obrotowymi.

RZEPKA - leży w ścięgnie mm czworogłowego uda. Rozróżnia się na niej pow. przednią i tylna oraz 3 brzegi - górny, przyśrodkowy i boczny. Pow. tylna składa się z 2 schodzących pod kątem pow. stawowych. Górny szeroki brzeg rzepki stanowi podstawę rzepki. Brzeg przyśrodkowy i boczny przechodzą w ostry zwrócony ku dołowi wierzchołek rzepki.

2.Mięśnie działające przy wydechu wysiłkowym:

m. skośny zewnętrzny brzucha

Początek- powierzchnia zewnętrzna żeber V-XII

Przyczep- warga zewnętrzna grzebienia kości biodrowej, więzadło pachwinowe, kresa biała

m. skośny wewnętrzny brzucha

Początek- powięź piersiowo-lędźwiowa, kresa pośrednia grzebienia kości biodrowej, 2/3 boczne więzadła pachwinowego

Przyczep- krawędzie dolne trzech dolnych żeber, kresa biała

m. poprzeczny brzucha

Początek- powierzchnie wewnętrzne chrząstek żebrowych VII_XII, wyrostki żebrowe kręgów lędźwiowych, warga wewnętrzna grzebienia kości żebrowej, boczna część więzadła pachwinowego

Przyczep- kresa biała

m. prosty brzucha

Początek- powierzchnia zewnętrzna chrząstek żebrowych V-VII, wyrostek mieczykowaty

Przyczep- gałąź górna kości łonowej, powierzchnia przednia spojenia łonowego

m. czworoboczny lędźwi

Początek- warga wewnętrzna grzebienia kości biodrowej, więzadło biodrowo- lędźwiowe

Przyczep- wyrostki żebrowe kręgów lędźwiowych I-IV, żebro XII

m. poprzeczny klatki piersiowej

Początek- powierzchnia tylna wyrostka mieczykowatego i dolnej części trzony mostka

Przyczep- granica kostno-chrząstkowa żeber II-VI

m. zębaty tylny dolny

Początek- wyrostki kolczyste dwu ostatnich kręgów piersiowych oraz dwu pierwszych lędźwiowych

Przyczep- krawędź dolna żeber IX-XII

m. podżebrowe

Początek- powierzchnia wewnętrzna dolnych żeber w okolicy kątów

Przyczep- krawędź górna drugiego lub trzeciego niżej leżącego żebra

m. najszerszy grzbietu

Początek- wyrostki kolczyste 7-12 kregu piersiowego, powięź piersiowo- lędźwiowa, grzebień biodrowy, 10-12 zebro, nie stale- dolny kąt łopatki

Przyczep- grzebień guzka mniejszego kości ramiennej

3. JELITO CIENKIE, JELITO GRUBE

JELITO CIENKIE - w jelicie cienkim ,wyróżnia się 3 odcinki

- dwunastnicę

- jelito czcze

- jelito kręta

Dwunastnica - ma ok. 30 cm długości. Odróżnia się w niej część górną , część zstępującą i część dolną. Górna część dwunastnicy zwana opuszką zaczyna się przy odźwierniku żołądka, na wysokości I kręgu lędźwiowego i biegnąc ku stronie prawej i ku tyłowi dochodzi do pęcherzyka żółciowego. W tym miejscu część górna przechodzi w część zstępującą, która poza okrężnicą biegnie ku dołowi. .

Część zstępująca na wysokości III kręgu lędźwiowego przechodzi w część dolną, biegnie początkowo poziomo ku stronie lewej, potem skośnie ku górze przechodzi ponad żyłą główną dolną i aortą brzuszną aż do lewego mięśnia lędźwiowo - udowego gdzie ostrym wcięciem dwunastniczo czczym przechodzi w jelito czcze. Na tylnej ścianie części zstępującej dwunastnicy występuje fałd podłużny błony śluzowej dwunastnicy na którego dolnym końcu tworzącym brodawkę większą dwunastnicy znajduje się wspólne ujście przewodu żółciowego wspólnego i przewodu trzustkowego. Powyżej brodawki większej znajduje się brodawka mniejsza, na której znajduje się ujście przewodu trzustkowego dodatkowego.

Jelito czcze - zaczyna się przy zgięciu dwunastniczo - czczym i dalej przechodzi w jelito kręte. Nie ma dokładnej granicy między jelitem czczym a jelitem krętym. Przyjmuje się, że 2/5 części górnej jelita cienkiego stanowi jelito czcze a pozostałą część jelito kręte. Jelito czcze i kręte leżą w całości wewnątrzewnowej przy czym krezka jelita cienkiego łącząca jelito z tylną częścią jamy brzusznej pozwala mu na duża ruchomość. Dzieki krezce jelito układa się w pętle , które zajmują przestrzeń między poszczególnymi odcinkami jelita grubego

JELITO GRUBE - dzieli się na 3 odcinki :

- jelito ślepe ( kątnica)

- okrężnica

- odbytnica

W okrężnicy wyróżnia się - okrężnicę wstępującą

- okrężnice poprzeczną

- okrężnicę zstępującą

- okrężnicę esowatą

Długość jelita grubego wynosi ok.150 cm Charakterystyczną cechą budowy ścian jelita grubego są tzw taśmy. Taśmami okrężnicy nazywa się silnie rozwinięte pasma podłużnych włókien błony mięśniowej. Taśmy jelita maja różne położenie w różnych odcinkach jelita. W okrężnicy wstępującej i zstępującej jedna taśma znajduje się na powierzchni przedniej jelita jako tzw. taśma swobodna, dwie pozostałe leżą z tyłu.

Ściągnięte taśmami ściany jelita tworzą fałdy wystające do jego wnętrza - fałdy półksiężycowate okrężnicy. Na powierzchniach zew jelita ślepego i okrężnicy w bruzdach leżą wypustki błony surowiczej , zwane przyczepkami sieciowymi i wypełnione tkanką tłuszczową.

Jelito ślepe - czyli kątnica ma ok. 7 cm długości. Leży w prawym dole biodrowym przy tylnej ścianie jamy brzuszne. Jelito ślepe w całości pokryte jest otrzewną i stąd jest ono ruchome. Położenie jelita bywa zmienne. Górną granice jelita ślepego stanowi płaszczyzna ujścia jelita krętego, które wnika do przyśrodkowej ściany jelita ślepego. Ujście jelita ślepego od wewnętrznej strony ograniczone jest zastawką krętniczo - kątniczą, która ma postać dwóch fałdów.

Na końcach fałdy łączą się wędzidełkiem zastawki krętnico - pątniczej przednim i tylnym. Poniżej ujścia jelita znajduje się okrągłe ujście wyrostka robaczkowego.

Wyrostek robaczkowy - ma długość ok. 8 cm. Jest cewkowatym uwypukleniem jelita ślepego o bardzo zmiennych wymiarach. Jelito ślepe ma w życiu płodowym kształt lejka, którego zwężony odcinek przechodzi w wyrostek woreczkowy. Przy prawidłowym położeniu wyrostek zwisa ku dołowi w kierunku miednicy mniejszej. Może zajmować róże położenie w kącie między jelitem ślepym a końcowym odcinkiem jelita krętego, lub też leży poza jelitem ślepym. Położenie wyrostka zależy od położenia jelita ślepego.

Okrężnica wstępująca - ma długość ok. 18 cm. Biegnie od talerza kości biodrowej prawego ku górze aż pod wątrobę, gdzie zgięciem okrężnicy przechodzi w okrężnicę poprzeczną. Okrężnica przeważnie przebiega w linii prostej a jej położenie zależy od umiejscowienia jelita ślepego.

Okrężnica poprzeczna - ma długość ok. 55 cm. Biegnie łukiem ku przodowi i dołowi ku stronie lewej, poniżej śledziony przechodzi w okrężnice zstępującą. Okrężnica poprzeczna łączy się za pomocą tylnej ściany jamy brzusznej, krezki okrężnicy poprzecznej oraz więzadła żołądkowo - okężniczego z krzywizną większą żołądka.

Okrężnica zstępująca - długość ok. 20 cm. Biegnie w dół od lewego zgięcia okrężnicy i kończy się na wysokości grzebienia kości biodrowej, przechodząc w okrężnicę esowatą.

Okrężnica esowata - umocowana krezką do ściany jamy brzusznej. Położenie i kształt zależą od długości okrężnicy, która wacha się w granicach 15-90cm.

Odbytnica - zaczyna się na wysokości III kręgu krzyżowego jako bezpośrednie przedłużenie okrężnicy esowatej. Kończy się otworem zwanym odbytem. Górny odcinek odbytnicy zwany częścią miedniczną biegnie wzdłuż przedniej pow kości krzyżowej i guzicznej i pukla się ku tyłowi - jest to zgięcie krzyżowe. Dolny odcinek odbytnicy, jest krótszy od górnego zwany jest kanałem odbytowym i przechodzi przez krocze tworząc zgięcie kroczowe.

Górna część odbytnicy tworzy kilka wygięć w płaszczyźnie czołowej a dolny odcinek stanowi tzw bańkę odbytnicy. Granicę pomiędzy częścią górną odbytnicy a kanałem odbytowym stanowi miejsce w którym odbytnica przebija przeponę miednicy. Odbyt jest podłużną szczeliną położoną głęboko pomiędzy pośladkami. Ośrodek kierujący wypróżnieniem znajduje się w części krzyżowej rdzenia kręgowego

ZESTAW XI

1.STAW SKOKOWO - GOLENIOWY

Staw skokowo-goleniowy

- pow. Stawowe: głowę stanowi bloczek kości skokowej, a panewkę powierzchnia stawowa dolna kości piszczelowej oraz powierzchnie stawowe kostki bocznej kości strzałkowej i przyśrodkowej kości piszczelowej.

- Torebka stawowa - przyczepia się do brzegów powierzchni stawowych wchodzących w skład stawu. Jest ona cienka i wiotka z przodu i z tyłu, a po bokach wzmocniona więzadłami: trójgraniastym, skokowo - strzałkowym i piętowo - strzałkowym.

Więzadła:

Więzadło trójgraniaste - czyli przyśrodkowe, odchodzi od kostki przyśrodkowej k. piszczelowej do podpórki kości piętowej, do kości skokowej i do kości łódkowatej.

Więzadło skokowo - strzałkowe przednie i tylne - odchodzą od kostki bocznej kości strzałkowej i biegną do szyjki kości skokowej ( przednie ) i do wyrostka tylnego tej kości ( tylne)

Więzadło piętowo - strzałkowe - rozpięte jest miedzy kostka boczną kości strzałkowej a powierzchnią boczną kości piętowej.

Ruchy: - zgięcie grzbietowe stopy

- zgięcie podeszwowe

2.Mięśnie działające przy wdechu wysiłkowym

m. pochyły przedni

Początek- wyrostki poprzeczne kręgów szyjnych III-IV

Przyczep- guzek m. pochyłego przedniego żebra I

m. pochyły środkowy

Początek- wyrostki poprzeczne wszystkich kręgów szyjnych

Przyczep- górna powierzchnia żebra I, ku tyłowi od przyczepu poprzedniego mięśnia

m. pochyły tylny

Początek- wyrostki poprzeczne kręgów szyjnych V-VII

Przyczep- powierzchnia zewnętrzna żebra II

m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy

Początek- powierzchnia przednia rękojeści mostka, część górna mostkowego końca obojczyka

Przyczep- wyrostek sutkowaty kości skroniowej przyległa do niej część kresy karkowej górnej kości potylicznej

m. zębaty tylny górny

Początek- wyrostki kolczyste kręgów szyjnych VI i VII oraz kręgów piersiowy I i II

Przyczep- zewnętrzne powierzchnie żeber II-V bocznie od kąta

m. piersiowy mniejszy

Początek- 3-5 żebro

Przyczep- wyrostek kruczy łopatki

m. Podobojczykowy

Początek- 1 żebro na granicy kostno chrzęstnej

Przyczep- dolna powierzchnia barkowego końca obojczyka

m. zębaty przedni

Początek- 1-9 żebro, powierzchnia zewnętrzna

Przyczep- brzeg przyśrodkowy łopatki

m. czworoboczny grzbietu,

Początek- guzowatość potyliczna zewnętrzna, wiązadło karkowe i nadkolcowe, wyrostki kolczyste wszystkich kręgów piersiowych

Przyczep- koniec barkowy obojczyka, wyrostek barkowy łopatki, grzebień łopatki

m. równoległoboczny

Początek- wyrostki kolczyste 6-7 kręgu szyjnego, 1-4 kręgu piersiowego, więzadło karkowe

Przyczep- brzeg przyśrodkowy łopatki

m. dźwigacz łopatki

Początek- wyrostki poprzeczne 1-4 kręgu szyjnego

Przyczep- kąt górny łopatki

m. prostownik grzbietu

Początek- powierzchnia grzbietowa kości krzyżowej, wyrostki kolczaste kręgów lędźwiowych lędźwiowych dolnych piersiowych. Liczne początki na wyrostkach poprzecznych kręgów piersiowych piersiowych szyjnych oraz na kątach żeber

Przyczep- liczne przyczepy na kątach żeber, wyrostkach poprzecznych i kolczytstych kręgów lędźwiowych, piersiowych piersiowych szyjnych, wyrostek sutkowaty kości skroniowej, łuska kości potylicznej.

1.stanowi właściwą mięśniówkę grzbietu

2.tworzy ją grupa głęboka mm.grzbietu

3.biegnie od miednicy do głowy

4.w skład tego mięśnia wchodzą pasma mięśniowe boczne i przyśrodkowe

5.mm.powierzchowne tworzą brzuśce długie o przebiegu podłużnym

6.głębokie składają się z brzuśców krótkich ułożonych ukośnie lub poprzecznie

7.długie brzuśce pasma bocznego i przyśrodkowego są właściwymi mm.prostującymi kręgosłup, średnio długie np. m.półkolcowy i m.wielodzielny mają przebieg ukośny do kręgosłupa i w zależności od tego działają jedno lub obustronnie, prostują kręgosłup lub zginają w bok, najkrótsze zależnie od położenia

• skręcają kręgosłup np. mm.skręcające długie i krótkie

• prostują np. mm.miedzykolcowe

• zginają bocznie np.. mm.międzypoprzeczne przy działaniu jednostronnym, a prostują kręgosłup przy skurczu obustronnym

8.m.prostownik grzbietu bierze udział we wszystkich ruchach tułowia z wyjątkiem zginania do przodu

9.jego antagonistami są mm.brzucha głównie m.prosty brzucha

m. najszerszy grzbietu

Początek- wyrostki kolczyste sześciu dolnych kręgów piersiowych i wszystkich lędźwiowych, grzebień krzyżowy pośrodkowy k.krzyżowej, powierzchnia zewnętrzna czterech dolnych żeber, dolny kąt łopatki

Przyczep- grzebień guzka mniejszego kości ramiennej

m. piersiowy większy

Początek- część obojczykowa- przyśrodkowa połowa obojczyka

część mostkowo-żebrowa- mostek, 2-7(6) zebro

część brzuszna- blaszka przednia pochewki m. prostego brzucha

Przyczep- grzebień guzka większego kości ramiennej

3. ŚRÓDMÓZGOWIE

Jest to najmniej rozbudowana część mózgowia. Leży miedzy przodomózgowiem a tyłomózgowiem, widoczne na podstawie mózgowia. Łączy międzymózgowie z mostem i móżdżkiem.

Wyróżniamy w nim część podstawną i grzbietową ( stanowi blaszka pokrywy czyli blaszka czworaczna, ramiona wzgórków, trójkąt wstęgi). Powierzchnię podstawną stanowią konary mózgu biegnące rozbieżnie od mostu ku przodowi. Między konarami mózgu znajduje się dół międzykonarowy.

Konary mózgu dzielą się na: pokrywę mózgu oraz odnogę mózgu boczną i przyśrodkową.

Granicę między pokrywą a konarami stanowi wodociąg mózgu, który jest odpowiednikiem kanału środkowego rdzenia. Łączy komorę IV tyłomózgowia z komorą III międzymózgowia.

Czynność Śródmózgowia:

Pod wzgórkami górnymi blaszki pokrywy znajduje się skupienie komórek nerwowych zwanych jądrem czerwiennym będącym bardzo ważnym ośrodkiem regulującym napięcie mięśniowe.

Po operacyjnym wyłączeniu wpływu jąder czerwiennych na rdzeń przedłużony następuje zwiększony skurcz mięśni decydujących o wyprostowanej postawie ciała. Kończyny są usztywnione a głowa odgięta do tyłu.

ZESTAW XII

1. STAW KRZYŻOWO - BIODROWY

Pow. Stawowe:

uchowata powierzchnia stawowa trzonu kości biodrowej

uchowata powierzchnia stawowa bocznej części kości krzyżowej

=> Torebka stawowa: krótka i silnie napięta; jama stawowa ma charakter wąskiej szczeliny

=> Więzadła:

biodrowo - lędźwiowe - od wyrostków poprzecznych L_4-5 i dochodzi dwoma pasmami do grzebienia k. biodrowej i do podstawy k. krzyżowej

krzyżowo - biodrowe brzuszne i grzbietowe - występuje na tylnej i przedniej stronie stawu w postaci pasm poprzecznych i skośnych łączących k. biodrową z k. krzyżową.

biodrowe międzykostne - przykryte przez więzadła krzyżowo - grzbietowe i zrośnięte z nimi, przebiegają jako krótkie, mocne pasma pomiędzy guzowatością krzyżową a biodrową.

krzyżowo - guzowe - zaczyna się długim przyczepem, ciągnącym się od dwóch górnych kr. guzicznych wzdłuż bocznej krawędzi k. krzyżowej aż do kolca biodrowego tylnego górnego, a kończy się na guzie kulszowym.

krzyżowo - kolcowe - zaczyna się na górnych kr. guzicznych i na krawędzi bocznej dolnej części krzyżowej, a kończy się na kolcu kulszowym.

=> Ruchy w tym stawie są nieznaczne

2. Mięśnie przy ruchu zginania z bok w odcinku szyjnym kręgosłupa;

Zginanie w bok

(skurcz jednostronny);

mm. pochyłe

m. pochyły przedni

Początek- wyrostki poprzeczne kręgów szyjnych III-IV

Przyczep- guzek m. pochyłego przedniego żebra I

m. pochyły środkowy

Początek- wyrostki poprzeczne wszystkich kręgów szyjnych

Przyczep- górna powierzchnia żebra I, ku tyłowi od przyczepu poprzedniego mięśnia

m. pochyły tylny

Początek- wyrostki poprzeczne kręgów szyjnych V-VII

Przyczep- powierzchnia zewnętrzna żebra II

m. płatowaty

m. płatowy głowy i szyi

Początek- wyrostki kolczyste kręgu szyjnego II do kręgu piersiowego V lub VI

Przyczep- wyrostki poprzeczne kręgów szyjnych I-III, kresa karkowa, wyrostek sutkowaty kości skroniowej

m. długi szyi

a. pasmo przyśrodkowe, podłużne

Początek- trzony kręgów piersiowych I-III oraz szyjnych V-VII

Przyczep- trzony kręgów szyjnych I-III

b. pasmo boczne, skośne górne

Początek- wyrostki poprzeczne kręgów szyjnych III-VI

Przyczep- guzek przedni kręgu szczytowego, trzon kręgu obrotowego

c. pasmo boczne, skośne dolne

Początek- trzony kręgów piersiowych III-I

Przyczep- wyrostki poprzeczne kręgów szyjnych VI-VII

m. płatowy głowy i szyi

Początek- wyrostki kolczyste kręgu szyjnego III do kręgu piersiowego VI

Przyczep- wyrostki poprzeczne kręgów szyjnych I-III, kresa karkowa, wyrostek sutkowaty kości skroniowej

m. mostkowo-obojczykowo-sutkowaty

Początek- powierzchnia przednia rękojeści mostka, część górna mostkowego końca obojczyka

Przyczep- wyrostek sutkowaty kości skroniowej przyległa do niej część kresy karkowej górnej kości potylicznej

m. prostownik grzbietu

Początek- powierzchnia grzbietowa kości krzyżowej, wyrostki kolczaste kręgów lędźwiowych lędźwiowych dolnych piersiowych. Liczne początki na wyrostkach poprzecznych kręgów piersiowych piersiowych szyjnych oraz na kątach żeber

Przyczep- liczne przyczepy na kątach żeber, wyrostkach poprzecznych i kolczytstych kręgów lędźwiowych, piersiowych piersiowych szyjnych, wyrostek sutkowaty kości skroniowej, łuska kości potylicznej.

1. stanowi właściwą mięśniówkę grzbietu

2. tworzy ją grupa głęboka mm.grzbietu

3. biegnie od miednicy do głowy

4. w skład tego mięśnia wchodzą pasma mięśniowe boczne i przyśrodkowe

5. mm.powierzchowne tworzą brzuśce długie o przebiegu podłużnym

6. głębokie składają się z brzuśców krótkich ułożonych ukośnie lub poprzecznie

7. długie brzuśce pasma bocznego i przyśrodkowego są właściwymi mm.prostującymi kręgosłup, średnio długie np. m.półkolcowy i m.wielodzielny mają przebieg ukośny do kręgosłupa i w zależności od tego działają jedno lub obustronnie, prostują kręgosłup lub zginają w bok, najkrótsze zależnie od położenia

• skręcają kręgosłup np. mm.skręcające długie i krótkie

• prostują np. mm.miedzykolcowe

• zginają bocznie np.. mm.międzypoprzeczne przy działaniu jednostronnym, a prostują kręgosłup przy skurczu obustronnym

8. m.prostownik grzbietu bierze udział we wszystkich ruchach tułowia z wyjątkiem zginania do przodu

9. jego antagonistami są mm.brzucha głównie m.prosty brzucha

m. dźwigacz łopatki

Początek- wyrostki poprzeczne 1-4 kręgu szyjnego

Przyczep- kąt górny łopatki

3. PRZEWÓD PIERSIOWY, SLEDZIONA

PRZEWÓD PIERSIOWY:

Jest to główne naczynie chłonne. Jego przebiegu wyróżnia się cz. brzuszną, cz. piersiową i cz. szyjną.

- przewód piersiowy rozpoczyna się zbiornikiem mleczu w jamie brzusznej na wys. Th12 - L2 z połączenia pni lędźwiowych prawego i lewego oraz pni jelitowych

- z jamy brzusznej przechodzi przez przeponę do klatki piersiowej przez rozwór aortowy; w rozworze aortowym biegnie na prawo od aorty i dostaje się do śródpiersia

- następnie biegnie po prawej stronie kręgosłupa między aortą, a ż. Nieparzystą za przełykiem

- krzyżuje od przodu TT. Międzyżebrowe prawe poniżej rozdwojenia tchawicy sąsiaduje z opłucną ścienną po prawej stronie.

- Na wys. Th5 przechodzi na prawą stronę łuku aorty

- powyżej łuku aorty biegnie przyśrodkowo od t. podobojczykowej lewej

- w końcowym odcinku biegnie przed t. kręgową a za ż. Szyjną wew.

- na szyi biegnie po mm. długich kręgosłupa

- uchodzi do kąta żylnego lewego

Przewód piersiowy zbiera chłonkę z:

- klatki piersiowej

- narządów i ścian jamy brzusznej

- miednicy

- kończyn dolnych

- lewej połowy głowy i szyi

- lewej kończyny górnej

Dopływy przewodu piersiowego:

-pnie chłonne lędźwiowy prawy i lewy; zbiera chłonkę z kończyn dolnych i miednicy

-pnie jelitowe; zbierają chłonkę z narządów przewodu pokarmowego

pień szyjny lewy; zbiera chłonkę z narządów lewej połowy głowy i szyi

-pień podobojczykowy lewy; zbiera chłonkę z lewej kończyny górnej

-pnie sródpiersiowe lewe; zbierają chłonkę z narządów klatki piersiowej

ŚLEDZIONA

Jest największym narządem układu chłonnego, na jej kształt wpływają sąsiadujące z nią narządy.

- wyróżnia się w niej gładką i wypukłą pow. Przeponową oraz położone od strony jamy brzusznej pow. Żołądkową, nerkową i okrężnicą

- między pow. Nerkową a żołądkową znajduje się wnęka śledziony, przez którą wnika do narządu t. śledzionowa, a wychodzi kilka gałęzi żylnych łączących się w ż. Śledzionową

Położenie =>śledziona leży w podżebrzu lewym, pod łukiem żebrowym między żebrem IX a XI. Przylega do: przepony, żołądka - z przodu, nerki lewej - z tyłu, okrężnicy - końcem przednim i ogona trzustki.

Budowa => śledziona otoczona jest torebką łącznotkankową (wysyła ona przegrody do miąższu śledziony dzieląc go na nieregularne zraziki)

- zarówno w torebce jak i prze grodach łącznotkankowych znajdują się włókna mięśniowe gładkie uniemożliwiające kurczenie się śledziony

- w miąższu śledziony znajdują się grudki śledzionowe będące ośrodkiem rozmnażania limfocytów

- przez każdą grudkę przechodzi tętniczka rozpadająca się na drobne naczynia zwane pędzelkami

- pędzelki otwierają się do rozszerzonych naczyń włosowatych żylnych zwanych zatokami.

- ściany zatok zbudowane są z komórek o wydłużonych jądrach w kształcie pręcików

- zatoki śledzionowe łączą się w żyły, które łączą się w ż. Śledzionową.

Miazga śledziony składa się z miazgi czerwonej i miazgi białej.

Miazga czerwona - stanowi główną masę miąższu śledziony. Zbudowana jest z tkanki łącznej siateczkowatej wzmocnionej włóknami srebrochłonnymi, oraz ze wszystkich elementów morfologicznych krwi. Zawiera również makrofagi i komórki plazmatyczne. Naczynia krwionośne włosowate będące ostatecznym rozgałęzieniem tętnicy śledzionowej są otwarte i krew wpływa do miąższu śledziony i stąd nazwa miazgi czerwonej. W miazdze czerwonej wychwytywane są i następnie fagocytowane słabsze biologicznie lub zużyte krwinki, głównie krwinki czerwone, dlatego śledziona nosi nazwę „cmentarzyska” krwinek czerwonych. W śledzionie dochodzi do podziału krwinek czerwonych na zdolne do pełnienia swojej funkcji i na zużyte. Hemoglobina pochodząca z rozpadłych erytrocytów dostaje się do wątroby, gdzie tworzą się barwniki żółciowe. Wyzwolone z hemoglobiny żelazo dostaje się za pośrednictwem krwi do szpiku kostnego i służy do budowy erytrocytów.

Z miazgi czerwonej śledziony krew wraca do ogólnego obiegu, dzięki temu, że śródbłonek zatokowych naczyń krwionośnych znajdujących się w miazdze śledziony nie jest ciągły i zawiera liczne stałe stwory, przez które przechodzi do światła naczyń zdolne do życia krwinki oraz osocze krwi.

Miazga biała - tworzą ją wszystkie występujące tu bardzo licznie grudki chłonne. Śledziona jest również narządem krwiotwórczym i obronnym. Powstają w niej limfocyty B. W obrębie grudek śledzionowych odbywa się rozmnażanie limfocytów. Młodsze postacie limfocytów leżą bliżej środka grudki.

Funkcje śledziony:

- wytwarzanie w życiu płodowym wszystkich krwinek w życiu pozapłodowym tylko limfocytów i monocytów

- fagocytoza i niszczenie zużytych erytrocytów, krwinek białych i trombocytów

- fagocytoza ciał obcych, które przedostały się do krwi

- współdziałanie w wytwarzaniu bilirubiny

- udział w odpowiedzi immunologicznej

- magazynowanie krwi z krwinek

Śledziona odgrywa ważną rolę w układzie:

- krwionośnym

- immunologicznym

- pokarmowym - poprzez dostarczenie wątrobie barwników niezbędnych do wytwarzania żółci.

Tak więc w śledzionie z jednej strony przebiega rozpadanie się starych krwinek, a z drugiej powstawanie nowych elementów krwi.

Przy małym zapotrzebowaniu cz. krwi zostaje wyłączona z krwioobiegu i magazynowana w różnych narządach. Śledziona magazynuje krew, a w chwilach dużego zapotrzebowania kurczy się, wyrzucając ją do naczyń, co daje się czasami odczuć jako kłujący ból w podżebrzu lewym

ZESTAW XIII

1. STAW KOLANOWY

Powierzchnie stawowe stawu kolanowego to :

- pow. stawowe na obu kłykciach kości udowej ( przyśrodkowym i bocznym )

- powierzchnie stawowe na obu kłykciach kości piszczelowej ( bocznym i przyśrodkowym) oddzielone od siebie wyniosłością międzykłykciową

W budowie stawu kolanowego udział bierze rzepka która z przodu uzupełnia panewkę stawu i która przy wyprostowanym kolanie styka się częściowo swą powierzchnią stawową z powierzchnią stawową dla rzepki na kości udowej. Przy zgiętym kolanie rzepka cofa się ku dołowi unieruchamiając się pomiędzy oboma kłykciami kości udowej.

TOREBKA STAWOWA

W stawie kolanowym właściwą torebkę stawowa tworzy błona maziowa gdyż błona włóknista znajduje się tylko z tyłu i po bokach stawu. Z przodu torebkę zastępuje ścięgno mięśnia czworogłowego uda. W obrębie torebki stawowej pomiędzy kością udową a kością piszczelową znajdują się dwie chrząstki śródstawowe zwane łąkotkami. Łąkotki swym obwodem zrastają się z torebką i dzielą obwodowy odcinek jamy stawowej na dwie części : górną i dolną. Górna powierzchnie łąkotek są wklęsłe dolne zaś bardziej płaskie. na przekroju pionowym każda z łąkotek ma postać klina zwróconego podstawą do obwodu, wierzchołkiem zaś do środka stawu.

Łąkotka boczna tworząca małe prawie zamknięte koło przyczepia się z przodu przed guzkiem międzykłykciowym boczny, z tyłu zaś częściowo do guzka międzykłykciowego bocznego częściowo do przyśrodkowego.

Łąkotka przyśrodkowa jest dłuższa, szersza i słabiej zakrzywiona. Zaczyna się przed polem międzykłykciowym przednim i dochodzi do pola międzykłykciowego tylnego.

Oprócz łąkotek które dzielą jamę stawu kolanowego na dwie części i stanowią poprzeczna niekompletną przegrodę jamy stawowej. Występuje w niej jeszcze niekompletna przegroda strzałkowa tak ze jama stawu kolanowego podzielona jest na cztery części bezpośrednio lub pośrednio ze sobą połączone. Tę przegrodę strzałkową stanowi tzw. Ciało tłuszczowe podrzepkowe, złożone z trzech wypełnionych tłuszczem fałdów błony maziowej. Są to fałdy skrzydłowe które biegną zbieżnie ku dołowi z bocznego i przyśrodkowego brzegu pow. stawowej rzepki. Oraz fałd maziowy podrzepkowy, który zaczyna się wzdłuż linii łączącej oba fałdy skrzydłowe i biegnąc w płaszczyźnie strzałkowej dochodzi do przedniego brzegu dołu międzykłykciowego kości udowej. Uzupełnieniem przegrody są więzadła krzyżowe kolana.

WZMOCNIENIA

Więzadła stanowią wzmocnienia połączeń kości udowej i piszczelowej. Zapobiegają one nadmiernemu przegięciu do przodu oraz odchyleniom bocznym. Więzadła są to włókniste struktury w kształcie wstęg. Łączą kości lub chrząstki, wzmacniają torebki stawowe

Wzmocnienia stawu kolanowego to :

Więzadło rzepki - biegnie od rzepki jako cześć środkowa mięśnia czworogłowego uda i kończy się na guzowatości piszczeli

Więzadło krzyżowe przednie i tylne - leżą wewnątrz stawu, oddzielone są od jamy stawowej fałdem błony maziowej stanowią tylny odcinek przegrody strzałkowej stawu. Więzadła te rozpięte między polami międzykłykciowymi piszczeli a powierzchniami wewnętrznymi kłykci kości udowej biegną w ten sposób, że przednie zdąża od pola międzykłykciowego przedniego do tylnego odcinka kłykcia bocznego. Tylne zaś od dołu międzykłykciowego tylnego do przedniego odcinka kłykcia przyśrodkowego, krzyżując się od tyłu z więzadłem przedni.

Więzadło poboczne strzałkowe - biegnie od nadkłykcia bocznego kości udowej do głowy strzałki. Oddzielone jest od torebki tkanką tłuszczową.

Więzadło poboczne piszczelowe - biegnie od nadkłykcia przyśrodkowego kości udowej do przyśrodkowej powierzchni bliższego końca kości piszczelowej zrastając się z torebką stawowa i z obwodowym brzegiem łąkotki przyśrodkowej.

Więzadło podkolanowe skośnie - biegnie od okolicy kłykcia bocznego kości udowej skośnie ku dołowi i przyśrodkowo po tylnej ścianie torebki, w którą włókna jego częściowo przechodzą. Pozostałe włókna wnikają w powięź mięśnia podkolanowego a częściowo przechodzą w ścięgno mięśnia półbłoniastego

Więzadło poprzeczne kolana - leży z przodu jako połączenie wypukłych brzegów obu łąkotek.

ŁĄKOTKI - są to struktury zbudowane z tkanki chrzęstno - włóknistej. Występują pomiędzy powierzchniami stawowymi kości w niektórych stawach.. Pełnią funkcje amortyzatorów. Typowym stawem wyposażonym w łąkotki jest staw kolanowym. Często ulegają one uszkodzeniu ze względów na nadmierne obciążenia. Łąkotki często ulegają rozerwaniu szczególnie podczas kombinacji ruchów zgięciowo - wyprostnych z ruchami obrotowymi.

RZEPKA - leży w ścięgnie mm czworogłowego uda. Rozróżnia się na niej pow. przednią i tylna oraz 3 brzegi - górny, przyśrodkowy i boczny. Pow. tylna składa się z 2 schodzących pod kątem pow. stawowych. Górny szeroki brzeg rzepki stanowi podstawę rzepki. Brzeg przyśrodkowy i boczny przechodzą w ostry zwrócony ku dołowi wierzchołek rzepki.

2. Staw ramienny:

ZGINANIE DO TYŁU

m. naramienny, część grzbietowa

Początek- boczna 1/3 obojczyka, wyrostek barkowy łopatki, grzebień łopatki

Przyczep- guzowatość naramienna kości ramiennej

m. najszerszy grzbietu

Początek- wyrostki kolczyste 7-12 kregu piersiowego, powięź piersiowo- lędźwiowa, grzebień biodrowy, 10-12 zebro, nie stale- dolny kąt łopatki

Przyczep- grzebień guzka mniejszego kości ramiennej

m. obły większy

Początek- dolny kąt łopatki

Przyczep- grzebień guzka mniejszego kości ramiennej

m. trójgłowy ramienia, głowa długa

Początek- głowa długa- guzek panewkowy łopatki

głowa przyśrodkowa- tylna powierzchnia kości ramiennej poniżej bruzdy n.

promieniowego, przegroda międzymięśniowa przyśrodkowa

głowa boczna- tylna powierzchnia kości ramiennej powyżej bruzdy n.

promieniowego

Przyczep- wyrostek łokciowy kości łokciowej

NAWRACANIE

m. naramienny, część obojczykowa

m. podłopatkowy

Początek- powierzchnia żebrowa łopatki

Przyczep- guzek mniejszy kości ramiennej

m. najszerszy grzbietu

m. kruczo-ramienny

Początek- wyrostek kruczy łopatki

Przyczep- trzon kości ramiennej, przyśrodkowo od m. Naramiennego

m. obły większy

m. piersiowy większy

Początek- część obojczykowa- przyśrodkowa połowa obojczyka

część mostkowo-żebrowa- mostek, 2-7(6) zebro

część brzuszna- blaszka przednia pochewki m. prostego brzucha

Przyczep- grzebień guzka większego kości ramiennej

3. PŁUCA, OPŁUCNA (podział, zachyłki, rola zachyłków)

PŁUCA

Płuca są narządem parzystym. Zajmują boczne przestrzenie w jamie klatki piersiowej.

W płucu wyróżnia się- podstawę

- szczyt leżący częściowo w obrębie szyi

Płuco posiada trzy powierzchnie:

- żebrową

- śródpiersiową

- przeponową

Na powierzchni śródpiersiowej znajduje się wnęka płuca, przez którą wchodzą lub wychodzą twory tworzące korzeń płuca.

Do płuca wchodzą:

- oskrzela główne

- tętnica płucna

- gałęzie oskrzelowe

- nerwy splotu szyjnego

- naczynia chłonne

Z płuca wychodzą:

- żyły płucne

- żyły oskrzelowe

W płucu wyróżnia się: - brzeg przedni ( w lewym płucu znajduje się tu wcięcie piersiowe_

- brzeg dolny

=> płuco prawe podzielone jest szczeliną poziomą i szczeliną skośną na trzy płaty:

- górny

- środkowy

- dolny

=> płuco lewe podzielone jest szczeliną skośną na dwa płaty:

- górny

- dolny

Płaty płuc dzielą się na mniejsze jednostki morfologiczno - czynnościowe zwane segmentami oskrzelowo - płucnymi ( mają one kształt stożka wierzchołkiem zwróconego w kierunku wnęki płuca).

Każdy segment posiada własne oskrzele i odrębne naczynia. Zbudowany jest z płacików płucnych, które są zbudowane z gronek płucnych.

W płucu wyróżnia się krążenie:

Czynnościowe - jest jednocześnie krążeniem małym. Pochodzi o tętnicy płucnej

Odżywcze - pochodzi od gałęzi oskrzelowych odchodzących od aorty piersiowej

OPŁUCNA

Opłucna dzieli się na:

Opłucną ścienną - dzieli się ona na opłucną przeponową, która pokrywa przeponę, opłucną żebrową i opłucną śródpiersiową biegnącą od mostka do kręgosłupa.

Przylega do: wewnętrznej powierzchni ścian klatki piersiowej, narządów śródpiersia i przepony.

Opłucną trzewną - przylega ona do płuc wnikając w każdą szczelinę

Przejście jednej opłucnej w drugą tworzy zachyłki opłucnej. Zachyłki opłucnej są to dodatkowe przestrzenie oddechowe, przy wdechu wślizgują się do nic płuca zwiększając swoją objętość.

Występują zachyłki:

Żebrowo - przeponowy - zaznacza się przy przejściu opłucnej żebrowej w opłucną przeponową

Żebrowo - śródpiersiowy przedni i tylny - z przodu jest bardzo ostry natomiast z tyłu ma kształt łukowaty. Znajduje się on w miejscu przejścia opłucnej sródpiersiowej w opłucną żebrową.

Przeponowo - śródpiersiowy - znajduje się w miejscu przejścia opłucnej przeponowej w opłucną sródpiersiową.

ZESTAW XIV

1. STAW BIODROWY

- Powierzchnie stawowe:

Powierzchnia stawowa głowy k. udowej. Panewka k. miednicznej (pogłębia ją obrąbek panewkowy - otacza on brzeg panewki i przebiegający na kształt mostu nad wcięciem panewki jako tzw. Więzadło poprzeczne panewki)

- Torebka stawowa - jest mocna i silnie napięta, przyczepia się na k. miednicznej (w miejscu gdzie obrąbek panewkowy łączy się z kostnym brzegiem panewki). - Więzadła:

+ biodrowo - udowe - przedni dolny kolec k. biodrowej i brzeg panewki, kończy się wachlarzowato na kresie międzykrętarzowej.

+ łonowo - udowe - między górną gałęzią k. łonowej, a krętarzem mniejszym

+ kulszowo - udowe - zaczyna się na trzonie k. kulszowej, biegnie skośnie ku górze i bocznie tworzy warstwę okrężną torebki, przy czym częściowo tylko dochodzi do przedniego brzegu krętarza większego

+ warstwa okrężna - otrzymuje włókna od wszystkich wyżej wymienionych więzadeł i biegnie okrężnie w błonie włóknistej torebki.

- Ruchy: prostowanie, zginanie, odwodzenie, przywodzenie

obrót: na zewnątrz i do wewnątrz

2.Staw promieniowo- łokciowy bliższy i dalszy:

ODWRACANIE

m. dwugłowy ramienia

Początek- głowa długa- guzek nadpanewkowy łopatki

głowa krótka- wyrostek kruczy łopatki

Przyczep- guzowatość kości promieniowej

m. odwracacz przedramienia

Początek- nadkłykieć boczny kości ramiennej, promieniowa strona końca bliższego kości łokciowej, więzadło obrączkowe, więzadło poboczne promieniowe

Przyczep- powierzchnia tylna, boczna i przednia 1/3 części górnej promieniowej

m. ramienno-promieniowy

Początek- brzeg boczny kości ramiennej, przegroda międzymięśniowa boczna

Przyczep- wyrostek rylcowaty kości promieniowej

m. prostownik długi kciuka

Początek- tylna powierzchnia kości łokciowej, błona międzykostna

Przyczep- podstawa dalszego paliczka

m. prostownik krótki kciuka

Początek- powierzchnia tylna kości promieniowej, błona międzykostna

Przyczep- podstawa paliczka bliższego

m. odwodziciel długi kciuka

Początek- powierzchnia tylna kości promieniowej i kości łokciowej, błona międzykostna

Przyczep- podstawa kości śródręcza I

m. prostownik palca wskazującego( wskaziciela)

Początek- część dalsza powierzchni tylnej kości łokciowej, błona międzykostna

Przyczep- rozcięgno grzbietowe palca wskazującego, razem ze ścięgnem dla wskaziciela prostownika palców

3. JAMA KRTANI

Jama krtani składa się z: przedsionka krtani ( piętro górne), jamy pośredniej czyli głośni ( piętro środkowe) i z jamy podgłośniowej (piętro dolne)

- przedsionek krtani - biegnie od wejścia do krtani do fałdów przedsionkowych. Rozpoczyna się otworem zwanym wejściem do krtani ( stanowi granicę z dolną częścią gardła). Otwór ten znajduje się w tylno-górnej cz. przedsionka i ograniczony jest:

U góry i przodu górnym brzegiem nagłośni

Z boków dwoma symetrycznymi fałdami błony śluzowej, które biegną od nagłośni do wierzchołków chrząstek nalewkowatych i nosi nazwę fałdu nalewkowo - nagłośniowego.

Z tyłu i dołu wcięciem błony śluzowej - wcięciem międzynalewkowym.

- jama pośrednia czyli głośnia - biegnie od fałdów przedsionkowych do fałdów głosowych. Jest to najwęższa część jamy krtani. W części tej wytwarzane są dźwięki. Składa się z parzystego fałdu głosowego i szpary głośni.

Szpara głośni - tylny odcinek leży między wyrostkami głosowymi chrząstek nalewkowatych i nosi nazwę części międzychrząstkowej szpary głośni. Przedni znajduje się między brzegami fałdów głosowych i nosi nazwę części międzybłoniastej szpary głośni.

Fałdy głosowe - stanowią górne, wolne brzegi blaszek łącznotkankowych, które przyczepiają się u dołu do górnego brzegu chrząstki pierścieniowatej, a z przodu przechodzą w więzadło pierścienno-tarczowe, tworząc w całości tzw. Stożek sprężysty krtani, który stanowi ściany rozszerzającej się stopniowo jamy podgłośniowej.

- jama podgłośniowa - rozciąga się od fałdów głosowych do przejścia krtani w tchawicę.

ZESTAW XV

1. STAW RAMIENNY

- Powierzchnie stawowe:

Powierzchnia stawowa głowy k. ramiennej - stanowi prawie połowę powierzchni kuli

Wydrążenie stawowe łopatki - pogłębione zbudowanym z chrząstki włóknistej obrąbkiem stawowym, który przyrasta do jego krawędzi.

- Torebka stawowa - Staw ramienny otacza luźna torebka stawowa zbudowana z tkanki włóknistej. Torebka wysłana jest błoną maziową pokrywającą wszystkie wewnętrzne powierzchnie stawu oprócz tych, które pokryte są chrząstką stawową.

- Więzadła:

+ Kruczo - ramienne - biegnie od podstawy wyrostka kruczego łopatki do obu guzków k. ramiennej.

- Ruchy ( jest to staw kulisty wolny):

- odwodzenie i przywodzenie ramienia

- zginanie i prostowanie ( wznoszenie ramienia do przodu i ku tyłowi)

- obwodzenie ( połączenie zginania i prostowania z odwodzeniem i przywodzeniem)

- obrót do zewnątrz i wewnątrz (nawracanie ramienia i odwracanie ramienia)

- opuszczanie w dół

- ruch obrotowy na zewnątrz i do wewnątrz

2.mięsnie działające na odcinek lędźwiowy i piersiowy przy ruchu zginania do przodu i do tyłu:

Zginanie do przodu

(skurcz obustronny);

m. prosty brzucha

Początek- powierzchnia zewnętrzna chrząstek żebrowych V-VII, wyrostek mieczykowaty

Przyczep- gałąź górna kości łonowej, powierzchnia przednia spojenia łonowego

m. skośny zewnętrzny brzucha

Początek- powierzchnia zewnętrzna żeber V-XII

Przyczep- warga zewnętrzna grzebienia kości biodrowej, więzadło pachwinowe, kresa biała

m. skośny wewnętrzny brzucha

Początek- powięź piersiowo-lędźwiowa, kresa pośrednia grzebienia kości biodrowej, 2/3 boczne więzadła pachwinowego

Przyczep- krawędzie dolne trzech dolnych żeber, kresa biała

m. lędźwiowy większy

Początek- trzony kręgów 12 piersiowego i 1-4 lędźwiowego, 12 żebro oraz wyrostki żebrowe pięciu kręgów lędźwiowych

Przyczep- krętarz mniejszy kości udowej

Zginanie do tyłu

(skurcz obustronny)

m. prostownik grzbietu

Początek- powierzchnia grzbietowa kości krzyżowej, wyrostki kolczaste kręgów lędźwiowych lędźwiowych dolnych piersiowych. Liczne początki na wyrostkach poprzecznych kręgów piersiowych piersiowych szyjnych oraz na kątach żeber

Przyczep- liczne przyczepy na kątach żeber, wyrostkach poprzecznych i kolczytstych kręgów lędźwiowych, piersiowych piersiowych szyjnych, wyrostek sutkowaty kości skroniowej, łuska kości potylicznej.

1.stanowi właściwą mięśniówkę grzbietu

2.tworzy ją grupa głęboka mm.grzbietu

3.biegnie od miednicy do głowy

4.w skład tego mięśnia wchodzą pasma mięśniowe boczne i przyśrodkowe

5.mm.powierzchowne tworzą brzuśce długie o przebiegu podłużnym

6.głębokie składają się z brzuśców krótkich ułożonych ukośnie lub poprzecznie

7.długie brzuśce pasma bocznego i przyśrodkowego są właściwymi mm.prostującymi kręgosłup, średnio długie np. m.półkolcowy i m.wielodzielny mają przebieg ukośny do kręgosłupa i w zależności od tego działają jedno lub obustronnie, prostują kręgosłup lub zginają w bok, najkrótsze zależnie od położenia

• skręcają kręgosłup np. mm.skręcające długie i krótkie

• prostują np. mm.miedzykolcowe

• zginają bocznie np.. mm.międzypoprzeczne przy działaniu jednostronnym, a prostują kręgosłup przy skurczu obustronnym

8. m.prostownik grzbietu bierze udział we wszystkich ruchach tułowia z wyjątkiem zginania do przodu

9. jego antagonistami są mm.brzucha głównie m.prosty brzucha

3. MOCZOWODY, CEWKA MOCZOWA ŻEŃSKA

MOCZOWÓD

Jest spłaszczonym przewodem o długości ok. 30cm. Odróżnia się w nim część brzuszną i część miedniczną. Część brzuszna moczowodu biegnie ku dołowi na mięśniu lędźwiowym większym, krzyżując się od tyłu z naczyniami jądrowymi lub jajnikowymi. Część miedniczna moczowodu, leżąc przy bocznej ścianie miednicy mniejszej przed tętnicą biodrową wewnętrzną, zgina się ku przodowi i środkowi; krzyżuje się u mężczyzny z biegnącym przed nim nasieniowodem i kierując się do dna pęcherza biegnie między jego tylną ścianą a szczytem pęcherzyka nasiennego. U kobiety między blaszkami więzadła szerokiego macicy, krzyżuje się z tętnicą maciczną i dochodzi do pęcherza między jego tylną ścianą a przednią ścianą pochwy. Na wysokości granicy między trzonem a szyjką macicy przebiega moczowód w odległości 1,5-2cm od szyjki macicy.

Ściany dróg wyprowadzających mocz zbudowane są z błony śluzowej, błony mięśniowej i błony zewnętrznej.

CEWKA MOCZOWA ŻEŃSKA

Zaczyna się w pęcherzu moczowym ujściem cewki moczowej wewnętrznym i w pionowym ustawieniu miednicy biegnie w tym samym kierunku co pochwa tzn. od tyłu i góry ku przodowi i dołowi, przebijając przeponę moczowo - płciową. Ujście cewki moczowej zewnętrzne znajduje się w obrębie przedsionka do pochwy. Błona śluzowa cewki moczowej ma drobne śluzowe gruczoły cewki moczowej i układa się w podłużne fałdy, przy czym fałd ściany tylnej zwany grzebieniem cewki moczowej, jest przedłużeniem języczka pęcherza. Błona mięśniowa, zbudowana z mięśni gładkich, składa się z warstwy wewnętrznej włókien podłużnych i z warstwy zewnętrznej włókien przebiegających okrężnie. W obrębie przepony moczowo - płciowej obejmuje cewkę moczową poprzecznie prążkowane włókna mięśnia zwieracza cewki moczowej

ZESTAW XVI

1. STAW SZCZYTOWO - OBROTOWY

W jego skład wchodzi: parzysty staw szczytowo - obrotowy boczny i staw szczytowo obrotowy pośrodkowy dzielący się na przedni i tylny.

Stawy boczne - utworzone przez powierzchnie boczne kręgu szczytowego i obrotowego. Zaopatrzone w torebki stawowe. Powierzchnie kręgu szczytowego ślizgają się ku przodowi i tyłowi po powierzchniach kręgu obrotowego.

Staw pośrodkowy przedni - utworzony przez pokryty chrząstką dołek zębowy łuku przedniego kręgu szczytowego i powierzchnię stawową przednią zęba kręgu obrotowego

Staw pośrodkowy tylny - leży między powierzchnią stawową tylną zęba i pokrytym chrząstką więzadłem poprzecznym kręgu obrotowego.

Kręg szczytowy obraca się razem z czaszką dookoła zęba powodując ruchy obrotowe głowy .Ząb jest powiązany silnymi więzadłami skrzydłowymi i czaszką - biegną one od powierzchni bocznych zęba do powierzchni przyśrodkowej kłykci potylicznych.

Do tyłu od zęba przebiega silne, płaskie więzadło poprzeczne kręgu szczytowego - ciągnie się pomiędzy częściami bocznymi tego kręgu.

Od więzadła poprzecznego biegną ku górze i ku dołowi pęczki podłużne, kończące się na przednim brzegu otworu wielkiego i na trzonie kręgu obrotowego. Razem z więzadłami poprzecznymi tworzą więzadło krzyżowe kręgu szczytowego - więzadło to od strony kanału kręgowego pokrywa błona pokrywająca, która rozpoczyna się na wewnętrznej powierzchni podstawy czaszki do przodu od otworu wielkiego, a kończy się na powierzchni tylnej trzonu kręgu obrotowego. Wygładza ona przednią ścianę górnej części kanału kręgowego, chroniącego przed ewentualnymi urazami.

Błony szczytowo - obrotowe przednia i tylna - zamykają szczeliny między kręgami szczytowym i obrotowym.

2.Staw kolanowy:

ZGINANIE

m. półbłoniasty

Początek- guz kulszowy

Przyczep- kłykieć przyśrodkowy kości piszczelowej, tylna ściana torebki stawu kolanowego (więzadło podkolanowe skośne), powięź mięśnia podkolanowego

m. półścięgnisty

Początek- guz kulszowy

Przyczep- kość piszczelowa(gęsia stopa), przyśrodkowo od guzowatości

m. krawiecki

Początek- kolec biodrowy przedni górny

Przyczep- kość piszczelowa(gęsia stopa), przyśrodkowo od guzowatości

m. podkolanowy

Początek- kłykieć boczny kości udowej

Przyczep- pole kości piszczelowej powyżej kresy m. płaszczykowatego

m. brzuchaty łydki

Początek- głowa przyśrodkowa- powierzchnia podkolanowa kości udowej powyżej kłykcia

przyśrodkowego

głowa boczna- powierzchnia podkolanowa kości udowej powyżej kłykcia bocznego

Przyczep- guz piętowy

m. dwugłowy uda

Początek- głowa długa- guz kulszowy

głowa krótka- środkowa 1/3 wargi bocznej kresy chropowatej kości udowej,

przegroda międzymięśniowa boczna uda

Przyczep- głowa strzałki

3. BUDOWA NERKI (nefron), PĘCHERZ MOCZOWY

Nerka ma kształt zbliżony do ziarna fasoli i leży obok kręgosłupa na części lędźwiowej przepony, zajmując położenie od XI kręgu piersiowego do III kręgu lędźwiowego, przy czym prawa nerka układa się nieco niżej dosięgając IV kręgu lędźwiowego. Masa jej wynosi 125-170g u mężczyzn i 115-155g u kobiet. Wymiar podłużny nerki wynosi 10-12 cm, poprzeczny 5-7 cm, grubość 3-4 cm. Na nerce odróżnia się powierzchnię przednią i tylną, koniec górny i koniec dolny oraz brzeg boczny - wypukły i przyśrodkowy, w którego środkowym odcinku znajduje się wgłębienie, zwane wnęką nerkową, prowadzące do zatoki nerkowej, czyli głębokiej jamy otoczonej miąższem nerki. Przez wnękę wchodzą do zatoki tętnica nerkowa i nerwy, wychodzą zaś żyły, naczynia chłonne i moczowód. Narządy te tworzą wspólnie tzw. korzeń nerki.

Nerka jest gruczołem cewkowym złożonym, zbudowanym z kanalików nerkowych. W każdym kanaliku wyróżnia się część wydzielniczą, zwaną nefronem, i część wyprowadzającą, określaną jako cewka zbiorcza. Liczba nefronów wynosi w każdej nerce około 1,5 miliona. Każdy nefron zaczyna się ciałkiem nerkowym, które stanowi kłębek utworzony z pętli naczyń włosowatych i obejmującej go torebki kłębka. Sieć naczyń włosowatych kłębka i tworzy sieć dziwną tętniczo-tętniczą, zarówno bowiem naczynie doprowadzające, jak i odprowadzające krew z kłębka jest tętnicą. Przez sieć włosowatą kłębka przepływa zatem krew tętnicza, która następnie naczyniem odprowadzającym dopływa do zwykłej sieci naczyń włosowatych i dopiero stąd gałązkami żylnymi uchodzi do żyły nerkowej. Torebka kłębka, zbudowana z jednowarstwowego, płaskiego nabłonka i wzmocniona błoną podstawną, składa się z blaszki wewnętrznej i zewnętrznej.

Blaszka wewnętrzna pokrywa bezpośrednio naczynia włosowate kłębka i w miejscu, gdzie do kłębka wchodzi naczynie doprowadzające, a wychodzi odprowadzające, odgina się przechodząc w blaszkę zewnętrzną. Między obu blaszkami torebki znajduje się szczelinowata jama ciałka nerkowego, która na biegunie kanalikowym ciałka przechodzi w światło części głównej nefronu.

W części głównej odróżnia się odcinek kręty - kanalik kręty pierwszego rzędu -i odcinek prosty, przechodzący w pętlę. Pętla składa się z ramienia zstępującego i wstępującego, przy czym w każdej pętli można wyróżnić odcinek bliższy, wąski, i dalszy,

szeroki. Ramię wstępujące przedłuża się w kanalik kręty drugiego rzędu, czyli wstawkę, będącą końcową częścią nefronu i przechodzącą w cewkę zbiorczą. Cewki zbiorcze przechodzą w przewody brodawkowe, otwierające się do kielichów nerkowych.

Na przekroju czołowym nerki widać budowę wewnętrzną jej miąższu, w którym można odróżnić jaśniejszą korę nerki i ciemniejszy rdzeń nerki. Kora tworzy warstwę powierzchowną miąższu nerki i wnika w głąb rdzenia jako tzw. słupy nerkowe. Kora zawiera ciałka nerkowe oraz kanaliki kręte pierwszego i drugiego rzędu. Rdzeń tworzy kilkanaście piramid nerkowych. Wierzchołki piramid, określane jako brodawki nerkowe, na których znajdują się ujścia przewodów brodawkowych, wpuklają się do leżącej w obrębie zatoki miedniczki nerkowej. Podstawy piramid zwrócone są do powierzchni nerki, wychodzą z nich wąskie pasemka rdzenne, które biegną promienisto w odcinku kory oddzielającym podstawę piramidy od powierzchni nerki. Rdzeń nerki zawiera części główne nefronu, pętle i przewody brodawkowe. U płodu i jeszcze u noworodka na powierzchni nerki zaznacza się wyraźnie budowa płatowa. Każdy płat nerkowy i stanowi piramida wraz z odpowiadającą jej częścią kory.

PĘCHERZ MOCZOWY

Pęcherz moczowy leży poza spojeniem łonowym przed odbytnicą u mężczyzny, a przed dolną częścią macicy i górną częścią pochwy u kobiety. Pojemność pęcherza moczowego wynosi 350-700 cm³. W pęcherzu rozróżnia się dno, pęcherza i trzon pęcherza, który kończy się u góry szczytem pęcherza. Dno pęcherza przechodzi ku dołowi w cewkę moczową. Ten odcinek nosi nazwę szyi pęcherza. Do tylnej części dna pęcherza dochodzą oba moczowody.

Przestrzeń między spojeniem łonowym a przednią ścianą pęcherza, który opróżniony kryje się zupełnie poza spojeniem, nosi nazwę przestrzeni załonowej i wypełniona jest tkanką łączną i tłuszczową. Od wierzchołka pęcherza biegnie do pępka pod otrzewną pasmo tkanki łącznej, które jest pozostałością istniejącego w życiu płodowym moczownika i nosi nazwę więzadła pępkowego pośrodkowego.

Kształt pęcherza jest zmienny, zależnie od wypełnienia, przy czym pełny pęcherz wystaje poza spojenie łonowe, przylegając przednią ścianą do dolnego odcinka przedniej ściany jamy brzusznej. Błona śluzowa w pustym pęcherzu jest siatkowato pofałdowana, z wyjątkiem trójkątnego odcinka dna, noszącego nazwę trójkąta pęcherza. Podstawę tego trójkąta, zwróconą ku tyłowi, tworzy czasem silnie wystający fałd błony śluzowej zwany fałdem międzymoczowodowym. W obu tylnych kątach trójkąta pęcherza leżą ujścia moczowodów. Wierzchołek trójkąta przechodzi w ujście cewki moczowej wewnętrzne. Tuż przy tym ujściu błona śluzowa tworzy fałd, zwany języczkiem pęcherza który jest wyraźniej zaznaczony u mężczyzny i ciągnie się aż do cewki moczowej, tworząc grzbiet cewki moczowej. Oprócz więzadła pępkowego pośrodkowego i okolicznych narządów przyczyniają się do utrzymania pęcherza w prawidłowym położeniu parzyste więzadła łonowo-sterczowe i parzyste więzadła odbytniczo-pecherzowe, przebiegające na dnie zagłębienia odbytniczo pęcherzowego. U kobiety zamiast więzadła łonowo-sterczowego, występuje więzadło łonowo-pęcherzowe, a zamiast więzadła odbytniczo-pęcherzowego - więzadło pęcherzowo-maciczne. Wszystkie wspomniane więzadła wzmocnione są pasmami mięśni gładkich.

Błona mięśniowa pęcherza zbudowana jest z pęczków włókien mięśniowych łączących się ze sobą siatkowato i zawierających włókna sprężyste. Układa się ona w trzy warstwy, z których zewnętrzną i wewnętrzną stanowią włókna o przebiegu podłużnym,

środkową zaś włókna okrężne. Błonę mięśniową określa się jako mięsień wypieracz moczu, z wyjątkiem odcinka błony mięśniowej, leżącego w obrębie trójkąta pęcherzowego, który różni się nieco budową od pozostałej mięśniówki i nosi nazwę mięśnia trójkąta pęcherzowego. Ku górze i ku tyłowi włókna tego mięśnia przechodzą w błonę mięśniową moczowodów. Ku dołowi zaś obejmują pętlowato początkowy odcinek cewki moczowej, tworząc mięsień zwieracz pęcherza. Poniżej w obrębie przepony moczowo-płciowej znajduje się poprzecznie prążkowany mięsień zwieracz cewki moczowej, którego górny odcinek obejmuje część gruczołu krokowego

ZESTAW XVII

1. STAW SKOKOWO - GOLENIOWY

Staw skokowo-goleniowy

- pow. Stawowe: głowę stanowi bloczek kości skokowej, a panewkę powierzchnia stawowa dolna kości piszczelowej oraz powierzchnie stawowe kostki bocznej kości strzałkowej i przyśrodkowej kości piszczelowej.

- Torebka stawowa - przyczepia się do brzegów powierzchni stawowych wchodzących w skład stawu. Jest ona cienka i wiotka z przodu i z tyłu, a po bokach wzmocniona więzadłami: trójgraniastym, skokowo - strzałkowym i piętowo - strzałkowym.

Więzadła:

Więzadło trójgraniaste - czyli przyśrodkowe, odchodzi od kostki przyśrodkowej k. piszczelowej do podpórki kości piętowej, do kości skokowej i do kości łódkowatej.

Więzadło skokowo - strzałkowe przednie i tylne - odchodzą od kostki bocznej kości strzałkowej i biegną do szyjki kości skokowej ( przednie ) i do wyrostka tylnego tej kości ( tylne)

Więzadło piętowo - strzałkowe - rozpięte jest miedzy kostka boczną kości strzałkowej a powierzchnią boczną kości piętowej.

Ruchy: - zgięcie grzbietowe stopy

- zgięcie podeszwowe

2.Staw łokciowy:

ZGINANIE

m. dwugłowy ramienia

Początek- głowa długa- guzek nadpanewkowy łopatki

głowa krótka- wyrostek kruczy łopatki

Przyczep- guzowatość kości promieniowej, powięź przedramienia

m. ramienny

Początek- dolna połowa przedniej powierzchni trzonu kości ramiennej, przegrody międzymięśniowe przyśrodkowa i boczna

Przyczep- guzowatość kości łokciowej

m. ramienno-promieniowy

Początek- brzeg boczny kości ramiennej, przegroda międzymięśniowa boczna

Przyczep- wyrostek rylcowaty kości promieniowej

PROSTOWANIE

m. trójgłowy ramienia

Początek- głowa długa- guzek panewkowy łopatki

głowa przyśrodkowa- tylna powierzchnia kości ramiennej poniżej bruzdy n.

promieniowego, przegroda międzymięśniowa przyśrodkowa

głowa boczna- tylna powierzchnia kości ramiennej powyżej bruzdy n.

promieniowego

Przyczep- wyrostek łokciowy kości łokciowej

m. łokciowy

Początek- nadkłykieć boczny kości ramiennej

Przyczep- wyrostek łokciowy kości łokciowej

3. KOMORA PRZEDNIA OKA, SOCZEWKA, TRĄBKA SŁUCHOWA

Komora przednia oka

Ograniczenie:

z przodu - tylna pow. rogówki, mały odcinek twardówki

z tyłu - ciało rzęskowe, soczewka, tęczówka

zawartość- ciecz wodnista

Soczewka- silnie załamuje światło, nie posiada naczyń krwionośnych, chłonnych ani nerwów, substancje odżywcze w nijaka do niej z cieczy wodnistej, soczewka dzięki swej elastyczności może spłaszczać się lub grubieć (akomodacja)

Trąbka słuchowa stanowi kanał łączący jamę bębenkową z gardłem, który biegnie skośnie od tyłu i boku ku przodowi i ku środkowi, przy czym oś podłużna trąbki nachyla się pod kątem do płaszczyzny poziomej, tak że ujście gardłowe trąbki znajduje się niżej od ujścia bębenkowego. Początkowy odcinek trąbki, zaczynający się na przedniej ścianie jamy bębenkowej - ujście bębenkowe trąbki słuchowej - przebiega w części skalistej kości skroniowej. Jest to część kostna trąbki, zajmująca ¹/3 jej długości. Stanowi ją dolny przedział kanału mięśniowo-trąbkowego, zwany półkanałem trąbki słuchowej. Boczną ścianę części kostnej stanowi kość bębenkowa, ścianę przyśrodkową - blaszka kostna oddzielająca ją od kanału tętnicy szyjnej; ścianę górną, która tworzy jednocześnie dno półkanału mięśnia napinającego błonę bębenkową, stanowi przegroda kanału mięśniowo-trąbkowego. Część chrząstkową trąbki tworzy rynienka chrząstkowa, uzupełniona blaszką błoniastą. Biegnie ona u zewnętrznej podstawy czaszki wzdłuż szczeliny klinowo-skalistej i w dole łódkowatym, a kończy się na wysokości blaszki przyśrodkowej wyrostka skrzydłowatego kości klinowej ujściem gardłowym trąbki. Najwęższa jest trąbka słuchowa w tzw. cieśni trąbki, która wypada na pograniczu części kostnej i chrząstkowej. Od tego miejsca rozszerza się trąbka stopniowo w obu kierunkach, tzn. ku gardłu i ku jamie bębenkowej.

Błona śluzowa trąbki słuchowej układa się na ścianie dolnej w drobne podłużne fałdy, które są większe w części chrząstkowej. W głębszych warstwach błony śluzowej występują gruczoły śluzowe - gruczoły trąbkowe. Ujście gardłowe trąbki słuchowej otwiera się podczas skurczu mięśnia napinacza podniebienia miękkiego. Dzięki tej czynności wspomnianego mięśnia jama bębenkowa ulega okresowej wentylacji, co zapewnia prawidłową funkcję błony bębenkowej oraz kosteczek słuchowych.

ZESTAW XVIII

1. STAW BIODROWY

- Powierzchnie stawowe:

Powierzchnia stawowa głowy k. udowej

Panewka k. miednicznej (pogłębia ją obrąbek panewkowy - otacza on brzeg panewki i przebiegający na kształt mostu nad wcięciem panewki jako tzw. Więzadło poprzeczne panewki)

- Torebka stawowa - jest mocna i silnie napięta, przyczepia się na k. miednicznej (w miejscu gdzie obrąbek panewkowy łączy się z kostnym brzegiem panewki). Na k. udowej przyczepia się torebka z przodu, powyżej kresy międzykrętarzowej, z tyłu zaś obejmuje szyjkę, dochodząc prawie do grzebienia międzykręgowego. Od dołka głowy k. udowej biegnie do obu końców powierzchni półksiężycowatej i do więzadła poprzecznego panewki zwanego więzadłem k. udowej.

- Więzadła:

+ biodrowo - udowe - przedni dolny kolec k. biodrowej i brzeg panewki, kończy się wachlarzowato na kresie międzykrętarzowej.

+ łonowo - udowe - między górną gałęzią k. łonowej, a krętarzem mniejszym

+ kulszowo - udowe - zaczyna się na trzonie k. kulszowej, biegnie skośnie ku górze i bocznie tworzy warstwę okrężną torebki, przy czym częściowo tylko dochodzi do przedniego brzegu krętarza większego

+ warstwa okrężna - otrzymuje włókna od wszystkich wyżej wymienionych więzadeł i biegnie okrężnie w błonie włóknistej torebki.

- Ruchy:

- prostowanie i zginanie- odwodzenie i przywodzenie

- obrót: na zewnątrz i do wewnątrz

2. Przepona:

Przepona

Początek: a) część lędźwiowa-

• odnoga przepony: trzony trzech lub czterech górnych kręgów lędźwiowych (prawa

odnoga), trzony dwu lub trzech górnych kręgów lędźwiowych (lewa odnoga)

• łuk lędźwiowo żebrowy przyśrodkowy rozpięty między trzonem I lub II kręgu

lędźwiowego a wyrostkiem żebrowym (poprzecznym) kręgu lędźwiowego I

• łuk lędźwiowo żebrowy boczny rozpięty między wyrostkiem żebrowym kręgu

lędźwiowego I a żebrem XII

b) część żebrowa-

powierzchnia wewnętrzna chrząstek żebrowych VII-X

c) część mostkowa-

wewnętrzna powierzchnia wyrostka mieczykowatego

Przyczep- ośrodek ścięgnisty przepony

3. KOMORA TYLNA OKA, NARZĄD ŁZOWY, SPOJÓWKA

Komora tylna oka

Ograniczenie:

przyśrodkowo- soczewka

bocznie- ciało rzęskowe

z tyłu- ciało szkliste

z przodu- tęczówka

Komora tylna i przednia oka łączą się przez źrenicę

APARAT ŁZOWY
Gruczoł łzowy- jest to złożony gruczoł pęcherzykowy, produkujący ciecz łzową (zmywa i zwilża oko), leży przy stropie oczodołu jego bocznym kącie.

Kanaliki łzowe - rozpoczynają się punktem łzowym w brodawkach łzowych, uchodzą do woreczka łzowego, są to cztery drobne kanaliki odprowadzające łzy z kącika wew. każdej z powiek do woreczka łzowego.

Woreczek łzowy- leży w dole woreczka łzowego pod tkankami miękkimi w okolicy wew. kąta oka, uchodzą do niego dwa kanaliki łzowe oddzielone wspólnym pniem, przechodzi ku dołowi w kanał nosowo-łzowy.

Przewód nosowo-łzowy- biegnie w dół jako przedłużenie woreczka łzowego w kanale nosowo-łzowym, odprowadza nadmiar łez z woreczka łzowego do przewodów nosowych dolnych, ujście jego znajduje się tuż pod małżowina nosowa dolną, zatkanie tego kanału jest przyczyną ciągłego łzawienia.

APART OCHRONNY: spojówka, oczodół, brwi, rzęsy, powieki, powięzi.

Spojówka- jest to delikatna błona śluzowa, wyściela tylną pow. powiek oraz przednią pow. gałki ocznej do rąbka rogówki, występuje spojówka powiek i spojówka gałki ocznej. Przejście spojówki powiek w spojówkę gałki ocznej nazywa się sklepieniem spojówkowym górnym i dolnym. Powierzchnie wysłane spojówką tworzą worek spojówkowy, wypełniony łzami. Spojówka jest przezroczysta, nie zawiera naczyń, pełni funkcję wydzielniczą i ochronną.

Spojówka gałki ocznej- jest to cz. spojówki pokrywająca odcinek twardówki do rogówki, miejsce przejścia jej nabłonka w nabłonek rogówki tworzy pierścień spojówki.

Spojówka powiek- jest to cz. spojówki pokrywająca tylną warstwę powiek, zaczyna się przy krawędziach tylnych powiek, w sklepieniach powiek przechodzi na gałkę oczną.

ZESTAW XIX

1. STAW ŁOKCIOWY

Jest stawem złożonym gdyż łączy ze sobą 3 kości: ramienną, łokciową i promieniową

Powierzchnie stawowe:

- stawu ramienno - łokciowego - bloczek k.ramiennej i wcięcie bloczkowe k. łokciowej

- stawu ramienno - promieniowego - główka k. ramiennej i dołek głowy k. promieniowej

- stawu promieniowo - łokciowego bliższego - obwód stawowy głowy k. promieniowej i wcięcie promieniowe k. łokciowej oraz więzadło obrączkowe k. promieniowej.

Przyczep torebki stawowej:

Wspólna torebka stawowa obejmuje tu trzy stawy: staw ramienno - łokciowy, ramienno - promieniowy i promieniowo - łokciowy bliższy

Torebka stawowa napięta jest z obu boków, luźna i cienka z przodu i z tyłu. Linia przyczepu torebki stawowej biegnie na k. ramiennej z przodu - ponad przednimi dołami k. ramiennej; z tyłu - ponad górnym brzegiem dołu łokciowego a po bokach poniżej obu nadkłykci.

Na k. łokciowej przyczepia się torebka wzdłuż całego brzegu wyrostka łokciowego i przechodzi po brzegu wcięcia bloczkowego na wyrostek dziobiasty, przy czym oba wierzchołki wyrostków leżą wewnątrz jamy stawowej

Na k. promieniowej przyczepia się torebka dookoła szyjki, nieco poniżej dolnego brzegu obwodu stawowego głowy

Więzadła:

- poboczne łokciowe - zaczyna się na nadkłykciu przyśrodkowym, a kończy wachlarzowato na przyśrodkowym brzegu wcięcia bloczkowego k. łokciowej.

- poboczne promieniowe - zaczyna się na nadkłykciu bocznym, kończy się na k. łokciowej z przodu i z tyłu od wcięcia promieniowego. Środkowe pasma tego więzadła przechodzą w więzadło obrączkowe. Odnogi przednie i tylne biegną rozbieżnie przed i za głową k. promieniowej.

- pierścieniowate - zaczyna się na przednim brzegu wcięcia promieniowego k. łokciowej i otaczając dookoła obwód stawowy głowy k. promieniowej kończy się na tylnym brzegu wcięcia promieniowego

Ruchy: zginanie, prostowanie, supinacja (odwracanie), pronacja (nawracanie)

2.Staw biodrowy:

NAWRACANIE

m. przywodziciel wielki- cz. Dolna

Początek- gałąź dolna kości łonowej, gałąź kości kulszowej i guz kulszowy

Przyczep- warga przyśrodkowa kresy chropowatej, nadkłykieć przyśrodkowy kości udowej\

m. pośladkowy średni- cz. Przednia

Początek- ok. 2/5 tylne powierzchni pośladkowej talerza biodrowego

Przyczep- krętarz większy kości udowej

m. pośladkowy mały- cz. przednia

Początek- ok. 2/5 tylne powierzchni pośladkowej talerza biodrowego

Przyczep- krętarz większy kości udowej

m. półścięgnisty

Początek- guz kulszowy

Przyczep- kość piszczelowa(gęsia stopa), przyśrodkowo od guzowatości

m. półbłoniasty

Początek- guz kulszowy

Przyczep- kłykieć przyśrodkowy kości piszczelowej, tylna ściana torebki stawu kolanowego (więzadło podkolanowe skośne), powięź mięśnia podkolanowego

m. smukły

Początek- gałąź dolna kości łonowej

Przyczep- guzowatość piszczeli(gęsia stopa)

m. naprężacz powięzi szerokiej

Początek- kolec biodrowy przedni górny, powięź m. pośladkowego średniego

Przyczep- kłykieć boczny piszczeli poprzez pasmo biodrowo-piszczelowe

3. PODZIAŁ MÓZGOWIA, WĘCHOMÓZGOWIE

WĘCHOMÓZGOWIE

Składa się z: opuszki węchowej, pasma węchowego, trójkąta węchowego

Do opuszki węchowej biegną włókna nerwowe z węchowej cz. błony śluzowej jamy nosowej. Z opuszki biegnie pasmo węchowe kończące się w trójkącie węchowym.

Od trójkąta węchowego odchodzą dwa zakręty: przyśrodkowy i boczny

Zakręt przyśrodkowy przedłuża się na powierzchnię przyśrodkową półkuli, przechodząc w pole podspoidłowe.

Zakręt boczny biegnie w kierunku wyspy tworząc przed jej biegunem próg wyspy i następnie biegnie kierunku haka.

PODZIAŁ MÓZGOWIA

MÓZGOWIE

TYŁOMÓZGOWIE (w jego obrębie leży komora czwarta)

RDZENIOMÓZGOWIE ( należy tu rdzeń przedłużony)

TYŁOMÓZGOWIE WTÓRNE ( obejmuje most i móżdżek)

ŚRÓDMÓZGOWIE

PRZODOMÓZGOWIE

KRESOMÓZGOWIE ( leży tu wyspa, węchomózgowie, komora boczna)

MIĘDZYMÓZGOWIE (składa się z cz. grzbietowej (wzgórzomózgowia) i cz. brzusznej (podwzgórza); leży tu komora III)

ZESTAW XX

1. STAW KOLANOWY

Powierzchnie stawowe stawu kolanowego to

- pow. stawowe na obu kłykciach kości udowej ( przyśrodkowym i bocznym )

- powierzchnie stawowe na obu kłykciach kości piszczelowej ( bocznym i przyśrodkowym) oddzielone od siebie wyniosłością międzykłykciową

W budowie stawu kolanowego udział bierze rzepka która z przodu uzupełnia panewkę stawu i która przy wyprostowanym kolanie styka się częściowo swą powierzchnią stawową z powierzchnią stawową dla rzepki na kości udowej. Przy zgiętym kolanie rzepka cofa się ku dołowi unieruchamiając się pomiędzy oboma kłykciami kości udowej.

TOREBKA STAWOWA

W stawie kolanowym właściwą torebkę stawowa tworzy błona maziowa gdyż błona włóknista znajduje się tylko z tyłu i po bokach stawu. Z przodu torebkę zastępuje ścięgno mięśnia czworogłowego uda. W obrębie torebki stawowej pomiędzy kością udową a kością piszczelową znajdują się dwie chrząstki śródstawowe zwane łąkotkami. Łąkotki swym obwodem zrastają się z torebką i dzielą obwodowy odcinek jamy stawowej na dwie części : górną i dolną. Górna powierzchnie łąkotek są wklęsłe dolne zaś bardziej płaskie. na przekroju pionowym każda z łąkotek ma postać klina zwróconego podstawą do obwodu, wierzchołkiem zaś do środka stawu.

Łąkotka boczna tworząca małe prawie zamknięte koło przyczepia się z przodu przed guzkiem międzykłykciowym boczny, z tyłu zaś częściowo do guzka międzykłykciowego bocznego częściowo do przyśrodkowego.

Łąkotka przyśrodkowa jest dłuższa, szersza i słabiej zakrzywiona. Zaczyna się przed polem międzykłykciowym przednim i dochodzi do pola międzykłykciowego tylnego.

Oprócz łąkotek które dzielą jamę stawu kolanowego na dwie części i stanowią poprzeczna niekompletną przegrodę jamy stawowej. Występuje w niej jeszcze niekompletna przegroda strzałkowa tak ze jama stawu kolanowego podzielona jest na cztery części bezpośrednio lub pośrednio ze sobą połączone. Tę przegrodę strzałkową stanowi tzw. Ciało tłuszczowe podrzepkowe, złożone z trzech wypełnionych tłuszczem fałdów błony maziowej. Są to fałdy skrzydłowe które biegną zbieżnie ku dołowi z bocznego i przyśrodkowego brzegu pow. stawowej rzepki. Oraz fałd maziowy podrzepkowy, który zaczyna się wzdłuż linii łączącej oba fałdy skrzydłowe i biegnąc w płaszczyźnie strzałkowej dochodzi do przedniego brzegu dołu międzykłykciowego kości udowej. Uzupełnieniem przegrody są więzadła krzyżowe kolana.

WZMOCNIENIA

Więzadła stanowią wzmocnienia połączeń kości udowej i piszczelowej. Zapobiegają one nadmiernemu przegięciu do przodu oraz odchyleniom bocznym. Więzadła są to włókniste struktury w kształcie wstęg. Łączą kości lub chrząstki, wzmacniają torebki stawowe

Wzmocnienia stawu kolanowego to :

Więzadło rzepki - biegnie od rzepki jako część środkowa mięśnia czworogłowego uda i kończy się na guzowatości piszczeli

Więzadło krzyżowe przednie i tylne - leżą wewnątrz stawu, oddzielone są od jamy stawowej fałdem błony maziowej stanowią tylny odcinek przegrody strzałkowej stawu. Więzadła te rozpięte między polami międzykłykciowymi piszczeli a powierzchniami wewnętrznymi kłykci kości udowej biegną w ten sposób, że przednie zdąża od pola międzykłykciowego przedniego do tylnego odcinka kłykcia bocznego. Tylne zaś od dołu międzykłykciowego tylnego do przedniego odcinka kłykcia przyśrodkowego, krzyżując się od tyłu z więzadłem przedni.

Więzadło poboczne strzałkowe - biegnie od nadkłykcia bocznego kości udowej do głowy strzałki. Oddzielone jest od torebki tkanką tłuszczową.

Więzadło poboczne piszczelowe - biegnie od nadkłykcia przyśrodkowego kości udowej do przyśrodkowej powierzchni bliższego końca kości piszczelowej zrastając się z torebką stawowa i z obwodowym brzegiem łąkotki przyśrodkowej.

Więzadło podkolanowe skośnie - biegnie od okolicy kłykcia bocznego kości udowej skośnie ku dołowi i przyśrodkowo po tylnej ścianie torebki, w którą włókna jego częściowo przechodzą. Pozostałe włókna wnikają w powięź mięśnia podkolanowego a częściowo przechodzą w ścięgno mięśnia półbłoniastego

Więzadło poprzeczne kolana - leży z przodu jako połączenie wypukłych brzegów obu łąkotek.

ŁĄKOTKI - są to struktury zbudowane z tkanki chrzęstno - włóknistej. Występują pomiędzy powierzchniami stawowymi kości w niektórych stawach.. Pełnią funkcje amortyzatorów. Typowym stawem wyposażonym w łąkotki jest staw kolanowym. Często ulegają one uszkodzeniu ze względów na nadmierne obciążenia. Łąkotki często ulegają rozerwaniu szczególnie podczas kombinacji ruchów zgięciowo - wyprostnych z ruchami obrotowymi.

RZEPKA - leży w ścięgnie mm czworogłowego uda. Rozróżnia się na niej pow. przednią i tylna oraz 3 brzegi - górny, przyśrodkowy i boczny. Pow. tylna składa się z 2 schodzących pod kątem pow. stawowych. Górny szeroki brzeg rzepki stanowi podstawę rzepki. Brzeg przyśrodkowy i boczny przechodzą w ostry zwrócony ku dołowi wierzchołek rzepki.

2. Staw ramienny:

ZGINANIE DO PRZODU
m. naramienny, część obojczykowa

Początek- boczna 1/3 obojczyka, wyrostek barkowy łopatki, grzebień łopatki

Przyczep- guzowatość naramienna kości ramiennej

m. piersiowy większy, część obojczykowa

Początek- część obojczykowa- przyśrodkowa połowa obojczyka

część mostkowo-żebrowa- mostek, 2-7(6) zebro

część brzuszna- blaszka przednia pochewki m. prostego brzucha

Przyczep- grzebień guzka większego kości ramiennej

m. kruczo-ramienny

Początek- wyrostek kruczy łopatki

Przyczep- trzon kości ramiennej, przyśrodkowo od m. Naramiennego

ODWRACANIE

m. naramienny, część grzbieniowa

m. podgrzebieniowy

Początek- dół podgrzebieniowy łopatki

Przyczep- guzek większy kości ramiennej

m. obły mniejszy

Początek- brzeg boczny łopatki

Przyczep- guzek większy kości ramiennej

3. PRAWE SERCE (opisać prawy przedsionek i prawą komorę)

Prawe serce tłoczy krew do małego krążenia (płucnego), krąży w nim krew żylna

Prawy przedsionek:
Ma kształt sześcianu, posiada sześć ścian.

- ściana górna - znajduje się tu ujście żyły głównej górnej

- ściana dolna - znajduje się tu ujście przedsionkowo - komorowe prawe zaopatrzone w zastawkę trójdzielną zapobiegającą cofaniu się krwi z komory do przedsionka

- ściana przednia - znajduje się tu uszko prawe

- ściana tylna - znajduje się tu ujście żyły głównej dolnej i zatoki wieńcowej

- ściana przyśrodkowa - stanowi ścianę międzyprzedsionkową. Znajduje się tu dół owalny będący pozostałością otworu owalnego z życia płodowego

- ściana boczna - znajduje się tu ujście żył przednich serca

Komora prawa:

- tłoczy krew do pnia płucnego

- mięśniówka ścian komory prawej jest o ok. trzykrotnie cieńsza od ścian komory lewej

- w komorze tej wyróżnia się ściany: przednią, tylną i przyśrodkową ( ściana ta jest ścianą przegrodową międzykomorową)

- komorze tej znajduje się:

-- Ujście przedsionkowo - komorowe prawe zaopatrzone w zastawkę trójdzielną

-- Ujście pnia płucnego

-- Trzy mm. brodawkowate, od których odchodzą struny ścięgniste do płatków zastawek

---