PSYCHOPATOLOGIA, studia


PSYCHOPATOLOGIA

Prof.dr hab. Andrzej Jakubik

WYKŁAD I (3.09.2007)

Egzamin: test 1-krotnego wyboru, 30pytań, brak zerówki

Literatura ob.: „Psychiatria” - podr. dla studentów medycyny, Adam Wilkiewicz, PZWL

PSYCHOPATOLOGIA - nauka o cierpieniu psychiki ( psyche - umysł, patos - cierpienie, logos - nauka), zajmuje się objawami zaburzeń psychicznych.

OBJAW = SYMPTOM

SYNDROM = ZESPÓŁ OBJAWÓW

Karl Jaspers - ojciec psychopatologii

I ZABURZENIA MYŚLENIA (UWAGA!! Dużo pytań na teście z tego tematu)

0x01 graphic

1.ZABURZENIA TREŚCI MYŚLENIA

Inaczej: idee nadwartościowe - przekonania na ogół prawdziwe, które mają nadmierny wpływ na ludzkie wybory, zachowania, które z czasem zmieniają się w urojenia. Wywołują silne reakcje emocjonalne. Myślenie sztywne, bardzo trudno je zmienić, nieraz fanatyczne.

Fałszywe przekonania pochodzenia chorobowego, gdzie ważne jest 5 cech:

- FAŁSZYWOŚĆ - rozwijanie się wyrażanych przez chorego przekonań z przekonaniami otoczenia;

- CHOROBOWY KONTEKST - współwystępowanie innych objawów psychopatologicznych

- SILNE POCZUCIE RZECZYWISTOŚCI

- NIEKORYGOWALNOŚĆ - niepodatność na rzeczowe kontrargumenty (wywołuje to silną reakcję emocjonalną)

- INDYWIDUALISTYCZNY, charakterystyczny dla osoby, wyobcowujący społecznie charakter treści urojeniowej

Jak powstają, jak się rodzą urojenia?

Problem z selekcją informacji, selekcją uwagi

0x01 graphic

FAZA OLŚNIENIA - uporządkowanie, zrozumienie. Różnorodne informacje (np. obraz własny, społeczeństwa itd.) zaczynają się porządkować, ale nie tak jak wcześniej tylko patologicznie (myślenie urojeniowe).

Urojenia to choroba, ale w ten sposób chory broni się przed rozszczepieniem osobowości (schizis).

Rodzaje urojeń:

- UROJENIA PROSTE - nie mają tendencji systematyzacji

- UROJENIA PARANOICZNE - wyraźna tendencja do systematyzacji. Chorzy mają tendencję do wzbogacania treści urojeń o wydarzenia z przeszłości. Rozbudowa urojeń.

- UROJENIA PARANOIDALNE - występują w schizofrenii paranoidalnej

- UROJENIA ONIRYCZNE (tzw.dziania się) - towarzyszą temu omamy

0x01 graphic

Jeżeli chodzi o trzecią pozycję, czyli urojenia dotyczące relacji JA-INNI, wyróżniamy:

- UROJENIA PRZEŚLADOWCZE - najczęściej występujące.

1 faza (może się na tym zakończyć) to często urojenia odnoszące (ksobne) - chory odnosi do siebie wszystko, co wcale się do niego nie odnosi

- UROJENIA ODDZIAŁYWANIA (wpływu/owładnięcia) np. fale elektromagnetyczne, radiowe, parapsychologiczne. Chory ma odczucie , że ktoś nim owładnął i ktoś nim kieruje.

- UROJENIA ODSŁONIĘCIA/ODKRYWANIA MYŚLI

- UROJENIA NIEWIERNOŚCI - często się systematyzują, choroba Otella, paranoja niewierności. Aktywność urojeniowa - postępowanie zgodnie z urojeniami

- UROJENIA DEPRESYJNE - przeżywanie poczucia winy (urojenia winy) za rzeczy drobne, „głupoty”, deprecjacja własnej osoby (poczucie niskiej wartości);

urojenia zubożenia - chory ma poczucie że ktoś go okrada;

urojenia hipochondryczne - chory ma przeczucie, że jest nieuleczalnie chory, poczucie utraty zdrowia;

urojenia nihilistyczne - poczucie że nie ma się jakichś narządów (np. trzustki, wątroby).

Urojenia winy mogą przypominać urojenia prześladowcze - groźne - mogą prowadzić do urojeń oczekiwania na karę.

Samobójstwo rozszerzone - chory jest przekonany że grozi coś jego rodzinie, bliskim więc zabija ich a potem siebie.

WYKŁAD II (10.10.2007)

Czytać bez rozdziałów: 1,2,3,22,24,25,28,30,32

Myśli uporczywie powracające, chory ma poczucie absurdalności myśli i wie, że trzeba poszukać porady.

Treści o charakterze bluźnierczym, seksualnym, myśli prześladowcze.

- RUMINACJE NATRĘTNE - stałe rozważania na temat wątpliwości

Często towarzyszą temu czynności przymusowe - nerwica natręctw, obsesyjno - kompulsywna.

Poczucie zatracenia, brak wpływu na własne działania, przeżycia, chory robi wszystko w sposób automatyczny.

Poczucie derealizacji - że świat dookoła jest troszeczkę zmieniony.

-AUTOMATYZM IDEACYJNO - SŁOWNY - chory słyszy głosy wewnątrz własnego ciała.

2. FORMALNE ZABURZENIA MYŚLENIA

2.1 W ZAKRESIE TOKU MYŚLENIA

Mutyzm wybiórczy - nie odzywanie się w odniesieniu tylko do niektórych osób, lub tylko w określonych sytuacjach.

Mutyzm występuje jako objaw nerwicowy a także w schizofrenii katatonicznej.

2.2 W ZAKRESIE STRUKTURY I FUNKCJI

- wypowiedź ograniczona treściowo myślowo, krótka, ograniczona, niepłynna

- ubogie słownictwo

- uboga zawartość informacyjna

- REZONERSTWO - gadanie cały czas na ten sam temat, z którego nic nie wynika, pseudofilozofowanie (np.sekty)

Para- coś co towarzyszy wypowiedzi.

Zmiany w logiczności myślenia, dezorganizacja w semantyce i syntaktyce. Chorzy posługują się pojęciami zrozumiałymi dla nich, gdy w rzeczywistości ma to inne znaczenie.

NEOLOGIZMY - nowe pojęcia, które nie mają określonych zasad opisu, coś czego nie ma w języku polskim.

- nieskładność gramatyczna (par agramatyzm)

- mówienie obok - coś chcemy opowiedzieć, brakuje nam słowa i mówimy obok

- myślenie autystyczne (autyzm)

-jednostronność spojrzenia

- niezainteresowanie rzeczywiste odbiorcą

- charakteryzuje osoby histeryczne

- dezorganizacja wypowiedzi, chartyzm, stereotyp powracania do tego samego wątku

- skojarzenia choreo są zaburzone

- sałata słowna (schizoplazja) - wypowiedzi bez podmiotu, orzeczenia, niezrozumiałe, bez składni, chory wyrzuca z siebie niezrozumiałe słowa.

- zaburzenia składni gramatycznych

- niespójna składnia

- wątek myślowy podąża za myślowym skojarzeniem

- chory może powtarzać coś co fonetycznie jest podobne

- splątanie, majaczenie (poplątane wątki, gramatyzmy, zmieniona świadomość prowadzi do takich zmian)

II ZABURZENIA PROCESÓW I CZYNNOŚCI EMOCJONALNYCH

Emocje ≠ uczucia

EMOECJE - reakcja na kogoś, coś, na sytuację

UCZUCIA - postawy wobec kogoś, czegoś, stosunek do..., związek z ...obiektem

ZABURZENIA AFEKTYWNE - AFEKT - zabójstwo w afekcie kara do 5lat więzienia, jest to bardzo silna reakcja emocjonalna, zawężenie świadomości.

NASTRÓJ - emocje długotrwałe o dużym nasileniu, odbija się na naszym przeżywaniu, zmienność nastrojów - chandra

1.ZABURZENIA NASTROJÓW

- NASTRÓJ DEPRESYJNY (depresja, dawniej melancholia)

- symptom psychopatologiczny

- smutek, przygnębienie, poczucie bezsilności, poczucie niemożności przeżywania radości

- niska samoocena

-deprecjonowanie własnej osoby

- pesymistyczne spojrzenie na przeszłość, teraźniejszość i przyszłość

- poczucie winy (nie jest równomierny z urojeniami winy)

- NASTRÓJ DYSFORYCZNY

Charakteryzuje się gwałtowną zmiennością, z tonem rozdrażnienia, złości, rozżalenia np.u osób starszych. Łatwo kogoś rozdrażnić nawet słabym bodźcem.

- NASTRÓJ DYSTYMICZNY (DYSTYMIA)

Nastrój zmienny, często występuje w nerwicach, z podbarwieniem lękowym. Dolegliwości somatyczne, cielesne - nastawienie hipochondryczne. Nie ma tu mowy o poczuciu winy, brak deprecjonowania siebie - tylko lęk o zdrowie.

WYKŁAD III (17.10.2007)

- NASTRÓJ MANIAKALNY - charakteryzuje się podwyższonym nastrojem z elementami szczęścia, podwyższona samoocena (nie realna ale podwyższona). Chory przypisuje sobie różne wartości np. księżniczka kosmosu. Chory bardzo wysoko ocenia przeszłość (przypisywanie sobie zasług nieprawdziwych), zawyżanie zasług przyszłości. Chaotyczna działalność, chce się podzielić ze wszystkimi swoją radością. Entuzjazm chorego jest spotyka opór, jest hamowany przez otoczenie i narasta u niego gniew - mania gniewna.

Nastrój hipomaniakalny - nieznacznie nasilone pole zaburzeń.

- NASTRÓJ EUFORYCZNY - poczucie niesienia szczęścia, zadowolenia z siebie i ze wszystkich. Towarzyszy temu brak krytycyzmu. Może wystąpić tam gdzie mamy do czynienia z organicznym uszkodzeniem mózgu (np. guz mózgu, otępienie starcze i inne).

- NASTRÓJ MORIATYCZNY - moria = wiłość. Charakterystyczna odmiana euforii i tendencja do dowcipkowania, nie znajdująca odzewu, zrozumienia w otoczeniu, nikt nie rozumie tych błazeństw. To zaburzenie okolicy oczodołowej części płatów czołowych (np. guz mózgu).

- NASTRÓJ EKSTAZY - nastrój nieboskości, doniosłość własnej osoby. Stanom mistycznym towarzyszyły stany ekstatyczne. Przeżywa się w spokoju, uniesieniu, doniosłości własnej osoby. Występuje przede wszystkim przy napadach padaczkowych oraz napadach psychopadaczkowych.

- STRACH - jeżeli czegoś się boimy i wiemy co to jest, uprzedmiotowienie

- LĘK (niepokój) - przeżywamy wewnętrzny niepokój, ale nie wiemy co to jest i dlaczego

- OBAWA - antycypacja = przewidywanie, antycypowany lęk, przewidywanie tego że coś się może stać.

- TRWOGA - obawa utrzymująca się długo

- PANIKA - uogólniony lęk nagle występujący i związane z nim określone zachowanie (np. ucieczka)

Najczęściej przeżywane objawy lęku ze strony układu wegetatywnego: pocenie się, przyspieszone bicie serca, drażliwość, trudności skupienia się, w zasypianiu, drżenie rąk dygotanie, miękkie nogi, zawroty głowy, zasłabnięcia, nudności mogące prowadzić do wymiotów, suchość w ustach, uderzenia gorąca, parcie na mocz, biegunka.

Strach i obawa to symptomy odruchu orientacyjnego u zwierząt.

LĘK BEZADAPTACYJNY - powodujący zaburzenie naszego funkcjonowania, może dojść do lęku destrukcyjnego.

LĘK ADAPTACYJNY - emocja pozytywna w sensie skutku (zapotrzebowanie na stymulację). Sprzyja lepszemu optymalnemu funkcjonowaniu np. alpiniści. Adrenalina - podwyższeni poziomu lęku.

Lęk dzielimy na:

- lęk uogólniony - lęk przewlekły, dyskomfort podbarwiony lękiem

- krótkotrwałe lęki napadowe - panika

Niektórzy mają cechy lękliwości - mają trwałą gotowość zareagowania lękiem.

Nastrój dysfotyczny, u chorego występują napady dysfotyczne.

Stany dysforii to stany gniewu, złości, wściekłości.

Nierzadkie w padaczce, uszkodzenia organiczne mózgu. Agresja chorego kierowana na zupełnie przypadkowe osoby. Stany dysfotyczne nie są kontrolowane przez chorego. Autoagresja, próby samobójcze.

2. DYNAMIKA EMOCJI

Lęk przekształca nasza rzeczywistość. Jak mamy dobry humor, to widzimy świat na różowo, jak jesteśmy smutni, to widzimy świat w szarych barwach.

W zakresie emocji może być podwyższona ekspresja, wyrazista, to nieukrywanie emocji, ale czasem przesada teatralna, lub zachowanie ekspresji emocji.

Mechanizm kontroli emocjonalnej.

III ZABURZENIA CZYNNOŚCI MOTYWACYJNEJ

1.FOBIE - unikanie sytuacji lękorodnych, które są silnie kojarzone z obawą nasilenia się poziomu lęku.

Znalezienie się w tej sytuacji powoduje wystąpienie lęku w charakterystycznej sytuacji -> przed przestrzenią, wysokością, przed głęboką wodą, przed jazdą windą, przed zabrudzeniem się, przed pająkami, przed dentystą.

Fobie jednoobjawowe, wieloobjawowe.

Lękowi najczęściej towarzyszy obawa, że się umrze, że coś się stanie złego.

WYKŁAD IV (24.10.2007)

IV ZABURZENIA AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ

  1. NAPĘD - podstawowy konstrukt pozwalający na zapoczątkowanie bądź podtrzymanie aktywności (tzw.witalności). U chorego może prowadzić do zmniejszenia, obniżenia (depresja) lub podwyższenia (mania) napędu psychoruchowego.

  2. ZABURZENIA W ZAKRESIE RUCHU

- zahamowanie ruchowe, np. jak przy zmęczeniu (najniższy stopień zahamowania), natomiast krańcowe stadium to OSŁUPIENIE (STUPOR) wyst. W schizofrenii katatonicznej, głębokie stany depresji (osłupienie depresyjne).

- pobudzenie ruchowe/ niepokój ruchowy, duża aktywność wielorakich ruchów

  1. STEREOTYPIE - ścisłe powtarzanie (stereotypowo) nierzadko o charakterze rytualnym powtarzanie pewnych czynności.

  2. PERSEWERACJE - powtarzanie tego samego ruchu

  3. KOMPULSJE (natręctwa ruchowe) - przymusowe czynności

Zespoły natręctw = myśli natrętne + czynności natrętne (schizofrenia,zab.organiczne mózgu)

Zespoły, bo to zbiór objawów. zespoły natręctw to odpowiednik polski zaburzeń obsesyjno (myśli natrętne) - kompulsywnych (czynności przymusowe).

Czynności przymusowe najczęściej występujące:

- mycie rąk (fobie, czyli lęk przed zabrudzeniem się)

- sprawdzanie czy wszystko zrobiliśmy (np. czy zakręcony gaz, zamknięte auto),

- czyszczenie ubrania

- ustawianie przedmiotów

- wyrywanie włosów

- siadanie i wstawanie

- chowanie przedmiotów ostrych

  1. KATALEPSJA - nienaturalne wzmożenie napięcia mięśniowego tzw.zastyganie

  2. NAWYKI - wyuczone zachowania, odpowiednie ruchy, odruchy mające charakter automatyczny. Mogą powstać na bazie popędów (wrodzone potrzeby), zaburzenia w zakresie impulsywności.

- impulsywność popędowa (niemożność odraczania w czasie popędów)

- impulsywność emocjonalna ( brak kontroli emocji, słaby mechanizm kontroli emocji)

- unikanie nawykowe sytuacji lękorodnych

- grymasowanie, manieryzmy, niedostosowanie do sytuacji - ruchy mimowolne

Chory zamiast chodzić podskaqje, chodzenie na palcach, chodzenie na palcach, 99% występuje w schizofrenii przewlekłej, manieryzmy idiozofreniczne.

-wycofywanie się z kontaktu- ograniczenie interakcji z otoczeniem, izolacja.

V. ZABURZENIA PAMIĘCI

0x08 graphic
0x01 graphic

ZABURZENIA ILOŚCIOWE - DYSMNEZJE :

1. hipermnezja - pamięć wzrokowa, w stanach zmienionej świadomości, w stanach po środkach halucynogennych)

2.hipomnezja - ograniczenie pamięci, warunki ograniczające dostęp do pamięci, np. przewaga upośledzenia pamięci dawnej i świeżej.

3. amnezja - całkowity brak pamięci, inaczej niepamięć (otępienie starcze). Albo całkowita albo częściowa (fragmentaryczna) może być przemijająca lub trwała (Alzheimer), wsteczna (liczy się od momentu kiedy tracimy pamięć np. wypadek, do tyłu, wstecz) oraz następcza (związana z tym co się dzieje po zdarzeniu np. wstrząs mózgu).

4. ekmenezja - chory przeżywa przeszłość jako teraźniejszość, w tzw. zespołach amnestycznych (m.in. Korsakova), w zaburzeniach świadomości - przewlekły alkoholizm, po środkach psychoaktywnych.

ZABURZENIA JAKOŚCIOWE - PARAMNEZJE:

1. allomnezje - iluzje pamięciowe, wspomnienia rzeczywiste, zniekształcone pod względem silnych emocji prawidłowych jak i będących skutkiem choroby. W depresji, schizofrenii. De ja vu (już widziałem), Dejavecu/Jamais (wydarzenie odbieramy błędnie jako takie które już przeżyliśmy), Jamais vecu (powtarza się zdarzenie, które było, a my zaprzeczamy, że było).

2.pseudoamnezje

- konfabulacje - rzekome wspomnienia, chory wypełnia luki w pamięci i ma poczucie realizmu tych błędnych wspomnień.

- omamy pamięciowe chory stwierdza realność wspomnień, które nie miały miejsca.

VI. ZABURZENIA SPOSTRZEGANIA

Kryteria zaburzeń spostrzegania:

- przedmiotowość

- poczucie realności - postrzeganie przedmiotów za realne

- poprawność rozpoznania - na ile uznajemy spostrzegane przedmioty za realne.

Spostrzeżenia:

1. ZNIEKSZTAŁCENIA (ANOMALIE) - spostrzegamy właściwe przedmioty, ale zniekształcamy je np. w właściwościach fizycznych np. intensywność koloru, wielkość, kształt, asymetria. W zakresie ruchu nadajemy przyspieszenie lub zwolnienie. (padaczka).

2. DEFICYTY ZMYSŁOWE - częściowe lub całkowite utraty wrażeń z zakresu smaku, dotyku, różnych zmysłów (uszkodzenie OUN lub charakter obwodowy lub czynnościowy).

3. ILUZJE - w zależności od zmysłów pod wpływem (strachu, zdziwienia, lęku, ciemności) określonych emocji ILUZJE=ZŁUDZENIA. Możemy to poprawić gdy zmienimy warunki np. zapalimy światło.

VII. ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI

ŚWIADOMOŚĆ - jest przejawem naszej podmiotowości, przeżywanie samego siebie i otoczenia.

Wyróżniamy kilka elementów:

1. CZUWANIE - poczucie subiektywnej realności, teraźniejszości (stan przytomności, stan czuwania, pełnej jasności tego czuwania).

2. JASNOŚĆ ŚWIADOMOŚCI - wyrazistość odczuwania siebie i otoczenia.

3. REPLEKSJA - wychodzenie poza to, co bezpośrednio przeżywamy, odgrywają rolę czas i przestrzeń.

Świadomość ma charakter intencjonalny - zawsze jest skierowana ku czemuś, komuś.

0x08 graphic
0x01 graphic

ZABURZENIA ILOŚCIOWE - występuje częściowe lub całkowite wyłączenie świadomości.

- senność patologiczna - powolne wyłączanie świadomości.

- sopor - stan zapadnięcia w głęboką senność, trudno wybudzić taką osobę.

- narkolepsja (śpiączka) - całkowicie wyłączona świadomość (występuje po wylewach, zawałach, zatruciach, wypadkach).

ZABURZENIA JAKOŚCIOWE - występują pewne zmiany strumienia świadomości.

- zawężenie (zwężenie) świadomości - pole świadomości się zwęża, ma on charakter czynnościowy (czyli taki, który łatwo wraca do normalnego stanu).

- przymglenie świadomości - przypomina poruszanie człowieka w gęstej mgle, dotyczy nie tylko otoczenia ale i własnej osoby, mamy problemy z reakcją, relacjami z otoczeniem, zaburzoną orientacją w miejscu i w czasie. Poziom przymglenia może się wahać, raz być większy bądź mniejszy.

- zmącenie świadomości (przyćmienie, zaćmienie świadomości) - towarzyszy temu splątanie myśli i wypowiedzi (tzw. sałata słowna) są to bardzo głębokie zmiany, często towarzyszą im nastawienia urojeniowe, zniekształcenia, bardzo trudny kontakt. Po ustąpieniu tego stanu następuje niepamięć tego okresu.

Zaburzenia jakościowe mają różnorodny charakter, mogą występować z innymi zaburzeniami, np. urojenia oniryczne (tzw. dziania się) - chory ma wrażenie, że bierze w czymś udział. Urojenia oniryczne często połączone są z majaczeniem.

ZABURZENIA POCZUCIA OTOCZENIA:

- DEREALIZACJA - uogólnione poczucie zmiany w otoczeniu,

-ZABURZENIA POCZUCIA CZASU- zmiany znaczenia czasu, to co się przeżyło, to co się przeżywa (np. zdarzyło się dziś a chory twierdzi, że kilka dni wcześniej). Mogą wystąpić u osób starszych, z padaczką.

- ZABURZENIA POCZUCI A PRZESTRZENI - dotyczą nie tylko odległości, ale i kształtu, wielkości przedmiotów. Mogą występować przeciwstronne zaburzenia przestrzeni - chory „przenosi” przedmioty na drugą stronę.

ZABURZENIA W ZAKERSIE POCZUCIA SIEBIE:

-DEPERSONALIZACJA - uogólnione poczucie zmiany siebie i swoich przeżyć, mamy poczucie, że coś się zmieni szczególnie w budowie ciała „ja fizycznego”.

-OBJAW SOBOWTÓRA - chory ma poczucie jakby spostrzegał siebie poza granicami swojego ciała (na przeciw)

- OBJA FANTOMOWY (zjawisko fantomu) - rzeczywiste zmiany naszego ciała mogą prowadzić do tego, że czujemy tak samo jakby tej zmiany nie było, np. u osoby po amputacji.

ZABURZENIA POCZUCIA CHOROBY:

Rozróżniamy 3 wymiary:

1. Krytycyzm - zdolność do realistycznej oceny rzeczywistości (jest krytyczny wobec rzeczywistości)

2. Poczucie choroby - uznanie przez chorego że jego objawy mają charakter chorobowy

GOTOWOŚĆ LECZENIA:

Jeżeli wystąpią wszystkie 3, to mówimy, że chory ma WGLĄD CHOROBOWY. Brak wglądu, to brak krytycyzmu, brak poczucia choroby brak gotowości leczenia.

Zaburzenia braku poczucia choroby występują u pacjentów urojeniowych.

- SYMULACJA - świadome i celowe wytwarzanie objawów chorobowych (udawanie choroby)

- AGRAWACJA - przedstawianie rzeczywistych objawów w katastroficznym świetle (jako znaczni groźniejszych).

- POZOROWANIE CHOROBY (ZESPÓŁ MUNCHAUSENA) rzeczywiste wytwarzanie objawów w celu uzyskania zabiegów medycznych, najczęściej chirurgicznych

- DYSSYMULACJA - ukrywanie objawów zaburzeń psychicznych )często chorzy na schizofrenię), często ma miejsce gdy chory trafia do szpitala. U chorych depresyjnych występuje dysymulowanie tendencji samobójczych.

VIII ZABURZENIA SPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ (INTELIGENCJI).

- LEKKIE UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE (50-69 IQ w teście Wechslera) mogą występować w schizofrenii bądź być skutkiem schizofrenii.

- STANY PRZEMIJAJĄCYCH OPÓŹNIEŃ ROZWOJU - zależne od zaniedbań środowiskowych, które w normalnych warunkach wracają do normalności, nie mają nic wspólnego z IQ.

- OTĘPIENIE (demencja) - wyraźne obniżenie osiągniętego poziomu sprawności umysłowej. Chorzy wymagają pomocy osób trzecich.

- OTĘPIENIE RZEKOME - występuje ZESPÓŁ GANSERA - traktowany jako psychoza więzienna (w 99% występuje u więźniów), charakterystyczne są tzw. „wypowiedzi obok”.

WYKŁAD VI 7.11.07

IX ZABURZENIA OSOBOWOŚCI

4 PODSTAWOWE KONCEPCJE/NURTY

1.osobowość wynikiem dziedziczenia/osobowość uwarunkowana genetycznie - zaliczamy tu koncepcje typologiczne

2. koncepcje dynamiczne/psychodynamiczne - źródła w dynamice; zaliczamy tu wszystkie teorie psychoanalityczne (Freud,Horney). Zarówno rozwój osobowości zdrowej jak i zaburzonej jest związany z czynnikiem społeczno-kulturowym.

3. koncepcje opisowe (deskryptywne) - teorie cech osobowości

4. poznawczy aspekt - poznawcza psychologia osobowości - ujęcie systemowe.

- KONSTYTUCJONALNE TEORIE TYPOLOGICZNE

E.KRETSCHMER

Z jego obserwacji klinicznych wypłynęły dwa założenia:

- określony typ budowy ciała predysponuje do określonych zaburzeń psychicznych

- kontinuum ilościowe od zdrowia psychicznego, zaburzeń osobowościowych, zaburzeń psychicznych

0x08 graphic

ZP - ZO - ZabP

Wyróżnił 3 normy:

- budowa ciała leptosomatyczna (charakter, temperament leptosomiczny). Szczupły, wysoki, długie kończyny dolne i górne

Osobowość - schizotymia - schizoida - schizofrenia

- budowa ciała pykniczna - niewysoki, kończyny krótsze, ludzie otwarci, towarzyscy

Osobowość - cyklotymia - cykloidia - cyklofrenia (psychoza maniakalno depresyjna=choroba dwubiegunowa, afektywna)

- budowa ciała atletyczna - dobrze umięśniony

Osobowość - epileptotymia - epileptoida - epilepsja

Profesor Brzeziński rozwinął teorię Kretschmera. Stwierdził, że nie zawsze można zaliczyć kogoś konkretnie do jednej budowy ciała.

- budowa ciała dysplastyczna

Osobowość - skirtotymia - skirtoidia - duża histeria

Nieformalna wersja: histerotomia - histeroidia - histeria

Jest to skłonność do burd, kłótliwość, romantyzm, związki emocjonalne z innymi ludźmi. Przyporządkowano naród Polski tym cechom budowy dysplastycznej.

TEORIE OPISOWE CECH OSOBOWOŚCI (DESKTYPTYWNE)

CECHY - właściwości, dyspozycje psychofizyczne człowieka; zbiór zachowań, któremu nadajemy jakąś nazwę.

Osobowość, to zbiór różnorodnych cech tworzących jakąś konfigurację, strukturę osobowości. Istnieją zaburzenia struktury osobowości i zaburzenia struktury cech osobowości oraz funkcji.

SWOISTE ZABURZENIA OSOBOWOŚCI

- osobowość dyssocjalna

- osobowość paranoiczna

- osobowość schizoidalna

- osobowość histrioniczna

- osobowość anankastyczna

- osobowość chwiejna emocjonalnie (border Line)

- osobowość lękowa

- osobowość zależna

- inne nieokreślone zaburzenia osobowości

- zaburzenia osobowości bliżej nieokreślone

OSOBOWOŚĆ DYSSOCJALNA (PSYCHOPATIA) - Piuel (zdjął kajdany pacjentom) opisał manie bez urojeń. Są zaburzenia bez omamów i urojeń. Defekt w sferze uczuć moralnych, to coś, co się dziedziczy i zaczęto to opisywać w różnej formie - oligofrenii, ślepocie moralnej, kryeroidii (chłód uczuciowy).

Pojawiło się pojęcie wprowadzone przez Prischarda - „moralny obłęd” - moralne zaburzenie, brak zdrowia moralnego. W 1981r. pojawia się niemiecki psychiatra Koch opisał psychopatyczna konstytucjonalna małowartościowość - psychopatia.

W 1925r. Schneider zaproponował termin osobowości nieprawidłowej.

Osobowość nieprawidłowa = osobowość dyssocjalna = psychopatia

Kryteria osobowości dyssocjalnej uściślił Cleckley, który napisał klasyczne dzieło „Haska/Maska? Zdrowia”.

- trwała niezdolność do wchodzenia w związki uczuciowe z innymi ludźmi

- przedmiotowy stosunek do partnera seksualnego

- brak poczucia winy i wstydu (werbalizacja poczucia winy)

- brak przeżywania lęku.

Te 4 objawy wykluczają nerwicę i depresję.

- niezdolność planowania odległych celów

- niezdolność wyciągania wniosków z przeszłych doświadczeń (brak zdolności uczenia się)

- autodestrukcyjny tryb życia - osoby osiągają pewne sukcesy, a następnie porzucają np. nowe stanowisko, na które awansują.

WYKŁAD VII

- nie planowanie przyszłości

- w miarę sprawna ogólna inteligencja

- typ „lwa salonowego” - lubi się popisywać, wypowiedzi na tematy, których nie znają, wzbudzają tym zainteresowanie innych

- swoisty brak wglądu (zaburzenia w zakresie uczenia się). Zostało to nazwane otępieniem lub głupotą semantyczną

- przejawem osobowości dyssocjalnej są zaburzenia antyspołeczne

- utrwalone i nieadekwatne zachowania antyspołeczne (niezaplanowane czynności, chwilowe np. przestępstwa, mimo, że osoba ta wie, że są one karane, powtarza te zachowania)

- encefalopatia - zachowania antyspołeczne, uwarunkowane wyraźnymi zmianami w mózgu. „Charalteropatia” - uwarunkowania organiczne - zmiany w mózgu T.Bińkiewicz.

- osoby takie nie mają predyspozycji do używania alkoholu lub narkotyków, ale mają predyspozycje do bycia dealerami narkotyków

- niezwykła, nietypowa reakcja na alkohol - minimalne dawki alkoholu prowadzą do nieadekwatnych do sytuacji zachowań. Mogą być reakcje agresywne nie spowodowane przez otoczenie.

- zespół Delbrucka - pseudologia - pseudologia fantastica, mitomania (dawniej kłamstwo patologiczne) Niezróżnicowanie granicy między rzeczywistością a fikcją, prawdy i kłamstwa.

- zespół Minchansena - zespół hospitalizacyjny - tendencja do leczenia się szpitalnego. Chory np. rozdrapuje sobie rany po to , aby mieś jakiś zabieg.

- tendencja do samouszkodzeń, samookaleczeń (oddzielamy to od samobójstw usiłowanych gdyż samouszkodzenia nie mają doprowadzić do śmierci). Ważną rolę odgrywa tu szantażowanie przez chorego otoczenia, w którym się znajduje.

- nadmierne zapotrzebowanie na stymulację (na dopływ silnych bodźców). Wyjaśnia nam to autodestrukcyjny sposób życia. Chory poszukuje nowego środowiska i nowych bodźców.

2 skale

1. skala uspołecznienia z Inwentarza Osobowości (Kalifornijskiego)

2. skala socjopatii Schilbergera

Problem terapii osób dyssocjalnych:

- robiono zabiegi neurologiczne na mózgu

- stosowno leki psychotropowe

- stosowano elektrowstrząsy

- stosowano leczenie lidem

- stosowano psychoterapię

Wszystkie te metody nie powiodły się

W Danii, USA, Wlk.Bryt. - więziennictwo

- metody behawioralne (metoda żetonowa) - nagrody - metoda oparta na warunkowaniu

- praca jako forma leczenia

- terapia zajęciowa

- terapia sztukowa - muzykoterapia

- wspólne wieczory, np. poetycki

- wprowadzono kino, TV, dostęp do telefonów.

5 lat aby ocenić skutki takich działań. Program przerwano a następnie porównywano tych więźniów z tymi , u których powyższe zmiany nie zostały zastosowane. Kontrolowano liczbę samouszkodzeń i recydywę, którą oceniano na podstawie wychodzenia na przepustki (czy w czasie przepustki więźniowi popełniali jakieś przestępstwa). Okazało się wzrosła liczba samouszkodzeń i recydywy. Tłumaczono to brakiem stymulacji, nowych źródeł stymulacji. Program ten powinien być zastosowany na osobach normalnych tzn. nieosadzonych w zakładzie karnym. Ok. 3% populacji ma osobowość nieprawidłową. Od 5-10 razy częściej u mężczyzn. Struktura osobowości nieprawidłowej wyklucza powstawanie psychozy.

OSOBOWOŚĆ PARANOICZNA

Uważa się, że we wczesnym okresie młodości dana osoba przeżyła silne poczucie krzywdy. Reagowała tak na określone wydarzenie. Nadwrażliwość na punkcie własnej osoby - sensytywność. Przejawia się u niej dążenie, aby zlikwidować to poczucie krzywdy. Ale najpierw następuje uogólnienie np. wszyscy są źli, wszyscy mnie krzywdzą dlatego ja będę walczyć o sprawiedliwość. Motorem działania tej osoby jest walka o sprawiedliwość dla siebie i otoczenia. Osoby takie nazywamy pieniaczami.

Brak tolerancji na krytykę i niepowodzenie. Mają skłonność do niekształconego spostrzegania rzeczywistości i wypaczania faktów. Nawet gdy ktoś się zwraca uprzejmie i z sympatią do takiej osoby, to ona uważa, że jest to fałszywe, wrogie i pogardliwe dla siebie. Nadmierne poczucie własnej wartości. Osoby takie mają poczucie wyjątkowości i nieomylności. Wysokie aspiracje i wywyższanie się. Otoczenie tego nie toleruje i wtedy osoba taka znów odczuwa wrogość, co pogłębia poczucie krzywdy. Są bardzo podejrzliwe (bardzo co do wierności partnera). Lubią zbierać „haki” na innych. W sposób wytrwały realizują cele. Gdy napotkają na przeszkody stają się agresywni, stosują metody szantażu. Mają fanatyczną skłonność do obrony własnych praw i idei. Stają się agresorami w stosunku do otoczenia. Bardzo łatwo się obrażają i nie mają skłonności do wybaczania, są bardzo pamiętliwi. Są bardzo wyraźnie nietolerancyjni dla innych. Bardzo wytrwale walczą o swoje cele itp. Uważając się za potencjalne ofiary same stają się agresorami. Lubią zbierać informacje na temat innych aby móc to kiedyś wypomnieć.

WYKŁAD VIII

OSOBOWOŚĆ SCHIZOIDALNA

Charakteryzuje się wyraźną tendencją do izolowania się od społeczeństwa. Brak skłonności do wyrażania uczuć i wchodzenia w kontakty emocjonalne z innymi. Osoby takie są bardzo ostrożne i zdystansowane.

Brak symfonii - określenie psychopatologiczne odpowiadające empatii. Odporność na wpływy środowiska. Są to osoby bardzo indywidualne i niekiedy ich zachowania są uważane za ekscentryczne, nieadekwatne. Mają swoją własną, irracjonalną hierarchię wartości. Mają skłonność do introspekcji - wewnętrzna analiza oraz do autyzmu (ucieczki w wewnętrzny świat). Postawy lękowe i ucieczkowe. Może tu pojawić się psychoza psychofreniczna. Skłonności do fantazjowania.

OSOBOWOŚĆ HISTRIONICZNA (HISTRIO-AKTOR)

W praktyce klinicznej dominuje nazwa osobowości histerycznej. Jest to jedna z najbardziej barwnych osobowości. Ma duże skłonności do teatralności, dramatyzowania, ekspresji (mimika, intonacja, gestykulacja itp.), zmienności nastrojów. Osoba taka widzi świat tylko w białych i czarnych barwach (złe albo dobre). Są bardzo czułe na krytykę. Zmieniają zdanie bardzo szybko na temat innych (ze skrajności w skrajność). Za wszelką cenę chcą się przypodobać otoczeniu, zyskać uznanie, aprobatę i podziw.

Myślenie życzeniowe - ugruntowanie aktualnym stanem emocjonalnym. Osoby takie mają bardzo burzliwe i krótkotrwałe związki emocjonalne, które są płytkie emocjonalnie, gdyż są oparte na emocjach a nie na uczuciach. Mają tendencję do erotyzacji relacji interpersonalnych (postawy uwodzicielskie). Może wystąpić nimfomania lub erotomania. Może wystąpić oziębłość seksualna, chłód w sferze seksualnej. Są to nieprawidłowości w sferze seksualnej. Są to osoby bardzo sugestywne i zależne od otoczenia (gdyż oczekują od niego aprobaty). Są to osoby egocentryczne, inne osoby są dla nich instrumentami. Tendencje manipulacyjne. Przerzucają odpowiedzialność na innych. Od siebie wymagają mało a od innych bardzo dużo. Stale coś wymagają. Często uciekają w świat fantazji. Jeżeli mają poczucie, że coś nie poszło po jej myśli to np. wyobrażają sobie swój pogrzeb (aby widzieć cierpienie tych, którzy spowodowali ich cierpienie). Mają fantazje erotyczne, również sny.

OSOBOWOŚĆ ANANKASTYCZNA (bogini Ananka)

Osobowość, która jest określana ideałem sekretarki. Są to osoby, które maja silną tendencję dążenia do porządku, ładu, perfekcjonizmu we wszystkim. Bardzo daleko posunięte poczucie odpowiedzialności. Przesadne poczucie odpowiedzialności. Mają zawsze porządek np. na biurku. Nie lubią gdy inne osoby przestawiają ich rzeczy na inne miejsce. Dążenie do nadmiernej czystości np. przedmiotów, klamek. Są to osoby bardzo trudne do współżycia. Mają stale wątpliwości i ciągle analizują swoje decyzje i wybory. Mają tendencje do ciągłego sprawdzania czy dobrze robią. Poczucie estetyki i dobry gust. Mogą pojawić się „zwiewne” natręctwa. Bardzo silny związek pomiędzy nerwicą natręctw a osobowością anankastyczną.

OSOBOWOŚĆ LĘKOWA

Stale dominuje poczucie lęku, nieśmiałości, małej wartości i bardzo silne pragnienie akceptacji otoczenia. Zawężanie kontaktów emocjonalnych. Ciągła samokontrola tego co robią. Ciągle analizują i obawiają się zagrożenia. Bierne podporządkowanie się otoczeniu, opieranie się na innych (przy podejmowaniu decyzji itp.). Prowokują innych do udzielani rad a następnie (w razie niepowodzenia) zrzucają odpowiedzialność na innych. Unikają trudności, są bardzo uległe. Są nadwrażliwe na wszystkie stresy. Brak im napędu i wigoru życiowego. Przyjmują postawy bierne i poniżające się. Maj małą zdolność do odczuwania przyjemności i dużą męczliwość.

OSOBOWOŚĆ CHWIELJA EMOCJONALNIE

- TYP IMPULSYJNY

- TYP OSOBOWOŚĆ Z POGRANICZA (BORDERLINE)

(Inne określone zaburzenia osobowości to np. osobowość niedojrzała, narcystyczna).

HOMILOPATIA

Jest to osobowość jednostek niepełnosprawnych (kalectwo lub długotrwałe zaburzenia somatyczne). Zakłócone relacje ze środowiskiem społecznym. Obserwujemy u osób młodych, kiedy kalectwo trwa do dziecka ale również u osób dorosłych np.po amputacji.

Schorzenia kręgosłupa, wady serca, warga zajęcza, ślepota lub niedowidzenie, głuchota lub niedosłyszenie, brzydota, przewlekła choroba somatyczna (dychawica oskrzelowa), choroba reumatyczna, kalectwo nabyte po amputacjach. W skutek niesprzyjających wydarzeń u osób takich wytwarza się osobowość homilopatyczna.

Niepewność, niewiara we własne możliwości, kompleks niższości, nadwrażliwość, nieufność, poczucie zagrożenia, zaburzony obraz „ja fizycznego”, nadmierna koncentracja na „ja” (egocentryzm), wszędzie widziana wrogość. W stosunku do otoczenia zachowania antyspołeczne. Postawy cierpiętnicze i męczeńskie.

KERR - uważa, że istnieje kilka etapów godzenia się z niepełnosprawnością

1. faza szoku - zaprzeczamy istnieniu choroby

2. faza oczekiwania poprawy zdrowia

3. faza lamentu - przekonanie, że wszystko jest stracone

4. faza obronna

- prawidłowa (stawianie sobie nowych celów, wymagań mimo niepełnosprawności)

- neurotyczna (uruchomienie mechanizmów obronnych, które zaprzeczają skutkom inwalidztwa)

5. faza przystosowania (po fazie obronnej prawidłowej).

Osobowość homilopatyczna może wytworzyć się również u osób przebywających w obcojęzycznym kraju.

WYKŁAD IX

OSOBOWOŚĆ Z POGRANICZA TYPU BORDERLINE

1938r. Stern - psychoanalityk, wprowadził pojęcie pogranicza - borderland. Był zwolennikiem kontinuum od zdrowia do choroby - psychologiczne podejście dynamiczne. Jeśli mamy wątpliwości czy jest to psychoza czy nerwica, to wg. niego stosujemy tu pojęcie pogranicza. Bliższe jego teorii są psychonerwice niż psychozy. Dopiero w ICD-10 i w DSM-IV wyodrębniono tą osobowość pod terminem osobowości chwiejnej emocjonalnie:

- typ impulsywny

- typ borderline

Od 50-87% po roku lub dłużej u tych osób, u których najpierw zdiagnozowano borderline, zauważono wyraźne objawy psychotyczne, schizofrenii. Zaczęto wprowadzać kwestionariusze, które miały diagnozować tę osobowość.

CECHY OSÓB Z POGRANICZA (DSM-IV)

5 z 9 trzeba stwierdzić aby zdiagnozować typ borderline.

- chory stara się uniknąć realnego zagrożenia samobójstwem

- silne ale nietrwałe związki z innymi ludźmi (nadmierna idealizacja ale także deprecjacja)

- zaburzenia osobowości polegające na zniekształceniu lub niestabilności własnej osobowości, zaburzenia granicy „ja” i „nie ja”.

- impulsywne zachowania autodestrukcyjne w 2-óch różnych formach: trwonienie pieniędzy, wyczerpujące życie seksualne, drobne kradzieże, nadużywanie substancji odurzających, obżarstwo, nieostrożna jazda samochodem.

- powtarzające się samouszkodzenia, samookaleczenia lub próby samobójcze

- niezrównoważenie emocjonalne - zmiany nastroju, epizody lęku, dysforii ustępujące po kilku godzinach

- stałe poczucie pustki wewnętrznej

- niekontrolowane, nieadekwatne wybuchy gniewu

- przejściowe, związane ze stresem objawy dysocjacyjne lub nastawienia urojeniowe.

Okazało się, że nie ma odpowiedniego narzędzia do diagnozy pacjentów z pogranicza.

Problem leczenia borderline.

Uważa się, że musi być stosowana inna technika terapeutyczna niż w przypadku innych zaburzeń. Musi być bardzo mocna więź między pacjentem a terapeutom. Brak skuteczności leczenia poprzez podawanie leków psychotropowych.

ALEKSYTYMIA

Termin wprowadzony w 1973r. przez Sipneasa. Odzwierciedla zaburzenia osobowości u pacjentów z chorobami psychosomatycznymi - np. nadciśnienie tętnicze, astma, choroba wieńcowa serca, reumatyczna, wady żołądka lub dwunastnicy.

ALEKSYTYMIA - bez słów dla emocji.

Brzeziński w artykule napisał, że aleksytymia nie jest tak dokładnie poznana i opisana, aby móc ją przypisać do terminów medycyny lub psychosomatyki. Za ojca medycyny psychosomatycznej uważa się Aleksandra, który rozbudował fazę oralną na fazę gryzienia i ssania. Uważa, że geneza chorób psychosomatycznych jest wieloczynnikowa. Opisał ich kilkanaście, ale nie znalazła tam miejsca zaburzona osobowość.

ps = f(a,b,c,d,e,f,g,h,i,j,k,...n)

a - czynnik konstytucjonalny (temperament)

b - urazy porodowe

c - już nabyta w wyniku schorzeń psychosomatycznych słabość

d - charakter opieki rodzicielskiej w niemowlęctwie

e - przypadkowe fizyczne urazy w okresie wczesnodziecięcym

f - emocjonalna atmosfera rodziny, cechy osobowości rodziców i rodzeństwa

g - frustracja potrzeb oralnych

h - konflikt popędów

i - urazy fizyczne w wieku późniejszym

j - przeżycia emocjonalne w relacjach interpersonalnych

k - sytuacja trudna

Cechy osobowości aleksytymicznej:

- niedorozwój poznawczej reprezentacji emocji

- brak umiejętności rozpoznawania swoich różnych stanów emocjonalnych

- trudności w odczuwaniu, przeżywaniu, rozumieniu, rozróżnianiu i werbalizacji własnych uczuć i emocji oraz niezdolność odróżniania różnych emocji przez procesy poznawcze (słabość lub brak w mechanizmie kontroli emocjonalnej)

- wysokie natężenie emocji negatywnych i niskie pozytywnych

- koncentracja na doznaniach somatycznych (objawach)

- odreagowywanie napięci psychicznego przez zachowania nawykowe np. objadanie się lub głodzenie, nadużywanie alkoholu, leków

- brak zdolności do marzeń lub fantazji = uboga wyobraźnia

- nadmiernie konkretny sposób myślenia

- ekstrawertywny styl poznawczy

- tendencja do nastroju depresyjnego i lęku

- unikanie sytuacji trudnych przez mechanizmy pozorujące

- niezdolność radzenia sobie ze stresem i brak motywacji do korzystania i szukania wsparcia u innych

Analfabetyzm emocjonalny

Torontońska skala aleksytymi TAS

- trudności w identyfikowaniu uczuć i emocji

- operacyjny, konkretny styl myślenia

- trudności w komunikowaniu uczuć innym

WYKŁAD X

ZABURZENIA NERWICOWE (związane ze stresem i pod postacią somatyczną)

Są one zaliczane do szerokiej grupy chorób psychicznych. Zaburzenia nerwicowe mają charakter czynnościowy (funkcjonalny) - nie ma żadnych zmian organicznych człowieka np. OUN. Są zaburzenia funkcji ale nie struktury. Psycholog w kontakcie z pacjentem musi wykluczyć zaburzenia organiczne. Wszelkie zaburzenia nerwicowe leczymy psychoterapią. Nie stosujemy farmakoterapii ponieważ nie pomagają a uzależniają. Przy silnych lękach można przez krótki czas podawać leki przeciwlękowe (aby można było zacząć psychoterapię).

NERWICE W ICD-10

- ZABURZENIA LĘKOWE W POSTACI FOBII

Dotyczą pewnych określonych sytuacji, obiektów będących na zewnątrz. Osoby z fobiami unikają sytuacji, które mogą budzić lęk. Najczęstsze fobie:

- Agorafobia - lęk przed otwartą przestrzenią.

Towarzyszy temu lęk, że np. chory uważa, że jeśli znajdzie się w otwartej przestrzeni, to dostanie ataku serca.

Może to być: lęk przed wyjściem z domu, bo np. boi się że zemdleje, lęk przed tłumem np. zakupy w hipermarkecie.

Lęk przed tłumem i otwartą przestrzenią często spotykany jest u księży, którzy biją się odprawić mszę przed tłumem ludzi. Agorafobia łączy się z klaustrofobią np. jazda autobusem, tramwajem, windą.

- Fobia dentystyczna - charakterystyczna dl małych dzieci i dorosłych mężczyzn

- Fobie przed piorunami, zwierzętami (pająkami), wysokością - są to fobie proste, izolowane.

Lęk wysokości może objawiać się przy wysokich górach, ale także przy wejściu na zaledwie 3 stopień drabiny.

Lęk przed ciemnością obserwujemy najczęściej u małych dzieci

Lęk przed lotem samolotem - zjawiska obserwowane wśród bussines menów, którzy przed lotem upijają się whisky.

Do innych zaburzeń lękowych zaliczamy:

- lęki paniczne - zaburzenia lękowe z napadami lękowymi (nawracający, epizodyczny napad lękowy niepowiązany z żadną sytuacją). Człowiek ma uczucie, że zaraz umrze - bóle w klatce piersiowej, ataki duszności, zawroty głowy, strach przed śmiercią i chorobą psychiczną. Napady te trwają dosyć krótko i całkowicie znikają. Chory zaczyna się obawiać ponownego ataku. Neurolodzy twierdzą, że ataki lęku mogą być substytutem padaczki, jednak badania nie wykazały żadnych zmian w mózgu.

Aby zdiagnozować lęki paniczne, napadowe należy w ciągu 1 miesiąca zarejestrować kilka takich napadów.

Napady nie mogą być wywołane jakąś konkretną sytuacją, mogącą powodować lęk.

Podczas lęku panicznego w formie napadów chory nie traci świadomości.

- zaburzenia lękowe uogólnione (lęk wolnopłynący).

Występuje niezależnie od sytuacji, objawy negatywne.

Skargi, które zgłasza chory:

- stałe poczucie napięcia psychicznego

- zdenerwowanie

- drżenie

- przyspieszone bicie serca

- poczucie niepokoju lokalizowane w brzuchu

- zaburzenia depresyjne i lękowe (mieszane)

Każdej depresji towarzyszy lęk.

- Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (nerwica natręctw)

- myśli natrętne + czynności przymusowe

Konieczna przy tym jest osobowość anankastyczna. Pacjent zdaje sobie sprawę z bezsensowności myśli i czynności. Chory stara się odrzucić od siebie myśli obsceniczne. Najczęstszą czynnością przymusową jest mycie rąk.

Cechy do rozpoznania:

- myśli natrętne i czynności przymusowe muszą być uważane przez chorego za jego własne impulsy

- pacjent bezskutecznie się przeciwstawia (często jeśli przeciwstawi się jednemu natręctwu pojawia się drugie)

- myśl o wykonaniu przymusu nie może być przyjemna

- myśli, wyobrażenia, impulsy muszą się powtarzać w nieprzyjemny sposób (w różnych sytuacjach).

Ruminacje natrętne - stałe, nawracające myśli, które ciągle są przez chorego analizowane.

Czasem dominują tylko czynności przymusowe np. sprawdzanie, czy zamknęliśmy drzwi, czy wyłączyliśmy gaz.

WYKŁAD XI

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE (KONWERSYJNE)

Zawężanie świadomości - dysocjacja (dawniej była to nerwica histeryczna)

Konwerto - skierowane ku...zdaniem Freuda

Objawy konwersyjne i dysocjacyjne mogą się łączyć ale również występować oddzielnie. Objawy konwersyjne - somatyczne mogą trwać nawet kilka lat. Na ogół mają tendencję do szybkiego pojawiania się i szybkiego przemijania. Są to stany, które w diagnozie spełniają bardzo duże problemy diagnostyczne.

Najczęstsze objawy dysocjacyjne (zawężenie świadomości):

- amnezja dysocjacyjna - występuje w sytuacjach trudnych np. po rozwodzie. Może być całkowita (uogólniona) lub fragmentaryczna. Niepamięć taka zazwyczaj jest bardzo krótka 1-2 dni. Musimy tu wykluczyć organiczne choroby mózgu, urazy, choroby starcze, urazy przypadkowe itp. Musi być również rozmowa psychologiczna oraz wywiad. Trudności sprawia odróżnienie amnezji od symulacji. Amnezja dysocjacyjna dotyczy tylko tego, co było (przeszłości).

- fuga dysocjacyjna - charakteryzują ją wszystkie czynniki amnezji + inicjowanie celowych podróży. Podróże odbywają się najczęściej do miejsc nigdy nie widzianych. Podczas takiej podróży chory nie sprawia w żadnym razie wrażenia osoby z zaburzeniami psychicznymi. Podczas padaczki również może wystąpić fuga (po zakończeniu napadu).

- osłupienie dysocjacyjne - stan całkowitego znieruchomienia - STUPOR. Dana osoba nie reaguje prawidłowo na różne bodźce - hałas, światła. Osoba taka może mieć ograniczone ruchy, może całkowicie znieruchomieć.

Odróżnienie napadu padaczkowego do histerii:

I

1. dyży napad padaczkowy

- napad nocny - oddanie mocu lub kału ( w histerii nie ma czegoś takiego)

- w napadach padaczkowych można wyróżnić dwa rodzaje drgawek

- faza toniczna - b.wyraźne, sztywne unieruchomienie, wyciąganie rąk i nóg

- faza.............. - szybkie drgawki

2. w histerii - drgawki są bardzo chaotyczne (nie ma tych dwóch faz)

II

1. napad padaczkowy - chory uszkadza sobie ciało np. przy upadku

2. w histerii - wolne omdlewanie, osuwanie się na ziemię (chory nie robi sobie krzywdy)

III

1. po napadzie padaczkowym - chory zapada w głęboki, krótki sen ( nie ma tego w histerii)

2. w histerii nie ma zmian w EEG

3 objawy aby stwierdzić padaczkę:

-klasyczny napad

- zapis EEG typowy dla padaczki

- reakcja na leki przeciwpadaczkowe

Czynniki psychologiczne histerii

- musi być widownia

Objawy konwersyjne

Są to objawy ze wszystkich receptorów człowieka:

- utrata wzroku (ślepota konwersyjna). Często u dzieci -wołanie o pomoc.

- utrata mowy (mutyzm konwersyjny lub histeryczny)

Zadaniem psychoterapeuty jest dowiedzenie się do kogo odnoszą się objawy.

- utrata słuchu

Objawy dotyczące ruchu:

- zaburzenia neurologiczne - koordynacja ruchu, kończyny dolne i górne, kończyny naprzemiennie, niedowłady, paraliże.

Zaburzenia te mogą trwać nawet latami.

Astazja - abazja - niemożność stania bez pomocy kogoś (chory przewraca się)

Zaburzenia czucia są niezgodne z anatomią i fizjonomią (skarpety, rękawiczki).

Rzadko mamy do czynienia z zaburzeniami smaku i węchu.

STYGMATY - kontrola (bardzo rozwinięta) własnego układu autonomicznego

TRANS I OPĘTANIE jeżeli nie są zgodne z rytuałami religijnymi to są to zaburzenia psychopatologiczne

- TRANS - stwierdzony w 180 społecznościach w formie rytuałów, jest zbiorowy (rzadko pojedynczy). Cechuje go zawężenie świadomości. Dana osoba traci kontakt z rzeczywistością. Dużą rolę odgrywa muzyka w czasie transu.

Glossolaria - mówienie w niezrozumiałym języku.

Poczucie ekstazy niereagowanie na bodźce zewnętrzne. Przeżycie w czasie transu porównywane jest do podniecenia seksualnego. Szamani w stanie transu wróżą i czynią białą magię. Nieodczuwane jest zmęczenie np. taniec tarantuli.

Jako psychopatologie uważa się zachowania nieadekwatne do religii i rytuałów oraz jeśli stany te są niechciane. Po transie chory nie pamięta co się z nim wówczas działo.

OPĘTANIE - każdy stan opętania uważany jest za patologiczny. Najczęstszy w ubogich wsiach u prostych, młodych kobiet, chcących zwrócić na siebie uwagę.

Zły duch wstępuje w ciało chorego, który z tego powodu się męczy i cierpi.

Nazwa histerii pochodzi do słowa „husteria” - macica

WYKŁAD XII

W psychoterapii nerwicowej nie stosuje się leków. Terapia jest z wyboru. Występuje wtórne uzależnienie od leków (np.kardiolodzy pzrpisują różne leki chorym skarżącym się an nerwice serca) np. relanium, leki nasenne, przeciwbólowe.

W nerwicy natręctw stosuje się rzadko wspomaganie lekami psychotropowymi.

PSYCHOTERAPIA - świadome, ukierunkowane na określony cel oddziaływanie psychologiczne różnorodnych technik i metod.

Celem psychoterapii jest np.zmiana postaw wobec siebie i świata, modyfikacja zachowań, nauczenie lub przewarunkowanie (redukcja) prawidłowego rozwiązywania problemów (frustracja, konflikt zewnętrzny lub wewnętrzny - rozbieżność między ambicjami a możliwościami).

Nie ma nerwicy bez zaburzeń osobowościowych (nawet niewielkich). Nie można stawiać sobie zbyt daleko idących celów w psychoterapii np.zmiany osobowości [wyeliminowanie objawów nerwicowych, wgląd - poznawczy i emocjonalny - to powinno być celem psychoterapii.

Uczestnictwo w psychoterapii wymaga bardzo dużego wysiłku intelektualnego pacjenta i terapeuty. Pacjent przed zakwalifikowaniem do terapii musi wiedzieć, że czeka go bardzo ciężka praca (nie jest to wypoczynek w sanatorium). Nerwica może mieć charakter czynnościowy, nie dotyczy zmian w narzadach (dlatego przed terapią pacjent musi mieć zrobione badania somatyczne i wyeliminowanie np.guza mózgu). Nie ma związku miedzy orientacją teoretyczna a skutecznością terapią nerwic. Im dłuższe doświadczenie terapeutyczne tym lepsze wyniki leczenia. Dojrzałość emocjonalna wpływa dodatnio na efektywność psychoterapii (wyeliminowanie przeniesienia).

Metody psychoterapii:

- życiorysowe - istotą psychoterapii będzie przedstawienie przez pacjenta swojego życiorysu, co będzie punktem wyjścia do dalszej terapii (ujawnia się na forum grupy nawet najbardziej intymne sfery życia). Pacjent musi być przygotowany psychicznie do takiego wystąpienia. Jeśli wywoła to u pacjenta zbyt gwałtowne emocje, musi być zagwarantowana pomoc indywidualna.

- psychodrama - odgrywanie scenek życiowych (np. pomiędzy małżonkami). Rola terapeuty alter-ego (podpowiada na ucho pacjentom):

- rysowanie - rodzaj testu projekcyjnego

- muzykoterapia (jako uzupełnienie)

- hipnoza

Terapie grupowe 10-12 osób

Terapie krótkotrwałe są nieefektywne

3-miesięczne leczenie w oddzile całodobowym, potem tyle samo w oddziale dziennym a następnie leczenie w formie poradni.

Na co trzeba zwracać uwage w psychoterapii:

- efekt placebo - jest związany z miejscem (chory przyjęty na terapię na oddział, może nastąpić ponownie)

- współzawodnictwo i rywalizacja między pacjentami

- lustro społeczne - w terapii grupowej (chroni przed egocentryzmem)

Między pacjentem a terapeutą musi wystąpić więź terapeutyczna - swoista więź emocjonalno - uczuciowa - jest konieczna do efektywnej terapii. Nie można przechodzić z pacjentami na per-Ty.

Nie można dac się sprowokować przez pacjenta do udzielenia porad.

Terapeuta swój światopogląd i wierzenia „zostawia w domu”.

Oceny skuteczności psychoterapii:

- jeśli wiemy jakie były konkretne cele terapii, wiemy na ile była ona skuteczna

- ważna jest ocena longituidalna (kat amnestyczna)

ZABURZENIA PAMIĘCI

HIPOMNEZJA

ZABURZENIA JAKOŚCIOWE

PSEUDOAMNEZJE

EKMENEZJA

AMNEZJA

HIPERMNEZJA

ZABURZENIA ILOŚCIOWE (DYSMNEZJE ((Dysmnezje

(

(DYSMNEZJE)

ALLOMNEZJE

ZMĄCENIE ŚWIADOMOŚCI (PRZYĆMIENIE, ZAĆMIENIE ŚWIADOMOŚCI)

PRZEMGLENIE ŚWIADOMOŚCI

ZAWĘŻENIE (ZWĘŻENIE) ŚWIADOMOŚCI

JAKOŚCIOWE

NARKOLEPSJA

SOPOR

SENNOŚĆ PATOLOGICZNA

ILOŚCIOWE

ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI


Wyszukiwarka